ANALIZA POZIOMU BEZPIECZE STWA SYSTEMU OCHRONY PERYFERYJNEJ PORTU LOTNICZEGO

Transkrypt

1 R A C E N A U K O W E O L I T E C H N I K I W A R S Z A W S K I E J z. 102 Transort 2014 Mirosaw Siergiejczyk, Adam Rosiski olitechnika Warszawska, Wydzia Transortu ANALIZA OZIOMU BEZIECZESTWA SYSTEMU OCHRONY ERYFERYJNEJ ORTU LOTNICZEGO Rkois dostarczono: stycze 2014 Streszczenie: W artykule rzedstawiono zagadnienia zwizane z systemami bezieczestwa stosowanymi do ochrony eryferyjnej ortu lotniczego, ze szczególnym uwzgldnieniem ich waciwoci. Zarezentowano te koncecj zintegrowanego systemu ochrony eryferyjnej, dla której rzerowadzono analiz oziomu bezieczestwa. Sowa kluczowe: ort lotniczy, systemy bezieczestwa, ochrona eryferyjna 1. WST Bezieczestwo ortu lotniczego, jako obiektu o charakterze strategicznym i zaliczanym do infrastruktury krytycznej, zaley od skutecznoci zastosowanych oszczególnych systemów bezieczestwa. Systemy te owinny wzajemnie si uzueni, tak by skuteczno wykrycia zagroenia bya moliwe maksymalna rzy zaoonych warunkach ocztkowych. Dlatego te stosuje si rónorodne rozwizania. System enej sygnalizacji zagroe (tzw. ochrony elektronicznej) tworzy si z nastujcych systemów wyrónianych zalenie od wykrywanych zagroe, jako systemy: - sygnalizacji wamania i naadu [6], - sygnalizacji oaru, - kontroli dostu, - monitoringu wizyjnego [13], - ochrony terenów zewntrznych. Ochrona wynikajca z dziaania tych systemów moe by uzueniona rzez systemy: - sygnalizacji stanu zdrowia lub zagroenia osobistego, - sygnalizacji zagroe rodowiska, - rzeciwkradzieowe, - dwikowe systemy ostrzegawcze, - zabezieczenia samochodów rzed wamaniem i urowadzeniem.

2 112 Mirosaw Siergiejczyk, Adam Rosiski Istotnym elementem systemów alarmowych s systemy transmisji alarmu stanowice urzdzenia albo sieci do rzekazywania informacji o stanie jednego lub wicej systemów alarmowych do jednego lub kilku alarmowych centrów odbiorczych. ort lotniczy jest miejscem rzeznaczonym do uytku ublicznego. Jego gównym zadaniem jest zaewnienie odowiednich i beziecznych warunków do obsugi asaerów i towarów odbywajcych odróe wykorzystujc statki owietrzne. Moliwe jest to m.in. orzez wsórac instytucji astwowych i ozaastwowych w zakresie bezieczestwa. owinny one odda szczególnej ochronie nastujce obiekty [1,14]: - terminale asaerskie oraz inne terminale, - wiea kontroli ruchu lotniczego, - generatory energetyczne, - magazyny aliw i smarów, - systemy klimatyzacyjne i wentylacyjne, - bocznice kolejowe, - ujcia wody, - yty ostojowe statków owietrznych, - hangary, - inne urzdzenia bd obiekty uznane rzez rezesa Urzdu Lotnictwa Cywilnego (ULC) lub zarzdzajcego lotniskiem za istotne dla ochrony lotnictwa cywilnego (n. urzdzenia systemów wsomagania ldowania). ort lotniczy skada si z dwóch wydzielonych czci: naziemnej i lotniczej. Cz naziemna jest obszarem, do którego dost jest niekontrolowany. Jest to fragment terminala ogólnodostnego. Cz lotnicza (tzw. strefa zastrzeona) obejmuje obszar, do którego dost jest ograniczony. Nale do niego m.in.: yta lotniska wraz z znajdujcymi si obiektami w jej okolicy oraz fragment terminala, do którego dost jest kontrolowany. odzia na wymienione czci jest dokonywany rzez zarzdzajcego ortem lotniczym ju na etaie rojektowania ortu lotniczego. Zaroonowana koncecja musi uzyska ozytywna oini rezesa ULC o lanie systemu ochrony obiektów znajdujcych si w ssiedztwie strefy zastrzeonej ortu lotniczego, szczególnie z zakresu dziaa majcych na celu ochron asaerów, bagau, adunków, rzesyek, oczty i zaoatrzenia okadowego oraz z zakresu kontroli dostu do stref zastrzeonych, czy wykorzystywania secjalistycznego srztu [8]. Wane jest, aby zarzdzajcy lotniskiem wyznaczy strefy zastrzeone lotniska wraz z ich czciami krytycznymi w orozumieniu z rezesem ULC, Stra Graniczn, olicj oraz Sub Celn. Jako czci krytyczne uznaje si rzejcia omidzy strefami ogólnodostnymi a zastrzeonymi. Obiekty znajdujce si w obszarze ortu lotniczego chroni si ze wzgldu na zagroenia naturalne oraz te wywoywane rzez czowieka. Jako zagroenia naturalne uwaa si wszelkie anomalie ogodowe i czynniki naturalne, które uniemoliwiaj normaln eksloatacj ortu lotniczego. Natomiast niebezieczestwa, które generuje czowiek, to midzy innymi [12]: - bezrawne wniesienie do strefy zastrzeonej rzedmiotów niedozwolonych ujtych w rozorzdzaniu komisji (UE) nr 185/210 [7], - bezrawne wtargnicie do strefy zastrzeonej, - zagroenie odoenia lub odoenie materiaów wybuchowych w obiektach ortu lotniczego, - zagroenie uycia bd uycie bioterroryzmu (bro biologiczna),

3 Analiza oziomu bezieczestwa systemu ochrony eryferyjnej ortu lotniczego atak z uyciem broni na osoby rzebywajce w obszarze ortu lotniczego, - wniesienie na okad statku owietrznego materiaów wybuchowych bd rzedmiotów niedozwolonych do rzewozu transortem lotniczym, - wzicie zakadników na terenie ortu lotniczego, - zawadnicie statkiem owietrznym (z asaerami lub bez), - rowadzenie aktów sabotau, dywersji, wandalizmu lub o jakimkolwiek charakterze kryminalnym, - ldowanie w orcie lotniczym statku owietrznego z terrorystami na okadzie, - wszelkie zakócenia orzdku ublicznego, n. orzez demonstracje lub inne formy rotestu. Wobec tak licznych i rónorodnych niebezieczestw istotne jest, by zintegrowany system bezieczestwa moliwie jak najszerzej im rzeciwdziaa [2,3]. 2. KONCECJA OCHRONY ERYFERYJNEJ ORTU LOTNICZEGO Miejsce wykrycia osoby nieurawnionej ma wyw na ewentualne straty w rzyadku wystienia zagroenia dla ortu lotniczego. Wczeniejsze zlokalizowanie intruza ozwala na szybsz interwencj sub ochrony i odjcie racjonalnych dziaa zmierzajcych do zminimalizowania zagroenia. Dlatego te oracowano wiele metod ochrony eryferyjnej obiektów o secjalnym znaczeniu, które to wykorzystuj róne rawa i waciwoci zjawisk fizycznych. Wybór okrelonego rozwizania zaley m.in. od: - czynników rodowiskowych (czynniki atmosferyczne w tym nasonecznienie, oady deszczu i niegu, mga; zakócenia elektromagnetyczne), - warunków instalacyjnych (miejsce montau urzdze, wytyczne zawarte w dokumentacji roducenta, zaewnienie dostu sub serwisowych), - wymaga zawartych w obowizujcych aktach rawnych i innych rozorzdzeniach i wytycznych w zakresie ochrony danego obszaru, - innych wymaga inwestora i uytkownika (n. koszty urzdze i ich instalacji, a take óniejszej eksloatacji [10], wewntrznych rocedur w ochranianym obiekcie). Wsóczesne systemy ochrony eryferyjnej obiektów o secjalnym rzeznaczeniu (w tym ortów lotniczych) mona odzieli na [11]: - systemy ogrodzeniowe instalowane na wewntrznym ogrodzeniu obwodnicy, - naziemne systemy ochrony zewntrznej, - ziemne systemy ochrony zewntrznej. Do ziemnych systemów ochrony zewntrznej mona zaliczy m.in. kabel wiatowodowy [9]. Jest on zastosowany, jako element detekcyjny systemu, który wykrywa nacisk lub wibracje owodowane rzez osob nieurawnion do rzekroczenia granicy obszaru zastrzeonego. Cechy wiatowodu owoduj, e to rozwizanie jest cakowicie odorne na zakócenia elektromagnetyczne. Dziki temu, e nie rzewodzi elektrycznego sygnau, mona go beziecznie stosowa w obliu linii energetycznych,

4 114 Mirosaw Siergiejczyk, Adam Rosiski systemów radarowych. Jest to szczególnie istotne w zastosowaniu tego rozwizania w orcie lotniczym. Zalet jest te odorno chemiczna, która ozwala na zastosowanie w rodowisku agresywnym chemicznie. Do wad naley zaliczy: koszt instalacji zwizany z racami ziemnymi, koszt urzdze oraz koszt narawy ewentualnych uszkodze kabla. romie wietlny w rzewodzie wiatowodowym sensorycznym (n. Fiber Defender) jest odorny na efekty romieniowania EMI (zakócenia elektromagnetyczne), a jednoczenie bardzo czuy na jakiekolwiek wibracje wywoane rzez intruza róbujcego wkroczy na teren chroniony lub nadzorowany. Uoenie kabla wiatowodowego moe mie róne konfiguracje zalene od otrzeb chronionego obiektu. Do naziemnych systemów ochrony zewntrznej mona zaliczy m.in. systemy monitoringu wizyjnego (ang. CCTV closed ircuit television). Jest to zesó rodków technicznych i rogramowych rzeznaczony do obserwowania, wykrywania, rejestrowania i sygnalizowania nienormalnych warunków wskazujcych na istnienie niebezieczestwa. W skad ich (zalenie od konfiguracji) mog wchodzi nastujce urzdzenia [5]: - kamery telewizyjne wewntrzne lub zewntrzne, czarno-biae lub kolorowe, - obiektywy, - monitory, - cyfrowe rejestratory wizyjne, - zasilacze (rónych mocy oraz zawierajce odowiednie zabezieczenia), - klawiatury sterownicze, - krosownice wizyjne. Do naziemnych systemów ochrony eryferyjnej mona take zaliczy systemy radarowe. Skadaj si one z radaru, który dookolnie kontroluje nadzorowany obszar oraz orogramowania, którego celem jest analiza sygnau. Systemy te maj zastosowanie do kontroli terenów askich, dlatego te mona je zastosowa w ortach lotniczych. Kade z wymienionych rozwiza ma swoje zalety i wady. o analizie ich mona stwierdzi, e bardzo dobre waciwoci ma zintegrowany system bezieczestwa, w którym zastosowano do detekcji intruzów wszystkie trzy systemy (tj. kabel wiatowodowy, system monitoringu wizyjnego i system radarowy). Ich wsódziaanie ozwala zwikszy rawdoodobiestwo wykrycia intruza. 3. ANALIZA OZIOMU BEZIECZESTWA ZINTEGROWANEGO SYSTEMU OCHRONY ERYFERYJNEJ ZAROONOWANEJ KONCECJI Zaroonowana koncecja ochrony eryferyjnej ortu lotniczego zakada wykorzystanie w celu zaewnienia odowiedniego oziomu bezieczestwa trzech systemów: kabel wiatowodowy, system monitoringu wizyjnego i system radarowy. Analizujc roces detekcji osób nieurawnionych do rzekroczenia granicy obszaru chronionego, mona zobrazowa zaistniae sytuacje, tak jak rzedstawiono to na rys. 1. Stan braku zagroenia bezieczestwa S BZ jest w stanem, w którym systemy detekcji ochrony eryferyjnej nie wykryy zagroenia. Stan zagroenia bezieczestwa 1 S ZB1 jest

5 Analiza oziomu bezieczestwa systemu ochrony eryferyjnej ortu lotniczego 115 stanem, w którym ierwszy system ochrony eryferyjnej (kabel wiatowodowy) wykry otencjalne zagroenie (zatem nastuje rzejcie ze stanu S BZ do stanu S ZB1 z rawdoodobiestwem ZB1 ). Stan zagroenia bezieczestwa 2 S ZB2 jest stanem, w którym drugi system ochrony eryferyjnej (monitoring wizyjny) wykry otencjalne zagroenie (zatem nastuje rzejcie ze stanu S BZ do stanu S ZB2 z rawdoodobiestwem ZB2 ). Stan zagroenia bezieczestwa 3 S ZB3 jest stanem, w którym trzeci system ochrony eryferyjnej (system radarowy) wykry otencjalne zagroenie (zatem nastuje rzejcie ze stanu S BZ do stanu S ZB3 z rawdoodobiestwem ZB3 ). Bdc odowiednio w stanach S ZB1, S ZB2 i S ZB3, w rzyadku stwierdzenia braku zagroenia nastuje rzejcie do stanu S BZ odowiednio z rawdoodobiestwami równymi BZ1, BZ2 i BZ3. Jeli system ochrony eryferyjnej znajduje si w stanie S ZB1 i nasti otwierdzenie zagroenia rzez inny system detekcji, wówczas z rawdoodobiestwem N1 nastuje rzejcie do stanu niebezieczestwa S N. Jeli system ochrony eryferyjnej znajduje si w stanie S ZB2 i nasti otwierdzenie zagroenia rzez inny system detekcji, wówczas z rawdoodobiestwem N2 nastuje rzejcie do stanu niebezieczestwa S N. Jeli system ochrony eryferyjnej znajduje si w stanie S ZB3 i nasti otwierdzenie zagroenia rzez inny system detekcji, wówczas z rawdoodobiestwem N3 nastuje rzejcie do stanu niebezieczestwa S N. Rys. 1. Relacje w systemie ochrony eryferyjnej ródo: [oracowanie wasne]

6 116 Mirosaw Siergiejczyk, Adam Rosiski Dla grafu rzej rzedstawionego na rys. 1 mona zaisa nastujce równania: SZB 1 SZB 2 SZB 3 SN BZ 1 ZB1 N 1 ZB 2 ZB 3 SZB 1 SZB 1 N 2 BZ 2 SZB 2 SZB 2 N 3 BZ 3 SZB 3 SZB 3 (1) Oczywicie: SZB1SZB 2SZB 3SN 1 (2) Stosujc odowiednie rzeksztacenia matematyczne, mona wyznaczy wartoci rawdoodobiestw rzebywania w wyrónionych stanach. Umoliwi to ocen skutecznoci funkcjonowania zaroonowanego rozwizania. W rzyszoci moliwe jest take wykorzystanie oracowanej metodologii analizy funkcjonowania systemów ochrony eryferyjnej do orównania rónego rodzaju rozwiza i wyboru otymalnego rzy zaoonych warunkach ocztkowych. 4. WNIOSKI ort lotniczy jest obiektem, który osiada wszystkie zaoenia i cele terroryzmu [4], czyli due skuiska osób, niekontrolowany dost do stref ogólnodostnych oraz ogromne zniszczenia w rzyadku ataku. Dlatego te niezwykle istotne jest stosowanie najnowoczeniejszych systemów bezieczestwa. Wane jest, aby stosowane systemy techniczne w skuteczny sosób wsomagay rac ochrony lotniska. odsumowujc zarezentowane rozwizania mona stwierdzi, i istnieje bardzo wiele rónych rozwiza z zakresu systemów bezieczestwa, które ozwalaj na zwikszenie oziomu bezieczestwa obiektów transortowych, w tym take ortów lotniczych. oniewa s one zaliczane do infrastruktury krytycznej, to owinno stosowa si takie rodki techniczne i organizacyjne, aby zaewni ochron rzed rónymi zagroeniami. W oracowaniu ukazano wykorzystanie systemów ochrony eryferyjnej (w ostaci kabla wiatowodowego, systemu monitoringu wizyjnego i systemu radarowego) do ochrony ortu lotniczego. Nie wystarczy take wdraa ojedynczych systemów, ale naley uwzgldni trend euroejski i wiatowy, dcy do rojektowania i uruchamiania zintegrowanych centrów nadzoru i zarzdzania systemami sygnalizacji zagroe. Takie odejcie ozwala na funkcjonowanie systemów, które bd cechoway si du efektywnoci dziaania. Oczywicie nie naley zaomina o odowiednich subach interwencyjnych i rocedurach ostowania w rzyadku wystienia zagroenia (ze szczególnym uwzgldnieniem ataków terrorystycznych).

7 Analiza oziomu bezieczestwa systemu ochrony eryferyjnej ortu lotniczego 117 Bibliografia 1. Balejko M., Rosiski A.: Bezieczestwo w orcie lotniczym. XXVII Midzynarodowa Konferencja Naukowo Techniczna EKOMILITARIS 2013, Zakoane Fischer, Halibozek, Walters: Introduction to Security. Butterworth-Heinemann, Fries R., Chowdhury M., Brummond J.: Transortation infrastructure security utilizing inteligent transortation systems. John Wiley Sons, New Jersey Hoyst B.: Terroryzm. Tom 1 i 2. Wydawnictwa rawnicze LexisNexis, Warszawa Kauny.: Telewizyjne systemy dozorowe. WKi, Warszawa Norma N-EN :2009: Systemy alarmowe Systemy sygnalizacji wamania i naadu Wymagania systemowe. 7. Rozorzdzenie Komisji (UE) nr 185/2010 z dnia 4 marca 2010 r. ustanawiajce szczegóowe rodki w celu wrowadzenia w ycie wsólnych norm ochrony lotnictwa cywilnego. 8. Rozorzdzenie Rady Ministrów z dnia 19 czerwca 2007 r. w srawie Krajowego rogramu Ochrony Lotnictwa Cywilnego realizujcego zasady ochrony lotnictwa. 9. Siergiejczyk M., Rosiski A.: Reliability analysis of electronic rotection systems using otical links. Monografia Deendable Comuter Systems od redakcj Wojciecha Zamojskiego, Janusza Kacrzyka, Jacka Mazurkiewicza, Jarosawa Sugiera i Tomasza Walkowiaka, wydana jako monograficzna seria wydawnicza Advances in intelligent and soft comuting, Vol. 97. Wydawca: Sringer-Verlag, Berlin Heidelberg Siergiejczyk M., Rosiski A.: Reliability analysis of ower suly systems for devices used in transort telematic systems. Monografia Modern Transort Telematics od redakcj Jerzego Mikulskiego, wydana jako monograficzna seria wydawnicza Communications in Comuter and Information Science, Vol Wydawca: Sringer-Verlag, Berlin Heidelberg Siergiejczyk M., Rosiski A.: Systemy ochrony eryferyjnej obiektów transortowych infrastruktury krytycznej. Technika Transortu Szynowego nr 10/2013, wyd. Instytut Naukowo-Wydawniczy TTS, Radom Siergiejczyk M., Rosiski A.: Wykorzystanie wybranych elementów telematyki transortu w zaewnieniu bezieczestwa ublicznego. Monografia Rewaluacja bezieczestwa ublicznego od redakcj naukow Tadeusza Zaborowskiego. Wydawca: Instytut Bada i Eksertyz Naukowych w Gorzowie Wlk., Gorzów Wlk Szulc W., Rosiski A.: Systemy monitoringu wizyjnego jako ochrona obwodowa obiektów. Monografia Ochrona rzed skutkami nadzwyczajnych zagroe. Tom 3 od redakcj Zygmunta Mierczyka i Romana Ostrowskiego, wydana jako monograficzna seria wydawnicza. Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa Zieliski M., Bezieczestwo w orcie lotniczym. Zeszyty naukowe Akademii Marynarki Wojennej Rok LI nr 4 (183) ANALYSIS OF THE LEVEL OF SECURITY OF ERIHERAL ROTECTION SYSTEM OF THE AIRORT Summary: The article resents the issues related to security systems used to the eriheral rotection of the airort, with articular emhasis on their roerties. There is also resented the concet of an integrated system of eriheral rotection, for which is rovided an analysis of the level of security. Keywords: airort, security, eriheral rotection

8