GIS a wyznaczanie i monitoring korytarzy ekologicznych dla parków narodowych na świecie Schematyczny model sieci ekologicznej Izabela Kawecka Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ
Sieci ekologiczne Sieci ekologiczne są modelem ochrony róŝnorodności biologicznej zapewniającym zarówno prawidłowe funkcjonowanie ekosystemu jak teŝ moŝliwość korzystania z zasobów środowiska w celu zaspokojenia ludzkich potrzeb. Sieci ekologiczne składają się z trzech elementów: - obszarów węzłowych, zapewniających warunki środowiska konieczne dla ochrony waŝnych ekosystemów, siedlisk i gatunków, są to często PARKI NARODOWE I KRAJOBRAZOWE i inne obszary chronione - korytarzy ekologicznych łączących obszary węzłowe i zapewniających rozprzestrzenianie się gatunków - stref buforowych słuŝących ochronie sieci przed negatywnymi wpływami zewnętrznymi
Rodzaje korytarzy forma fizyczna Najczęściej spotykana i najskuteczniejsza forma to forma linearna, ciągła. Taki korytarz stanowić moŝe kaŝdy jak najbardziej zbliŝony do naturalnego rodzaj ekosystemu, moŝe to więc być dolina rzeczna, las, pasmo górskie etc, a na mniejszą skalę Ŝywopłot, pasy zadrzewień śródpolnych, przydroŝnych, łąki i pastwiska. W szczególnie silnie przekształconych terenach moŝliwa jest takŝe forma stopni przystankowych, umoŝliwiających jeszcze, choć z ograniczeniami, przemieszczanie organizmów. Są to fragmenty naturalnego środowiska w formie wysp rozmieszczonych pomiędzy większymi naturalnymi obszarami. Forma ta jest idealna dla gatunków przemieszczających się skokowo, np. ptaków.
Model korytarza w formie tzw. leśnych stopni przystankowych w środowisku rolniczym
Korytarze w środowisku rolniczym, Quebec,, Kanada
Wyznaczanie korytarzy - kryteria W opracowaniu korytarzy ekologicznych wielofunkcyjnych, tzn. umoŝliwiających przemieszczanie się zarówno organizmów roślinnych, jak i zwierzęcych, główne załoŝenie to zachowanie duŝych drapieŝników w siedlisku oraz teoria gatunku-parasola (umbrella - species concept). Mówi ona, Ŝe siedlisko, które moŝe wyŝywić i ochronić duŝe drapieŝniki, stosunkowo bardzo wraŝliwe na antropopresję, zapewnia przetrwanie wszystkich innych gatunków, zarówno gatunków stanowiących ofiary (głównie kopytne), jak i pomniejszych drapieŝników, a takŝe większości rodzimych zwierząt i roślin.
Modelowanie siedlisk nadających się dla wilka w ekoregionie Grand Canyon za pomocą GIS, przy uwzględnieniu historycznego występowania oraz 6 aktualnych czynników: - biofizyczne: socjoekonomiczne: 1. Pokrycie terenu. Zaludnienie 2. Dostęp do wody 5. Gęstość dróg 3. Występowanie ofiar 6. Własność ziemi
Wymagane zagęszczenie ofiar dla wilka: od 2 do 6 osobników na 1km2
Zagęszczenie ludności powyŝej 12-13 osób/1 km2 stanowi powaŝną przeszkodę dla występowania wilka Maksymalna gęstość dróg dla zachowania optymalnych warunków środowiskowych dla wilka wynosi 0,6 0,8 km/km2. Tu większość obszaru nie przekracza 1, km/km2 dopuszczalna nadwyŝka.
Korytarz dla wilka pomiędzy Algonquin Park, Ontario i Adirondack Park, New York ArcInfo Land Use Residential Commercial Industrial Transportation & Utilities A 6 B 6 6 C Industrial & Commercial Mixed Urban Other Urban Cropland & Pasture 16 36 Orchards, Groves, & Gardens 36 36 Confined Feeding Operations 36 Other Agricultural 36 36 Herbaceous Rangeland 36 Shrub & Brush 36 Mixed Rangeland 36 Deciduous Forest Evergreen Forest Mixed forest Streams & Canals Lakes Reservoirs Bays & Estuaries Forested Wetlands 16 16 16 Non-forested Wetlands 16 16 16 Dry Salt Flats 16 16 6 Beaches 16 16 6 Sandy Areas other than Beach 16 16 6
Korytarz priorytetowy dla wilka, wyznaczony na podstawie 5% oznaczonych komórek z najlepszymi wartościami wg tabeli.
Obszar i cel badań połączenie korytarzami trzech obszarów chronionych, w tym PN Yellowstone i PN Glacier ArcInfo/GRID funkcje: COST, CORRIDOR
Potencjalna sieć siedliskowa dla trzech wyznaczonych gatunków: niedźwiedzia grizzly, łosia i pumy Kolor fioletowy obszary nadające się do bytowania tych gatunków
Gęstość dróg w obszarach siedliskowych: -fioletowy obszary siedliskowe chronione - jasnokremowy udokumentowane w Lasach Państwowych obszary bez dróg - od czerwonego do niebieskiego zwiększająca się gęstość dróg na obszarach siedliskowych
Dwa korytarze dla niedźwiedzia grizzly: wschodni ma lepsze warunki środowiskowe im cieplejsza barwa tym lepsze Czarne linie drogi i autostrady przecinające oba korytarze
Korytarz dla łosia: pokrywa się częściowo z lepszym korytarzem dla niedźwiedzia, jest jednak nieco szerszy ze względu na większą tolerancję siedliskową łosia
Korytarz dla pumy: w większości takŝe pokrywa się z modelem dla niedźwiedzia i dla łosia, jest jednak najszerszy
Mapa korytarzy łączących 3 obszary węzłowe w Górach Skalistych (Wielki Ekosystem Yellowstone, Ekosystem Północnego Działu Kontynentalnego, Ekosystem Selway-Salmon Salmon)
Metoda komputerowego wyznaczania potencjalnych korytarzy za pomocą narzędzia PATH 1 2 3
Korytarze ekologiczne dla duŝych drapieŝników (wilka, rysia i niedźwiedzia) w Gorcach MapInfo
Zakole Dunajca w okolicy Kłodnego i dwa przejścia: północne i południowe
Wyspa na Dunajcu, stanowiąca część korytarza prowadzącego przez rzekę, widok od strony północnej
Przejście w okolicy betonowej opaski, opaska zaznaczona kolorem liliowym.
Zakaz wstępu na teren korytarza ekologicznego, stworzonego w miejscu nieuŝytków pokopalnianych, USA
Dziękuję za uwagę i zapraszam do współpracy i badań nad korytarzami dla parków narodowych w Polsce