(42) 2017/ Rok XXI. kwartalnik. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2017

Transkrypt

1 (42) 2017/ Rok XXI kwartalnik 1 Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2017

2 Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wydział Studiów nad Rodziną Rada Naukowa: prof. dr hab. Arndt Büssing Universität Witten/Herdecke, Niemcy; prof. Th dr Ladislav Csontos SI, PhD Trnavska Univerzita, Słowacja; prof. dr hab. Detlev Dormeyer Technische Universität, Dortmund, Niemcy; prof. dr hab. Markus Eham Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt, Niemcy; prof. dr hab. Boguslavas Gruzevskis, Uniwersytet Wileński, Litwa; ks. prof. dr hab. Richard Hartmann Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; prof. dr hab. Stephan Kampowski Pontificio Instituto Giovanni Paolo II, Rzym, Włochy; br. prof. dr Herman Lombaerts FSC Catholic University in Leuven, Belgia; prof. dr hab. Uto Meier Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt, Niemcy; ks. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski UKSW, Warszawa, Polska; ks. prof. dr hab. Christoph Gregor Müller Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; ks. prof. dr hab. Mieczysław Ozorowski UKSW, Warszawa, Polska; ks. prof. dr hab. Cornelius Roth Theologische Fakultät, Fulda, Niemcy; ks. prof. dr hab. Kazimierz Rynkiewicz Ludwig Maximilian Universtität Monachium, Niemcy; prof. dr Horst Seidl Universität Wien, Austria; ks. prof. dr Michel Schooyans Catholic University in Leuven, Belgia; ks. prof. dr hab. Adam Skreczko UKSW, Warszawa, Polska; prof. doc. JUDr. Marek Šmid, PhD Trnavska Univerzita, Słowacja; ks. prof. UKSW dr hab. Stanisław Biały UKSW, Warszawa, Polska; ks. prof. UKSW dr hab. Andrzej Najda UKSW, Warszawa, Polska; prof. UKSW dr hab. Małgorzata Przybysz-Zaremba UKSW, Warszawa, Polska; ks. prof. UKSW dr hab. Stanisław Strękowski UKSW, Warszawa, Polska; dr Agnieszka Regulska UKSW, Warszawa, Polska; Ph. dr Martin Šarkan PhD Trnavska Univerzita, Słowacja. Zespół redakcyjny: ks. prof. UKSW dr hab. Andrzej Jacek Najda (redaktor naczelny) dr Agnieszka Regulska (z-ca redaktora naczelnego) prof. UKSW dr hab. Małgorzata Przybysz-Zaremba (sekretarz) ks. prof. UKSW dr hab. Stanisław Biały (redaktor tematyczny) mgr Joanna Wódkiewicz (redaktor techniczny) dr Małgorzata Frąckiewicz (redaktor języka polskiego) mgr Mirosława Majdan (redaktor językowy angielski) prof. dr Kathrin Maier (redaktor językowy niemiecki) mgr Danuta Antoszewicz-Wojtaszek (redaktor językowy francuski, włoski) Adres redakcji: Wydział Studiów nad Rodziną, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego ul. Wóycickiego 1/3, bud. 23, pok. 215, Warszawa tel.: , ISSN Skład i łamanie: Maciej Faliński Druk i oprawa: volumina.pl Daniel Krzanowski ul. Ks. Witolda 7-9, Szczecin

3 SPIS TREŚCI Wstęp... 5 I. ARTYKUŁY NAUKOWE: DZIECKO, MATKA, RODZINA W OPIECE PERINATALNEJ Ks. Gilfredo Marengo, Essere Padre e Madre: Libertà e Responsabilità, (Być ojcem i matką: wolność i odpowiedzialność) Ks. Artur Żuk, Elementy chrześcijańskiej duchowości okołoporodowej. 19 Marta Laskowska, Kobieta w sytuacji niepowodzeń położniczych. Specyfika przeżywanych trudności Ks. Frantisek Citbaj, Kobieta versus dziecko Ks. Stanisław Warzeszak, Moralny status brzemienności Ks. Stanisław Biały, Macierzyństwo zastępcze jako plan subrogacji praw do dziecka wbrew zasadom sprawiedliwości i miłości Ks. Stanisław Biały, Cielesność i jej wpływ na seksualność w świetle nauki papieży: św. Jana Pawła II i Franciszka Ks. Marek Filipczuk, Moralne orędzie Jezusa Chrystusa Ii. Sprawozdania Sprawozdanie z Sympozjum Naukowego pt. Niepomyślna diagnoza prenatalna dla dziecka lub matki postępowanie, rokowanie, możliwości pomocy i wsparcia rodziny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa 4 grudnia 2016 r. Bożena Bassa Informacje dla autorów

4 4 CONTENTS ENGLISH SUMMARIES CONTENTS ENGLISH SUMMARIES Introduction... 5 I. SCIENTIFIC ARTICLES: CHILD, MOTHER, FAMILY IN THE PERINATAL CARE Fr. Gilfredo Marengo, Be the Father and Mother: Freedom and Responsibility Fr. Artur Żuk, Elements of Christian Perinatal Spirituality Marta Laskowska, Woman in the Case of Obstetric Failure. Character of Faced Problems Fr. Frantisek Citbaj, Woman versus Child Fr. Stanisław Warzeszak, The Moral Status of Pregnancy Fr. Stanisław Biały, Surrogacy as a Plan Subrogating Rights to a Child, Contrary to Justice and Love Fr. Stanisław Biały, Carnality and Its Impact on Sexuality in the Light of the Teaching of Popes: St. John Paul II and Francis Fr. Marek Filipczuk, Moral Message of Jesus Christ II. REPORTS Report on the Scientific Conference Unfavourable prenatal diagnosis for the child or the mother - proceedings, negotiations, possibilities of help and assistance of the family, Warsaw Medical University, Warsaw 4 December 2016 Bożena Bassa Information for the Authors

5 Studia nad Rodziną UKSW 2017 R. XXI nr 1 (42) Wstęp Temat przewodni bieżącego numeru Studiów nad Rodziną : Dziecko, matka, rodzina w opiece perinatalnej podejmuje złożone kwestie opieki okołoporodowej (perinatalnej). Perinatologia w sensie pojęciowym jest sprawowaniem ścisłej i kompetentnej opieki nad kobietą w ciąży i rozwijającym się płodem, rodzącą i jej dzieckiem, a następnie położnicą i noworodkiem. Do zadań perinatologii należy uzyskanie wysokiej jakości opieki nad wszystkimi matkami, płodami i noworodkami. W grę wchodzi maksymalne wykorzystanie personelu o wysokich kwalifikacjach oraz adekwatnej, zawansowanej technologicznie aparatury do intensywnej opieki medycznej. Zatem wydaje się, iż tytułem zachęty do lektury publikowanych tu prac, warto jest przedstawić ich autorów, podjętą w artykułach problematykę oraz główne ich tezy. Skupiają się one na niniejszym zagadnieniu jako ważnym i aktualnym społecznie, ale (niestety) ustawicznie branym pod dyskusję ze względu na pojawiające się niedociągnięcia w kwestii aplikowanych celów, metod i wartości. Pierwszy artykuł ma tytuł: Essere padre e madre: libertà e responsabilità. Jest on autorstwa Gilfredo Marengo, prof. Papieskiego Instytutu im. Jana Pawła II Studiów nad Małżeństwem i Rodziną przy Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Stanowi refleksję filozoficzno-teologiczną, pragnącą ukazać istotę oraz wagę wolności ludzkiej, która ma swoje szczególne miejsce w akcie poczęcia i zrodzenia dziecka, do którego w swojej odpowiedzialności przed Bogiem powołani są rodzice, czyli jak rozumiemy w etyce katolickiej mężczyzna i kobieta pragnący żyć w sakramentalnym związku małżeńskim. Drugi artykuł to tekst zatytułowany: Elementy chrześcijańskiej duchowości okołoporodowej autorstwa ks. prof. Artura Żuka z Katolickiego Uniwersytetu Eichstätt-Ingolstädt z Niemiec. Tekst niniejszy podejmuje tematykę okołoporodową w aspekcie jej świętości. Świętość owa, jak zostaje to uwypuklone, dotyka uczestników tego wydarzenia z jednej strony jako swoiste doświadczenie fascinosum z całą swoją błogością, zaskoczeniem, niemalże ekstazą. Z drugiej strony nie szczędzi przeżyć z obszaru tremendum, niosącego ze sobą strach, trwogę, ból, czy wręcz przerażenie. Rodzice (a szczególnie matka) powinni właściwie odczytać i zinterpretować w życiu swoim i dziecka te dwa elementy.

6 6 Wstęp [2] Trzeci artykuł napisała pani magister Marta Laskowska, doktorantka na Uniwersytecie Opolskim. Jest on zatytułowany: Kobieta w sytuacji niepowodzeń położniczych. Specyfika przeżywanych trudności. Zostały w nim opisane poszczególne niepowodzenia położnicze, ich przebieg, a także skutki, do jakich mogą prowadzić. W sytuacji niepowodzenia położniczego to zazwyczaj personel medyczny jako pierwszy styka się z ciężarną kobietą. W związku z tym Autorka prezentuje ważne postulaty, ujęte także od strony etycznej, dotyczące jakości i charakteru pomocy niesionej pacjentce ze strony specjalistów. Kolejny tekst pt. Kobieta versus dziecko, to praca autorstwa ks. prof. Frantiska Citbaja z Uniwersytetu w Preszowie (Słowacja). Jest to refleksja na temat różnych relacji do macierzyństwa, jakie mogą zaistnieć u współczesnej (nierzadko wyemancypowanej) kobiety. Chodzi o relacje, które powinny pojawić się w myśl etyki katolickiej, w perspektywie małżeństwa, rozumianego jako jedyny i niepowtarzalny związek mężczyzny i kobiety. Autor idąc tym tropem usiłuje pokazać, że dla kobiety, jako matki, środowisko małżeństwa jest najbardziej naturalnym środowiskiem w realizacji jej misji macierzyństwa. Jednak autor, przynajmniej po części, temat godności i celów powołania macierzyńskiego, ujmuje nieco prowokacyjnie. Proponuje bowiem pytanie, czy dziś nie jest tak, że kobieta jest stawiana przeciwko dziecku, a dziecko przeciwko matce? I co idzie za tym, czy macierzyństwo dzisiaj nie zajmuje drugorzędnej albo nawet trzeciorzędnej pozycji w hierachii wartości społecznych? Chodzi o to, że dzisiaj kobieta przestaje być strażniczką domowego ogniska, a podejmuje się innych zadań, podobnych do wyzwań, które tradycyjnie kojarzone są z powołaniem mężczyzny. Ks. prof. dr hab. Stanisław Warzeszak (Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie) proponuje temat: Moralny status brzemienności. Autor podejmuje się w nim analizy troski o brzemienność, która ma charakter etyczny i dotyczy odpowiedzialności za poczęte życie ludzkie. Jego zdaniem istnieje powinność troski i poszanowania życia poczętego w każdych warunkach brzemienności. Brzemienność bowiem czyni kobietę matką, nawet jeśli została rozdzielona funkcja matki genetycznej i tej, która rodzi dziecko jako matka zastępcza. We wnioskach stawia niniejszym tezę: że kiedy mówimy o brzemienności jako stanie błogosławionym, to sugerujemy, że zachodzi sytuacja, w której kobieta, spełniająca się jako matka, pozostaje pod szczególną ochroną społeczeństwa i rodziny. I że rola matki wobec dziecka jest niezastąpiona pod każdym względem. Kolejno w niniejszym numerze znajdują swoje miejsce dwa artykuły ks. prof. UKSW dr hab. Stanisława Białego. Pierwszy został zatytułowany: Macierzyństwo zastępcze jako plan subrogacji praw do dziecka wbrew zasadom sprawiedliwości i miłości. Autor w swoich poszukiwaniach wychodzi z założenia, iż plan, by posiadać dziecko, to koncepcja, która rodzi pytanie: czyj plan, jaki plan? Dziecko

7 [3] Wstęp 7 bowiem, to raczej bardziej plan miłości Boga w stosunku do człowieka niż plan człowieka (rodzica). Posiadanie dziecka, w sensie teologicznym jest przede wszystkim wynikiem Boskiego obdarowania, i tylko w kategoriach daru możemy godnie o nim wypowiadać się. Subrogacja praw do dziecka ze strony matki rodzicielki (surogatki) na rzecz matki adoptującej to dziecko, tym samym będzie próbą manipulowania takimi pojęciami jak sprawiedliwość i macierzyńska miłość, które w tym obszarze pojawiają się jako konieczne (tzn. jako wymóg moralny i prawny), a powinny być adekwatnie, czyli obiektywnie uszanowane przez uczestniczące w nim strony. Drugi artykuł został opatrzony tytułem: Cielesność i jej wpływ na seksualność w świetle nauki papieży św. Jana Pawła II i Franciszka. Autor stawia tezę, że współczesna sytuacja religijno-społeczna rodziny katolickiej (opieka nad dzieckiem itp.) domaga się, aby jeszcze raz z uwagą spojrzeć na naukę dwu papieży: tj. naszego rodaka św. Jana Pawła II oraz Franciszka. Tym razem, aby dokonać analizy problemu, jakim jest kwestia przejścia (w opisie naukowym człowieka) od płciowości do seksualności. Pierwszy to papież rodziny, wybitny specjalista tematyki, w zakres której jako podstawowe wchodzi zagadnienie związku cielesności, płciowości i seksualności. Drugi to aktualnie urzędujący następca św. Piotra. Zatem to, co znajdziemy w ich nauczaniu, jest normatywnie istotne dla aktualnego, doktrynalnego i pastoralnego wymiaru działalności Kościoła katolickiego. Zdaniem autora bardzo cennymi mogą się tu okazać wnioski związane z pytaniem, w jaki sposób samo ciało ludzkie, wraz z całą jego płciowością i seksualnością, domaga się od współczesnego człowieka adekwatnego (ujętego w karby rozumu) poszanowania. To znaczy: jak katolicka etyka seksualna znajduje swój obiektywizujący wyraz w ludzkiej cielesności? Całość zamyka artykuł ks. Marka Filipczuka pt. Moralne orędzie Jezusa Chrystusa, w którym Autor wskazuje, iż egzystencja ludzka i chrześcijańska ma jeden tylko archetyp Chrystusa, który jako Bóg-Człowiek zawiera w sobie wszystkie prawdziwe możliwości egzystencji ludzkiej i chrześcijańskiej. Jezus jest zatem miarą bytu człowieka, a więc także miarą jego życia. W podsumowaniu niniejszej prezentacji artykułów zamieszczonych w obecnym numerze Studiów nad Rodziną można zauważyć, że temat opieki perinatalnej został przedstawiony przede wszystkim od strony teoretycznej. Chodzi o to, że przedstawieni tu autorzy w swoich pracach skupili się na argumentacji teologicznej i filozoficznej, za wyjątkiem pani magister Marty Laskowskiej, która do niniejszej problematyki podeszła w taki sposób, aby ukazać ją priorytetowo w aspekcie biotechnologii i praktyki medycznej. Jednak, jak wynika z lektury tekstów, autorom udało się wykazać, że realizacja opieki okołoporodowej mocno powiązana jest z biotechnologicznymi i etyczno-społecznymi warunkami epoki

8 8 Wstęp [4] współczesnej. Z czasami, w których wypadło nam żyć. Co też zostało określone przez nich mianem: trudności i uwarunkowania w realizacji opieki perinatalnej. Jest to tym samym problem nad którym nadal należy pochylać się, w miarę możliwości (każdy na swój sposób, wedle swojej specjalizacji naukowej), przyczyniając się do udoskonalania tego, jakże bardzo skomplikowanego, całego systemu opieki medycznej, duchowej i prawnej, nad matką będącą w ciąży i jej dzieckiem. Zapraszamy zatem do lektury. Ks. prof. UKSW dr. hab. Stanisław Biały, redaktor tematyczny