SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Prowadzący: dr Jacek Rodzinka Co to jest ubezpieczenie??? INSTYTUT BADAŃ i ANALIZ FINANSOWYCH pokój RA 50, tel. (17) 866 15 29 1 jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl 2 Słownik języka polskiego Słowo ubezpieczenie w języku polskim oznacza urządzenie mające na celu ochronę przed czymś, zapobiegające czemuś. Jan Łazowski Jest to urządzenie gospodarcze, zapewniające pokrycie pewnych potrzeb majątkowych, wywołanych u pewnych jednostek przez odznaczające się pewną prawidłowością zdarzenia losowe, w drodze rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele jednostek, którym te same zdarzenia losowe zagrażają. 3 4 Antoni Banasiński ubezpieczenie jest multiregulatorem procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłócanym przez zdarzenia losowe klęski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne) korzystające z tego regulatora. Ubezpieczenia społeczne - są formą zabezpieczania się poszczególnych grup ludności od wystąpienia konkretnych rodzajów ryzyka życiowego (np. choroby, śmieci, kalectwa). Są one oparte na technice ubezpieczeniowej, która zakłada gromadzenie środków na określonych funduszach przez ludzi narażonych na wymienione rodzaje ryzyka. Ubezpieczenie społeczne jest jedną z technik zabezpieczenia społecznego rozumianego jako całokształt urządzeń publicznych chroniących przed niedostatkiem. Jest ono obok zaopatrzenia i opieki społecznej instrumentem polityki socjalnej państwa. 5 6 1
FUNKCJE UBEZPIECZEŃ GOSPODARCZYCH Funkcja ochronna OCHRONNA FUNKCJE UBEZPIECZEŃ FINANSOWA ochrona przed niepomyślnymi skutkami zdarzeń losowych REDYSTRYBUCYJNA PREWENCYJNA 7 8 Funkcja finansowa tworzeniu funduszów i rezerw, które mogą być wykorzystywana do zwiększenia tempa rozwoju gospodarki narodowej Funkcja redystrybucyjna polega ona na korzystnym dla gospodarki narodowej przesunięciu bieżących konsumpcyjnych wydatków ludności na okres późniejszy oraz na zmianie charakteru tych wydatków. 9 10 Funkcja prewencyjna Klasyfikacja ubezpieczeń zapobiegnie wystąpieniu szkody, bądź jej minimalizacja w momencie, gdy szkoda już wystąpiła. Ubezpieczenia społeczne UBEZPIECZENIA Ubezpieczenia gospodarcze emerytalne rentowe chorobowe wypadkowe osobowe majątkowe 11 12 2
Różnice pomiędzy ubezpieczeniami społecznymi a gospodarczymi Społeczne zapewniają minimum socjalne Gospodarcze uzupełniają rozszerzają zasięg społecznych Podział ubezpieczeń według ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej tylko osobowe w większości obowiązkowe powstają z mocy ustawy pracodawca ubezpiecza swojego pracownika cześć ciężaru składki ponosi pracodawca wypłata świadczeń gwarantowana jest przez państwo świadczenia pieniężne i rzeczowe zarówno osobowe jak i majątkowe w większości dobrowolne powstają z mocy umowy osoba ubezpieczająca jest najczęściej osobą ubezpieczaną płacona osobiście w większości nie ma gwarancji w niektórych przypadkach UFG świadczenia i odszkodowania tylko pieniężne Dział I ubezpieczenia na życie (pięć grup). Dział II pozostałe ubezpieczenia majątkowe i osobowe (osiemnaście grup). różne zakłady ubezpieczeń świadczą usługi w zakresie tych ubezpieczeń 13 14 Dział I grupy: 1. Ubezpieczenia na życie. 2. Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenia dzieci. 3. Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym 4. Ubezpieczenia rentowe. 5. Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeśli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1-4. 15 Dział II grupy: 1. Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej. 2. Ubezpieczenia choroby. 3. 5. Ubezpieczenia casco - pojazdów lądowych, szynowych, statków powietrznych. 6. Ubezpieczenia żeglugi morskiej i śródlądowej casco statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej. 7. Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie. 8. Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami. 16 Dział II grupy cd.: 9. Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych. 10. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym. 11. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikającej z posiadania i użytkowania statków powietrznych. 12. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za żeglugę morską i śródlądową. 13. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ogólnej. Dział II grupy cd.: 15. Gwarancja ubezpieczeniowa. 16. Ubezpieczenia ryzyk finansowych. 17. Ubezpieczenia ochrony prawnej. 18. Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania. 14. Ubezpieczenia kredytu. 17 18 3
Ubezpieczenia osobowe Ubezpieczenia osobowe ze wzgl. na rodzaj zdarzeń są to ubezpieczenia życia, zdrowia oraz zdolności do pracy osoby ubezpieczonej życiowe - wypadkiem jest śmierć lub dożycie do określonego wieku wypadkowe - wypadek to uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub śmierć w wyniku nieszczęśliwego wypadku. 19 20 Ubezpieczenia wypadkowe ze wzgl. na rodzaj zdarzenia Ubezpieczenia majątkowe o od następstw nieszczęśliwych wypadków - nieszczęśliwy wypadek to zdarzenie spowodowane siłą zewnętrzną, nagłe, występujące wbrew woli ubezpieczonego, powodujące uszczerbek na zdrowiu o chorobowe - zdrowotne są to ubezpieczenia majątku w formie rzeczy, bądź sytuacji majątkowej ubezpieczonego 21 22 Ubezpieczenia majątkowe ze wzgl. na przedmiot rzeczowe - ubezpieczenie majątku w postaci rzeczy, dóbr materialnych majątkowe sensu stricto - ubezpieczenie sytuacji majątkowej ubezpieczonego Inne klasyfikacje Swoboda lub jej brak w nawiązaniu umowy Indywidualne lub zbiorowe Podmiotów gospodarczych lub gospodarstw domowych Komercyjne lub wzajemne Morskie lub lądowe 23 24 4
Inne klasyfikacje c.d. Bezpośrednie lub pośrednie Prywatne lub publiczne W obrocie krajowym bądź zagranicznym Decyzje przedubezpieczeniowe 25 Decyzje przedubezpieczeniowe: Wybór odpowiednich warunków ubezpieczenia Wybór ubezpieczyciela! Wiarygodność! Wielkość! Liczba placówek zagranicznych! Powiązania międzynarodowe! Proces likwidacji szkody! Rodzaj oferowanego produktu! Pakiet Ubezpieczenie od wszystkich ryzyk (all risks) Polisa na miarę Ustalania sumy ubezpieczenia! CDN. 27 W analizie konkretnych produktów należy zwrócić szczególną uwagę na kilka ważnych elementów, które można znaleźć w polisie ubezpieczeniowej: Przedmiot ubezpieczenia czyli kto lub co jest ubezpieczone. Zakres ubezpieczenia czyli od jakich ryzyk ubezpieczony jest przedmiot ubezpieczenia. Wyłączenia - czyli od jakich ryzyk nie jest ubezpieczony przedmiot ubezpieczenia. Obowiązki stron jak należy się zachować w konkretnych sytuacjach. System bonusów i malusów za spełnienie jakich warunków klienci otrzymują zniżki, a za co zwyżki w składce. Określenie sumy ubezpieczenia czyli na jaką kwotę ubezpieczony zostanie majątek. Cena ubezpieczenia wysokość składki ubezpieczeniowej. 5