Ocena skuteczności chwastobójczej oraz stabilności roztworu roboczego w przypadku aplikacji mieszaniny herbicydów i mikroelementów w pszenicy ozimej

Transkrypt

1 Krzysztof Domaradzki *, Jolanta Korzeniowska, Ewa Stanisławska-Glubiak Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy, Puławy Assessment of weed control efficacy and solution stability during common application of the herbicides and microelements in the winter wheat cena skuteczności chwastobójczej oraz stabilności roztworu roboczego w przypadku aplikacji mieszaniny herbicydów i mikroelementów w pszenicy ozimej DI: dx.medra.org/ /przemchem Solns. of 2 com. herbicides were modified by addn. of CuS 4 or ZnS 4 or com. Cu and Zn chelates and applied in winter wheat culture in field expts. to control 10 weed species. The solns. used were stable during storage for 24 h. Use of the solns. did result neither in decreasing herbicides activity of the agents nor in the exceeding allowable concns. of Cu and Zn in the wheat crop. Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych i polowych polegających na ocenie wpływu formy (sól lub chelat) i sposobu aplikacji (rozdzielnie lub łącznie) nawozu mikroelementowego stosowanego z herbicydami na stabilność roztworu cieczy użytkowej oraz skuteczność działania chwastobójczego w pszenicy ozimej. W doświadczeniach oceniono również reakcję rośliny uprawnej przejawiającą się zmianami w jej morfologii oraz wpływem na wysokość plonu oraz zawartości miedzi i cynku w ziarnie. Presja ekonomiczna wymusza na rolnikach poszukiwanie nowych rozwiązań technologicznych mogących zaowocować oszczędnościami. Jednym z nich jest łączenie zabiegów ochrony i nawożenia 1). W przypadku mieszanin tak skomplikowanych związków chemicznych, jak herbicydy z innymi agrochemikaliami należy brać pod uwagę fakt, że pomiędzy tymi komponentami mogą zachodzić różnego rodzaju interakcje, zarówno korzystne, jak i niepożądane. Pozytywne może być wzbogacenie działania i synergizm, a negatywny jest antagonizm 2). Wzbogacenie działania polega na rozszerzeniu skuteczności mieszaniny, wynikającym ze zsumo się spektrum działania jej komponentów. Wykorzystanie tego efektu pozwala zarówno na skuteczne niszczenie chwastów, jak i na stymulowanie wzrostu rośliny uprawnej. Synergizm objawia się zwielokrotnionym działaniem, przekraczającym proste zsumowanie się działania komponentów. Zjawisko to występuje rzadko i jest wykorzystywane przez producentów środków ochrony roślin do tworzenia gotowych mieszanin handlowych. Synergizm może również pojawić się w czasie łącznego stoso herbicydów z innymi preparatami służącymi do ochrony roślin oraz nawożenia 3). Innym rodzajem interakcji pomiędzy dwoma herbicydami jest antagonizm. bjawia się on osłabieniem działania mieszaniny w porównaniu ze skutecznością każdego z komponentów aplikowanych osobno. Ze względu na mechanizm tego zjawiska rozróżnia się antagonizm fizykochemiczny i biologiczny 4). W produkcji rolniczej uzyskanie wysokiego plonu dobrej jakości jest uwarunkowane nie tylko prawidłową ochroną i dobrym zaopatrzeniem rośliny uprawnej w makroelementy, ale również pokryciem jej zapotrzebo na mikroelementy. Decydują one bowiem o efektywnym wykorzystaniu azotu, fosforu i pozostałych makroskładników w tworzeniu biomasy. Mikroelementy, jako składniki lub aktywatory enzymów, uczestniczą w wielu reakcjach metabolicznych oraz spełniają bardzo ważne funkcje fizjologiczne w roślinie. Bor bierze udział w metabolizmie węglowodanów oraz wpływa na rozwój organów generatywnych, spełniając ważną funkcję w procesie kiełko pyłku i wzrostu łagiewki pyłkowej 5). Miedź reguluje przemianę związków Prof. dr hab. inż. Krzysztof DMARADZKI notkę biograficzną i fotografię Autora wydrukowaliśmy w nr 10/2014, str * Autor do korespondencji: Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, ul. rzechowa 61, Wrocław, tel./fax (71) , k.domaradzki@iung.wroclaw.pl Dr hab. Jolanta KRZENIWSKA, prof. nadzw. notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w nr 5/2014, str Dr hab. Ewa STANISŁAWSKA-GLUBIAK, prof. nadzw. notkę biograficzną i fotografię Autorki wydrukowaliśmy w nr 5/2014, str

2 azotowych, wpływa na tworzenie się chlorofilu oraz na budowę ścian komórkowych. Mangan jest odpowiedzialny za intensywność fotosyntezy oraz bierze udział w przemianie związków azotowych i węglowodanów. Molibden jako składnik enzymu zwanego reduktazą azotanową bierze udział w metabolizmie azotu. Ponadto wpływa na przemiany fosforu oraz syntezę chlorofilu i witamin. Cynk odgrywa bardzo ważną rolę w syntezie hormonów wzrostu, wpływa na przemianę białek, syntezę witamin B, C, P oraz reguluje przemiany fosforu w roślinie 6, 7). Niedobór mikroelementów w roślinie prowadzi w pierwszej kolejności do obniżenia jej odporności na niekorzystne warunki środowiska, a następnie do zmniejszenia plonu i pogorszenia jego jakości 1). Nawożenie mikroelementami roślin uprawnych zyskuje na znaczeniu w obliczu drastycznego w ostatnim dziesięcioleciu spadku poziomu nawożenia obornikiem, który jest cennym źródłem wielu mikroskładników. Na potrzebę nawożenia mikroelementami wskazuje również fakt zmniejszenia zużycia nawozów mineralnych zawierających balast (np. superfosfatu prostego, kainitu i kizerytu), ograniczenie emisji przemysłowych oraz uprawa wysoko plonujących odmian. Fakty te przyczyniają się do systematycznego pogłębiania się niedoborów mikroelementów w glebach Polski, co stwarza konieczność ich uzupełniania w uprawach rolniczych. Badania prowadzone w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowym Instytucie Badawczym (IUNG-PIB) wykazują korzystny wpływ nawożenia tymi składnikami na plonowanie podstawowych roślin uprawnych, takich jak pszenica 8, 9), rzepak 10) lub burak cukrowy 11). Celem pracy była ocena możliwości połączenia ochrony herbicydowej z różnymi formami dolistnego nawożenia miedzią i cynkiem poprzez analizę stabilności roztworu roboczego oraz ocenę jego wpływu na rozwój rośliny uprawnej, cechy ilościowe i jakościowe plonu oraz skuteczność chwastobójczą herbicydu. Część doświadczalna Materiały W doświadczeniach miedź i cynk stosowano w formach soli lub chelatu. Użyto siarczanu(vi) miedzi(ii) i siarczanu(vi) cynku(ii), prod. PPH Polskie dczynniki Chemiczne, oraz Insolu Cu (5%) i Insolu Zn (5%), produkowanych przez Instytut Nawozów Sztucznych (obecnie Instytut Nowych Syntez Chemicznych) w Puławach. Ze względu na ok. dwukrotnie większą dostępność miedzi i cynku z form chelatowych niż z form mineralnych, dawki tych pierwiastków zmniejszono o połowę przy stosowaniu nawozów w formach chelatowych. W przypadku miedzi jej dawka wynosiła 300 g/ha czystego składnika dla formy mineralnej, co odpowiadało /ha soli CuS 4 o zawartości 25% Cu oraz 150 g/ha dla formy chelatowej, równoważnej /ha chelatu w postaci Insolu Cu (5% Cu). cynku wynosiła 400 g/ha czystego składnika dla formy mineralnej i 200 g/ha dla formy chelatowej w przeliczeniu na czysty składnik, co wynikało z zastoso 1,7 kg/ha soli ZnS 4, zawierającej 23% Zn lub /ha chelatu w postaci Insolu Zn (5% Zn). Herbicydami ocenianymi w doświadczeniach były (prod. Bayer SAS, Francja), zawierający amidosulfuron (75%), oraz (prod. Dow AgroSciences, USA), posiadający w swym składzie trzy substancje aktywne: florasulam (5 g/l), aminopyralid (10 g/l) oraz 2,4-D (180 g/l). Pierwszy z herbicydów jest środkiem w formie granulatu do sporządzania zawiesiny wodnej stosowanym w dawce /ha, drugi występuje w postaci emulsjo-zawiesiny do rozcieńczania wodą i został użyty w dawce /ha. Metodyka badań i metody analityczne W celu sprawdzenia stabilności mieszanin herbicydowo-nawozowych zastosowano metodykę wykorzystującą rutynową procedurę sporządzania cieczy roboczej do oprysku. cenie poddano tylko te kombinacje, w których herbicydy i nawozy stosowano łącznie w postaci mieszaniny. Do wszystkich pomiarów używano naważek herbicydów i nawozów odpowiadających dawce na 10 m 2 i rozpuszczonych w 250 ml wody (co odpowiadało 250 L/ha). biektem porównawczym był roztwór samego herbicydu ( lub ), a obiektami ocenianymi były roztwory zawierające te herbicydy oraz nawozy miedziowe i cynkowe. dważone herbicydy rozpuszczano w niewielkiej ilości wody (ok. 100 ml), po czym dodawano do roztworu nawóz mikroelementowy, a następnie uzupełniano do objętości 250 ml. Tak przygotowaną ciecz roboczą mieszano przez 5 min i pozostawiano do pomiarów. bserwowano zachowanie się mieszaniny herbicydowonawozowej w porównaniu z roztworem herbicydu podstawowego. Zwrócono uwagę na jednorodność roztworu po połączeniu herbicydów, wytrącanie się osadów, pojawienie się rozwarstwienia oraz szybkość zanikania zawiesiny lub emulsjo-zawiesiny. Pomiary wykonywano bezpośrednio po sporządzeniu roztworu roboczego oraz po upływie 30 min, 1 h, 2 h, 4 h, 6 h i 24 h. W warunkach polowych dokonano oceny efektywności ochrony herbicydowej z różnymi formami dolistnego nawożenia miedzią i cynkiem pod kątem oddziały na rozwój rośliny uprawnej, parametry plonu i skuteczność chwastobójczą herbicydu. Doświadczenia wykonano w latach Prowadzono je metodą losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, na poletkach o powierzchni 20 m 2. Rośliną uprawną była pszenica ozima odmiany Bogatka, a przedplonem rzepak ozimy. gółem wykonano 12 doświadczeń, które zlokalizowano na glebie bielicowej o średniej zwięzłości (glina lekka), o ph 5,3 i zawartości 2,1 mg/kg Cu oraz 10,4 mg/kg Zn. W 6 doświadczeniach, w których oceniano wpływ stoso herbicydów i nawożenia na wzrost, rozwój i plonowanie rośliny uprawnej, pole doświadczalne pozbawione było chwastów. Powodowało to, że wszelkie obserwowane różnice były wyłącznie efektem działania badanych herbicydów i nawozów na metabolizm roślin, natomiast wyeliminowano bardzo silny wpływ konkurencyjnych chwastów, który mógłby znacząco wpłynąć na wysokość plonu, a tym samym utrudnić wnioskowanie. W pozostałych 6 doświadczeniach, w których oceniano skuteczność chwastobójczą w zależności od sposobu stoso herbicydów i nawozów, pola doświadczalne były zachwaszczone typowymi gatunkami charakterystycznymi dla upraw pszenicy, wśród których dominowały: Viola arvensis, Matricaria maritima ssp. inodora, Centaurea cyanus, Capsella bursa-pastoris, Thlaspi arvense, Galium aparine, Stellaria media, Myosotis arvensis, Brassica napus i Geranium pusillum. Herbicydy oraz roztwory wodne nawozów aplikowano za pomocą opryskiwacza plecakowego Gloria, ze stałym ciśnieniem wynoszącym 0,25 MPa i wydatkiem cieczy użytkowej wynoszącym 250 L/ha. Herbicydy stosowano samodzielnie lub z dodatkiem mikroelementów (miedź, cynk) w fazie pełni krzewienia pszenicy. W przypadku samodzielnego stoso herbicydu nawożenie mikroelementowe stosowano po 3 4 dniach. W wykonanych doświadczeniach oceniono fitotoksyczność badanych środków na rozwój pszenicy ozimej, ich skuteczność chwastobójczą oraz wpływ na parametry plonu, takie jak wysokość plonu ziarna oraz zawartość w ziarnie miedzi i cynku. Fitotoksyczność badanych środków oceniano bonitacyjnie z użyciem skali 1:9, w której 1 oznacza brak działania na roślinę uprawną, a 9 całkowite jej zniszczenie. Analiza ta polegała na określeniu stanu rośliny uprawnej i wykonano ją dwukrotnie, 7 i 14 dni po ostatnim zabiegu. Skuteczność chwastobójczą oceniono w procentach, na podstawie szacunkowej analizy zachwaszczenia, wykonanej po 4 tygodniach od ostatniej aplikacji badanych środków. Ziarno pszenicy zbierano w fazie dojrzałości pełnej, wtedy też pobrano próbki do analiz chemicznych. Materiał poddano mineralizacji na sucho w piecu muflowym w temp. 500 C oraz roztwarzaniu kwasem azotowym, a następnie oznaczano w próbkach zawartość Cu i Zn metodą atomowej spektroskopii atomowej (AAS). W statystycznym opracowaniu wyników użyto metody analizy wariancji dla doświadczeń w układzie losowanych bloków. Istotność różnic testowano, wykorzystując półprzedział ufności Tukeya, a najmniejszą istotną różnicę podano dla poziomu ufności wynoszącego 0,05. Do tego celu użyto programu Statgraphics Centurion XV. 1966

3 mówienie wyników Analizując trwałość roztworu herbicydów i oraz nawozów zawierających miedź i cynk w postaci mineralnej oraz chelatowej, stwierdzono, że nie wystąpiły niekorzystne interakcje pomiędzy tymi komponentami, których wynikiem byłaby koagulacja czy rozwarstwienie. Pełną jednorodność roztworu odnotowano przez cały czas tr obserwacji, gdy herbicyd Grodyl 75 WG połączono z Insolem Zn (cynk w formie chelatu). W pozostałych przypadkach w roztworach powstałych z połączenia tego herbicydu z siarczanem miedzi i chelatem miedzi oraz z siarczanem cynku obserwowano występowanie drobnego osadu po 30 min od zmieszania komponentów. Podobny efekt uzyskano również po rozpuszczeniu samego herbicydu (tabela 1). Drobny osad w jednorodnej emulsji obserwowano także w mieszaninach herbicydu Mustang Forte 195 SE z dodatkiem nawozów miedziowych i cynkowych. Najszybciej (po 30 min) osad wystąpił, gdy do roztworu oprócz herbicydu dodano miedź w formie chelatu (). Po 4 h podobny efekt wystąpił w roztworze samego herbicydu oraz w mieszaninie z dodatkiem miedzi i cynku w formie soli. W roztworze powstałym z połączenia herbicydu i cynku w formie chelatu () podobne zjawisko obserwowano dopiero po upływie 6 h (tabela 1). Powstanie niewielkiego osadu nie zdyskwalifikowało mieszanin, ponieważ w praktyce były one sporządzane bezpośrednio przed użyciem, a w trakcie ich stoso roztwór roboczy w celu zacho jednorodności był ciągle mieszany w opryskiwaczu. Analiza oddziały roztworów na roślinę uprawną potwierdziła ich pełną selektywność dla pszenicy ozimej. Nie wystąpiły żadne niekorzystne zmiany w jej wzroście i rozwoju. Reakcja roślin była identyczna jak po rozdzielnym zastosowaniu herbicydów i Mustang Forte 195 SE oraz nawozów zawierających miedź i cynk, niezależnie od ich formy (tabele 2 i 3). Table 2. Effect of combined herbicide protection and microelements fertilization on winter wheat yielding and copper contents in grain (average from 6 trials IUNG-PIB Wroclaw Tabela 2. Wpływ łączenia ochrony herbicydowej oraz dokarmiania mikroelementami na plonowanie pszenicy ozimej i zawartość miedzi w ziarnie (średnia z 6 doświadczeń IUNG-PIB Wrocław biekt na ha opryski Fitotoksyczność po ostatnim zabiegu 7 dni 14 dni Plon, t/ha Zawartość miedzi, mg/kg biekt kontrolny ,39 a 3, ,81 ab 3,61 + CuS 4 CuS ,78 ab 3, ,03 b 3, ,86 b 3, ,99 b 3, ,79 ab 3,60 + CuS 4 CuS ,72 ab 3, ,02 b 3, ,85 b 3, ,04 b 3,85 NIR (0,05) 0,427 y opryski: w fazie początku krzewienia pszenicy, po 3 4 dniach od ; liczby oznaczone tymi samymi literami a, b nie różnią się istotnie statystycznie Table 1. Stability of solution of copper and zinc fertilizers and herbicide and Tabela 1. Stabilność roztworu nawozów miedziowych i cynkowych oraz herbicydów i Stabilność roztworu po biekt na 1 ha zmieszaniu 30 min 1 h 2 h 4 h 6 h 24 h + CuS 4 + ZnS CuS 4 + ZnS jednorodna emulsja lub klarowny roztwór, + drobny osad w jednorodnej emulsji Herbicydy i stosowane samodzielnie bez dodatku badanych mikroelementów nie powodowały istotnego wzrostu plono. Podobnie wyglądała sytuacja w przypadku łącznego stoso tych środków z siarczanem miedzi i siarczanem cynku (tabele 2 i 3). Istotny wzrost plono pszenicy ozimej w stosunku do obiektu kontrolnego obserwowano w przypadku łącznej aplikacji herbicydów i z Insolem Cu oraz rozdzielnego zabiegu, w którym najpierw stosowano badane herbicydy, a po 3 4 dniach użyto Insolu Cu lub siarczanu miedzi (tabela 2). Nie stwierdzono istotnych różnic w plonowaniu pomiędzy obiektem kontrolnym a obiektami, na których stosowano herbicydy samodzielnie oraz łącznie lub rozdzielnie z nawozami zawierającymi cynk w postaci chelatu lub siarczanu (tabela 3). Najmniejszą zawartość miedzi odnotowano w ziarnie pszenicy ozimej zebranym z obiektu kontrolnego (3,59 mg/kg) oraz z obiektów traktowanych samymi herbicydami (3,60 3,61 mg/kg). Na zbliżonym poziomie zawartość tego pierwiastka oznaczono również w ziarnie z poletek traktowanych mieszaniną zbiornikową herbicydu Grodyl 75 WG i siarczanu miedzi (3,62 mg/kg). W pozostałych przypadkach zawartość miedzi w ziarnie pszenicy ozimej była podobna i wynosiła 3,72 3,85 mg/kg (tabela 2). Zawartość cynku w ziarnie pszenicy ozimej oscylowała w granicach 30,53 33,13 mg/kg. Najmniejsze ilości wykryto w ziarnie roślin opryskiwanych herbicydem łącznie z Insolem Zn (30,53 mg/kg) i w obiekcie kontrolnym (30,88 mg/kg) oraz gdy ten herbicyd zastosowano rozdziel- 1967

4 Table 3. Effect of combined herbicide protection and microelements fertilization on winter wheat yielding and zinc contents in grain (average from 6 trials IUNG-PIB Wroclaw Tabela 3. Wpływ łączenia ochrony herbicydowej oraz dokarmiania mikroelementami na plonowanie pszenicy ozimej i zawartość cynku w ziarnie (średnia z 6 doświadczeń IUNG-PIB Wrocław biekt na ha opryski Fitotoksyczność po ostatnim zabiegu 7 dni 14 dni Plon, t/ha Zawartość cynku, mg/kg biekt kontrolny ,45 a 30, ,56 a 31,20 + ZnS 4 ZnS ,79 a 31, ,59 a 31, ,69 a 30, ,45 a 31, ,63 a 32,33 + ZnS 4. ZnS 4 7 H ,71 a 33, ,64 a 32, ,65 a 31, ,51 a 32,05 NIR (0,05) 0,472 y opryski: w fazie początku krzewienia pszenicy, po 3 4 dniach od ; liczby oznaczone literą a nie różnią się istotnie statystycznie nie z siarczanem cynku (31,15 mg/kg), a także w przypadku samodzielnego stoso tego środka (31,20 mg/kg). Największe zawartości cynku (32,33 33,13 mg/kg) oznaczono w próbkach ziarna, które pobrano z obiektów traktowanych herbicydem stosowanym samodzielnie oraz łącznie i rozdzielnie z siarczanem cynku oraz rozdzielnie z Insolem Zn. W przypadku pozostałych obiektów zawartość cynku wahała się w granicach 31,55 32,05 mg/kg (tabela 3). znaczone w ziarnie pszenicy ozimej zawartości, zarówno miedzi, jak i cynku były w pełni bezpieczne dla konsumenta, gdyż nie przekraczały wartości granicznych dla tych pierwiastków w odniesieniu do ziarna na cele konsumpcyjne (dla miedzi do 20 mg/kg, dla cynku do 50 mg/kg). Ziarno używane na cele paszowe może zawierać odpowiednio 25 i 50 mg/kg tych pierwiastków 12, 13). Sposób aplikacji herbicydu (łącznie lub osobno) z mikroelementami nie wpłynął na jego skuteczność w niszczeniu chwastów. Badany środek skutecznie eliminował takie gatunki, jak Viola arvensis, Matricaria maritima ssp. inodora, Centaurea cyanus, Capsella bursa-pastoris, Thlaspi arvense, Galium aparine, Stellaria media, Myosotis arvensis, Brassica napus i Geranium pusillum, niezależnie od sposobu aplikacji oraz rodzaju mikroelementów (tabele 4 i 5). Nieco inną skuteczność wykazywał herbicyd. Badany środek skutecznie eliminował Matricaria maritima ssp. inodora, Capsella bursa-pastoris, Thlaspi arvense, Galium aparine oraz Brassica napus, niezależnie od sposobu aplikacji (osobno lub łącznie z mikroelementami). Table 4. Effect of copper fertilizer application method on herbicide efficacy (average from 6 trials IUNG-PIB Wroclaw Tabela 4. Wpływ sposobu stoso nawozów miedziowych na skuteczność chwastobójczą herbicydów (średnia z 6 doświadczeń IUNG-PIB Wrocław biekt Zniszczenie chwastów, % opryskina ha VIAR * MATIN * CENCY * CAPBP * THLAR * GALAP * STEME * MYAR * BRSNX * GERPU * biekt kontrolny CuS 4 CuS CuS 4 CuS VIAR Viola arvensis, MATIN Matricaria maritima ssp. inodora, CENCY Centaurea cyanus, CAPBP Capsella bursa-pastoris, THLAR Thlaspi arvense, GALAP Galim aparine, STEME Stellaria media, MYAR Myosotis arvensis, BRSNX Brassica napus, GERPU Geranium pusillum * szt/m

5 Table 5. Effect of zinc fertilizer application method on herbicide efficacy (average from 6 trials IUNG-PIB Wroclaw Tabela 5. Wpływ sposobu stoso nawozów cynkowych na skuteczność chwastobójczą herbicydów (średnia z 6 doświadczeń IUNG-PIB Wrocław biekt Zniszczenie chwastów, % opryskina ha VIAR * MATIN * CENCY * CAPBP * THLAR * GALAP * STEME * MYAR * BRSNX * GERPU * biekt kontrolny ZnS 4 ZnS 4 1,74 kg ZnS 4 ZnS 4 bjaśnienia patrz tabela 4 1,74 kg Nie niszczone pozostawały Viola arvensis, Myosotis arvensis, Geranium pusillum oraz Centaurea cyanus. Doświadczenia wykazały, że mieszanina Grodylu 75 WG z siarczanem cynku zwalczała Stellaria media znacznie skuteczniej niż sam herbicyd. W przypadku Centaurea cyanus i Viola arvensis zaobserwowano pewną niekorzystną zależność. Łączna aplikacja herbicydu z mikroelementami (miedź i cynk), zarówno w formie mineralnej, jak i chelatowej, spowodowała zmniejszenie skuteczności chwastobójczej. Herbicyd aplikowany osobno niszczył Centaurea cyanus i Viola arvensis w 50 60%, a po łącznej aplikacji z mikroelementami skuteczność środka spadła do 15 25%. Nie wpłynęło to na zmianę kategorii wrażliwości tych gatunków chwastów (pozostawały odporne na badany środek), ale łączne zastosowanie herbicydu z mikroelemenatmi mogło wpływać na skuteczność badanych środków (tabele 4 i 5). Podsumowanie Badania laboratoryjne potwierdziły trwałość roztworu mieszanin herbicydów i z siarczanami oraz chelatami miedzi i cynku. Nie wystąpiły żadne niekorzystne interakcje (koagulacja lub rozwarstwienie) pomiędzy komponentami mieszanin. Nie obserwowano negatywnego wpływu łącznego stoso herbicydów i mikroelementów bez względu na formę i sposób stoso nawozu oraz na wzrost, rozwój i plonowanie pszenicy ozimej. Plony na obiektach, na których stosowano nawożenie mikroelementowe wykazywały tendencję zwyżkową w porównaniu z obiektem kontrolnym, natomiast nie wystąpiły istotne różnice pomiędzy obiektami, na których stosowano herbicydy i nawozy. Zaobserwowano tendencję do występo nieznacznie większych zawartości miedzi i cynku w ziarnie zbóż w przypadku rozdzielnego stosowaniu nawożenia mikroelementami w porównaniu z ich stosowaniem łącznie z herbicydami. znaczone w ziarnie pszenicy ozimej zawartości miedzi i cynku były jednak na dopuszczalnym poziomie, a ziarno było w pełni bezpieczne dla konsumenta. Niezależnie od sposobu aplikacji herbicydu i nawozów mikroelementowych (siarczan i chelat miedzi oraz siarczan i chelat cynku) nie stwierdzono niekorzystnego wpływu na końcową skuteczność niszczenia chwastów. Łączna aplikacja herbicydu Grodyl 75 WG z mikroelementami, zarówno w postaci siarczanów, jak i chelatów miedzi i cynku, spowodowała zmniejszenie skuteczności zwalczania Viola arvensis i Centaurea cyanus. Dodatek cynku w postaci siarczanu i chelatu do herbicydu powodował znaczący spadek efektywności niszczenia Geranium pusillum, a mieszanina + siarczan cynku zwalczała Stellaria media znacznie skuteczniej niż sam herbicyd. Pozostałe gatunki chwastów eliminowane były z podobną skutecznością jak w przypadku rozdzielnego stoso. Praca wykonana w ramach zadania 2.6 programu wieloletniego Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowego Instytutu Badawczego. trzymano: LITERATURA 1. M. Mrówczyński, S. Stobiecki, A. Zachmann, Prog. Plant Prot./Post. chr. Roślin 1998, 38, nr 1, J.M. Green, Mat. 2 nd International Weed Control Congress, Kopenhaga (Dania), czerwca 1996, J.M. Green, Weed Technol. 1989, 3, P. Barnwell, A.H. Cobb, Pesticide Sci. 1994, 41, Z. Starck, Gospodarka mineralna roślin, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa B.J. Alloway, Zinc in soil and crop nutrition, Brussels A.E. Kirkby, V. Romheld, Micronutrients in plant physiology: functions, uptake and mobility, International Fertiliser Society, Cambridge J. Korzeniowska, Potrzeby nawożenia pszenicy cynkiem, miedzią i borem w warunkach glebowo-klimatycznych Polski, Wyd. IUNG-PIB, Puławy J. Korzeniowska, Agron. Res. 2008, 6, E. Stanisławska-Glubiak, Analiza wybranych czynników determinujących efekty dolistnego nawożenia molibdenem w uprawie rzepaku ozimego, Wyd. IUNG-PIB, Puławy S. Wróbel, kreślenie potrzeb nawożenia buraka cukrowego mikroelementami, Wyd. IUNG-PIB, Puławy A. Kabata-Pendias, T. Motowicka-Terelak, M. Piotrowska, H. Terelak, T. Witek, cena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką, Wyd. IUNG-PIB, Puławy USA National Research Council, Nutrient requirements of beef cattle, The National Academies Press, Washington D.C