Preferencje konsumpcyjne w zakresie artyku³ów ywnoœciowych w gospodarstwach domowych...

Transkrypt

1 Preferencje konsumpcyjne w zakresie artyku³ów ywnoœciowych w gospodarstwach domowych... STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe l tom XI l zeszyt Joan Stanis³awska, An Majchrzak Uniwersytet Przyrodniczy w Pozniu PREFERENCJE KONSUMPCYJNE W ZAKRESIE ARTYKU ÓW YWNOŒCIOWYCH W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH ROLNIKÓW NA TLE POZOSTA YCH GRUP SPO ECZNO- EKONOMICZNYCH LUDNOŒCI CONSUMPTION`S PREFERENCES FOR FOOD PRODUCTS IN FARMER S HOUSEHOLDS AGAINST THE BACKGROUND OF SOCIO-ECONOMIC GROUPS S³owa kluczowe: gospodarstwo domowe, preferencje konsumpcyjne, wydatki Key words: household, consumption preferences, expenditures Synopsis. Na podstawie danych pochodz¹cych z badañ bud etów gospodarstw domowych oszacowano modele potêgowo-wyk³adnicze wydatków dla wybranych artyku³ów ywnoœciowych. Estymacja modeli pozwoli³a alizê porówwcz¹ preferencji konsumpcyjnych gospodarstw domowych rolników w porówniu do pozosta- ³ych grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci. Wstêp Gospodarstwa domowe s¹ miejscem, gdzie przebiegaj¹ procesy konsumpcji i gdzie tworzy siê okreœlo hierarchia potrzeb. Struktura konsumpcji zdeterminowa jest preferencjami i mo liwoœciami rodzin, wyzczonymi przez przychody oraz poda [Chmielewska 2000]. Przyle noœæ konsumentów do kategorii gospodarstw domowych wyodrêbnionych wed³ug ró nych przekrojów klasyfikacyjnych, np. spo³eczno-ekonomicznych, terytorialnych, biologicznych, demograficznych stanowi pewnego rodzaju wyzcznik preferencji konsumpcyjnych, czyli wyra onych rynku sk³onnoœci przy wyborze towarów, przedk³adania zakupów jednych towarów d inne. Jednym z wa niejszych spoœród wymienionych kryteriów, warunkuj¹cych poziom i strukturê konsumpcji, jest przyle noœæ do grupy spo³eczno-ekonomicznej. Przyle noœæ ta ³¹czy siê z regu³y z mo liwoœciami finsowymi, które w zcznym stopniu uwarunkowane s¹ g³ównym Ÿród³em utrzymania gospodarstwa domowego [Wysocki, Kurzawa 2007]. Sk³onnoœæ do konsumpcji zjduje odbicie w poziomie i strukturze spo ycia oraz wydatków towary konsumpcyjne. Zatem oce kszta³towania siê preferencji konsumpcyjnych artyku³ów ywnoœciowych w gospodarstwach domowych rolników tle pozosta³ych grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci w Polsce stanowi cenne Ÿród³o informacji w formu³owaniu potrzeb i celów polityki spo³ecznej pañstwa oraz mo e byæ tak e przes³ank¹ dla konstruowania i ulepszania polityki gospodarczej kraju. Informacje te s¹ przedmiotem zainteresowania m.in. teoretyków i praktyków marketingu, specjalistów od reklamy i public relations. Celem artyku³u by³a oce kszta³towania siê preferencji konsumpcji ywnoœci w gospodarstwach domowych rolników tle pozosta³ych grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci w Polsce, w latach , podstawie danych pochodz¹cych z badañ bud etów gospodarstw domowych prowadzonych przez G³ówny Urz¹d Statystyczny. Materia³y i metoda Podstawowym Ÿród³em informacji by³y wyniki badañ bud etów gospodarstw domowych, prowadzonych systematycznie przez G³ówny Urz¹d Statystyczny. Aliz¹ objêto dane zagregowane odnosz¹ce siê do lat Badanie ró nic w preferencjach konsumpcyjnych oparto oszacowanych ekonometrycznych modelach wydatków. Za podstawê rozwa añ przyjêto model wyk³adniczo-potegowy [Wysocki, Kurzawa 2002]:

2 320 Joan Stanis³awska, An Majchrzak Q OQB Z\G D D OQ GRFK D W E = H WUL WU WU WL U WUL L WUL L gdzie: r =1,2, R numer grupy danego dobra b¹dÿ us³ugi, i = 1,2, N poszczególne grupy spo³eczno-ekonomiczne gospodarstw domowych, wyd tri przeciêtny miesiêczny wydatek r-t¹ grupê artyku³ów lub us³ug, przypadaj¹cy jedn¹ osobê w gospodarstwie domowym, le ¹cym d i tej grupy spo³eczno-ekonomicznej w roku t, doch ti przeciêtny miesiêczny dochód rozporz¹dzalny (wydatki ogó³em) w wy ej okreœlonych gospodarstwach i roku, Z i zmien zero-jedynkowa przyjmuj¹ca wartoœæ 1, gdy obserwacja dotyczy i-tej grupy spo³eczno-ekonomicznej gospodarstw domowych, 0 gdy obserwacja dotyczy innej grupy, a 0tr, a 1tr, a 2r, b tri parametry strukturalne modelu, b tri wspó³czynniki pokazuj¹ce ró nice w preferencjach konsumpcyjnych miêdzy grupami spo³eczno-ekonomicznymi gospodarstw domowych, e tri sk³adnik losowy. Za zmienn¹ objaœnian¹ przyjêto przeciêtny miesiêczny wydatek dan¹ grupê artyku³ów, przypadaj¹cy osobê w gospodarstwie domowym, zaœ za zmienne objaœniaj¹ce: dochód rozporz¹dzalny, przypadaj¹cy jedn¹ osobê w gospodarstwie domowym, zmienn¹ czasow¹ oraz zmienne zero-jedynkowe, okreœlaj¹ce przyle noœæ gospodarstw domowych do grupy spo³eczno-ekonomicznej (podstawê porówñ stanowi¹ gospodarstwa domowe rolników). Szczególne zczenie ma interpretacja wspó³czynników e btri (tzw. wspó³czynników sk³onnoœci do konsumpcji). Ich wartoœci informuj¹ o rozmiarach odchyleñ wydatków w danej grupie gospodarstw, wynikaj¹cych z ró nic w preferencjach, w stosunku do wydatków w grupie gospodarstw domowych rolników (100%) (przy za³o eniu, e gospodarstwa badanych grup dysponowa³yby takim samym przeciêtnym dochodem) [Wysocki, Kurzawa 2002]. Poziom wydatków gospodarstwach domowych rolników tle pozosta³ych grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci Wydatki gospodarstw domowych s¹ wyzcznikiem ich sytuacji materialnej oraz g³ównym Ÿród³em zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych [Gutkowska i in. 1999]. O poziomie i strukturze wydatków, jak równie o ich zmiach, decyduje wiele czynników. Podstawowe zczenie odgrywa dochód gospodarstwa domowego, gdy od niego zale y sytuacja finsowa rodziny. Du y wp³yw ma tak e typ biologiczny rodziny, poziom wykszta³cenia jego cz³onków, miejsce zamieszkania, czy grupa spo- ³eczno-ekonomicz ludnoœci [Kwasek 2002]. Gospodarstwa domowe w Polsce w zale noœci od przyle noœci do grupy spo³eczno-ekonomicznej wykazuj¹ zczne zró nicowanie w rozdysponowaniu dochodów potrzeby w³asne. Na dywersyfikacjê poziomu wydatków wskazuje porównie wydatków gospodarstw domowych poszczególnych grup spo³eczno-ekonomicznych z wartoœci¹ Tabela 1. Wydatki ogó³em gospodarstw domowych wyodrêbnionych wed³ug grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci w Polsce w latach [z³/os./m-c] Grupa gospodarstw domowych Wydatki latach Ogó³em 549,76 599,49 609,72 624,99 643,84 694, 7 690, 3 744,81 809,95 Pracowników robotniczych 456,79 497,75 490,08 486,91 500,92 518,42 505,93 551,97 609,24 Pracowników 767,75 853,14 842,61 856,87 900,62 972,88 940,32 990, , 8 Pracowników u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne 409,04 467,22 478,72 479,78 484,58 515, Rolników 393,61 441,99 458, 6 487,19 461, 2 507,33 533,91 573,76 614,96 Pracuj¹cych w³asny 705,12 760,75 762,15 797,57 817,24 854,74 869, 8 955, , 8 Emerytów i rencistów 606,64 636,31 663,09 683,14 697,67 761,44 746,05 800,36 848,26 ród³o: opracowanie w³asne podstawie: Bud ety gospodarstw domowych Z wyj¹tkiem grupy gospodarstw domowych u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne, gdzie zmien czasowa przyjmuje wartoœci od 1 dla 1999 roku do 6 dla 2004 roku, gdy G³ówny Urz¹d Statystyczny nie podaje danych dla kolejnych lat dla tej grupy. w

3 Preferencje konsumpcyjne w zakresie artyku³ów ywnoœciowych w gospodarstwach domowych œredni¹ (grupa: ogó³em). W 1999 roku w przeciêtnym gospodarstwie domowym wydatki wynosi³y 549,76 z³/os./m-c, a w 2007 roku 809,95 z³/os./m-c, a 620,54 z³/os./m-c. W przypadku gospodarstw domowych rolników, jak i robotniczych, u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne, wydatki wykazywa³y poziom ni szy ni przeciêtny. Wydatki gospodarstw domowych, pracuj¹cych w³asny oraz emerytów i rencistów w omawianych latach kszta³towa³y siê powy ej wartoœci œredniej. Najni szy poziom wydatków charakteryzowa³ w latach gospodarstwa domowe rolników (z wyj¹tkiem 2002 roku), a w latach gospodarstwa robotniczych. Najwy szy poziom tomiast w latach odnotowano w gospodarstwach domowych. W 2007 roku gospodarstwami jzamo niejszymi byli pracuj¹cy w³asny (tab. 1 i 2). W omawianym okresie zauwa ono, e jwy szy Tabela 2. Wydatki ogó³em gospodarstw domowych wyodrêbnionych wg grup spo³eczno- ekonomicznych ludnoœci w Polsce w latach [z³/os./m-c] (wg cen z 1999 roku) Grupa gospodarstw domowych Pracowników robotniczych Pracowników Pracowników u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne Tabela 3. Dymika wydatków nomilnych i realnych ogó³em gospodarstw domowych wyodr êbnionych wed³ug grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci w Polsce w latach (rok poprzedni = 100) Lata Dochody robotniczych Wydatki w latach ,79 452,91 423,09 412,11 420,60 421,80 403,56 436,36 470,81 767,75 776,29 727,43 725,23 756,21 791,55 750,06 782,69 819,75 409,04 422,44 412,62 408,23 409,85 419, Rolników 393,61 398,91 395,70 414,97 390,88 413,04 425,74 455,24 477,43 Pracuj¹cych w³asny Emerytów i rencistów 705,12 693,48 661,67 680,18 691,43 700,73 699,78 762,44 855,06 606,64 577,94 568,17 572,75 579,14 608,94 583,22 617,03 634,91 ród³o: opracowanie w³asne podstawie: Bud ety gospodarstw domowych Gospodarstwa domowe u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne rolników pracuj¹ - cych w³asny emerytów i rencistów 108,97 111, ,22 112,29 107,89 104, ,15 101,11 103,28 101,35 98,35 95,27 98,46 98,77 102,46 103,76 100,18 104, ,41 93,71 97,68 99,20 95,41 98,31 99,35 101,69 100,22 106,23 104,65 103, ,41 99,70 98,94 104,87 102,80 100,81 102,88 105,11 101,00 94,67 102,47 102, ,06 104,27 100,40 94,19 101,65 101,12 103,49 108,02 106,37 110,00 104,59 109, ,28 104,67 102,28 105,67 101,35 105,14 97,59 96,65-105,24 101,76 97, ,68 94,76-103,07 99,86 95,78 109,10 105,29-107,46 109,83 107, ,13 104,35-106,93 108,95 105,80 110,38 107,14-107,18 114,50 105, ,89 104,74-104,87 112,15 102,90 ród³o: opracowanie w³asne podstawie: Bud ety gospodarstw domowych

4 322 Joan Stanis³awska, An Majchrzak przyrost wydatków nomilnych st¹pi³ w latach 2000, 2004, 2006 oraz Jedk e le y zwróciæ uwagê, e w latach 2000 i 2004 przyrost wydatków nomilnych spowodowany by³ g³ównie skokowym wzrostem cen towarów i us³ug. W latach 2006 i 2007 odnotowano tak e przyrost realnych wydatków (który uwzglêdnia wzrost cen towarów i us³ug), co ozcza faktyczny wzrost poziomu konsumpcji. Jego jwy szy poziom odnotowano w grupie gospodarstw utrzymuj¹cych siê z pracy w³asny, a jni szy w 2007 roku u emerytów i rencistów, zaœ w 2006 roku u. Najwiêkszy spadek wydatków realnych odnotowano w 2001 i 2005 roku. Najwy sza jego wartoœæ wyst¹pi³a w gospodarstwach domowych, a jni sza w przypadku gospodarstw domowych rolników (tab. 3). Preferencje konsumpcyjne gospodarstw domowych rolników oraz pozosta³ych grup spo³eczno-ekonomicznej ludnoœci Na podstawie danych pochodz¹cych z badañ bud etów gospodarstw domowych oszacowano modele potêgowo-wyk³adnicze wydatków dla wybranych artyku³ów ywnoœciowych. Estymacja modeli pozwoli³a alizê porówwcz¹ preferencji konsumpcyjnych gospodarstw domowych rolników w porówniu do pozosta³ych grup spo³eczno-ekonomicznych ludnoœci. W przypadku wydatków podstawowe artyku³y ywnoœciowe, takie jak: pieczywo, miêso i ziemniaki ujawni³a siê wyraÿ zale - noœæ, która charakteryzowa³a siê tym, e w gospodarstwach domowych by³a jmniejsza relatyw sk³onnoœæ do wydatków te cele, a w gospodarstwach domowych rolników jwiêksza. Przyk³adowo gospodarstwa domowe wykazywa³y o 64,53% ni sz¹ sk³onnoœæ do wydatków ziemniaki, ni rodziny rolników (tab. 4). Przechodz¹c do produktów bia³owych, takich jak: mleko, jogurty, sery oraz jaja le y zauwa yæ, e sk³onnoœæ do wydatków mleko i jaja w porówniu do pozosta³ych grup spo³ecznoekonomicznych ludnoœci by³a jwy sza w rodzich rolników. Najwiêksza ró nica w preferencjach wydatków mleko i jaj zazczy³a siê miêdzy gospodarstwami domowymi rolników, a robotniczych, która wynosi³a odpowiednio 41,1 i 33,46%. Z kolei w przypadku serów, jogurtów i pojów mlecznych zauwa ono du o wy sz¹ sk³onnoœæ do wydatków ten cel w porówniu do gospodarstw zwi¹zanych z rolnictwem w gospodarstwach domowych oraz u rodzin utrzymuj¹cych siê z pracy w³asny. Alizuj¹c sk³onnoœæ do wydatków oleje i t³uszcze le y zwróciæ uwagê, e wysok¹ sk³onnoœæ do wydatków ten cel wykazuj¹ rodziny emerytów i rencistów oraz rolników. Stosunkowo jmniej sk³onne do wydawania oleje i t³uszcze by³y rodziny robotniczych o 17,95% mniej, ni gospodarstwa domowe rolników. W przypadku wydatków ryby zaobserwowano, e jwiêksz¹ sk³onnoœci¹ do wydatków ten cel charakteryzowa³y siê gospodarstwa domowe emerytów i rencistów (o 29,43% wy sz¹ w stosunku do gospodarstw domowych rolników), a jmniejsz¹ rodziny (o 4,1% ni sz¹ w porówniu do rodzin rolników). Taka wysoka sk³onnoœæ do wydatków ryby w przypadku rodzin emerytów i rencistów, mo e wynikaæ z chêci zdrowego ywienia. Wiadomo bowiem, e miêso ryb zawiera pe³nowartoœciowe bia³ko, sk³adniki mineralne, witaminy i jest ³atwo strawne. Specjaliœci od zdrowego ywienia zalecaj¹ spo ywanie ryb minimum dwa, a wet trzy razy w tygodniu [Chmielewska 2000]. Przechodz¹c do alizy wydatków warzywa (bez ziemniaków) i owoce, mo zauwa yæ, e bardzo wysok¹ sk³onnoœci¹ do ich konsumpcji (w ujêciu wartoœciowym) wykazywa³y siê rodziny emerytów i rencistów, tomiast jmniejsz¹ gospodarstwa domowe pracuj¹cych robotniczych. Alizuj¹c sk³onnoœæ do wydatków cukier warto zauwa yæ, e niskie preferencje wydatkowania cukier by³y charakterystyczne dla gospodarstw domowych robotniczych, oraz pracuj¹cych w³asny, a wysokie dla rodzin emerytów i rencistów oraz rolników, które charakteryzuj¹ siê tak e du ¹ sk³onnoœci¹ do przetwarzania cukru przy przygotowywaniu ró nego rodzaju zapraw oraz ciast. Nale y równie pokreœliæ, e gospodarstwa domowe zwi¹zane z rolnictwem wykazywa³y siê nisk¹ sk³onnoœci¹ do zakupów wyrobów cukierniczych w porówniu do pozosta³ych grup spo³ecznoekonomicznych. Najwy sze wartoœci wspó³czynników preferencji cechowa³y gospodarstwa domowe pracuj¹cych w³asny oraz, które preferuj¹ konsumpcjê gotowych wyrobów cukierniczych. W porówniu do rolników, wymienione grupy gospodarstw, wykazywa³y o ok. 20% wy sze preferencje wydatków wyroby cukiernicze.

5 Preferencje konsumpcyjne w zakresie artyku³ów ywnoœciowych w gospodarstwach domowych Tabela 4. Wartoœci wspó³czynników sk³onnoœci do wydatków ma poszczególne artyku³y ywnoœciowe wed³ug grup spo³eczno-ekonomicznych gospodarstw domowych w Polsce w latach podstawie modeli potêgowo-wyk³adniczych (rolnicy = 100) [%] Wydatki poszczególne grupy artyku³ów ywnoœæ i poje bezalkoholowe robotniczych Gospodarstwa domowe u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne pracuj¹ cych w³asny emerytów i rencistów 84,46 90,86 91,87 91,64 106,81 97,60 Pieczywo 87,85 68,61 97,66 70,92 94,79 76,00 Miêso 74,98 74,80 83,50 75,71 91,50 86,58 Ryby 100,22 94,51 95,90 100,61 129,43 91,37 Mleko 58,90 69,92 84,43 73,67 99,45 97,60 Jogurty i mleczne poje 169,65 232,05 120,58 215,28 173,78 96,76 Sery 99,90 147,36 101,26 133,61 131,64 97,76 Jaja 66,54 75,67 87,85 75,52 99,43 92,25 Oleje i t³uszcze 82,05 97,71 91,36 97,48 128,69 95,47 Owoce 90,56 105,17 100,92 100,12 121,03 93,34 Ziemniaki 73,86 35,47 89,77 42,20 79,08 81,06 Warzywa bez ziemniaków 93,88 101,26 99,66 101,44 120,96 97,29 Cukier 60,71 63,01 86,53 66,16 102,56 92,18 Wyroby cukiernicze 100,74 121,31 94,83 118,54 94,37 97,23 Kawa 106,77 106,50 99,39 110,16 128,60 65,04 Herbata 87,84 125,00 90,55 116,99 139,84 97,46 Wody minerale i 165,57 246,53 109,11 234,92 225,16 98,74 Ÿródlane Soki owocowe 215,62 227,82 138,78 246,79 150,16 98,16 Napoje alkoholowe 97,54 139,52 94,30 140,96 97,57 98,08 Wyroby tytoniowe 146,29 102,83 97,54 110,53 118,33 94,03 ród³o: opracowanie w³asne podstawie: Bud ety gospodarstw domowych Relatywnie jwy sz¹ sk³onnoœci¹ do wydatków soki owocowe oraz wody mineralne i Ÿródlane odzcza³y siê gospodarstwa domowe pracuj¹cych w³asny oraz, jmniejsz¹ tomiast gospodarstwa domowe rolników. Porównuj¹c sk³onnoœæ do wydatków kawê zwrócono uwagê, e jwy sze preferencje wydatków ten cel zanotowano dla rodzin emerytów i rencistów œrednio o 28,6% wy sze ni w gospodarstwach rolników. Natomiast jni sze preferencje wydatków kawê zaobserwowano w przypadku rodzin u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne oraz rodzin rolników. W przypadku herbaty, le y zauwa yæ, e jwiêksze sk³onnoœci do wydatków ten cel by³y charakterystyczne dla rodzin emerytów i rencistów oraz pracuj¹cych, a jni sze dla gospodarstw domowych pracuj¹cych robotniczych. Z kolei przeprowadzo aliza sk³onnoœci do wydatków poje alkoholowe wskazuje, e w badanym okresie jwiêksze sk³onnoœci do wydatków ten cel wykazywa³y gospodarstwa domowe pracuj¹cych w³asny oraz, a jmniejsze gospodarstwa domowe u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne i rodziny robotniczych. WyraŸ zale noœæ miêdzy przyle noœci¹ do grupy spo³eczno-ekonomicznej, a wydatkowaniem dochodów zazcza siê równie w przypadku wydatków wyroby tytoniowe. Mo stwierdziæ, e jwy sza sk³onnoœæ do wydatków ten cel charakteryzowa³a gospodarstwa domowe robotniczych, a jmniejszymi preferencjami wydatków wyroby tytoniowe odzcza³y siê gospodarstwa domowe u ytkuj¹cych gospodarstwo rolne oraz rodziny rolników (tab. 4). R 2

6 324 Joan Stanis³awska, An Majchrzak Podsumowanie Zcz¹cy wp³yw sk³onnoœæ do wydatków ró ne artyku³y ywnoœciowe, ma przyle - noœæ gospodarstwa domowego do grupy spo³eczno-ekonomicznej. Badania wykaza³y, e gospodarstwa domowe rolników charakteryzuj¹ siê wysok¹ sk³onnoœci¹ do wydatków takie artyku³y ywnoœciowe, jak ziemniaki, miêso, jaja mleko, które rodziny rolników uzyskuj¹ z w³asnego gospodarstwa rolnego. Jak podaje Chmielewska [2000] ywnoœci uzyskanej z samozaopatrzenia nie ogranicza siê i w efekcie jej spo ycie jest du o wy sze, ni wynika³oby to z ogólnej sytuacji dochodowej gospodarstw domowych zwi¹zanych z rolnictwem. Natomiast rodziny zjduj¹ce siê w lepszej sytuacji finsowej, a mianowicie gospodarstwa domowe pracuj¹cych w³asny oraz pracuj¹cych, wykazuj¹ wy sze preferencje w kierunku dro szych produktów tj. soków owocowych, wód mineralnych, wyrobów cukierniczych, jogurtów i przetworów mlecznych. Literatura Bud ety Gospodarstw Domowych w latach r : GUS, Warszawa. Chmielewska B. 2000: Spo ycie ywnoœci w gospodarstwach domowych rolników. Studia i Monografie, IE- RiG, Warszawa, 47, 84. Gutkowska K., Je ewska-zychowicz M., Ozimek I., elaz K. 1999: Wiejskie gospodarstwa domowe w procesie przeobra eñ spo³eczno-ekonomicznych. [W:] Zmiany w funkcjonowaniu wiejskich gospodarstw domowych w latach dziewiêædziesi¹tych, Gutkowska K. (red.). SGGW, Warszawa, 53. Kwasek M. 2002: Poziom ycia rolników w ostatniej dekadzie XX wieku. IERiG, Warszawa, 76. Wysocki F., Kurzawa I. 2002: Aliza kszta³towania siê konsumpcji ywnoœci w Polsce w ujêciu terytorialnym. [W:] Zró nicowanie regiolne gospodarki ywnoœciowej w Polsce w procesie integracji z Unia Europejsk¹, Poczta W., Wysocki F. (red.). Wyd. AR im. Augusta Cieszkowskiego, Pozñ, 403. Wysocki F., Kurzawa I. 2007: Ekonometrycz aliza preferencji konsumpcyjnych artyku³ów ywnoœciowych wed³ug wykszta³cenia g³owy gospodarstwa domowego. Prace Naukowe Akademii Rolniczej we Wroc³awiu, Taksonomia 14 Klasyfikacja i aliza danych teoria i zastosowania, Wroc³aw, 569. Summary The paper is an attempt to alyze the shape of consumption preferences of some selected foodstuffs in farmers households against the background of the socio-economic groups. The alysis based on the GUS data concerning individual Polish household budgets. The econometric model of expenditures with demand function was used as a tool in this study. It resulted from research that expenditures preferences for foodstuffs are differentiated between the socio-economic groups. Research has shown that farmers households have a high tendency for spending on items such as potatoes, meat, eggs and milk, which farmers get from the family s own farm. Adres do korespondencji: mgr Joan Stanis³awska, mgr An Majchrzak Uniwersytet Przyrodniczy w Pozniu Katedra Finsów i Rachunkowoœci w Agrobiznesie ul. Wojska Polskiego 28, Pozñ, tel. (0 61) stanislawska@up.pozn.pl, majchrzak@up.pozn.pl