S t u d i a NAD RODZINĄ

Podobne dokumenty
S t u d i a NAD RODZINĄ

(36) 2015/ Rok XIX. półrocznik. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2015

S t u d i a NAD RODZINĄ

S t u d i a NAD RODZINĄ

(42) 2017/ Rok XXI. kwartalnik. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2017

(43) 2017/ Rok XXI. kwartalnik. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2017

(38) 2016/ Rok XX. kwartalnik. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2016

S t u d i a NAD RODZINĄ

S t u d i a NAD RODZINĄ

(37) 2015/ Rok XIX. półrocznik. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2015

Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym

S t u d i a NAD RODZINĄ

S t u d i a NAD RODZINĄ

Nowe życie w Chrystusie

ISSN X. Imprimatur 973/16/A Kuria Metropolitalna Białostocka

ISSN X. Imprimatur 1073/18/A z dnia Kuria Metropolitalna Białostocka

PRELEGENCI KONGRESU PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI IDZIE PRZEZ RODZINĘ 15 MARCA MSZA ŚWIĘTA, AULA SCHUMANA

PIOTR BtljDOWSKI ZOFIA SZWEDA-LEWANDOWSKA WOBEC. I STARZENIA Sil; W POLSCE W LATACH

STUDIA EUROPEJSKIE. Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego. Numer 1 (73) 2015

EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU

Numer 4 (56) 2010 Warszawa 2010

(materiały dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej)

Psychologia starzenia się - opis przedmiotu

Uniwerstetet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Wydział Nauk Historycznych i Społecznych Instytut Socjologii

SEMINARIA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA INSTYTUT PEDAGOGIKI. Zakład Wczesnej Edukacji. Katedra Podstaw Pedagogiki

SE ok_layout :44 Strona 1 Numer 2 (66) 2013 Warszawa 2013

Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nr 46. Redaktor serii: ks. Artur Malina

Copyright 2013 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.

Numer 3 (47) 2008 Warszawa 2008

Opis modułu kształcenia

POLSKIE TOWARZYSTWO AFRYKANISTYCZNE

STUDIA EUROPEJSKIE. Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego. Numer 4 (76) 2015

EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

Prace prawnicze, administratywistyczne i historyczne

UNIA EUROPEJSKA PERSPEKTYWY SPOŁECZNO-EKONOMICZNE ROCZNIK NAUKOWY 2/2010

Prawa dziecka w konstelacji rodzinnej. i placówek oświatowych

MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA

Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego

PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM MAGISTERSKIEGO NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2016/2017

Prawa dziecka w konstelacji rodzinnej. i placówek oświatowych

WROCŁAWSKIE STUDIA POLITOLOGICZNE 18/2015

VI Międzynarodowa Konferencja Naukowa. z cyklu Kobieta w nauce. pt. Męskość i kobiecość: w kierunku komplementarności płci. 10 kwietnia 2019 r.

CZŁOWIEK NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ SPOŁECZEŃSTWO

Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne 14

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Wybrane problemy osób starszych

Jedność i różnorodność w naukach o bezpieczeństwie i obronności

Korekta językowa Magdalena Rokicka (język polski) Weronika Mincer (język angielski)

Socjologia. Dla rocznika: 2015/2016. Zarządzania, Informatyki i Finansów. Opis przedmiotu

ROCZNIKI NAUKOWE WYŻSZEJ SZKOŁY BANKOWEJ W TORUNIU

Księga jubileuszowa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa. z cyklu Kobieta w nauce. pt. Kobieta dom, przestrzeń publiczna i nauka. Organizatorzy:

KOBIECOŚĆ A NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

ZESZYTY NAUKOWE 3 (47) 2007

(39) 2016/ Rok XX. kwartalnik. SnR_ indd :24:36

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15

Laboratorium Badań Medioznawczych Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. numer 1(13)/2016

PROGRAM WYCHOWAWCZY PRYWATNEGO GIMNAZJUM NR 2 Szkoły Marzeń w Piasecznie

EUROPEJSKIE Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego

Kierunek studiów logistyka należy do obszarów kształcenia w zakresie nauk

Forum Pedagogiczne 1,

DYLEMATY I PERSPEKTYWY ROZWOJU FINANSÓW I RACHUNKOWOŚCI

ZESZYTY NAUKOWE 4 (48) 2007

Ekonomia Wroclaw Economic Review 23/1 (2017)

Problematyka etyczna buddyzmu i jej aspekt pedagogiczny.

PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2019 rok

AKTYWIZACJA I AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA LUDZI STARSZYCH

Recenzja: dr hab. prof. Uniwersytetu Warszawskiego Tomasz Grzegorz Grosse. Redaktor prowadząca: Anna Raciborska. Redakcja: Dorota Kassjanowicz

PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016

STUDIA MEDIOZNAWCZE MEDIA STUDIES. Vol. 4 (39) Nr 4 (39) Warsaw Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego

Nazwa kierunku studiów i kod programu wg USOS BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE (od roku akademickiego 2016/2017) WS-POZ-BW

PLAN PRACY PIN INSTYTUTU ŚLĄSKIEGO W OPOLU na 2018 rok

Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:

Nazwa kierunku studiów i kod programu wg USOS BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE (od roku akademickiego 2016/2017) WS-PO-BW

STUDIA Z TEORII WYCHOWANIA TOM VI: 2015 NR 1(10) PATRONAT NAUKOWY: SEKCJA TEORII WYCHOWANIA KOMITETU NAUK PEDAGOGICZNYCH POLSKIEJ AKADEMII NAUK

Metody prowadzania zajęć :

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Pedagogika... (Nazwa kierunku studiów)

WSTĘP Część I. PORADNICTWO ZAWODOWE JAKO OBSZAR WIEDZY I PRAKTYKI Rozdział 1. Teoretyczne podstawy poradnictwa zawodowego Daniel Kukla

WYNIK. Dane Wnioskodawcy:

FUNKCJONOWANIE RODZINY DZIECKA OBJĘTEGO DOMOWĄ OPIEKĄ HOSPICYJNĄ STUDIUM TANATOPEDAGOGICZNE

Numer 1 (49) 2009 Warszawa 2009

Sprawności moralne w wychowaniu: mądrość i szacunek

Kampania informacyjna. Bezpieczny i Aktywny Senior

Geneza i główne założenia projektu. Anna Piaskowska Koordynator Projektu Instytut Studiów Energetycznych Sp. z o.o.

(materiały dostępne w Bibliotece Pedagogicznej w Suchej Beskidzkiej)

Nazwa kierunku studiów i kod programu wg USOS BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE (od roku akademickiego 2018/2019) WS-PO-BW

Modele związków bilans zalet i wad. Model tradycyjny. Partnerka/żona: w przypadku większości kobiet, członków i członkiń rodziny),

Opinia dotycząca senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 968)

Numer 1/kwiecień 2013

MIĘDZY ROZWIĄZANIAMI MOP, RE I UE W ZAKRESIE ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH INSTYTUT BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ NOWA BIBLIOTEKA NEW LIBRARY

Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej

STATUT REDAKCJI CZASOPISMA NAUKOWEGO PERSPEKTYWY EDUKACYJNO- SPOŁECZNE

Polish-American Institute of Social Research

Postawy dzieci wobec aspiracji edukacyjnych swoich rodziców

Interreg Europa Środkowa

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Kielcach. Pedofilia. zestawienie bibliograficzne w wyborze. Wybór i opracowanie Agnieszka Wikło

Edukacja. osób starszych. STOP to ogólnopolska, niezależna organizacja pozarządowa działająca od 1998 roku.

JAN PAWEŁ II DO POLSKICH UCZONYCH

Transkrypt:

S t u d i a NAD RODZINĄ (48) 2018 / Rok XXII kwartalnik 3 SENIOR W RODZINIE I SPOŁECZEŃSTWIE redaktorzy tematyczni: ks. Mieczysław Ozorowski, ks. Józef Młyński Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2018

UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO WYDZIAŁ STUDIÓW NAD RODZINĄ Rada Naukowa: prof. dr hab. Arndt Büssing Universität Witten/Herdecke, Niemcy; prof. Th dr Ladislav Csontos SI, PhD Trnavska Univerzita, Słowacja; prof. dr hab. Detlev Dormeyer Technische Universität, Dortmund, Niemcy; prof. dr hab. Markus Eham Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt, Niemcy; prof. dr hab. Boguslavas Gruzevskis Uniwersytet Wileński, Litwa; ks. prof. dr hab. Richard Hartmann Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; prof. dr hab. Stephan Kampowski Pontificio Instituto Giovanni Paolo II, Rzym, Włochy; prof. dr hab. Uto Meier Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt, Niemcy; ks. prof. dr hab. Christoph Gregor Müller Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; ks. prof. dr hab. Mieczysław Ozorowski UKSW, Warszawa, Polska; ks. prof. dr hab. Cornelius Roth Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; ks. prof. dr hab. Kazimierz Rynkiewicz Ludwig Maximilian Universtität Monachium, Niemcy; prof. dr Horst Seidl Universität Wien, Austria; ks. prof. dr hab. Adam Skreczko UKSW, Warszawa, Polska; prof. doc. JUDr. Marek Šmid, PhD Trnavska Univerzita, Słowacja; ks. dr hab. Stanisław Biały, prof. UKSW, Warszawa, Polska; ks. dr hab. Andrzej Najda, prof. UKSW, Warszawa, Polska; ks. dr hab. Stanisław Strękowski, prof. UKSW, Warszawa, Polska; dr Agnieszka Regulska UKSW, Warszawa, Polska; Ph. dr Martin Šarkan PhD Trnavska Univerzita, Słowacja. Zespół redakcyjny: ks. dr hab. Andrzej Jacek Najda, prof. UKSW (redaktor naczelny) dr Agnieszka Regulska (z-ca redaktora naczelnego) dr Anna Czyżkowska (sekretarz) ks. dr Dariusz Tułowiecki (sekretarz, redaktor statystyczny) ks. dr Wojciech Kućko (redaktor techniczny) ks. prof. dr hab. Mieczysław Ozorowski, ks. dr Józef Młyński (redaktorzy tematyczni) dr Małgorzata Frąckiewicz (redaktor języka polskiego) mgr Mirosława Majdan (redaktor językowy angielski) prof. dr Kathrin Maier (redaktor językowy niemiecki) mgr Danuta Antoszewicz-Wojtaszek (redaktor językowy francuski, włoski) Adres redakcji: Wydział Studiów nad Rodziną, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego ul. Wóycickiego 1/3, bud. 23, pok. 215, 01-938 Warszawa tel.: +48 (22) 561 90 47, e-mail: snr@uksw.edu.pl http://www.snr.wsr.uksw.edu.pl ISSN 1429-2416 Skład i łamanie: Maciej Faliński Druk i oprawa: volumina.pl Daniel Krzanowski ul. Ks. Witolda 7-9, 71-063 Szczecin 2

SPIS TREŚCI Wstęp ks. Mieczysław Ozorowski, ks. Józef Młyński I. ARTYKUŁY NAUKOWE: SENIOR W RODZINIE I SPOŁECZEŃSTWIE Senior darem w życiu rodziny Mirosław Brzeziński Moralne aspekty starości Marek Czachorowski Rodzina seniora w przestrzeni domu pomocy społecznej dobra praktyka Maria Łuszczyńska Seniorzy i starzenie się w polskiej polityce rodzinnej Małgorzata Szyszka Aktywność seniorów w środowisku lokalnym Józef Młyński O aktywności osób starszych słów kilka Małgorzata Duda Fizjologiczne procesy starzenia się kobiety i mężczyzny a płodność Bożena Bassa 3

The Life Quality of Elderly People as a Social and Economic Problem Zaryna Atamanchuk Socio-economical Protection of the Elderly People Julia Tymchyshyn-Chemerys II. SPRAWOZDANIA I RECENZJE Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej Senior i rodzina: aksjologia, pomoc, wsparcie, Wydział Studiów nad Rodziną, Katedra Socjologii Małżeństwa i Rodziny UKSW, Warszawa 25 lutego 2017 r. Natalia Wojak Beata Bugajska, Tożsamość człowieka w starości. Studium socjopedagogiczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012, ss. 213 ks. Konrad Fedorowski Wartość i jakość życia w ujęciu transdyscyplinarnym, red. J. Bartoszek, Biblos, Tranów 2015, ss. 318 ks. Józef Młyński Timoszyk-Tomczak, B. Bugajska, Przyszłościowa perspektywa czasowa w starości, Szczecin 2012, ss. 290 Bożena Bassa 4

CONTENTS ENGLISH SUMMARIES Introduction ks. Mieczysław Ozorowski, ks. Józef Młyński I. SCIENTIFIC ARTICLES: SENIOR IN FAMILY AND SOCIETY Senior Gift in Family Life Mirosław Brzeziński Moral Aspects of Old Age Marek Czachorowski Senior Family in the Space of a Social Welfare Home Good Practice Maria Łuszczyńska Seniors and Aging in Polish Family Policy Małgorzata Szyszka Seniors Activity in the Local Environment Józef Młyński Several Words About the Activity of Elderly People Małgorzata Duda Physiological Processes of Aging of a Woman and a Man and Fertility Bożena Bassa 5

The Life Quality of Elderly People as a Social and Economic problem Zaryna Atamanchuk Socio-economical Protection of the Elderly People Julia Tymchyshyn-Chemerys II. REPORTS AND REVIEWS Report from the International Scientific Conference "Senior and Family: Axiology, Help, Support", Faculty of Family Studies, Department of Sociology of Marriage and Family UKSW, Warsaw, February 25, 2017 Natalia Wojak Beata Bugajska, Identity of a Man in Old Age. The Socio-pedagogical Study, Scientific Publisher of the University of Szczecin, Szczecin 2012, pp. 213 Konrad Fedorowski Value and Quality of Life in a Transdisciplinary Approach, edited by J. Bartoszek, Tranów 2015, pp. 318 Józef Młyński Timoszyk-Tomczak, B. Bugajska, Future Time Perspective in Old Age, Szczecin 2012, pp. 290 Bożena Bassa 6

Studia nad Rodziną UKSW 2018 R. XXII nr 3 (48) WSTĘP Z. Tyszka zapisał, że rodzina stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najcenniejszą i podstawową komórkę. Jest najważniejszą grupą społeczną, grupą podstawową, z którą człowiek jest ściśle związany znaczną częścią swej osobowości i ważnymi pełnionymi przez siebie rolami społecznymi (rola męża, żony, ojca, matki, żywiciela rodziny, babci, dziadka itp.). Jest także dlań tzw. grupą odniesienia, z którą świadomie i mocno identyfikuje się jako jej członek, współtworzy i przyjmuje kultywowane w niej poglądy, postawy, obyczaje, wzory zachowania i postępowania 1. Niewątpliwie w rodzinie ważne miejsce zajmują seniorzy będący nie tylko darem z racji biologicznego przekazu życia, ale też pasem transmisyjnym wartości, tradycji, obyczajów. Najbliższa rodzina jest też dla nich pierwszym ogniwem wsparcia, troski i opieki. Podstawową cechą wspólnego bytowania seniorów w rodzinie jest świadczenie wzajemnej pomocy, aby wspólnymi siłami pokonywać trudności życiowe. Trzeba bowiem pamiętać, że każdy wiek ma swoje wartości, obowiązki, prawo do rozwoju i własnych uczuć 2. Stąd też rodzina jest dla seniora, a senior dla rodziny. Ta wspólna relacja oparta na wymianie osobowych usług potwierdza wpływ seniorów (babci, dziadka) na zachowanie i wyznawane wartości przez młodych ludzi. Dziadkowie darzą wnuki nie tylko bezinteresowną miłością, ale pragną zapewnić im bezpieczeństwo, troszczą się o ich wychowanie i przyszłość. W rodzinie od najmłodszych lat dziecko kształtuje swoją osobowość, tożsamość, również poprzez naśladownictwo osób starszych. Normy, wartości, jakie wyznaje młodzież są w dużej mierze zależne od środowiska, w jakim się wychowywała. Jan Paweł II nawiązując do Cycerona, starość nazywał jesienią życia, porównując rytm biologiczny człowieka do cykli życia przyrody. W swoich wypowiedziach 1 Z. Tyszka, Rodzina, w: Encyklopedia pedagogiczna, red. W. Pomykało, Warszawa 1993, s. 695. 2 S. Rogala, Starość i jej konsekwencje społeczno-rodzinne, Opole 2010, s. 87. 7

i publikowanych tekstach wiele razy stosował metafory wobec ludzi starszych podkreślając ważne cechy starości. Nazywał ich m.in. strażnikami pamięci zbiorowej, wyrażając w ten sposób ich wartości i ideały, które są fundamentem oraz regułą życia w społeczeństwie. Osoby starsze dzięki swojemu doświadczeniu życiowemu, dojrzałości oraz mądrości mogą udzielać cennych rad młodym ludziom 3. Seniorzy pozostają również cennym ogniwem każdego społeczeństwa. Dlatego też rolę starszego pokolenia wypada analizować także w kontekście społecznym. Stereotypem byłoby stwierdzenie, że seniorzy są jedynie obciążeniem dla społeczeństwa, chociaż niewątpliwie istnieje potrzeba szeroko rozumianej polityki senioralnej, ukierunkowanej na realizację ich potrzeb. Człowiek jednak, jako istota społeczna, nieustannie realizuje się i działa w różnych grupach społecznych. Realizuje się stosownie do swojego wieku, wykształcenia, zdolności i możliwości fizycznych. Ułomności fizyczne starszego wieku, nie powinny zatem wpływać na jakość służby, którą można określić, jako nieustanny dar z siebie dla innych 4. Stąd też seniorzy zajmują ważne miejsce w samorządzie lokalnym, szczególnie, na szczeblu gminy, będącej najbliżej ich środowiska zamieszkania. Pobudzenie zatem starszego pokolenia do aktywności społecznej, fizycznej, kulturowej poprzez wdrożenie do realizowanych szeregu programów aktywizujących i innowacyjnych prowadzonych w ramach rozwoju i strategii gminy wydaje się być społecznie ważnym zagadnieniem. Senior w rodzinie i społeczeństwie to zbiór artykułów o zróżnicowanej tematyce pod względem zawartości teoretycznej i praktycznej. Ale właśnie w różnorodności ujęć tematu dotyczącego osób starszych tkwi logika i zamysł autorów. Czytelnik znajdzie nie tylko teoretyczne omówienia tematów, ale też praktyczne ujęcia w postaci dobrych praktyk, których podmiotem są różne instytucje na szczeblu lokalnym i poza lokalnym. Niniejszy numer Studiów nad Rodziną podejmuje zatem zbiór artykułów lokujących się w kręgu tematyki o seniorach i ich miejscu egzystencji w rodzinie i społeczeństwie. Pierwszy artykuł pt. Senior darem w życiu rodziny ukazuje role dziadków w rodzinie i Kościele, podkreślając, że są oni świadkami piękna życia, osobami wsparcia i zrozumienia w rodzinie, wyzwalają z egoizmu i uczą wdzięczności, są przekazicielami wiary i wartości. Ponadto ich szczególnym darem oddziaływującym na rodzinę jest świadectwo ufnego znoszenia cierpienia i wspierania modlitwą w trudnych sytuacjach życiowych. W drugim artykule podjęto temat Moralne aspekty starości i zwrócono uwagę na istotę starości w 3 Jan Paweł II, List Do moich Braci i Sióstr ludzi w podeszłym wieku, Watykan 1999, n. 10, s. 5. 4 Z. Struzik, Wartości przekazywane i praktykowane przez osoby starsze w rodzinie, Mazowsze Studia Regionalne 2013, nr 13, s. 115. 8

kontekście dobra moralnego, jako dobra człowieka dla człowieka. Ukazano też starość, jako negatywny bilans doświadczeń moralnych przeszłości oraz jako zwątpienie w możliwość uchwycenia prawdy, czyli sceptycyzm. Z tego też powodu, jak zauważył autor niniejszego artykułu, Arystoteles określa starość całym katalogiem moralnych wad. Do wad tych zaliczył: nieżyczliwość, skąpstwo i małoduszność. Kolejny artykuł Rodzina seniora w przestrzeni domu pomocy społecznej dobra praktyka z jednej strony odsłania krótką (zarys) prawdę o rodzinie seniora w kontekście kryzysu rodziny i zmian demograficznych, z drugiej podkreśla teoretyczny wymiar domów pomocy społecznej dla seniorów na tle istniejących uwarunkowań prawnych, potrzeby seniorów mieszkających w domu pomocy społecznej oraz ich rodzin, i ukazuje praktyczny aspekt opisywanego zagadnienia na podstawie Domu Pomocy Społecznej w Staniątkach. W tym kontekście artykuł pod tytułem Aktywność seniorów w środowisku lokalnym wydaje się być kontynuacją polityki senioralnej, w którym opisano seniorów pod kątem aktywności społecznej i edukacyjnej. W tej drugiej podkreślono rolę Uniwersytetów Trzeciego Wieku i instytucji służących aktywności edukacyjnej seniorów (DPS, Kluby Seniora, Caritas). W końcowej fazie artykułu autor podkreślił rolę pracownika socjalnego, jako lidera seniorów, szczególnie w obszarze ich aktywności społecznej. Dopełnieniem opisanej polityki senioralnej w aspekcie aktywności społecznej i edukacyjnej seniorów jest artykuł pod tytułem O aktywności osób starszych słów kilka odsłaniający seniora w przestrzeni społecznej. Ponadto przedstawiono w nim typy aktywności w starości. Jak zauważa autorka niniejszego artykułu osoby starsze chcą być aktywne, szczególnie cenią sobie kontakty z najbliższymi, ale też angażują się społecznie, politycznie, czy kulturowo. Kolejny artykuł Fizjologiczne procesy starzenia się kobiety i mężczyzny a płodność został zogniskowany wokół zagadnień biologicznych, mianowicie: procesów związanych z przekwitaniem kobiecym, objawów klimakterycznych u kobiety, zmian w procesie starzenia się gonad męskich, objawów klimakterycznych u mężczyzny. Trzeba bowiem przypomnieć, że starzenie jest powszechnym i naturalnym procesem życiowym, wypływającym z biologicznej struktury organizmu. Artykuł zatytułowany The Life quality of elderly people as a social and economic problem dotyczy jakości życia osób starszych, w którym opisano czynniki ekonomiczne jako ważny punkt odniesienia dla interpretacji jakości życia osób starszych oraz wpływ starzenia się społeczeństwa na jakość życia człowieka. Według autora system składników poziomu i jakości życia osób starszych jest bardzo zróżnicowany, ponieważ obejmuje czynniki ekonomiczne, społeczne, polityczne, prawne, środowiskowe i kulturowe. Ostatni artykuł Socio-economical protection of the elderly people wpisuje się 9

jako kontynuacja myśli zawartej w poprzednim artykule i dotyczy społeczno-ekonomicznej ochrony osób starszych. Autor dokonuje charakterystyki modeli świadczeń emerytalnych w obcych krajach i na Ukrainie oraz zabezpieczeń społecznych i usługi dla osób starszych. Stwierdza, ze zabezpieczenie społeczne ma na celu ochronę dobrobytu każdego członka społeczeństwa w określonych warunkach gospodarczych w tym również osoby starsze. Z wielką uwagą i poszanowaniem polecamy Państwu niniejszy numer czasopisma Studia nad Rodziną mając nadzieję, że przedłożone artykuły pozwolą ukazać nie tylko teoretyczne meandry kategorii seniorów, ale też będą cennym wkładem w praktyczne ujęcie możliwych form ich wsparcia. Nade wszystko poszerzą przynajmniej jakiś mały wycinek wiedzy na temat nie tylko starzejącego się społeczeństwa polskiego, jak również sytuacji i kondycji seniorów i osób starszych. Ks. Mieczysław Ozorowski, Ks. Józef Młyński redaktorzy tematyczni 10