1. Polska w organizacjach międzynarodowych
Większość państw na świecie, również Polski, stara się (starała się) wstąpić do różnego typu organizacji międzynarodowych. Bycie ich członkiem przyczynia się do bezpośredniego lub pośredniego wpływania na sytuację gospodarczą, polityczną i społeczną w Polsce, a także i w innych krajach. W dłuższej perspektywie czasu zwykle pozwala na osiągnięcie wielu korzyści. Wzmacnia także pozycję Polski na arenie międzynarodowej.
Nasz kraj w 2018 roku był aktywnym członkiem ponad 350 organizacji międzynarodowych. Wysokość opłacanych z tego tytułu składek wyniosła ponad 600 mln zł. Kwota ta nie uwzględnia: środków odprowadzanych do budżetu UE, wykupywanych jednorazowo udziałów w wielkich międzynarodowych instytucjach finansowych, tj. Europejski Bank Inwestycyjny czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Wysokość składek wniesionych przez Polskę do wybranych międzynarodowych organizacji oraz instytucji finansowych w 2010 i 2015 r. Organizacja/Instytucja Kwota składki w 2010 r. (mln zł) Kwota składki w 2015 r. (mln zł) Unia Europejska 14 333,0 17 500 (4 262,1 mln Euro) Bank Rozwoju Rady Europy 198,6 bd. ONZ 124,1 69 (do budżetu) + 84 mln (na misje pokojowe) Rada Europy 28,2 28 NATO 25,7 25 Europejska Agencja Kosmiczna 24,0 44,8 OECD 12,5 14,3 WTO 7,2 7,9 UNESCO bd. 10 Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki bd. 8
Polska jest jednym z 51 państw, które w 1945 roku założyły Organizację Narodów Zjednoczonych. ONZ stanowi najważniejszą organizację międzynarodową o globalnym zasięgu, skupiającą 193 suwerenne kraje (w 2018 r.) z siedzibą w Nowym Jorku. Wśród jej najważniejszych celów należy wymienić: wzmacnianie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, wspieranie rozwoju społecznogospodarczego, działanie na rzecz przestrzegania praw człowieka, promowanie demokracji. Państwa członkowskie ONZ
Polska wstąpiła do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. Donald Tusk przewodniczący Rady Europejskiej, osoba odpowiedzialna za prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Sprawuje stanowisko od 1 grudnia 2014 roku. 9 marca 2017 roku Rada Europejska wybrała Donalda Tuska na drugą kadencję (nasz przedstawiciel uzyskał aż 27 z 28 głosów; przeciwne wyborowi było jedynie jedno państwo Polska). Państwa członkowskie UE
Przystąpienie naszego kraju do Wspólnoty zostało poprzedzone wieloletnim okresem przedakcesyjnym, w którym konieczne było przystosowywanie prawa i reguł gospodarczych do standardów unijnych. Koszty poniesione na ten proces do chwili obecnej zwróciły się wielokrotnie. Dzięki wejściu Polski w skład UE uzyskaliśmy fundusze pomocowe. I tak w celu wyrównania poziomu rozwoju społecznogospodarczego regionów Unii Europejskiej, uzyskaliśmy znaczne środki w ramach polityki spójności. Zostały one przeznczone np. na: rozwój infrastruktury technicznej, rolnictwa i przemysłu, ochronę środowiska. Wstąpienie naszego kraju do Wspólnoty umożliwił Polakom m.in.: swobodne podróżowanie do innych państw UE (bez kontroli granicznej), możliwość osiedlanie się na terenie UE, podejmowanie legalnej pracy w krajach UE. Podpisanie traktatu nicejskiego w dniu 26 lutego 2001 roku, modyfikującego Traktat o Unii Europejskiej, umożliwiającego wejście Polski do UE.
Zdecydowana większość polskich i zagranicznych ekspertów ekonomicznych czy analityków jest zdania, że przystąpienie do Unii Europejskiej bardzo korzystnie wpłynęło na sytuację gospodarczą Polski. Podobną opinię wyrażają zwykli Polacy. Według badań CBOS z 2017 r. około 88% Polaków (54%) pozytywnie ocenia członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Jedynie 8% stanowią przeciwnicy przynależności Polski do UE (4% jest niezdecydowanych)
Saldo transferów finansowych z budżetu Unii Europejskiej do Polski w okresie od wejścia naszego kraju, czyli od 1 maja 2004 r. do 31 stycznia 2018 r. było dodatnie i wyniosło około 99,28 mld EUR: środki uzyskane z UE stanowiły 146,87 mld EUR, składki członkowskie 47,42 mld EUR, Kwota zwrócona do budżetu UE 0,169 mld EUR. Wartość w mld EURO 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 PRZEPŁYWY FINANSOWE POMIĘDZY POLSKĄ A UE W MLD EURO (DANE WG. MINISTERSTWA FINANSÓW) Składkki członkowskie i zwroty do UE Środki uzyskane z UE Saldo 13,0 11,9 11,2 10,5 8,8 7,7 7,6 6,0 5,5 4,6 4,0 2,7 1,2 1,6 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Lata
Środki, które otrzymał nasz kraj z Unii Europejskiej do końca marca 2013 r. w ramach polityki spójności (694,8 mld zł), wyniosły mniej więcej tyle co dwa roczne budżety Polski. Zostały one wykorzystane na realizację bardzo dużej liczby projektów z zakresu infrastruktury transportowej, ochrony środowiska, wspierania małych i średnich przedsiębiorstw oraz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych. Dzięki unijnemu wsparciu finansowemu wyraźnie poprawiła się infrastruktura transportowa naszego kraju. Z otrzymanych środków m.in. wybudowano i zmodernizowano wiele tys. km dróg.
Wspólna polityka rolna prowadzona w ramach UE znacznie przyczyniła się do poprawy sytuacji finansowej rolników w naszym kraju. Szacuje się, że dzięki m.in. dopłatom bezpośrednim i innym dotacjom przeciętny dochód osoby pełnozatrudnionej w rolnictwie w 2012 r. był realnie (po uwzględnieniu inflacji) o 58% wyższy niż w 2005 r. Fundusze unijne umożliwiają modernizację gospodarstw rolnych, gdyż mogą być przeznaczane na zakup nowoczesnych maszyn rolniczych i budowę lub remont budynków gospodarczych.
Polska od 1999 roku należy także do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO, ang. North Atlantic Treaty Organization). Z jednej strony członkostwo w NATO wiąże się ze zwiększeniem gwarancji bezpieczeństwa, suwerenności i nienaruszalności granic oraz sprzyja modernizacji polskiej armii. Jednak z drugiej zobowiązuje nasz kraj do uczestnictwa w różnych operacjach wojskowych, np. w Iraku i Afganistanie, udział w misjach NATO w tych krajach obniżył nasz wizerunek w niektórych państwach i społecznościach islamskich. Państwa członkowskie NATO
Polska jest także członkiem innych ważnych organizacji międzynarodowych, m.in.: Światowej Organizacji Handlu (WTO, ang. World Trade Organization), Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD, ang. Organization for Economic Cooperation and Development), Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), Rady Europy, Rady Państw Morza Bałtyckiego, Grupy Wyszehradzkiej, Trójkąta Weimarskiego.
Specyficzną formą współpracy międzynarodowej, w której aktywnie uczestniczy Polska jest współpraca transgraniczna. Polega ona na współpraca jednostek samorządowych obszarów przygranicznych sąsiadujących ze sobą państw. W ramach tego współdziałania podejmuje się różnorodne działania przyczyniające się do rozwoju społecznogospodarczego, szczególnie w zakresie kultury, nauki i oświaty. Szczególną uwagę zwraca się także na ułatwianie i promowanie kontaktów mieszkańców obszarów przygranicznych oraz znajdujących się tam podmiotów gospodarczych. Współpraca transgraniczna przybiera różne formy działania, np. uważane za najbardziej zinstytucjonalizowaną euroregiony, funkcjonują one na podstawie specjalnych porozumień między władzami szczebla lokalnego oraz regionalnego, a niekiedy - także między podmiotami gospodarczymi i społecznymi. W Europie Zachodniej euroregiony funkcjonują już od kilkudziesięciu lat. W Polsce, w przygranicznych obszarach naszego kraju zaczęły one powstawać dopiero na początku lat 90. XX w. Obecnie Polska wchodzi w skład 16 euroregionów. W ich obrębie nawiązana została współpraca pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego reprezentującymi regiony dwóch lub więcej państw.
Bardzo popularną formą współpracy międzynarodowej na poziomie lokalnym jest partnerstwo miast i gmin (ang. town-twinning). Obejmuje ono najczęściej wymianę doświadczeń samorządowych, wizyty mieszkańców (przede wszystkim uczniów i studentów) i podejmowanie wspólnych inicjatyw w zakresie gospodarki komunalnej, edukacji, kultury, sportu i turystyki. Taki rodzaj współpracy nawiązało już ok. 4000 polskich gmin, powiatów i miast. W 2009 r. liczba ich zagranicznych partnerów wynosiła kilka tysięcy. Jednym z miast współpracujących z miastami zagranicznymi jest Gdańsk. Wśród jego 13 miast partnerskich znajdują się m.in. Brema, Cleveland, Marsylia, Rotterdam, Kaliningrad, Sankt Petersburg, Odessa i Wilno.
Materiały pomocnicze do nauki Opracowane w celach edukacyjnych (niekomercyjnych) Opracowanie i redakcja: Sławomir Dmowski Kontakt: kontakt@norwid24.waw.pl WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE - KOPIOWANIE ZABRONIONE -