Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków
|
|
- Jerzy Stankiewicz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody National Parks and Nature Reserves (Parki nar. Rez. Przyr.) KAZIMIERZ WALASZ Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków WALASZ K The importance of national parks in birds cognition and protection. Parki nar. Rez. Przyr. 26(3): ABSTRACT: National parks, as the most valuable parts of our landscape and nature, should have their nature value best recognised. As far as birds are concerned, it is necessary to undertake field investigations for studying species content and avifauna number as well as perform monitoring of distribution and number of each species. Results of this research should be published on parks websites. National parks should also undertake activities leading to preservation of the rarest species and habitats which are the most susceptible for transformation, especially meadows and pastures which undergo overgrowing as a result of abandonment of mowing and pasturage. In ecological education activities it is recommended to emphasise necessity of saving as large as possible areas of homogeneous habitats, which is critical to preservation of many species. During nation-wide conferences organised in two years cycle, the experience gathered during both birds research and preserving works should be exchanged. KEY WORDS: national parks, birds, monitoring, birds preservation. Kazimierz Walasz: Instytut Nauk o Środowisku, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gronostajowa 7, Kraków, tel , walasz@eko.uj.edu.pl Parki narodowe i rezerwaty przyrody w Polsce są jedynymi obiektami chronionymi, gdzie działalność człowiek ma służyć przede wszystkim utrzymaniu ich walorów przyrodniczych. Możliwość ochrony walorów przyrodniczych na terenach parków krajobrazowych jest wysoce problematyczna, a rezerwaty przyrody są na ogół pozbawione dobrego nadzoru. Zarządzanie obszarami Natury 2000 dopiero wchodzi w fazę realizacji, ale zapewne będzie miało szereg ograniczeń. Parki narodowe nie zawsze mają rozpoznany stan zasobów przyrody ożywionej. Bez ich poznania, działania ochronne mogą mieć tylko charakter pozorny. Tymczasem całkowicie zaniedbywana jest rola parków narodowych jako instytucji powołanych także do poznawania występującej tam flory i fauny. Tylko nieliczne parki mają dobrze rozpoznany stan awifauny. Te podstawowe badania nad rozmieszczeniem i liczebnością większości gatunków, powinny być regularnie wykonywane przez pracowników naukowych, zatrudnionych w parku. W większości parków, jeśli nawet na etatach są zatrudnieni ornitolodzy, to wykonują prawie wyłącznie prace administracyjne lub dydaktyczne i administracyjne. [101]
2 102 Kazimierz Walasz Należy tutaj podjąć jeszcze jedną istotną kwestię związaną zakresem obszarowym podejmowanych działań. Otóż, często park narodowy obejmuje jedynie część całego zespołu siedlisk. Na przykład Białowieski czy Magurski Park Narodowy obejmują jedynie część, odpowiednio Puszczy Białowieskiej i Beskidu Niskiego. W takiej sytuacji park powinien zdobyć środki na poznanie przynajmniej najcenniejszych siedlisk i najrzadszych gatunków na terenach sąsiednich lub być istotnym animatorem poznania otaczających terenów, inicjując podjęcie takich badań przez inne instytucje. Może to w przyszłości doprowadzić do poszerzenia granic parku, a przynajmniej do ochrony najcenniejszych siedlisk poza parkiem oraz najrzadszych gatunków ptaków, których łączna liczebność na terenach niechronionych może być znacznie wyższa niż w parku. Na ten problem zwracał już uwagę TOMIAŁOJĆ (2000). Spośród 23 parków narodowych w Polsce tylko 7 wykazało, że prowadzi badania monitoringowe awifauny (ANONIM 2003). Zwykle są to prace podejmowane w ostatnim dziesięcioleciu, rzadko w latach 80 ubiegłego wieku. Tak krótka perspektywa czasowa nie daje też pełnej możliwości oceny zmian stanu awifauny, a także nie pozwala na ustalenie czy mamy do czynienia z naturalnymi fluktuacjami czy też z wyraźnymi trendami. Co więcej z opisu podejmowanych prac wynika, że są to na najczęściej badania inwentaryzacyjne i to na ogół nie mające charakteru ustawicznego, czyli monitoringu, a jedynie rozpoznające występowanie niektórych gatunków. Często inwentaryzacje te są ograniczone jedynie do gatunków najrzadszych, dla których należy wyznaczać strefy ochronne. Działania te, pomimo, że zadeklarowane jako prace monitoringowe, nie mają jak można przypuszczać, jasno opisanej metodyki, gwarantującej powtarzalność rejestracji ptaków w latach następnych, a także umocowania w systemie finansowania parków, tak by częste zapaści budżetowe nie wstrzymały w ogóle, nawet najlepiej przygotowanych programów monitoringowych. Jedynie w Białowieskim Parku Narodowym prowadzone są regularne badania ptaków na wybranych powierzchnia próbnych (TOMIAŁOJĆ, WESOŁOWSKI 2003). W niektórych parkach od lat monitorowane są lęgi najrzadszych ptaków drapieżnych. Prace te są wykonywane lub koordynowane przez Komitet Ochrony Orłów (KOO 2006). Dobrym przykładem szerszego monitoringu lęgów ptaków drapieżnych, prowadzonego od lat, są badania w Kampinoskim Parku Narodowym (OLECH 2003). Zapomina się też, że personel naukowy parków może ubiegać się o finansowanie projektów badawczych z Ministerstwa Nauki (dawne KBN) i czynią to tylko niektóre parki narodowe. Istnieje też możliwość uzyskania środków na te badania z innych źródeł, jak np. z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Tylko w ramach projektów podejmowanych przez zawodowych ornitologów możliwe będzie poznanie wybiórczości siedliskowej, biologii lęgowej i ekologii większości gatunków. Ciągle za mało podejmowanych jest badań, mających na celu poznanie i ochronę lokalnej awifauny. Działania, jakie powinny podejmować parki narodowe można podzielić na trzy zasadnicze grupy, tj. zadania poznawcze, ochronne i edukacyjne. Poniżej omówiono te trzy grupy działań.
3 Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków 103 DZIAŁANIA POZNAWCZE Sporządzenie i prowadzenie listy gatunków ptaków stwierdzonych w parku Sporzadzenie i aktualizacja takiej listy powinno być pierwszym podstawowym zadaniem w poznaniu awifauny parku. Dla każdego gatunku należy podać: nazwę polską, łacińską i ewentualnie zwyczajową nazwę lokalną (gwara); status występowania (lęgowy, przelotny, zimujący) w przypadku obserwacji najrzadszych gatunków powinno się podać daty stwierdzeń i nazwiska autorów poszczególnych obserwacji, gdyż to bardzo zachęca do przekazywania parkowi następnych takich obserwacji; status ochronny zgodnie z ustawą o ochronie przyrody; ocenę liczebności (od do) lub rzeczywistą liczebność; kategorię liczebności jeśli park nie posiada danych pozwalających na ocenę liczebności; trend liczebności (nieznany, stabilna populacja, spadek, silny spadek, wzrost, silny wzrost); ocenę występowania w porównaniu z innymi obszarami, tzn. wskazaniem na gatunki niewystępujące gdzie indziej, wskazaniem na zagęszczenia wyższe niż gdzie indziej lub wskazaniem, że ogólną liczebność w parku stanowi istotną cześć polskiej populacji gatunku. Lista taka powinna być, znajdować się na stronie internetowej parku. Należy ją, co roku aktualizować pod koniec sezonu zimowego, tak by przed sezonem lęgowym prezentowała aktualny zestaw gatunków stwierdzonych w parku. Na 23 parki narodowe tylko kilka parków, na swoich stronach zamieszcza listę gatunków ptaków. Listy te są tworzone według różnych kryteriów. Jedne parki podają listę wszystkich gatunków, inne tylko chronionych lub tylko lęgowych. Tylko jeden park podał status gatunków stwierdzonych w parku i zagęszczenia lęgowe wybranych gatunków. Żaden park nie podał oceny liczebności gatunków gniazdujących w parku. Pomimo, że dla dwóch parków narodowych opublikowano szczegółowe opracowania, dane w nich zawarte nie znalazły się na stronach internetowych tych parków (PUGACEWICZ 1997; FLOUSEK, GRAMSZ 1999; WESOŁOWSKI i in. 2003). Park powinien zachęcać odwiedzających do przekazywania swoich obserwacji, dlatego na stronie internetowej parku można nawet zamieścić moduł do wypełniania standardowych formularzy obserwacji. Oczywiście taki formularz powinien zawierać także rubryki do wpisania nazwiska, imienia, adresu i możliwości kontaktu z osobą przekazującą dane, gdyż jedynie obserwacje nie anonimowe, od osób, z którymi można się skontaktować w celu weryfikacji, mogą być brane pod uwagę. Powinno to być wyraźnie napisane na stronie internetowej. Myślę, że szereg wolontariuszy
4 104 Kazimierz Walasz nadsyłających obserwacje będzie usatysfakcjonowana tym, że dokonali obserwacji nowego gatunku dla parku lub np. pierwszej obserwacji po kilkuletniej przerwie. Informacje o najrzadszych gatunkach stwierdzonych w parku, powinny być aktualizowane na bieżąco. Można także zamieszczać na stronie internetowej podziękowania dla osób, które nadesłały swoje obserwacje. Ocena liczebności gatunków lęgowych, przelotnych i zimujących Ocenę liczebności wszystkich gatunków występujących w parku należy wykonać bez względu na zakres poznania rozmieszczenia i liczebności. Dla gatunków poznanych będzie ona bardziej zbliżona do rzeczywistej, a dla pozostałych gatunków będzie tylko wstępna. Ocenę należy sporządzić w oparciu o znajomość powierzchni poszczególnych typów siedlisk występujących w parku. Z informacji zawartych w publikowanych monografiach regionalnych, opracowaniach ogólnopolskich i dostępnych artykułach naukowych można uzyskać informacje o zagęszczeniach poszczególnych gatunków w różnych typach siedlisk (liczbę par na 10 ha lub 100 ha w zależności od gatunku). Mając dane o powierzchni siedlisk i wartościach zagęszczeń można wyliczyć hipotetyczną liczbę par lęgowych dla poszczególnych gatunków stwierdzonych w parku. Określone tą drogą liczebności przedstawiamy w zakresie od (przyjęte niskie zagęszczenia), do przyjęte wyższe zagęszczenia. Dane z poszczególnych siedlisk sumujemy i uzyskujemy liczebność (od do) dla gatunku oraz dla całego parku. Dokonanie takich wyliczeń będzie miało całkowicie wstępny charakter, ale będzie miało ogromne znacznie, gdyż uzmysłowi nam, w jakim zakresie mieści się liczebność poszczególnych gatunków występujących w parku. Już to wstępne wyliczenie zrodzi szereg pytań i będzie zaskoczeniem. Będzie zachęcało do podjęcia badań terenowych w celu ich weryfikacji, gdyż intuicyjnie będziemy uważali, że pewne wyliczone wartości są znacznie za wysokie niż się spodziewaliśmy, a pewne będą zbyt niskie. Wyliczone w ten sposób wartości nie powinny być umieszczane na stronie internetowej parku, jako że będą to dane całkowicie wstępne. Dopiero po wykonaniu pierwszych liczeń terenowych, które zweryfikują te wstępne oceny, będzie możliwe, na tej samej drodze, określenie liczebności na terenie parku. Do czasu uzyskania takich danych można posłużyć się skalą opisową (nieliczny, średnio liczny itd.), do której są przypisane określone zakresy liczebności. Wykonanie inwentaryzacji fauny ptaków Atlas lęgowy Najprostszą i najszybszą metodą określenia rozmieszczenia i liczebności jest wykorzystanie metody atlasowej. Cały teren parku należy podzielić na pola o boku 1 1 km lub mniejsze (zalecane 0,5 0,5 km). Każde pole należy odwiedzić
5 Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków 105 przynajmniej czterokrotnie w sezonie lęgowym (marzec, kwiecień, maj, czerwiec) i zanotować wszystkie stwierdzone gatunki, z podaniem kategorii atlasowej oraz oceny liczby par. Zalecane jest by każde pole atlasowe dodatkowo podzielić zgodnie z występowaniem siedlisk i zanotować wszystkie powyższe dane osobno dla każdego płata danego typu siedliska. Pozwoli to na scalenie na mapie wszystkich fragmentów należących do jednego płata, jednego typu siedliska, np. boru sosnowego, podzielonego siecią pól atlasowych. Można wtedy sporządzić listy gatunków dla poszczególnych rodzajów siedlisk. Dane te ułatwią też ocenę liczebności. Metodykę takich badań, co prawdo dla większych obszarowo jednostek opisano w opracowaniu atlasowym Małopolski i dla (WALASZ, MIELCZAREK 1992). Atlas taki powinien być opublikowany i może ewentualnie także być udostępniony w internecie lub oferowany turystom jako wydawnictwo książkowe i płytka CD. Należy odnotować, że dotychczas wydano jedynie atlas ptaków lęgowych Karkonoskiego Parku Narodowego (FLOUSEK, GRAMSZ 1999). Atlas zimowy Podobnie wykonujemy atlas zimowy. Ze względu na znacznie mniejszą liczbę gatunków i ograniczenie tylko do trzech miesięcy zimowych (grudzień, styczeń, luty) wymaga znacznie mniej wysiłku terenowego, choć w przypadku parków położonych w górach może być bardzo trudny do realizacji. Metodykę takich badań można znaleźć w opracowaniu atlasu zimowego Małopolski (WALASZ 2000). Inwentaryzacja stanowisk gatunków strefowych oraz gniazd ptaków szponiastych i czapli W pierwszej kolejności należy zinwentaryzować stanowiska gatunków objętych ochroną strefową oraz gniazda ptaków drapieżnych i czapli. W okresie od listopada do końca kwietnia, należy skontrolować wszystkie zadrzewienia i odnotowywać znalezione duże gniazda. Następnie w sezonie lęgowym sprawdzić je, zwracając także uwagę na obecność ptaków dorosłych. Pozwoli to na ustalenie gatunku ptaka zasiedlającego gniazdo, a także jest okazją do wykrycia nowych gniazd. Bez wychodzenia do gniazd, z pomocą lornetki należy sprawdzić czy gniazda są zajęte, a następnie monitorować czy para wyprowadziła lęg i w miarę możliwości ustalić liczbę wyprowadzonych młodych. Ocena znaczenia parku dla ptaków migrujących i zimujących W większości parków pozbawionych zbiorników wodnych rola parku dla ptaków przelotnych i zimujących jest niewielka. Wyjątkiem mogą być parki, w których
6 106 Kazimierz Walasz duża liczba drzew i krzewów produkujących jagody stwarza bazę pokarmową dla migrujących lub zimujących ptaków wróblowych. Natomiast w parkach, w obrębie, których znajdują się tereny podmokłe, zbiorniki wodne i rzeki rola tych miejsc dla populacji migrujących i zimujących może być znaczna. Dlatego w okresie migracji należy przeprowadzać regularne liczenia, najlepiej nie rzadziej niż raz na pentadę (co pięć dni), by uchwycić dynamikę migrujących ptaków. Inwentaryzacja gatunków szczególnie cennych dla parku Poza gatunkami dla których tworzy się strefy ochronne, w większości parków występują gatunki dla nich specyficzne, często dość rzadkie. Na przykład w parkach górskich powinno zinwentaryzować się wszystkie stanowiska lęgowe pliszki górskiej i pluszcza. We wszystkich parkach powinny zostać zinwentaryzowane sowy oraz rzadsze gatunki dzięciołów szczególnie dzięcioła białogrzbietego i trójpalczastego. Organizacja monitoringu rozmieszczenia i liczebności Monitoring biologiczny jest jednym z podstawowych narzędzi służących poznaniu zmian środowiska przyrodniczego (GŁOWACIŃSKI 2001). Problem monitoringu przyrodniczego w parkach narodowych przestawił ANDRZEJEWSKI (2001). Szczególnie monitoring rozmieszczenia i liczebności ptaków dostarcza szeregu informacji wskaźnikowych (GROMADZKI I i in. 2004, WALASZ i in. 2006). Monitoring zmian rozmieszczenia i liczebności ptaków powinien być stałym podstawowym zadaniem parków narodowych. Powinien on obejmować: coroczny monitoring lęgów gatunków strefowych i gatunków najcenniejszych charakterystycznych dla parku; liczenia ptaków bardziej rozpowszechnionych na stałych transektach prowadzących przez typowe dla parku środowiska; liczenia na wybranych powierzchniach metodą kartograficzną. Ważne jest by wszystkie transekty oraz powierzchnie wyznaczone do liczeń metodą kartograficzną były na trwałe oznakowane, tak by zapewnić powtarzalność liczeń w kolejnych latach. Wyniki monitoringu powinny być corocznie publikowane (z okresu lęgowego do końca grudnia, a z okresu zimowego do końca kwietnia). Dane te powinny być zamieszczane na stronie internetowej parku i publikowane w wydawnictwach parku wraz z dorocznym sprawozdaniem opisującym stan zbadania awifauny parku i aktualną sytuację gatunków najcenniejszych. Atlas lęgowy i zimowy są programami realizowanymi co kilka lat i powinny być traktowane jako swego rodzaju działania monitoringowe, gdyż porównanie aktualnych wyników atlasowych z wykonanymi kilka lat wcześniej dostarczą informacji o zmianach w rozmieszczeniu i liczebności na terenie całego parku.
7 Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków 107 Wymienione powyżej zadania powinny być realizowane przez personel parku. Możliwe jest jednak i często praktykowane, że administracja parku zleca wykonanie takich działań zewnętrznym instytucjom naukowym. Można zachęcić do podjęcia stałej współpracy instytucje naukowe, np. przez udostępnienie bazy lokalowej lub innych udogodnień. W przypadku podjęcia takiej współpracy należy precyzyjnie uzgodnić tematykę i zakres prowadzonych badań, wraz z terminarzem oddania corocznych sprawozdań czy uzgodnionych opracowań, by nie okazało się po pewnym czasie, że pomimo prowadzenia badań w parku przez instytucję naukową, park nie uzyskuje uzgodnionych opracowań lub mają one znacznie mniejszy, niż ustalony, zakres informacji. Park może także zachęcić stowarzyszenia ornitologiczne lub grupy lokalne do podejmowania podobnych zadań. W przypadku takiej współpracy szczególnie potrzebna jest dobra organizacja i współpraca, kierowana przez park, gdyż nie zawsze wolontariusze mają wystarczające możliwości czasowe by zrealizować zadania, których chcą się podjąć. Gromadzenie dokumentacji naukowej Park powinien gromadzić dokumentację naukową prowadzonych badań. Stanowią ją oryginały notatek terenowych z liczeń, formularze standardowe liczeń, mapy, plany, dokumentacja fotograficzna. Dokumentacja ta powinna być przechowywana w wydzielonej części archiwów parku, a jeśli park posiada muzeum przyrodnicze, to dokumentacja naukowa powinna być w nim przechowywana. Zwykle instytucje i osoby zainteresowane takimi materiałami odwiedzają muzeum parku, jako miejsce przechowywania zgromadzonych w parku okazów przyrodniczych i dokumentacji naukowej. Do takiej dokumentacji naukowej należą także znalezione szczątki ptaków, piór i jaj. Stanowią one nieoceniony materiał dla obecnych i przyszłych badań, na przykład nad zawartością w tkankach, skorupkach jaj metali ciężkich i zanieczyszczeń. Są materiałem do badań nad pokrewieństwem genetycznym populacji ptaków itp. problemami. Materiały takie powinny być w sposób planowy zbierane, opisywane i odpowiednio przechowywane. OCHRONA PTAKÓW Ochrona ptaków w parkach powinna koncentrować się przede wszystkim na utrzymaniu korzystnych dla ptaków warunków siedliskowych. Powinna obejmować:
8 108 Kazimierz Walasz Zarządzanie terenami z uwzględnieniem wymogów zespołów ptaków Dotyczy to zwłaszcza terenów otwartych, które nie koszone lub nie spasane ulegają szybkiemu zarastaniu. Planując działania w celu utrzymania tych siedlisk należy zwrócić uwagę by planowane zabiegi wykonywano o takiej porze roku, by nie zaburzyć lęgów gniazdujących tam ptaków. Zwłaszcza koszenie, wykonane w czasie, gdy ptaki siedzą na gniazdach lub wodzą małe pisklęta może spowodować duże straty. Pomoc w lęgach Pomocy mogą potrzebować szczególnie ptaki szponiaste. Zakładanie sztucznych gniazd jest sprawdzoną metodą pomagająca im w gnieżdżeniu się. (ANDERWALD 2006). Podobnie wywieszanie budek dla sów oraz dla ptaków wróblowych w strefie ochrony częściowej, w niższych klasach drzewostanów, wpłynie korzystnie na ich zasiedlenie przez ptaki. W parkach, w których występują pluszcze, wskazane jest umieszczenie budek lęgowych dla pluszczy w takich miejscach jak mostki, przepusty. Ochrona miejsc żerowiskowych, odpoczynku i lęgów pewnych grup gatunków Dotyczy to parków, w których gniazdują i zatrzymują się stada migrujących ptaków wodnych. Miejsca te powinny być chronione przed niepokojeniem przez odwiedzających park. Należy też zwrócić uwagę, czy nie mają do nich dostępu takie gatunki jak lis, jenot czy norka amerykańska, które mogą poczynić duże spustoszenia. DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA Działalność edukacyjna parków narodowych jest na ogół dobrze rozwinięta i dobrze prowadzona. W programach edukacyjnych należy uwzględnić informacje propagujące ochronę ptaków. Propagowanie ochrony siedlisk ptaków Uważam, że jest to najważniejszy aspekt ochrony ptaków, z którego powinni zdać sobie sprawę odwiedzający park. Ma to szczególne znaczenie dlatego, że przeniesienie tego typu myślenia na tereny poza parkiem, w największym stopniu przyczyni się do ich ochrony. W czasach, gdy administracja państwowa różnych szczebli najchętniej widziałaby ochronę przyrody ograniczoną do parków i rezerwatów, należy szczególnie podkreślić:
9 Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków 109 konieczność ochrony dużych płatów środowisk zabezpieczających możliwości bytowe najcenniejszych gatunków, np. ptaki szponiaste mogą gniazdować w niewielkich płatach dogodnych siedlisk, ale ich obszar łowiecki, żerowiskowy, musi być znacznie większy; konieczność prowadzenia odpowiedniej gospodarki, np. dla najrzadszych dzięciołów takich jak dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety konieczne jest pozostawanie martwych drzew w odpowiednio dużej liczbie, gdyż tylko to zabezpiecza ich bazę pokarmową umożliwiającą wykarmienie piskląt, a przy słabej reprodukcji populacja będzie wymierać. Opracowanie programów edukacyjnych pokazujących przykłady aplikacji działań na rzecz ochrony ptaków Programy te powinny być skierowane do młodzieży i wskazywać jak należy chronić ptaki. Dobrym przykładem jest zorganizowana działalność Komitetu Ochrony Orłów, który z pomocą wielu współpracowników terenowych w całym kraju monitoruje lęgi najrzadszych ptaków drapieżnych i pomaga w ochronie ich gniazd (KOO 2006). Innym przykładem takich działań jest dostosowanie terminów i sposobu koszenia łąk, tak by zminimalizować straty wśród gniazdujących tam ptaków. Opracowywanie publikacji propagujących informacje o ptakach i sposobach ich ochrony Przede wszystkim powinny to być publikacje mówiące o ptakach parku i sposobach ich ochrony, na przykład: folder mówiący o bogactwie gatunków koniecznie z pełną listą stwierdzonych gatunków z możliwością zaznaczenia na tej liście gatunków, które odwiedzający park obserwował w parku, a także informację komu, gdzie i jak można przekazać własne obserwacje ptaków z parku; ulotka mówiąca gdzie można obserwować niektóre charakterystyczne gatunki (koniecznie z planem parku), jak zachowywać się w parku by nie płoszyć ptaków; ulotka propagująca ochronę siedlisk jako najważniejszy sposób ochrony ptaków. Przygotowanie punktów widokowych i innych miejsc dogodnych do obserwacji ptaków W większości parków takie miejsca są przygotowywane. Warto zadbać by były one dostosowane do obserwacji ptaków. Droga dojścia powinna być w miarę możliwości tak poprowadzona by ukryć osoby dochodzące do punktu obserwacyjnego. Dotyczy to zwłaszcza zamaskowanych stanowisk obserwacyjnych nad brzegami zbiorników wodnych. W miejscach takich powinny się też znajdować tablice informacyjne pokazujące najczęstsze gatunki wraz z krótkim opisem.
10 110 Kazimierz Walasz Organizacja wymiany informacji miedzy parkami Bardzo ważne jest by doświadczenia zdobyte w poznaniu, ochronie, działalności edukacyjnej, na rzecz ptaków w parkach narodowych, mogły być wymieniane między personelem parków, a także instytucjami i osobami współpracującymi z parkami. Dlatego konieczne jest organizowanie, w cyklu dwuletnim, ogólnokrajowej konferencji poświęconej wymianie doświadczeń w poznaniu i ochronie ptaków w parkach narodowych. Konsolidacja osób zajmujących się tą problematyką niewątpliwie przyczyni się do integracji działań w skali całego kraju. Parki narodowe, pomimo że zajmują znikomy procent powierzchni Polski, chronią najcenniejsze krajobrazowo i pod względem przyrodniczym miejsca w kraju. Na ich obszarze występują często skrajnie nieliczne w Polsce gatunki, dlatego podjęcie działań wymienionych powyżej powinno być realizowane od zaraz, z zabezpieczeniem odpowiednich środków finansowych na ich prowadzenie. Działania te powinny być sformalizowane przez odpowiednie rozporządzenie lub wpisane jako odpowiednie artykuły w ustawie określającej zadania parków narodowych w Polsce. PODZIĘKOWANIA Dziękuję mgr Włodzimierzowi Cichockiemu, mgr Grzegorzowi Sitko, dr inż. Maranowi Stójowi oraz recenzentom za cenne uwagi. PIŚMIENNICTWO ANDERWALD D Rekonstrukcje gniazd naturalnych, budowa gniazd sztucznych dla ptaków szponiastych i sów leśnych. [W:] D. ANDRWALD (red.). Ochrona drapieżnych zwierząt. Poszukiwanie kompromisów. Stud. I Mat. CEPL, Rogów, 2(12): ANONIM Zestawienie prac o charakterze monitoringowym prowadzonych na terenie parków narodowych. Biul. Monit. Przyr. 1 (4): ANDRZEJEWSKI R Park narodowy jako obszar monitoringu przyrody. Biuletyn Monit. Przyr. 1(2): FLOUSEK J., GRAMSZ B Atlas ptaków lęgowych Karkonoszy. Karkonoski Nar. Park, Vrchlabi. GŁOWACIŃSKI Z Idea i niektóre zasady monitoringu biologicznego ze szczególnym uwzględnieniem fauny. Biul. Monit. Przyr. 1(2): GROMADZKI M., MOKWA T., ROTHE Z., SIKORA A., ZIELIŃSKI P., CHYLARECKI P Monitoring przyrodniczy ptaki. Biul. Monit. Przyr. 1(5): KOO Sprawozdanie z działalności Komitetu Ochrony Orłów w latach [W]: D. ANDRWALD (red.). Ochrona drapieżnych zwierząt. Poszukiwanie kompromisów. Stud. I Mat. CEPL, Rogów, 2(12): OLECH B Monitoring ptaków w Kampinoskim Parku Narodowym w latach Biul. Monit. Przyr. 1(4): PUGACEWICZ E Ptaki lęgowe Puszczy Białowieskiej. PTOP. Białowieża. TOMIAŁOJĆ L Wybrane aspekty ochrony fauny w parkach narodowych. Czynniki ograniczające ochronę fauny. [W:] B.W. WOŁOSZYN, T. POSTAWA (red). II Forum dyskusyjne:,,parki
11 Rola parków narodowych w poznaniu i ochronie ptaków 111 narodowe ich funkcje w czasie i przestrzeni. Ojców. Wyd. Komitetu Ochrony Przyrody PAN i Inst. Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, Kraków, TOMIAŁOJĆ L., WESOŁOWSKI T Diversity of the Białowieża Forest Avifauna in space and time. J. Ornithol. 145: WALASZ K. (red.) Atlas ptaków zimujących Małopolski. MTO. Kraków. WALASZ K., MIELCZAREK P. (red.) Atlas ptaków lęgowych Małopolski. Biologica Silesiae, Wrocław. WALASZ K., TWOREK S., WIEHL D Ochrona ptaków i ich siedlisk w Polsce. Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków. WESOŁOWSKI T. CZESZCZEWIK D., MITRUS C., ROWIŃSKI P Ptaki Białowieskiego Parku Narodowego. Not. Ornit. 44: STRESZCZENIE Parki narodowe jako miejsca najcenniejsze pod względem krajobrazowym i przyrodniczym powinny mieć najlepiej rozpoznane walory przyrodnicze. W przypadku ptaków należy podjąć działania na rzecz, poznania składu gatunkowego i liczebności awifauny, a także prowadzić monitoring rozmieszczenia i liczebności ptaków. Wyniki tych badań powinny być uwidocznione na stronach internetowych każdego parku. Parki powinny także podejmować działania zmierzające do ochrony najrzadszych gatunków i siedlisk, które mogą ulec przekształceniu, zwłaszcza terenów łąk i pastwisk, które zarastają w wyniku zaniechania koszenia i wypasu. W działaniach edukacyjnych powinno się podkreślać konieczność zachowania jak największych płatów jednolitych siedlisk, co ma decydujące znaczenie dla zachowania wielu gatunków. Doświadczenia zdobyte w działaniach na rzecz poznania i ochrony ptaków powinny być wymieniane przez zespoły pracujące nad ptakami parków na zwoływanych w cyklu dwuletnim, ogólnopolskich konferencjach. Nadesłano do redakcji: kwiecień 2006 r. Wpłynęło ponownie po poprawkach: kwiecień 2007 r. Przyjęto do druku: czerwiec 2007 r.
Atlas ptaków lęgowych i zimujących Polski południowo-wschodniej
Atlas ptaków lęgowych i zimujących Polski południowo-wschodniej 2014-2018 Powołanie zespołu autorskiego Zespół autorów tego opracowania książkowego zawiązuje się już teraz w celu sprawnego zbierania i
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich Orelec, 23.05.2015 Ptaki polskich Bieszczadów W polskich Bieszczadach stwierdzono występowanie przeszło 200
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich
Doświadczenia z PZO obszarów ptasich Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Co ja tutaj robię? Moje związki z PZO PZO dla OSO Puszcza Białowieska
ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI
ZARZĄDZENIE NR 21/2011 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody "Węże" Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy z
PROGRAM DZIAŁANIA. Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych na 2014 rok.
PROGRAM DZIAŁANIA Załącznik do uchwały Nr CCXX/4446/2013 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 24 grudnia 2013 r. Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych na 2014 rok. L. p. Nazwa zadania Termin realizacji
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS
ZAŁACZNIK NR 2 Lista źródeł możliwych do pozyskania informacji z zakresu różnorodności biologicznej, przy opracowywaniu KIP i ROS Źródło informacji Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
Przepisy o ochronie przyrody
Przepisy o ochronie przyrody Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28
2016 fot. Robert Dróżdż
fot. Robert Dróżdż gatunków i siedlisk. Coroczne zalewy, zgodne z ich rytmem użytkowanie doliny oraz specyfika meandrującego koryta rzecznego to czynniki decydujące o zachowaniu większości występujących
Wstępna charakterystyka awifauny wraz ze wskazówkami do sposobu użytkowania starorzeczy. Sprawozdanie z badań terenowych prowadzonych w roku 2013.
Mateusz Ledwoń, Stanisław Gacek 2013 Wstępna charakterystyka awifauny wraz ze wskazówkami do sposobu użytkowania starorzeczy. Sprawozdanie z badań terenowych prowadzonych w roku 2013. Metodyka Każde starorzecze
Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej
Aktywna ochrona płomykówki Tyto alba na Ziemi Leszczyńskiej Janusz Maliczak 27.10.2012 r. Aktywna ochrona płomykówki na Ziemi Leszczyńskiej: 1. Charakterystyka gatunku: A. Wygląd zewnętrzny B. Środowisko
NATURA 2000. www.ek-kom.pl. Janusz Bohatkiewicz. EKKOM Sp. z o.o. Regietów, 21 stycznia 2010
DROGI SAMORZĄDOWE X LAT AKTUALNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z OBSZARAMI NATURA 2000 Janusz Bohatkiewicz EKKOM Sp. z o.o. www.ek-kom.pl Regietów, 21 stycznia 2010 Krótka informacja nt. obszarów NATURA 2000 SYSTEM
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)
RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych
Dyrektywa Siedliskowa NATURA 2000. Dyrektywa Ptasia N2K - UE. N2K w Polsce. N2K w Polsce
NATURA 2000 Dyrektywa Siedliskowa Sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej Celem wyznaczania jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych, składników różnorodności biologicznej.
Ekoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania
Przemysław Wylegała. Farmy wiatrowe a ochrona ptaków
Przemysław Wylegała Farmy wiatrowe a ochrona ptaków Oddziaływanie na ptaki Śmiertelność na skutek kolizji z siłowniami oraz elementami infrastruktury towarzyszącej Utrata i fragmentacja siedlisk Zaburzenia
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE
NAJLEPSZE PRAKTYKI W ZAKRESIE OCHRONY NIETOPERZY W POLSCE Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Okres realizacji projektu
A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.
Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2014
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2014 Wykonano w ramach projektu LIVE 11 NAT PL 422 Górna Biebrza,,Ochrona siedlisk mokradłowych
Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach
PROGRAM DZIAŁANIA. Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych na 2015 rok.
PROGRAM DZIAŁANIA Załącznik do uchwały Nr X/134/2015 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 8 stycznia 2015 r. Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych na 2015 rok. L. p. Nazwa zadania Termin realizacji
AUDYT KRAJOBRAZOWY WĄTPLIWOŚCI I DYLEMATY
AUDYT KRAJOBRAZOWY WĄTPLIWOŚCI I DYLEMATY październik 2015 cel i zakres audytu cel zakres identyfikacja krajobrazów występujących na całym obszarze województwa określenie ich cech charakterystycznych ocena
Mazowiecko - Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne z siedzibą przy Kozienickim Parku Krajobrazowym
Mazowiecko - Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne z siedzibą przy Kozienickim Parku Krajobrazowym 26-670 Pionki, ul. Radomska 7, tel/fax (048) 6123441, 601393036 e-mail: msto@poczta.onet.eu www.m-sto.org
Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków. Polskie Ostoje Ptaków
NARODOWY SŁOWIŃSKI PARK Ochrona ptaków wodnych i błotnych w pięciu parkach narodowych odtwarzanie siedlisk i ograniczanie wpływu inwazyjnych gatunków Polskie Ostoje Ptaków Władysław Jankow Dzień Informacyjny
żerowania z całą gamą gatunków ptaków towarzyszących, charakterystycznych dla
Uzasadnienie Polska, zgodnie z Traktatem Akcesyjnym podpisanym w 2003 roku w Atenach zobowiązana była wyznaczyć obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (OSO) na podstawie: 1) Dyrektywy Rady 79/409/EWG
Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej
Żółw błotny (Emys orbicularis) w Polsce północno-wschodniej Rozmieszczenie, zagrożenia, perspektywy ochrony Grzegorz Górecki Stacja Terenowa Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Urwitałt 2013 Rozmieszczenie
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
ZAPYTANIE OFERTOWE NR LUBL/2012/1
31.10.2012 ZAPYTANIE OFERTOWE NR LUBL/2012/1 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) zaprasza do złożenia oferty na przygotowanie wskazówek metodycznych i formularzy w ramach projektu KIK/25 w
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Podstawy prawne Dyrektywa 79/409/EEC w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) Dyrektywa 92/43/EEC w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
Europejskie i polskie prawo ochrony
Europejskie i polskie prawo ochrony przyrody wobec lasów Warsztaty Udział społeczny w zarządzaniu cennymi przyrodniczo lasami Izabelin 20-21 lutego 2015 Wymagania dyrektywy siedliskowej Natura 2000 zakaz
Inwentaryzacja i kontrola zasiedlenia gniazd ptaków drapieŝnych i rzadkich na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego w sezonie 2010
Inwentaryzacja i kontrola zasiedlenia gniazd ptaków drapieŝnych i rzadkich na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego w sezonie 2010 Opracowanie, prace terenowe: Pirga Bartosz B.Pirga 2010. UŜytkowane
Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Katowice, 11 marca 2019 r.
Katowice, 11 marca 2019 r. OPINIA O GNIEŻDŻENIU SIĘ PTAKÓW W BUDYNKU PRZY UL. ORDONÓWNY 3B W SOSNOWCU, W KTÓRYM BĘDĄ WYKONYWANE PRACE REMONTOWE ORAZ O WYMAGANYCH KOMPENSACJACH PRZYRODNICZYCH. Marta Świtała
BUDŻET PROJEKTU: Kwota całkowita: 2 920 160 zł (703 653 Euro) % współfinansowania KE: 1 460 080 zł (351 826 Euro)
Tytuł projektu i/lub akronim: Ochrona rzadkich ptaków strefowych w wybranych obszarach Natura 2000 na Lubelszczyźnie LIFE13 NAT/PL/000060, LIFEZONE LOKALIZACJA PROJEKTU: SE Polska, woj. lubelskie BUDŻET
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
XI WIOSENNE SPRZĄTANIE WARMII I MAZUR PROGRAM EDUKACYJNY - OŻYWIĆ POLA ROK SARNY
XI WIOSENNE SPRZĄTANIE WARMII I MAZUR PROGRAM EDUKACYJNY - OŻYWIĆ POLA ROK SARNY ROK 2011 MIEDZYNARODOWYM ROKIEM LASÓW Giżycko, 9 marca 2011 1 FUNDACJA OCHRONY WIELKICH JEZIOR MAZURSKICH W GIŻYCKU Ekologiczna
PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTÓW SPALARNIOWYCH POIIŚ
PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA PROJEKTÓW SPALARNIOWYCH POIIŚ Mariusz Włodarczyk Senior Consultant for Environment Protection Mott MacDonald Polska Sp. z o.o. PONOWNA OCENA ODDZIAŁYWANIA
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych
Znaczenie obszarów NATURA 2000 ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk łęgowych Leśny Bank Genów Kostrzyca, 26.06.2014 r. Dr hab. Paweł Rutkowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Leśny Katedra
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej
Wnioski dla praktyki i gospodarki leśnej Grzegorz Neubauer, Tomasz Chodkiewicz, Przemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Tomasz Wilk, Zbigniew Borowski Zadanie realizowane w ramach umowy nr OR.271.3.12.2015
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000
Dz.U.2010.34.186 2012.05.26 zm. Dz.U.2012.506 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. z dnia
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy elektrowni wiatrowych w gminie Osiek Jasielski.
PARUS PRACOWNIA EKSPERTYZ ŚRODOWISKOWYCH ul. Heweliusza3/35 60-281 Poznań NIP: 781-175-36-42 REGON: 301577956 Tel. +48 607-781-904 Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy elektrowni wiatrowych
Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych
Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych Beskidy Zachodnie walory przyrodnicze, kulturowe, krajobrazowe Nieleśne zbiorowiska roślinne efektem
Dlaczego człowiek tworzy parki narodowe? Jakie formy prawnej ochrony przyrody, stosowane są w naszym kraju. Które z tych form dają możliwość
Dlaczego człowiek tworzy parki narodowe? Jakie formy prawnej ochrony przyrody, stosowane są w naszym kraju. Które z tych form dają możliwość zachowania naturalnych krajobrazów dla następnych pokoleń? Omawialiśmy
Ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 w systemie ocen oddziaływania na środowisko
Ocena oddziaływania na obszary Natura 2000 w systemie ocen oddziaływania na środowisko Dorota Janic Bora Wydział Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu
PRZYRODA w KRAKOWIE z uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Informacja Prezydenta Miasta Krakowa
Posiedzenie Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska RADY MIASTA KRAKOWA, 23 września 2013 PRZYRODA w KRAKOWIE z uwzględnieniem obszarów Natura 2000 Informacja Prezydenta Miasta Krakowa Ewa
~~ lesner. Ekspertyza ornitologiczna budynku Przedszkola Miejskiego nr 159 przy ulicy Lącznej 53 w Lodzi
EKOLESNER ul. Piotrkowska 2 98-100 Łask Tel.: 605 597 889 25.08.2017 ~ ~~ lesner. Ekspertyza ornitologiczna budynku Przedszkola Miejskiego nr 159 przy ulicy Lącznej 53 w Lodzi EKDLESNER Emilia Lesner 98-10
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony
Wykorzystanie obrączkowania w dydaktyce przedszkolnej i szkolnej
Wykorzystanie obrączkowania w dydaktyce przedszkolnej i szkolnej Piotr Piliczewski Katedra Zoologii Kręgowców i Antropologii, Uniwersytet Szczeciński epicrates@wp.pl Barbara Kornecka Edward Domnick Ośrodek
Ekspertyzy ornitologiczne i chiropterologiczne oraz nadzór
Ochrona siedlisk zwierząt w miastach Ekspertyzy ornitologiczne i chiropterologiczne oraz nadzór przyrodniczy Dorota Łukasik Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska Efekt wykonania ekspertyzy Koszt wykonania.
Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie
EKSPERTYZA ORNITLOGICZNA BUDYNKU Miejsko Gminnego Klubu Sportowego w Tuliszkowie WYKONAWCA: NUVARRO Sp. z o. o. ul. Reymonta 23, Posada 62-530 Kazimierz Biskupi tel. (63) 233 00 15 e-mail: biuro@nuvarro.pl
Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej
Rola zielonych szkół w promocji obszarów Natura 2000 dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej www.wcee.org.pl Konferencja pn. Co dalej z nami pytają obszary Natura 2000 Walory przyrodnicze
Kontrowersje wokół puszczańskich dzięciołów
Kontrowersje wokół puszczańskich dzięciołów W ubiegłym roku w ramach projektu realizowanego przez Pracownię na rzecz Wszystkich Istot Oddział Podlaski została wykonana inwentaryzacja najcenniejszych gatunków
Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku
Sprawozdanie z kontroli stanowisk kraski Coracias garrulus na Nizinie Północnopodlaskiej w 2010 roku Grzegorz Grygoruk, Tomasz Tumiel Białystok, 2010 r. Wstęp Kraska jest gatunkiem, którego liczebność
Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A.
Opinia ornitologiczna z elementami analizy chiropterologicznej dla budynku wielorodzinnego przy ul. Planowej 15 A. Zleceniodawca: Radomskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego "Administrator" Sp. z o.o.
Znak sprawy: ZP Toruń, dnia 13 stycznia 2014 r. Wszyscy Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia
Znak sprawy: ZP-271.104.2014 Toruń, dnia 13 stycznia 2014 r. Wszyscy Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: Postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Wykonanie
Wątpliwości i problemy we wdrażaniu Natury 2000 w Kampinoskim Parku Narodowym
Wątpliwości i problemy we wdrażaniu Natury 2000 w Kampinoskim Parku Narodowym Anna Kębłowska Anna Otręba Anna Siwak Kampinoski Park Narodowy II Ogólnopolskie Sympozjum Parków Narodowych pt. Sieć Natura
NIEPEŁNOSPRAWNI UCZESTNICY WARSZTATÓW TERAPII ZAJĘCIOWEJ POZNAJĄ PRZYRODĘ
NIEPEŁNOSPRAWNI UCZESTNICY WARSZTATÓW TERAPII ZAJĘCIOWEJ POZNAJĄ PRZYRODĘ Wiesław Sierota Streszczenie. Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Tacy Sami w 2009 r. przeprowadziło warsztaty terapii zajęciowej
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Monitoring poinwestycyjny wnioski w zakresie metodyki prowadzenia prac. Dariusz Wysocki Katedra Anatomii i Zoologii Kręgowców Uniwersytet Szczeciński
Monitoring poinwestycyjny wnioski w zakresie metodyki prowadzenia prac Dariusz Wysocki Katedra Anatomii i Zoologii Kręgowców Uniwersytet Szczeciński Plan wystąpienia: 1. Monitoring ptaków lęgowych 2. Monitoring
Gmina: Gołańcz (m. Morakowo), Wągrowiec (m. Wągrowiec) Celem inwestycji jest przebudowa drogi wojewódzkiej nr 241 na odcinku Morakowo - Wągrowiec
I.19. Droga nr 241 Morakowo- Wągrowiec. 19 Droga nr 241 Morakowo- Wągrowiec Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat: wągrowiecki Gmina: Gołańcz (m. Morakowo), Wągrowiec
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Gostyń w ciągu drogi wojewódzkiej nr 434
I.45. Droga nr 434 m. Gostyń. 45 Droga nr 434 m. Gostyń Powiat gostyński Lokalizacja przedsięwzięcia Gmina: Gostyń (m. Gostyń, Krajewice) Gmina: Piaski (Podrzecze, Grabonóg, Piaski) Charakterystyka ogólna
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
JEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005
JEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005 Obra w okolicach wsi Rybojady Fot. Grzegorz Rąkowski Obszar obejmuje Bruzdę Zbąszyńską, która stanowi głęboką rynnę polodowcową ciągnącą się południkowo na odcinku
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2013
Raport z monitoringu wodniczki i derkacza na powierzchniach próbnych w Biebrzańskim Parku Narodowym w roku 2013 Wykonano w ramach projektu LIVE 11 NAT PL 422 Górna Biebrza,,Ochrona siedlisk mokradłowych
WYKORZYSTANIE WARTOŚCI OBSZARÓW CENNYCH EKOLOGICZNIE W CELU URZĄDZANIA SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH
WYKORZYSTANIE WARTOŚCI OBSZARÓW CENNYCH EKOLOGICZNIE W CELU URZĄDZANIA SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH THE USAGE OF WORTH OF ECOLOGICALLY VALUABLE AREAS FOR ARRANGING TOURIST TRAILS Katarzyna Ruszczycka, Marzena
Aktywna ochrony pliszki górskiej w województwie warmińsko-mazurskim
Aktywna ochrony pliszki górskiej w województwie warmińsko-mazurskim Raport z realizacji projektu dofinansowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Olsztynie Zdzisław Cenian, Piotr Radek Zdjęcia
Zagrożenia występujące na akwenach użytkowanych gospodarczo MARIA MELLIN SZCZECIN 8-9 LISTOPADA 2018
Zagrożenia występujące na akwenach użytkowanych gospodarczo MARIA MELLIN SZCZECIN 8-9 LISTOPADA 2018 Zagrożenia Źródłem zagrożeń tego gatunku występujących na akwenach użytkowanych gospodarczo jest specjalizacja
Bydgoszcz, dnia 21 lutego 2014 r. Poz. 578. ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w BYDGOSZCZY. z dnia 17 lutego 2014 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 21 lutego 2014 r. Poz. 578 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych
NATURA 2000 Opracowanie: Agnieszka Daca
http://natura2000.gdos.gov.pl/ NATURA 2000 Opracowanie: Agnieszka Daca NATURA 2000 W EUROPIE środowisko przyrodnicze Europy ulega ciągłym zmianom; ubocznym skutkiem rozwoju cywilizacyjnego jest m.in.:
Parku Krajobrazowego Puszczy Knysyzńśkiej
Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej Parku Krajobrazowego Puszczy Knysyzńśkiej Działania na rzecz ochrony obszaru Puszczy Knyszyńskiej pojawiły się po raz pierwszy w latach 50 i 60 za sprawą Profesora
Działania ochronne w obszarach Natura 2000 charakterystyczne dla Wolińskiego Parku Narodowego. Bartosz Kasperkowicz Woliński Park Narodowy
Działania ochronne w obszarach Natura 2000 charakterystyczne dla Wolińskiego Parku Narodowego Bartosz Kasperkowicz Woliński Park Narodowy Podstawy prawne obszarów Natura 2000 Traktat Ateński z 16 kwietnia
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Natura 2000 w terenie
Antoni Marczewski Natura 2000 w terenie Fot. W. Stepaniuk Doświadczenia Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków OTOP Założone w 1991 Prawie 1000 ha rezerwatów, w których prowadzona jest czynna ochrona
Czas w las edukacja w Lasach Państwowych. Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus
Czas w las edukacja w Lasach Państwowych Warszawa, 1 października 2014 Anna Pikus Polskie Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Organizacja, która od niemal 90 lat chroni, użytkuje i kształtuje lasy w Polsce.
Ochrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
3 POMAGAMY NASZYM SKRZYDLATYM PRZYJACIOŁOM CELE OGÓLNE: CELE OPERACYJNE: ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
3 POMAGAMY NASZYM SKRZYDLATYM PRZYJACIOŁOM CELE OGÓLNE: rozwijanie pasji poznawania zjawisk przyrodniczych rozwijanie umiejętności analizowania obserwowanych zjawisk zrozumienie roli człowieka w środowisku
Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe
Strategia ochrony żubra w Puszczy Knyszyńskiej na terenach PGL Lasy Państwowe Kajetan Perzanowski, Wanda Olech, Krzysztof Bozik, Bogdan Kolenda, Mirosław Sienkiewicz, Waldemar P. Sieradzki Augustów, 7
Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia
Załącznik nr 1 do SIWZ Załącznik nr 1 do Umowy Nr.../2014 Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Wykonanie prac w ramach projektu nr POIŚ.05.03.00-00-186/09 pn. `Opracowanie planów zadań ochronnych dla
CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu
CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu
Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Nazwa modułu: Ochrona przyrody cz.1 Rok akademicki: 2015/2016 Kod: HKL-2-109-OD-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Kulturoznawstwo Specjalność: Ochrona dóbr natury i dóbr kultury Poziom
Przedmiot wybieralny 14. Kod przedmiotu. Informacje ogólne. Nazwa przedmiotu Przedmiot wybieralny WB-OSP-PW-14-Ć-S15_pNadGenC5HW1.
Przedmiot wybieralny 14... opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Przedmiot wybieralny 14... Kod przedmiotu 13.9-WB-OSP-PW-14-Ć-S15_pNadGenC5HW1 Wydział Kierunek Wydział Nauk Biologicznych
CZŁOwiek środowisko integracja
CZŁOwiek środowisko integracja Aktywna edukacja na obszarach chronionych Materiały szkoleniowe dla nauczycieli - 1 - Autorzy: Monika krauze wioletta Leszczyńska Michał Leszczyński Anna Makowska katarzyna
Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce
Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji wilka (Canis lupus) w Polsce Roman Gula Katarzyna Bojarska Jörn Theuerkauf Wiesław Król
P. Andrzej Ruszlewicz Planista Regionalny P. Wojciech Lewandowski Koordynator Planu P. Bogusława Jesionek przedstawicielka RZGW Wrocław
Projekt POIS.05.03.00-00-186/09 pn. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu Protokół 2011-2-15, Mietków, opracowanie
LIFE Pieniny PL Pieniński Park Narodowy Natura w mozaice ochrona gatunków i siedlisk w obszarze Pieniny nr LIFE12 NAT/PL/000034
LIFE Pieniny PL 2013-2018 Zachowanie cennych siedlisk i gatunków charakterystycznych dla Pienin Ochrona półnaturalnych zbiorowisk łąkowych oraz wyłączenie z gospodarczego użytkowania ekosystemów leśnych
Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442
I.47. Droga nr 442 m. Chocz. 47 Droga nr 442 m. Chocz Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat pleszewski Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem
Monitoring skuteczności zastosowanych rozwiązań łagodzących negatywny wpływ infrastruktury liniowej przykład badań prowadzonych na autostradzie A4
III Międzynarodowa Konferencja Naukowo Techniczna TRANSEIA 2017 Oceny oddziaływania na środowisko w budownictwie komunikacyjnym Krynica-Zdrój, 6 8 grudnia 2017 r. Monitoring skuteczności zastosowanych
Efekt kształcenia dla kursu. W01 Objaśnia podstawowe pojęcia z zakresu biologii i ekologii ptaków
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia ptaków Biology of birds Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Łukasz Binkowski Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski mgr Jacek Maślanka Opis kursu (cele kształcenia)
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
NATURA 2000 - STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH dla specjalnych obszarów ochrony (OSO), proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (pozw), obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (OZW) oraz specjalnych
do karmnika i budeczki, zajęcia Przysposabiające do Pracy w klasach I i II b ZSS nr 105 w Poznaniu.
Projekt edukacyjny: Technika w słuŝbie ekologii od deseczki do karmnika i budeczki, zajęcia Przysposabiające do Pracy w klasach I i II b ZSS nr 105 w Poznaniu. Autor: Robert Dąbrowski Poznań 2009/10 1
Projekt unormowania zasad ochrony ptaków i nietoperzy zasiedlających budynki. dr Kazimierz Walasz Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne
Projekt unormowania zasad ochrony ptaków i nietoperzy zasiedlających budynki dr Kazimierz Walasz Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne 1 Procedura postępowania inwestora podejmującego remont obiektu budowlanego
Lasy a ostoje ptaków. Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych. Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP
Lasy a ostoje ptaków Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP Białowieża, 27-29 czerwca 2008 Polska na tle lasów Europy Polska skupia
Program zajęć przyrodniczych realizowanych w ramach programu : Nasza szkoła-moja przyszłość
Nr projektu : POKL.09.01.02-02-128/12 pt: Nasza szkoła-moja Przyszłość Program zajęć przyrodniczych realizowanych w ramach programu : Nasza szkoła-moja przyszłość Wstęp Coraz częściej pragniemy dalekich
Potrzeba prowadzenia monitoringu przejść dla zwierząt
Seminarium "Zrównoważony rozwój infrastruktury transportowej w północno-wschodniej Polsce" Białowieża, 3 grudnia 2010 roku Stowarzyszenie dla Natury Wilk Seminarium realizowane w ramach projektu Potencjał
PROGRAM. ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w 2013 roku
PROGRAM Tytuł programu: ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji w 2013 roku 1. Cel programu: Czynna ochrona wybranych gatunków chronionych