Ustalenie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy 1. Przepisy prawne Art. 172 K.p.: Za czas urlopu przysługuje pracownikowi takie wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia, mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy Art. 173. K.p.: Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14). 2. Składniki wynagrodzenia nie uwzględniane w podstawie Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, zwane dalej "wynagrodzeniem urlopowym", ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem: - jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 22 września 2000 r., sygn. akt I PKN 33/00, uznał, iż periodyczność wypłat nie może być utożsamiana z ich regularnością, a zatem np. premie o charakterze roszczeniowym wypłacane co pewien nieregularny czas nie podlegają wyłączeniu z podstawy urlopowej - wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju - nagród jubileuszowych - wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy 1
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy - dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego - wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę - nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej - odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych - wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy W wynagrodzeniu urlopowym powinny zostać ujęte wszystkie inne niż wymienione powyżej (wyłączone) składniki wynagrodzenia, pod warunkiem, że przysługują one w okresie korzystania przez pracownika z urlopu. ( 6 rozporządzenia) Na bazie orzecznictwa sądów do podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy nie wlicza się takich składników, które mają charakter uznaniowy np. premie uznaniowe, nagrody gdyż są składnikami, które nie mają charakteru roszczeniowego i nie stanowią składnika wynagrodzenia. W wyroku z dnia 20 lipca 2000 r., sygn. akt I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77 Sąd Najwyższy odniósł się wyłącznie do tzw. składnika nieroszczeniowego, którego pracownik nie może się domagać, a jego przyznanie zależy jedynie od uznania pracodawcy. Jeśli zaś warunki wypłacania premii są mierzalne i na tyle dokładne, by mogły podlegać kontroli (są np. uzależnione od wydajności, jakości lub terminowości), wówczas trzeba ją uwzględniać w bazie obliczeniowej wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy Do podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy nie wlicza się również składników wynagrodzenia wypłacanych pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc np. premii regulaminowych kwartalnych, rocznych. Składniki te wypłaca się pracownikowi w przyjętych terminach wypłaty tych składników, przy czym okres urlopu jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy ( 12 rozporządzenia) 2
3. Wynagrodzenie za urlop przy zmiennych składnikach Wynagrodzenie za urlop ze zmiennych składników oblicza się: - dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa, a następnie, - mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu. ( 9 ww. rozporządzenia) Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy wykonuje pracę w systemie podstawowym w stałym rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku od 8 00 do 16 00 (okres rozliczeniowy 1 miesięczny). Na wynagrodzenie pracownika składa się: stała stawka wynagrodzenia: 2 500 zł stały dodatek stażowy: 300 zł prowizja od sprzedaży towaru pracownik wykonuje również pracę w godzinach nadliczbowych Wynagrodzenie płatne jest 05 dnia następnego miesiąca kalendarzowego Pracownik od 19 do 22 lutego 2018 r.: przebywał na urlopie wypoczynkowym (32 h) Stałe składniki w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu wypoczynkowego. Ponieważ u pracownika występują zmienne składniki wynagrodzenia, należy je przyjąć do podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. W tej sytuacji należy: Zsumować zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone pracownikowi w miesiącu: styczniu 2018 r. na które składało się: wynagrodzenie prowizyjne w wysokości: 748,76 zł (należne za 12.2017 r.) wynagrodzenie za nadgodziny: 285,43 zł (należne za 12.2017 r.) 3
grudniu 2017 r. na które składało się: wynagrodzenie prowizyjne w wysokości: 943,12 zł (należne za 11.2017 r.) wynagrodzenie za nadgodziny: 155,12 zł (należne za 11.2017 r.) listopadzie 2017 r. na które składało się: wynagrodzenie prowizyjne w wysokości: 889,15 zł (należne za 10.2017 r.) Łącznie: 3 021,58 zł Ustalić liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiącach z których zostało przyjęte wynagrodzenie do podstawy: zakładamy, że łącznie w miesiącach: październik listopada grudzień 2017 r. pracownik przepracował łącznie: 525 h Ustalić wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ze zmiennych składników wynagrodzenia: 3 021,58 zł : 525 h = 5,76 zł 5,76 zł x 32 h urlopu = 184,32 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc luty 2018 r. wyniosło: 3 879,64 zł stała stawka wynagrodzenia : 2 500 zł dodatek stażowy: 300 zł prowizja od sprzedaży towaru: 895,32 zł zmienne urlopowe: 184,32 zł Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy wykonuje pracę w systemie podstawowym w stałym rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku od 6 00 do 14 00 (okres rozliczeniowy 1 miesięczny). Wynagrodzenie pracownika ustalone zostało w stawce godzinowej 16 zł/h Wynagrodzenie płatne jest 07 dnia następnego miesiąca kalendarzowego Pracownik od 14 do 18 maja 2018 r. przebywał na urlopie wypoczynkowym (40 h) Ustalenie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy: Zsumować zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone pracownikowi w miesiącu: kwietniu 2018 r. na które składało się: wynagrodzenie godzinowe (16 zł x 176 h): 2 816 zł (należne za 03.2018 r.) 4
wynagrodzenie za nadgodziny: 185,43 zł (należne za 03.2018 r.) dodatek za pracę w porze nocnej: 33,45 zł (należne za 03.2018 r.) marcu 2018 r. na które składało się: wynagrodzenie godzinowe (16 zł x 160 h): 2 560 zł (należne za 02.2018 r.) wynagrodzenie za nadgodziny: 105,46 zł (należne za 02.2018 r.) dodatek za pracę w porze nocnej: 20,43 zł (należne za 02.2018 r.) lutym 2018 r. na które składało się: wynagrodzenie godzinowe (16 zł x 168 h): 2 688 zł (należne za 01.2018 r.) wynagrodzenie za nadgodziny: 100,32 zł (należne za 01.2018 r.) dodatek za pracę w porze nocnej: 35,65 zł (należne za 01.2018 r.) Łącznie: 8 544,74 zł Ustalić liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiącach z których zostało przyjęte wynagrodzenie do podstawy: zakładamy, że łącznie w miesiącach: styczeń luty marzec 2018 r. pracownik przepracował: 523 h 504 h (godziny z wymiaru czasu pracy) + 19 h (godziny nadliczbowe) Ustalić wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ze zmiennych składników wynagrodzenia: 8 544,74 zł : 523 h = 16,34 zł 16,34 zł x 40 h urlopu = 653,60 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc maj 2018 r. wyniosło: 2 573,60 zł wynagrodzenie za pracę : (160 h 40 h urlopu) = 120 h x 16 zł 1 920 zł wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy: 653,60 zł 5
4. Godziny nadliczbowe w podstawie urlopu wypoczynkowego Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe jako zmienny składnik wynagrodzenia co do zasady powinien być wliczany do podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Nie zawsze jednak wypłata dodatku za nadgodziny wliczana będzie do podstawy. W myśl 12 rozporządzenia urlopowego składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc wypłaca się w przyjętych terminach wypłaty tych składników, przy czym okres urlopu jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, jest zmiennym składnikiem wynagrodzenia, przy czym gratyfikacja za nie składa się z dwóch elementów: - normalnego wynagrodzenia za pracę oraz - dodatków do wynagrodzenia, które dzielą się na dobowe i powstają na bieżąco, i średniotygodniowe, które co do zasady uwidaczniają się dopiero po zakończeniu okresu rozliczeniowego Należy przyjąć, że normalne wynagrodzenie za nadgodziny jest składnikiem zmiennym, przysługującym za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, wypłata dodatków za pracę nadliczbową zależy od przyjętego w zakładzie okresu rozliczeniowego. Nadgodziny z tytułu przekroczenia normy przeciętnej w tygodniu oraz przepracowane dodatkowo niedziele i święta są rozliczane po jego zakończeniu. Wówczas ustala się, czy np. za przepracowaną niedzielę lub święto został oddany inny dzień wolny od pracy, co zrekompensowało tę pracę. Jeżeli nie, wypłaca się dodatki. Dodatki za nadgodziny z tyt. przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej, pracowników zatrudnionych w dłuższych, niż miesięczne, okresach rozliczeniowych, należy zakwalifikować do składników wynagrodzenia za okresy dłuższe niż miesiąc, których nie uwzględnia się w podstawie urlopowej, a wypłaca w przyjętych terminach ich wypłaty ( 12 ust. 1 rozporządzenia). Przykład Pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy w trzy miesięcznym okresie rozliczeniowym rozpoczynającym się od stycznia, otrzymuje: wynagrodzenie zasadnicze: 3 250 zł dodatek stażowy: 350 zł stałą premię regulaminową: 280 zł 6
Wynagrodzenie płatne jest 06 dnia następnego miesiąca kalendarzowego. W miesiącu lutym 2018 r. pracownik korzystał z urlopu wypoczynkowego przez 3 dni, w ramach których miał zaplanowane 24 h pracy. W miesiącach poprzedzających rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego pracownikowi wypłacono zmienne składniki wynagrodzenia na które składało się: Normalne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych: łącznie w miesiącach: styczeń 2018 r. grudzień i listopad 2017 r. wypłacono pracownikowi: 956 zł normalnego wynagrodzenia, za dodatkową pracę przypadającą w dniach wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, należną za miesiące: grudzień listopad październik 2017 r. Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (100%): łącznie w miesiącu styczniu 2018 r. wypłacono: 956 zł dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczenia normy przeciętnej w tygodniu (pracodawca nie udzielił dni wolnych za pracę w dniach wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy do końca okresu rozliczeniowego przypadającego od X-XII.2017 r.) Pracownik w okresie: grudzień listopad październik 2017 r. przepracował łącznie: 528 h Pracownik za miesiąc luty 2018 r. otrzymał: składniki stałe: zasadnicza: 3 250 zł + dodatek stażowy 350 zł + premia 280 zł w łącznej wysokości: 3 880 zł wynagrodzenie urlopowe ze składników zmiennych: 956 zł : 528 h = 1,81 zł 1,81 zł x 24 h = 43,44 zł Łącznie: 3 923,44 zł Dodatków z tytułu przekroczeń norm przeciętnych nie wliczono do podstawy wymiaru 7
Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy wykonuje pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 8 00 do 16 00 Wynagrodzenie pracownika ustalono w stałej wysokości 3 500 zł. Wynagrodzenie płatne jest w ostatnim dniu danego miesiąca kalendarzowego. W miesiącu styczniu 2018 r. pracownik: wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczeń norm dobowych (nie przypadających na porę nocną) łącznie przez 9 h i zawnioskował o udzielenie czasu wolnego w miesiącu kwietniu 2018 r. na co pracodawca wyraził zgodę. Wynagrodzenie za miesiąc styczeń 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (9 h): 3 500 zł : 168 h = 20,83 zł 20,83 zł x 9 h = 187,47 zł Łącznie: 3 687,47 zł W miesiącu lutym 2018 r. pracownik: wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczeń norm dobowych (nie przypadających na porę nocną) łącznie przez 5 h i zawnioskował o udzielenie czasu wolnego w miesiącu kwietniu 2018 r. na co pracodawca wyraził zgodę. Wynagrodzenie za miesiąc luty 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (5 h): 3 500 zł : 160 h = 21,88 zł 21,88 zł x 5 h = 109,40 zł Łącznie: 3 609,40 zł W miesiącu marcu 2018 r. pracownik: wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych z tytułu przekroczeń norm dobowych (nie przypadających na porę nocną) łącznie przez 2 h i zawnioskował o udzielenie czasu wolnego w miesiącu kwietniu 2018 r. na co pracodawca wyraził zgodę. Wynagrodzenie za miesiąc marzec 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (2 h): 3 500 zł : 176 h = 19,89 zł 19,89 zł x 2 h = 39,78 zł Łącznie: 3 539,78 zł W miesiącu kwietniu 2018 r.: pracownik korzystał z 5 dni urlopu wypoczynkowego (40 h) odebrał czas wolny za nadgodziny łącznie 16 h 8
Ustalenie wysokości wynagrodzenia za miesiąc kwiecień 2018 r.: Wynagrodzenie zasadnicze pomniejszone o odbiór czasu wolnego: 3 500 zł : 160 h = 21,88 zł 21,88 zł x 16 h = 350,08 zł 3 500 zł 350,08 zł = 3 149,92 zł Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ze zmiennych składników: należy zsumować zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone w łącznej wysokości w miesiącach: marzec luty styczeń 2018 r. 39,78 zł + 109,40 zł + 187,47 zł = 336,65 zł ustalić z tego okresu liczbę godzin faktycznie przepracowanych: marzec 2018 r.: 178 h (176 h + 2 h) luty 2018 r.: 165 h (160 h + 5 h) styczeń 2018 r.: 177 h (168 h + 9 h) łącznie: 520 h 336,65 zł : 520 h = 0,65 zł 0,65 zł x 40 h = 26 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc kwiecień 2018 r. wyniosło: 3 486,57 zł (3 149,92 zł + 336,65 zł) 5. Godziny ponadwymiarowe niepełnoetatowca w podstawie Zgodnie z 6 rozporządzenia urlopowego, wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń wymienionych w tym przepisie. Powołany przepis zawiera katalog zamknięty składników wynagrodzenia oraz innych świadczeń ze stosunku pracy wyłączonych z podstawy urlopowej, dlatego też przyjąć należy, że wszystkie pozostałe uwzględnia się przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego na zasadach określonych w rozporządzeniu urlopowym. Wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, obejmujące zarówno normalne wynagrodzenie, jak i dodatek oraz wynagrodzenia za pracę ponadwymiarową pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy (normalne wynagrodzenie oraz dodatek jak za godziny nadliczbowe) są wynagrodzeniem za pracę i nie znalazły się w katalogu wyłączeń wskazanych w 6 rozporządzenia urlopowego. W związku z czym należy je przyjąć do podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. 9
Przykład Pracownik zatrudniony w wymiarze 1/2 etatu, wykonuje pracę w z góry ustalonym rozkładzie czasu pracy od poniedziałku do piątku od 8 00 do 12 00 w 1 miesięcznym okresie rozliczeniowym. Pracownik wynagradzany jest stałą stawką wynagrodzenia w wysokości: 2 250 zł Wynagrodzenie płatne jest 05 dnia następnego miesiąca kalendarzowego. W umowie o pracę zawarto zapis zgodnie z którym za pracę powyżej 6 h na dobę pracownikowi przysługuje wynagrodzenie tak jak za godziny nadliczbowe. W dniach 15 i 16 stycznia 2018 r. pracownik wykonywał pracę do godziny 16 00 (+ 4 h) Wynagrodzenie za miesiąc styczeń 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (8 h): 2 250 : 84 h = 26,79 zł 26,79 zł x 8 h = 214,32 zł dodatek jak za pracę w godzinach nadliczbowych 50% (4 h) za pracę w godzinach od 14 00 do 16 00 (powyżej 6 h) 2 250 : 84 h = 26,79 zł x 0,5 = 13,40 zł 13,40 zł x 4 h = 53,60 zł Łącznie wynagrodzenie: 2 517,92zł (2 250 zł + 214,32 zł + 53,60 zł) W dniach 12 i 12 lutego 2018 r. pracownik wykonywał pracę do godziny 15 00 (+ 3 h) Wynagrodzenie za miesiąc luty 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (6 h): 2 250 : 80 h = 28,13 zł 28,13 zł x 6 h = 168,78 zł dodatek jak za pracę w godzinach nadliczbowych 50% (2 h) za pracę w godzinach od 14 00 do 15 00 (powyżej 6 h) 2 250 : 80 h = 28,13 zł x 0,5 = 14,07 zł 14,07 zł x 2 h = 28,14 zł Łącznie wynagrodzenie: 2 446,92zł (2 250 zł + 168,78 zł + 28,14 zł) W dniu 19 marca 2018 r. pracownik wykonywał pracę do godziny 16 00 (+ 4 h) Wynagrodzenie za miesiąc marzec 2018 r. wyniosło: normalne wynagrodzenie za dodatkową pracę (4 h): 2 250 : 88 h = 25,57 zł 25,57 zł x 4 h = 102,28 zł 10
dodatek jak za pracę w godzinach nadliczbowych 50% (2 h) za pracę w godzinach od 14 00 do 16 00 (powyżej 6 h) 2 250 : 88 h = 25,57 zł x 0,5 = 12,79 zł 12,79 zł x 2 h = 25,58 zł Łącznie wynagrodzenie: 2 377,86 zł (2 250 zł + 102,28 zł + 25,58 zł) W miesiącu maju 2018 r. pracownik przebywał 10 dni (40 h) na urlopie wypoczynkowym. Za miesiąc maj pracownik otrzyma stałe składniki wynagrodzenia w wysokości: 2 250 zł + zmienne urlopowe wyliczone w następujący sposób: sumujemy zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone w: kwietniu 2018 r.: 127,86 zł (102,28 zł + 25,58 zł) (należne za 03.2018 r.) marcu 2018 r.: 196,92 zł (168,78 zł + 28,14 zł) (należne za 02.2018 r.) lutym 2018 r.: 267,92 zł (214,32 zł + 53,60 zł) (należne za 01.2018 r.) Łącznie: 592,70 zł ustalamy godziny faktycznie przepracowane w miesiącach z których przyjmujemy wynagrodzenie: marzec 2018 r.: 92 h (88 h + 4 h) luty 2018 r.: 86 h (80 h + 6 h) styczeń 2018 r.: 92 h (84 h + 8 h) Łącznie: 270 h 592,70 zł : 270 h = 2,20 zł 2,20 zł x 40 h = 88 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc maj 2018. wyniosło: 2 338 zł (2 250 zł + 88 zł) 6. Wynagrodzenie za urlop w miesiącu podjęcia zatrudnienia Przepisy rozporządzenia urlopowego oraz kodeksu pracy nie rozstrzygają wprost kwestii ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy w sytuacji gdy z urlopu wypoczynkowego pracownik korzysta w miesiącu podjęcia zatrudnienia. Przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego pracownik nie otrzymał bowiem żadnych zmiennych składników wynagrodzenia. W tej sytuacji właściwe jest przyjęcie wynagrodzenia zmiennego wypłaconego w miesiącu korzystania z urlopu. Zapewni to zachowanie zasady wyrażonej w art. 172 11
K.p., w myśl której za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Przepisy rozporządzenia rozstrzygają jedynie kwestię w której: Jeżeli pracownik przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego otrzymał wynagrodzenie określone w 8 (zmienne składniki wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc) za okres krótszy niż przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres faktycznie przepracowany ( 11 ust. 2 rozporządzenia) Powyższy przepis nie odnosi się jednak do omawianej sytuacji, gdyż przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego pracownik zmiennych składników wynagrodzenia nie otrzymał. W takiej sytuacji, kierując się przepisami rangi wyższej od rozporządzenia, a więc art. 172 K.p., stanowiący, iż za czas urlopu pracownik powinien otrzymać takie wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował, zasadne jest w omawianych okolicznościach zastosowanie 5 ust. 1 rozporządzenia z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy. Przepis ten stanowi, że przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy. Odnosząc się do powyższego, wynagrodzenie ze zmiennych składników wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy wykorzystywany przez pracownika w pierwszym miesiącu zatrudnienia należy obliczyć w następujący sposób: - ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego poprzez zsumowanie zmiennych składników wynagrodzenia z tego miesiąca (np. wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatek nocny, premię regulaminową) - podzielić podstawę wymiaru przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w tym miesiącu, tj. w okresie, z którego została ustalona ta podstawa - pomnożyć tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin urlopowych, tj. przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem, gdyby z urlopu nie korzystał 12
Przykład Pracownik zatrudniony od 05 lutego 2018 r., w pełnym wymiarze czasu pracy, w dniach 26-27 luty 2018 r. korzystał z urlopu wypoczynkowego (16 h). Pracownik wynagradzany jest stałą stawką miesięczną w wysokości: 2 500 zł oraz otrzymuje zmienną premią regulaminową liczoną od wynagrodzenia zasadniczego za efektywną pracę. W miesiącu zatrudnienia wypracował premię w wysokości 8 %. Pracownikowi wypłacono za miesiąc luty 2018 r. wynagrodzenie w wysokości: Wynagrodzenie zasadnicze: 2 500 zł : 160 h = 15,63 zł 15,63 zł x 16 h (godziny nieprzepracowane od 01 do 04 lutego 2018 r.) 250,08 zł 2 500 zł 250,80 zł = 2 249,92 zł Premię regulaminową: 2 500 : 160 h = 15,63 zł 15,63 zł x 16 h urlop wypoczynkowy = 250,08 zł (2 500 zł 250,08 zł 250,08 zł) x 8 % = 1 999,84 zł x 8 % = 159,99 zł Wynagrodzenie za urlop ze składnika zmiennego: 159,99 zł : 128 h (160 h 16 h 16 h) = 1,25 zł 1,25 zł x 16 h = 20 zł Łącznie: 2 249,92 zł + 159,99 zł + 20 zł = 2 429,91 zł Przykład Z dniem 01 kwietnia 2018 r. zatrudniono pracownika w pełnym wymiarze czasu pracy, który wykonuje pracę od poniedziałku do piątku od 8 00 do 16 00 Pracownik wynagradzany jest stałą stawką wynagrodzenia w wysokości 2 750 zł oraz otrzymuje prowizję od sprzedaży, która w miesiącu kwietniu 2018 r. wyniosła 856,80 zł Pracownik w miesiącu kwietniu 2018 r. wykonywał również pracę w godzinach nadliczbowych łącznie przez 12 h naruszając normę dobową w porze dziennej (nie wnioskował o udzielenie czasu wolnego) za co uzyskał wynagrodzenie w wysokości: 2 750 zł : 160 h = 17,19 zł 17,19 zł x 12 h = 206,28 zł normalne wynagrodzenie 17,19 zł x 0,5 = 8,60 zł x 12 h = 103,20 zł dodatek 50% W miesiącu kwietniu pracownik przebywał: 3 dni na urlopie wypoczynkowym (24 h) 13
Miesiąc Nadgodziny Prowizja Godziny faktycznie przepracowane 04.2018 r. 309,48 zł 856,80 zł 148 h (160 h 24 h + 12 h) Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy ze zmiennych składników wynagrodzenia należnych za miesiąc kwiecień 2018 r.: 1 166,28 zł (309,48 zł + 856,80 zł) : 148 h = 7,88 zł 7,88 zł x 24 h urlopu = 189,12 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc kwiecień 2018 r. wyniosło: 4 105,40 zł (2 750 zł + 856,80 zł + 206,28 zł 103,20 zł + 189,12 zł) Zmiana w składnikach wynagrodzenia a przeliczenie podstawy Zgodnie z przepisami rozporządzenia MPiPS z dnia 08.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r., nr 2, poz. 14) W razie zmiany w składnikach wynagrodzenia, o których mowa w 8 (zmienne składniki wynagrodzenia za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc), lub zmiany wysokości takich składników w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru, wprowadzonych przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu wykorzystywania tego urlopu, podstawę wymiaru ustala się ponownie z uwzględnieniem tych zmian ( 10 rozporządzenia). Wobec tego, że przepisy rozporządzenia urlopowego nie wskazują wprost, co należy rozumieć przez zmianę w zmiennych składnikach wynagrodzenia, przyjmuje się, że dotyczy ona m.in.: - wzrostu lub obniżenia składnika wynagrodzenia - likwidacji tego składnika, - dodania nowego składnika - zmiany charakteru składnika - zastąpienia danego składnika innym o tym samym lub podobnym charakterze. 14
7. Zaprzestanie wypłaty i wprowadzenie nowego składnika Pierwsza część powołanego przepisu odnosi się do zmiany w składnikach wynagrodzenia, która powoduje przeliczenie podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Zmianą w składnikach wynagrodzenia może być sytuacja w której: - zaprzestajemy wypłaty danego świadczenia np. premii regulaminowej czy prowizji w związku ze zmianą stanowiska pracy bądź zapisów układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania czy przepisów płacowych obowiązujących u danego pracodawcy lub - wprowadzamy nowy składnik wynagrodzenia Przeliczenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy dokonuje się by spełnić warunek wynikający z art. 172 K.p. a więc ustalić wysokość wynagrodzenia na takim poziomie jaką by pracownik otrzymał gdyby w tym czasie wykonywał pracę. Jeżeli w wyniku zmian regulaminu wynagradzania pracownik nie ma już prawa do premii regulaminowej zmiennej, to ustalając podstawę wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy premii do podstawy nie wliczamy (niezależnie od tego, że była pracownikowi wypłacona w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego). Wynika to z faktu, iż w okresie urlopu wypoczynkowego premia pracownikowi nie przysługuje. Przykład Pracownik wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku w stałym rozkładzie czasu pracy po 8 h na stanowisku Przedstawiciela handlowego. Wynagrodzenie pracownika składa się z płacy zasadniczej w wysokości 3 500 zł oraz pracownik otrzymuje miesięczną prowizję od sprzedaży towaru. Z dniem 01 marca 2018 r., na podstawie zawartego porozumienia zmieniającego, zmieniono pracownikowi stanowisko na Pracownika biurowego na którym prowizja nie przysługuje. Wynagrodzenie zasadnicze pracownika pozostało nie zmienione. W dniach od 09 do 13 marca 2018 r. pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym (24 h). Pracownik, poza prowizją wypłacaną na poprzednim stanowisku, nie nabył prawa do innych zmiennych składników wynagrodzenia. Ponieważ pracownik na danym stanowisku nie ma prawa do prowizji, w miesiącu wykorzystania urlopu wypoczynkowego pracownikowi zostanie wypłacone tylko wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3 500 zł 15
W przypadku gdy, w związku ze zmianą stanowiska, pracownik utraci prawo do danego zmiennego składnika wynagrodzenia ale na nowym stanowisku przysługiwać mu będzie inny zmienny składnik wynagrodzenia, należy go przyjąć do podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. W związku z taką zmianą, zastosowanie będą miały dwa przepisy rozporządzenia urlopowego, tj.: - 10: zgodnie z którym w razie zmiany w składnikach wynagrodzenia o charakterze zmiennym lub zmiany wysokości takich składników w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru, wprowadzonych przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu wykorzystywania tego urlopu, podstawę wymiaru ustala się ponownie z uwzględnieniem tych zmian - 11 ust. 2: na mocy którego, jeżeli pracownik przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego otrzymał wynagrodzenie o charakterze zmiennym za okres krótszy niż przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru, podstawę tę stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres faktycznie przepracowany Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku po 8 h. Pracownik wynagradzany jest stawką godzinową 16,50 zł/h oraz otrzymuje zmienną premię regulaminową. Wynagrodzenie płatne jest 05 dnia następnego miesiąca kalendarzowego Za miesiąc styczeń 2018 r. wynagrodzenie wyniosło: godziny faktycznie przepracowane: 136 h x 16,50 zł = 2 244 zł wynagrodzenie chorobowe za 4 dni: 195,43 zł premię regulaminową: 284,50 zł dodatek za pracę w porze nocnej: 19,84 zł Za miesiąc luty 2018 r. wynagrodzenie wyniosło: godziny faktycznie przepracowane: 160 h x 16,50 zł = 2 640 zł 16
premię regulaminową: 450,56 zł dodatek za pracę w porze nocnej: 83,20 zł Za miesiąc marzec 2018 r. wynagrodzenie wyniosło: godziny faktycznie przepracowane: 176 h x 16,50 zł = 2 904 zł premię regulaminową: 250,56 zł dodatek za pracę w porze nocnej: 94,40 zł Z dniem 01 kwietnia 2018 r. zmieniono regulamin wynagradzania w związku z czym od tego dnia pracownikom nie przysługuje premia regulaminowa. W dniach od 01 do 06 maja 2018 r. pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym (16 h). Wymiar czasu pracy w miesiącu maju 2018 r. wyniósł: 160 h Wynagrodzenie za miesiąc maj 2018 r. wyniosło: wynagrodzenie za czas faktycznie przepracowany: 16,50 zł x 144 h = 2 376 zł wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy (16 h): sumujemy zmienne składniki wynagrodzenia wypłacone w miesiącach: kwiecień marzec luty 2017 r. z wyłączeniem premii kwiecień 2018 r.: 2 998,40 zł (2 904 zł + 94,40 zł) wynagrodzenie należne za 03.2018 r. marzec 2018 r.: 2 723,20 zł (2 640 zł + 83,20 zł) wynagrodzenie należne za 02.2018 r. luty 2018 r.: 2 263,84 zł (2 244 zł + 19,84 zł) wynagrodzenie należne za 01.2018 r. Łącznie: 7 985,44 zł ustalenie liczby godzin faktycznie przepracowanych odpowiednio w miesiącach: marzec luty styczeń 2018 r.: marzec 2018 r.: 176 h luty 2018 r.: 160 h styczeń 2018 r.: 136 h Łącznie: 472 h 7 985,44 zł : 472 h = 16,92 zł 17
16,92 zł x 16 h = 270,72 zł Łącznie wynagrodzenie za miesiąc maj 2018 r. wyniosło: 2 646,72 zł (2 376 zł + 270,72 zł) Druga część powołanego przepisu ( 10 rozporządzenia) odnosi się do zmiany wysokości w zmiennych składnikach wynagrodzenia, która powoduje przeliczenie podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Zmianą w składnikach wynagrodzenia może być podwyżka lub obniżka wynagrodzenia, od którego liczone były zmienne składniki wynagrodzenia. Poprzez coroczną zmianę minimalnego wynagrodzenia za pracę, od której ustalany jest dodatek za pracę w porze nocnej, również będzie podlegał on przeliczeniu do aktualnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przeliczeń do aktualnych stawek dokonuje się po to, aby spełnić warunek wynikający z art. 172 K.p. a więc ustalić wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy w takiej wysokości aby odpowiadał wysokości wynagrodzenia w przypadku faktycznie wykonywanej pracy w tym okresie. Przykład Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonuje pracę w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku (praca zmianowa). Pracownik wynagradzany jest stałą stawką wynagrodzenia w wysokości: 3 150 zł. Wynagrodzenie płatne jest 07 dnia następnego miesiąca kalendarzowego. Za miesiąc grudzień 2017 r. (wypłata 07 stycznia 2018 r.) pracownik uzyskał również zmienne składniki wynagrodzenia: wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (10 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 150 zł : 152 h = 20,72 zł x 10 h = 207,20 zł normalne wynagrodzenie 3 150 zł : 152 h = 20,72 zł x 0,5 = 10,36 zł x 10 h = 103,60 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (32 h): 2 000 zł : 152 h = 13,16 zł 13,16 zł x 20% = 2,63 zł x 32 h = 84,16 zł Łącznie wynagrodzenie: 3 544,96 zł (3 150 zł + 207,20 zł + 103,60 zł + 84,16 zł) 18
Za miesiąc styczeń 2018 r. (wypłata 07 lutego 2018 r.) pracownik uzyskał również zmienne składniki wynagrodzenia: wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (15 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 150 zł : 168 h = 18,75 zł x 15 h = 281,25 zł zł normalne wynagrodzenie 3 150 zł : 168 h = 18,75 zł x 0,5 = 9,38 zł x 15 h = 140,70 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (16 h): 2 100 zł : 168 h = 12,50 zł 12,50 zł x 20% = 2,50 zł x 16 h = 40 zł Łącznie wynagrodzenie: 3 611,95 zł (3 150 zł + 281,25 zł + 140,70 zł + 40 zł) Za miesiąc luty 2018 r. (wypłata 07 marca 2018 r.) pracownik uzyskał również zmienne składniki wynagrodzenia: wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (5 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 150 zł : 160 h = 19,69 zł x 5 h = 98,45 zł normalne wynagrodzenie 3 150 zł : 160 h = 19,69 zł x 0,5 = 9,85 zł x 5 h = 49,25 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (16 h): 2 100 zł : 160 h = 13,13 zł 13,13 zł x 20% = 2,63 zł x 16 h = 42,08 zł Łącznie wynagrodzenie: 3 339,78 zł (3 150 zł + 98,45 zł + 49,25 zł + 42,08 zł) Z dniem 01 kwietnia 2018 r. przyznano pracownikowi podwyżkę wynagrodzenia do wysokości 3 500 zł. W dniach od 09 do 15 kwietnia 2018 r. pracownik przebywał na urlopie wypoczynkowym (40 h). W związku z podwyżką wynagrodzenia oraz zmianą wysokości minimalnego wynagrodzenia, która jest podstawą do wyliczenia dodatku za pracę w porze nocnej w celu ustalenia zmiennych urlopowych należy zmienne składniki wynagrodzenia, wypłacone w styczniu, lutym i marcu 2018 r. (należne odpowiednio za grudzień 2017 r., styczeń i luty 2018 r.) przeliczyć do aktualnych stawek wynagrodzenia. 19
Przeliczenie zmiennych składników wynagrodzenia: Za miesiąc grudzień 2017 r. (wypłata 07 stycznia 2018 r.) wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (10 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 500 zł : 152 h = 23,03 zł x 10 h = 230,30 zł normalne wynagrodzenie 3 500 zł : 152 h = 23,03 zł x 0,5 = 11,52 zł x 10 h = 115,20 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (32 h): 2 100 zł : 152 h = 13,82 zł 13,82 zł x 20% = 2,76 zł x 32 h = 88,32 zł Za miesiąc styczeń 2018 r. (wypłata 07 lutego 2018 r.) wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (15 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 500 zł : 168 h = 20,83 zł x 15 h = 312,45 zł zł normalne wynagrodzenie 3 500 zł : 168 h = 20,83 zł x 0,5 = 10,42 zł x 15 h = 156,30 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (16 h): 2 100 zł : 168 h = 12,50 zł 12,50 zł x 20% = 2,50 zł x 16 h = 40 zł Za miesiąc luty 2018 r. (wypłata 07 marca 2018 r.) pracownik uzyskał również zmienne składniki wynagrodzenia: wynagrodzenie za godziny nadliczbowe (5 h) tytułem przekroczenia norm dobowych (nie przypadających na porę nocną): 3 500 zł : 160 h = 21,88 zł x 5 h = 109,40 zł zł normalne wynagrodzenie 3 500 zł : 160 h = 21,88 zł x 0,5 = 10,94 zł x 5 h = 54,70 zł dodatek 50% dodatek za pracę w porze nocnej (16 h): 2 100 zł : 160 h = 13,13 zł 13,13 zł x 20% = 2,63 zł x 16 h = 42,08 zł Do podstawy zmiennych urlopowych należy przyjąć wypłacone zmienne składniki wynagrodzenia w miesiącach: styczeń luty marzec 2018 r. po przeliczeniu: 20
marzec 2018 r.: 206,18 zł (109,40 zł + 54,70 zł + 42,08 zł) luty 2018 r.: 508,75 zł (312,45 zł + 156,30 zł + 40 zł) styczeń 2018 r.: 433,82 zł (230,30 zł + 115,20 zł + 88,32 zł) Łącznie: 1 148,72 zł ustalić liczbę godzin faktycznie przepracowanych w miesiąc z których została przyjęta podstawa (grudzień 2017 r. styczeń i luty 2018 r.): luty 2018 r.: 165 h (160 h + 5 h) styczeń 2018 r.: 183 h (168 h + 15 h) grudzień 2018 r.: 162 h (152 h + 10 h) Łącznie: 510 h 1 148,72 zł : 510 h = 2,25 zł 2,25 zł x 40 h urlopu = 90 zł zmienne urlopowe 21