Stan obiektów melioracji wodnych w aspekcie

Transkrypt

1 Stan obiektów melioracji wodnych w aspekcie wdrażania dyrektywy INSPIRE Prof.dr hab. inż. Szczepan Ludwik Dąbkowski, mgr inż. Magdalena Gugała, lic. Anna Kula Instytut Technologiczno-Przyrodniczy

2 Wprowadzenie Inicjatywa INSPIRE, zapoczątkowana w 2001 r. została po 6 latach intensywnych prac zwieńczona uchwaleniem 14 marca 2007 roku przez Parlament Europejski i Radę Europy Dyrektywy INSPIRE 2007/2/WE, ustanawiającej I.I.P. we Wspólnocie Europejskiej. Jednym z 34 tematów danych przestrzennych ujętych w 3 załącznikach do dyrektywy INSPIRE jest temat Obiekty rolnicze i akwakultury.

3 Wprowadzenie Celem prezentacji jest przedstawienie wyników analizy porównawczej unijnego dokumentu jakim jest Specyfikacja Danych z 2013 roku, zawierająca informacje dotyczące opracowania tematu Obiekty rolnicze i akwakultury, z warunkami polskimi mającymi odzwierciedlenie w Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów. Analiza ta wykaże przydatność oraz niedostatki ewidencji wód w opracowaniu tematu " Obiekty rolnicze oraz akwakultury". Należy dążyć do tego, aby prowadzona ewidencja wód zawierała wykaz tylko działających obiektów melioracji wodnych.

4 Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 roku ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Jej celem jest wspieranie działań dotyczących polityk wspólnotowych w zakresie ochrony środowiska oraz polityk lub działań mogących oddziaływać na nie. Dyrektywa ma zastosowanie do danych przestrzennych gromadzonych przez organy publiczne lub w ich imieniu oraz do wykorzystywania tych danych przez organy publiczne przy wykonywaniu ich zadań publicznych. Tworzenie europejskiej infrastruktury odbywa się stopniowo, według określonego priorytetu poszczególnych 34 tematów danych przestrzennych ujętych w trzech załącznikach.

5 Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 roku ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) Zakres INSPIRE jest bardzo obszerny i rozciągliwy. Biorąc pod uwagę całość bardzo szczegółowych, wręcz drobiazgowych informacji o obiektach, a także zapisy innych Rozporządzeń K.E. jak dotyczącej badań struktury gospodarstw rolnych i badań metod produkcji rolnej, które mają być wprowadzone do baz danych, a także inne dyrektyw unijnych jak Ramowa Dyrektywa Wodna i zawarty w niej nakaz wprowadzenia przez państwa unijne opłat za korzystanie z wody także do produkcji rolnej, należy brać pod uwagę możliwość wykorzystywania tych informacji w niedalekiej przyszłości na przykład do naliczania tych opłat.

6 Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej Pierwszym krokiem w Polsce było dokonanie transpozycji do prawa krajowego poprzez, uchwalenie przez Sejm RP Ustawy z dnia 4 marca 2010 roku o infrastrukturze informacji przestrzennej. Według Ustawy nadzorcą wszystkich działań związanych z Infrastrukturą Informacji Przestrzennej jest minister właściwy ds. administracji publicznej, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Głównego Geodety Kraju. Ustawa rozdziela utworzenie 34 tematów danych przestrzennych na poszczególne organy wiodące. Sytuację tę obrazuje schemat 1.

7 Komisja Europejska Minister właściwy ds. administracji publicznej Główny Geodeta Kraju Organ wiodący w 15 tematach Rada Infrastruktury Informacji Przestrzennej Minister środowiska Organ wiodący w 4 tematach i współwiodący w 1 temacie Minister wł. ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej Organ wiodący w 1 temacie Minister właściwy ds. rolnictwa Organ wiodący w 1 temacie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego Organ wiodący w 2 tematach Główny Geolog Kraju Organ wiodący w 3 tematach Główny Konserwator Przyrody Organ wiodący w 2 tematach Minister właściwy ds. zdrowia Organ wiodący w 1 temacie Minister wł. ds. gospodarki morskiej Organ wiodący w 2 tematach i współwiodący w 1 temacie Główny Inspektor Ochrony Środowiska Organ wiodący w 1 temacie Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Organ współwiodący w 1 temacie Minister wł. ds. kultury i dziedzictwa narodowego Organ współwiodący w 1 temacie Schemat 1. Struktura organizacyjna. Źródło : J.Gaździcki, 2009

8 Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej Kolejnym krokiem w ramach tworzenia ustawodawstwa INSPIRE jest opracowywanie przepisów implementacyjnych do dyrektywy, które mogą występować w postaci rozporządzeń lub wytycznych. Sytuację tę przedstawia schemat 2. Schemat 2. Powiązania przepisów unijnych i krajowych w obszarze infrastruktury informacji przestrzennej Źródło: Andrzejewska i in.2011 Jednym z rodzajów wytycznych jest Specyfikacja Danych dla każdego z 34 tematów ujętych w załącznikach do dyrektywy.

9 SPECYFIKACJA DANYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW ROLNICZYCH I AKWAKULTURY PROJEKT ( ) ZAKRES PODSTAWOWY OGÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARSTWO ZAKRES ROZSZERZONY GOSPODARSTWO CZĘŚĆ GOSPODARSTWA HODOWLA ZWIERZĄT CZĘŚĆ GOSPODARSTWA HODOWLA ZWIERZĄT BUDYNEK ROLNICZY PARCELA INSTALACJA Schemat 3. Poziomy pozyskiwania danych INSTALACJA AKWAKULTURY URZĄDZENIE GOSPODARKI WODNEJ

10 PARCELA PLOT model rozszerzony definicja według Specyfikacji Danych: Niezależna część powierzchni ziemi lub wody, wyraźnie ograniczona, włączona w granice lub dopasowana do granic Części gospodarstwa. Stanowi ona wsparcie dla specjalnego wykorzystania, bezpośrednio związanego z działalnością rolniczą i akwakultury, wykonywaną przez Gospodarstwo. Parcela stanowi obszar wydzielony pod jedną działalność rolniczą lub akwakulturę. atrybuty wg Specyfikacji Danych: geometria powierzchnia (wielobok), pole powierzchni parceli m 2, działalność kod działalności według Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1200/2009 z dn r., np.: buraki cukrowe,

11 PARCELA PLOT model rozszerzony atrybuty wg Specyfikacji Danych: metoda nawadniania (IrrigationMethodeValue): 1) nawadnianie powierzchniowe (surface irrigation), 2) deszczowanie (sprinkler irrigation), 3) nawadnianie kroplowe (drop irrigation). pole powierzchni nawadnianej m 2, pole powierzchni drenowanej m 2, ważny od czas, od którego parcela istnieje w świecie rzeczywistym, ważny do czas, do którego parcela istniała w świecie rzeczywistym.

12 PARCELA PLOT model rozszerzony Geometria - powierzchnia Geometria tworzona będzie z : 1) konturów użytków gruntowych w Ewidencji Gruntów i Budynków- EGiB (Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej), 2) kompleksów pokrycia i użytkowania terenu z Bazy Danych Obiektów Topograficznych-BDOT (Wojewódzki oraz Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej), 3) metody i pola powierzchni nawadnianej oraz zdrenowanej z Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów (Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych)

13 PARCELA PLOT model rozszerzony Geometria - powierzchnia kompleks pokrycia i użytkowania terenu z BDOT parcela kontur użytków gruntowych z EGiB

14 PARCELA PLOT model rozszerzony Metody nawadniania stosowane w Polsce: 1) Nawadnianie wgłębne: podsiąkowe 2) Nawadnianie powierzchniowe: -deszczowanie, -zalewowe, -bruzdowe.

15 PARCELA PLOT model rozszerzony Metody nawadniania stosowane w Polsce Nawadnianie wgłębne: podsiąkowe nawadniany obszar parcela rów otwarty

16 PARCELA PLOT model rozszerzony Ewidencja wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów Dane zawarte w ewidencji wód, które mogą posłużyć do opracowania atrybutów Parceli to: pole powierzchni nawadnianej lub odwadnianej dla danej działki, metoda nawadniania lub odwadniania, która jest zapisana jako Obiekt.

17 PARCELA PLOT model rozszerzony Nawadnianie powierzchniowe: deszczowanie Ewidencja wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów Informacja zawarta w ewidencji wód, które może posłużyć do opracowania atrybutów Parceli to pole powierzchni deszczowanej dla danej działki. Należy zauważyć, że: ewidencja zawiera tylko deszczownie państwowe, natomiast w ogóle nie ewidencjonuje się deszczowni prywatnych, większość deszczowni państwowych już nie funkcjonuje.

18 PARCELA PLOT model rozszerzony Nawadnianie powierzchniowe: deszczowanie pompownia deszczowniana BRAK OBSZARU NAWADNIANIA! podziemne rurociągi deszczowni stałej

19 INSTALACJA INSTALLATION model rozszerzony definicja według Specyfikacji: Stacjonarna jednostka techniczna obiektu, w której prowadzona jest działalność rolnicza i akwakultury jednego lub więcej typów, a także czynności bezpośrednio technicznie powiązane z działalnością wykonywaną w tym miejscu. Jest to również zespół fizycznych elementów, działających w sposób skoordynowany, które służą wykonywaniu określonej czynności. Instalacja obejmuje m.in.: Obiekty i urządzenia nawadniające (magazynowanie, pobór, dystrybucja, rozpraszanie) Geometria pozyskiwana będzie z : - Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów, - analizy przestrzennej z Częścią gospodarstwa.

20 INSTALACJA INSTALLATION model rozszerzony OBIEKTY I URZĄDZENIA NAWADNIAJĄCE/ODWADNIAJĄCE Zawarte w Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów: 1) Pompownie deszczowniane wraz z obszarem nawadniania, 2) Pompownie odwadniające wraz z obszarem odwadniania, 3) Działy drenarskie wraz z infrastrukturą techniczną (studzienki drenarskie, zbieracze, sączki), 4) Cieki naturalne, rowy szczegółowe, bruzdy nawadniające wraz z obszarem ich oddziaływania, 5) Stawy, 6) Ujęcia wody gruntowej, 7) Studzienki obserwacyjne oraz hydranty.

21 INSTALACJA INSTALLATION model rozszerzony Dział drenarski wraz z infrastrukturą techniczną (zbieracze drenarskie, sączki, studzienki drenarskie) dział drenarski zbieracze drenarskie studzienki drenarskie sączki

22 URZĄDZENIE GOSPODARKI WODNEJ WATER MANAGEMENT INSTALLATION model rozszerzony Definicja wg. projektu Specyfikacji Danych: Zasób wody, użyteczny dla wszelkich rodzajów działalności gospodarczej. Geometria pozyskiwana będzie z : Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych i zmeliorowanych gruntów, analizy przestrzennej z Częścią gospodarstwa, wynik zostanie przypisany do Części gospodarstwa.

23 URZĄDZENIE GOSPODARKI WODNEJ WATER MANAGEMENT INSTALLATION model rozszerzony W skład Urządzeń gospodarki wodnej wchodzą następujące obiekty, znajdujące się w ewidencji wód, urządzeń melioracji oraz zmeliorowanych gruntów: Cieki naturalne, Jeziora, Stawy, Zbiorniki wodne, Rowy szczegółowe, Kanały, Wodopoje.

24 URZĄDZENIE GOSPODARKI WODNEJ WATER MANAGEMENT INSTALLATION model rozszerzony atrybuty wg Specyfikacji Danych: ilość wody ilość wody dostarczana przez źródło w m 3 /s (max możliwy wydatek źródła), typ źródła wody wybór źródła wody do nawodnień z listy kodowej Water Source Value : - woda gruntowa w gospodarstwie, - woda powierzchniowa w gospodarstwie, - woda powierzchniowa poza gospodarstwem, - woda dostarczana siecią wodociągową, - inne źródła.

25 WNIOSKI W wyniku analizy porównawczej zapisów zawartych w unijnym dokumencie Specyfikacja danych z warunkami polskimi, mającymi odzwierciedlenie w Ewidencji wód, urządzeń melioracji wodnych oraz zmeliorowanych gruntów prowadzonej przez WZMiUW można sformułować następujące wnioski: 1) Należy dążyć do tego, aby prowadzona ewidencja wód zawierała tylko obiekty melioracji wodnych w pełni działających, 2) W Specyfikacji Danych w obiekcie Instalacja nie zostały uwzględnione systemy odwadniające (mimo tego, że obiekt Parcela wymaga podania powierzchni drenowanej), których w Polsce jest dużo, 3) Określenie dla Parceli daty kiedy powstała jest niejasne i może być bardzo kłopotliwe, gdyż gospodarstwa są przekazywane z pokolenia na pokolenie, 4) W Polsce prowadzi się tylko ewidencję instalacji państwowych, natomiast w ogóle nie ewidencjonuje się prywatnych systemów nawadniających tj. instalacje kroplujące, deszczownie,

26 WNIOSKI 4) WZMiUW ewidencjonują deszczownie stałe, ale jest ich coraz mniej. Zdarza się, że zostają już tylko w ziemi rurociągi, a deszczownia dawno przestała działać, czy w tej sytuacji należy je uwzględniać w INSPIRE?, 5) W Polsce najczęściej stosowanym sposobem nawadniania jest nawadnianie wgłębne (podsiąkowe), które nie zostało ujęte w Specyfikacji Danych z 2013 r., 6) System nawadniania wgłębnego podsiąkowego funkcjonuje jednocześnie jako system odwadniający. Czy w opracowaniu obiektu Parcela należy oddzielać te dwa systemy czy podawać je jako jeden?, 7) W Polsce w ogóle nie prowadzi się pomiarów max wydatku źródła (m 3 /s), nie jest też pewne czy taki wydatek jest określony w projekcie,

27 WNIOSKI 8) W Polsce przeważają małe gospodarstwa i na ogół źródła wody do nawodnień występują poza gospodarstwem; nie ma rejestru ujęć wody w gospodarstwach, 9) System INSPIRE może być w przyszłości wykorzystany przez UE do realizacji polityki rolnej, dlatego należy uporządkować krajowe bazy danych, tak aby informacja wprowadzana do tych baz prezentowała stan rzeczywisty, 10) W Specyfikacji Danych z zakresu korzystania przez rolnictwo z wody nie została uwzględniona specyfika krajowych systemów nawadniania i odwadniania.

28 Dziękuję za uwagę!