nr 64 Ocena wpływu rozwoju sektora spożywczego na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w poszczególnych regionach
|
|
- Agnieszka Urbańska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 nr 64 Warszawa 2007 Ocena wpływu rozwoju sektora spożywczego na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w poszczególnych regionach Waldemar Michna Barbara Chmielewska Alicja Mierosławska
2 Ocena wpływu rozwoju sektora spożywczego na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w poszczególnych regionach
3 Ocena wpływu rozwoju sektora spożywczego na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w poszczególnych regionach Praca zbiorowa pod redakcją prof. dr. hab. Waldemara Michny Autorzy: prof. dr hab. Waldemar Michna dr inż. Barbara Chmielewska dr inż. Alicja Mierosławska Warszawa 2007
4 Autor publikacji jest pracownikiem naukowym Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowego Instytutu Badawczego Pracę zrealizowano w ramach tematu Zróżnicowanie regionalne w rozwoju rolnictwa oraz jego wpływ na problemy ekonomiczne i społeczne obszarów wiejskich w zadaniu Zasięg i konsekwencje zróżnicowania funkcji gospodarstw rolnych w ujęciu przestrzennym Praca jest próbą odpowiedzi na pytanie jak różne pozarolnicze człony gospodarki żywnościowej, w tym zwłaszcza przemysły przetwarzające surowce rolne wpływają na rolnictwo w różnych regionach kraju. Recenzent prof. dr hab. Eugeniusz Mazurkiewicz Opracowanie komputerowe mgr inż. Danuta Lidke Korekta Krystyna Mirkowska Redakcja techniczna Leszek Ślipski Projekt okładki AKME Projekty Sp. z o.o. ISBN Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy Warszawa, ul. Świętokrzyska 20, skr. poczt. nr 984 tel.: (0 prefiks 22) faks: (0 prefiks 22) dw@ierigz.waw.pl
5 EGZEMPLARZ BEZPŁATNY Nakład: 500 egz. Druk: Dział Wydawnictw IERiGŻ-PIB Oprawa: UWIPAL
6 Spis treści Wstęp (Waldemar Michna)... 7 I. Wpływ przemysłu zbożowo-młynarskiego i zbożowo-paszowego oraz perspektywy utworzenia przemysłu paliw odnawialnych na rozwój gospodarstw rolnych w różnych regionach kraju (Waldemar Michna) Podstawowe informacje o produkcji, przetwórstwie oraz zużyciu zbóż w Polsce na początku XXI wieku Problemy rozwiązywania stałego deficytu zbożowego w polskiej gospodarce żywnościowej Przyczyny długotrwałego deficytu produkcji zbóż w Polsce Węzłowe problemy wzmacniania powiązań organizacyjnych i ekonomicznych różnych członów gospodarki żywnościowej Oddziaływanie przemysłu rolnego, instytucji handlowych oraz usługowych na wieś i rolnictwo Wnioski końcowe Literatura II. Integracja przemysłu owocowo-warzywnego z gospodarstwami sadowniczymi i produkcji warzyw (Barbara Chmielewska, Alicja Mierosławska) Wprowadzenie Potencjał produkcyjny uprawy owoców i warzyw Zużycie krajowe i eksport Zmiany w sektorze przetwórstwa owocowo-warzywnego Zmiany liczby i struktury gospodarstw z uprawą owoców i warzyw Znaczenie grup producenckich dla rozwoju bazy surowcowej owoców i warzyw Oddziaływanie zakładu przetwórstwa owocowo-warzywnego Hortino w Leżajsku na gospodarstwa rolne dostarczające surowiec z województwa podkarpackiego Literatura III. Model integracji cukrowni z gospodarstwami produkującymi buraki cukrowe (Barbara Chmielewska) Wstęp Charakterystyka bazy surowcowej przemysłu cukrowniczego Unijna organizacja rynku cukru Opłacalność produkcji buraków cukrowych Regionalne zróżnicowanie zmian sektora cukrowniczego w Polsce Regionalne zróżnicowanie modelu gospodarstw rolnych prowadzących uprawę buraków cukrowych Wnioski Literatura
7 IV. Zmiany w modelach rozwoju gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji mleka w krajach OECD, a w tym w UE i w Polsce (Waldemar Michna) Definicja rodzinnego gospodarstwa rolniczego jako wyznacznika stałego postępu w produkcji mleka Tendencje do koncentracji produkcji w gospodarstwach rolnych specjalizujących się w produkcji mleka w krajach OECD Regionalna koncentracja gospodarstw rolnych produkujących mleko Tendencje w zakresie intensyfikacji produkcji mleka od 1 krowy oraz wydajności mleka z 1 ha powierzchni paszowej użytków rolnych w krajach OECD Strategia rozwoju mleczarstwa i wysoko wyspecjalizowanych gospodarstw mlecznych w Polsce Literatura V. Spółdzielczość mleczarska w Polsce, jej strategia rozwoju i wdrażania w latach na przykładzie rozwoju spółdzielczości mleczarskiej oraz gospodarstw na Podlasiu (Alicja Mierosławska) Wprowadzenie Krótka charakterystyka spółdzielni i gospodarstw rolnych na początku restrukturyzacji (lata 90.), zagrożenia utraty konkurencyjności Strategia rozwoju polskiego mleczarstwa Efekty modernizacji branży mleczarskiej Skutki modernizacji branży mleczarskiej Regionalne zróżnicowanie mleczarstwa Prognoza przemian strukturalnych w mleczarstwie Rozwój mleczarstwa w województwie podlaskim Wzór współpracy podlaskiej spółdzielni mleczarskiej z dostawcami mleka Fenomen podlaskiej spółdzielczości mleczarskiej Podsumowanie Wnioski Literatura VI. Rozwój przemysłu mięsnego w okresie transformacji ustrojowej i jego wpływ na kierunki modernizacji gospodarstw rolnych w różnych regionach kraju (Waldemar Michna) Rozwój przemysłu mięsnego w okresie transformacji ustrojowej w Polsce Oczekiwania państwa i rolników na działania przemysłu mięsnego kreujące nowe modele produkcji w gospodarstwach rolnych Organizacje przemysłu mięsnego oraz rolników zajmujących się produkcją zwierzęcą Skutki dotychczasowego oddziaływania przemysłu mięsnegona rolnictwo Zróżnicowanie regionalne oraz konieczność jego ograniczenia Wnioski końcowe Zakończenie (Waldemar Michna)
8 Wstęp Program Wieloletni badań dla IERiGŻ-PIB na lata pt. Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, który uchwaliła Rada Ministrów w dniu r., składa się z 7 tematów badawczych. Tematy te łącznie mają na celu odpowiadać na pytanie, czy akcesja Polski do UE przynosi krajowi przewidywane korzyści, a realizacja zadań ma na celu wskazanie krajowi, które elementy Wspólnej Polityki Rolnej przynoszą Polsce korzyści, a które nie, a więc powinny ulec istotnym zmianom. Temat VI Programu Wieloletniego brzmi następująco Zróżnicowanie regionalne w rozwoju rolnictwa oraz jego wpływ na problemy ekonomiczne i społeczne obszarów wiejskich. W ramach tego tematu istnieje kilka zadań badawczych, które zmierzają do wyjaśnienia wpływu różnych pozarolniczych członów gospodarki żywnościowej na kierunki rozwoju i modernizacji gospodarstw rolnych w poszczególnych regionach. Innymi słowy, chodzi o odpowiedź na pytanie jakim zmianom powinno ulegać rolnictwo w różnych regionach, a w szczególności jaki poziom rozwoju powinno osiągać rolnictwo Polski np. w okresie od 2015 do 2025 r., a nawet do 2035 r. itp. Cechą charakterystyczną polskiego rolnictwa jest fakt, iż na 15,9 mln ha użytków rolnych w Polsce, około 8,0 mln ha UR znajduje się w 215 tys. gospodarstw rozwojowych, które posiadają zdolności do odtwarzania potencjału produkcyjnego, a w tym posiadają zdolności do finansowania nakładów na wzrost produkcji roślinnej i zwierzęcej. Te 215 tys. gospodarstw ma towarową produkcję wyższą od 30 tys. zł na 1 gospodarstwo; średnio kształtuje się na poziomie 147 tys. zł na 1 gospodarstwo. Gospodarstwa są w stanie zwiększyć produkcję zarówno roślinną jak i zwierzęcą. Pozostałe 7,9 mln ha UR znajduje się w około 1,5 mln gospodarstw rolnych, które mają bardzo małą produkcję towarową. Te gospodarstwa nie są w stanie zapewniać odtwarzania całokształtu potencjału produkcyjnego gospodarstw, ani też zapewniać wzrostu nakładów na produkcję bieżącą. Ta wielka grupa gospodarstw ulega dekapitalizacji i bezpowrotnej marginalizacji. Tylko około 200 tys. gospodarstw z tej całej grupy można przekształcić na rozwojowe. W ten sposób połowa polskiego rolnictwa zwiększa produkcję, a połowa ją zmniejsza. Rezultatem tej sytuacji jest stagnacja od dwóch dekad produkcji, a także narastania deficytu zbożowego i niektórych innych produktów. Unia Europejska ustanowiła dyrektywę w myśl której w 2020 r. należy zastąpić około 20% paliw węglowych i ropopochodnych paliwami odnawialnymi. Szacuje się, że na te cele trzeba będzie przeznaczyć do 10% powierzchni 7
9 użytków rolnych. Jeśli nadal połowa użytków rolnych będzie w użytkowaniu gospodarstwach ulegających degradacji, Polska nie wywiąże się z tego zadania. Kluczową sprawą dla polskiego rolnictwa jest więc spowodowanie, aby w możliwie krótkim czasie w gospodarstwach rolnych rozwojowych (tj. takich, które stać na odtwarzanie potencjału i zwiększanie nakładów na produkcję) użytkowano nie połowę, a co najmniej 70-75% użytków rolnych. Tylko wówczas polskie rolnictwo będzie mogło przezwyciężyć zastój globalnej produkcji rolniczej. Nie można tego uczynić (jak deklarują różni działacze i politycy) przez powiększenie obecnych gospodarstw rozwojowych ze średniej powierzchni wynoszącej blisko 40 ha do 50 czy 60 ha UR. W wielu województwach liczba gospodarstw rozwojowych stanowi bowiem tylko parę procent gospodarstw. Nie można więc wokół tych gospodarstw skupić większości gleb. Można i trzeba dokonać tego poprzez utworzenie co najmniej 200 tys. nowych gospodarstw rozwojowych. Po to, aby w gospodarstwach rozwojowych skupić 70-75% użytków rolnych, sieć tych gospodarstw musi występować we wszystkich regionach kraju. W morzu gospodarstw nierozwojowych istnieje około 200 tys. gospodarstw, które są względnie duże, a co za tym idzie, przy określonej pomocy państwa mogą stać się rodzinnymi gospodarstwami rozwojowymi. Razem z istniejącymi obecnie, mogą utworzyć sieć gospodarstw rozwojowych, które obejmą 70-75% użytków rolnych. Niniejsza praca poświęcona jest prezentacji sposobów oddziaływania na gospodarstwa rolne, które nie są obecnie rozwojowymi, ale mogą stawać się nimi przy odpowiedniej pomocy państwa. Przemiany, które są niezbędne w polskim rolnictwie nie będą dokonane przez niewidzialną rękę rynku. Muszą być one dokonane z pomocą różnych instytucji, ale z inicjatywy i pod kierownictwem organów państwa. Nigdzie w świecie struktura agrarna nie została utworzona w wyniku działania niewidzialnej ręki rynku, wszędzie powstawała jako wynik działania widzialnej ręki władzy państwowej, która nadawała niewidzialnej ręce rynku odpowiednie kierunki działania. Celem niniejszej pracy jest wskazanie takich działań, które zmierzać będą do pożądanych przemian w polskim rolnictwie. 8
10 I. Wpływ przemysłu zbożowo-młynarskiego i zbożowo-paszowego oraz perspektywy utworzenia przemysłu paliw odnawialnych na rozwój gospodarstw rolnych w różnych regionach kraju 1. Podstawowe informacje o produkcji, przetwórstwie oraz zużyciu zbóż w Polsce na początku XXI wieku Zboża uprawiało w ostatnich latach ponad 60% gospodarstw, zaś w strukturze zasiewów zboża stanowiły ponad 70% powierzchni uprawy. Produkty przemysłu spożywczego oparte na zbożach są podstawowe i powszechne w konsumpcji. Z kolei dla hodowców zwierząt przemysły paszowe produkują znaczne ilości pasz treściwych opartych na zbożach. Do produkcji w wyżej wymienionych przemysłach jest wykorzystywana zwykle 1/3 zbiorów zbóż. Przemysł przetwarzania zbóż na odnawialne paliwa płynne, który już powinien rozwijać się, praktycznie jeszcze nie istnieje. W programach rozwoju rolnictwa należy go już uwzględniać. W bilansach zbóż również. W globalnej produkcji rolniczej wartość zbóż wynosi przeważnie blisko 20%, a w globalnej wartości produkcji roślinnej około 1/3. Udział zbóż w wartości towarowej produkcji rolniczej był kilkunastoprocentowy, a w towarowej produkcji roślinnej około 30%. W ostatnich latach udział produkcji roślinnej zmniejszył się na korzyść produkcji zwierzęcej. Udział wartości zbóż w produkcji globalnej i towarowej rolnictwa ilustruje tabela 1. Tabela 1. Udział wartości zbóż w produkcji globalnej i towarowej rolnictwa Lata w mln zł w cenach bieżących Produkcja globalna zbóż w % ogólnej produkcji rolniczej w % produkcji roślinnej w mln zł w cenach bieżących Produkcja towarowa zbóż w % towarowej produkcji rolniczej w % towarowej produkcji roślinnej ,3 18,0 33,8 4014,8 12,0 32, ,1 19,1 36,5 4142,6 11,5 31, ,6 18,6 35,2 4137,1 11,9 30, ,8 18,4 34,8 4094,1 11,2 28, ,6 21,0 37,9 6578,1 14,2 32, ,5 15,6 32,2 4823,6 11,2 28,9 Źródło: Roczniki Statystyczne Rolnictwa i Obszarów Wiejskich 2005 i O wartości zbóż w dużym stopniu decydują wielkości ich skupu. Do 2003 roku włącznie, skup zbóż w wartości towarowej zbóż wynosił średnio około 90%. Resztę stanowiły dopłaty do skupu interwencyjnego. W 2004 r. wypłata za 9
11 skup obniżyła się do 54%, a w 2005 r. wynosiła 65%. Zmiana w sytuacji w tym zakresie wynikła z zaniechania dopłat do skupu interwencyjnego, który odgrywał w przeszłości ogromną rolę. Wartość produktów przerobu jest wyższa od skupu zbóż. Ilustruje to tabela 2. Tabela 2. Wartość skupu zbóż oraz wartość sprzedaży produktów końcowych przerobu przez przemysł (w mln zł) Lata Wartość skupu zbóż Wartość sprzedaży przemiału (zboża, skrobia i produkty skrobiowe) pasz dla zwierząt a Razem rubryki 3 i 4 Wskaźnik rubryk 2:5 w % ,3 3684,0 4675,5 8359,5 41, ,3 3598,7 5208,2 8805,9 37, ,6 3508,2 5128,7 8635,9 38, ,6 3919,6 6120, ,6 31, ,6 4607,3 6747, ,9 27, ,8 3865,3 5788,8 9654,1 28,8 a/ W mieszankach paszowych wsad zbóż wyniósł w omawianym okresie około 55%. Resztę stanowiły: koncentraty wysokobiałkowe, koncentraty energetyczne, mieszanki mineralne i specjalistyczne, dodatki do mieszanek premiksy, mieszanki mlekozastępcze i mączki pastewne (od 2000 r. jest zakaz stosowania mączek pochodzenia zwierzęcego). Źródło: Roczniki Statystyczne GUS 2005 i Z przytoczonych danych wynika, że wartość skupu zbóż nie stanowiła w latach 2004 i 2005 nawet 1/3 wartości sprzedaży produktów pochodzenia przemysłowego opartych na zbożu. Wartość skupu była mniejsza o 1/2 od wartości sprzedaży pasz przemysłowych. Podkreślić jednak należy, że pewną rekompensatę z powodu zmniejszenia wartości skupu zbóż po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej stanowią dopłaty produkcyjne. Mimo to drogie produkty końcowe przerobu zbóż na pasze stanowią istotny hamulec używania pasz przemysłowych w gospodarstwach rolnych. Proces przemysłowy nadaje produktom zbożowym wartość większą niż proces produkcji zbóż. Poważny wpływ na cenę produktów końcowych (pasz przemysłowych) mają koncentraty. Bazę surowcową dla przemysłów: zbożowo-młynarskiego i paszowego stanowią zboża będące w zasobach u rolników, handlowców i w przemyśle. Zbiory zbóż są dominującą pozycją po stronie przychodowej bilansu. Import zbóż przewyższał stale eksport (wyjątek stanowił 2005 r.), a zapasy zmniejszały się w latach słabych urodzajów. W latach 2006 i 2007 deficyt krajowych zbóż, a więc ich import znacznie wzrósł. Ilustruje to tabela 3. 10
12 Tabela 3. Bilans zbóż podstawowych a (w tys. ton) Wyszczególnienie 2000/ / / / / /06 Przychód d Zbiory Import Zmniejszenie zapasów b Rozchód Siew Spasanie Spożycie Do przetwórstwa przemysłowego c Ubytki i straty Eksport Zwiększenie zapasów a łącznie z mieszankami zbożowymi; b zmniejszenie lub zwiększenie w przetwórstwie przemysłowym i w handlu łącznie z zapasami w gospodarstwach rolnych; c zboża wykorzystywane w przemysłach: spirytusowym, piwowarskim i skrobiowym; d dane nieostateczne. Źródło: Roczniki Statystyczne GUS 2005 i Po stronie rozchodów największe pozycje stanowiły spasanie i spożycie zbóż. Ubytki i straty w ziarnie zbóż były, ogólnie rzecz biorąc, dość wysokie, zwłaszcza w latach o wysokich zbiorach bądź plonach nasion o gorszej jakości. Eksport wzrastał i zapasy powiększały się w latach wysokich urodzajów. W strukturze gatunkowej zbóż od lat wzrastał udział uprawy pszenicy, której areał jeszcze w latach 80. był mniejszy niż powierzchnia uprawy żyta. W 2005 r. powierzchnia zasiewów pszenicy była większa o 57% w porównaniu z powierzchnią uprawy żyta. Jęczmień i owies, rozpatrywane łącznie, uprawiane były w 2005 r. na powierzchni nieznacznie większej niż zajmowała uprawa żyta. W latach wystąpiła wyraźna tendencja wzrostowa zbiorów pszenżyta i kukurydzy na ziarno, a od 2002 r. także gryki i prosa. W ogólnych zbiorach różny był udział poszczególnych grup gospodarstw oraz jednostek terytorialnych (tabela 4). Gospodarstwa o powierzchni do 10 ha zmniejszały powierzchnię upraw zbóż. Niestety nie na rzecz intensyfikacji upraw. Między 2002 a 2005 rokiem nastąpiła większa koncentracja upraw zbóż w gospodarstwach większych obszarowo. W 2005 r. ponad ½ powierzchni zbóż była uprawiana przez gospodarstwa o powierzchni 15 ha i więcej. W porównaniu do 2002 r. nastąpił wzrost udziału tej grupy gospodarstw w uprawie zbóż, natomiast zmalał udział w tym zakresie gospodarstw rolnych o powierzchni do 10 ha użytków rolnych. Tym niemniej nie można lekceważyć faktu, że blisko 46% zbóż uprawianych było w gospodarstwach do 15 ha. W przekroju wojewódzkim największe zbiory zbóż w 2005 r. 11
13 zostały osiągnięte w woj. wielkopolskim (blisko 4 mln ton), mazowieckim (2,7 mln ton), lubelskim (2,5 mln ton), dolnośląskim (2,5 mln ton) i kujawskopomorskim (2,0 mln ton), a najniższe w podkarpackim, śląskim i lubuskim (po 0,8 mln ton) oraz świętokrzyskim (0,7 mln ton). Tabela 4. Producenci zbóż według powierzchni uprawy Wyszczególnienie Ogółem Powierzchnia gospodarstwa w hektarach < > 15 Liczba gospodarstw w tysiącach Różnica Powierzchnia uprawy zbóż w tys. ha Różnica Średnia wielkość plantacji w hektarach ,0 0,4 1,4 3,2 6,9 11,9 45, ,9 0,4 0,8 1,8 4,3 7,3 23,6 Różnica -0,1 0,0-0,6-1,4-2,6-4,6-21,5 Źródło: Dane GUS Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych 2002 r. oraz Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2005 r. Około 1/3 zbiorów zbóż trafia rokrocznie do skupu. Wielkość skupu zbóż ogółem podlegała wahaniom rocznym rzędu około 1 mln ton, głównie na skutek wahań w zbiorach, z którymi skup jest skorelowany (tabela 5). Tabela 5. Skup ziarna zbóż Wyszczególnienie Skup w tys. ton Zboża ogółem w tym zboża podstawowe pszenica żyto jęczmień owies i mieszanki zbożowe pszenżyto Skup w % zbiorów zboża podstawowe pszenica żyto jęczmień owies i mieszanki zbożowe pszenżyto Źródło: Roczniki Statystyczne GUS. 12
14 Głównie na sprzedaż produkuje nieco więcej niż połowa gospodarstw rolnych z tym, że w miarę zwiększania się powierzchni gospodarstw wzrasta odsetek produkujących głównie na sprzedaż. O ile w grupie gospodarstw o powierzchni do 1 ha głównie na sprzedaż produkowało co dziesiąte gospodarstwo, to w grupie 1-2 ha już co trzecie, a w grupach następnych odsetki były znacznie wyższe: 2-5 ha 73%, 5-10 ha 95% i w gospodarstwach największych ponad 98%. Drobne gospodarstwa rolne zbywały zboża najczęściej lokalnym, drobnym odbiorcom, a gospodarstwa największe, nie mając problemów ze skompletowaniem preferowanych w skupie dużych partii, zbywały zboże większym odbiorcom, często zawierając wcześniej umowy typu handlowego. Różne formy kontraktacji zbóż występują w dużych gospodarstwach. Zboża mają tę zaletę, że ich uprawa nie jest pracochłonna. Stąd duże gospodarstwa rolne nie dysponując często większą siłą roboczą, swoją główną działalność koncentrują na specjalizacji w produkcji zbóż na dużą skalę. Takie gospodarstwa dostarczają połowę skupowej masy ziarna zbóż. Tu znów należy podkreślić, że blisko 50% skupu pochodzi od gospodarstw niespecjalistycznych. W skupie zbóż dla przemysłu zbożowo-młynarskiego są stosowane różnego rodzaju wyróżniki uwzględniające: ogólny stan ziarna (wilgotność, zanieczyszczenie), jakość ziarna (zawartość białka, rozpływalność glutenu i wskaźnik sedymentacyjny) a także odmiany. Przy skupie pszenicy zwraca się uwagę szczególnie na: zawartość popiołu w ziarnie, kleistość ciasta, ciemnienie ciasta, twardość ziaren i wyniki z prób: przemiału laboratoryjnego i wypieku. Oceny szczegółowe zbóż są dokonywane już po skupie, co powoduje pewne przesunięcie w czasie zapłaty za nie rolnikom. Jakość surowca będzie jednak odgrywać stopniowo coraz większą rolę. W ramach skupu zbóż znaczną rolę odgrywał w poprzednich latach skup interwencyjny, prowadzony na podstawie odpowiedniej decyzji Sejmu, przez Agencję Rynku Rolnego. Konieczność zachowania interwencji skupowej była rezultatem braku systemu kontraktacyjnego. Głównym celem interwencyjnego skupu zbóż było skupienie nadwyżek zbóż. Trzeba jednak dodać, że ARR w ramach działań interwencyjnych, w latach słabszych urodzajów dostarczała na rynek z własnych zapasów określone ilości zboża, tym samym nie dopuszczała do zbytniego wzrostu cen na rynku zbóż. Skalę skupu interwencyjnego ilustruje tabela 6. W latach 2000/ /04 omawiany skup stanowił ponad ½ skupu ogólnego zbóż. W ostatnich dwóch latach nastąpiło obniżenie wielkości skupu interwencyjnego, co wiązało się z tym, że po akcesji z Unią nastąpiło dostosowanie zasad do rynku europejskiego, w tym przejęcie unijnego systemu interwencji na rynku zbóż. Oznaczało to w zasadzie likwidację stosowanego do 1 maja
15 roku systemu preferencyjnych kredytów na skup, przechowalnictwo i przetwórstwo zbóż. Są starania ze strony polskiej, aby jeszcze przez kilka najbliższych sezonów działały wcześniejsze zobowiązania (zasady skupu). Tabela 6. Interwencyjny skup ziarna zbóż Skup w tysiącach ton Lata Ogółem Procent skupu Bezpośrednia ogółem interwencja Skup z dopłatą 2000/ / / / / / Źródło: Informacja Agencji Rynku Rolnego publikacje kwartalne ARR. Skup interwencyjny jest ważny dla rolników z powodu zagwarantowanego zbytu określonej ilości ziarna oraz możliwości zbywania zboża w dłuższym okresie czasu (od 1.11 do 31.05). Ustalone w tym systemie ceny skupu są punktem odniesienia dla cen na pozostałym rynku zbożowym. Nowe zasady skupu interwencyjnego preferują jednak dostawy większych partii ziarna (w przyszłości 80 ton), przez co eliminują z rynku drobnych dostawców. Wobec braku kontraktacji zbóż, ograniczanie preferencji skupu zbóż do wagi 80 ton nasuwa wiele wątpliwości. Taki sposób eliminacji małych i średnich producentów pogłębi deficyt zbóż z produkcji krajowej. W warunkach niemal stałego deficytu zbóż trzeba stosować pozytywne bodźce, a nie bodźce dyskryminacyjne. Udział poszczególnych województw w skupie jest zróżnicowany. Ilustruje to tabela 7. Z tabeli tej wynika, że połowa województw odgrywa małą rolę w skupie zbóż. Z publikacji pt. Raport o stanie i perspektywach przemysłu rolno- -żywnościowego sporządzonego w 2006 r. przez pracowników IERiGŻ-PIB wynika, że przemysł zbożowo-młynarski osiągał dobre wyniki finansowe, co jednak nie przekładało się na poprawę sytuacji producentów zbóż. Według wyżej wymienionego raportu w 2004 r. w porównaniu z 2000 r. nastąpił wzrost przychodów w przemyśle: zysku brutto z 3,2 do 5,33%, zysku netto z 2,2 do 4,39%, akumulacji z 5,53 do 8,20% i nadwyżki operacyjnej (suma zysku brutto, amortyzacji i kosztów finansowych) z 5,17 do 11,19%. Współczynnik bieżącej płynności wzrósł z 0,87 do 1,09. Zmalała jedynie stopa inwestowania z 1,52 do 1,18. Nastąpiło obniżenie się poziomu inwestowania szczególnie w młynarstwie oraz produkcji pasz i makaronów. Poprawie uległa natomiast sytuacja ekonomiczna w produkcji pieczywa świeżego i cukierniczego, gdzie firmy zwiększyły 14
16 inwestowanie, głównie w nowe technologie, modernizowanie linii produkcyjnych lub budowę nowych obiektów. Nastąpiła też poprawa jakości produktów, usług, transportu i systemów informatycznych oraz rozwój sieci sprzedaży. Tabela 7. Udział skupu zbóż i ceny skupu pszenicy według województw Województwa uszeregowane według malejącego udziału w krajowym skupie zbóż w latach Średni procentowy udział w skupie krajowym zbóż w latach Procentowy udział skupu w zbiorach zbóż w 2005 r. Ceny skupu pszenicy w zł za 1 dt w 2005 r. dolnośląskie 17,4 54,5 36,13 wielkopolskie 10,7 18,8 38,01 zachodniopomorskie 10,3 41,2 36,87 warmińsko-mazurskie 9,9 46,9 37,65 kujawsko-pomorskie 9,8 33,7 37,90 pomorskie 8,2 42,7 36,69 opolskie 7,9 36,4 35,71 lubelskie 7,8 22,9 34,53 mazowieckie 5,2 14,9 38,25 łódzkie 3,4 14,7 38,01 lubuskie 3,1 30,5 35,81 śląskie 1,8 17,1 36,08 podlaskie 1,7 11,1 36,00 podkarpackie 1,4 14,7 33,44 małopolskie 0,8 6,1 34,45 świętokrzyskie 0,6 4,9 34,59 Źródło: GUS: Skup i ceny produktów rolnych w latach Bazę surowcową dla przemysłu zbożowo-młynarskiego i paszowego stanowią zboża będące w zasobach rolników, handlowców i w przemyśle. Szacuje się, że średnioroczny przemiał ogólny zbóż w latach wynosił w skali roku blisko 6 mln ton, w tym przemiał przemysłowy około 3,6 mln ton. Ilustruje to tabela 8. Tabela 8. Przemiały zbóż i produkcja przemysłowa artykułów spożywczych (w tys. ton) Zboża Produkcja Lata ogółem w tym przemiał mąki makaronu pieczywa przemysłowy pszennej świeżego ,3 1619, ,5 1653, ,1 1547, ,2 1556, ,9 1532, ,1 1548,7 Źródło: GUS: Dane z bazy statystycznej GUS. 15
17 W okresie ostatnich 6 lat relacja wielkości przemiału przemysłowego do skupu 4 zbóż stanowiła średnio 53%. Jeśli się natomiast uwzględni także skup pozostałych zbóż (mieszanki zbożowe, kukurydza, pszenżyto i gryka), który wynosił średnio około 830 tys. ton, to powyższy wskaźnik obniża się do około 47%. Pozostałą część skupionego zboża przeznaczano do produkcji pasz lub na eksport. Jak wynika z przedstawionych danych wielkość ogólnego przemiału ziarna zbóż jest ustabilizowana. Zmiany zachodzące w produkcji przemysłowej były nieznaczne, aczkolwiek nieco wzrastała produkcja mąki żytniej i makaronu. W przerobie przemysłowym wzrósł udział pszenicy i jęczmienia, natomiast zmalał udział żyta. Kanały dystrybucji produkcji przemysłu zbożowo-młynarskiego tworzą głównie hurtownicy, zakłady paszowe, słodownie i gorzelnie. Ceny produktów z przemiału zbóż były oczywiście wyższe od cen skupu. Średnie roczne ceny detaliczne np. mąki poznańskiej za 1 kg wynosiły w 2000 r. 1,60 zł, w 2001 r. 1,70 zł, w 2002 r. 1,57 zł, w 2003 r. 1,48 zł, w 2004 r. 1,48 zł i w 2005 r. 1,52 zł. Biorąc pod uwagę powyższe ceny oraz ceny skupu pszenicy można stwierdzić, że przewaga cen detalicznych nad cenami skupu była ponad 3-krotna, z tendencją wzrostową. Ważnym elementem powiązania przemysłu rolnego i rolnictwa jest produkcja i sprzedaż pasz przemysłowych gospodarstwom rolnym. Ilustruje to tabela 9. Lata Tabela 9. Wartość sprzedaży pasz treściwych, wielkość zbiorów zbóż, liczebność stanu pogłowia zwierząt gospodarskich i wartość sprzedanych przez rolników produktów pochodzenia zwierzęcego Wartość sprzedanych pasz w tys. w % produkcji zł sprzedanej przemysłu spożywczego Dynamika cen pasz rok poprzedni = 100 Zbiory zbóż podstawowych w tys. ton Liczba zwierząt w przeliczeniu na sztuki duże w tys. Wartość skupu produktów zwierzęcych w mln zł ,5 1,2 110, , , ,2 1,3 108, , , ,7 1,2 98, , , ,0 1,3 102, , , ,6 1,2 112, , , ,8 1,0 90, , ,2 Źródło: Dane bazy statystycznej GUS. Wartość sprzedanej produkcji pasz była w poszczególnych latach zróżnicowana w zależności od wielu czynników, w tym najbardziej od kształtowania się cen zbóż, wielkości zbiorów wszystkich roślin, stanu pogłowia zwierząt gospodarskich, a w tym szczególnie od wartości skupu produktów pochodzenia zwierzęcego. 16
18 Podkreślić należy, że pasze pochodzenia przemysłowego są uzupełnieniem pasz produkowanych w gospodarstwach i bezpośrednio skarmianych. Sytuacja jest oczywiście zróżnicowana w odniesieniu do poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich. W największym stopniu od pasz pochodzenia przemysłowego jest uzależnione drobiarstwo, a najmniej produkcja wołowiny. Łączne zużycie pasz własnych i pasz z zakupu ilustruje tabela 10. Tabela 10. Krajowe zużycie pasz zbożowych i wysokobiałkowych surowców paszowych w tys. ton Wyszczególnienie Lata 2000/ / / / /06 Produkcja pasz ogółem Zboża ziarno w tym ziarno zbóż nieprzetworzone Surowce do produkcji pasz ogółem Wsad ziarna zbóż do mieszanek Otręby Razem surowce zbożowe Surowce wysokobiałkowe w tym: - śruty nasion oleistych mączki zwierzęce nasiona strączkowe Razem surowce wysokobiałkowe w jednostkach zbożowych Źródło: Dane CIHZiMP. Jak wynika z przytoczonych danych, przy dość ustabilizowanym zużyciu pasz treściwych wzrastała z roku na rok wielkość masy do produkcji pasz przemysłowych. Jedynie większemu ograniczeniu uległy mączki zwierzęce z powodu zakazu od r. stosowania w żywieniu zwierząt, w związku z niebezpieczeństwem rozszerzania się choroby szalonych krów (BSE). Zastąpiono je śrutami roślin oleistych, głównie sojową i słonecznikową. Surowce wysokobiałkowe do produkcji pasz w ponad 80% pochodzą z importu. Popyt na pasze z produkcji przemysłowej wiąże się z tym, że pasze te są zbilansowane pod względem składników pokarmowych, co sprzyja racjonalności i ekonomice w żywieniu zwierząt gospodarskich poszczególnych gatunków. Dostępne są gotowe mieszanki pełnoporcjowe, mieszanki uzupełniające do pasz gospodarskich (występuje w tym przypadku szczególny popyt zwłaszcza w latach dobrych urodzajów) i koncentraty wysokobiałkowe poprawiające efektywność żywienia zwierząt zwłaszcza tuczników, loch, prosiąt, kur niosek, brojlerów, bydła mlecznego, opasów itp. Jednak postęp w stosowaniu pasz treściwych jest niewielki. Uwidacznia to tabela
19 Tabela 11. Dostawy pasz przemysłowych dla rolnictwa * w tys. ton Z tego dla: Lata Ogółem trzody bydła drobiu pozostałych gatunków chlewnej zwierząt * Przez producentów krajowych i zagranicznych. Dostawy prawie pokrywają się ze sprzedażą. Uwaga! Dla lat 2000 i 2001 opracowywano w GUS dane w innym ujęciu. Źródło: Dane z bazy statystycznej GUS. W omawianym okresie bardzo wyraźnie rosły dostawy pasz dla produkcji drobiarskiej, gdzie często w ramach umów kontraktacyjnych na dostawę drobiu pasze były kredytowane. Wielkość dostaw pasz przemysłowych dla gospodarstw rolnych w poszczególnych województwach była bardzo zróżnicowana. Prezentuje to tabela 12. Tabela 12. Dostawy pasz z produkcji przemysłowej, udział gospodarstw specjalistycznych oraz skup zwierząt gospodarskich w 2005 roku Województwa Dostawy pasz Procentowy udział Dostawy treściwych gospodarstw rolnych pasz Skup drobiu ogółem o produkcji opartej treściwych w tys. ton w tys. ton na paszach dla drobiu treściwych w tys. ton POLSKA 5613,6 100,0 3792,2 1309,3 wielkopolskie 1432,7 16,7 807,8 246,2 mazowieckie 1363,0 9,2 985,4 205,2 kujawsko-pomorskie 745,8 8,4 98,0 52,5 warmińsko-mazurskie 391,2 4,6 290,0 147,8 łódzkie 363,1 8,9 256,5 127,2 zachodniopomorskie 277,4 2,4 187,8 85,8 małopolskie 248,5 7,7 166,8 42,6 podlaskie 215,3 3,1 148,8 56,2 opolskie 169,1 4,5 146,9 34,1 lubelskie 152,9 8,5 98,0 52,5 pomorskie 127,3 4,3 84,9 12,4 świętokrzyskie 47,7 2,6 5,7 20,2 lubuskie 39,9 2,2 35,0 68,4 dolnośląskie 22,2 5,0 14,7 51,5 śląskie 9,9 7,3 5,7 20,2 podkarpackie 7,6 5,9 6,3 34,0 Źródło: Dane z bazy statystycznej GUS. 18
20 2. Problemy rozwiązywania stałego deficytu zbożowego w polskiej gospodarce żywnościowej W latach , Polska tylko w czterech sezonach rocznych była niewielkim eksporterem netto ziarna zbóż. Natomiast przez 13 lat była importerem netto zboża. Polska nie osiągnęła więc równowagi importowo-eksportowej w produkcji zbóż. Wcześniej czy później takie zadanie musi w kraju powstać. W sezonie niedobór ziarna zbóż wyraził się wskaźnikiem około 20% rocznego zużycia zbóż i ich przetworów przez społeczeństwo oraz zużycia na cele paszowe dla zwierząt. W Polsce ukształtował się niesłuszny pogląd, że import jest sprawą naturalną. Poziom produkcji zbóż w Polsce ulega poważnym wahaniom (do 40% średniego poziomu produkcji). Z różnych względów poziom produkcji zbóż w Polsce nie ulega od wielu lat stopniowemu zwiększaniu, mimo iż w świetle oceny IUNG istnieją potencjalne możliwości wzrostu plonów zbóż do poziomu potrzebnego do zrównoważenia importu i eksportu zbóż, przy wykorzystaniu dostępnych obecnie na rynku środków plonotwórczych. W pracy W. Michny Regionalne zróżnicowanie możliwości produkcyjnych rolnictwa przygotowanej i opublikowanej przez GUS w 2003 r. jako rozdział w książce zatytułowanej Zróżnicowanie regionalne rolnictwa w 2002 r. pod kierunkiem prof. dr hab. Józefa St. Zegara znajdują się wyniki studiów IUNG i IERiGŻ nad możliwościami osiągnięcia wysokości potencjalnych plonów i zbiorów zbóż w Polsce, według regionów (województw) Polski. Wyniki tych studiów ilustruje tabela 13, która informuje, że średnie osiągane plony w Polsce wyrażają się wielkością 28,5 dt z 1 ha UR, a plony potencjalne, możliwe do osiągnięcia dostępnymi środkami plonotwórczymi wielkością 43,2 dt z 1 ha. Punktem wyjścia do przedstawionych w tabeli 13 wyników badań nad plonami zbóż w Polsce, w różnych regionach było założenie, że naturalnym plonem zbóż w Polsce jest średni plon z lat W skali kraju, średni plon z tego okresu wynosił 28,5 dt z 1 ha powierzchni uprawy zbóż. Ten średni plon, jakkolwiek wynika z plonów osiąganych tylko w 3 latach, odpowiada także średniej ze znacznie dłuższego okresu. Oto średnie roczne plony zbóż z lat według Rocznika Statystycznego GUS wyraziły się wielkością 28,6 dt z 1 ha, plony w 2000 r. wyniosły 25,3 dt z 1 ha, plony zbóż z 2001 r. 30,6 dt z 1 ha, plony w 2002 r. 32,4 dt z 1 ha, plony 2003 r. 27,4 dt z 1 ha. Rekordowe plony zbóż w 2004 r. wyraziły się wielkością 35,4 dt z 1 ha. W 2005 r. plony zbóż obniżyły się do poziomu 32,3 dt z 1 ha, a w 2006 r. do poziomu 24,6 dt z 1 ha. W sumie więc można uznać, iż utrwalony plon zbóż wynosi około 28,5 dt z 1 ha. 19
21 Podobne wahania poziomu plonów zbóż występują w różnych regionach Polski. Nawet wysokoprodukcyjny region Wielkopolski wykazuje dużą wrażliwość na niekorzystne warunki klimatyczne, a zwłaszcza na małe opady oraz niekorzystny ich rozkład, jak również niekorzystne temperatury. Najmniejsze wahania plonów odnotowują takie województwa jak opolskie i dolnośląskie. Znamiennym natomiast jest fakt, że w warunkach niekorzystnych plony zbóż regionów lubelskiego i podlaskiego zbliżają się do siebie na bardzo niskim poziomie, chociaż gleby regionu lubelskiego są znacznie lepsze niż gleby regionu podlaskiego. Tak np. w niekorzystnym 2006 r. dla plonów zbóż, plony regionów lubelskiego i podlaskiego ukształtowały się na poziomie odpowiednio 21,5 i 21,4 dt z 1 ha, a więc praktycznie na jednakowym poziomie. Rejon lubelski posiada zdecydowanie większy udział gleb dobrych niż podlaski. Natomiast region podlaski posiada zdecydowanie wyższy poziom obsady bydła na 100 ha UR, a więc stosuje więcej niż rejon lubelski obornika jako nawozu organicznego. Brak monitorowania zasobności gleb w składniki odżywcze dla roślin, a także zasobności w próchnicę utrudnia wyjaśnienie wielu przyczyn braku postępu w plonowaniu. Tymczasem dokonanie istotnego i trwałego postępu w plonowaniu zbóż wymaga obecnie bardzo precyzyjnej oceny przyczyn wielkich wahań tych plonów przez dwie dziesiątki lat. Dwie dekady bez postępu w plonowaniu zbóż w warunkach braku równowagi między importem i eksportem zbóż, to ważny powód dla podjęcia gruntownych poszukiwań przyczyn sytuacji. Warunkiem przełamania zastoju w plonowaniu zbóż w Polsce jest podjęcie dokładnej ewidencji przyczyn, a następnie upowszechniania wiedzy o tych przyczynach oraz określenia przekonujących (efektywnych) sposobów ich eliminacji. Prof. St. Krasowicz z IUNG zdefiniował hipotezę, w myśl której średnie plony zbóż w Polsce mogą wyrazić się poziomem 43,2 dt z 1 ha (porównaj tab. 13). Sugeruje on, że średnio w kraju wieloletni poziom zbóż powinien, w określonym horyzoncie czasowym, zwiększyć się o blisko 1,5 tony z 1 ha użytków rolnych. Niektóre regiony powinny zwiększyć plony o blisko 2,0 tony z 1 ha. Nawet jeśli horyzont czasowy osiągnięcia tego celu określi się na lat, to i tak zadanie jest trudne. Wymaga z reguły opracowania specyficznego i oddzielnego programu dla każdego regionu, a co najważniejsze, znacznego postępu w organizacji produkcji jak również istotnych zmian w strukturze agrarnej. 20
22 Tabela 13. Rzeczywiste i potencjalne plony zbóż w dt z 1 ha uprawy zbóż oraz ogółu roślin uprawnych (w jednostkach zbożowych) Zboża Wszystkie rośliny łącznie plony w jednostkach zbożowych Polska i województwa Średnie plony w latach osiągnięte w województwach w stosunku do plonu krajowego w % (Polska = 100%) a e Średnie plony w latach dt/ha zasiewów a Relacja plonu rzeczywistego do możliwego do osiągnięcia według IUNG b Plon zbóż w dt możliwy do osiągnięcia przy zastosowaniu dostępnych nakładów c Plony średnie rzeczywiste osiągnięte w latach d (dt/ha) 1 POLSKA , ,2 34,0 51,5 dolnośląskie , ,9 41,5 54,6 lubelskie 93 26, ,5 32,0 56,0 lubuskie 99 28, ,9 35,0 50,7 łódzkie 83 23, ,8 28,0 48,2 małopolskie 99 28, ,0 36,0 60,0 mazowieckie 82 23, ,0 29,0 48,0 opolskie , ,5 43,0 54,0 podkarpackie 94 26, ,0 33,0 57,0 podlaskie 75 21, ,5 28,0 49,0 pomorskie , ,6 33,5 50,7 śląskie , ,6 38,5 52,0 świętokrzyskie 85 24, ,8 33,0 62,2 wielkopolskie , ,8 41,0 52, kujawsko-pomorskie , ,8 37,0 53,6 warmińsko-mazurskie 96 27, ,9 33,0 54,0 zachodniopomorskie , ,6 32,0 46,4 a obliczenia IUNG szacunek dokonany przez IUNG obliczenia oparte na wskaźnikach zawartych w kolumnach 2, 3 i 4 d obliczenia własne b c przy założeniu, że ich wskaźnik wzrostu w województwie i kraju jest identyczny ze wskaźnikiem możliwego wzrostu plonu zbóż (patrz: kolumna 4); obliczenia własne Źródło: W. Michna: Regionalne zróżnicowanie możliwości produkcyjnych rolnictwa, [w:] J. St. Zegar: Zróżnicowanie regionalne rolnictwa w 2002 r., GUS, Warszawa Plon potencjalny wszystkich roślin e
23 Oczywiście, plonów i zbiorów nie podwyższa się jeśli nie ma takiej konieczności. Tymczasem w Polsce taka konieczność już obecnie istnieje. Fakt, iż ostatnio w skali rocznej pojawiają się lata, kiedy brakuje 20% zbóż z produkcji krajowej w stosunku do zużycia, jest już poważnym elementem potrzeby wzrostu plonów i zbiorów. Głównym jednak elementem realizacji tej konieczności jest potrzeba wytwarzania w polskim rolnictwie w 2020 r. odnawialnych surowców do produkcji około 13% zużywanych paliw płynnych. Możliwości zwiększenia produkcji zbóż wiążą się także z likwidacją odłogów na gruntach ornych. GUS szacuje, że obszar odłogów obejmuje blisko 700 tys. ha gruntów ornych. Ponadto szacuje się, że nie mniej niż 0,5 mln ha łąk i pastwisk nie jest użytkowanych. Znaczna część tych użytków znamionuje się dość dużymi zasobami wilgotności, co może przy odpowiedniej pielęgnacji zapewnić efektywność zbioru zielonej masy z tych łąk i pastwisk. Niewykorzystanie łąk i pastwisk wynika bardzo często z ograniczenia w okresie transformacji ustrojowej o ponad połowę stanu pogłowia bydła, eliminacji pogłowia owiec o ponad 90% oraz o dwie trzecie pogłowia koni. Tak więc wzrost zainteresowania pielęgnacją i nawożeniem użytków zielonych związany jest w głównej mierze z odbudową pogłowia bydła i owiec. Deficyt mięsa wołowego w Europie, a także mięsa baraniego w niektórych innych częściach świata stanowi przesłankę do hipotezy, iż znaczna odbudowa pogłowia bydła i owiec w Polsce jest zasadna. Potrzeba uruchamiania wzrostu produkcji zbóż i innych surowców rolnych narastać będzie powoli, ale nieuchronnie ze względu na potrzebę przetwarzania coraz większej części surowców rolnych na paliwa płynne. Nie potwierdzają się hipotezy, w myśl których postęp naukowy tworzyć będzie warunki do tak szybkiego substytuowania surowców naturalnych, iż ludzkości nie zagrozi deficyt żadnych surowców, a w tym surowców energetycznych. Tymczasem jest już wiadomo, że bariery wzrostu są już przekroczone i narasta jednocześnie wiele deficytów surowcowych, a w tym najważniejszy deficyt surowców energetycznych. Cywilizacja nie może się obejść bez przetwarzania części surowców rolnych na paliwa płynne. Ludzkość stoi przed długotrwałą epoką intensywnego przetwarzania części surowców rolnych na paliwa płynne. To może w przyszłości zwiększyć trwałe zapotrzebowanie na znacznie większą produkcję roślinną. Deficyt zbóż w Polsce może zwiększyć się z 10-20% do 30-40% rocznego zużycia zbóż. Rozszerzy to znacznie cele funkcjonowania rolnictwa. Dla niektórych krajów Europy, które znamionują się wysokim rozwojem przemysłowym i produkują wielkie ilości eksportowalnych towarów rodzący się deficyt energetyczny może być mniej dotkliwy niż dla Polski. Dla Polski deficyt 22
24 energetyczny będzie bardzo dotkliwy ze względu na duże trudności zwiększania przemysłowych i usługowych dóbr eksportowalnych. Polska będzie zmuszona do wykorzystywania przez długi okres surowców rolnych do produkcji paliw płynnych. Wspólnota Europejska zaleca, aby w 2010 r. produkcja odnawialnych paliw wyraziła się w każdym kraju UE wskaźnikiem 6,5% krajowego zużycia paliw, a w 2020 r. wskaźnikiem 20%. Polska nie posiada jasnych perspektyw rozwiązania problemów energetycznych na najbliższe dekady. Jest w gorszej sytuacji niż wiele krajów UE. W Polsce główna część przyrostu paliw, a zwłaszcza paliw płynnych może być wyprodukowana przede wszystkim z ziarna zbóż (w tym ziarna kukurydzy) oraz z roślin oleistych, przede wszystkim z rzepaku. Rzepak i zboża będą wzajemnie się uzupełniać. Na międzynarodowej konferencji rolniczej, która odbyła się w dniach r. w Wigrach (Polska), przedstawiciele Instytutu Rolniczego Węgier poinformowali środowisko polskich specjalistów rolnictwa, iż rolnictwo Węgier będzie przeznaczać nie mniej niż 1 mln ton ziarna kukurydzy na produkcję bezwodnego spirytusu etylowego jako domieszki do paliw płynnych. Przedstawiciele Instytutu Rolniczego Rumunii informowali na tej samej konferencji, iż ich kraj zamierza produkować rocznie etylowy spirytus bezwodny z 3 mln ton ziarna kukurydzy. Również przedstawiciele Bułgarskiego Instytutu Rolniczego złożyli podobną informację. Powyższe informacje wskazywały, iż wyżej wymienione kraje posiadają już obecnie bądź opracowują konkretne programy realizacji zamierzeń produkcyjnych w zakresie paliw odnawialnych. Natomiast, niektóre inne kraje UE, jak np. Austria wytwarzają już liczące się ilości paliw odnawialnych do silników Diesla. Wracając do zalecenia UE, które wyraża się imperatywem produkowania w 2020 r. ponad 20% odnawialnych paliw w stosunku do zużywanej energii, należy przyjmować, że Polska powinna produkować w 2020 r. około 1,5 mln ton paliw odnawialnych. Przemysły zbożowe, a także paszowe realnie już istnieją. Przemysł paliw odnawialnych jeszcze nie istnieje, ale musi powstać. W ciągu bowiem jednego pokolenia zacznie się wyczerpywać wiele źródeł ropy naftowej i gazu. Producenci ropy szachować będą świat wysokimi cenami ropy i ropopochodnych paliw. W 2007 r. cena jednej baryłki ropy osiągnęła już ponad 80 USD. Polska nie może dłużej zaniedbywać rozwoju produkcji paliw z surowców rolnych. Kraje takie jak Polska, które charakteryzują się znacznym opóźnieniem w rozwoju eksportowalnych przemysłów oraz eksportowalnych usług, będą przeżywały długotrwały kryzys w wytwarzaniu paliw, a w tym głównie kryzys paliw płynnych (tj. samochodowych). Stopniowe rozwiązywanie tego kryzysu będzie dokonywać się poprzez produkcję różnych postaci paliw płynnych z surowców rol- 23
25 nych. Paliwa płynne do silników Diesla są i będą wytwarzane z roślin wysokooleistych np. rzepaku, a do standardowych silników benzynowych paliwa będą produkowane z różnych produktów skrobiowych, a w tym głównie ze zbóż. Kraje, które nie liczą ani na cudowne odkrycia wielkich nowych światowych źródeł ropy i gazu, ani na inne cudowne odkrycia, rozpoczynają rozbudowywać stopniowo przemysł paliw odnawialnych. Podobnie jak zawiodła nas żywiona przez blisko 20 lat nadzieja, że autostrady zbudują z własnych zasobów kapitałowych zagraniczne prywatne przedsiębiorstwa drogowe, jeśli tylko państwo polskie udzieli im odpowiednich koncesji, tak samo mogą zawieść nas upowszechniane obecnie iluzje, że przemysł paliw odnawialnych powstanie bez udziału polskiego kapitału i bez polskich wysiłków rządowych. Tak jak po 15 latach bezczynnego oczekiwania na samoczynne zbudowanie przez przedsiębiorstwa zagraniczne sieci autostrad, rząd musiał zająć się tą sprawą, tak w zakresie akumulacji kapitału, jak również pod względem organizacyjnym oraz w zakresie przemysłu paliw odnawialnych będzie zmuszony wcześniej czy później to samo uczynić. Byłoby pożądanym, aby w kraju nie panowała przez następnych 15 lat bezsensowna iluzja, że zdarzy się cud i zewnętrzne siły zbudują wielki przemysł energetyki odnawialnej. Sytuacja dojrzała aby stwierdzić, że bez inicjatywy władz, powstawać będzie wiele korupcyjno-spekulacyjnych działań, które wcześniej lub później wymuszą zaangażowanie się państwa w zorganizowanie potrzebnego przemysłu, aby w 2020 r. zapewnić 20% paliw odnawialnych dla polskiej energetyki. Rolnictwo polskie jest zainteresowane, aby przemysł energetyki odnawialnej powstawał w miarę szybko i bez spekulacji korupcyjnych. Z drugiej strony, w rolnictwie potrzebne są stowarzyszenia rolników, które współdziałać będą z władzami w realizacji tego wielkiego zadania, które będzie również rozszerzać front działań rolnictwa. Zapewne paliwa odnawialne wytwarzane z surowców rolnych nie rozwiążą w pełni problemu paliw w Europie, a w tym także w Polsce. Będą one jednak poważnym instrumentem łagodzenia kryzysów paliwowych zwłaszcza w krajach, które tak jak Polska nie dysponują dostateczna ilością przemysłowych i usługowych dóbr eksportowalnych. Polska równolegle z pracami nad wzrostem produkcji surowców rolnych na cele produkcji paliw odnawialnych, a także rozwoju przemysłu paliw odnawialnych, zaangażuje się zapewne także w produkcję benzyn syntetyzowanych z węgla, oraz w gazyfikację węgla, aby przygotować się na okres, kiedy import ropy i gazu będzie nadzwyczajnie utrudniony i nader drogi. Nie ulega wątpliwości, że dla Polski najbardziej realne możliwości produkcji paliw zastępujących paliwa ropopochodne to produkcja paliw z surowców rolnych oraz węgla. 24
26 3. Przyczyny długotrwałego deficytu produkcji zbóż w Polsce Główną przyczyną niedorozwoju produkcji zbóż w polskim rolnictwie jest przewaga gleb lekkich, a więc znamionujących się zbyt ubogą zawartością składników odżywczych dla roślin, a przede wszystkim nie posiadających zdolności do wytwarzania odpowiednich zasobów próchnicy, a w następstwie także odpowiednich struktur do zatrzymywania wody w glebie, bez której rośliny nie mogą wydawać wysokich plonów. Gleby polskie są bardzo wrażliwe na brak wody. Tylko wzbogacenie gleb w próchnicę może łagodzić skutki deficytów wody w glebie. Na glebach lekkich zdolność do spowalniania utraty wilgoci można podnosić przez zwiększanie stosowania obornika, stosowanie nawozów zielonych, poprzez odpowiednie uprawy roślin, wczesne wysiewy zbóż jarych itp. Spadek dochodów rolniczych z produkcji rolnej o około 50% w latach spowodował istotne zmniejszenie dawek stosowanych nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, a także na niezbędną wymianę nasion kwalifikowanych, co również utrudniało dobre wykorzystanie potencjału produkcyjnego gleb. Niezależnie od tego, tak ze względów finansowych, jak i organizacyjnych, rolnicy ograniczyli w stosunku do przeszłości stosowanie nawozów zielonych. Zmniejszenie pogłowia bydła w Polsce z ponad 13 mln sztuk w latach do około 5 mln sztuk w latach , a także pogłowia koni i owiec, zmniejszyło również nawożenie organiczne polskich gleb o ponad 1/3 dawek z lat osiemdziesiątych. IUNG nie prowadzi badań nad skutkami radykalnego ograniczenia stosowania nawozów organicznych w polskim rolnictwie. Podtrzymuje natomiast znaną od dziesiątek lat tezę, iż zboża uprawiane na dobrze przygotowanej glebie pozostawiają tak dużo korzeni, iż gleba nie traci próchnicy i nie traci zdolności produkcyjnej w stosunku do gleb nawożonych nawozami organicznymi (głównie obornikiem). Niestety doktryna ta tworzy klimat akceptujący dla eliminacji nawożenia organicznego (obornikiem, nawozami zielonymi) nawet na glebach bardzo lekkich, które stanowią znaczny udział w całości gleb polskich. IUNG nie odpowiada jednak na pytanie jak utrzymać niezbędny poziom próchnicy na glebach lekkich i najlżejszych. Otóż być może na połowie gleb polskich, które znamionują się względnie dobrą żyznością, doktryna IUNG o możliwości rezygnacji z nawożenia obornikiem jest możliwa do akceptacji, ale na drugiej połowie, tj. na glebach lekkich i suchych, gdzie system korzeniowy uprawianych roślin nie odtwarza dostatecznej ilości próchnicy, należy tę doktrynę poddać powtórnej weryfikacji. 25
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce. Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce Stanisław Krasowicz Jan Kuś Warszawa, Puławy, 2015 Hipoteza 1. Zasoby czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału) wyznaczają potencjał produkcyjny
Bardziej szczegółowoInstytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy. Stanisław Krasowicz. Puławy, 2008
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy GŁÓWNE UWARUNKOWANIA KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO ROLNICTWA Stanisław Krasowicz Puławy, 2008 Polska to kraj: o stosunkowo dużym potencjale
Bardziej szczegółowoRolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego
Rolnictwo na terenie województwa zachodniopomorskiego Marek Kalkowski 21.2.213 VI Polsko Niemiecki Dzień Rolnika Konferencja: Wymiana doświadczeń na temat zintegrowanej uprawy roślin Pasewalk, 21 luty
Bardziej szczegółowoZachodniopomorskie rolnictwo w latach
Arkadiusz Malkowski Wydział Ekonomiczny Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Zachodniopomorskie rolnictwo w latach 2007-2017 16.10.2017 ROLNICTWO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM
Bardziej szczegółowoOcena potencjału biomasy stałej z rolnictwa
Ocena potencjału biomasy stałej z rolnictwa dr Zuzanna Jarosz Inżynieria rolnicza w ochronie i kształtowaniu środowiska Lublin, 23-24 września 2015 Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także Polski,
Bardziej szczegółowoZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w.
VI PROF. DR HAB. INŻ. WALDEMAR MICHNA MGRINŻ. DANUTA LIDKĘ DR INŻ. DOMINIK ZALEWSKI ZAPEWNIENIE EKONOMICZNEJ SAMOWYSTARCZALNOŚCI ŻYWNOŚCIOWEJ GŁÓWNYM ZADANIEM POLSKIEGO ROLNICTWA NA CAŁY XXI w. Redakcja
Bardziej szczegółowoProwadzenie działalności rolniczej Warunki województwa lubuskiego
Prowadzenie działalności rolniczej Warunki województwa lubuskiego Krystyna Maciejak 04.10.2016 r. Spis rolny z 2010 roku - woj. Lubuskie na tle kraju Rolnictwo lubuskie na tle kraju w 2010 roku. Dane powszechnego
Bardziej szczegółowoWyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Bardziej szczegółowoArtur Łączyński Departament Rolnictwa GUS
Artur Łączyński Departament Rolnictwa GUS Plan wystąpienia Czynniki pływające na rolnictwo polskie od roku 2002 Gospodarstwa rolne Użytkowanie gruntów Powierzchnia zasiewów Zwierzęta gospodarskie Maszyny
Bardziej szczegółowoWpływ WPR na rolnictwo w latach
Wpływ WPR na rolnictwo w latach 2004-2012 Wpływ WPR na rolnictwo w latach 2004-2012 Redakcja naukowa mgr inż. Wiesław Łopaciuk Autorzy: mgr Agnieszka Judzińska mgr inż. Wiesław Łopaciuk 2014 Autorzy publikacji
Bardziej szczegółowoEkonomiczne uwarunkowania rozwoju produkcji, oraz systemu obrotu roślin strączkowych na cele paszowe, jako czynnik bezpieczeństwa żywnościowego kraju
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Zakład Rynków Finansowych i Towarowych w Gospodarce Żywnościowej Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju produkcji, oraz systemu obrotu roślin strączkowych na cele paszowe,
Bardziej szczegółowoGOSPODARSTWA ROLNE OSÓB PRAWNYCH (GOP) W PROCESIE PRZEMIAN SYSTEMOWYCH I INTEGRACJI Z UE
GOSPODARSTWA ROLNE OSÓB PRAWNYCH (GOP) W PROCESIE PRZEMIAN SYSTEMOWYCH I INTEGRACJI Z UE Plan prezentacji 1. Problemy systematyki gospodarstw rolnych 2. Uwarunkowania zmian w sektorze GOP 3. Zmiany w wielkości
Bardziej szczegółowoJakie będą ceny pasz i sytuacja na rynku w 2017?
https://www. Jakie będą ceny pasz i sytuacja na rynku w 2017? Autor: Ewa Ploplis Data: 22 marca 2017 Spodziewane jest wysokie tempo wzrostu produkcji pasz w Polsce w 2017. Wzrośnie także zapotrzebowanie
Bardziej szczegółowoZjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość
Zjawiska występujące w rolnictwie unijnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej po 2004 roku i wnioski na przyszłość Prof. dr hab. Wojciech Józwiak Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Suchedniów 10-12 czerwca
Bardziej szczegółowoRynek biopaliw w Polsce stan obecny i prognozy w świetle posiadanego potencjału surowcowego i wytwórczego KAPE
Rynek biopaliw w Polsce stan obecny i prognozy w świetle posiadanego potencjału surowcowego i wytwórczego KAPE - 27--25 1 Uwarunkowania Niniejsza prezentacja dotyczy wyłącznie prognoz dla biokomponentów
Bardziej szczegółowoPorównanie wyników produkcyjnych gospodarstw w zależności od klas wielkości ekonomicznej
Porównanie wyników produkcyjnych gospodarstw w zależności od klas wielkości ekonomicznej Krystyna Maciejak Dz. Ekonomiki i zarządzania gospodarstwem rolnym 18.10.2017 r. FADN to europejski system zbierania
Bardziej szczegółowoFizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2014 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 08.09.2015 r. Opracowanie sygnalne Fizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2014 r. W 2014 r. uzyskano następujący poziom produkcji podstawowych produktów zwierzęcych:
Bardziej szczegółowoBiomasa uboczna z produkcji rolniczej
Biomasa uboczna z produkcji rolniczej dr Zuzanna Jarosz Warsztaty Systemy informacji o wpływie zmian klimatu i zasobach biomasy Puławy, 01 grudnia 2015 r. Głównym postulatem Unii Europejskiej, a także
Bardziej szczegółowoSzkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Przyrodnicze uwarunkowania do produkcji biomasy na cele energetyczne ze szczególnym uwzględnieniem produkcji biogazu rolniczego Dr inż. Magdalena Szymańska
Bardziej szczegółowo1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa Warszawa, 05.09.2014 r. Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS FIZYCZNE ROZMIARY PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ W 2013 R. 1 W 2013 r. uzyskano następujący poziom produkcji
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa Warszawa, 2011-09-01 Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS FIZYCZNE ROZMIARY PRODUKCJI ZWIERZĘCEJ W 2010 R. 1 W 2010 r., uzyskano następujący poziom produkcji
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoAktualna i przewidywana sytuacja na rynku zbóż w Polsce i UE
Aktualna i przewidywana sytuacja na rynku zbóż w Polsce i UE Jacek Bąkowski Dyrektor Biura Analiz i Programowania ARR 18 kwietnia 2008 r. 1 Użytkowanie gruntów w Polsce użytki rolne 51,8% pozostałe grunty
Bardziej szczegółowoRolnictwo w gospodarce. Materiały pomocnicze do EiOGR, przyg. L. Wicki 1
212 Wykład 2, cz.2 Znaczenie rolnictwa w gospodarce. Podstawowe tendencje w produkcji. dr hab. inż. Ludwik Wicki Rolnictwo w gospodarce Rolnictwo jako dział gospodarki spełnia wiele funkcji. Wielkość produkcji,
Bardziej szczegółowoRys. 1. Ceny zbóż w Polsce w zł/t (wg IERiGŻ)
Jerzy Grabiński Produkcja zbóż w Polsce-stan obecny i perspektywy Według szacunków GUS produkcja zbóż w Polsce w 29 roku wyniosła 29,8 mln ton i była o 7,8% wyższa niż w roku poprzednim. Taka produkcja
Bardziej szczegółowoCzy w 2017 będzie lepsza koniunktura w rolnictwie?
https://www. Czy w 2017 będzie lepsza koniunktura w rolnictwie? Autor: Ewa Ploplis Data: 28 kwietnia 2017 Sytuacja w branży rolnej w 2017 r. będzie prawdopodobnie zbliżona do obserwowanej w 2016 r. Nie
Bardziej szczegółowoPROF. DR HAB. WALDEMAR MICHNA ORGANIZACJE WIEJSKIE I ROLNICZE ORAZ ICH ROLA W ROZWOJU OBYWATELSKIEJ DEMOKRACJI I KRAJOWEJ GOSPODARKI
PROF. DR HAB. WALDEMAR MICHNA ORGANIZACJE WIEJSKIE I ROLNICZE ORAZ ICH ROLA W ROZWOJU OBYWATELSKIEJ DEMOKRACJI I KRAJOWEJ GOSPODARKI WARSZAWA 2010 Autor publikacji jest pracownikiem naukowym Instytutu
Bardziej szczegółowoOcena sytuacji rynku sprzedaży zbóż
- 1 - AgriNet24 Internetowe sondaże Ocena sytuacji rynku sprzedaży zbóż lipiec 2014, Wrocław - 2 - Informacje o badaniu Grupa docelowa Technika wywiadów Internauci, Użytkownicy Agrofoto.pl CAPI Liczebność
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 2/ marca 2014 r. NOTOWANIA Z OKRESU: STYCZEŃ LUTY 2014r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 2/ 20 marca r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoRynek zbóż i żywca: ceny w dół!
https://www. Rynek zbóż i żywca: ceny w dół! Autor: Elżbieta Sulima Data: 13 kwietnia 2016 Ceny zdecydowanie lecą w dół. Sytuacja ta dotyczy nie tylko zbóż, ale również wieprzowiny, brojlerów, cen skupu
Bardziej szczegółowoJaka będzie cena śruty sojowej?
.pl https://www..pl Jaka będzie cena śruty sojowej? Autor: Ewa Ploplis Data: 19 kwietnia 2017 Prawdopodobnie ceny śruty sojowej nie ulegną dużym zmianom. W pierwszej połowie 2017 r. powinny być relatywnie
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 9/2009 22 października
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 10/2009 25 listopada
Bardziej szczegółowoSTAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA. Warszawa, r.
STAN I PESPEKTYWY ROZWOJU RYNKU MIĘSA Warszawa, 13.04.2016 r. Rynek surowca CENY SUROWCA, ULEGAJĄCE SILNYM WAHANIOM, MAJĄ ISTOTNY WPŁYW NA POZIOM KOSZTÓW PRZETWÓRCÓW Produkcja mięsa w Polsce Energia oraz
Bardziej szczegółowoFizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2016 r.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 08.09.2017 r. Opracowanie sygnalne Fizyczne rozmiary produkcji zwierzęcej w 2016 r. W 2016 r. uzyskano następujący poziom produkcji podstawowych produktów zwierzęcych:
Bardziej szczegółowoPszenica... 63,45 61,14 69,23 63,66 106,9 92,0. Żyto... 54,43 50,34 60,56 53,13 108,1 87,7. Jęczmień... 59,49 57,82 57,87 60,47 108,2 104,5
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 20.09. Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w sierpniu r. W sierpniu r., zarówno w skupie, jak i na targowiskach odnotowano spadek cen większości produktów roślinnych,
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 20. 02. 2017 r. Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w styczniu 2017 r. Na rynku rolnym w styczniu 2017 r., zarówno w skupie jak i na targowiskach w skali miesiąca
Bardziej szczegółowoBranża cukrownicza w Polsce w obliczu zmian w 2017 r.
Marcin Mucha Związek Producentów Cukru w Polsce Konferencja surowcowa "Postęp w uprawie buraków i gospodarce surowcowej", Toruń, 25 czerwca 2015 r. Plan prezentacji 1. Sytuacja w branży UE / świat 2. Branża
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH W LIPCU 2012 r I-VI VII-XII VI VII w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 93,17 76,10 90,69 90,83 105,4 100,2
Warszawa, 2012.08.17 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W LIPCU 2012 r. 2011 2012 I-VI -XII VI w złotych CENY SKUPU 2011 = 100 VI 2012= 100 Pszenica... 93,17 76,10 90,69
Bardziej szczegółowoUrząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rolnictwo i obszary wiejskie w Wielkopolsce
Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu Rolnictwo i obszary wiejskie w Wielkopolsce WIELKOPOLSKA w Europie WIELKOPOLSKA w Polsce Podział Administracyjny Województwa Wielkopolskiego Liczba
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 11/2008 18 grudnia
Bardziej szczegółowoOcena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy
Ocena porównawcza sektora rolno-spożywczego Polski i Ukrainy mgr Mirosława Tereszczuk Warszawa, 25 listopada 2016 r. 1 Gospodarka Ukrainy na tle gospodarki Wyszczególnienie Polski Ukraina Polska 2012 2015
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa Narodowy Bank Polski Warszawa, 22 kwietnia 2004 r.
Konferencja prasowa Narodowy Bank Polski Warszawa, 22 kwietnia 2004 r. Narodowy Bank Polski uruchomił 15 kwietnia infolinię, na którą każdy może zgłosić informacje zarówno o wzrostach, jak i o spadkach
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/2008 22 stycznia
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH WE WRZEŚNIU 2011 r I-VI VII-XII VIII IX w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,15 75,48 76,77 111,5 101,7
Warszawa, 211.1.19 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH WE WRZEŚNIU 211 r. 21 211 I-VI VII-XII VIII w złotych CENY SKUPU 21 = 1 VIII 211= 1 Pszenica... 47,95 67,15 75,48
Bardziej szczegółowoROLNICTWO W LICZBACH. Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu Lubań, ul. Tadeusza Maderskiego 3 83-422 Nowy Barkoczyn tel. 58 326-39-00, fax. 58 309-09-45 e-mail: sekretariat@podr.pl, www.podr.pl ROLNICTWO W LICZBACH
Bardziej szczegółowoPszenica... 63,45 61,14 70,98 69,23 111,9 97,5. Żyto... 54,43 50,34 60,92 60,56 116,7 99,4. Jęczmień... 59,49 57,82 66,23 57,87 101,5 87,4
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 21.08.2017 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w lipcu 2017 r. W lipcu 2017 r., w skupie odnotowano spadek cen większości podstawowych produktów rolnych, wzrosły
Bardziej szczegółowoOpis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów
Opis struktury zagadnień rozważanych w obszarach badawczych projektu Quality of Life w czasie spotkania #1 Perspektywa Dynamiki Systemów Elementy określone przez liderów sekcji w obszarze Bezpieczna Żywność
Bardziej szczegółowoPrognozy zbiorów rzepaku i zbóż w ciągu ostatnich 10 lat oraz rzeczywiste wielkości zbiorów w tym samym okresie
Warszawa, 10 stycznia 2017 r. BAS- WASGiPU - 2404/16 Pan Poseł Jarosław Sachajko Przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi Prognozy zbiorów rzepaku i zbóż w ciągu ostatnich 10 lat oraz rzeczywiste
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 9/ 23 października
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 1/2010 17 lutego
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH W MAJU 2011 r I-VI VII-XII IV V w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,15 94,83 99,22 210,2 104,6
Warszawa, 211.6.17 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W MAJU 211 r. 211 I-VI VII-XII IV V w złotych CENY SKUPU V = 1 IV 211= 1 Pszenica... 47,95 67,15 94,83 99,22 21,2
Bardziej szczegółowoBadanie koniunktury w gospodarstwach rolnych
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa Warszawa, 30.09.2013 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS Badanie koniunktury w gospodarstwach rolnych Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki ankiety
Bardziej szczegółowoogółem pastewne jadalne
Znaczenie roślin strączkowych w polskim rolnictwie Powierzchnia uprawy Powierzchnia zasiewów roślin strączkowych w Polsce w okresie ostatnich 25 lat ulegała dużym zmianom, największą powierzchnię, (ponad
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 5/ 19 czerwca r.
Bardziej szczegółowoWybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Wybrane problemy wizji rozwoju wsi i rolnictwa w pierwszej połowie XXI wieku Autorzy: prof. dr hab. Waldemar Michna dr
Bardziej szczegółowoDLACZEGO ZBOŻA... Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy POTENCJAŁ
POTENCJAŁ Prof. dr hab. Edward Arseniuk Dr Tadeusz Oleksiak Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Państwowy Instytut Badawczy DLACZEGO ZBOŻA... Prosta technologia uprawy, względnie niskie koszty produkcji
Bardziej szczegółowoAnaliza cen pasz i zbóż paszowych w województwie wielkopolskim na podstawie średnich cen z miesięcznych notowań WODR Poznań
Analiza cen pasz i zbóż paszowych w województwie wielkopolskim na podstawie średnich cen z miesięcznych notowań WODR Poznań Ceny pasz 2011-2012r Prywatni oferenci Prowit LP Prowit T Mieszanka PW Mieszanka
Bardziej szczegółowoPszenica... 63,45 61,14 70,98 70,98 112,0 100,0. Żyto... 54,43 50,34 60,08 60,92 111,8 101,4. Jęczmień... 59,49 57,82 63,83 66,23 112,1 103,8
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 19.07.2017 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w czerwcu 2017 r. W czerwcu 2017 r., w skupie i na targowiskach utrzymywał się wzrost cen większości podstawowych
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/ 20 sierpnia r.
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH W LUTYM 2011 r. 2010 2011 I-VI VII-XII a I II w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,89 88,90 93,54 195,5 105,2
Warszawa,.03.18 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W LUTYM r. I-VI VII-XII a I II w złotych CENY SKUPU II = 100 I = 100 Pszenica... 47,95 67,89 88,90 93,54 195,5 105,2
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/ 19 stycznia 2017
Bardziej szczegółowoUWAGI ANALITYCZNE. Gospodarstwa z użytkownikiem gospodarstwa indywidualnego. Wyszczególnienie. do 1 ha użytków rolnych. powyżej 1 ha.
UWAGI ANALITYCZNE UDZIAŁ DOCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI ROLNICZEJ W DOCHODACH OGÓŁEM GOSPODARSTW DOMOWYCH W Powszechnym Spisie Rolnym w woj. dolnośląskim spisano 140,7 tys. gospodarstw domowych z użytkownikiem
Bardziej szczegółowoPszenica... 68,21 65,95 62,54 63,36 97,3 101,3. Żyto... 50,79 51,72 53,80 54,51 103,8 101,3. Jęczmień... 59,07 61,60 59,43 59,09 105,3 99,4
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 19.07.2016 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w czerwcu 2016 r. Na rynku rolnym w czerwcu 2016 r., w porównaniu z majem 2016 r., wzrosły ceny większości produktów
Bardziej szczegółowoPomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku. Trakt Św. Wojciecha 293, Gdańsk, tel , fax ,
Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku Trakt Św. Wojciecha 293, 80-001 Gdańsk, tel. 58 326-39-00, fax. 58 309-09-45, e-mail: sekretariat@podr.pl, www.podr.pl Spis treści: INFORMACJE OGÓLNE 3-8
Bardziej szczegółowoPolski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji
Polski sektor żywnościowy 5 lat po akcesji Andrzej Kowalski Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Katedra Rozwoju Obszarów Wiejskich Szkoła Główna Handlowa Warszawa kwiecień 2009 Wzajemne
Bardziej szczegółowoKonferencja prasowa. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby. Zaawansowanie żniw, sytuacja na rynku zbóż i rzepaku
Konferencja prasowa Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stanisława Kalemby Zaawansowanie żniw, sytuacja na rynku zbóż i rzepaku W A R S Z A W A, 7 S I E R P N I A 2 0 1 3 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 6/ lipca 2013 r. NOTOWANIA Z OKRESU: MAJ CZERWIEC 2013r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 6/ 18 lipca r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoPomorskie gospodarstwa rolne w latach na podstawie badań PL FADN. Daniel Roszak PODR w Gdańsku
Pomorskie gospodarstwa rolne w latach 2004-2012 na podstawie badań PL FADN Daniel Roszak PODR w Gdańsku Prezentacja oparta jest na analizie wyników produkcyjno-finansowych 267 gospodarstw prowadzących
Bardziej szczegółowoW porównaniu z marcem ub. roku odnotowano na obu rynkach spadek cen produktów rolnych, z wyjątkiem cen żywca wołowego.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 20.04.2015 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w marcu 2015 r. Na rynku rolnym w marcu 2015 r., w porównaniu z lutym 2015 r. odnotowano zarówno w skupie, jak
Bardziej szczegółowoHipoteza. Autor prezentacj
Regionalne uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce Stanisław Krasowicz Puławy, 2016 Hipoteza 1. Zasoby czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału) wyznaczają potencjał produkcyjny polskiego rolnictwa.
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/ 21 stycznia 2016
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH W CZERWCU 2011 r I-VI VII-XII V VI w złotych CENY SKUPU. Pszenica... 47,95 67,15 99,22 99,07 186,9 99,8
Warszawa,.7.2 Produkty Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: CENY PRODUKTÓW ROLNYCH W CZERWCU r. I-VI VII-XII V VI w złotych CENY SKUPU VI = 1 V = 1 Pszenica... 47,95 67,15 99,22 99,7 186,9 99,8 Żyto...
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 12/2009 19 stycznia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 3/2010 29 kwietnia
Bardziej szczegółowoKONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY. Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy
KONKURENCYJNOŚĆ PRODUKCJI SEKTORA ROLNEGO UKRAINY Profesor dr hab. Tatjana Mostenska Państwowy Uniwersytet Przetwórstwa Żywności Ukrainy Konkurencyjność produkcji wyznaczają wskaźniki: jakości, właściwości
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWO PODLASKIE W LICZBACH RAPORT Z WYNIKÓW NARODOWEGO SPISU POWSZECHNEGO LUDNOŚCI I MIESZKAŃ Kobiety Mężczyźni.
WOJEWÓDZTWO PODLASKIE W LICZBACH RAPORT Z WYNIKÓW NARODOWEGO SPISU POWSZECHNEGO LUDNOŚCI I MIESZKAŃ 2002 Ludność według płci (w tys.) Razem 1208,6 -mężczyźni 591,2 -kobiety 617,4 W miastach (711,6): -mężczyźni
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 6/ 23 czerwca r.
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ RYNEK PASZ. NR 4/ maja 2013 r. NOTOWANIA Z OKRESU: MARZEC KWIECIEŃ 2013r. POLSKA.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 4/ 20 maja r. NOTOWANIA
Bardziej szczegółowoW porównaniu z kwietniem ub. roku odnotowano na obu rynkach spadek cen produktów rolnych, za wyjątkiem cen żywca wołowego na targowiskach.
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 19.05.2015 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w kwietniu 2015 r. Na rynku rolnym w kwietniu 2015 r., w porównaniu z marcem 2015 r. odnotowano zarówno w skupie,
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 21. 03. 2017 r. Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w lutym 2017 r. Na rynku rolnym w lutym 2017 r., zarówno w skupie, jak i na targowiskach w skali miesiąca
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 8/2010 16 września
Bardziej szczegółowoProdukcja roślinna w Polsce
Produkcja roślinna w Polsce Produkcja zbóż Około 75% powierzchni gruntów ornych obejmują zasiewy zbóż (największą powierzchnię zasiewów ma pszenica 20% powierzchni gruntów ornych) Powierzchnia zasiewów
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/2010 19 sierpnia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 8/ 19 września r.
Bardziej szczegółowoKalkulacje rolnicze. Uprawy polowe
.pl https://www..pl Kalkulacje rolnicze. Uprawy polowe Autor: Maria Czarniakowska Data: 20 stycznia 2016 Kalkulacje rolnicze są podstawowym narzędziem rachunku ekonomicznego, które pozwalają na określenie
Bardziej szczegółowoSytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego
Sytuacja ekonomiczno-finansowa sektora cukrowniczego Dr inż. Piotr SZAJNER IERiGZ-PIB ul. Świętokrzyska 20 PL 00-002 Warszawa E-mail: szajner@ierigz.waw.pl Plan prezentacji Wyniki finansowe przemysłu cukrowniczego;
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 7/ 18 sierpnia r.
Bardziej szczegółowoI-VI VII-XII IV V w złotych. Pszenica... 68,21 65,95 62,37 62,54 96,6 100,3. Żyto... 50,79 51,72 54,35 53,80 108,2 99,0
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Warszawa, 20.06.2016 Opracowanie sygnalne Ceny produktów rolnych w maju 2016 r. Na rynku rolnym w maju 2016 r., w porównaniu z kwietniem 2016 r., odnotowano zarówno w skupie,
Bardziej szczegółowoRaport na temat sytuacji w rolnictwie na terenie Miasta i Gminy Krotoszyn
Raport na temat sytuacji w rolnictwie na terenie Miasta i Gminy Krotoszyn Opracował: Sebastian Ludwiczak Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska i Rolnictwa Spis treści 1. Koniunktura w rolnictwie...
Bardziej szczegółowoNr Informacja. Przewidywana produkcja głównych upraw rolniczych i ogrodniczych w 2004 r. KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ
KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Przewidywana produkcja głównych upraw rolniczych i ogrodniczych w 2004 r. Wrzesień 2004 Dorota Stankiewicz Informacja
Bardziej szczegółowoKomunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce
Komunikat odnośnie wystąpienia warunków suszy w Polsce Rok: 2015; okres: 09 (21.VI - 20.VIII) Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, zgodnie z wymogami Obwieszczenia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ. (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.
MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI ZINTEGROWANY SYSTEM ROLNICZEJ INFORMACJI RYNKOWEJ (podstawa prawna: ustawa o rolniczych badaniach rynkowych z dnia 30 marca 2001 r.) RYNEK PASZ NR 5/ 16 czerwca r.
Bardziej szczegółowoOpłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w Polsce w latach
Opłacalność produkcji wybranych produktów rolniczych w Polsce w latach 2013-2017 22.06.2018 r., Warszawa Irena Augustyńska Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy
Bardziej szczegółowoWiększa produkcja roślinna w Polsce w 2017 r.
.pl https://www..pl Większa produkcja roślinna w Polsce w 2017 r. Autor: Ewa Ploplis Data: 6 lutego 2018 Większa produkcja roślinna w Polsce w 2017 r. Wyższe zbiory głównych ziemiopłodów. W jakich działach
Bardziej szczegółowoPotencjał rozwojowy klastrów eksportujących w polskim sektorze rolno-żywnościowym
Potencjał rozwojowy klastrów eksportujących w polskim sektorze rolno-żywnościowym Szczepan Figiel, Justyna Kufel Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB Warszawa, 5 grudnia, 2014. Zagadnienia
Bardziej szczegółowoCENY PRODUKTÓW ROLNYCH we WRZEŚNIU 2010 r. CENY SKUPU
Warszawa,.10.19 CENY PRODUKTÓW ROLNYCH we WRZEŚNIU r. Produkty I-VI VII-XII VIII w złotych = 100 VIII = 100 CENY SKUPU Ziarno zbóż (bez siewnego) - za 1 dt: Pszenica... 50,55 46,22 64,78 68,83 148,9 106,3
Bardziej szczegółowoRozwój rynku rodzimych roślin strączkowych jako czynnik bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Wydział Ekonomiczno-Społeczny Zakład Rachunkowości, Rynków Finansowych i Towarowych w Gospodarce Żywnościowej Rozwój rynku rodzimych roślin strączkowych jako czynnik
Bardziej szczegółowoRolnictwo ekologiczne i wsparcie PROW w Polsce w okresie programowania
Rolnictwo ekologiczne i wsparcie PROW w Polsce w okresie programowania 2007-13 Jarosław Stalenga Józef Tyburski IUNG-PIB Puławy UWM Olsztyn Kluczbork, 11.04.2012 Powierzchnia UR w gospodarstwach EKO na
Bardziej szczegółowo