Original article/praca oryginalna
|
|
- Zbigniew Marian Czerwiński
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Original article/praca oryginalna Syphilis in patients of the Department of Dermatology and Venereology at Medical University of Warsaw in 2015 epidemiological and clinical characteristics, and coexistence of other sexually transmitted diseases Kiła u pacjentów Kliniki Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w 2015 r. charakterystyka epidemiologiczna, kliniczna oraz współistnienie innych chorób przenoszonych drogą płciową Ewelina Biało-Wójcicka 1, Beata Młynarczyk-Bonikowska 2, Anna Winiarska 3, Iwona Rudnicka 3, Tomasz Pniewski 2, Aleksandra Komorowska 3, Magdalena Malejczyk 2, Sławomir Majewski 3 1 Dermatology Centre Adult Dermatology Department, Międzylesie Specialist Hospital, Warsaw, Poland 2 Department of Diagnostics of Sexually Transmitted Diseases, Warsaw Medical University, Poland 3 Department of Dermatology and Venereology, Warsaw Medical University, Poland 1 Centrum Dermatologii Oddział Dermatologii Dorosłych Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie, Polska 2 Zakład Diagnostyki Chorób Przenoszonych Drogą Płciową Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Polska 3 Klinika Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Polska Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2017, 104, DOI: Abstract Corresponding author/ Adres do korespondencji: dr n. med. Beata Młynarczyk- -Bonikowska Zakład Diagnostyki Chorób Przenoszonych Drogą Płciową Warszawski Uniwersytet Medyczny ul. Koszykowa 82 A Warszawa, Polska tel.: beata.mlynarczyk@wum.edu.pl Introduction. Syphilis is a sexually transmitted disease that can be asymptomatic or associated with various symptoms including systemic manifestations. A total of 1,253 cases of syphilis were registered in Poland in Syphilis frequently coexists with HIV infection and other sexually transmitted diseases. Objective. Epidemiological and clinical characteristics of the population of patients treated for syphilis in the Department of Dermatology and Venereology, Medical University of Warsaw, and to evaluate the coexistence of other sexually transmitted diseases with special reference to HIV infection. Material and methods. The retrospective study involved an analysis of information included in medical files of 411 consecutive patients treated for syphilis in the Department of Dermatology and Venereology, Medical University of Warsaw, in Results. As many as 92% of the analyzed patients treated for syphilis were males, and 72.5% were men who have sex with men. Eighty-one percent of the subjects were between 21 and 40 years of age. Out of 325 patients with known HIV test results, 26.5% were HIV-positive. Evaluation of coexistence of other sexually transmitted diseases was difficult because of incomplete data, however gonorrhoea (7.8%) and hepatitis C virus infection (2.7%) were diagnosed more often in the studied group of patients with syphilis than in the general population. Hepatitis C virus infection was found in 6% of individuals co-infected with syphilis and HIV. Conclusion. The results confirm the need to screen patients with syphilis for HIV infection, and HIV-positive patients for syphilis. 597
2 Ewelina Biało-Wójcicka, Beata Młynarczyk-Bonikowska, Anna Winiarska et al. Streszczenie Wprowadzenie. Kiła jest chorobą przenoszoną drogą płciową, która może przebiegać bezobjawowo lub wiązać się z występowaniem różnych objawów, w tym ogólnoustrojowych. W Polsce w 2015 r. zarejestrowano 1253 przypadki kiły. Kiła często współistnieje z zakażeniem HIV i z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Cel pracy. Charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna pacjentów leczonych z powodu kiły w Klinice Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz ocena współistnienia innych chorób przenoszonych drogą płciową ze szczególnym uwzględnieniem zakażenia HIV. Materiał i metodyka. W badaniu retrospektywnym przeanalizowano informacje zawarte w kolejnych historiach choroby 411 pacjentów Kliniki Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego leczonych z powodu kiły w 2015 r. Wyniki. Spośród pacjentów leczonych z powodu kiły 92% stanowili mężczyźni, a 72,5% mężczyźni mający kontakty z mężczyznami. Osiemdziesiąt jeden procent osób było między 21. a 40. rokiem życia. Spośród 325 osób o znanym wyniku badania w kierunku HIV 26,5% było zakażonych HIV. Ocena współistnienia innych chorób przenoszonych drogą płciową była utrudniona ze względu na niepełne dane, jednak częściej niż w populacji ogólnej w badanej grupie występowała rzeżączka (7,8%) oraz zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (2,7% chorych z kiłą). Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C stwierdzono u 6% osób zakażonych jednocześnie kiłą i HIV. Wnioski. Wyniki potwierdzają konieczność prowadzenia badań przesiewowych w kierunku zakażenia HIV u chorych z kiłą i w kierunku kiły u osób zakażonych HIV. Key words: syphilis, epidemiology, sexually transmitted diseases, HIV infection. Słowa kluczowe: kiła, epidemiologia, choroby przenoszone drogą płciową, zakażenie HIV. Introduction Syphilis is a sexually transmitted disease which occurs across the globe. According to the World Health Organisation (WHO) estimates, there were 5.6 million new cases of syphilis globally in 2012, including approximately 900,000 cases of syphilis among pregnant women [1]. Based on the data of the National Institute of Public Health National Institute of Hygiene, a total of 1,253 syphilis cases were recorded in Poland in 2015, which corresponds to the incidence rate of approximately 3.2 per 100,000 population. In a proportion of affected individuals, syphilis infection remains asymptomatic for a long period. In others, a variety of symptoms may occur depending on the duration of the disease. Primary stage syphilis usually lasts for 9 weeks after infection. It is characterized by the presence of a solitary ulcer or, less commonly, multiple ulcers on the genitals, accompa- Wprowadzenie Kiła jest ogólnoustrojową chorobą przenoszoną drogą płciową, która występuje na całym świecie. Według szacunkowych danych Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organisation WHO) w 2012 r. stwierdzono 5,6 miliona nowych przypadków kiły, w tym ok. 900 tysięcy dotyczyło kobiet w ciąży [1]. Na podstawie danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny w 2015 r. w Polsce zarejestrowano 1253 przypadki kiły, co przekłada się na zachorowalność ok. 3,2 na 100 tysięcy ludności. Zakażenie u części chorych przez długi czas jest bezobjawowe. U innych mogą występować różne objawy w zależności od czasu trwania choroby. Kiła pierwszego okresu trwa zwykle do 9. tygodnia od zakażenia. Charakteryzuje się obecnością pojedynczego owrzodzenia lub rzadziej mnogich owrzodzeń na na- 598
3 Syphilis epidemiological and clinical characteristics/kiła charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna nied by local lymph node enlargement. Symptoms of early secondary syphilis usually occur between 9 and 16 weeks after infection, and take the form of uniform, typically macular, rash located on the trunk and extremities. Secondary recurrent syphilis (between 16 weeks and 2 years after infection) may be manifested by a broad spectrum of symptoms including multiform skin eruptions macular, papular or pustular rash, syphilitic ecthyma, overgrown papules in the anogenital area (so-called condylomata lata), as well as oral lesions, tonsilitis, hoarseness, alopecia, vitiligo and other abnormalities. Some patients with secondary syphilis also develop systemic symptoms such as subfebrile body temperature, malaise and generalized lymphadenopathy. Asymptomatic (latent) syphilis can be divided into early latent type up to two years after infection according to the WHO criteria and up to a year after infection according to the International Union against Sexually Transmitted Infections (IUSTI) and Centers for Disease Control and Prevention (CDC) criteria, and late latent syphilis after that period. Untreated patients, usually after many years, may develop symptoms of late syphilis most typically affecting the central nervous system, less commonly cardiac or others. In pregnant women with syphilis there is a high risk of disease transfer to the foetus and newborn, leading to a number of complications including miscarriage, stillbirth and symptoms of congenital syphilis in the baby. Syphilis frequently coexists with other sexually transmitted diseases and HIV infection, which is partially related to the same route and the same risk factors for infection. Similarly to the majority of other sexually transmitted diseases, syphilis may increase the risk of HIV transmission via sexual contacts. One of the published studies has found that the risk of HIV infection through heterosexual contact is five times higher in people who either have now, or have previously had, genital ulcers [2]. Apart from syphilis, other diseases which may present with genital ulcers include genital herpes. In view of the frequent coexistence of other sexually transmitted diseases in patients with syphilis, CDC and IUSTI recommend screening for the diseases and, in particular, for HIV infection [3]. Objective The aims of the study were to characterize epidemiologically and clinically the population of patients treated for syphilis in the Department of Dermatology and Venereology, Medical University of Warsaw, and to evaluate the frequency of coexistence of other sexually transmitted diseases, especially HIV infection. rządach płciowych, którym towarzyszy powiększenie lokalnych węzłów chłonnych. Objawy kiły drugiego okresu wczesnej najczęściej występują między 9. a 16. tygodniem od zakażenia i mają charakter jednopostaciowej, zwykle plamistej osutki zlokalizowanej na tułowiu i kończynach. W przebiegu kiły drugiego okresu nawrotowej (od 16. tygodnia do 2 lat od zakażenia) może występować wiele różnych objawów, w tym wielopostaciowe zmiany na skórze osutki plamiste, grudkowe lub krostkowe, niesztowice, przerosłe grudki w okolicy anogenitalnej, tzw. lepieże płaskie, zmiany w jamie ustnej, zapalenie migdałków, chrypka, łysienie, bielactwo. U części chorych z kiłą drugiego okresu pojawiają się objawy ogólne, np. stany podgorączkowe, złe samopoczucie, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych. Kiłę bezobjawową (utajoną) można podzielić na: wczesną wg WHO do 2 lat od zakażenia, a wg the International Union against Sexually Transmitted Infections (IUSTI) i Centers for Disease Control and Prevention (CDC) do roku od zakażenia i późną powyżej tego okresu. U chorych nieleczonych, zwykle po wielu latach, mogą pojawić się objawy kiły późnej, najczęściej dotyczące ośrodkowego układu nerwowego, rzadziej kardiologiczne lub inne. Kiła u kobiet w ciąży z dużym prawdopodobieństwem przenosi się na płód i noworodka, co prowadzi do licznych powikłań, w tym poronienia, martwego porodu. U noworodka mogą wystąpić objawy kiły wrodzonej. Kiła często współistnieje z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz zakażeniem HIV. Ma to związek nie tylko z tą samą drogą i tymi samymi czynnikami ryzyka zakażenia. Kiła, podobnie jak większość innych chorób przenoszonych drogą płciową, może zwiększać ryzyko przenoszenia HIV poprzez kontakty seksualne. W jednym z badań stwierdzono, że ryzyko nabycia zakażenia HIV przez kontakt heteroseksualny jest 5 razy większe u osób, które aktualnie lub w przeszłości miały owrzodzenia na narządach płciowych [2]. Do chorób, które mogą wiązać się z owrzodzeniami w okolicy genitalnej, oprócz kiły, zalicza się także opryszczkę narządów płciowych. Ze względu na częste współwystępowanie innych chorób przenoszonych drogą płciową u chorych z kiłą CDC i IUSTI zalecają badania przesiewowe w kierunku tych chorób, zwłaszcza badanie w kierunku zakażenia HIV [3]. Cel pracy Celem pracy była charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna pacjentów leczonych z powodu kiły w Klinice Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz ocena częstości współistnienia innych chorób przenoszonych 599
4 Ewelina Biało-Wójcicka, Beata Młynarczyk-Bonikowska, Anna Winiarska et al. Material and methods The retrospective study included 411 patients treated for syphilis in the Department of Dermatology and Venereology, Medical University of Warsaw, in The medical histories of consecutive patients with syphilis were analyzed without applying any additional study inclusion or exclusion criteria. All patients with syphilis who had not been previously diagnosed with HIV infection and gave their consent were tested for HIV. Gonorrhoea and chlamydia screening was performed only when patients with syphilis or their partners had clinical symptoms consistent with these infections. Genital herpes and venereal warts were diagnosed on the basis of clinical manifestations. Since there was no possibility to perform screening for hepatitis C virus (HCV) infection in all the patients, the analysis was based mainly on information and results of tests conducted at other medical centres and supplied by the patients. Results Men (379) represented 92% of the patients diagnosed with syphilis, with 72.5% (298) declaring sexual contacts with men (MSM), including 245 homosexuals and 53 bisexuals. The remaining 81 men reported being heterosexual in the medical interview. Only 32 women (8% of all treated patients), including 3 pregnant women, were treated for syphilis during the study period. The incidence rate of syphilis by sex and sexual orientation is shown in figure 1. The age range in the study group was years, and the mean age was 34 years. The most common age at diagnosis was between 21 and 40 years (in 81% of all cases). Out of 325 subjects with known HIV test results, 80 (26.5%), including 70 MSM, were HIV-positive. In 32 (40%) cases, HIV was diagnosed at approximately the same time as syphilis. In the remaining patients the diagnosis of HIV infection preceded that of syphilis. A total of 86 patients refused to be tested for HIV in our medical centre. With respect to other sexually transmitted diseases, 32 subjects (approximately 7.8%) were diagnosed with gonorrhoea, 19 with venereal warts/symptomatic HPV infection (4.6%), 15 with genital herpes (3.6%), 11 with HCV infection (2.7%) and 5 with Chlamydia trachomatis infection (1.2%). The coexistence of sexually transmitted diseases in patients with syphilis is shown in figure 2. In the subset of patients infected with both syphilis and HIV, gonorrhoea was found in 8%, venereal warts in 6%, genital herpes in 3% and HCV infection in 6%. The coexistence of sexually transmitted disdrogą płciową ze szczególnym uwzględnieniem zakażeń HIV. Materiał i metodyka Do retrospektywnego badania włączono 411 pacjentów Kliniki Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego leczonych z powodu kiły w 2015 r. Analizowano historie choroby kolejnych pacjentów z kiłą, nie stosując dodatkowych kryteriów wyłączenia lub włączenia do badania. Wszyscy pacjenci z kiłą, którzy nie mieli wcześniej rozpoznanego zakażenia HIV oraz wyrazili zgodę na badanie, byli badani w kierunku zakażenia HIV. Badania w kierunku rzeżączki i chlamydiozy wykonywano tylko, gdy u pacjenta z kiłą lub jego partnera występowały objawy kliniczne sugerujące te zakażenia. Opryszczkę narządów płciowych i kłykciny kończyste rozpoznawano na podstawie objawów klinicznych. Ze względu na brak możliwości nie przeprowadzono u wszystkich chorych badań przesiewowych w kierunku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C (hepatitis C virus HCV), a oparto się głównie na dostarczonych przez pacjentów danych i wynikach badań z innych ośrodków. Wyniki Mężczyźni stanowili 92% (379) chorych z rozpoznaniem kiły, 72,5% (298) deklarowało kontakty seksualne z mężczyznami (MSM), w tym było 245 pacjentów o orientacji homoseksualnej i 53 biseksualistów. Pozostałych 81 mężczyzn podawało w wywiadzie orientację heteroseksualną. W badanym okresie leczono z powodu kiły zaledwie 32 kobiety (8% wszystkich badanych), w tym 3 kobiety w ciąży. Występowanie kiły w zależności od płci i orientacji seksualnej przedstawiono na rycinie 1. Przedział wiekowy badanej grupy to lata, a średnia wieku 34 lata. Najczęściej chorobę rozpoznawano u osób między 21. a 40. rokiem życia (81% przypadków). Spośród 325 osób, u których znane były wyniki badania w kierunku HIV, 80 (26,5%), w tym 70 MSM, było zakażonych wirusem HIV. W 32 (40%) przypadkach infekcji HIV i kiłę zdiagnozowano w zbliżonym czasie. U pozostałych pacjentów zakażenie HIV rozpoznano wcześniej niż kiłę. Osiemdziesiąt sześć osób nie zgodziło się na badanie HIV w naszej placówce. Z innych chorób przenoszonych drogą płciową u 32 badanych (ok. 7,8%) rozpoznano rzeżączkę, u 19 kłykciny kończyste lub objawowe zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV; 4,6%), u 15 opryszczkę narządów płciowych (3,6%), u 11 zakażenie HCV (2,7%) i u 5 zakażenie Chlamydia trachomatis (1,2%). Współwystępowanie chorób przenoszonych drogą płciową u pacjentów z kiłą przedstawiono na rycinie
5 Syphilis epidemiological and clinical characteristics/kiła charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna homosexuals/ bisexuals/ heterosexuals/ homoseksualiści biseksualiści heteroseksualiści women/kobiety male/mężczyźni Figure 1. Structure of the study group by sex and sexual preferences Rycina 1. Podział badanej grupy wg płci i preferencji seksualnych pacjentów number of study patients/liczba badanych 80 HIV 32 GC GC rzeżączka, HPV kłykciny kończyste, HCV zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C, HSV opryszczka narządów płciowych. GC gonorrhoea, HPV venereal warts, HCV hepatitis C virus infection, HSV genital herpes. Figure 2. Sexually transmitted diseases coexisting with syphilis Rycina 2. Choroby przenoszone drogą płciową współistniejące z kiłą 19 HTV HCV HSV Chlamydia infection/chlamydioza GC 8% HSV 3% Chl. tr. 1% HPV 6% HCV 6% GC rzeżączka, HPV kłykciny kończyste, HCV zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C, HSV opryszczka narządów płciowych, Chl. tr. chlamydioza. GC gonorrhoea, HPV venereal warts, HCV hepatitis C virus infection, HSV genital herpes, Chl. tr. chlamydia infection. syphilis reinfection/ kolejne zakażenie kiłą 14% no other identified infections/ nie stwierdzono innych zakażeń 62% Figure 3. Coexistence of sexually transmitted infections in patients with syphilis and HIV Rycina 3. Współistnienie zakażeń przenoszonych drogą płciową u pacjentów z kiłą i HIV eases in patients with syphilis and HIV is shown in figure 3. A total of 312 patients were diagnosed with early syphilis, including 61 with primary syphilis, 200 with secondary syphilis (including 23 with early secondary syphilis), and 51 patients with early latent syphilis. Primary syphilitic lesions were located mainly on the genitals (54 subjects) and much less commonly in the anal area (6 subjects) or in the oral cavity (1 subject). Late syphilis was diagnosed in just 1 patient during the study period, however the group of patients with latent syphilis of unspecified time of infection was relatively large (98 subjects). W przypadku osób jednocześnie zakażonych kiłą i HIV rzeżączkę stwierdzono u 8%, kłykciny kończyste u 6%, opryszczkę narządów płciowych u 3%, a zakażenie HCV u 6%. Współistnienie chorób przenoszonych drogą płciową u chorych z kiłą i HIV przedstawiono na rycinie 3. U 312 chorych rozpoznano kiłę wczesną, w tym u 61 kiłę pierwszego okresu, u 200 kiłę drugiego okresu (w tym u 23 kiłę drugiego okresu wczesną), u 51 kiłę wczesną utajoną. Kiłowe objawy pierwotne były umiejscowione zwykle na narządach płciowych (u 54 osób), a znacznie rzadziej w okolicy odbytu (6 osób) lub w jamie ustnej (1 osoba). Kiłę późną roz- 601
6 Ewelina Biało-Wójcicka, Beata Młynarczyk-Bonikowska, Anna Winiarska et al. Discussion In 2015, a total of 486 new cases of syphilis were recorded in the Mazovia Province. Approximately 98% of these patients received treatment in the outpatient clinic at the Department of Dermatology and Venereology, Medical University of Warsaw. Our study found a higher prevalence of syphilis in men, particularly MSM, in the study group. The coexistence of HIV infection was also considerably more common than in the general population (the prevalence of HIV in the Polish population is estimated by the WHO at %). As it was not possible to perform screening tests in all patients with syphilis presenting to our outpatient clinic, data on the coexistence of other sexually transmitted diseases may be incomplete. Furthermore, the lack of reliable epidemiological data on the coexistence of the diseases in the general population, resulting from their underreporting in Poland, makes comparisons quite difficult. Based on the available data, however, it can be presumed that gonorrhoea is much more common in patients with syphilis than in the general population. Studies conducted in other medical centres have also provided evidence for the frequent coexistence of both diseases [4 6]. In addition, syphilis seems to coexist with other sexually transmitted diseases, particularly HCV infection, more frequently (according to estimates, approximately 0.6% of Polish inhabitants are infected with HCV) [7]. A number of studies conducted in various countries have produced similar results to ours. In the study involving 175 patients with early syphilis from 3 medical centres in Poland, Germany and Ireland, a total of 86.3% of the subjects were MSM and as many as 68% were HIV-positive (a higher rate than in our study). The majority of HIV-positive patients were diagnosed with secondary syphilis (55.7% vs. 13.2%) (p = ). Primary syphilis was more common in HIV-negative patients (47.2% vs. 18.9%, p = ). The coexistence of other sexually transmitted diseases was found in 26.8% of the subjects [8]. A total of 6,834 syphilis infections were recorded in Germany in 2015, of which 85% were diagnosed in MSM. In 6.3% of patients, an optional screening test revealed HIV infection coexisting with syphilis. Approximately 57% of HIV-infected individuals in Germany in 2015 were estimated to be MSM [9]. A study conducted in Spain in in 220 patients with syphilis showed that 98% of them were men (including 94% MSM). The HIV infection rate was 62% [10]. In a retrospective study conducted in Barcelona in , 66.8% of HIV cases, 74.2% of syphilis cases, 45% of gonorrhoea cases and 95.7% of lymphogranuloma venereum cases were attributed to the MSM group [4]. poznano w badanym okresie zaledwie u 1 pacjenta, jednak stosunkowo duża była grupa chorych z kiłą utajoną o nieokreślonym czasie zakażenia (98 osób). Omówienie W województwie mazowieckim w 2015 r. zarejestrowano 486 nowych przypadków kiły. Około 98% pacjentów było leczonych w Klinice Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. W badanej grupie wykazano częstsze występowanie kiły u mężczyzn, zwłaszcza u MSM. Zakażenie HIV stwierdzano znacznie częściej niż w populacji ogólnej (odsetek osób zakażonych HIV wg danych WHO w populacji polskiej szacuje się na 0,1 0,3%). Ze względu na brak możliwości przeprowadzenia przez autorów badań przesiewowych u wszystkich zgłaszających się do poradni chorych z kiłą dane dotyczące współwystępowania innych chorób przenoszonych drogą płciową mogą być niepełne. Ponadto uniemożliwia porównanie brak wiarygodnych danych epidemiologicznych dotyczących występowania tych chorób w populacji ogólnej wynikający z ich niewystarczającej zgłaszalności w Polsce. Na podstawie dostępnych danych można jednak przypuszczać, że rzeżączka jest znacznie częstsza u osób z kiłą niż w populacji ogólnej. W badaniach w innych ośrodkach również stwierdzono częste współistnienie tych dwóch chorób [4 6]. Wydaje się również, że kiła częściej współistnieje z pozostałymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, zwłaszcza z zakażeniem HCV (szacuje się, że ok. 0,6% osób w Polsce jest zakażonych tym wirusem) [7]. W wielu badaniach przeprowadzanych w różnych krajach uzyskano wyniki zbliżone do naszych. W badaniu dotyczącym 175 pacjentów z kiłą wczesną z 3 ośrodków w Polsce, Niemczech i Irlandii wykazano, że 86,3% badanych było MSM, a aż 68% było zakażonych HIV (wyższy odsetek niż w naszym badaniu). U większości chorych z infekcją HIV rozpoznano kiłę drugiego okresu w odróżnieniu od pacjentów, u których nie stwierdzono tej infekcji (odpowiednio 55,7% i 13,2%) (p = 0,0001). Kiła pierwszego okresu występowała częściej u osób bez infekcji HIV niż u zakażonych HIV (odpowiednio 47,2% i 18,9%) (p = 0,0002). Inne choroby przenoszone drogą płciową współwystępowały u 26,8% badanych [8]. W Niemczech w 2015 r. zarejestrowano 6834 przypadki kiły, ok. 85% spośród nich dotyczyło MSM. U 6,3% chorych wraz z kiłą wykryto zakażenie HIV w ramach opcjonalnego testu przesiewowego. Szacuje się, że ok. 57% osób zakażonych HIV w Niemczech w 2015 r. to MSM [9]. W badaniu przeprowadzonym w Hiszpanii w latach u 220 pacjentów z kiłą wykazano, że 98% z nich stanowią mężczyźni (w tym 94% MSM). Odsetek osób zakażonych HIV wynosił 62% [10]. W badaniu re- 602
7 Syphilis epidemiological and clinical characteristics/kiła charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna A study conducted in a large group of MSM (85,500 in total) presenting to sexually transmitted infection (STI) clinics in United Kingdom demonstrated a higher risk of HIV infection in individuals diagnosed with syphilis or gonorrhoea within the preceding year. The adjusted hazard ratio was 4.1 (95% CI: ) and 2.1 (95% CI: ) for syphilis and gonorrhoea, respectively [11]. Other studies conducted in the British population have found that nearly 79% of all syphilis cases and 58% of gonorrhoea diagnosed in 2012 were in the MSM group. Approximately 1/3 of MSM diagnosed with syphilis in the UK were HIV-positive [6]. A study encompassing a large group of MSM in the Netherlands showed that 12.3% of HIV-positive patients in 2007 and 4.5% in 2011 were seropositive for syphilis. Among HIV-negative MSM, the values were 2.8% and 1.4% in 2007 and 2011, respectively [12]. Based on the CDC data, 81.7% of cases of early symptomatic syphilis recorded in men in 2015 in the USA, where the sex of the partner could be established, were in the MSM group. A large questionnaire study encompassing 28,295 sexually active MSM from 20 cities across the USA in showed that 40% of the respondents in 2008 and over 49% of the respondents in 2014 were screened for syphilis. Syphilis seropositivity was established in approximately 21% and 8% of MSM declaring themselves as HIV-positive and HIV-negative, respectively, which shows that the frequency of coexistence of both diseases is higher in a statistically significant manner [13]. Studies conducted in Florida in 2010 demonstrated that 42% of patients with syphilis were HIV-positive [5]. Other US studies found that the probability of syphilis and HIV infection diagnosis was over 140 times higher in the MSM population than in heterosexual men [14]. A study investigating the prevalence and coexistence of sexually transmitted diseases in MSM in Peru demonstrated syphilis in 16.8% and coexisting HIV infection in 44.2% of 312 men included in the study [15]. The prevalence of HIV and syphilis co-infection has also been studied in 533 MSM in China. The study found HIV in 24.2% (129/533), syphilis in 29.8% (159/533) and both infections in 13.13% (70/533) of the subjects. HIV co-infection was thus present in approximately 44% of patients with syphilis [16]. The variability of results obtained by various authors may be attributed to differences in the prevalence of both diseases in various geographical regions and variation in study populations. trospektywnym przeprowadzonym w Barcelonie w latach ,8% przypadków z zakażeniem HIV, 74,2% z kiłą, 45% z rzeżączką oraz 95,7% przypadków ziarnicy wenerycznej pachwin dotyczyło grupy MSM [4]. Badanie przeprowadzone w dużej grupie MSM ( osób) zgłaszających się do klinik chorób przenoszonych drogą płciową w Wielkiej Brytanii wykazało większe prawdopodobieństwo zakażenia HIV u osób z rozpoznaniem kiły lub rzeżączki w ostatnim roku przed ewentualnym rozpoznaniem zakażenia HIV. Skorygowany współczynnik ryzyka wynosił odpowiednio 4,1 (95% CI: 2,0 8,3) i 2,1 (95% CI: 1,4 3,2) dla kiły i rzeżączki [11]. W innych badaniach w populacji brytyjskiej stwierdzono, że w 2012 r. ok. 79% wszystkich przypadków kiły i 58% przypadków rzeżączki dotyczyło MSM. Około 1/3 MSM z rozpoznaniem kiły w Wielkiej Brytanii było zakażonych HIV [6]. W badaniu przeprowadzonym w dużej grupie MSM w Holandii wykazano, że 12,3% zakażonych HIV w 2007 r. i 4,5% w 2011 r. miało dodatni wynik badania serologicznego w kierunku kiły. Wśród MSM niezakażonych HIV wartości te wynosiły odpowiednio 2,8% i 1,4% w latach 2007 i 2011 [12]. Według CDC w 2015 r. w Stanach Zjednoczonych 81,7% przypadków kiły wczesnej objawowej u mężczyzn, w których udało się ustalić płeć partnera, dotyczyło grupy MSM. W dużym badaniu ankietowym przeprowadzonym w latach i dotyczącym aktywnych seksualnie MSM mieszkających w 20 różnych miastach w Stanach Zjednoczonych wykazano, że 40% ankietowanych w 2008 r. i ponad 49% w 2014 r. badało się przesiewowo w kierunku kiły. Dodatni wynik badania serologicznego w kierunku kiły uzyskało ok. 21% MSM deklarujących się jako HIV- -pozytywnych i 8% HIV-negatywnych, co potwierdza istotnie statystycznie częstsze współistnienie tych dwóch chorób [13]. W badaniach przeprowadzonych na Florydzie w 2010 r. stwierdzono, że 42% osób z kiłą było zakażonych HIV [5]. Inne badania w Stanach Zjednoczonych wykazały, że prawdopodobieństwo rozpoznania kiły i zakażenia HIV było w grupie MSM aż ponad 140 razy większe niż u mężczyzn heteroseksualnych [14]. W badaniu oceniającym występowanie i współistnienie chorób przenoszonych drogą płciową u MSM w Peru stwierdzono, że 16,8% spośród 312 badanych mężczyzn było zakażonych kiłą, a zakażenie HIV współistniało w 44,2% przypadków [15]. Występowanie kiły i zakażenia HIV badano u 533 MSM w Chinach. Zakażenie HIV stwierdzono u 24,2% (129/533) pacjentów, kiłę u 29,8% (159/533), a oba zakażenia jednocześnie u 13,13% (70/533). Zakażenie HIV współistniało u ok. 44% chorych z kiłą [16]. Różnice w wynikach uzyskanych przez różnych autorów mogą wynikać z różnej częstości występowania powyższych chorób w różnych obszarach geograficznych i w różnych populacjach. 603
8 Ewelina Biało-Wójcicka, Beata Młynarczyk-Bonikowska, Anna Winiarska et al. Conclusions Out retrospective study shows that syphilis in Poland, similarly to many other countries, occurs more frequently in men, and is particularly common in the group of MSM. Screening tests in Poland are conducted primarily in pregnant women, which is perfectly justified, however it appears that screening and other preventative measures should have more widespread use in the MSM population and, as the next step, also in men having frequent casual heterosexual encounters. We have shown that the proportion of HIV-infected individuals in the study group of patients with syphilis (26.5%) is markedly higher than in the general population. Similar or higher rates of coexistence of both diseases have been described in the international literature. It is alarming to note that there is a relatively large group of people who, despite their awareness of HIV infection, engage in high-risk sexual behaviour and become infected with syphilis (60% of all HIV-positive patients in our study group). Both IUSTI and CDC recommend screening for HIV in every patient with syphilis, as well as periodic screening tests for syphilis in HIV-positive patients. The above data obtained in the Polish population validate this need. Conflict of interest The authors declare no conflict of interest. Wnioski Przeprowadzone przez nas badanie retrospektywne wykazało, że w Polsce kiła, podobnie jak w wielu innych krajach, częściej występuje u mężczyzn, szczególnie często u MSM. Prowadzone w Polsce badania przesiewowe, co ma pełne uzasadnienie, dotyczą głównie kobiet w ciąży. Wydaje się jednak, że tego typu badania oraz inne działania profilaktyczne należałoby przeprowadzać również w grupie MSM, a także u mężczyzn mających liczne przygodne kontakty heteroseksualne. Jak wykazano, odsetek osób zakażonych HIV wśród badanych przez nas chorych na kiłę (26,5%) jest znacznie większy niż w populacji ogólnej w Polsce, w której wynosi 0,1 0,4%. Podobny lub wyższy odsetek współistnienia tych dwóch chorób opisano w światowym piśmiennictwie. Niepokojący jest fakt, że istnieje stosunkowo duża grupa osób, które mimo iż są świadome zakażenia HIV, podejmują ryzykowne kontakty seksualne i zakażają się kiłą (w badanej przez nas grupie 60% wszystkich pacjentów zakażonych HIV). IUSTI i CDC rekomendują wykonywanie badania w kierunku HIV u każdego chorego na kiłę, a także okresowych przesiewowych badań w kierunku kiły u pacjentów zakażonych HIV. Powyższe dane uzyskane w polskiej populacji potwierdzają taką konieczność. Konflikt interesów Autorzy deklarują brak konfliktu interesów. References Piśmiennictwo 1. Newman L., Rowley J., Vander Hoorn S., Wijesooriya N.S., Unemo M., Low N., et al.: Global estimates of the prevalence and incidence of four curable sexually transmitted infections in 2012 based on systematic review and global reporting. PLoS One 2015, 10, e Boily M.C., Baggaley R.F., Wang L., Masse B., White R.G., Hayes R.J., et al.: Heterosexual risk of HIV-1 infection per sexual act: systematic review and meta-analysis of observational studies. Lancet Infect Dis 2009, 9, Workowski K.A., Bolan G.A.: Centers for Disease Control and Prevention Sexually transmitted diseases treatment guidelines MMWR Recomm Rep 2015, 5, Martí-Pastor M., García de Olalla P., Barberá M.J., Manzardo C., Ocaña I., Knobel H., et al.: Epidemiology of infections by HIV, syphilis, gonorrhea and lymphogranuloma venereum in Barcelona city: a population-based incidence study. BMC Public Health 2015, 15, Centers for Disease Control and Prevention: Sexually Transmitted Disease Surveillance, U.S Department of Health and Human Services Centers for Disease Control and Prevention National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB Prevention Division of STD Prevention Atlanta, Georgia. 6. Hughes G., Field N.: The epidemiology of sexually transmitted infections in the UK: impact of behavior, services and interventions. Future Microbiol 2015, 10, Flisiak R., Halota W., Horban A., Juszczyk J., Pawlowska M., Simon K.: Prevalence and risk factors of HCV infection in Poland. Eur J Gastroenterol Hepatol 2011, 23, Rowley D., Swięcki P., Firlag-Burkacka E., Sabin C., Kümmerle T., Surah S., et al.: Clinical and epidemiological characteristics of patients with early syphilis from three academic centres in Poland, Germany and Ireland: initial findings from the POETS study. Sex Transm Infect 2015, 91, Bremer V., Dudareva-Vizule S., Buder S., An der Heiden M., Jansen K.: Sexually transmitted infections in Germany: the current epidemiological situation. Bundesgesundheitsblatt Gesundheitsforschung Gesundheitsschutz 2017, doi: /s
9 Syphilis epidemiological and clinical characteristics/kiła charakterystyka epidemiologiczna i kliniczna 10. Fustà X., Fuertes I., Lugo-Colón R., Blanco J.L., Baras N., Alsina-Gibert M.: Syphilis epidemics: a descriptive study of patients diagnosed in a tertiary hospital between 2011 and Med Clin (Barc) 2017, pii: S (17) Desai S., Nardone A., Hughes G., Delpech V., Burns F., Hart G., et al.: HIV incidence in an open national cohort of men who have sex with men attending sexually transmitted infection clinics in England. HIV Med 2017, 18, van Aar F., den Daas C., van der Sande M.A., Soetens L.C., de Vries H.J., van Benthem B.H.: Outbreaks of syphilis among men who have sex with men attending STI clinics between 2007 and 2015 in the Netherlands: a space-time clustering study. Sex Transm Infect 2017, 93, An Q., Wejnert C., Bernstein K., Paz-Bailey G.; NHBS Study Group: Syphilis screening and diagnosis among men who have sex with men, , 20 U.S. Cities. J Acquir Immune Defic Syndr 2017, 75, S363-S Pathela P., Braunstein S.L., Schillinger J.A., Shepard C., Sweeney M., Blank S.: Men who have sex with men have a 140-fold higher risk for newly diagnosed HIV and syphilis compared with heterosexual men in New York City. J Acquir Immune Defic Syndr 2011, 58, Kojima N., Park H., Konda K.A., Joseph Davey D.L., Bristow C.C., Brown B., et al.: The PICASSO Cohort: baseline characteristics of a cohort of men who have sex with men and male-to-female transgender women at high risk for syphilis infection in Lima, Peru. BMC Infect Dis 2017, 17, Dai W., Luo Z., Xu R., Zhao G., Tu D., Yang L., et al.: Prevalence of HIV and syphilis co-infection and associated factors among non-commercial men who have sex with men attending a sexually transmitted disease clinic in Shenzhen, China. BMC Infect Dis 2017, 17, 86. Received: Accepted: Otrzymano: r. Zaakceptowano: r. How to cite this article Biało-Wójcicka E., Młynarczyk-Bonikowska B., Winiarska A., Rudnicka I., Pniewski T., Komorowska A., Malejczyk M., Majewski S.: Syphilis in patients of the Department of Dermatology and Venereology at Medical University of Warsaw in 2015 epidemiological and clinical characteristics, and coexistence of other sexually transmitted diseases. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2017, 104, DOI: 605
Ocena częstości występowania zakażeń HSV-1 i HSV-2 w populacji ciężarnych i ich partnerów oraz u chorych z kiłą.
Ocena częstości występowania zakażeń HSV-1 i HSV-2 w populacji ciężarnych i ich partnerów oraz u chorych z kiłą. Autor: Ewelina Biało-Wójcicka Promotor: Prof. dr hab. n. med. Sławomir Majewski STRESZCZENIE
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
mgr Ewa Bukowska Promotor: dr hab. n. med. Magdalena Malejczyk Katedra Dermatologii i Wenerologii
mgr Ewa Bukowska Współistnienie objawowego i bezobjawowego zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) u pacjentek z innymi zakażeniami i chorobami przenoszonymi drogą płciową (kiła, HIV, Chlamydia trachomatis,
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010
HemoRec in Poland Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and 2009 04/2010 Institute of Biostatistics and Analyses. Masaryk University. Brno Participating
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Urszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Urszula Coupland Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny
Konferencja naukowa Wychowanie seksualne w szkole cele, metody, problemy. Lublin, 10 marca 2014 r. Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny dr n.med Ewa Baszak-Radomańska Gabinety TERPA ryzykowne
aforementioned device she also has to estimate the time when the patients need the infusion to be replaced and/or disconnected. Meanwhile, however, she must cope with many other tasks. If the department
3. częstości występowania zakażeń HSV w populacji o podwyższonym ryzyku (pacjenci podający inne choroby przenoszone drogą płciową).
Łódź, 23. 04. 2019 Prof. dr hab. med. Aleksandra Lesiak, prof. nadzw Klinika Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Recenzja rozprawy doktorskiej lek. med.
Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach
lek. Anna Starostka-Tatar Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach 2009-2015 Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Beata Labuz-Roszak
Poznań, ul. Przybyszewskiego 49 tel Recenzja
UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ZAKŁAD DERMATOLOGII I WENEROLOGII WNOZ 60-355 Poznań, ul. Przybyszewskiego 49 tel. 61 8691285 e-mail: ryszardzaba@gmail.coml Poznań, dnia 27.04.2019
Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.
lek. med. Ewa Czapińska-Ciepiela Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor Prof. dr hab. n. med. Jan Kochanowski II Wydział
Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typy C w Polsce w latach
Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula, Zdolska Wioleta. Epidemiologia wirusowego zapalenia wątroby typy C w Polsce w latach 2010-2014 = Epidemiology of hepatitis C in Poland in 2010-2014.
Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019
Poniższy zbiór zadań został wykonany w ramach projektu Mazowiecki program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych - najlepsza inwestycja w człowieka w roku szkolnym 2018/2019. Składają się na
Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii
Lek. med. Andrzej Kmieć Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład
Tychy, plan miasta: Skala 1: (Polish Edition)
Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000 (Polish Edition) Poland) Przedsiebiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne (Katowice Click here if your download doesn"t start automatically Tychy, plan miasta: Skala 1:20 000
Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia II WYDZIAŁ LEKARSKI. Rok: IV.
1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów np.: Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Rok akademicki: 2015/2016
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Wczesny i zaawansowany rak piersi
Warszawa, 14.12.2017 Wczesny i zaawansowany rak piersi Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld 1 Breast Cancer (C50): 1971-2011 Age-Standardised One-Year Net Survival, England and Wales Please include
Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów
Uniwersytet Medyczny w Lublinie Rozprawa doktorska streszczenie rozprawy doktorskiej Analiza skuteczności i bezpieczeństwa leczenia systemowego najczęściej występujących nowotworów u chorych w podeszłym
ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL
Read Online and Download Ebook ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA JEZYKOWA) BY DOUGLAS KENT HALL DOWNLOAD EBOOK : ARNOLD. EDUKACJA KULTURYSTY (POLSKA WERSJA Click link bellow and free register
Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1: = City map (Polish Edition)
Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Zakopane, plan miasta: Skala ok. 1:15 000 = City map (Polish Edition) Zakopane,
Epidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce
Epidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce Magdalena Rosińska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Jak powstają statystyki dotyczące HIV? Osoby,
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik
Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej Beata Wieczorek-Wójcik Poziom obsad pielęgniarskich a częstość i rodzaj zdarzeń
Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego
Tomasz Borkowski Department of Urology Medical University of Warsaw Rola i zakres limfadenektomii w raku pęcherza moczowego VII Pomorskie spotkanie Uroonkologiczne Rak pęcherza moczowego Henry Gray (1825
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE Dane krajowe zostały opracowane na podstawie informacji przekazanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (zwany dalej NIZP-PZH) oraz zamieszczonych
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją
Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia
Patients price acceptance SELECTED FINDINGS
Patients price acceptance SELECTED FINDINGS October 2015 Summary With growing economy and Poles benefiting from this growth, perception of prices changes - this is also true for pharmaceuticals It may
Ocena wpływu ludzkiego antygenu leukocytarnego HLA B5701 na progresję zakażenia HIV 1 i odpowiedź na leczenie antyretrowirusowe.
ROZPRAWA DOKTORSKA Ocena wpływu ludzkiego antygenu leukocytarnego HLA B5701 na progresję zakażenia HIV 1 i odpowiedź na leczenie antyretrowirusowe. Promotor: Dr hab. n. med. Justyna D. Kowalska Klinika
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS.
ERASMUS + : Trail of extinct and active volcanoes, earthquakes through Europe. SURVEY TO STUDENTS. Strona 1 1. Please give one answer. I am: Students involved in project 69% 18 Student not involved in
Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Kiła wczesna u pacjentów leczonych w Klinice Dermatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach
Kiła wczesna u pacjentów leczonych w Klinice Dermatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie w latach 2006 2010 Early syphilis in patients treated in the Department of Dermatology at Jagiellonian
czynnikami ryzyka i chorobami układu sercowo-naczyniowego.
LEK. ALICJA DUDZIK-PŁOCICA KATEDRA I KLINIKA KARDIOLOGII, NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO I CHORÓB WEWNĘTRZNYCH WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY KIEROWNIK KATEDRY I KLINIKI: PROF. MAREK KUCH Ocena użyteczności
Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.
Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii
Zakład Diagnostyki Chorób Przenoszonych Drogą Płciową, Warszawski Uniwersytet Medyczny 2
MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2015, 67: 89-95 Współistnienie zakażeń Neisseria gonorhoeae i Chlamydia trachomatis u pacjentów zgłaszających się do Kliniki Dermatologii i Wenerologii Warszawskiego Uniwersytetu
Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz
Mgr Paweł Musiał Porównanie funkcjonowania podstawow-ych i specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego na przykładzie Samodzielnego Publicznego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Staszowie Rozprawa
Występowanie wirusów opryszczki typu 1 i 2 w zmianach skórnych i śluzówkowych u chorych z podejrzeniem opryszczki narządów płciowych
MED. DOŚW. MIKROBIOL., 2016, 68: 57-62 Występowanie wirusów opryszczki typu 1 i 2 w zmianach skórnych i śluzówkowych u chorych z podejrzeniem opryszczki narządów płciowych The occurrence of herpes simplex
KWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA / INSURANCE QUESTIONNAIRE
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia badań klinicznych/ Clinical trials liability insurance KWESTIONARIUSZ OCENY RYZYKA / INSURANCE QUESTIONNAIRE ZEZWOLENIA PUNU NR 1098/02 I NR
Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi
Mikołaj Trizna Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi przebywających na oddziałach psychiatrii sądowej Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab.n.med. Tomasz Adamowski,
ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski
Mateusz Romanowski Wpływ krioterapii ogólnoustrojowej na aktywność choroby i sprawność chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa ROZPRAWA DOKTORSKA Promotor: Dr hab., prof. AWF Anna Straburzyńska-Lupa
Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005
Cracow University of Economics Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions 2000-2005 - Key Note Speech - Presented by: Dr. David Clowes The Growth Research Unit CE Europe
Ocena stanu wiedzy na temat zakażeń wirusami HPV: implikacje dla skuteczności programów szczepień przeciw genitalnym typom HPV
Ocena stanu wiedzy na temat zakażeń wirusami HPV: implikacje dla skuteczności programów szczepień przeciw genitalnym typom HPV lek. Katarzyna Smolarczyk Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor:
STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI
Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,
WZW C rok po przełomie. Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi
WZW C rok po przełomie Dr hab. med. Anna Piekarska, Prof. UM Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi Szpital Biegańskiego w Łodzi Transmisja HCV w Polsce Zakażenia krwiopochodne drogą płciową
SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1. Fry #65, Zeno #67. like
SSW1.1, HFW Fry #20, Zeno #25 Benchmark: Qtr.1 I SSW1.1, HFW Fry #65, Zeno #67 Benchmark: Qtr.1 like SSW1.2, HFW Fry #47, Zeno #59 Benchmark: Qtr.1 do SSW1.2, HFW Fry #5, Zeno #4 Benchmark: Qtr.1 to SSW1.2,
Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli
Uniwersytet Medyczny w Lublinie lek. dent. Adriana Kleinert Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli polskich przebywających za granicą Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition)
Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama Karkonoszy, mapa szlakow turystycznych (Polish Edition) J Krupski Click here if your download doesn"t start automatically Karpacz, plan miasta 1:10 000: Panorama
Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Sargent Opens Sonairte Farmers' Market
Sargent Opens Sonairte Farmers' Market 31 March, 2008 1V8VIZSV7EVKIRX8(1MRMWXIVSJ7XEXIEXXLI(ITEVXQIRXSJ%KVMGYPXYVI *MWLIVMIWERH*SSHTIVJSVQIHXLISJJMGMEPSTIRMRKSJXLI7SREMVXI*EVQIVW 1EVOIXMR0E]XS[R'S1IEXL
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis
Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11 5 Random Projections & Canonical Correlation Analysis The Tall, THE FAT AND THE UGLY n X d The Tall, THE FAT AND THE UGLY d X > n X d n = n d d The
pierwszej było 79 chorych (64,75%). Byli to pacjenci z zapaleniem przełyku ale też chorzy z NERD oraz przepukliną rozworu przełykowego.
Streszczenie. Wstęp. Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób przewodu pokarmowego na świecie. Wprowadzenie inhibitorów pompy protonowej (IPPs) w leczeniu GERD
Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition)
Wojewodztwo Koszalinskie: Obiekty i walory krajoznawcze (Inwentaryzacja krajoznawcza Polski) (Polish Edition) Robert Respondowski Click here if your download doesn"t start automatically Wojewodztwo Koszalinskie:
Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych
Lekarz Daria Dziechcińska-Połetek Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Dr hab. n. med. Ewa Kluczewska, prof. nadzw.
Employment. Number of employees employed on a contract of employment by gender in 2012. Company
Im not found /sites/eneacsr2012.mess-asp.com/themes/eneacsr2012/img/enea.jpg Employt Capital Group is one of the largest companies in the energy industry. Therefore it has an influence, as an employer,
WIEK I STAŻ ZAWODOWY PRACOWNIKÓW OCHRONY ZDROWIA Z ZAWODOWYM WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B I C
Medycyna Pracy 213;64(1):19 28 Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Jacek Parszuto 1 Bogdan Jaremin 2 Paweł Zagożdżon 3 Aneta Bardoń 4 Anna Obuchowska http://dx.doi.org/1.137/mp.893/213/3
Weronika Mysliwiec, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019
Poniższy zbiór zadań został wykonany w ramach projektu Mazowiecki program stypendialny dla uczniów szczególnie uzdolnionych - najlepsza inwestycja w człowieka w roku szkolnym 2018/2019. Tresci zadań rozwiązanych
Instructions for student teams
The EduGIS Academy Use of ICT and GIS in teaching of the biology and geography subjects and environmental education (junior high-school and high school level) Instructions for student teams Additional
Epidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego.
Epidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego. dr med. Monika Bociąga-Jasik 1981 stwierdza się liczne przypadki pneumocystozowego zapalenia płuc i mięska Kaposiego u młodych, dotychczas zdrowych
Analiza epidemiologiczna występowania i uwarunkowań pylicy górników kopalń węgla kamiennego w województwie śląskim w latach
mgr inż. Alina Mroczek Analiza epidemiologiczna występowania i uwarunkowań pylicy górników kopalń węgla kamiennego w województwie śląskim w latach 2003-2011 Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 9 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 9 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego Wydziału Pielęgniarstwa
Warszawski Uniwersytet Medyczny Dziekanat II Wydziału Lekarskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny Dziekanat II Wydziału Lekarskiego 1. Metryczka Nazwa Wydziału: II Wydział Lekarski Program kształcenia Fizjoterapia studia licencjackie I stopnia, profil praktyczny, studia
Zakażenie HIV u osób 50+
Zakażenie HIV u osób 50+ Alicja Wiercioska-Drapało Klinika Hepatologii i Nabytych Niedoborów Immunologicznych WUM/ Wojewódzki Szpital Zakaźny Warszawa Częstośd występowania zakażeo HIV i AIDS u osób starszych
STRESZCZENIE Lek. Łukasz Kłodziński Promotor - Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Wisłowska
STRESZCZENIE Lek. Łukasz Kłodziński Promotor - Prof. dr hab. n. med. Małgorzata Wisłowska Porównanie współchorobowości u pacjentów z Reumatoidalnym Zapaleniem Stawów, Toczniem Rumieniowatym Układowym i
Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Lek. Maciej Jesionowski Efektywność stosowania budezonidu MMX u pacjentów z aktywną postacią łagodnego do umiarkowanego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego w populacji polskiej. Rozprawa na stopień
European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014
European Crime Prevention Award (ECPA) Annex I - new version 2014 Załącznik nr 1 General information (Informacje ogólne) 1. Please specify your country. (Kraj pochodzenia:) 2. Is this your country s ECPA
SNP SNP Business Partner Data Checker. Prezentacja produktu
SNP SNP Business Partner Data Checker Prezentacja produktu Istota rozwiązania SNP SNP Business Partner Data Checker Celem produktu SNP SNP Business Partner Data Checker jest umożliwienie sprawdzania nazwy
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:.
ZGŁOSZENIE WSPÓLNEGO POLSKO -. PROJEKTU NA LATA: APPLICATION FOR A JOINT POLISH -... PROJECT FOR THE YEARS:. W RAMACH POROZUMIENIA O WSPÓŁPRACY NAUKOWEJ MIĘDZY POLSKĄ AKADEMIĄ NAUK I... UNDER THE AGREEMENT
MaPlan Sp. z O.O. Click here if your download doesn"t start automatically
Mierzeja Wislana, mapa turystyczna 1:50 000: Mikoszewo, Jantar, Stegna, Sztutowo, Katy Rybackie, Przebrno, Krynica Morska, Piaski, Frombork =... = Carte touristique (Polish Edition) MaPlan Sp. z O.O Click
II Wydział Lekarski III. V zimowy. kierunkowy. nie. dr n. med. Iwona Rudnicka
Warszawski Uniwersytet Medyczny Dziekanat II Wydziału Lekarskiego 1. Metryczka Nazwa Wydziału: II Wydział Lekarski Program kształcenia Fizjoterapia studia licencjackie I stopnia, profil praktyczny, studia
Marta Uzdrowska. PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor: Dr hab. n. med. prof. UM Anna Broniarczyk-Loba
Marta Uzdrowska Ocena wad refrakcji i przyczyn niedowidzenia u osób z niepełnosprawnością intelektualną z wykorzystaniem zdalnego autorefraktometru Plusoptix PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor:
XT001_ INTRODUCTION TO EXIT INTERVIEW PYTANIE NIE JEST ZADAWANE W POLSCE W 2006 ROKU. WCIŚNIJ Ctrl+R BY PRZEJŚĆ DALEJ. 1.
Share w2 Exit Questionnaire version 2.7 2006-09-29 XT001_ INTRODUCTION TO EXIT INTERVIEW 1. Kontynuuj XT006_ PROXY RESPONDENT'S SEX 1. Mężczyzna 2. Kobieta XT002_ RELATIONSHIP TO THE DECEASED IF XT002_
Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE
Pomorski Uniwersytet Medyczny Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE Promotor: dr hab. prof. nadzw.
Żywienie wyłącznie mlekiem własnej matki vs żywienie naturalne z udziałem mleka kobiecego pasteryzowanego
Żywienie wyłącznie mlekiem własnej matki vs żywienie naturalne z udziałem mleka kobiecego pasteryzowanego porównanie w okresie 4 lat (2012-2016) Maria Wilińska, CMKP 1 Mleko Matki jest zawsze pierwszym
Długi czas diagnostyki zmniejsza szanse na przeżycie chorych (TK - złe opisy, EUS - trudno dostępny, H-P długi okres oczekiwania)
Posiedzenie Plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia 09.05.2012 Prof. dr hab. n. med. Paweł Lampe Katedra i Klinika Chirurgii Przewodu Pokarmowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Obserwowany
Aktywność fizyczna osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C
Kowalska Marta Estera, Kalinowski Paweł, Bojakowska Urszula. Aktywność fizyczna osób z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C = Physical activity of people with chronic hepatitis C. Journal of
OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA
Politechnika Poznańska Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Inż. NATALIA LEMTIS OPTYMALIZACJA PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO W GMINIE ŚRODA WIELKOPOLSKA Promotor: DR INŻ. MARCIN KICIŃSKI Poznań, 2016
Wpływ skryningu na przeŝycia pacjentów. Polska na tle wybranych krajów Impact of screening on cancer patient survival. Poland vs. selected countries
Wpływ skryningu na przeŝycia pacjentów. Polska na tle wybranych krajów Impact of screening on cancer patient survival. Poland vs. selected countries Urszula Wojciechowska Krajowy Rejestr Nowotworów Centrum
Clinical Trials. Anna Dziąg, MD, ąg,, Associate Director Site Start Up Quintiles
Polandchallenges in Clinical Trials Anna Dziąg, MD, ąg,, Associate Director Site Start Up Quintiles Poland- legislation 1996-2003 Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r o zawodach lekarza i lekarza dentysty, z
Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami
Seweryn SPAŁEK Krytyczne czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami MONOGRAFIA Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Gliwice 2004 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE 5 1. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI W ORGANIZACJI 13 1.1. Zarządzanie
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?
Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950? Joanna Wibig Department of Meteorology and Climatology, University of Lodz, Poland OUTLINE: Motivation Data Heat wave frequency measures
lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY mgr Magdalena Pinkowicka WPŁYW TRENINGU EEG-BIOFEEDBACK NA POPRAWĘ WYBRANYCH FUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z ADHD Rozprawa doktorska Promotor dr hab. n. med. Andrzej Frydrychowski,
Justyna Kinga Stępkowska
Warszawski Uniwersytet Medyczny Wydział Nauki o Zdrowiu Justyna Kinga Stępkowska Ilościowa ocena wybranych antygenów nowotworowych u zdrowych kobiet stosujących dwuskładnikową antykoncepcję hormonalną
Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition)
Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition) Janusz Leszek Jurkiewicz Click here if your download doesn"t start automatically Stargard Szczecinski i okolice (Polish Edition) Janusz Leszek Jurkiewicz
STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody
STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby
WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ
WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ Streszczenie: Wstęp: Proces starzenia się w naturalny sposób wpływa na ograniczenie sprawności, nawet w sytuacji zachowania
efektywności psychoterapii u pacjentów cierpiących z powodu zaburzeń nerwicowych i zaburzeń osobowości.
STRESZCZENIE Zmiany w funkcjonowaniu osobowości w wyniku psychoterapii grupowej z elementami psychoterapii indywidualnej u osób z zaburzeniami nerwicowymi i zaburzeniami osobowości. Przegląd badań nad
No matter how much you have, it matters how much you need
CSR STRATEGY KANCELARIA FINANSOWA TRITUM GROUP SP. Z O.O. No matter how much you have, it matters how much you need Kancelaria Finansowa Tritum Group Sp. z o.o. was established in 2007 we build trust among
OCENA WPŁYWU OPATRUNKU Z MIODU MANUKA NA PROCES GOJENIA PRZEWLEKŁYCH OWRZODZEŃ ŻYLNYCH GOLENI
Lek. Katarzyna Wilemska-Kucharzewska OCENA WPŁYWU OPATRUNKU Z MIODU MANUKA NA PROCES GOJENIA PRZEWLEKŁYCH OWRZODZEŃ ŻYLNYCH GOLENI Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor dr hab. n. med. Teresa