12. STATYSTYKA (Instytucja wiodąca: Główny Urząd Statystyczny)

Transkrypt

1 12. STATYSTYKA (Instytucja wiodąca: Główny Urząd Statystyczny) Negocjacje tymczasowo zamknięte 22 czerwca 1999 roku I. INSTYTUCJE LUB DZIAŁANIA DOTYCZĄCE WZMOCNIENIA ADMINISTRACYJNEGO NIEZBĘDNE W ZWIĄZKU Z CZŁONKOSTWEM W UE 1. Doskonalenie struktur administracyjnych zajmujących się statystyką regionalną zgodnie ze zmianami struktury organizacyjnej statystyki przeprowadzonymi w 1999 r.; 2. Doskonalenie wybranych systemów statystycznych (w szczególności: utworzenie na bazie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON rejestru statystycznego Bazy Jednostek Statystycznych); wdrażanie m.in. we współpracy z Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Gospodarki oraz służbami celnymi systemu INTRASTAT umożliwiającego rejestrowanie handlu wewnątrzwspólnotowego; współdziałanie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwem Infrastruktury oraz Ministerstwem Finansów we wdrażaniu systemu centralnej ewidencji pojazdów i kierowców); rzetelne, zgodne z procedurami i przepisami narodowymi (które powinny być zharmonizowane z przepisami wspólnotowymi) oraz terminowe obliczanie wysokości poszczególnych elementów środków własnych w zakresie dochodu narodowego brutto (DNB) oraz danych statystycznych niezbędnych dla obliczeń średnioważonej stawki VAT. II. STAN ZAAWANSOWANIA PRZYGOTOWAŃ INSTYTUCJONALNYCH 1. Doskonalenie struktur administracyjnych zajmujących się statystyką regionalną Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2001 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2002 (Dz.U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1052, z późn. zm.) weszło w życie 26 września 2001 r.; rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) (Dz.U. z 2000 r. Nr 58, poz. 685 z późn. zm.) weszło w życie 8 sierpnia 2000 r.; ustawa z dnia 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto (Dz.U. z 2000 r. Nr 114, poz. 1188) weszła w życie 4 stycznia 2001 r.; ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. z 2000 Nr 60, poz. 704 z późn. zm.) weszła w życie 1 stycznia 2001 r. Stan obecny: Wdrożono Nomenklaturę Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS). GUS opracowuje i publikuje szacunki produktu krajowego brutto i jego elementów w ujęciu regionalnym. Poczynając od programu badań statystycznych statystyki publicznej w 2002 r. Nomenklatura jest wdrażana do praktyki statystycznej. Urzędy statystyczne prowadziły specjalistyczne prace związane ze statystyką regionalną: Poznań- statystyka miast, Katowice 12-1

2 rachunki regionalne, Wrocław Bank Danych Regionalnych. Wszystkie urzędy statystyczne uczestniczą w procesie badań statystycznych, a dla potrzeb regionalnych prowadzą działalność publikacyjną i udostępnianie informacji. W ramach programu Phare 2000 (projekt PL statystyka regionalna), w części twinningowej realizowanej z INSEE, realizowane są nastepujące cele: - Dostosowanie metodologii badań statystyki regionalnej do wymogów UE, z uwzglednieniem krajowej Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) realizowane są misje ekspertów francuskich i niemieckich w obszarach: statystyki miast, ochrony środowiska, turystyki, rachunków regionalnych, transportu, rolnictwa, rynku pracy (konieczne jest wypracowanie metodologii i wprowadzenie do praktyki statystycznej podstawowych kategorii z zakresu rynku pracy w celu uzyskania danych nt. stopy bezrobocia wg BAEL (LFS) na poziomie NTS III). - Wzmocnienie kompetencji urzędów statystycznych oraz ich zdolności wykonawczych w ramach porozumienia bliźniaczego realizowane są misje ekspertów francuskich z Regionalnych Dyrekcji INSEE do urzędów statystycznych i misje ekspertów UE (do urzędów statystycznych i ośrodków szkoleniowych GUS) w zakresie technologii informatycznych i wizyty studialne dla polskich specjalistów we francuskich dyrekcjach regionalnych. - Modernizacja i rozwój dedykowanego systemu informacyjnego statystyki regionalnej misje ekspertów szwedzkich i francuskich do właściwych jednostek GUS w celu udzielenia wsparcia w przygotowaniu inwestycji w zakresie modernizacji i rozwoju systemu informacyjnego statystyki regionalnej obejmujacego wdrożenie do statystyki regionalnej koncepcji GIS i modernizację rejestru TERYT i Banku Danych Regionalnych zgodnie z bazą danych Eurostatu REGIO. W ramach realizowanej umowy twinningowej zaplanowano przeprowadzenie szkoleń statystycznych w nastepujacych blokach tematycznych: - Zadania statystyki publicznej w zakresie programowania, wdrażania i monitorowania rozwoju regionalnego; - Dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wymagań UE szkolenie ogólne; - Dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wymagań UE dla specjalistów w dziedzinach statystyki rynku pracy, rolnictwa, ochrony środowiska, transportu, turystyki, statystyki miast; - Rachunki regionalne dla użytkowników w jednostkach GUS; - Metody analizy zróżnicowania regionalnego zjawisk i procesów społeczno-gospodarczych. Stan docelowy: Uwzględnienie w programie badań statystycznych statystyki publicznej na 2002 r. i projekcie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2003 istniejących potrzeb harmonizacji metodologii badań do wymogów UE w wybranych obszarach statystyki, w których takie potrzeby jeszcze występują. Stopień dostosowania zmiennych w Banku Danych Regionalnych z bazami danych Eurostatu REGIO i SIRE jest znaczny. Niektóre zmienne z zakresu rolnictwa i demografii będą zharmonizowane po przeprowadzeniu Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 i Powszechnego Spisu Rolnego Obsada kadrowa: Obecna: 10 osób w Departamencie Analiz i Udostępniania Informacji (Wydział Statystyki Regionalnej), w departamentach branżowych 25 osób; Docelowa: w GUS: w Departamencie Analiz i Udostępniania Informacji 15 etatów; dodatkowo wzmocnienie kadrowe w Departamencie Rachunków Narodowych i Finansów 2 osoby i Departamencie Statystyki Społecznej 2 osoby dla wykonania zobowiązań dot. obliczeń produktu krajowego brutto i jego elementów w ujęciu regionalnym wg. NTS II i NTS III. 12-2

3 - w urzędach statystycznych i oddziałach terenowych: spośród ok osób część jest i może być włączona w obsługę informacyjną polityki regionalnej, po odpowiednim przeszkoleniu. Dodatkowe wzmocnienie kadrowe w US Katowice 3 osoby dla wykonania zobowiązań dot. obliczeń produktu krajowego brutto i jego elementów w ujęciu regionalnym wg NTS II i NTS III. 2. Doskonalenie wybranych systemów statystycznych Chodzi tu o: doskonalenie wybranych systemów statystycznych (w szczególności: podnoszenie jakości i skrócenie terminów opracowań dochodu narodowego brutto (DNB) oraz tablic wykorzystania i podaży produktów (dla stworzenia podstaw do obliczeń średnioważonej stawki VAT) w ramach środków własnych z tytułu DNB i VAT; utworzenie na bazie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON rejestru statystycznego Bazy Jednostek Statystycznych; wdrażanie m.in. we współpracy z Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Gospodarki oraz służbami celnymi systemu INTRASTAT umożliwiającego rejestrowanie handlu wewnątrzwspólnotowego; dostarczanie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, MinisterstwaoInfrastruktury na podstawie prowadzonych przez te resorty rejestrów i ewidencji, informacji niezbędnych do zasilania systemów statystycznych dot. transportu. Bez danych z ewidencji i rejestrów w zakresie transportu drogowego, wodnego śródlądowego i morskiego statystyka nie może dostosować metodologii i organizacji badań do wymogów UE. Podstawa prawna: dostosowania w zakresie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON oraz systemu INTRASTAT wynikają ze zobowiązań negocjacyjnych; wprowadzenie systemu centralnej ewidencji pojazdów i kierowców ustawa z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 43, poz. 483) weszła w życie 9 czerwca 2000 r.; rozporządzenie MSWiA z dnia 19 września 2001 w sprawie centralnej ewidencji pojazdów (Dz. U. z 2001 Nr 106 poz. 1166) wszedł w życie 14 października 2001 r.; Ustawa o transporcie drogowym z 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 125., poz. 1371); Ustawa o żegludze śródlądowej z 2000 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 5, poz. 43); rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2000 r. w sprawie szczegółowych czynności organów związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach (Dz.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 262). Stan obecny: W ramach prac dotyczących dostosowania rejestru do wymogów Rozporządzenia Rady (WE) nr 2186/93 zaprojektowano i wdrożono Bazę Jednostek Statystycznych (BJS), której zadaniem jest łączenie danych pozyskanych z rejestru urzędowego z innymi źródłami, w tym z administracyjnymi systemami informacyjnymi i wynikami badań statystycznych. Opis podmiotów w BJS uzupełnia się stopniowo o informacje wymienione w ww. rozporządzeniu, których w rejestrze urzędowym nie można wprowadzić: - trwają prace nad wprowadzeniem do BJS numeru NIP pozyskanego z Krajowej Ewidencji Podatników prowadzonej przez Ministerstwo Finansów, dla ułatwienia przepływu informacji z systemów administracyjnych do statystycznych, - wprowadzono informacje o przychodach w oparciu o wyniki badań, prowadzone są też prace nad możliwością pozyskania danych o przychodach z systemów podatkowych, - dla poprawy jakości rejestru wykorzystuje się informacje z systemu podatkowego o aktywności ekonomicznej jednostek, - wprowadzono do BJS informację o przeważającym rodzaju działalności w oparciu o wyniki badań. Ponadto prowadzone są prace zmierzające do podniesienia jakości Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON: 12-3

4 - przeprowadzono badania spójności podmiotowej i przedmiotowej cech i danych podmiotów po przetransformowaniu zbiorów starego rejestru podmiotów - na nowe struktury Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON. - prowadzono prace w zakresie zorganizowania współdziałania rejestru REGON z innymi rejestrami urzędowymi i systemami informacyjnymi administracji publicznej, a mianowicie: - na mocy oficjalnego porozumienia między Ministerstwem Sprawiedliwości i GUS udostępniono Ministerstwu Sprawiedliwości wycinek zbioru REGON, dotyczący podmiotów rejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym dla potrzeb testowania tego systemu oraz pilotażu, - w oparciu o dokument techniczno-metodyczny o wzajemnej współpracy między rejestrem REGON, a Kompleksowym Systemem Informatycznym ZUS dostarczono Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych pełny zbiór REGON, - uzgadniane były rozwiązania metodyczne obowiązujące w rejestrze REGON oraz w Krajowej Ewidencji Podatników (system POLTAX Ministerstwa Finansów). W zakresie obliczeń środków własnych z tytułu DNB i VAT podjęto wstępne prace (wspierane przez projekt Phare PL 2000/IB/FI02 Finanse Publiczne umowa twinningowa z Finlandią; instytucja wiodąca w Polsce Ministerstwo Finansów w ramach obszaru negocjacyjnego nr 29 Finanse i budżet). W zakresie systemu INTRASTAT przeprowadzone zostały konsultacje międzyresortowe na temat przygotowanego przez GUS programu wdrażania systemu INTRASTAT w Polsce. W ramach zadania realizowanego przez Departament Rozwoju Informatyki i Systemu Rejestrów Państwowych MSWiA, trwają prace przygotowawcze, których realizacja uzależniona jest od wielkości przyznanych środków budżetowych na wykonanie projektu, oprogramowania i wdrożenia systemu Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPIK). Do czasu pełnego uruchomienia systemu dane na temat pojazdów i kierowców gromadzone są w zbiorach poszczególnych Urzędów Wojewódzkich (na bazie byłych Wojewódzkich Ewidencji Pojazdów) i udostępniane zainteresowanym podmiotom do 31 grudnia 2003 r., z zachowaniem przepisów o ochronie danych osobowych. Brak rozporządzeń wykonawczych do ustawy o żegludze śródlądowej w sprawie klasyfikacji dróg wodnych śródlądowych oraz w sprawie wzoru i miejsca składania formularza ewidencyjnego dla kierowników statków uprawiających żeglugę na polskich śródlądowych drogach wodnych. Brak uregulowań prawnych dot. obiegu dokumentów w zakresie działalności eksploatacyjnej i zasad prowadzenia ewidencji w portach morskich. Stan docelowy: - Udoskonalenie Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej w celu połączenia go z innymi rejestrami urzędowymi i systemami informacyjnymi administracji publicznej. Konieczne będzie zatrudnienie i przeszkolenie 5 pracowników dla realizacji obliczeń środków własnych z tytułu DNB i VAT. - Wdrożenie systemu INTRASTAT w Polsce od dnia członkostwa Polski w UE, co wiąże się z koniecznością znacznych nakładów finansowych i kadrowych w resorcie statystyki (dla przykładu należy przytoczyć, że w Niemczech, gdzie system INTRASTAT prowadzony jest centralnie przez Federalny Urząd Statystyczny, zatrudnionych jest ok. 600 osób; w Belgii statystyka handlu zagranicznego prowadzona jest przez Bank Centralny, który otrzymuje gotowy zbiór na nośniku elektronicznym z zewnętrznej firmy; przy samej analizie merytorycznej zbioru hz w banku pracuja 73 osoby). - Uruchomienie 1 stycznia 2004 r. Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców, zgodnie z przepisem art. 5 ustawy z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 2000 r. Nr 43, poz. 483). 12-4

5 III. ZADANIA INSTYTUCJONALNE ZWIĄZANE Z WDRAŻANIEM ACQUIS DO WYKONANIA W LATACH Zadanie Doskonalenie i rozwój statystyki regionalnej w wytypowanych urzędach statystycznych: - wzmocnienie zdolności przetwarzania danych - modernizacja sieci LAN/WAN GUS Decentralizacja zadań i rozwój statystyki rolnej w wytypowanych urzędach statystycznych, rozwój wyspecjalizowanych komórek do tych zadań wraz z zatrudnieniem nowych pracowników; w tym: Ośrodek Badań Ekonomiczno-Rolniczych i Infrastruktury Wsi w US w Olsztynie. Organizacja przez GUS przygotowania, przeprowadzenia oraz opracowania wyników Powszechnego Spisu Rolnego w 2002 r. Organizacja przez GUS przygotowania, przeprowadzenia oraz opracowania wyników Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 r. Podstawa prawna Zarządzenia Prezesa GUS, Plan Działania Zarządzenie Prezesa GUS Ustawa o PSR 2002 Ustawa o NSP 1999 wraz z późniejszymi Instytucja realizująca (współpracująca) Termin realizacji Wspierające projekty Phare (w tym rozwoju instytucjonalnego) GUS 2002 Phare Statystyka regionalna (dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wspólnotowego acquis oraz wzmocnienie zdolności instytucjonalnej służb statystycznych). GUS 2002 Phare Statystyka regionalna (j.w.) Phare System informacji statystycznej (harmonizacja polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach). Zadania centralne realizowane przez Ośrodek Badań Ekonomiczno-Rolniczych i Infrastruktury Wsi w Olsztynie: - monitoring zapotrzebowania na informacje z zakresu statystyki ekonomiczno-rolniczej i infrastruktury wsi, - badanie wpływów i wydatków finansowych w indywidualnych gospodarstwach rolnych, - prace metodologiczne z zakresu statystycznego systemu informacyjnego obszarów wiejskich, - prace nad możliwością wykorzystania pozastatystycznych źródeł danych. GUS Phare System Informacji Statystycznej GUS W podprojekcie 1.1. Dostosowanie metodologii badań i analiz statystycznych do wymagań UE jest komponent dotyczący wykonania analiz po zrealizowaniu Powszechnego Spisu Rolnego Zgodnie z Planem Działania zaplanowano przeprowadzenie Powszechnego Spisu Rolnego oraz Narodowego Spisu Powszechnego między 21 maja i 8 czerwca 2002 r. (zadania ujęte w tabeli w wierszach 3 i 4). 12-5

6 Koncentracja zadań centralnego przetwarzania danych statystycznych w centralnych ośrodkach przetwarzania (COIS, US w Łodzi, US w Olsztynie) zmianami Zarządzenie Prezesa GUS GUS Phare Statystyka regionalna (dostosowanie polskiej statystyki regionalnej do wspólnotowego acquis oraz wzmocnienie zdolności instytucjonalnej służb statystycznych). Wprowadzenie zmian organizacyjnych wynikających z wdrożenia systemu bezpieczeństwa danych statystycznych w oparciu o wyniki prac Zespołu do spraw przygotowania zasad i procedur postępowania z danymi statystycznymi w resorcie statystyki Wdrożenie systemu INTRASTAT w Polsce: - prace metodologiczne, opracowanie, testowanie i wdrażanie systemu komputerowego oraz związanych z nim aplikacji dla INTRASTAT - zestawienie pilotażowego wykazu około 250 przedsiębiorstw zobowiązanych przedkładać deklaracje INTRASTAT - pilotażowe zbieranie deklaracji INTRASTAT przedłożonych przez 250 przedsiębiorstw - przesłanie do Eurostat danych dotyczących handlu zagranicznego, zestawionych z deklaracji INTRASTAT Zarządzenie Prezesa GUS Rozporządzenie Rady Ministrów, Plan Działania GUS 2002 GUS, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Gospodarki 1 stycznia 2004 do do do do Phare System informacji statystycznej (harmonizacja polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach). Phare System informacji statystycznej (harmonizacja polskiego systemu informacji statystycznej do wymogów legislacji WE w tzw. wyselekcjonowanych obszarach). 12-6