DOŚWIADCZENIA ROZWOJU KLASTRÓW W POLSCE

Transkrypt

1 DOŚWIADCZENIA ROZWOJU KLASTRÓW W POLSCE Marita Koszarek BSR Expertise, Politechnika Gdańska

2 MARITA KOSZAREK ekspert międzynarodowy ponad 9 lat doświadczenia w zakresie klastrów bezpośrednia współpraca z inicjatywami klastrowymi w Polsce i za granicą współautorka rekomendacji do Regionalnego Programu Wspierania Klastrów dla Województwa Pomorskiego na lata doradca Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i PARP w zakresie polityki rozwoju klastrów prowadzenie warsztatów strategicznych i symulacyjnych dla animatorów oraz uczestników klastrów a także szkoleń dla administracji autorka strategii dla inicjatyw klastrowych wiele publikacji dot. klastrów, także poradniki dla PARP

3 WPROWADZENIE Klaster Inicjatywa klastrowa Koordynator

4 KLASTER TO NIE TYLKO GRUPA FIRM! biznes media nauka i edukacja lokalne społeczności organizacje animujące współpracę instytucje finansowe administracja

5 Ewolucja aktywności inicjatyw klastrowych Współpraca z B+R Integracja środowiska biznesowego Lobbing Współpraca lokalna/ regionalna Kapitał ludzki i Kwalifikacje Innowacyjność Organizacja łańcucha wartości Wspólna infrastruktura Nowi inwestorzy Ekspansja międzynarodowa Promocja Rozpoznawalność/ marka Źródło: M. Dzierżanowski Polskie klastry i polityka klastrowa, 2012

6 ROZWÓJ KLASTRA Działania w różnych obszarach realizowane przez różne podmioty wspólne działania biznesowe działania mające znaczenie dla szerokiej grupy podmiotów konieczność uzgodnienia i koordynacji!

7 REALNE EFEKTY WSPÓŁPRACY W RAMACH KLASTRÓW Wspólne projekty i dostęp do finansowania Rozwój wspólnych zasobów (np. infrastuktura) Promocja kreowanie marki, oddziaływanie na świadomość klientów Nowe wspólne produkty Aktywność rynkowa- nowi klienci, możliwość zdobycia większych zleceń Internacjonalizacja działań Dostęp do wiedzy i informacji istotnych dla rozwoju branży i poszczególnych firm Rozwój zasobów ludzkich szkolenia, programy nauczania, jakość kształcenia Transfer technologii wykorzystanie potencjału B+R Ułatwienie kontaktów z władzami lokalnymi kształtowanie warunków działania

8 Klaster organizuje szkolenia prowadzone przez ekspertów ze środowiska nauki i biznesu dla członków i podmiotów spoza klastra. Klaster rozwija wiedzę pracowników przedsiębiorstw skupionych w klastrze w zakresie komercjalizacji wyników badań naukowych. Klaster umożliwił uruchomienie dedykowanego programu wsparcia dla lotnictwa. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce, edycje 2010 i 2012, PARP

9 Giełda towarowa dla członków porozumienia. Klaster Firm Informatycznych Polski Wschodniej - wsparcie w zakresie wprowadzania produktów członków klastra na rynki zagraniczne. Klastry budują platformy online wymiany wiedzy, zarządzania projektami i organizacji pracy. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce, edycje 2010 i 2012, PARP

10 ROZWÓJ KLASTRÓW W POLSCE ok. 180 inicjatyw w tym około 45 sformalizowanych, aktywnych główne branże: ICT, lotnictwo, ekoenergetyka, budownictwo, żywność inicjatywy oddolne lub mieszane inicjatorami najczęściej podmioty sektora prywatnego ale też sektor nauki i B+R oraz sektor publiczny głównie w formie stowarzyszeń, porozumień, spółek prawa handlowego, fundacji głównie przedsiębiorcy: 8 do 102, przede wszystkim MSP Najczęściej co najmniej połowa członków to firmy mikro. Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce, edycje 2010 i 2012, PARP

11 OCENA ROZWOJU KLASTRÓW W POLSCE największy sukces: działania rynkowe (sprzedażowe), marketingowe, szkoleniowe, informacyjne, infrastrukturalne mniejsze efekty w zakresie: innowacji technicznych i organizacyjnych ale znacząca poprawa coraz większa liczba projektów technologicznych, organizacyjnych i in. coraz mniejsze wątpliwości związane z ochroną własności intelektualnej wzrost liczby innowacji objętych ochroną prawną mało wspólnej oferty, dystrybucji czy jednego produktu dużo zależy od pozycji i aktywności koordynatora klastra Źródło: Benchmarking klastrów w Polsce, edycje 2010 i 2012, PARP

12 DLACZEGO INICJATYWY KLASTROWE SIĘ ROZPADAJĄ? Brak spójnej strategii rozwoju klastra (37%) Niedostateczna analiza silnych stron i szans (32%) Koordynator nie zbudował wystarczającej sieci kontaktów (29%) Brak biura (26%) Małe znaczenie branży w regionie (25%) Problem z finansowaniem ważnych projektów (22%) Słaba marka regionu/klastra (21%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie K.Erlandsson(2006)

13 BARIERY ROZWOJU INICJATYWY (1) Obawa przed potencjalnym ryzykiem Narażenie własnego know-how na poznanie przez konkurentów Brak wyłączności na stosowanie rozwiązań we wspólnie opracowanych nowych produktach Podział zysków, brak wyłączności na pobieranie zysków Dostęp do wrażliwych danych Brak widocznych korzyści Brak wiedzy o partnerach, by oszacować korzyści Nierealistyczne oczekiwaniami w odniesieniu do współpracy Brak pomysłów na współpracę

14 BARIERY ROZWOJU INICJATYWY (2) Brak zaangażowania pracowników partnerów dłuższy czas wdrożenia -konieczność koordynacji między kilkoma partnerami dodatkowe zadania, równolegle do codziennych zadań biznesowych (np. dostępny czas na spotkania wewnątrz sieci i związane z nimi koszty) Skupienie na zbyt szerokiej lub zbyt wąskiej specjalizacji Ograniczone finanse organizacja współpracy, biuro i personel projekty

15 BARIERY ROZWOJU INICJATYWY (3) Organizacyjne i prawne odpowiednia struktura i sposoby współdziałania podejmowanie decyzji podział obowiązków i kompetencje osób trudna współpraca z instytucjami ustawa o zamówieniach publicznych Brak zaufania wobec partnerów i instytucji zaangażowanych czy będą reprezentować moje interesy czy swoje? czy mają wystarczające kompetencje?

16 PRZEŁAMYWANIE BARIER Wykorzystanie potencjału partnerów regionalnych Struktura projektowa Finansowanie dopasowane do celu

17 PARTNERZY W REGIONIE Pozyskiwanie kompetencji niezbędnych do rozwoju klastra z instytucji otoczenia biznesu i innych zasobów regionu w zakresie: Realizacji usług na rzecz członków klastra; Dopasowania oferty do specyficznych potrzeb; Pozyskiwania wsparcia finansowego; Współpracy międzynarodowej; Inne;

18 FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI KLASTRÓW uzależnione od przyjętych celów i zaplanowanych działań!!! Finansowanie prywatne składki członkowskie lub inna forma opłaty adm; przychody z usług dla uczestników lub klientom zewn.; prowizje z pośrednictwa w pozyskiwaniu nowych zamówień; wkłady niepieniężne uczestników np. użyczenie sali na spotkania; wkłady finansowe uczestników jako partnerów wspólnych inwestycji. Finansowanie publiczne- najczęściej współfinansowanie projektów ze środków europejskich konieczność zapewnienia określonego poziomu wkładu własnego

19 BRĄZOWA ODZNAKA DOSKONAŁOŚCI DLA KLASTRA Źródło: Dr. Reinhard BUESCHER,DG Enterprise and Industry, EC, BSR Innovation Express: Cluster-to Cluster Conference, April 2013

20 ZŁOTA ODZNAKA DOSKONAŁOŚCI DLA KLASTRA Źródło: Dr. Reinhard BUESCHER,DG Enterprise and Industry, EC, BSR Innovation Express: Cluster-to Cluster Conference, April 2013

21 ZŁOTA ODZNAKA DOSKONAŁOŚCI DLA KLASTRA 5 grup wskaźników jakości 1. struktura klastra, kwestie uczestnictwa, liczby podmiotów 2. zarządzanie i współpraca kwalifikacje kadry zarządzającej, przejrzystość podziału ról, zaangażowanie w proces dec. poziom współpracy w obrębie klastra Innowacyjność 3. strategia, cele źródła finansowania, usługi świadczone na rzecz klastra 4. komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna, obecność klastra w sieci (języki!) 5. promocja, rozpoznawalność klastra mediach, poziom satysfakcji uczestników, przykłady dobrych praktyk

22 REKOMENDACJE DLA PRZYSZŁEJ POLITYKI KLASTROWEJ szerokie wspieranie współpracy w ramach klastrów w powiązaniu z inteligentnymi specjalizacjami regionów stabilizacja działalności inicjatyw dostosowanie wsparcia do różnej specyfiki klastra prywatne współfinansowanie rozwoju klastrów tworzenie ekosystemu instytucji na rzecz rozwoju klastra koncentracja wsparcia na poziomie krajowym na klastrach o największym potencjale rozwoju koordynacja polityk i instrumentów publicznych wokół kluczowych klastrów aktywne uczestnictwo administracji w działaniach klastrów

23 PROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ (PROJEKT) A KLASTRY w sposób szczególny wspierane będą tzw. krajowe klastry kluczowe zostaną wyselekcjonowane w trybie otwartego konkursu w oparciu o jakościową ocenę według ustalonych kryteriów będą mogły korzystać z działań ukierunkowanych na internacjonalizację działalności rozwoju współpracy z podmiotami zewnętrznymi (w tym marketing, branding, sieciowanie krajowe i międzynarodowe) poszczególni członkowie otrzymają preferencje przy ubieganiu się o dofinansowanie projektów w ramach przewidzianych w programie instrumentów wsparcia

24 DZIĘKUJĘ Marita Koszarek