Ekspert przyrodniczy i dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna

Transkrypt

1 Ekspert przyrodniczy i dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna Tomasz Knioła Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN 1

2 Plan wystąpienia Po co ekspert? Jak zdobyć uprawnienia eksperta przyrodniczego Gdzie znaleźć eksperta Etapy pracy eksperta Dokumentacja ornitologiczna terminy Płatność rolnośrodowiskowa Dokumentacja ornitologiczna Problemy? Metodyka wyznaczania działek ornitologicznych Niejednorodności Wyznaczenie granic działek RSO i powierzchni działek Dopłatowe gatunki ptaków Metodyka liczenia ptaków Kwalifikacja do wariantu ptasiego i zalecenia Wymogi użytkowania w dokumentacji przyrodniczej Załączniki do dokumentacji przyr. ornitologicznej 2

3 Po co ekspert? Warunkiem przystąpienia do realizacji Pakietów 4. i 5. tzw. pakietów przyrodniczych w ramach programu rolnośrodowiskowego jest posiadanie przez rolnika dokumentacji przyrodniczej sporządzonej przez uprawnionego eksperta botanika lub ornitologa. Zgodnie z rozporządzeniem 2) od roku 2010 ekspert przyrodniczy obok sporządzania dokumentacji przyrodniczej jest odpowiedzialny za sporządzenie części planu działalności rolnośrodowiskowej w zakresie Pakietów 4. i 5., co potwierdza swoim podpisem. Dokumentacja przyrodnicza musi zawierać szczegółową charakterystykę siedliska przyrodniczego lub siedliska lęgowego ptaków, sporządzoną na podstawie inwentaryzacji terenowej. Dokumentacja przyrodnicza musi zostać przygotowana zgodnie z przepisami rozporządzenia rolnośrodowiskowego oraz obowiązującą metodyką sporządzania dokumentacji przyrodniczych, w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w zakresie Pakietu 4. i/lub 5. 1) rozporządzenia rolnośrodowiskowe 2) rozp. MRiRW z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie szkoleń dla podmiotów, których dotyczą działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , oraz doradzania odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy finansowej (Dz. U. Nr 89, poz. 545 z późn. zm.) 3

4 Jak zdobyć uprawnienia eksperta przyrodniczego Szkolenie dla kandydatów na ekspertów przyrodniczych: - posiadać wiedzę przyrodniczą i doświadczenie w rozpoznawaniu gatunków ptaków lub siedlisk przyrodniczych, co potwierdzone musi być - rekomendacją wystawioną zgodnie z rozp. 1) przez instytucję lub organizację przyrodniczą. - na podstawie rekomendacji należy uzyskać odpowiednie zaświadczenie RDOŚ -ukończyć szkolenie i zdać egzamin ekspercki obejmujący zakres treści realizowanych podczas szkolenia. Min. Liczba osób: 20 z każdej specjalności Koszty udziału w szkoleniu na 1 osobę: koszty dydaktyki: (3-dniowe wykłady i ćwiczenia oraz materiały dydaktyczne) 400 zł Opłata egzaminacyjna 150 zł wyżywienie 3 dni 130 zł 2 noclegi 120 zł Suma: 550zł /800zł 1) rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 maja 2008 r. w sprawie szkoleń dla podmiotów, których dotyczą działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , oraz doradzania odnośnie do sporządzania dokumentacji niezbędnej do uzyskania pomocy finansowej (Dz. U. Nr 89, poz. 545, zm. Dz. U. z 2010 r. Nr 3 poz. 17). 4

5 Jak zdobyć uprawnienia eksperta przyrodniczego Szkolenie dla kandydatów na ekspertów przyrodniczych: -W programie szkolenia wykłady i ćwiczenia obejmujące treści dotyczące zasad sporządzania dokumentacji przyrodniczej, planu działalności rolnośrodowiskowej oraz realizacji Programu rolnośrodowiskowego. Uczestnikom zapewnia się materiały informacyjne na płycie CD, materiały do ćwiczeń w formie wydruków, notesy i długopisy. Uczestnicy po zakończeniu szkolenia mogą przystąpić do egzaminu. Poza tym będzie możliwość zdawania egzaminu w innym, późniejszym terminie. Więcej informacji: 5

6 Jak zdobyć uprawnienia eksperta przyrodniczego Karta zgłoszenia uczestnictwa w szkoleniu CDR 6

7 Gdzie znaleźć eksperta > -w ODR-ach - w internecie - inni rolnicy 7

8 Etapy pracy eksperta 1. kontakt z rolnikiem: - najcz. telefoniczny, podanie numerów działek, obrębów, najbl. miejscowości (celem wyszukania w geoportal.gov.pl), pytanie o: dotychczasowe użytkowanie (min. 5 lat TUZ), czy ma krowy /inne zwierzęta (czy będzie chciał kosić dopiero po 1.8), umówienie na 1. wizję terenową, czy jest w PRŚ, od kiedy - telefon: wstępna opinia dot. potencjału ptasiego działek, uzgodnienie ceny Wizja wstępna: - obejrzenie działek, opinia dot. ich potencjału ptasiego - podpisanie umowy, oświadczenia - ortofotomapy, wypisy z ewid. gruntów, PEG 8

9 Etapy pracy eksperta Część terenowa: - kartowanie ptaków między , min. 3 kontrole, co min. 2 tyg. - ewent. gdy nie ma ptaków wskazanie na dopłatę botaniczną - dokumentacja fotograficzna, kontrole GPS Część kameralna: Przygotowywanie ekspertyzy, konsultacje z rolnikiem, konsultacje z doradcą Opiniowanie przez RDOŚ: opinia do dokumentacji przyrodniczej o zgodnej ze stanem faktycznym kwalifikacji siedlisk przyrodniczych lub siedlisk lęgowych ptaków, - do (wer. elektr. /ewent. też papierowa); ewent. poprawki nanieść niezwłocznie W przypadku pozyt. opinii RDOS wysłanie gotowej ekspertyzy do: - rolnika (wraz z częścią planu DRŚ w wer. papier. + CD + oryginał opinii RDOŚ), - doradcy (wraz z częścią planu DRŚ w wer. papier. + CD ), - Min. Rolnictwa (do wer. elekt.+ oświadczenia) Jeżeli dane zawarte w dokumentacji przyrodniczej w trakcie trwania zobowiązania rolnośrodowiskowego ulegną zmianie - ekspert ma obowiązek nanieść odpowiednie zmiany i przesłać je do wszystkich ww. osób i instytucji 9

10 Koszty transakcyjne 10

11 Dokumentacja ornitologiczna terminy 1. Ekspert przekazuje sporządzoną dokumentację przyrodniczą w celu uzyskania opinii RDOŚ do 31 grudnia roku, w którym została sporządzona dokumentacja przyrodnicza. 2. RDOŚ wydaje powyższą opinię w terminie do dnia 15 kwietnia. 3. Ekspert po uzyskaniu pozytywnej opinii RDOŚ przesyła dokumentację przyrodniczą w wersji elektronicznej do MRiRW do dnia 30 kwietnia wraz z papierową wersją oświadczeń. 4. Rolnik realizuje zobowiązanie rolnośrodowiskowe od 15 marca w roku, w którym złożył pierwszy wniosek o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w cyklu pięcioletnim, czyli do 14 marca. 5. Rolnik składa wniosek do ARiMR o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej w terminie od 15 marca do 15 maja. 11

12 Płatność rolnośrodowiskowa przyznawana do działek rolnych użytkowanych jako trwałe użytki zielone (TUZ). Liczy się faktyczny stan użytkowania danej działki rolnej (historia 5 lat wstecz) dla ekspertyz z 2010r.: przy wchodzeniu w PRŚ od 2011 r. nie można łączyć pakietu 2 Roln. ekologiczne (war. 2.3, 2.4) z wariantami pakietów 4/5. 12

13 Płatność rolnośrodowiskowa Działka ewidencyjna -ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych Działka rolna - oznacza zwarty obszar gruntu o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha obejmujący jedną grupę upraw. W przypadku Pakietów 4. i 5. działka rolna obejmuje jednolity, wyodrębniony obszar objęty jednym wariantem w ramach tych pakietów. Działka RSO ( RolnoŚrodowiskowa Ornitologiczna ), powierzchnia jednolita pod względem obszaru stanowiącego siedlisko lęgowe, z dopuszczeniem zróżnicowania roślinności i warunków wodnych w obrębie działek ornitologicznych jeżeli mozaika różnych siedlisk stanowi w całości obszar lęgowy gatunków ptaków wymienionych w rozporządzeniu rolnośrodowiskowym. W skład działki RSO może wchodzić kilka działek rolnych. PEG (powierzchnia ewidencyjno gospodarcza) - jednolita płatność obszarowa przysługuje do powierzchni gruntów rolnych nie większej niż maksymalny kwalifikowalny obszar wyznaczony dla działki ewidencyjnej (tzw. PEG) w systemie identyfikacji działek rolnych (LPIS), o którym mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. 13

14 Dokumentacja ornitologiczna jest załącznikiem do planu działalności RŚ i zawiera: -część A (dane ogólne): zestawienie pow. działek, dane osobowe rolnika i eksperta -część B (dane szczegółowe): karty opisu poszczeg. działek RSO, wymogi użytkowania -załączniki: - dokumentację graficzną (szkice działek rolnych odpowiednio oznaczone); - dokumentację fotograficzną -całość na formularzu z CDR w wersji papierowej oraz elektr. na CD - w wersji papierowej: podpis + każda strona parafowana przez eksperta 14

15 Dokumentacja ornitologiczna - wzór oświadczenia 15

16 Problemy? ekspert vs. rolnik -brak map PEG -niewysyłanie umowy - zapominanie o wymogach PRŚ (np. o koszeniu po 1.8) - przeoranie łąki, skoszenie w sezonie lęgowym - PEG niezgdony z rzeczywistością ekspert vs. metodyka -poprawiło się: nie ma nakładania się informacji z części A i B dokumentacji; gdy jest PEG nie trzeba mierzyć GPSem -ale: brak informacji o zmianach poprzez mail niespójności w metodyce, także w ostatniej wersji z kwietnia 2010 r. (np. dotyczące przebiegu granic RSO/ działek rolnych; realizacji jednoczesnej pakietu 2.3/2.4 oraz 4/5 na tej samej działce) 16

17 Metodyka wyznaczania działek ornitologicznych Obowiązkiem eksperta jest wyznaczenie działek RSO, oraz w ich ramach działek rolnych, do których będzie przyznawana płatność. podział użytków zielonych na powierzchnie jednolite pod względem obszaru stanowiącego siedlisko lęgowe, z dopuszczeniem zróżnicowania roślinności i warunków wodnych w obrębie działek ornitologicznych jeżeli mozaika różnych siedlisk stanowi w całości obszar lęgowy danego gatunku ptaka po potwierdzeniu występowania określ. gat. ptaków ekspert tworzy działki RSO (działki ornitologiczne); numeracja np. RSO 01, RSO 02 min. pow. działki rolnej 0,1 ha, max. pow. nieograniczona, ale jednolita powierzchniowo i adekwatna do liczebności ptaków. 1 terytorium = 10 ha 17

18 Niejednorodności niejednorodność w granicach wyznaczonych działek RSO, wliczane do powierzchni działki rolnej: całkowita powierzchnia zadrzewień, zakrzaczeń oraz otwarte lustro wody (oczka wodne) o sumarycznej powierzchni do 100 m² oraz struktury [liniowe] nieużytkowane rolniczo o szerokości 2 m (np.drogi, rowy i itp.). do niejednorodności w granicach wyznaczonych działek rolnych (a także RSS i RSO) nie mogą być włączane struktury nieużytkowane rolniczo o szerokości > 2 m (np. drogi, rowy itp.) lub o sumarycznej powierzchni większej niż 100 m2, (np. oczka wodne, zakrzaczenia). powierzchnia powyższych niejednorodności może zostać włączona w granice (obrys) działki RSS/RSO natomiast nie może ona zostać wliczona do powierzchni działki RSS/RSO. W związku z powyższym nie może ona zostać zgłoszona we wniosku o przyznanie płatności rolnośrodowiskowej. 18

19 Wyznaczenie granic działek RSO i powierzchni działek Rolnik uzyskuje mapę PEG od ARiMR jeśli: - uczestniczy w systemie płatności bezpośrednich lub - nie wnioskował o płatności bezpośrednie jednak w roku poprzednim złożył wniosek w ramach programu rolnośrodowiskowego lub - rolnik może wystąpić do ARiMR o taką mapę na prośbę eksperta przyrodniczego Wydzielenie granic z pomocą GPS gdy: - ekspert nie ma możliw. uzyskania od rolnika mapy z PEG z granicami i powierzchniami działek rolnych. - ekspert wyznacza nowe granice działki rolnej (w ramach RSO), które nie pokrywają się z PEG. W przypadku wykorzystania GPS należy określić: - wsp. geogr. linii załamania wydzielonej działki RSO; - pow. całkowitą działki RSO; - pow. działek rolnych wchodzących w skład danej RSO; - pow. działek rolnych zlokalizowanych na poszczególnych działkach ewidencyjnych. Działki RSS i RSO oraz działki rolne zaznacza się na wydruku ortofotomapy z naniesionymi działkami ewidencyjnymi. Granice działek łatwe do odnalezienia w terenie. Nie zaznaczać działek mniejszych niż 0,1 ha. 19

20 Wyznaczenie granic działek RSO i powierzchni działek RSO może być mniejsza/ równa / większa od dz. ewid, po wyznaczeniu działek RSO, ekspert wyznacza działki rolne A, B, C. dz. rolna mniejsza lub równa RSO, ale nigdy większa od RSO! pow. dz. RSO = suma pow. działek rolnych (ale obrys działki RSO może zawierać inne elementy): - gdy występują elementy liniowe węższe niż 2m => działka RSO pokrywa się z dz. rolną - gdy występują elementy liniowe szersze niż 2 m (rowy, droga, także gdy porośnięte drzewami) => w ramach RSO wyznaczyć działki rolne - gdy występują elementy liniowe szersze niż 2 m (należące do innego rolnika) => stworzyć 2 działki RSO (a w nich osobne działki rolne) - gdy występuje działka (należąca do innego rolnika, działka nieużytkowana, nie kwalifikująca się do wariantu) => stworzyć 2 działki RSO (w nich osobne działki rolne) 20

21 21

22 Wyznaczenie granic działek RSO i powierzchni działek 22

23 Dopłatowe gatunki ptaków 1. Gatunki kluczowe: - biegus zmienny podgat. schinzii (Calidris alpina schinzii), -błotniak łąkowy (Circus pygargus), - czajka (Vanellus vanellus), - derkacz (Crex crex), - dubelt (Gallinago media), - krwawodziób (Tringa totanus), - kulik wielki (Numenius arquata), - kszyk (Gallinago gallinago), - rycyk (Limosa limosa), - wodniczka (Acrocephalus paludicola) 3. Gatunki pozostałe, np.: - skowronek, szpak, sikory, pokrzewki, krukowate itp. 2. Gatunki towarzyszące: - cyranka (Anas querquedula), - batalion (Philomachus pugnax), - brodziec pławny (Tringa stagnatilis), - sowa błotna (Asio flammeus), - kraska (Coracias garrulus), - świergotek łąkowy (Anthus pratensis), - pliszka żółta (Motacilla flava), - pliszka cytrynowa (Motacilla citreola), - pokląskwa (Saxicola rubetra), -kląskawka (Saxicola torquata), - świerszczak (Locustella naevia), - potrzeszcz Emberiza calandra 23

24 Metodyka liczenia ptaków metoda kartograficzna: obserwacje gatunek + zachowanie na ortofotomapę; przejście działki pasami w lewo i prawo po 250m; 3x kontrola między a 15.07; notować daty i godziny kontroli, nie częściej niż co 2 tyg., kontrola 3x nawet jeśli już po 1-2 kontrolach działka się kwalifikuje; w godz. 5-7 rano, max do 9. Liczenia kszyka, dubelta, wodniczki między 20-22, derkacza miedzy Gat. kluczowe zaznacza się także w pasie do 250m wokół działki. oszacowanie liczebności populacji lęgowej gat. kluczowych, określenie przestrzennego rozkładu terytoriów (w przyp. wysokich zagęszczeń dopuszcza się obrysowanie obszarów z podaniem orient. liczby par); wynikiem mapa występowania osobników gat. kluczowych i towarzyszących Do Komisji Faunistycznej zgłosić lęgi: biegusa zmiennego, bataliona, brodźca pławnego, sowy błotnej, kraski, pliszki cytrynowej oraz dubelta poza Bagnami Biebrzańskimi. W trakcie kontroli dokument. fotograficzna w celu udokumentowania fizjonomii roślinności; notować inf. o występowaniu chronionych gatunków roślin, grzybów lub zwierząt. 24

25 Kwalifikacja do wariantu ptasiego i zalecenia 25

26 Kwalifikacja do wariantu ptasiego i zalecenia 1x gat. kluczowy: w kat. gniazdowanie pewne (C) 2x gat. kluczowy (min. po 14 dniach): w kat. niższej niż gniazd. pewne (<C) 1x gat. kluczowy: w kategorii niższej niż gniazd. pewne (C) + 3 inne gatunki kluczowe lub towarzyszące 1x gat. kluczowy poza RSO (max. 250m) w kat. gniazd. pewne (C) + 3 inne gatunki kluczowe lub towarzyszące na działce RSO 26

27 Wymogi użytkowania w dokumentacji przyrodniczej obligatoryjnie wymogi pakietu i wariantu przedstawić uszczegółowienia zadań związanych z wdrażaniem wskazanego wariantu a wynikających z rozporządzenia RŚ (np. wypas czy koszenie, zawężenie terminu koszenia) dodatkowe zalecenia dotyczące zachowania stwierdzonego siedliska przyrodniczego i jego typowych gatunków (np. wykaszanie rowu melioracyjnego /wstawienie zastawek) na względzie ekspert ma wymogi ekologiczne ptaków, oraz ograniczenie rozwoju roślin ekspansywnej na terenach chronionych można zaostrzyć wymogi, jednak muszą być oparte na PO /PZO /celach ochrony; mogą być sprzeczne z rozp. RŚ wypas: określić dopuszczalną obsadę, obciążenie i termin wypasu i wpisać do w planie DRŚ umieścić plan wypasu (maksymalna obsada, obciążenie i terminy) oraz informacje na temat ewentualnej konieczności zastosowania nawożenia, wapnowania i selektywnych mazaczy herbicydowych. 27

28 Załączniki do dokumentacji przyr. ornitologicznej 1. Dokumentacja fotograficzna: - min. 3 foto. siedliska lęgowego (obejmujące możliwie największą przestrzeń oraz charakterystyczne elementy krajobrazu lub stały punkt odniesienia, umożliwiający jednoznaczną identyfikację działki w terenie); - nie po skoszeniu działki, nie pod śniegiem -w niezależnych plikach i niezależnym wydruku; dobra rozdzielczość, kolor 9x13 cm, opis: data wykonania fotografii, rodzaj siedliska/gatunku, oznaczenie działki RSO, autor zdjęcia); gat. roślin podpisać nazwą łacińską i polską. 28

29 Załączniki do dokumentacji przyr. ornitologicznej 2. Szkice działek rolnych -Na podkładzie ortofotomapy z granicami i numerami dz. Ewid. -kierunek N, podziałka skali, - granice i oznaczenia dz. Rolnych (A, B, C.; każda działka rolna w gospodarstwie musi mieć inna literę alfabetu) - granica i oznaczenia poszcz. Działek RSO - pow. Pozostawione bez koszenia w poszcz. Latach - zaznaczenia miejsc obserwacji gatunków ptaków - elementy krajobrazu rolniczego nieużytk. rolniczo stanowiące ostoje dzikiej przyrody (kamieńce, starorzecza, oczka wodne itp.); 29

30 Ekspert przyrodniczy i dokumentacja przyrodnicza ornitologiczna Dziękuj kuję Tomasz Knioła Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN 30