Charakterystyka genetyczna siei (Coregonus lavaretus, Linnaeus, 1758) z Jeziora Wisztynieckiego przy zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego DNA

Transkrypt

1 KOMUNIKATY RYBACKIE Nr 4 (129)/212, Marek Trella 1, Dorota Fopp-Bayat 2, Miros³aw Szczepkowski 3, Agnieszka Polak 1 Zak³ad Bioekonomiki Rybactwa, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie 2 Katedra Ichtiologii, Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie 3 Zak³ad Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Œródl¹dowego w Olsztynie Charakterystyka genetyczna siei (Coregonus lavaretus, Linnaeus, 1758) z Jeziora Wisztynieckiego przy zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego DNA Wstêp Sieja nale y do grupy najcenniejszych gatunków, bêd¹cych przedmiotem rybackiego gospodarowania w jeziorach Polski. Jej wartoœæ jest zwi¹zana zarówno z walorami biologicznymi, jak i gospodarczymi w u ytkowaniu rybacko-wêdkarskim (Wo³os i Mickiewicz 1998). Pogarszaj¹ce siê warunki œrodowiskowe oraz intensywna eksploatacja rybacka doprowadzi³y do drastycznego zmniejszenia liczebnoœci wielu populacji siei. W nadmiernie zeutrofizowanych zbiornikach, mo liwoœci prze ycia z³o onej ikry s¹ ograniczone, to z kolei ogranicza szanse na naturalny rozród tych ryb (Fopp-Bayat 21). Efektem jest obserwowany od wielu lat regres gospodarki siejowej, widoczny w spadaj¹cych od³owach tego gatunku w polskich jeziorach. Od roku 1978, kiedy to zanotowano najwy- szy w statystykach po³owowych wynik 1,1 tony, obserwujemy pog³êbiaj¹c¹ siê tendencjê spadkow¹ od³owów siei (Falkowski 1994). W ostatnich latach od³owy rybackie spad³y z wielkoœci 28,5 ton w 2 roku do symbolicznego poziomu 4,39 tony w roku 21 (rys. 1). Obserwuje siê równie zmniejszenie wielkoœci zarybieñ siej¹, spowodowane ma³¹ dostêpnoœci¹ i wysok¹ cen¹ materia³u zarybieniowego, a tak e nisk¹ ich efektywnoœci¹ (tab. 1). W jeziorowej gospodarce rybackiej preferowany jest drugi gatunek koregonidów sielawa, w przypadku której uzyskuje siê Tony Od³owy Trend od³owów 2 y = -6,8667Ln(x) + 21,96; R =, Lata Rys. 1. Trend od³owów siei w latach 2-21 (Leopold i Wo³os 21, 22, Wo³os i in. 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 21, 211). lepsze efekty zarybieñ (tab. 1), a nak³ady na zarybienia zwracaj¹ siê w krótszym czasie. Wszystkie wy ej wymienione czynniki mog¹ w konsekwencji doprowadziæ do ca³kowitego zaniechania gospodarowania siej¹ (Falkowski 24, Zacharczyk 27, Mickiewicz 21). TABELA 1 Œrednie ceny ró nych form materia³u zarybieniowego siei i sielawy oraz wspó³czynnik efektywnoœci zarybieñ (Mickiewicz 21, 212) Forma materia³u zarybieniowego Œrednia cena (z³/tys. szt.) Sieja wylêg 23,1 Sieja narybek letni 41,33 Sieja narybek jesienny 165,46 Sielawa wylêg 4,46 Sielawa narybek letni 35,79 Gatunek Wspó³czynnik efektywnoœci zarybieñ (z³/ha od³owu/ z³/ha zarybienia) Sieja,45 Sielawa 2,9 Reakcj¹ na negatywne zmiany by³o opracowanie projektów maj¹cych na celu ochronê wybranych populacji siei; na przyk³ad Ochrona autochtonicznej populacji siei wêdrownej jeziora ebsko przy finansowym wsparciu Fundacji EkoFundusz, Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Gdañsku oraz Ichtiologiczna bioró norodnoœæ jezior wypracowanie modelu rozwi¹zywania problemów na przyk³adzie zasobów naturalnych autochtonicznej siei wêdrownej w jeziorze ebsko (siei ³ebskiej), wspó³finansowany z funduszy Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Podjêto tak e dzia³ania w celu zachowania populacji siei szlachetnej w jeziorach Pojezierza Mazurskiego i Suwalskiego (Szczepkowski i in. 21). Po wstêpnych analizach do dalszych prac wytypowano dwie populacje siei z Jeziora Wisztynieckiego (Repu- 4/212 KOMUNIKATY RYBACKIE 11

2 blika Litewska) i jeziora Ga³aduœ (Pojezierze Suwalskie). Populacja siei z Jeziora Wisztynieckiego uwa ana jest za bardzo cenn¹, z uwagi na to, e jest to populacja nieeksploatowana gospodarczo. Jezioro Wisztynieckie stanowi matecznik tego gatunku, w którym od³owy s¹ prowadzone wy³¹cznie w celach reprodukcyjnych. Uzyskany materia³ zarybieniowy by³ wykorzystywany do odtworzenia populacji siei w wybranych jeziorach m.in. w Jeziorze Bia³ym Wigierskim (Osewski 26). Ostatnio zaczêto prowadziæ prace nad stworzeniem hodowlanych stad tar³owych. Prace te s¹ prowadzone w dwóch oœrodkach: Zak³adzie Hodowli Ryb Jesiotrowatych w Pieczarkach i Oœrodku Zarybieniowym w Gawrych Rudzie (Szczepkowski i in. 21). Corocznie stada tar³owe s¹ uzupe³niane o materia³ pochodz¹cy od dzikich tarlaków z Jeziora Wisztynieckiego i jeziora Ga³aduœ. Dla zachowania kontroli stada, znakuje siê nowo wprowadzane tarlaki elektronicznymi znaczkami umo liwiaj¹cymi przy yciow¹ identyfikacjê ryb (Wunderlich i in. 27). Podczas produkcji materia³u zarybieniowego wprowadzanego do wód otwartych, nale y zwróciæ uwagê na charakterystykê genetyczn¹ populacji zamieszkuj¹cej zarybiany zbiornik lub ciek. Takie prace musz¹ przebiegaæ w powi¹zaniu z monitoringiem genetycznym, w celu utrzymania po ¹danej struktury genetycznej populacji. U ywanie podczas zarybieñ narybku, pochodz¹cego od niewielkiej liczby tarlaków stanowi powa ne zagro enie dla kondycji stada. Potomstwo to mo e wywodziæ siê od osobników blisko spokrewnionych, co wi¹ e siê z du ym ryzykiem inbredowania, a w konsekwencji zubo eniem puli genowej populacji (Fraser 28, Leberg i Firmin 28, Fopp-Bayat 21). U zinbredowanych osobników czêsto dochodzi do obni enia wartoœci cech, m.in. obni enia p³odnoœci, spadku odpornoœci na choroby, zahamowania wzrostu. Zjawisko to nosi nazwê depresji inbredowej. Przyczyn wystêpowania tego zjawiska nale y szukaæ w zmniejszeniu heterozygotycznoœci, co doprowadza do ujawnienia genów recesywnych (Strabel 26, Fopp-Bayat 21). Zmiennoœæ genetyczn¹ analizuje siê przy u yciu markerów molekularnych. Typowym przyk³adem markerów stosowanych do badania zró nicowania genetycznego s¹ loci DNA mikrosatelitarnego. Stosuj¹c tego typu analizy mo na zbadaæ aktualn¹ strukturê genetyczn¹ populacji lub stada ryb. Jednoczeœnie mo na okreœliæ podobieñstwo pomiêdzy ró nymi populacjami, jak równie pomiêdzy osobnikami z jednego stada (Fopp-Bayat 21). Dodatkow¹ zalet¹ tej metody jest jej bezinwazyjnoœæ. Do wykonania analiz wystarczy fragment p³etwy, skóry lub ³uski. Mo na zatem pobieraæ próby przy yciowo, nie nara aj¹c siê na stratê cennych selektów czy tarlaków (Fopp 21). Celem pracy by³a analiza zmiennoœci genetycznej siei z Jeziora Wisztynieckiego przy zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego DNA. Badanie te s¹ pierwszymi badaniami genetycznymi tej populacji w tym zbiorniku. Materia³ i metody Materia³ badawczy stanowi³y zasuszone fragmenty p³etw, pobrane od 4 osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego, umieszczone w papierowych kopertach. W celu wyizolowania DNA wycinano fragment p³etwy o wielkoœci ok. 1 mm 2. Ka dy taki fragment umieszczano w 5 µl 1% roztworu Chelex 1 (Chelex 1 Resin Bio-Rad). Nastêpnie sporz¹dzano roztwór (1 mg proteinazy K, 1 ml 5% glicerolu, 5ml 1M CaCl 2), który dodawano do uprzednio przygotowanego 1% Chelexu 1 w iloœci 1 µl na próbê. Próby p³etw w wy ej opisanym roztworze, wytrz¹sano 3 godziny w temp. 55 C z prêdkoœci¹ 2 obr./min, dodatkowo worteksowano próby co 15 minut, w celu przyspieszenia lizy komórek. Po trzech godzinach inkubacji próby wirowano w wirówce przez 1 min przy obrotach 2 rpm. Po wirowaniu pobierano górn¹ fazê próbki, tak aby nie zebraæ dolnych sta³ych warstw z otrzymanego produktu i przechowywano w 4 C do czasu przeprowadzenia reakcji PCR. Jakoœæ oraz iloœæ wyizolowanego DNA sprawdzano elektroforetycznie w 2% elu agarozowym (Promega), wybarwionym bromkiem etydyny w obecnoœci markera w buforze TBE (89 mm Tris-borate, ph 8,3). Marker wielkoœci stanowi³a mieszanina alleli mikrosatelitarnych siei, dla których d³ugoœæ powielanych fragmentów mieœci³a siê w przedziale od 2 do 3 par zasad (na elu obserwowana jako pojedynczy pr¹ ek). Po izolacji DNA, w celu amplifikacji wybranych fragmentów mikrosatelitarnego DNA, przeprowadzano reakcjê PCR zgodnie z publikowanymi warunkami reakcji dla loci Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 (Rogers i in. 24) i BWF1 (Patton i in. 1997). W tabeli 2 prezentowane s¹ sekwencje starterów analizowanych fragmentów DNA. TABELA 2 Sekwencje starterów reakcji PCR analizowanych fragmentów DNA Nazwa locus Cocl-Lav8 Cocl-Lav28 Cocl-Lav61 BWF1 Sekwencje starterów DNA, F-starter wiod¹cy i R-starter odwrotny F-GCTGGAGCCACATGACATTA R-ATGTTTTTCCATTGCCCAGA F-ACAATAGCAGGCCATTCAG R-CCAATCTTCAAAGCCATTTC F-CTCATGAGTAACATGATGCTTC R-GATCTTTACTGTCTGATTTTGTG F-TACAGAGAAATACACACAACGCATCAA R-GAGAGGTTCCATTACTGAGCAC Literatura Rogers i in. 24 Rogers i in. 24 Rogers i in. 24 Patton i in W celu identyfikacji produktów reakcji PCR przeprowadzono elektroforezê prób w 4% elu agarozowym (Promega). Elektroforezê prowadzono w roztworze buforuj¹cym TBE (,5 M EDTA, ph 8,5) przy napiêciu 82 V, natê- eniu 4 ma i mocy 4 W, przez 2,5 godziny. Do przeprowadzenia elektroforezy u yto zestawu Bio-Rad. Elektrofo- 12 KOMUNIKATY RYBACKIE 4/212

3 regramy obserwowane w œwietle ultrafioletowym zapisywano w formie zdjêcia cyfrowego, a pomiar d³ugoœci ³añcuchów DNA uzyskanych alleli prowadzono w programie Gelix one 22v. D³ugoœæ alleli oceniano na podstawie wzorca masowego (2 bp DNA Ladder O RangeRuler, Fermentas). Przy zastosowaniu oprogramowania Microsatellite Tool Kit (Park 21) obliczono heterozygotycznoœæ obserwowan¹, heterozygotycznoœæ oczekiwan¹ oraz wskaÿnik polimorficznoœci loci (PIC). Wyniki Materia³ genetyczny wyizolowano ze wszystkich 4 osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego. Rysunek 2 przedstawia rezultaty izolacji DNA dla 14 osobników. Produkty amplifikacji uzyskano dla wszystkich analizowanych osobników i loci z wy³¹czeniem 12 prób dla locus Rys. 2. Produkty izolacji DNA u 14 osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego. M wzorzec masowy (negatyw). Cocl-Lav8. W zwi¹zku z czym dalsze analizy dla tego locus prowadzone by³y w oparciu o wyniki uzyskane dla 28 osobników. W badanej populacji siei z Jeziora Wisztynieckiego, w obrêbie 4 markerów mikrosatelitarnych, zidentyfikowano 78 alleli (17 alleli dla locus Cocl-Lav61, 19 dla Cocl-Lav28 ipo21dlabwf1 oraz Cocl-Lav8). Rysunki 3-1 przedstawiaj¹ rozk³ad i czêstoœæ wystêpowania alleli w obrêbie locus Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 i BWF1. Zakres d³ugoœci analizowanych alleli mieœci³ siê w przedziale od 166 do 38 par zasad. Dla locus Cocl-Lav8 obserwowano allele o d³ugoœci od 19 do 252 par zasad i najczêœciej spotykanymi by³y allele 19, 196 i 238 (rys. 7). Nieco krótsze fragmenty obserwowano dla locus Cocl-Lav28 ( par zasad), w tej grupie dominowa³ allel o d³ugoœci 178 par zasad (rys. 8). Najd³u szymi fragmentami DNA charakteryzowa³ siê locus Cocl-Lav61 (25-38 par zasad), u którego najczêœciej obserwowano allele 284 i 29 (rys. 9). Dla locus BWF1 zakres d³ugoœci wynosi³ od 194 do 248 par zasad, a najczêstszym allelem by³ fragment o d³ugoœci 21 par zasad (rys. 1). Frekwencja najczêstszych alleli nie przekracza³a poziomu równego,16. W ka dym locus obserwowano wysokie wartoœci wska- Ÿników heterozygotycznoœci. Wartoœci wskaÿnika heterozygotycznoœci oczekiwanej (He) by³y na podobnym poziomie we wszystkich loci, gdzie najwy sz¹ wartoœæ He zanotowano w locus Cocl-Lav8 (,94), natomiast najni sz¹ w locus Cocl-Lav61 (,9). Wartoœci wspó³czynnika heterozygotycznoœci obserwowanej (Ho) by³y na zbli onym poziomie w loci Cocl-Lav8, Cocl-Lav28, Cocl-Lav61 i kszta³towa³y siê na poziomie,86, natomiast w locus BWF1 zaobserwowano ni sz¹ wartoœæ Ho na poziomie,78. Poziom heterozygotycznoœci obserwowanej by³ zbli ony do oczekiwanej w ka dym locus, tylko w locus BWF1 odnotowano wiêksz¹ ró nicê pomiêdzy He a Ho. W ka dym badanym locus wartoœci Ho by³y ni sze od wartoœci He (tab. 3). TABELA 3 Zakres d³ugoœci alleli, heterozygotycznoœæ oczekiwana, heterozygotycznoœæ obserwowana, wskaÿnik polimorficznoœci (PIC) obserwowane w mikrosatelitarnych loci u osobników siei z Jeziora Wisztynieckiego Locus Zakres d³ugoœci alleli w parach zasad (bp) Heterozygotycznoœæ oczekiwana Heterozygotycznoœæ obserwowana Wspó³czynnik PIC Cocl-Lav ,94,86,89 Cocl-Lav ,92,89,88 Cocl-Lav ,9,85,87 BWF ,92,78,9 Rys. 3. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav8 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M wzorzec masowy 2 bp DNA Ladder (O RangeRuler) (negatyw). Wartoœæ wskaÿnika PIC charakteryzuje stopieñ zmiennoœci (polimorficznoœci) danego locus (Botstein i in. 198, Witek-Zawada i Radko 26). Otrzymane wartoœci stopnia polimorfizmu by³y wysokie we wszystkich loci. Najbardziej polimorficzny by³ locus BWF1 (tab. 3). 4/212 KOMUNIKATY RYBACKIE 13

4 Rys. 4. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav28 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M wzorzec masowy 2 bp DNA Ladder (O RangeRuler) (negatyw). Rys. 5. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus Cocl-Lav61 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M wzorzec masowy 2 bp DNA Ladder (O RangeRuler) (negatyw).,2 Locus Cocl-Lav28,16,12,8, Rys. 8. w analizowanym locus Cocl-Lav28 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. Rys. 6. Segregacja alleli w mikrosatelitarnym locus BWF1 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. M wzorzec masowy 2 bp DNA Ladder (O RangeRuler) (negatyw).,2,16 Locus Cocl-Lav61,2,16 Locus Cocl-Lav8,12,8,12,8, , Rys. 9. w analizowanym locus Cocl-Lav61 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. Rys. 7. w analizowanym locus Cocl-Lav8 u siei z Jeziora Wisztynieckiego.,2,16 Locus BWF1 Dyskusja Badania genetyczne s¹ bardzo wa ne w przypadku prowadzenia programów hodowlanych i podczas tworzenia stad tar³owych, gdzie g³ównym kryterium doboru jest zachowanie wysokiego poziomu zmiennoœci genetycznej. Informacje o strukturze genetycznej populacji s¹ istotne przy tworzeniu programów ochrony gatunków i populacji ryb oraz zasad gospodarowania rybami, które s¹ eksplo-,12,8, Rys. 1. w analizowanym locus BWF1 u siei z Jeziora Wisztynieckiego. 14 KOMUNIKATY RYBACKIE 4/212

5 atowane gospodarczo ( uczyñski i in. 23). Monitoring genetyczny pozwala utrzymaæ zmiennoœæ genetyczn¹ stad tar³owych na odpowiednim poziomie (Fopp-Bayat i Wiœniewska 21). Wspó³czesne badania nad szacowaniem zró nicowania genetycznego populacji ryb opieraj¹ siê, przede wszystkim, na markerach genetycznych mikrosatelitarnego DNA, które wykazuj¹ bardzo wysoki poziom zró nicowania genetycznego (Fopp-Bayat i Ciereszko 211). Badania przy zastosowaniu mikrosatelitarnego DNA prowadzono u siei z jezior po³o onych na terenie Finlandii, opracowuj¹c wyniki stwierdzono wysoki poziom zró nicowania genetycznego (Saisa i in. 28). Analizê mikrosatelitarnego DNA zastosowano równie podczas badania siei z regionu alpejskiego, gdzie po analizie kilku populacji, wywnioskowano, e stanowi¹ tê sam¹ formê jeziorow¹ (Douglas i in. 1999). W Polsce dopiero od niedawna prowadzi siê badania nad zmiennoœci¹ genetyczn¹ tego gatunku na bazie analizy mikrosatelitarnego DNA. W pracach Fopp-Bayat i Wiœniewskiej (21), na podstawie przeprowadzonych analiz mikrosatelitarnego DNA, stwierdzono wysoki poziom zmiennoœci genetycznej siei z jeziora ebsko. Kempter i in. (21) badali zró nicowanie genetyczne siei na podstawie mitochondrialnego genu ND-1. W badaniach okreœlono zró nicowanie u dziewiêciu populacji siei (Coregonus lavaretus) pozyskanych ze zbiorników wodnych Polski, Szwajcarii oraz Austrii. Analiza haplotypów, uzyskanych z fragmentu mitochondrialnego genomu (ND-1), wykaza³a najwy sze zró nicowanie miêdzypopulacyjne dla populacji siei zamieszkuj¹cych jeziora Iñsko, Miedwie, Marianowo, Wisola, Œremskie, Morzycko oraz Zalew Szczeciñski i szwajcarskie jezioro Lucerne (Kempter i in. 21). Niniejsza analiza genetyczna stanowi pierwsz¹ charakterystykê molekularn¹ populacji siei z Jeziora Wisztynieckiego. Dotychczas nikt nie opisa³ zmiennoœci genetycznej tej populacji. Prace nad szacowaniem zmiennoœci genetycznej przy zastosowaniu markerów mikrosatelitarnego DNA siei z Jeziora Wisztynieckiego s¹ badaniami pilota- owymi. Na podstawie wysokich wskaÿników polimorficznoœci w badanych loci (tab. 3) widaæ, e populacja ta charakteryzuje siê wysokim poziomem zmiennoœci genetycznej. Przysz³e badania nad tym gatunkiem powinny byæ rozszerzone o analizy kolejnych loci mikrosatelitarnego DNA. Dodatkowo nale a³oby poddaæ analizie genetycznej inne zagro one, b¹dÿ eksploatowane rybacko populacje, w celu ich porównania. Wszystkie te badania powinny byæ prowadzone przy u yciu nowszych standaryzowanych metod genotypowania. Wnioski 1. W wyniku prowadzonych analiz u siei z Jeziora Wisztynieckiego zaobserwowano wysoki poziom polimorfizmu w badanych loci mikrosatelitarnego DNA. 2. We wszystkich badanych loci obserwowano liczne allele, w obrêbie 4 markerów mikrosatelitarnych zidentyfikowano 78 alleli. 3. Niniejsza analiza genetyczna stanowi pierwsz¹ charakterystykê molekularn¹ siei z Jeziora Wisztynieckiego i potwierdza wysok¹ wartoœæ tej populacji dla prac dotycz¹cych zachowania bioró norodnoœci siei. Literatura Botstein D., White R.L., Skolnick M., Davis R.W. 198 Construction of a genetic linkage map in man using restriction fragment length polymorphisms Am. J. Hum. Genet., 32: Douglas M.R., Brunner P.C., Bernatchez L Do assemblages of Coregonus (Teleostei: Salmoniformes) in the Central Alpine region of Europe represent species flocks? Mol. Ecol. 8: Falkowski S Stan i perspektywy gospodarki siej¹ W: Aktualne problemy rybactwa jeziorowego (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: Falkowski S. 24 Sieja (Coregonus lavaretus sp.) w gospodarce jeziorowej w 23 W: Stan i uwarunkowania funkcjonowania rybactwa w 23 roku (Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: Fopp D. 21 Genetyka jesiotrów. Zastosowanie analizy polimorfizmu mikrosatelitarnego DNA Komun. Ryb. 2: Fopp-Bayat D. 23 Zastosowanie analizy polimorfizmu mikrosatelitarnego DNA do genetycznej identyfikacji ryb jesiotrowatych Wydzia³ Ochrony Œrodowiska i Rybactwa, UWM w Olsztynie: 84. Fopp-Bayat D. 21 Zastosowanie analiz genetycznych w ochronie bioró norodnoœci siei z jeziora ebsko Biuletyn Naukowy UWM nr 31 (21): Fopp-Bayat D., Wiœniewska A. 21 Analiza genetyczna siei (Coregonus lavaretus) z jeziora ebsko zastosowanie analizy mikrosatelitarnego DNA. W: Rozród, podchów, profilaktyka ryb rzadkich i chronionych oraz innych gatunkówm. (Red.) Z. Zakêœ, K. Demska-Zakêœ, A. Kowalska, Wyd. IRS, Olsztyn: Fopp-Bayat D., Ciereszko A. 211 Genotypowanie wybranych loci mikrosatelitarnego DNA uzyskanego z p³etw i kriokonserwowanego nasienia siei ³ebskiej (Coregonus lavaretus) W: Nowe gatunki w akwakulturze - rozród, podchów, profilaktyka. (Red.) Z. Zakêœ, K. Demska-Zakêœ, A. Kowalska, Wyd. IRS, Olsztyn: Fraser D. 28 How well can captive breeding programs conserve biodivesity? A review of salmonids Evol. Appl., 2: Kempter J., Kohlmann K., Panicz R., Sadowski J., Keszka S. 21 Genetic variability in European populations of Coregonus lavaretus (L.): an assessment based on mitochondrial ND-1 gene haplotypes Arch. Pol. Fish. 18: Osewski M. 26 Ochrona ekosystemów wodnych W: Analiza dzia³alnoœci Wigierskiego Parku Narodowego w 26 r. ( Leberg P.L., Firmin B.D. 28 Role of inbreeding depression and purging in captive breeding and restoration programs Mol. Ecol., 17: Leopold M., Wo³os A. 21 Jeziorowa produkcja rybacka 2 roku na tle stanu œrodowiska i uwarunkowañ gospodarczych W: Wybrane problemy rybactwa w 2 roku (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: Leopold M., Wo³os A. 22 Jeziorowa produkcja rybacka 21 roku W: Wybrane problemy rybactwa w 21 roku (Red. A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: uczyñski M., Brzuzan P., Jankun M. 23 Genetyka ryb Zeszyt 1, Wyd. IRS, Olsztyn: 76. Mickiewicz M. 21 Intensywnoœæ i efektywnoœæ zarybieñ jezior po okresie transformacji w³asnoœciowej w rybactwie Praca doktorska, IRS Olsztyn, maszynopis: 112. Mickiewicz M. 212 Porównanie œrednich cen ryb towarowych i materia³u zarybieniowego stosowanych przez podmioty prowadz¹ce gospodar- 4/212 KOMUNIKATY RYBACKIE 15

6 kê ryback¹ w obwodach rybackich w 29 i 211 roku Komun. Ryb. 1: 2-6. Park S.D.E. 21 Trypanotolerance in West African cattle and the population genetic effects of selection Dissertation, University of Dublin. Patton J.C., Gallaway B.J., Fechhelm R-G, Cronin M.A Genetic variation of microsatellite and mitochondrial DNA markers in broad whitefish (Coregonus nasus) in the Colville and Sagavanirktok rivers in northern Alaska Can. J. Fish. Aquat. Sci., 54: Rogers S. M., Marchand M. H., Bernatchez L. 24 Isolation, characterization and cross-salmonid amplification of 31 microsatellite loci in the lake whitefish (Coregonus clupeaformis, Mitchill) Mol. Ecol. Not. 4: Saisa M., Ronn J., Aho T., Bjorklund M., Pasanen P., Koljonen M. L. 28 Genetic differentiation among European whitefish ecotypes based on microsatellite data Hereditas 145: Strabel T. 26 Genetyka cech iloœciowych zwierz¹t w praktyce. Materia³y do zajêæ Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierz¹t ( Szczepkowski M., Szczepkowska B., Wunderlich K., Krzywosz T., Stabiñski R. 21 Prace prowadzone dla zachowania siei w jeziorach Pojezierza Mazurskiego i Suwalskiego W: Zrównowa one korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 29 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Witek-Zawada B., Radko A. 26 Polimorfizm 11 loci mikrosatelitarnych u byd³a rasy polskiej czerwonej Rocz. Nauk. Zoot. 33, 1: 5-12 Wo³os A., Mickiewicz M Charakterystyka jezior oraz gospodarki sielaw¹ i siej¹ W: Gospodarka koregonidami uwarunkowania i efektywnoœæ (Red. A. Wo³os i M. Bniñska), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M rok w jeziorowej produkcji rybackiej podstawowe dane i prawid³owoœci W: Rybactwo 22 (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M. 24 Jeziorowa produkcja rybacka w 23 roku podstawowe dane i prawid³owoœci W: Stan i uwarunkowania funkcjonowania rybactwa w 23 roku (Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Draszkiewicz-Mioduszewska H., Mickiewicz M. 25 Analiza jeziorowej produkcji rybackiej w 24 roku W: Rybactwo w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 24 roku (Red. M. Mickiewicz i A. Wo³os), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M. 26 Analiza Jeziorowej produkcji rybackiej w 25 roku W: Gospodarka rybacka w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 25 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 27 Analiza jeziorowej produkcji rybackiej w 26 roku W: Stan rybactwa w jeziorach, rzekach i zbiornikach zaporowych w 26 (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 28 Analiza jeziorowej produkcji rybackiej w 27 roku W: Stan i uwarunkowania gospodarki rybackiej prowadzonej w wodach œródl¹dowych (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 29 Analiza jeziorowej produkcji rybackiej w 28 roku W: Stan i uwarunkowania rozwoju rybactwa œródl¹dowego (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 21 Analiza Jeziorowej produkcji rybackiej w 29 roku W: Zrównowa one korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 29 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wo³os A., Mickiewicz M., Draszkiewicz-Mioduszewska H. 211 Analiza jeziorowej produkcji rybackiej w 21 roku W: Zrównowa one korzystanie z zasobów rybackich na tle ich stanu w 21 roku (Red. M. Mickiewicz), Wyd. IRS, Olsztyn: Wunderlich K., Zakêœ Z., Szczepkowski M., Kolman R., Koz³owski M. 27 Zastosowanie elektronicznych znaczków u ró nych gatunków ryb Komun. Ryb. 5: 5-8. Zacharczyk K. 27 Gdzie ta sieja? Wiadomoœci Wêdkarskie 2: Przyjêto po recenzji r. GENETIC VARIATION OF WHITEFISH (COREGONUS LAVARETUS, LINNAEUS, 1758) FROM LAKE VISTYTIS USING MICROSATELLITE DNA MARKERS Marek Trella, Dorota Fopp-Bayat, Miros³aw Szczepkowski, Agnieszka Polak Abstract. The aim of the present study was to assess the genetic variability of whitefish (Coregonus lavaretus L.) from Lake Vistytis using microsatellite DNA markers. The genetic analysis indicated a high level of polymorphism at the investigated microsatellite loci with 78 alleles identified among four microsatellite markers. The average values of the He, Ho, and PIC parameters were.92,.85, and.89, respectively, and were high for all the studied loci. The present genetic analysis is the first molecular study of the whitefish population from Lake Vistytis. Keywords: genetic variability, whitefish, microsatellite DNA, genetic markers 16 KOMUNIKATY RYBACKIE 4/212