z lt 2009-2013 Wrszw 2013
Oprcownie pulikcji: Urząd Sttystyczny w Szczecinie pod kierunkiem Dominik Rozkrut Zespół utorski: Justyn Berezowsk, Michł Huet, Mgdlen Kmińsk, Mriol Kwitkowsk, Mgdlen Orczykowsk, Dominik Rozkrut, Bet Szczepńsk Prce redkcyjne: Ew Kcperczyk, Bet Rzymek Skłd komputerowy i oprcownie grficzne: Ewelin Niewidomsk ISSN 1898-7583 Pulikcj dostępn n http://www.stt.gov.pl/gus/nuk_technik_plk_html.htm Przy pulikowniu dnych GUS prosimy o podnie źródł
PRZEDMOWA Jednym z siedmiu filrów przedstwionej przez Komisję Europejską Strtegii Europ 2020 jest Agend Cyfrow. Głównym celem Agendy jest wsprcie wzrostu gospodrczego, wzrostu inteligentnego, zrównowżonego i sprzyjjącego włączeniu społecznemu, poprzez uzysknie trwłych korzyści ekonomicznych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego w oprciu o lepsze wykorzystnie potencjłu technologii informcyjnych i komunikcyjnych. Agend Cyfrow oprcown zostł y określić rolę i znczenie wykorzystni ICT w procesie relizcji mitnych celów określonych n 2020 rok. Tkże w Polsce trw oecnie proces przygotowywni progrmów opercyjnych w rmch nowej perspektywy finnsowej 2014-2020, w dministrcji rządowej i smorządowej prowdzone są intensywne prce nd tworzeniem dokumentów progrmowych, rośnie więc zpotrzeownie n dne sttystyczne niezędne dl oprcowywni nliz, dignoz i prognoz rozwoju społeczeństw informcyjnego. Niniejsz pulikcj prezentuje wyniki dń sttystyki pulicznej z lt 2009-2013, dotyczące wyrnych spektów rozwoju społeczeństw informcyjnego w Polsce. Prgniemy zwrócić Pństw uwgę n wprowdzone w niniejszej edycji nowe zgdnieni, dotyczące m.in. innowcyjności sektor ICT, chmury oliczeniowej, korzystni z technologii informcyjno-telekomunikcyjnych przez dzieci. Plnując jej kolejne wydni, ędziemy wdzięczni z kżdą sugestię dotyczącą tk zwrtości tej pulikcji, jk i zkresu prowdzonych dń sttystycznych. Skłdm tą drogą podziękowni wszystkim respondentom gospodrstwom domowym i przedsięiorstwom iorącym udził w dnich, których wyniki wykorzystno w niniejszej pulikcji. Wyrżm głęoką ndzieję, że niniejsz pulikcj, jk i pozostłe inicjtywy z zkresu sttystyk nuki, techniki i innowcji, spotk się z Pństw pozytywnym przyjęciem, przyczynijąc się do populryzcji wiedzy o rozwoju sttystyk społeczeństw informcyjnego. Dyrektor Urzędu Sttystycznego w Szczecinie dr Dominik Rozkrut Szczecin, grudzień 2013 r.
FOREWORD The Digitl Agend is one of the seven pillrs of the Europe 2020 Strtegy presented y the Europen Commission. The min ojectives of the Agend include supporting economic growth, smrt sustinle nd inclusive growth, through otining sustined economic nd socil enefits from the digitl single mrket on the sis of etter use of ICT potentil. The Digitl Agend ws developed to determine the role nd importnce of ICT usge in chieving mitious gols estlished for the yer 2020. Also in Polnd opertionl progrmmes in the context of new finncil perspective 2014-2020 re currently eing prepred while government nd locl government uthorities re working intensively on the development of progrmme documents. Therefore, the need for sttisticl dt necessry for the preprtion of nlyses, dignoses nd predictions linked to the development of the informtion society in Polnd is incresing. The following puliction presents the results of pulic sttistics surveys conducted in the yers 2009-2013 concerning selected spects of the development of the informtion society in Polnd. We would like you to py ttention to new issues introduced in this edition, i.. relted to innovtiveness of the ICT sector, cloud computing, using ICT y children. While plnning future editions, we will e grteful for ll suggestions regrding contents of the puliction s well s the scope of conducted sttisticl surveys. We would like to thnk ll respondents households nd enterprises prticipting in surveys whose results hve een used in this puliction. We express gret hope tht the following puliction s well s other inititives concerning science, technology nd innovtion sttistics will receive your positive reception nd will contriute to populrising knowledge of the development of informtion society sttistics. Dyrektor Urzędu Sttystycznego w Szczecinie dr Dominik Rozkrut Szczecin, Decemer 2013
Spis treści Str. PRZEDMOWA... 3 STRESZCZENIE... 9 WPROWADZENIE... 15 SEKTOR I PRODUKTY ICT... 17 Metodologi... 17 Wyniki dń... 20 Struktur sektor ICT... 20 Przychody ze sprzedży... 21 Wydjność prcy w sektorze ICT... 23 Koszty dziłlności sektor ICT... 23 Rentowność sprzedży w sektorze ICT... 25 Nkłdy sektor ICT n dziłlność B+R... 25 Innowcyjność w sektorze ICT... 27 Innowcje produktowe i procesowe... 27 Innowcje orgnizcyjne i mrketingowe... 28 Nkłdy n dziłlność innowcyjną... 28 Produkty ICT... 29 Import i eksport wyroów ICT... 30 WYKORZYSTANIE ICT W PRZEDSIĘBIORSTWACH... 33 Zkres podmiotowy i metodologi dń... 33 Struktur zdnych przedsięiorstw i kompletność złożonych sprwozdń... 35 Precyzj wyników dni... 36 Uwgi ogólne... 36 Wyposżenie przedsięiorstw w komputery... 36 Dostęp do Internetu w przedsięiorstwch... 39 Prędkości połączeń internetowych... 55 Urządzeni przenośne umożliwijące moilny dostęp do Internetu... 57 Prcownicy korzystjący z komputerów... 59 Specjliści ICT/IT... 63 Stron WWW... 66 Newslettery... 70 Medi społecznościowe... 72 Chmur oliczeniow... 79 Hndel elektroniczny... 81 Zkupy elektroniczne... 81 Elektroniczn fktur... 94 Automtyczn wymin informcji wewnątrz przedsięiorstw... 98 Elektroniczn dministrcj puliczn... 100 Nkłdy n ICT... 105 WYKORZYSTANIE ICT W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH... 109 Metodologi... 109 Zkres podmiotowy dni... 109 Doór próy orz udził respondentów w dniu... 109 Uogólninie wyników... 110 Precyzj wyników... 110 Wyniki dń... 111 Uwgi ogólne... 111
Wyposżenie gospodrstw domowych w komputery... 111 Korzystnie z komputer... 115 Dostęp do Internetu w gospodrstwch domowych... 120 Szerokopsmowy dostęp do Internetu w gospodrstwch domowych... 125 Korzystnie z Internetu... 129 Cele korzystni z Internetu... 136 Zkupy przez Internet... 141 Wydtki gospodrstw domowych n zkupy dokonywne przez Internet... 147 Łączenie się z Internetem poz domem lu miejscem prcy poprzez urządzeni przenośne... 149 Otwrte punkty dostępu Hotspoty... 152 Umiejętności informtyczne... 152 Elektroniczn dministrcj puliczn... 158 Wykorzystnie technologii informcyjno-telekomunikcyjnych przez dzieci... 162 ANEKS 1... 171 Sttystyk społeczeństw informcyjnego w Polsce... 171 ANEKS 2... 176 Sttystyk społeczeństw informcyjnego w Europejskim Systemie Sttystycznym... 176
TABLE OF CONTENTS Pge FOREWORD... 4 EXECUTIVE SUMMARY... 12 WPROWADZENIE... 15 THE ICT SECTOR AND PRODUCTS... 17 Methodology... 17 The survey results... 20 The structure of the ICT sector... 20 Sles revenues... 21 Lour productivity in the ICT sector... 23 The operting costs in the ICT sector... 23 Return on sles in the ICT sector... 25 The ICT sector expenditures on R&D... 25 Innovtiveness in ICT sector... 27 Product nd process innovtions... 27 Orgnistionl nd mrketing innovtions... 28 Expenditures on innovtion ctivities... 28 ICT products... 29 Imports nd exports of ICT products... 30 ICT USAGE IN ENTERPRISES... 33 The popultion nd methodology of surveys... 33 The structure of surveyed enterprises nd completeness of sumitted questionnires... 35 Precision of the survey results... 36 Generl notes... 36 Access to computers in enterprises... 36 Access to the Internet in enterprises... 39 Speed of Internet connections... 55 Moile devices llowing moile connection to the Internet... 57 Employees using computers... 59 ICT/IT specilists... 63 Wesite... 66 Newsletters... 70 Socil medi... 72 Cloud computing... 79 E-Commerce... 81 Electronic purchses... 81 Electronic invoicing... 94 Automtic shre of informtion within the enterprise... 98 E-government... 100 ICT investments... 105 ICT USAGE IN HOUSEHOLDS... 109 Methodology... 109 Popultion... 109 Smpling nd prticiption of respondents in survey... 109 Generlistion of results... 110 Precision of results... 110 Survey results... 111 Generl notes... 111
Access to computers in households... 111 Usge of computers... 115 Access to the Internet in households... 120 Brodnd ccess to the Internet in households... 125 Usge of the Internet... 129 Purposes of using the Internet... 136 Online purchses... 141 Households expenditures on purchse vi Internet... 147 Accessing the Internet outsider home or workplce vi moile devices... 149 Hotspots... 152 IT skills... 152 E-government... 158 ICT usge y children... 162 APPENDIX 1... 171 Informtion society sttistics in Polnd... 171 APPENDIX 2... 176 Informtion society sttistics in the Europen Sttisticl System... 176
STRESZCZENIE Sektor i produkty ICT Wykorzystnie ICT w przedsięiorstwch W 2012 r. w sektorze ICT dziłło 1649 firm ztrudnijących 10 osó lu więcej (wzrost o 7,1 % woec roku poprzedniego), spośród których 87,3 % świdczyło usługi ICT. Blisko trzy czwrte przedsięiorstw zjmujących się usługmi ICT stnowiły firmy oferujące usługi informtyczne. W porównniu z 2009 r. licz podmiotów z sektor ICT wzrosł o 25,6 % (w tym usługowych o 31,3 %). Licz osó prcujących w sektorze ICT wyniosł 177,4 tys. (więcej o 1,8 % w porównniu z rokiem poprzednim orz o 11,6 % w stosunku do 2009 r.), z czego pond trzy czwrte stnowiły osoy prcujące w usługch ICT, w tym 60,9 % w usługch informtycznych. Wrtość przychodów netto ze sprzedży w sektorze ICT zwiększył się w porównniu z 2009 r. o 30,8 % i wyniosł w 2012 r. prwie 126 mld zł. Njwiększy wkłd w generownie przychodów sektor ICT mją usługi, w szczególności telekomunikcj. W 2012 r. firmy zjmujące się produkcją ICT dwie trzecie swoich przychodów uzyskły ze sprzedży n eksport, podczs gdy przedsięiorstw oferujące usługi ICT zledwie 12,4 %. W dnych ltch systemtycznie wzrstł wrtość przychodów netto uzyskiwnych z eksportu. W 2012 r. w porównniu z 2009 r. wrtość tych przychodów w przedsięiorstwch zjmujących się produkcją ICT zwiększył się o 24,0 %, ntomist w usługch ICT pond dwukrotnie. Njwiększy, lisko czterokrotny wzrost (o 2,9 mld zł) notowły firmy prowdzące sprzedż hurtową ICT, jednk njwyższe przychody uzyskno z eksportu usług informtycznych. W ltch 2009-2012 zoserwowć możn dynmiczny wzrost (pond trzykrotny o 807 mln zł) nkłdów poniesionych n dziłlność dwczą i rozwojową w sektorze ICT. W kżdym dnym roku pond 85 % wrtości nkłdów n dziłlność B+R w sektorze ICT ponosiły firmy świdczące usługi ICT. Przedsięiorstw innowcyjne z sektor produkcji ICT w ltch 2010-2012 wprowdzły innowcje dwukrotnie częściej niż przedsięiorstw innowcyjne z sektor produkcji i usług ogółem. W sektorze ICT njczęściej wprowdzno nowe lu ulepszone produkty. W cłym sektorze ICT, podonie jk w sektorze usług ICT, dominowł sprzedż produktów nowych tylko dl przedsięiorstw, ntomist w sektorze produkcji ICT przewżł sprzedż produktów nowych dl rynku. W 2012 r. wrtość produkcji sprzednej wyroów ICT w porównniu z 2009 r. utrzymł się n podonym poziomie. W okresie tym wzrosł wrtość eksportu ICT (o 4,2 % do 37,3 mld zł) orz importu ICT (o 13,6 % do 44,4 mld zł). W 2013 r. komputery wykorzystywło 95 % przedsięiorstw, w tym prwie wszystkie podmioty duże. Wrtość tego wskźnik w 2012 r. lokowł Polskę n nieco niższym poziomie niż średni dl Unii Europejskiej. Od 2009 r. odsetek przedsięiorstw mjących dostęp do Internetu przekrcz 90 %, przy czym w przedsięiorstwch dużych wynosi prwie 100 %. W 2013 r. njwyższy wskźnik dostępności do Internetu odnotowno w województwie luelskim (96,5 %), njniższy w świętokrzyskim (90,6 %). Porównując wyniki dni z 2012 r. w krjch Unii Europejskiej, wrtość tego wskźnik w Polsce ył niezncznie niższ od średniej w UE, ntomist dystns dzielący polskie przedsięiorstw od podmiotów z czołówki europejskiej wynosił 7 p. proc. W 2013 r. w odniesieniu do roku poprzedniego zwiększył się licz przedsięiorstw korzystjących z połączeń szerokopsmowych, tkże ezprzewodowych łączy 3G. Njwiększy wzrost dostępności do Internetu poprzez łącze szerokopsmowe odnotowno wśród przedsięiorstw młych. W większości województw wystąpił wzrost wrtości tego wskźnik w skli roku, njwiększy w województwie mzowieckim i dolnośląskim. W nlizownym okresie systemtycznie wzrstł odsetek prcowników wykorzystujących komputer, w tym z dostępem do Internetu. Wrtość tego wskźnik jest istotnie zróżnicown terytorilnie orz ze względu n rodzj dziłlności przedsięiorstw. W 2013 r. lisko połow firm wyposżł swoich prcowników w sprzęt pozwljący n ezprzewodowy dostęp do Internetu. W przypdku 9
podmiotów dużych dziewięć n dziesięć zpewniło swoim prcownikom możliwość korzystni z urządzeń moilnych. W 2012 r. specjlistów z dziedziny ICT ztrudniło lu próowło ztrudnić 8,6 % przedsięiorstw w Polsce, njwiększą ktywność w tym zkresie wykzły podmioty duże. W ltch 2009-2012 odnotowno wzrost odsetk firm otrzymujących zmówieni z pomocą sieci komputerowych do poziomu 10,7 %, przy czym w przypdku młych przedsięiorstw wzrost wyniósł 8,9 %, dużych 33,3 %. Njczęściej tę formę sprzedży stosowły podmioty prowdzące dziłlność związną z nprwą i konserwcją komputerów i sprzętu komunikcyjnego (33,9 %) orz z informcją i komunikcją (17,7 %). W przypdku utomtycznej wyminy dnych wewnątrz przedsięiorstw w 2013 r. częściej stosowny ył system CRM (20,7 %) niż ERP (17,1 %). Wzrósł odsetek przedsięiorstw wysyłjących i otrzymujących elektroniczne fktury, posidjące ustndryzowną strukturę umożliwijącą ich utomtyczne przetwrznie i w 2013 r. wyniósł odpowiednio 5,6 % i 25,3 %. Zwiększył się również odsetek przedsięiorstw wykorzystujących Internet w kontktch z orgnmi dministrcji pulicznej, osiągjąc w 2012 r. poziom 90,4 %. Pond jedn trzeci przedsięiorstw w 2012 r. poniosł nkłdy n zkup sprzętu ICT, przede wszystkim sprzętu informtycznego. W grupie tej dominują podmioty duże. Njczęściej zkupów dokonywły firmy nleżące do sekcji dziłlność finnsow i uezpieczeniow orz informcj i komunikcj. Wykorzystnie ICT w gospodrstwch domowych W 2013 r. prwie trzy czwrte gospodrstw domowych miło w domu przynjmniej jeden komputer. Odsetek tkich gospodrstw wzrstł systemtycznie w osttnich ltch, przy czym ył on zdecydownie wyższy w gospodrstwch z dziećmi. N przestrzeni lt 2009-2013 zwiększł się również licz regulrnych użytkowników komputerów. W 2013 r. dostęp do Internetu w domu posidło 71,9 % gospodrstw domowych. Odsetek ten ył wyższy o 1,4 p. proc. niż w poprzednim roku i wzrstł w cłym dnym okresie. Jego poziom ył zróżnicowny w zleżności od typu gospodrstw domowego, stopni urnizcji, miejsc zmieszkni orz regionu. Podonie jk w przypdku posidni komputer, zdecydownie częściej dostęp do Internetu w domu posidły gospodrstw domowe z dziećmi niż ez dzieci. Odsetek ten ył nieco wyższy w dużych mistch orz w Polsce centrlnej niż n pozostłych oszrch. Deklrowne przyczyny rku dostępu do Internetu w domu yły zróżnicowne n przestrzeni dnych lt, jednk njczęściej wskzywno n rk potrzey posidni dostępu do sieci w domu. W ltch 2009-2013 udził gospodrstw domowych posidjących szerokopsmowy dostęp do Internetu rósł szyciej niż udził gospodrstw domowych z dostępem do Internetu ogółem, osiągjąc w 2013 r. poziom 68,8 %. W 2013 r. 59,9 % osó w wieku 16-74 lt regulrnie korzystło z Internetu. Poziom odsetk regulrnych użytkowników Internetu ył zróżnicowny w zleżności od wieku, ktywności zwodowej, poziomu wyksztłceni i miejsc zmieszkni. Njwięcej regulrnych użytkowników odnotowno wśród uczniów i studentów (98,6 %), osó prcujących n włsny rchunek (83,3 %), tkże mieszkńców dużych mist i osó z wyższym wyksztłceniem. W Polsce centrlnej yło więcej regulrnych użytkowników Internetu niż w pozostłych częścich krju. Anlizując cele korzystni z Internetu w Polsce możn zoserwowć, że njwiększy udził stnowią osoy korzystjące z poczty elektronicznej. W 2013 r. udził użytkowników poczty elektronicznej w liczie ludności 16-74 lt wyniósł 51,1 %, wśród osó korzystjących z Internetu 81,9 %. W 2013 r. pond 31,6 % Polków w wieku 16-74 lt dokonywło zkupów przez Internet. Mężczyźni roili zkupy przez Internet częściej niż koiety. W 2013 r. dnie wykorzystni technologii informcyjno-telekomunikcyjnych wzogcono o dodtkowy moduł dotyczący korzystni z Internetu do kontktów z orgnmi dministrcji pulicznej. W 2013 r. odsetek osó korzystjących w ciągu osttnich 12 miesięcy z usług dministrcji pulicznej przez Internet wyniósł 22,6 %. Njczęstszą formą korzystni z e-dministrcji yło wyszukiwnie informcji n stronch internetowych dministrcji pulicznej. W 2013 r. zdno tkże wykorzystnie technologii informcyjno-telekomunikcyjnych przez dzieci. Odsetek gospodrstw domowych, w których dzieci mogły korzystć z komputer wyniósł 88,7 %. Prwie jedn trzeci opiekunów kontrolowł dzieci podczs korzystni z komputer. Njczęściej 10
rodzice pozwlli dzieciom n oglądnie plików wideo w Internecie (w 39,6 % gospodrstw domowych wskzno tką odpowiedź). Wskźniki z zkresu wykorzystni technologii informcyjno-telekomunikcyjnych w gospodrstwch domowych i wśród osó indywidulnych wykorzystuje się przy tworzeniu strtegii i progrmów. Znjdują się one m.in. w zie Strteg, któr służy do monitorowni relizcji strtegii oowiązujących w Polsce. Poniżej przedstwiono listę wskźników, które przekzywne są do zy Strteg (dne dostępne n stronie http://strteg.stt.gov.pl): Wyszczególnienie 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Odsetek gospodrstw domowych posidjących dostęp do Internetu Odsetek gospodrstw domowych posidjących szerokopsmowy dostęp do Internetu w domu Odsetek osó korzystjących regulrnie (co njmniej rz w tygodniu) z Internetu Odsetek osó korzystjących z Internetu w kontktch z dministrcją puliczną Odsetek osó korzystjących z Internetu w kontktch z dministrcją puliczną do przekzywni wypełnionych formulrzy Udził liczy osó korzystjących z Internetu w kontktch z dministrcją puliczną w liczie osó posidjących szerokopsmowy dostęp do Internetu w gospodrstwch domowych Udził liczy osó korzystjących z Internetu w kontktch z dministrcją puliczną do przekzywni wypełnionych formulrzy w liczie osó posidjących szerokopsmowy dostęp do Internetu w gospodrstwch domowych Odsetek osó posidjących wysoki poziom kompetencji internetowych 30 36 41 48 59 63 67 70 16 22 30 38 51 57 61 67 29 34 39 44 52 55 58 59... 22 25 28 28 32... 7 8 10 9 11... 39 37 39 35 41... 12 12 14 12 14 4 7 7.. 9 10. 11
executive summry The ICT sector nd products ICT usge in enterprises In the yer 2012 the numer of enterprises hiring 10 or more persons in the ICT sector mounted to 1649 (7.1% increse in comprison to the previous yer) mong which 87.3% offered ICT services. Almost three qurters of ICT service enterprises provided IT services. Since 2009 the numer of ICT enterprises incresed y 25.6% (of which service enterprises y 31.3%). The numer of persons employed in the ICT sector mounted to 177.4 thousnd (n increse y 1.8% compred to the previous yer nd 11.6% compred to 2009) of which over three qurters were persons hired in ICT services constituting, including 60,9% in IT services. The ICT sector experienced the growth of net revenues from sles which mounted to nerly 126 illion PLN (i.e. 30.8% increse) in 2012 in comprison to 2009. Services, in prticulr telecommunictions, hd the iggest contriution in generting revenues of the ICT sector. In 2012 ICT mnufcturing enterprises erned two thirds of revenue from export sles while ICT service enterprises only 12.4%. The vlue of net revenues from export ws incresing on systemtic sis in the covered period. In 2012 these revenues incresed in ICT mnufcturing enterprises y 24.0% nd in ICT service enterprises over twofold when compred to 2009. The most significnt increse, lmost fourfold y 2.9 illion PLN, ws noted y ICT wholesle enterprises, however, the highest revenues were produced y exports of IT services. A dynmic increse of expenditures on R&D in the ICT sector ws noted in the yers 2009-2012 (over threefold y 807 million PLN). Enterprises offering ICT services incurred over 85% of expenditures on R&D in the ICT sector in ech surveyed yer. Innovtive ICT mnufcturing enterprises introduced innovtions twice s much s mnufcturing nd service enterprises in totl. The ICT sector implemented new or improved products the most frequently. Sles of products only new to enterprises dominted in the whole ICT sector, similrly to the ICT services sector, while sles of products only new to the mrket previled in the ICT mnufcturing sector. In 2012 the vlue of sold production of ICT mintined similr level s in 2009. Over this period the vlue of ICT exports nd imports lso incresed, y 4.2% to 37.3 illion PLN nd y 13.6% to 44.4 illion PLN, respectively. In 2013 95% of enterprises used computers including lmost ll lrge enterprises. The vlue of this indictor in 2012 plced Polnd slightly elow the EU verge. Since 2009 the percentge of enterprises with ccess to the Internet hs exceeded 90% while for lrge enterprises it mounted to lmost 100%. In 2013 the highest level of ccess to the Internet ws recorded in Luelskie Voivodship (96.5%) nd the lowest in Świętokrzyskie (90.6%). Compring results of the survey conducted in the EU Memer Sttes covering the yer 2012, the vlue of this indictor in Polnd ws slightly lower thn the EU verge nd gp etween Polish enterprises nd Europen leders mounted to 7 percentge points. The numer of enterprises using rodnd connections s well s wireless 3G connections incresed in 2013 in comprison to the previous yer. The iggest rise in the Internet ccess vi rodnd connections occurred mong smll enterprises. The vlue of this indictor incresed nnully in the mjority of voivodships it ws the iggest in Mzowieckie nd Dolnośląskie Voivodships. The systemtic growth of the shre of employees using computers, including the ones with ccess to the Internet, ws noticed in the nlysed period. However, the vlue of this indictor vried considerly depending on region nd type of ctivity. In 2013 lmost hlf of enterprises equipped their employees with devices enling wireless ccess to the Internet. As for lrge enterprises, 9 out of 10 offered their employees the possiility to use moile devices. In 2012 8.6% of enterprises in Polnd recruited or tried to recruit ICT professionls with the iggest ctivity in this regrd mong lrge enterprises. In the yers 2009-2012 n increse in the percentge of enterprises 12
ICT usge in households receiving orders vi computer networks up to 10.7% ws recorded. For smll enterprises the growth mounted to 8.9% nd for the lrge ones 33.3%. Enterprises engged in repir of computers nd communiction equipment (33.9%) nd informtion nd communiction (17.7%) used this form of sles the most frequently. As for utomtic shre of informtion within the enterprise in 2013, CRM system ws used more frequently thn ERP system (20.7% nd 17.1%, respectively). The percentge of enterprises sending nd receiving e-invoices, with stndrdised structure suitle for utomtic processing incresed in 2013 nd mounted to 5.6% nd 25.3%. The percentge of enterprises using the Internet for interction with pulic uthorities lso incresed nd reched 90.4% in 2012. In the sme yer more thn one third of enterprises incurred expenditures on purchsing ICT equipment, mostly IT equipment. Lrge enterprises previled in this group. Entities clssified in the sections finncil nd insurnce ctivities s well s informtion nd communiction mde purchses the most frequently. In 2013 lmost three fourths of households were equipped with t lest one computer. The percentge of such households ws incresing on systemtic sis in the recent yers nd ws significntly higher in households with children. The numer of regulr computer users ws lso incresing over the period 2009-2013. 71.9% of households hd ccess to the Internet in 2013. This percentge ws y 1.4 pp higher thn in the previous yer nd ws lso on the rise during the nlysed yers. Its level vried depending on type of household, degree of urnistion, plce of residence nd region. As owning computer, households with children hd ccess to the Internet more frequently thn the ones without children. The percentge ws slightly higher in ig cities nd Centrl Polnd thn in other res. Reported resons for lck of the Internet ccess in households vried over the surveyed period, however, no need for the Internet ccess t home ws indicted the most frequently. In the yers 2009-2013 the shre of households with rodnd ccess to the Internet ws incresing fster thn the shre of households with ccess to the Internet in totl, reching 68.8% in 2013. 59.9% of persons ged 16-74 used the Internet on regulr sis in 2013. The level of the regulr Internet users percentge vried depending on ge, economic ctivity, level of eduction nd plce of residence. The highest numer of regulr users ws found mong pupils nd students (98.6%), the self-employed (83.8%) s well s residents of ig cities nd persons with tertiry eduction. The numer of regulr Internet users ws higher mong the residents of Centrl Polnd thn other regions. As for the purposes of using the Internet in Polnd, it cn e noticed tht persons using e-mil constituted the iggest shre. In 2013 the shre of e-mil users in the totl popultion ged 16-74 mounted to 51.1% while in Internet users 81.9%. In 2013 over 31.6% of Poles ged 16-74 purchsed goods nd services over the Internet. Men mde such purchses more frequently thn women. In 2013 the ICT usge survey ws supplemented with n dditionl module concerning using the Internet for interction with pulic uthorities. In 2013 the shre of persons using the internet for such purposes in the lst 12 months mounted to 22.6%. Serching for informtion on wesites of pulic uthorities ws the most common form of using e-government services. In 2013 ICT usge y children ws lso surveyed. The shre of households in which children could use computer mounted to 88.7%. Almost one third of gurdins controlled children while using computer. Prents most frequently llowed children to wtch videos on the Internet (39.6% of households mrked this nswer). ICT usge indictors for households nd individuls re used to crete strtegies nd progrmmes. They cn e found, inter li, in Strteg dtse which is used to monitor the implementtion of strtegies effective in Polnd. A list of indictors which re trnsferred to Strteg dtse is presented elow (dt ville - http://strteg.stt.gov.pl): 13
Specifiction 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 The shre of households with ccess to the Internet The shre of households with rodnd ccess to the Internet The shre of regulr (t lest once week) Internet users The shre of persons using the Internet for interction with pulic uthorities The shre of persons using the Internet for interction with pulic uthorities to send filled in forms Persons using the Internet for interction with pulic uthorities s the shre of persons with rodnd ccess to the Internet in households Persons using the Internet for interction with pulic uthorities to send filled in forms s the shre of persons with rodnd ccess to the Internet in households The shre of persons with high level of Internet competence 30 36 41 48 59 63 67 70 16 22 30 38 51 57 61 67 29 34 39 44 52 55 58 59... 22 25 28 28 32... 7 8 10 9 11... 39 37 39 35 41... 12 12 14 12 14 4 7 7.. 9 10. 14
WPROWADZENIE Pod pojęciem technologii informcyjnych i komunikcyjnych (w skrócie ICT, z ng. Informtion nd communiction technologies, zwnych zmiennie technologimi informcyjno-telekomunikcyjnymi, teleinformtycznymi lu technikmi informcyjnymi) kryje się rodzin technologii przetwrzjących, gromdzących i przesyłjących informcje w formie elektronicznej. Rozwój międzynrodowej sttystyki społeczeństw informcyjnego zostł zpoczątkowny przez Orgnizcję Współprcy Gospodrczej i Rozwoju OECD w 1997 r., kiedy powołn zostł specjln Grup Roocz ds. Wskźników Społeczeństw Informcyjnego (Working Prty for Indictors on Informtion Society WPIIS). Celem jej powołni yło oprcownie spójnych w skli międzynrodowej definicji i metodologii dostrczni porównywlnych dnych dotyczących różnych spektów społeczeństw informcyjnego 1. W początkowej fzie zdecydowno, że rozwój zy sttystycznej, ędącej nrzędziem do tworzeni polityki i plnowni rozwoju rozpocznie się od oprcowni istniejących dnych, przede wszystkim z oszernych, dostępnych w tym czsie w OECD, ziorów dotyczących przemysłu i towrów. Oecnie ciągły monitoring njnowszych oszrów rozwoju w dziedzinie ICT prowdzony przez OECD dje możliwość ich uwzględnieni w dnich rozwijnych przez Eurostt i implementownych nstępnie n poziomie nrodowym przez poszczególne krje członkowskie. Sttystyk społeczeństw informcyjnego stł się niezmiennym elementem Europejskiego Systemu Sttystycznego. Stworzono jednolity system wskźników, umożliwijący dokonywnie porównń orz pokrywjący kluczowe oszry wykorzystni ICT przez przedsięiorstw, gospodrstw domowe i osoy indywidulne. Rmowe zsdy systemtycznego przygotowywni dnych n temt społeczeństw informcyjnego zostły określone w Rozporządzeniu nr 808/2004 dotyczącym sttystyk Wspólnoty w sprwie społeczeństw informcyjnego, przyjętym przez Prlment Europejski i Rdę Unii Europejskiej. W dniu 19 listopd 2012 r. weszło w życie Rozporządzenie Komisji (EC) nr 1083/2012, które określiło zkres dń z temtyki społeczeństw informcyjnego (zrówno dl przedsięiorstw, jk i gospodrstw domowych) n 2013 rok. W Polsce dni dotyczące społeczeństw informcyjnego zostły włączone do Progrmu Bdń Sttystycznych Sttystyki Pulicznej w 2004 roku. Gromdzone dne stnowią podstwę do ewlucji stnu relizcji złożeń Agendy Cyfrowej czy też Strtegii rozwoju społeczeństw informcyjnego do roku 2013. Rozwój technologii informcyjno-telekomunikcyjnych jest niezmiernie szyki. Zspokjnie powstjących w konsekwencji nowych potrze informcyjnych jest możliwe poprzez nprzemienne uwzględninie w dnich wspólnotowych modułów dedykownych wyrnym temtom dwczym np. kompetencje informtyczne, korzystnie z zwnsownych usług internetowych orz elektroniczn gospodrk, hndel elektroniczny ezpieczeństwo w siecich i systemch informtycznych orz inwestycje i wydtki., rozwinięcie zgdnieni dotyczącego stosowni nrzędzi open source i wpływ ICT n środowisko, moilny dostęp do Internetu, korzystnie z mediów społecznościowych, korzystni z usług w chmurze oliczeniowej W trkcie prc nd oprcowniem Progrmu dń sttystycznych sttystyki pulicznej, Główny Urząd Sttystyczny systemtycznie konsultuje treść nkiet ze wszystkimi ministerstwmi i urzędmi szczel centrlnego orz wojewódzkiego. Pondto treść kwestionriuszy do dń wykorzystni technologii informcyjno-telekomunikcyjnych jest regulrnie konsultown ze środowiskmi nukowymi i przedstwicielmi iznesu. Njpilniejszą potrzeą zgłszną przez różne gremi jest dostępność dnych w podzile regionlnym i wojewódzkim. Tym rdziej stje się to konieczne w świetle relizcji Regionlnych Progrmów Opercyjnych orz Progrmu Opercyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Wyniki dotyczące wykorzystni ICT w przedsięiorstwch w przekroju wojewódzkim zostły zprezentowne w rozdzile Wykorzystnie ICT w przedsięiorstwch. Począwszy od 2007 roku dne z dni wykorzystni ICT w gospodrstwch domowych są zierne w podzile n regiony Polski (NTS 1) orz w przekroju korespondującym ze wspomninym progrmem opercyjnym, tj. n Polskę wschodnią, centrlną i zchodnią. 1 Goliński M.: Społeczeństwo informcyjne - genez koncepcji i prolemtyk pomiru. Wrszw: Szkoł Główn Hndlow - Oficyn Wydwnicz, 2011. 15
16
SEKTOR I PRODUKTY ICT THE ICT SECTOR AND PRODUCTS Metodologi Methodology Sektor ICT odgryw wżną rolę we współczesnej gospodrce, wpływjąc ezpośrednio n wzrost produktywności, ztrudnieni, wydjności lu pośrednio n pozostłe głęzie gospodrki. Dne do sektor ICT prezentowne są dl podmiotów o liczie prcujących 10 osó i więcej. W 2007 r. grup roocz do sprw wskźników społeczeństw informcyjnego (WPIIS) OECD ukończył prce nd zminą definicji sektor ICT, któr oecnie zuje n Sttystycznej Klsyfikcji Dziłlności Gospodrczej Unii Europejskiej NACE Rev. 2 (Polsk Klsyfikcj Dziłlności 2007) i oejmuje: 1. Przedsięiorstw, które zjmują się produkcją, gdzie produkowne przez nie dor pozwlją n elektroniczne przetwrznie informcji i komunikcję (łącznie z trnsmisją i wyświetlniem), 2. Przedsięiorstw, które zjmują się usługmi, gdzie świdczone usługi pozwlją n elektroniczne przetwrznie informcji i komunikcję. SEKTOR ICT w oprciu o Sttystyczną Klsyfikcję Dziłlności Gospodrczej Unii Europejskiej NACE Rev. 2 oejmuje nstępujące grupowni: Kls PKD Nzw Grupowni SEKTOR PRODUKCJI ICT 2611 Produkcj elementów elektronicznych 2612 Produkcj elektronicznych owodów drukownych 2620 Produkcj komputerów i urządzeń peryferyjnych 2630 Produkcj sprzętu telekomunikcyjnego 2640 Produkcj elektronicznego sprzętu powszechnego użytku 2680 Produkcj mgnetycznych i optycznych niezpisnych nośników informcji SEKTOR USŁUG ICT Sprzedż hurtow ICT 4651 Sprzedż hurtow komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogrmowni 4652 Sprzedż hurtow sprzętu elektronicznego i telekomunikcyjnego orz części do niego Telekomunikcj 6110 Dziłlność w zkresie telekomunikcji przewodowej 6120 Dziłlność w zkresie telekomunikcji ezprzewodowej, z wyłączeniem telekomunikcji stelitrnej 6130 Dziłlność w zkresie telekomunikcji stelitrnej 6190 Dziłlność w zkresie pozostłej telekomunikcji 17
SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE W POLSCE Kls PKD Nzw Grupowni SEKTOR USŁUG ICT (dok.) Usługi informtyczne 5821 Dziłlność wydwnicz w zkresie gier komputerowych 5829 Dziłlność wydwnicz w zkresie pozostłego oprogrmowni 6201 Dziłlność związn z oprogrmowniem 6202 Dziłlność związn z dordztwem w zkresie informtyki 6203 Dziłlność związn z zrządzniem urządzenimi informtycznymi 6209 Pozostł dziłlność usługow w zkresie technologii informtycznych 6311 Przetwrznie dnych; zrządznie stronmi internetowymi (hosting) i podon dziłlność 6312 Dziłlność portli internetowych 9511 Nprw i konserwcj komputerów i urządzeń peryferyjnych 9512 Nprw i konserwcj sprzętu telekomunikcyjnego Przy opisywniu produktów ICT posługujemy się Polską Klsyfikcją Wyroów i Usług (PKWiU), któr jest klsyfikcją produktów pochodzeni krjowego i z importu orz jest określon przez Polską Klsyfikcję Dziłlności (PKD 2007) i Nomenklturę Scloną (CN 2007), wprowdzną corocznie rozporządzeniem Komisji Europejskiej. Według Polskiej Klsyfikcji Wyroów i Usług (PKWiU): PRODUKTY to wyroy i usługi. WYROBY to surowce, półfrykty, wyroy finlne orz zespoły i części tych wyroów - o ile występują w orocie. USŁUGI to wszelkie czynności świdczone n rzecz jednostek gospodrczych prowdzących dziłlność o chrkterze produkcyjnym, tzn. usługi dl celów produkcji nietworzące ezpośrednio dór mterilnych orz wszelkie czynności świdczone n rzecz jednostek gospodrki nrodowej orz n rzecz ludności, przeznczone dl celów konsumpcji indywidulnej, ziorowej i ogólnospołecznej. Zgodnie z definicją sformułowną przez OECD, dne doro możn określić minem wyrou, jeżeli pełni ono funkcję przetwrzni informcji i przekzywni jej drogą elektroniczną, jk również posid możliwość trnsmisji i wyświetlni. 18
SEKTOR I PRODUKTY ICT N potrzey niniejszej pulikcji wyroy ICT zostły zklsyfikowne wg PKWiU w nstępujący sposó: Komputery i urządzeni peryferyjne 26.20.1 Komputery i pozostłe mszyny do utomtycznego przetwrzni dnych 26.20.2 Jednostki pmięci i półprzewodnikowe urządzeni pmięci trwłej 26.20.3 Pozostłe urządzeni do mszyn do utomtycznego przetwrzni dnych 26.20.4 Części i kcesori do komputerów i urządzeń peryferyjnych Sprzęt telekomunikcyjny 26.30.1 Urządzeni ndwcze dl rdiofonii i telewizji; kmery telewizyjne 26.30.2 Urządzeni elektryczne dl telefonii i telegrfii; wideofony 26.30.3 Części elektrycznych urządzeń telefonicznych i telegrficznych 26.30.5 Urządzeni przeciwwłmniowe, przeciwpożrowe orz inne tym podone Elektroniczny sprzęt powszechnego użytku 26.40.1 Odiorniki rdiowe 26.40.2 Odiorniki telewizyjne, nwet zwierjące odiorniki rdiowe lu prturę do zpisu lu odtwrzni dźwięku lu orzu 26.40.3 Urządzeni do zpisu i odtwrzni dźwięku i orzu 26.40.4 Mikrofony, głośniki, urządzeni odiorcze dl rdiotelefonii i rdiotelegrfii 26.40.51 Części i kcesori do urządzeń do odioru i zpisu dźwięku i orzu 26.40.6 Konsole do gier wideo (w rodzju stosownych z odiornikiem telewizyjnym lu smodzielnym ekrnem) i pozostłe urządzeni do gier zręcznościowych lu hzrdowych z elektronicznym wyświetlczem 26.70.13 Aprty fotogrficzne cyfrowe i kmery cyfrowe Pozostłe wyroy ICT 26.11.1 Lmpy elektronowe z gorącą ktodą (termoktodą), ktodą zimną lu fotoktodą, włączjąc lmpy elektronopromieniowe 26.11.2 Diody i trnzystory 26.11.3 Elektroniczne ukłdy sclone 26.11.4 Części lmp elektronowych i elektropromieniowych orz pozostłe elementy elektroniczne, gdzie indziej niesklsyfikowne 26.12.1 Owody drukowne zmontowne 26.12.3 Krty inteligentne 26.40.52 Części odiorników i ndjników rdiowych lu telewizyjnych 26.70.23 Urządzeni ciekłokrystliczne; lsery, z wyłączeniem diod lserowych; pozostłe urządzeni i przyrządy optyczne, gdzie indziej niesklsyfikowne 26.12.20 Krty interfejsu (np. dźwięk, orz, sieć i podone) do mszyn do utomtycznego przetwrzni dnych 26.70.25 Części i kcesori do urządzeń ciekłokrystlicznych, lserów (z wyłączeniem diod lserowych), pozostłych urządzeń i przyrządów optycznych, gdzie indziej niesklsyfikownych 26.80.1 Mgnetyczne i optyczne niezpisne nośniki informcji Od 2011 roku, zgodnie z listą produktów opulikowną w przewodniku OECD (OECD Guide to Mesuring the Informtion Society 2011. ICT Products.) kod PKWiU 26.70.19 zostł wyłączony i wprowdzono nowy kod 26.12.20. W niniejszym rozdzile nlizie poddno dziłlność innowcyjną przedsięiorstw nleżących do sektor ICT. Prezentowne sttystyki są rezulttem prowdzonych corocznie przez GUS dń dotyczących innowcji w przedsięiorstwch przemysłowych (sprwozdnie PNT-02) orz przedsięiorstwch z sektor usług (sprwozdnie PNT-02/u). Bdniem Innowcje w przemyśle ojęte są przedsięiorstw o liczie prcujących 10 i więcej orz prowdzących dziłlność zklsyfikowną według PKD 2007 do sekcji B Górnictwo i wydoywnie, C Przetwórstwo przemysłowe, D Wytwrznie i zoptrywnie w energię elektryczną, gz, prę wodną, gorącą wodę i powietrze do ukłdów klimtyzcyjnych lu E Dostw wody; gospodrownie ściekmi i odpdmi orz dziłlność związn z rekultywcją. 19
SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE W POLSCE Wyniki dń The survey results Bdniem Innowcje w sektorze usług ojęte są podmioty o liczie prcujących 10 i więcej orz prowdzące dziłlność zklsyfikowną według PKD 2007 do nstępujących sekcji i dziłów: dziłu 46 Hndel hurtowy, z wyłączeniem hndlu pojzdmi smochodowymi; sekcji H Trnsport i gospodrk mgzynow; sekcji J Informcj i komunikcj; sekcji K Dziłlność finnsow i uezpieczeniow; dziłu 71 Dziłlność w zkresie rchitektury i inżynierii; dni i nlizy techniczne; dziłu 72 Bdni nukowe i prce rozwojowe; dziłu 73 Reklm, dnie rynku i opinii pulicznej. Szczegółowy opis metodologii orz pełne wyniki dń z zkresu innowcyjności prezentowne są corocznie w wydwnej przez GUS pulikcji pod tytułem Dziłlność innowcyjn przedsięiorstw. Struktur sektor ICT The structure of the ICT sector W 2012 r. licz firm z sektor ICT wzrosł w stosunku do 2009 r. o 25,6 % (w tym usługowych o 31,3 %), ntomist licz prcujących w tym sektorze o 11,6 % (w tym w firmch usługowych o 17,3 %). W 2012 r. firmy świdczące usługi ICT stnowiły 87,3 % przedsięiorstw z sektor ICT, ich licz zwiększył się w skli roku o 8,8 %. Njwięcej z nich (nieml 73,7 %) specjlizowło się w usługch informtycznych, w których ztrudnionych yło również njwięcej prcujących spośród wszystkich prcujących w usługch ICT (60,9 %). Osoy prcujące w usługch ICT stnowiły pond trzy czwrte wszystkich prcujących w cłym sektorze ICT. Njwiększy wzrost liczy prcujących w porównniu z 2011 r. wykzły firmy zjmujące się usługmi informtycznymi (o 12,9 %). Tlic 1. Licz przedsięiorstw i prcujących w sektorze ICT Numer of enterprises nd employees in the ICT sector Wyszczególnienie Specifiction 2009 2010 2011 2012 Licz przedsięiorstw Numer of enterprises SEKTOR ICT (produkcj ICT + usługi ICT) 1 313 1 399 1 540 1 649 ICT SECTOR (ICT production + ICT services) Produkcj ICT ICT production 217 229 218 210 Usługi ICT ICT services 1 096 1 170 1 322 1 439 sprzedż hurtow ICT ICT wholesle 134 158 178 191 telekomunikcj telecommunictions 181 170 185 187 usługi informtyczne IT services 781 842 959 1 061 Licz prcujących Numer of employees SEKTOR ICT (produkcj ICT + usługi ICT) 158 909 161 915 174 272 177 399 ICT SECTOR (ICT production + ICT services) Produkcj ICT ICT production 42 312 47 383 44 485 40 644 Usługi ICT ICT services 116 597 114 532 129 787 136 755 sprzedż hurtow ICT ICT wholesle 5 310 7 839 10 178 10 373 telekomunikcj telecommunictions 53 030 43 991 45 910 43 160 usługi informtyczne IT services 58 257 62 702 73 699 83 222 20