RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 19 grudnia 2011 r. (12.01) (OR. en) 18899/11. Międzyinstytucjonalny nume r referencyjny: 2011/0435 (COD)

Transkrypt

1 RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 19 grudnia 2011 r. (12.01) (OR. en) Międzyinstytucjonalny nume r referencyjny: 2011/0435 (COD) 18899/11 ETS 22 MI 679 COMPET 629 EDUC 297 CODEC 2507 WNIOSEK Od: Komisja Europejska Data: 19 grudnia 2011 r. Nr dok. Kom.: COM(2011) 883 wersja ostateczna Dotyczy: Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie [...] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym Delegacje otrzymują w załączeniu wniosek Komisji przekazany wraz z pismem przewodnim od dyrektora Jordiego AYETA PUIGARNAUA Sekretarzowi Generalnemu Rady Unii Europejskiej Uwe CORSEPIUSOWI. Zał.: COM(2011) 883 wersja ostateczna 18899/11 mm DGC 1 A PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia KOM(2011) 883 wersja ostateczna 2011/0435 (COD) Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie [...] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (Tekst mający znaczenie dla EOG) {SEK(2011) 1558 wersja ostateczna} {SEK(2011) 1559 wersja ostateczna}

3 UZASADNIENIE 1. KONTEKST I CEL WNIOSKU 1.1. Kontekst ogólny Mobilność wykwalifikowanych specjalistów w Unii Europejskiej jest mała. Wydaje się jednak, że istnieje duży niewykorzystany potencjał w zakresie mobilności: według badania Eurobarometru z 2010 r % obywateli UE rozważa podjęcie pracy za granicą. Uznawanie kwalifikacji zawodowych jest kluczem do skutecznego funkcjonowania podstawowych swobód rynku wewnętrznego dla obywateli UE. Jednocześnie mobilność nie powinna mieć miejsca kosztem konsumentów, w szczególności pacjentów, którzy oczekują od pracowników służby zdrowia odpowiednich umiejętności językowych. Ponadto potencjał bardziej zintegrowanego rynku usług pozostaje niewykorzystany w obszarze usług świadczonych w ramach wolnych zawodów; podczas gdy w dyrektywie usługowej 2 z 2006 r. stworzono nowe możliwości, głównym celem dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych z 2005 r. 3 była konsolidacja 15 obowiązujących dyrektyw w ramach jednego instrumentu. Modernizacja dyrektywy stanowiłaby także odpowiedź na potrzeby państw członkowskich, w których występuje rosnący niedobór wykwalifikowanej siły roboczej. W związku z tym mobilność obywateli UE na jednolitym rynku jest ważną kwestią. Niedobór siły roboczej nie tylko będzie utrzymywał się w przyszłości, ale przewiduje się, że wzrośnie w szczególności w służbie zdrowia, w sektorze edukacji, a także w sektorach rozwijających się, takich jak budownictwo lub usługi dla przedsiębiorstw. Już w swojej strategii na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu ( Europa 2020 ) Komisja podkreśliła potrzebę sprzyjania wewnątrzunijnej mobilności. W komunikacie Nowe umiejętności w nowych miejscach pracy 4 ostrzegano, że na rynku pracy UE utrzymuje się brak równowagi i że nie wykorzystuje się wystarczająco możliwości związanych z mobilnością pracowników. Również w sprawozdaniu na temat obywatelstwa 5 z 2010 r. podkreślono potrzebę modernizacji w tej dziedzinie w interesie obywateli UE. W rocznej analizie wzrostu gospodarczego w latach 2011 i i w Akcie o jednolitym rynku 7 Komisja wskazała na uznawanie kwalifikacji zawodowych jako na kwestię o Eurobaro metr n r 363. Dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 376 z , s. 36). Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 255 z , s. 22). Nowe umiejętności w nowych miejscach pracy - Przewidywanie wymogów rynku pracy i potrzeb w zakresie umiejętności oraz ich wzajemne dopasowywanie, komunikat Komisji, COM(2008)868 z Sprawozdanie na temat obywatelstwa UE 2010 r. Usuwanie przeszkód w zakresie praw obywatelskich UE, COM(2010)603 z Roczna wizja wzrostu gospodarczego: wsparcie całościowej odpowiedzi UE na kryzys, komunikat Komisji, COM(2011)11 z Ko munikat Ko misji Akt o jednolitym rynku: Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania Wspólnie na rzecz nowego wzrostu gospodarczego, COM(2011)206, SEC(2011)467. PL 2 PL

4 zasadniczym znaczeniu. W Akcie o jednolitym rynku podkreślono potrzebę modernizacji obowiązujących ram jako elementu dwunastu dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania wśród obywateli. Dnia 23 października 2011 r. Rada Europejska 8 wezwała instytucje do podjęcia najwyższych starań w celu osiągnięcia porozumienia politycznego w kwestii 12 inicjatyw określonych w Akcie o jednolitym rynku, w tym w sprawie wniosku Komisji dotyczącego modernizacji przedmiotowej dyrektywy. Parlament Europejski również wezwał do podjęcia pilnych działań w swoim sprawozdaniu z dnia 15 listopada 2011r Cel wniosku Komisja nie proponuje nowej dyrektywy, lecz właściwie ukierunkowaną modernizację istniejących przepisów z uwzględnieniem następujących celów: zmniejszenie złożoności procedur dzięki europejskiej legitymacji zawodowej, która pozwalałaby na pełniejsze wykorzystanie zalet systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), który już odniósł powodzenie (zob. sekcja 4.1); reforma ogólnych przepisów dotyczących podejmowania działalności w innym państwie członkowskim lub tymczasowego przenoszenia się (zob. sekcje 4.2., 4.3 i 4.4.); modernizacja systemu automatycznego uznawania kwalifikacji, w szczególności w przypadku pielęgniarek, położnych, farmaceutów i architektów (zob. sekcje 4.5, 4.6 i 4.7); zaproponowanie w dyrektywie ram prawnych dla częściowo wykwalifikowanych specjalistów i dla notariuszy (zob. sekcja 4.8); wyjaśnienie gwarancji dla pacjentów, których obawy dotyczące umiejętności językowych i ryzyka uchybień należy lepiej odzwierciedlić w ramach prawnych (zob. sekcja 4.9); wprowadzenie wymogu prawnego w odniesieniu do dostarczania w sposób bardziej przyjazny użytkownikom informacji tematycznych dotyczących przepisów regulujących uznawanie kwalifikacji w oparciu o kompleksową infrastrukturę administracji elektronicznej dla całego procesu uznawania kwalifikacji (zob. sekcja 4.10); rozpoczęcie systematycznego przeglądu i systematycznej wzajemnej oceny w odniesieniu do wszystkich zawodów regulowanych w państwach członkowskich (zob. sekcja 4.11). 8 9 EUCO 52/11. A7-0373/ PL 3 PL

5 2. WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENA SKUTKÓW Inicjatywa jest wynikiem oceny ex-post dyrektywy i szerokich konsultacji ze wszystkimi głównymi zainteresowanymi stronami, w tym właściwymi organami, organizacjami zawodowymi, instytucjami akademickimi i obywatelami Ocena Ocenę ex-post prowadzono od marca 2010 r. do maja 2011 r. Komisja Europejska zwróciła się do właściwych organów i krajowych koordynatorów ds. stosowania dyrektywy i otrzymała około 200 sprawozdań dotyczących doświadczeń, opublikowanych na stronie internetowej Komisji 10. Ponadto firmie GHK Consulting zlecono przeprowadzenie badania 11 dotyczącego w szczególności skutków niedawnych reform systemu edukacji w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych Konsultacje społeczne Dnia 7 stycznia 2010 r. Komisja rozpoczęła konsultacje społeczne dotyczące dyrektywy. Służby Komisji otrzymały 370 uwag 12. Dnia 22 czerwca 2010 r. Komisja przyjęła zieloną księgę 13 Unowocześnienie dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Otrzymano około 420 uwag. Komisja zorganizowała także dwie publiczne konferencje na temat zmiany dyrektywy Wynik konsultacji Wszystkie zainteresowane strony uznały potrzebę zapewnienia lepszego dostępu do informacji na temat uznawania kwalifikacji. Większość obywateli i organizacji zawodowych poparła uproszczenie procedur uznawania kwalifikacji, podczas gdy przedstawiciele służby zdrowia podkreślili także potrzebę zagwarantowania jakości usług. Znaczna większość zainteresowanych stron we wszystkich kategoriach wyraziła pozytywne opinie na temat pomysłu europejskiej legitymacji zawodowej. Wiele organizacji zawodowych wyraziło poparcie dla zmiany koncepcji wspólnych platform. Większość właściwych organów i organizacji zawodowych reprezentujących zawody korzystające z automatycznego uznawania kwalifikacji zgodziła się co do potrzeby modernizacji systemu Grupa sterująca ds. europejskiej legitymacji zawodowej W styczniu 2011 r. Komisja Europejska utworzyła grupę sterującą złożoną z ekspertów zewnętrznych w celu omówienia potrzeby i wykonalności wprowadzenia europejskiej legitymacji zawodowej. Grupa zgromadziła przedstawicieli różnych stowarzyszeń Zob. Badanie, opublikowane dnia 31 października 2011 r., dostępne jest pod adresem: Zob. COM(2011)367 wersja ostateczna. PL 4 PL

6 zawodowych i właściwych organów oraz przeprowadziła szereg badań sytuacyjnych 14 przedstawionych na Forum Jednolitego Rynku, które odbyło się w Krakowie w dniach 3 4 października. W swojej deklaracji uczestnicy Forum z zadowoleniem przyjęli koncepcję europejskiej legitymacji zawodowej Ocena skutków Komisja przeprowadziła ocenę skutków różnych wariantów strategicznych. W ramach tej analizy zidentyfikowano osiem grup problemów głównie w oparciu o wynik oceny i reakcje na zieloną księgę. Wspomniane grupy problemów obejmują: dostęp do informacji dotyczących procedur uznawania kwalifikacji, skuteczność procedur uznawania kwalifikacji, funkcjonowanie systemu automatycznego uznawania kwalifikacji, warunki mające zastosowanie w przypadku prowadzenia działalności i w przypadku mobilności tymczasowej oraz zakres stosowania dyrektywy. Ponieważ podczas oceny jednym ze szczególnych zagadnień okazało się zdrowie publiczne, przy określaniu problemu uwzględniono również ochronę pacjentów. Ostatni problem dotyczy braku przejrzystości i uzasadnienia wymogów dotyczących kwalifikacji w przypadku zawodów regulowanych. W ramach analizy określono trzy następujące cele ogólne: ułatwienie mobilności specjalistów i wewnątrzunijnego handlu usługami, sprostanie wyzwaniu związanemu z obsadzeniem stanowisk wymagających posiadania wysokich kwalifikacji i zaoferowanie większej liczby możliwości osobom poszukującym pracy. W ramach tych celów określono cele szczegółowe z uwzględnieniem kontekstu i zidentyfikowanych problemów. Przeanalizowano szereg wariantów dla każdej grupy problemów i oceniono je przy zastosowaniu następujących kryteriów: skuteczność, efektywność, spójność i wpływ na zainteresowane strony (korzyści i koszty dla mobilnych specjalistów, państw członkowskich, konsumentów i pacjentów, pracodawców). W odniesieniu do dostępu do informacji w ramach oceny skutków zbadano różne warianty służące ułatwieniu identyfikacji właściwych organów i wymogów w zakresie dokumentacji oraz propagowaniu korzystania z procedur elektronicznych. Za wariant preferowany uznano rozszerzenie zakresu pojedynczych punktów kontaktowych (utworzonych na podstawie dyrektywy usługowej). Dzięki rozwinięciu istniejących struktur wariant ten nie powinien wiązać się ze znacznym wzrostem kosztów. W związku ze skutecznością procedur uznawania kwalifikacji rozważono różne warianty służące skróceniu czasu trwania procedur i zapewnieniu lepszego wykorzystania środków wyrównawczych. Wariantem preferowanym było wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej, w oparciu o większe zaangażowanie ze strony rodzimego państwa członkowskiego, ponieważ takie rozwiązanie stwarza warunki sprzyjające przyspieszeniu procedury uznawania kwalifikacji. Dla określonych państw członkowskich wariant ten może wiązać się z ponoszeniem pewnych kosztów administracyjnych, jednak dzięki niemu specjaliści mogliby korzystać z szybszych procedur uznawania kwalifikacji. Ponadto określono zestaw środków mających na celu poprawę stosowania i organizacji środków wyrównawczych. Ponadto w ramach analizy uznano, że konieczna jest zmiana pojęcia 14 Zob. PL 5 PL

7 wspólnych platform w celu ułatwienia uznawania kwalifikacji w odniesieniu do określonych zawodów. Jeżeli chodzi o system automatycznego uznawania kwalifikacji, przeanalizowano różne warianty mające na celu usprawnienie procedury zawiadamiania o nowych dyplomach i ich badania. Najbardziej skutecznym i efektywnym wariantem wydaje się utworzenie funkcji krajowych komórek ds. nadzoru zgodności z prawem. Przeanalizowano różne zestawy wariantów mających na celu dostosowanie minimalnych wymogów w zakresie kształcenia w odniesieniu do zawodów związanych z konkretnymi sektorami w szczególności w odniesieniu do lekarzy, pielęgniarek/pielęgniarzy, położnych, farmaceutów i architektów oraz modernizację klasyfikacji rodzajów działalności gospodarczej zawartej w załączniku IV do dyrektywy. Warianty te przedstawiono w streszczeniu oceny skutków. Przeanalizowano szereg wariantów w celu uproszczenia warunków mających zastosowanie do stałego miejsca prowadzenia działalności. W szczególności w ocenie skutków stwierdzono, że poziomy kwalifikacji określone w art. 11 należy zachować jako punkt odniesienia przy porównywaniu kwalifikacji, nie należy ich jednak stosować nadal przy ocenie kwalifikowalności danego wniosku. Wprowadzenie w dyrektywie zasady częściowego dostępu określono jako kolejne rozwiązanie, dzięki któremu możliwe jest zmniejszenie utrudnień dla mobilności. Szczególne wymogi mające zastosowanie do specjalistów pochodzących z państw członkowskich, w których dany zawód nie jest regulowany, uznano za zbędne w ramach zasad dotyczących prowadzenia działalności. W związku z mobilnością tymczasową w ramach oceny skutków przeanalizowano różne warianty, dzięki którym prawdopodobne byłoby ułatwienie tego rodzaju mobilności i zwiększenie pewności prawa z punktu widzenia specjalistów. Jeden z wybranych wariantów polega na uproszczeniu wymogów nakładanych na towarzyszących konsumentom specjalistów pochodzących z państw członkowskich, w których dany zawód nie jest regulowany. Ponadto w ocenie skutków stwierdzono, że każde państwo członkowskie powinno przedstawić wykaz zawodów mających wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo (w odniesieniu do których niezbędne jest przeprowadzenie wstępnej kontroli kwalifikacji). W ramach oceny skutków zbadano różne warianty strategiczne mające na celu wyjaśnienie zakresu stosowania dyrektywy i rozszerzenie go na nowe kategorie specjalistów. W ocenie skutków opowiedziano się za rozszerzeniem zakresu stosowania dyrektywy, na określonych warunkach, na specjalistów posiadających niepełne kwalifikacje i notariuszy. W przypadku kwalifikacji nabytych w państwie trzecim za wariant preferowany uznano utrzymanie stanu obecnego. Państwa członkowskie powinny jednak rozszerzyć przewidziany w dyrektywie sposób traktowania obywateli Unii na innych obywateli państw trzecich, o ile jest to wymagane w porozumieniach międzynarodowych o usługach świadczonych w ramach wolnych zawodów. W odniesieniu do ochrony pacjentów ocenie poddano różne warianty mające na celu zapewnienie większych gwarancji w odniesieniu do statusu specjalistów i ich umiejętności językowych W tym obszarze do wariantów preferowanych należy wprowadzenie mechanizmu ostrzegania w połączeniu ze zwiększoną przejrzystością między państwami członkowskimi w zakresie nieustannego doskonalenia zawodowego oraz wyjaśnienie zasad mających zastosowanie do kontroli umiejętności językowych. Rozważono szereg wariantów mających na celu poprawę przejrzystości i uzasadnienia w zakresie zawodów regulowanych. Zidentyfikowany w ramach oceny skutków wariant PL 6 PL

8 preferowany polega na wprowadzeniu wzajemnej oceny stosowania przepisów krajowych regulujących dostęp do określonych zawodów. Uznano, że synergie między różnymi wariantami preferowanymi zapewniają wewnętrzną spójność inicjatywy. Rada ds. Ocen Skutków rozpatrzyła projekt oceny skutków, a jej zalecenia zmierzające do jej poprawy włączono do sprawozdania końcowego. Opinia Rady ds. Ocen Skutków jest opublikowana wraz z niniejszym wnioskiem, podobnie jak końcowa ocena skutków i jej streszczenie. 3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU 3.1. Podstawa prawna Niniejszy wniosek opiera się na art. 46, art. 53 ust. 1, art. 62 i 114 TFUE Pomocniczość i proporcjonalność Zasada pomocniczości ma zastosowanie, o ile wniosek nie podlega wyłącznym kompetencjom UE. Cel dyrektywy nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez działania państw członkowskich, które nieuchronnie prowadziłyby do rozbieżnych wymogów i systemów proceduralnych zwiększających złożoność regulacji prawnych i powodujących nieuzasadnione przeszkody w mobilności specjalistów. Ponadto zmiany obecnego systemu prawnego oznaczają zmianę istniejącej dyrektywy, której można dokonać jedynie w ramach prawa Unii. Wniosek jest zatem zgodny z zasadą pomocniczości. Zasada proporcjonalności wymaga, aby każda interwencja była ukierunkowana i nie wykraczała poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia celów. Proponowane zmiany ograniczają się do tego, co niezbędne w celu zapewnienia lepszego funkcjonowania przepisów dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych, a zatem są zgodne z tą zasadą Wybór instrumentu Wniosek opiera się na art. 46, art. 53 ust. 1, art. 62 i 114 Traktatu, które przewidują stosowanie dyrektywy do celów wzajemnego uznawania kwalifikacji. Ponadto dyrektywa najlepiej odpowiada realizacji przedmiotowego zadania, ponieważ zapewnia państwom członkowskim elastyczność niezbędną do wdrożenia ustanowionych przepisów z uwzględnieniem ich krajowej specyfiki administracyjnej i prawnej. W związku z faktem, że państwa członkowskie muszą zmienić znaczną liczbę krajowych aktów ustawodawczych, ważne jest jednak, aby do zgłoszenia swoich środków transpozycji dołączyły co najmniej jeden dokument wyjaśniający związek pomiędzy częściami składowymi dyrektywy i odpowiednimi częściami krajowych instrumentów transpozycji Europejski Obszar Gospodarczy Akt będący przedmiotem wniosku dotyczy spraw Europejskiego Obszaru Gospodarczego i dlatego jego zakres powinien obejmować Europejski Obszar Gospodarczy. PL 7 PL

9 4. SZCZEGÓŁOWE WYJAŚNIENIE DOTYCZĄCE WNIOSKU Proponowane zmiany dyrektywy 2005/36/WE przedstawia się zgodnie z celami określonymi w sekcji Europejska legitymacja zawodowa i system wymiany informacji na rynku we wnętrznym Europejska legitymacja zawodowa Europejska legitymacja zawodowa będzie stanowiła alternatywne narzędzie, które można wdrożyć w przypadku tych zawodów, które spełniają kilka celów: oddolne zapotrzebowanie ze strony członków zawodu, znaczna mobilność i lepsza współpraca pomiędzy właściwymi organami poprzez IMI. Europejska legitymacja zawodowa oferuje także możliwości w odniesieniu do zawodów, których dotyczy głównie mobilność tymczasowa. Podsumowując, wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej będzie zależało od tego, czy wymagane jest jej wprowadzenie w odniesieniu do danego zawodu. Jej atrakcyjność powinna jednak sprawiać, że będzie ona przyjmowana w odniesieniu do coraz większej liczby zawodów. Europejska legitymacja zawodowa ma na celu ułatwienie i przyspieszenie procedury uznawania kwalifikacji przy jednoczesnym zwiększeniu jej przejrzystości. W związku z tym legitymacja ta wymaga większego zaangażowania ze strony rodzimego państwa członkowskiego, co oznacza przeniesienie pewnych kosztów i obciążeń administracyjnych z przyjmującego państwa członkowskiego na rodzime państwo członkowskie. Korzystanie z IMI powinno jednak zmniejszyć te koszty, a nową procedurę mogą przeprowadzać właściwe organy na miejscu, które już teraz są często zaangażowane w przygotowanie akt dotyczących uznawania krajowych specjalistów. W stopniu, w jakim europejską legitymację zawodową wprowadzono dla danego zawodu, rodzime państwo członkowskie dokona, na wniosek specjalisty, oceny kompletności jego akt i, w przypadku wniosku dotyczącego prowadzenia działalności gospodarczej, wystawi europejską legitymację zawodową. Rola rodzimego państwa członkowskiego jest nawet ważniejsza w przypadku mobilności tymczasowej, ponieważ będzie ono zarazem wystawiało i zatwierdzało legitymację. Stosowanie systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym staje się obowiązkowe, ponieważ będzie służyło jako zaplecze dla europejskiej legitymacji zawodowej. Zarówno zaangażowanie rodzimego państwa członkowskiego, jak i stosowanie IMI przyczyni się do zmniejszenia kosztu i czasu koniecznych do celów rozpatrzenia wniosku dotyczącego uznania kwalifikacji. Stwarza to warunki umożliwiające skrócenie terminów rozpatrywania wniosku na podstawie europejskiej legitymacji zawodowej w porównaniu do obowiązującej procedury, która nadal będzie stosowana w odniesieniu do specjalistów, którzy woleliby nie stosować europejskiej legitymacji zawodowej Nadanie IMI obowiązkowego charakteru na podstawie dyrektywy Od kolejnych rozszerzeń IMI mających na celu objęcie wszystkich mechanizmów uznawania kwalifikacji na podstawie dyrektywy wiele właściwych organów stosuje IMI regularnie i z dobrymi wynikami. Możliwości systemu są jednak osłabione, jeżeli właściwy organ nie jest zarejestrowany lub odmawia zajęcia się wnioskami o udzielenie informacji z powodu nieobowiązkowego charakteru IMI. Ponadto funkcjonowanie europejskiej legitymacji zawodowej jest uwarunkowane systematycznym stosowaniem IMI. W związku z tym we PL 8 PL

10 wniosku nakłada się na państwa członkowskie obowiązek stosowania IMI w przypadku wymiany informacji odnoszących się do uznawania kwalifikacji zawodowych Swoboda ś wiadczenia usług Dyrektywą 2005/36/WE wprowadzono tymczasowo specjalny system służący swobodnemu świadczeniu usług. Przewiduje on łagodniejsze zasady w odniesieniu do tymczasowych usługodawców: mogą oni świadczyć usługi bez wstępnej kontroli kwalifikacji zawodowych (oprócz zawodów mających wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo), która jest regułą w ramach mechanizmów uznawania kwalifikacji w przypadku założenia działalności gospodarczej. Zaproponowano szereg zmian mających na celu wyjaśnienie przepisów dotyczących swobodnego świadczenia usług. Usuwając wymóg posiadania doświadczenia zawodowego nałożony na usługodawców z państw członkowskich, w których dany zawód nie jest regulowany, gdy usługodawca towarzyszy usługobiorcy, wniosek zmierza do lepszego zaspokojenia potrzeb konsumentów przekraczających granice. W przypadku gdy wymóg posiadania doświadczenia zawodowego ma nadal zastosowanie, wniosek przewiduje, że można je nabyć w jednym państwie członkowskim lub w kilku państwach członkowskich, co stwarza więcej możliwości dla usługodawców w porównaniu z obecną sytuacją. W przypadku zawodów mających wpływ na zdrowie lub bezpieczeństwo państwa członkowskie wdrożyły wstępną kontrolę kwalifikacji na różne sposoby, co doprowadziło do niepewności prawnej usługodawców. Wniosek odnosi się do tej kwestii, wymagając od państw członkowskich nie tylko przedstawienia listy wszystkich zawodów uważanych za należące do tej kategorii, ale także przedstawienia powodów włączenia każdego zawodu. Pozwoli to usługodawcom poznać uprzednio dokładne wymogi, które muszą spełnić w celu swobodnego świadczenia usług i, poprzez większą przejrzystość, zmniejszyć ryzyko niewspółmiernych lub niepotrzebnych obowiązków. We wniosku wyjaśnia się ponadto sprawę wykazu dokumentów, których może wymagać państwo członkowskie przed świadczeniem usług po raz pierwszy. Stwierdza się także wyraźnie, że oświadczenie, którego złożenie może być wymagane od usługodawcy przed świadczeniem usługi, musi być skuteczne na całym terytorium państwa członkowskiego System ogólny Pierwszy element wniosku dotyczy istniejącej możliwości wykluczenia z zakresu dyrektywy niektórych kwalifikacji na podstawie art. 11, jeżeli istnieje różnica co najmniej dwóch poziomów pomiędzy wykształceniem specjalistów i wymogami w przyjmującym państwie członkowskim. Poziomy kwalifikacji powinno się w zasadzie stosować jedynie jako narzędzie odniesienia, a nie jako podstawę wykluczenia specjalistów z zakresu dyrektywy. Jedyny wyjątek odnosi się do osób, których kwalifikacje opierają się na doświadczeniu zawodowym i które starają się uzyskać dostęp do zawodu wymagającego posiadania dyplomu uniwersyteckiego. We wniosku wzmocniono także obowiązek państw członkowskich dotyczący lepszego uzasadniania środków wyrównawczych. Ponadto przewidziano obowiązek państw członkowskich dotyczący regularnego organizowania testów umiejętności. PL 9 PL

11 4.4. Dostęp częściowy Uwzględniając orzecznictwo 15 Trybunału Sprawiedliwości, zaproponowano wprowadzenie do dyrektywy pojęcia dostępu częściowego. Zapewni to specjalistom większą pewność prawną i pozwoli im spełnić warunki dostępu częściowego w celu prowadzenia działalności gospodarczej lub świadczenia usług, podczas gdy wcześniej byli wykluczeni z korzyści wynikających z dyrektywy. Państwa członkowskie mogą jednak nie stosować omawianej zasady, jeżeli istnieją nadrzędne względy, takie jak w przypadku zawodów medycznych Automatyczne uznawanie kwalifikacji na podstawie doświadczenia zawodowego Zmiana zaproponowana w tej dziedzinie ma na celu wprowadzenie większej elastyczności dla Komisji w celu dostosowania wykazu działalności zawartego w załączniku IV. Wykaz ten nie odzwierciedla już obecnej struktury poszczególnych rodzajów działalności gospodarczej. Może to powodować trudności w określaniu zawodów objętych systemem automatycznego uznawania kwalifikacji i niepewność specjalistów. Modernizacja klasyfikacji wydaje się zatem konieczna. Każdą modyfikację obecnej klasyfikacji należy jednak poddać dokładnej ocenie, ponieważ może ona wpłynąć na zakres stosowania systemu. Zaproponowana zmiana daje zatem Komisji możliwość dokonywania przeglądu, nie ograniczając jednak zakresu działalności, w odniesieniu do których można korzystać z automatycznego uznawania kwalifikacji. W 2012 r. Komisja zamierza także rozpocząć badanie z udziałem zainteresowanych stron Automatyczne uznawanie kwalifikacji oparte na minimalnych wymogach w zakresie kształcenia Zainteresowane strony wskazały na brak przejrzystości wymogów w zakresie kształcenia w państwach członkowskich, stanowiących podstawę systemu automatycznego uznawania kwalifikacji w zawodach w niektórych sektorach. W celu zwiększenia przejrzystości na poziomie UE we wniosku wymaga się, aby każde państwo członkowskie zgłosiło przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne związane z nadawaniem nowych lub zmienionych kwalifikacji. Państwa członkowskie będą także miały obowiązek zaangażowania odpowiedniego istniejącego organu lub jednostki, takich jak rada ds. akredytacji lub ministerstwo, w składanie sprawozdań dotyczących zgodności kwalifikacji z minimalnymi wymogami w zakresie kształcenia zawartymi w dyrektywie. Ocena dyrektywy pokazała także, że minimalny okres kształcenia w przypadku lekarzy, pielęgniarek/pielęgniarzy odpowiedzialnych za opiekę ogólną i położnych wymaga wyjaśnienia. Ponadto w świetle postępów we wdrażaniu Europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów (ECTS) we wniosku przewiduje się określone liczby punktów ECTS jako ewentualne kryteria okresu kształcenia w przypadku zawodów, dla których kształcenie ma odbywać się na poziomie uniwersyteckim. W celu zwiększenia mobilności lekarzy, którzy uzyskali już kwalifikacje specjalisty w dziedzinie medycyny, a następnie chcą odbyć inne kształcenie specjalistyczne, wniosek umożliwia państwom członkowskim udzielanie częściowych zwolnień z niektórych modułów kształcenia, jeżeli lekarz ukończył już dane moduły podczas poprzedniego programu kształcenia specjalisty w dziedzinie medycyny w danym państwie członkowskim. 15 Zob. na przykład sprawa C-330/03, Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos. PL 10 PL

12 We wniosku odzwierciedlono nowe wymogi specjalistyczne związane z zawodami pielęgniarek/pielęgniarzy odpowiedzialnych za opiekę ogólną i położnych, wprowadzając obowiązek zaostrzenia przez państwa członkowskie wymogu umożliwiającego dopuszczenie do kształcenia specjalistycznego w tych zawodach z 10 do 12 lat kształcenia ogólnego. Ma to już miejsce w 24 państwach członkowskich. Zorganizowanie automatycznego uznawania kwalifikacji w odniesieniu do pielęgniarek/pielęgniarzy w trakcie przystępowania nowych państw członkowskich w latach 2004 i 2007 stanowiło złożone zadanie. W 2012 r. służby Komisji przeprowadzą ocenę techniczną w zakresie kwalifikacji polskich i rumuńskich pielęgniarek/pielęgniarzy, które(- rzy) uzyskały(-li) kwalifikacje przed dniem 1 maja 2004 r. lub rozpoczęły(-li) kształcenie przed dniem 1 maja 2004 r., w celu zbadania, czy dodatkowe wymogi w odniesieniu do polskich i rumuńskich pielęgniarek/pielęgniarzy zgodnie z art. 33 ust. 2 nadal znajdują uzasadnienie. Należy zaktualizować minimalny okres kształcenia architektów, aby lepiej odzwierciedlał powszechnie akceptowane normy kształcenia architektów, w szczególności potrzebę uzupełnienia kształcenia akademickiego doświadczeniem zawodowym pod nadzorem wykwalifikowanych specjalistów. W rezultacie we wniosku przewidziano, że minimalny okres kształcenia architektów powinien wynosić co najmniej sześć lat i obejmować co najmniej czteroletnie studia w pełnym wymiarze godzin w instytucji na poziomie uniwersyteckim i co najmniej dwa lata płatnych praktyk lub co najmniej pięcioletnie studia w pełnym wymiarze godzin w instytucji na poziomie uniwersyteckim uzupełnione co najmniej rocznymi płatnymi praktykami. Jeżeli chodzi o farmaceutów, we wniosku przewidziano rozszerzenie dotyczącego ich wykazu działalności, lecz także zniesienie odstępstwa dla państw członkowskich przewidzianego w art. 21 ust. 4, dzięki któremu mogą one uniemożliwić farmaceutom posiadającym kwalifikacje uzyskane za granicą otwieranie nowych aptek. Coraz więcej państw członkowskich zaprzestaje stosowania tego wyjątku (Niderlandy, Irlandia i Zjednoczone Królestwo). Ponadto Trybunał Sprawiedliwości zezwala na ograniczenia terytorialne, jedynie pod warunkiem, że nie powodują one dyskryminacji Wspólne zasady kształcenia nowy system automatycznego uznawania kwalifikacji Pojęcie wspólnych platform zawarte w dyrektywie z 2005 r. zastępuje się wspólnymi zasadami kształcenia: wspólnymi ramami kształcenia lub wspólnymi testami kształcenia. Mają one na celu wprowadzenie większej automatyczności w uznawaniu kwalifikacji objętych obecnie systemem ogólnym i powinny lepiej odpowiadać potrzebom zawodów. Podczas gdy wspólne platformy oferowały jedynie możliwość harmonizacji środków wyrównawczych, wspólne zasady kształcenia umożliwiają specjalistom całkowite zwolnienie ze środków wyrównawczych. Kwalifikacje uzyskane w ramach tego systemu powinny być automatycznie uznawane w państwach członkowskich, które mogą jednak korzystać z odstępstw w ich stosowaniu. Ponadto warunki ustalania wspólnych zasad kształcenia są tak trudne do wypełnienia jak warunki ustalania wspólnych platform. Chociaż wspólne zasady kształcenia nie zastąpiłyby krajowych programów kształcenia, specjaliści z kwalifikacjami uzyskanymi w ramach tego systemu otrzymywaliby te same korzyści co w przypadku zawodów, dla których minimalne wymogi kształcenia określono w dyrektywie. PL 11 PL

13 4.8. Rozszerzanie zakresu stosowania dyrektywy w odpowiednich przypadkach Nie w pełni wykwalifikowani specjaliści We wniosku rozszerza się zakres stosowania dyrektywy na specjalistów, którzy posiadają dyplom, ale muszą jeszcze ukończyć płatne praktyki, które mogą być wymagane na podstawie prawa państwa członkowskiego, w którym ukończyli studia (ma to zastosowanie na przykład w przypadku prawników, architektów i nauczycieli). Zmiana ta przyniosłaby większą pewność prawną tej kategorii specjalistów, która korzysta obecnie z postanowień Traktatu dotyczących swobodnego przepływu, ale nie z przewidzianych w dyrektywie zabezpieczeń proceduralnych. Opiera się ona na orzecznictwie 16 Trybunału Sprawiedliwości Notariusze W maju 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości postanowił 17, że na notariuszy nie można nakładać wymogów związanych z obywatelstwem. Jeżeli chodzi o stosowanie dyrektywy, według opinii Trybunału nie można racjonalnie oczekiwać, że zainteresowane państwa członkowskie po upływie okresu wyrażania uzasadnionych opinii uznają, iż dyrektywa powinna być transponowana w odniesieniu do notariuszy. Trybunał nie wykluczył, że istnieje obowiązek wdrożenia dyrektywy, ale uznał, że nie był on dostatecznie jasny w chwili prowadzenia postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Należy zatem wyjaśnić zakres stosowania dyrektywy. Uwzględniając szczególne cechy zawodu, zasady dotyczące podjęcia działalności gospodarczej i swobodnego świadczenia usług muszą być dobrze dopasowane: w pierwszym przypadku państwa członkowskie powinny móc narzucić niezbędne testy umiejętności w celu uniknięcia dyskryminacji podczas krajowych procedur wyboru i nominacji. W przypadku swobodnego świadczenia usług notariusze nie powinni móc sporządzać autentycznych aktów notarialnych lub prowadzić innych działań w zakresie uwierzytelniania, które wymagają pieczęci przyjmującego państwa członkowskiego Wyjaśnienie gwarancji dla pacjentów i konsumentów usług ś wiadczonych w ramach wolnych zawodów Wymogi językowe We wniosku wyjaśnia się, że kontrola znajomości języka ma się odbywać jedynie po uznaniu kwalifikacji przez przyjmujące państwo członkowskie. W odniesieniu do pracowników służby zdrowia precyzuje się również, że krajowe systemy opieki zdrowotnej i organizacje pacjentów mają sprawdzać, czy właściwe organy powinny kontrolować znajomość języka, gdy jest to ściśle niezbędne Mechanizm ostrzegania Zgodnie z odpowiedziami otrzymanymi w ramach konsultacji społecznych wniosek zobowiązuje właściwe organy do wzajemnego ostrzegania w przypadku, gdy pracownik służby zdrowia korzystający z automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie dyrektywy zastaje objęty, nawet tymczasowo, zakazem wykonywania zawodu. W przypadku innych specjalistów, nieobjętych dyrektywą usługową, państwa członkowskie muszą także w stosownych przypadkach ostrzegać się wzajemnie Zob. sprawa C-313/01, Morgenbesser; C-345/08, Pesla. Sprawy C-47/08, C-50/ 08, C-51/08, C-52/08, C-53/ 08, C-54/08 i C-61/08. PL 12 PL

14 4.10. Administracja elektroniczna: Dostęp do informacji i procedur elektronicznych W celu umożliwienia łatwej identyfikacji właściwego organu i dokumentów wymaganych do celów wniosku o uznanie kwalifikacji, we wniosku przewidziano, że pojedyncze punkty kontaktowe, utworzone na podstawie dyrektywy usługowej, staną się centralnymi punktami dostępu on-line dla wszystkich zawodów objętych dyrektywą w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. W związku z tym zakres działania pojedynczych punktów kontaktowych rozszerzono na kategorie specjalistów nieobjętych dyrektywą usługową (pracownicy służby zdrowia i osoby poszukujące pracy). Dzięki temu nowemu przepisowi specjaliści mają możliwość korzystania z jednej struktury w przypadku wszystkich procedur administracyjnych związanych z podjęciem działalności gospodarczej lub świadczeniem usług w państwie członkowskim. We wniosku przewidziano, że krajowe punkty kontaktowe, które istnieją na podstawie obowiązującej dyrektywy, staną się ośrodkami wsparcia, dzięki czemu unika się powielania struktur informacyjnych. Ośrodki wsparcia będą zajmowały się szczególnie indywidualnymi przypadkami, zapewniając obywatelom porady i pomoc, na przykład przez rozmowy telefoniczne lub nawet bezpośrednie spotkania. W stosownych przypadkach będą pełniły funkcję łącznika z właściwymi organami i ośrodkami wsparcia innych państw członkowskich Przejrzystość i wzajemna ocena W 27 państwach członkowskich dyrektywę w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych stosuje się do około 800 kategorii zawodów regulowanych. Brakuje jednak przejrzystości co do zakresu i uzasadnienia regulacji, co może powodować powstawanie przeszkód dla mobilności. W związku z tym niniejszy wniosek przewiduje nałożenie na państwa członkowskie obowiązku zgłoszenia wykazu zawodów, które są przez nie regulowane, i przeprowadzenia oceny przepisów dotyczących dostępu do regulowanych zawodów w odniesieniu do zasad konieczności (interes publiczny), proporcjonalności i niedyskryminacji. Każde państwo członkowskie będzie musiało przekazywać Komisji sprawozdania z wyników oceny. Przeprowadzenie wzajemnej oceny pozwoliłoby państwom członkowskim porównać ich podejścia regulacyjne i uprościć w stosownych przypadkach krajowe ramy prawne dotyczące zawodów regulowanych. 5. WPŁYW NA BUDŻET Przewiduje się, że wniosek będzie miał wpływ na budżet UE w zakresie, w jakim do celów przyszłej europejskiej legitymacji zawodowej będzie stosowany system wymiany informacji na rynku wewnętrznym ( IMI ) jako podstawa operacyjna. IMI będzie musiał zostać dostosowany do procesów i wymogów przechowywania związanych z europejską legitymacją zawodową i uzupełniony dodatkowymi funkcjami, mianowicie specjalnym interfejsem, mechanizmem ostrzegania i mechanizmem zgłaszania. Planowane alokacje pokrywają już wpływ na budżet UE, który będzie jednak nieznaczny wobec faktu, że zastosowanie IMI do wsparcia europejskiej legitymacji zawodowej zapewni znaczne korzyści skali i zakresu. Ponadto główne istniejące zdolności IMI i zdolności obecnie rozwijane są w znacznej mierze zgodne z wymogami europejskiej legitymacji zawodowej. Koszty dostosowania i rozwoju zostaną tym samym znacznie ograniczone. PL 13 PL

15 2011/0435 (COD) Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych i rozporządzenie [...] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym (Tekst mający znaczenie dla EOG) PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 46, art. 53 ust. 1, art. 62 i 114, uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej, po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym, uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 18, uwzględniając opinię Europejskiego Inspektora Ochrony Danych 19, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, a także mając na uwadze, co następuje: (1) W dyrektywie 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych 20 skonsolidowano system wzajemnego uznawania, który początkowo opierał się na 15 dyrektywach. Przewidziano w nim automatyczne uznawanie ograniczonej liczby zawodów w oparciu o zharmonizowane minimalne wymogi w zakresie kształcenia (zawody związane z konkretnymi sektorami), ogólny system uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji i automatyczne uznawanie doświadczenia zawodowego. W dyrektywie 2005/36/WE ustanowiono również nowy system swobodnego świadczenia usług. Należy zauważyć, że pochodzący z państwa trzeciego członkowie rodziny obywateli Unii są objęci równym traktowaniem zgodnie z art. 24 dyrektywy 2004/38/WE. Obywatele państw trzecich mogą być również objęci równym traktowaniem w odniesieniu do uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji zawodowych według Dz.U. C [ ] z [ ], s. [ ]. Dz.U. L 255 z , s.22. PL 14 PL

16 odpowiednich procedur krajowych, zgodnie ze szczególnymi przepisami Unii, takimi jak akty w sprawie długotrwałego pobytu, uchodźców, posiadaczy niebieskiej karty i pracowników naukowych. (2) W swoim komunikacie Akt o jednolitym rynku: Dwanaście dźwigni na rzecz pobudzenia wzrostu gospodarczego i wzmocnienia zaufania Wspólnie na rzecz nowego wzrostu gospodarczego 21 Komisja określiła konieczność unowocześnienia przepisów Unii w tym obszarze. W dniu 23 października 2011 r. Rada Europejska w swoich konkluzjach poparła takie unowocześnienie i wezwała do osiągnięcia porozumienia do końca 2012 r. W rezolucji z dnia 15 listopada 2011 r. Parlament Europejski również wezwał Komisję do przedstawienia odpowiedniego wniosku. W sprawozdaniu na temat obywatelstwa UE 2010 r. Usuwanie przeszkód w zakresie praw obywatelskich UE 22 podkreślono konieczność zmniejszenia obciążenia administracyjnego wiążącego się z uznawaniem kwalifikacji zawodowych. (3) W celu wspierania swobodnego przepływu specjalistów przy równoczesnym zapewnieniu bardziej efektywnego i przejrzystego uznawania kwalifikacji konieczne jest wprowadzenie europejskiej legitymacji zawodowej. W szczególności legitymacja ta jest niezbędna do ułatwienia czasowej mobilności i czasowego uznawania kwalifikacji w ramach systemu automatycznego uznawania kwalifikacji, a także do promowania uproszczonego procesu uznawania kwalifikacji w ramach systemu ogólnego. Legitymacja powinna być wydawana na wniosek specjalisty oraz po przedstawieniu niezbędnych dokumentów i przeprowadzeniu związanych z nimi procedur w zakresie przeglądu i weryfikacji przez właściwe organy. Funkcjonowanie legitymacji należy wesprzeć systemem wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI) ustanowionym rozporządzeniem (UE) nr [ ] w sprawie współpracy administracyjnej za pośrednictwem systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym 23. Mechanizm ten powinien przyczynić się do zwiększenia synergii i zaufania wśród właściwych organów, jednocześnie eliminując powielanie pracy administracyjnej organów i zapewniając większą przejrzystość i pewność dla specjalistów. Procesowi ubiegania się o legitymację i wydawania jej należy nadać przejrzystą strukturę i należy uwzględnić w nim gwarancje i związane z nimi prawa do odwołania się dla wnioskodawców. Legitymacja i związane z nią schematy postępowania w ramach IMI powinny zapewnić integralność, autentyczność i poufność przechowywanych danych oraz uniknięcie bezprawnego i nieupoważnionego dostępu do informacji zapisanych na legitymacji i przechowywanych w systemie. (4) Dyrektywa 2005/36/WE ma zastosowanie wyłącznie do specjalistów, którzy chcą wykonywać ten sam zawód w innym państwie członkowskim. Istnieją przypadki, w których dane czynności stanowią część zawodu o większym zakresie czynności w przyjmującym państwie członkowskim. Jeżeli różnice w obszarach czynności są na tyle duże, że w praktyce konieczne jest odbycie przez specjalistę pełnego programu kształcenia i szkolenia w celu uzupełnienia braków, i jeżeli specjalista przedstawia odpowiedni wniosek, przyjmujące państwo członkowskie, w tych szczególnych okolicznościach, powinno udzielić dostępu częściowego do zawodu. Jeżeli występuje nadrzędny interes publiczny, tak jak w przypadku lekarzy lub innych pracowników COM(2011) 206 wersja ostateczna z COM(2010) 603 wersja ostateczna. Dz.U. L [ ] z [ ], s. [ ]. PL 15 PL

17 służby zdrowia, państwo członkowskie powinno jednak mieć możliwość odmówienia udzielenia dostępu częściowego. (5) Tymczasowe i okazjonalne świadczenie usług w państwach członkowskich powinno podlegać zabezpieczeniom, szczególnie wymogowi posiadania co najmniej dwuletniego wcześniejszego doświadczenia zawodowego, w interesie ochrony lokalnych konsumentów w przyjmującym państwie członkowskim, jeżeli zawód ten nie jest regulowany w rodzimym państwie członkowskim. Zabezpieczenia te nie są jednak konieczne, jeżeli konsumenci posiadający miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim siedziby danego specjalisty wybrali już takiego specjalistę i jeżeli sytuacja ta nie ma żadnego wpływu na zdrowie lub bezpieczeństwo osób trzecich w przyjmującym państwie członkowskim. (6) W dyrektywie 2005/36/WE umożliwia się państwom członkowskim sprawdzanie kwalifikacji zawodowych usługodawcy przed rozpoczęciem świadczenia przez niego usług w przypadku zawodów regulowanych mających wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo publiczne. Spowodowało to niepewność prawa, ponieważ właściwemu organowi pozostawiono swobodę decyzji w sprawie konieczności przeprowadzenia tego rodzaju kontroli wstępnej. W celu zapewnienia pewności prawa specjaliści powinni od początku wiedzieć, czy konieczne jest przeprowadzenie wstępnej kontroli kwalifikacji i kiedy mogą spodziewać się decyzji. (7) Zakres stosowania dyrektywy 2005/36/WE powinien obejmować również notariuszy. W przypadku wniosków o uznanie kwalifikacji do celów prowadzenia działalności państwa członkowskie powinny być w stanie nakazać przeprowadzenie niezbędnych testów umiejętności lub odbycie stażu adaptacyjnego w celu uniknięcia przypadków dyskryminacji w ramach krajowych procedur wyboru i nominacji. W przypadku swobodnego świadczenia usług notariusze nie powinni mieć możliwości sporządzania dokumentów urzędowych ani przeprowadzania innych czynności w zakresie uwierzytelnienia wymagających pieczęci przyjmującego państwa członkowskiego. (8) W celu stosowania mechanizmu uznawania w ramach systemu ogólnego konieczne jest zgrupowanie różnych krajowych programów kształcenia i szkolenia na różnych poziomach. Poziomy te są określone jedynie w związku z funkcjonowaniem systemu ogólnego i nie powinny mieć wpływu ani na krajowe struktury kształcenia i szkolenia ani na uprawnienia państw członkowskich w tej dziedzinie, w tym na politykę krajową w zakresie wdrażania europejskich ram kwalifikacji. Rozwiązanie to może to stanowić narzędzie do propagowania przejrzystości i porównywalności kwalifikacji oraz przydatne dodatkowe źródło informacji dla właściwych organów badających świadectwa uznania kwalifikacji wydane w innych państwach członkowskich. Poziomy ustalone na potrzeby funkcjonowania systemu ogólnego co do zasady nie powinny być w dalszym ciągu stosowane jako kryterium służące wyłączaniu obywateli Unii z zakresu stosowania dyrektywy 2005/36/WE, jeżeli byłoby to sprzeczne z zasadą uczenia się przez całe życie. (9) Wnioski o uznanie kwalifikacji składane przez specjalistów pochodzących z państw członkowskich, w których dany zawód nie jest regulowany, należy traktować w ten sam sposób jak wnioski składane przez specjalistów pochodzących z państw członkowskich o uregulowanym statusie danego zawodu. Ich kwalifikacje należy porównać z kwalifikacjami wymaganymi w przyjmującym państwie członkowskim na podstawie poziomów kwalifikacji określonych w dyrektywie 2005/36/WE. W PL 16 PL

18 przypadku istotnych różnic właściwy organ powinien mieć możliwość wprowadzenia środków wyrównawczych. (10) W przypadku braku harmonizacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia, wymaganego do dostępu do zawodów objętych systemem ogólnym, przyjmujące państwo członkowskie powinno nadal mieć możliwość wprowadzenia środka wyrównawczego. Środek ten powinien być proporcjonalny i uwzględniać w szczególności wiedzę, umiejętności i kompetencje wynikające z zyskanego przez wnioskodawcę doświadczenia zawodowego lub uzyskane przez niego w ramach uczenia się przez całe życie. Decyzję o wprowadzeniu środka wyrównawczego należy szczegółowo uzasadnić, aby wnioskodawca miał lepszy obraz swojej sytuacji i aby mógł ubiegać się o przeprowadzenie przez sąd krajowy kontroli prawnej na podstawie dyrektywy 2005/36/WE. (11) Wyniki przeglądu dyrektywy 2005/36/WE wskazują na konieczność aktualizacji i wyjaśnienia z zachowaniem większej elastyczności wykazu rodzajów działalności przemysłowej, handlowej i rzemieślniczej zamieszczonego w załączniku IV, przy jednoczesnym utrzymaniu w odniesieniu do tych rodzajów działalności systemu automatycznego uznawania kwalifikacji na podstawie doświadczenia zawodowego. Obecnie podstawą załącznika IV jest Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Rodzajów Działalności (ISIC) z 1958 r., która nie odzwierciedla już obecnej struktury rodzajów działalności. Od 1958 r. kilkakrotnie przeprowadzano przegląd klasyfikacji ISIC. W związku z tym Komisja powinna mieć możliwość dostosowania załącznika IV w celu zachowania systemu automatycznego uznawania kwalifikacji w nienaruszonym stanie. (12) System automatycznego uznawania kwalifikacji w oparciu o zharmonizowane minimalne wymogi w zakresie kształcenia zależy od terminowego zgłaszania przez państwa członkowskie nowych lub zmienionych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji i ich publikacji przez Komisję. W przeciwnym razie osoby posiadające takie kwalifikacje nie mają żadnych gwarancji, że mogą korzystać z automatycznego uznawania kwalifikacji. W celu zwiększenia przejrzystości i ułatwienia badania nowo zgłoszonych tytułów państwa członkowskie powinny wyznaczyć odpowiedni organ, np. radę ds. akredytacji lub ministerstwo, w celu zbadania każdego zgłoszenia i przedstawiania Komisji sprawozdania dotyczącego zgodności z dyrektywą 2005/36/WE. (13) Już teraz w znacznej większości instytucji szkolnictwa wyższego w Unii stosuje się punkty w ramach Europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów (ECTS). Stosowanie tych punktów jest coraz powszechniejsze również na kursach prowadzących do uzyskania kwalifikacji wymaganych do wykonywania zawodu regulowanego. Konieczne jest zatem uwzględnienie możliwości wyrażenia czasu trwania danego programu również w ECTS. Nie powinno mieć to wpływu na inne wymogi w zakresie automatycznego uznawania kwalifikacji. Jeden punkt ECTS odpowiada godzinom nauki, przy czym, aby ukończyć jeden rok akademicki, zazwyczaj konieczne jest uzyskanie 60 punktów. (14) W celu zwiększenia mobilności lekarzy specjalistów, którzy po uzyskaniu kwalifikacji lekarza specjalisty podjęli inne kształcenie specjalistyczne, należy zezwolić państwom członkowskim na udzielanie zwolnień z określonych elementów tego kształcenia specjalistycznego, jeżeli takie elementy kształcenia zostały już zaliczone w trakcie PL 17 PL

19 poprzedniego programu kształcenia lekarzy specjalistów w tym państwie członkowskim objętego systemem automatycznego uznawania kwalifikacji. (15) W zawodzie pielęgniarskim i położniczym w ostatnich trzydziestu latach zaszły znaczne zmiany: społeczna opieka zdrowotna, stosowanie bardziej złożonych terapii oraz nieustanny rozwój technologii skutkują większą odpowiedzialnością pielęgniarek/pielęgniarzy i położnych. Aby osoby uczące się pielęgniarstwa i osoby uczące się położnictwa były dobrze przygotowane do zaspokajania tego rodzaju złożonych potrzeb w obszarze opieki zdrowotnej, muszą one posiadać solidne wykształcenie ogólne przed podjęciem takiego kształcenia. Podjęcie kształcenia w tych dziedzinach powinno być zatem warunkowane ukończeniem przez kandydatów co najmniej dwunastoletniego kształcenia ogólnego lub zdaniem przez nich egzaminu na odpowiednim poziomie. (16) W celu uproszczenia systemu automatycznego uznawania specjalności medycznych i lekarsko-dentystycznych specjalności te powinny zostać objęte zakresem stosowania dyrektywy 2005/36/WE, jeżeli występują one w przynajmniej jednej trzeciej państw członkowskich. (17) Funkcjonowanie systemu automatycznego uznawania kwalifikacji zależy od pewności co do wymogów w zakresie kształcenia, które leżą u podstaw kwalifikacji specjalistów. Ważne jest zatem, aby minimalne wymogi w zakresie kształcenia architektów odzwierciedlały nowe zmiany w kształceniu architektów, w szczególności pod względem uznanej konieczności uzupełnienia kształcenia na poziomie wyższym doświadczeniem zawodowym pod nadzorem wykwalifikowanych architektów. Jednocześnie minimalne wymogi w zakresie kształcenia powinny być wystarczająco elastyczne, aby uniknąć nadmiernego ograniczania możliwości państw członkowskich dotyczące organizacji własnych systemów kształcenia. (18) W ramach dyrektywy 2005/36/WE należy wspierać nadanie bardziej automatycznego charakteru uznawaniu kwalifikacji w odniesieniu do tych zawodów, które nie są obecnie nim objęte. Należy przy tym uwzględnić uprawnienia państw członkowskich w dziedzinie określania kwalifikacji niezbędnych dla wykonywania zawodów na ich terytorium, jak również zakresie istoty i organizacji ich systemów kształcenia i szkolenia zawodowego. Stowarzyszenia i organizacje zawodowe, reprezentatywne na szczeblu krajowym i unijnym, powinny mieć możliwość przedstawiania propozycji wspólnych zasad dotyczących kształcenia. Powinny mieć one postać wspólnego testu stanowiącego warunek uzyskania kwalifikacji zawodowych lub programów kształcenia opartych na wspólnym zasobie wiedzy, umiejętności i kompetencji. Państwa członkowskie powinny automatycznie uznawać kwalifikacje uzyskane w ramach takich wspólnych ram kształcenia. (19) Już obecnie w dyrektywie 2005/36/WE przewidziane są przejrzyste obowiązki wobec specjalistów polegające na posiadaniu niezbędnych umiejętności językowych. W ramach przeglądu tego obowiązku wykazano, że istnieje konieczność wyjaśnienia roli właściwych organów i pracodawców, w szczególności w interesie bezpieczeństwa pacjentów. Kontrole w zakresie znajomości języka powinny jednak być rozsądne i konieczne do wykonywania danego zawodu i nie mogą stanowić powodu do wykluczenia specjalistów z rynków pracy w przyjmującym państwie członkowskim. PL 18 PL