Symptomatologia procesów chorobowych oraz urazów w wyrostku zębodołowym szczęki i części zębodołowej żuchwy

http://zrs.wum.edu.pl

Wykrycie lub wykluczenie choroby Ocena natury i rozległości procesu chorobowego Ustalenie rozpoznania różnicowego

PRZEJAŚNIENIE -- ZACIENIENIE

1. Zlokalizować 2. Ocenić granice i kształt zmiany 3. Określić strukturę wewnętrzną 4. Oddziaływanie na struktury sąsiadujące 5. Rozpoznanie 6. Różnicowanie

Miejsce położenia Kształt Zarysy Ocenę gęstości radiologicznej / stopnia zacienienia względem tkanki prawidłowej / tkanek otaczających Wymiary (mm) Stosunek do tkanek otaczających Porównanie z badaniami poprzednimi (jeżeli są dostępne)

w centrum zmiany ząb => patologia powstała z nabłonka zębotwórczego

Zatoki szczękowe Epicentrum w zatoce => zmiana zębopochodna jest mało prawdopodobna Epicentrum w wyrostku zębodołowym szczęki => zmiana wychodząca z wyrostka zębodołowego

Względem kanału żuchwy

Okolica wyrostka kłykciowego => zmiana pochodzenia chrzęstnego

EUREKA widziałem

PRZEJAŚNIENIA W OKOLICY OKOŁOWIERZCHOŁKOWEJ

>6mm (8mm)

Synonimy: - Krwotoczna - Samotna - Prosta - Idiopatyczna

ubytek w kościach sklepienia czaszki (widoczny jako uwypuklenie skóry) przewlekły wyciek z ucha trudne gojenie się zębodołów po usunięciu zębów bolesność dziąseł z ich naciekiem zapalnym oraz rozchwianiem się i wypadaniem zębów wytrzeszcz gałek ocznych (jedno- lub obustronny) trudna do usunięcia ciemieniucha u noworodka wysypka grudkowa na skórze tułowia polidypsja i poliuria (objawy moczówki prostej) duszność wysiłkowa i krwioplucie (objawy zajęcia miąższu płucnego) objawy skazy krwotocznej powiększenie węzłów chłonnych hepatomegalia i/lub splenomegalia stany gorączkowe upośledzone łaknienie i zmniejszenie masy ciała nadmierna drażliwość

MIESZANA DENSYJNOŚĆ

Odontoma Hamartoma Mature enamel, dentin, cementum and pulp Compound odontoma OCp Denticles Complex odontoma - OC

ZACIENIENIA OKOŁOWIERZCHOŁKOWE

Orland endo

Hypercementoza Nadmierne odkładanie cementu na powierzchni korzeni Przyczyny niezidentyfikowane w większości przypadków zapalenie przeciążenie choroba Pageta zaburzenia hormonalne (nadczynność przysadki)

PRZEJAŚNIENIA OKOŁOKORONOWE

Mieszek zęba (2-3mm) Pericoronitis Torbiel zawiązkowa(<5mm)

Lingual salivary gland depression

Różnicowanie

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE GUZY

Torbiele I. NABŁONKOWE 1. Rozwojowe B. Niezębopochodne (K09.1) TORBIELE NIEZĘBOPOCHODNE = SZCZELINOWE (fissural cysts) podział dawny : - cystis ductus nasopalatini - cystis nasolabialis - cystis globulomaxillaris - cystis palatina medialis

Barnes L., Eveson JW., Reichart P., Sidransky D.: World Health Organization classification of tumors, pathology and genetics of head and neck tumours. Lyon, France, IARC Press, 2005. ISBN 92-832- 2417-5 http://www.icd10data.com/icd10cm/codes

1. Rozwojowe (developmental) A. Zębopochodne (Ko9.0)(odontogenic) 1. dziąsłowa (dorosłych, noworodków perły Epsteina) (gingival cyst of infants / Epstein pearls) 2. przyzębna boczna (lateral periodontal & botryoid odontogenic cyst) 3. gruczołowa zębopochodna / ślinowozębopochodna (glandular odontogenic / sialo-odontogenic) 4. keratocysta zębopochodna (odontogenic keratocyst) 5. ortokeratotyczna torbiel zębopochodna (Orthokeratinized odontogenic cyst) 6. zawiązkowa ( dentigerous / follicular) 7. wapniejąca torbiel zębopochdna (calcifying odontogenic cyst) B. Niezębopochodne (K09.1) (nonodontogenic) 1. przewodu nosowo podniebiennego (kanału przysiecznego) (naso-palatine duct / incisive canal) 2. Zapalne (K.04.8) ( inflammatory) A. Korzeniowa (radicular) 1. okołowierzchołkowa lub boczna ( apical or lateral) 2. szczątkowa (residual) B. Przyzębna??? (collateral inflammatory)

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające nabłonek zębotwórczy z dojrzałym, włóknistym podścieliskiem, bez zębopochodnej ektomezenchymy (odontogenic epithelium tumors with mature, fibrous stoma without odontogenic ectomesenchyme) SZKLIWIAK JEDNOKOMOROWY (AMELOBLASTOMA, UNICYSTIC TYPE - A-U) 9310/0 SZKLIWIAK ZEWNĄTRZKOSTNY/OBWODOWY (AMELOBLASTOMA, EXTRAOSSEUS/PERIPHERAL TYPE - A-E/P) 9310/0 SZKLIWIAK ZŁOŚLIWY/PRZERZUTUJĄCY (METASTASIZING/MALIGNANT AMELOBLASTOMA) 9310/3) PŁASKONABŁONKOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (SQUAMOUS ODONTOGENIC TUMOR - SOT) 9312/0 WAPNIEJĄCY NABŁONKOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (CALCIFYING EPITHELIAL ODONTOGENIC TUMOR - CEOT) 9340/0 PSEUDOGRUCZOŁOWY GUZ ZĘBOPOCHODNY (ADENOMATOID ODONTOGENIC TUMOR - AOT) 9300/0

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające nabłonek zębotwórczy z dojrzałym i zębopochodną ektomezenchymę, mogące tworzyć twarde struktury tkankowe (odontogenic epithelium tumors with odontogenic ectomesenchyme, with or without hard tissue formation) WŁÓKNIAK SZKLIWIAKOWY (AMELOBLASTIC FIBROMA - AF) 9330/0 PIERWOTNY GUZ ZĘBOPOCHODNY (PRIMORDIAL ODONTOGENIC TUMOUR) ZĘBIAK (ODONTOMA) 9280/0 ZĘBIAK ZESTAWNY (ODONTOMA, COMPOUND TYPE - OCp) 9281/0 ZĘBIAK ZŁOŻONY (ODONTOMA, COMPLEX TYPE OC) 9282/0 ZĘBINOPOCHODNY GUZ ZAWIERAJĄCY KOMÓRKI CIENIE (DENTINOGENIC GHOST CELL TUMOR - DGCT) 9302/0

Guzy łagodne (benign tumours) Guzy zawierające mezenchymę i/lub zębopochodną ektomezenchymę, mogące również zawierać nabłonek zębotwórczy (mesenchyme and/or odontogenic ectomesenchyme tumors with or without odontogenic epithelium) WŁÓKNIAK ZĘBOPOCHODNY (ODONTOGENIC FIBROMA - OF) 9321/0 ŚLUZAK ZĘBOPOCHODNY (ODONTOGENIC MYXOMA / MYXOFIBROMA - OM) 9320/0 KOSTNIWIAK (CEMENTOBLASTOMA) 9273/0 WŁÓKNIAK KOSTNIWNO-KOSTNIEJĄCY (CEMENTO-OSSYFYING FIBROMA ) 9274/0

UBYTKI WŁÓKNIAKO-KOSTNIEJĄCE I KOSTNIWNO-CHRZĘSTNE Zmiany związane z kością (bone-related lesions) WŁÓKNIAK KOSTNIEJĄCY(OSSIFYING FIBROMA - OF) 9262/0 RODZINNY KOSTNIWIAK OLBRZYMI (FAMILIAL GIGANTOFORM CEMENTOMA) DYSPLAZJA WŁÓKNISTA (FIBROUS DYSPLASIA - FD) DYSPLAZJE KOSTNIWNO-KOSTNE (CEMENTO-OSSEUS DYSPLASIAS - ODs) UBYTKI OLBRZYMIOKOMÓRKOWE i TORBIELE KOSTNE WEWNĄTRZKOSTNY ZIARNINIAK OLBRZYMIOKOMÓRKOWY (CENTRAL GIANT CELL GRAULOMA) OBWODOWY ZIARNINIAK OLBRZYMIOKOMÓRKOWY (CENTRAL GIANT CELL GRAULOMA CHERUBIZM / ANIOŁKOWATOŚĆ (CHERUBISM) TORBIEL (JAMA) TĘTNIAKOWATA KOŚCI (ANEURYSMAL BONE CYST / CAVITY - ABC) SAMOTNA TORBIEL (JAMA) KOSTNA (SIMPLE BONE CYST - SBC)

Złośliwe zębopochodne guzy(malignant tumours - MOTs) Raki zębopochodne (odontogenic carcinomas) RAK SZKLIWIAKOWY (AMELOBLASTIC CARCINOMA) PIERWOTNY WEWWNĄTRZKOSTNY RAK PŁASKONABŁONKOWY (PRIMARY INTRAOSSEUS CARCINOMA - PIC) Typ lity (solid type) 9270/3 Powstający na podłożu rogowaciejąco torbielowatego guza zębopochodnego (derived from keratocystic odontogenic tumor) 9270/3 Powstający na podłożu torbieli guza zębopochodnej (derived from odontogenic cyst) ZAGĘSZCZAJĄCY (SCLEROSING ODONTOGENIC CARCNOMA) JASNOKOMÓRKOWY RAK ZĘBOPOCHODNY (CLEAR CELL ODONTOGENIC CARCINOMA - CCOC) 9341/3 ZĘBOPOCHODNY RAK ZAWIERAJĄCY KOMÓRKI CIENIE (GHOST CELL ODONTOGENIC CARCINOMA) 9302/3 Mięsakoraki zębopochodne (odontogenic carcinosarcomas) Mięsaki zębopochodne (odontogenic sarcomas)

Złośliwe guzy twarzoczaszki i guzy chrzęstne(malignant tumours) CHRZĘSTNIAKOMIĘSAK (CHONDROSARCOMA)9220/3 CHRZĘSTNIAKOMIĘSAK MEZENCHEMALNY (MESENCHYMAL CHONDROSARCOMA) 9240/3 KOSTNIAKOMIĘSAK (OSTEOSARCOMA)9180/3 http://www.polskirejestrguzowkosci.pl/pdf/ulotka_rgk_4.pdf

inflammatory developmental others all radicular residual dentigerous KCOT Lp. % man 1554 52,80% women 1390 47,20% kids&teenage 155 240 all 1494 (50,7%) 328 (11,1%) 546 (18,5%) 421 (14,3%) 94,70% summary 1935 (65,7%) 1009 (34,3%) inflammatory developmental others all radicular dentigerous KCOT Lp. % man 129 29 27 189 women 93 20 19 137 kids&teenage 44 24 3 75 all 222 (68,1%) 49 (15%) 43 (14,1%) summary 326 (14,8%)

BENIGN 235 97,9% AMELOBLASTOMA (AME) 48 20,0% CALCIFYING EPITHELIAL ODONTOGENIC TUMOR (CEOT) 2 0,8% ADENOMATOID ODONTOGENIC TUMOR (AOT) 3 1,3% KERATOCYSTIC ODONTOGENIC TUMOR (KCOT) 76 31,7% ODONTOMA, COMPOUND TYPE (OD Cp) 34 14,2% ODONTOMA, COMPLEX TYPE (OD Cx) 42 17,5% CALCIFYING CYSTIC ODONTOGENIC TUMOR (CCOT) 9 3,8% DENTINOGENIC GHOST CELL TUMOR (DGCT) 1 0,4% ODONTOGENIC FIBROMA (OF) 5 2,1% ODONTOGENIC MYXOMA / MYXOFIBROMA (OM) 11 4,6% CEMENTOBLASTOMA (CB) 4 1,7% MALIGNANT 5 2,1% AMELOBLASTIC CARCINOMA, primary type (A Ca, p) 3 0,4% TOTAL 240 100%

Zaproponowano podział torbieli korzeniowych na 2 rodzaje: Torbiel prawdziwą (apical true cyst) jama jest całkowicie zamknięta przez nabłonek, stanowi około 10% wszystkich zmian okołowierzchołkowych Torbiel kieszeniową (apical pocket cyst) jej światło jest przedłużeniem kanału korzeniowego może samoistnie się wyleczyć po ekstrakcji zęba lub leczeniu endodontycznym Shear M., Speight P.: Radicular cyst and residual cyst. In: cyst of the oral and maxillofacial regions. Blackwell Munksga Nair P.N.R.: Pathogenesis of apical periodontitis and the causes of endodontic failures. crit. Rev. Oral Biol. Med. 2004, 15, 348 352ard, Oxford 2007, 4th ed., 123 142.