Alkohol a młodzi ludzie

Transkrypt

1 Alkohol a młodzi ludzie ALKOHOL A MŁODZI LUDZIE: - CZYNNIKI I GRUPY RYZYKA UZALEZNIEŃ - CZY NASTOLATKI PIJĄ? - DLACZEGO NASTOLATKI PIJA? - SZKODY I ZAGROŻENIA Czynniki i grupy ryzyka uzależnień Przegląd wielu badań nad dorastającą młodzieżą pozwala określić obszar zachowań wysokiego ryzyka. Zalicza się tutaj: używanie alkoholu i innych środków odurzających, przedwczesne stosunki seksualne i związane z tym nastoletnie ciąże, brak poczucia sensu życia i umiejętności działania konstruktywnego(samotność i próby samobójcze), niewłaściwa dieta, ucieczki i porzucenia szkoły, agresja wobec siebie i wobec otoczenia, przestępczości i kłopotów z policją. Określenie obszaru zagrożenie pozwala na analizę czynników mogących wywoływać takie zachowania. Dryfoos w swoich przeglądowych badaniach wyznaczył trzy indywidualne i trzy kontekstowe czynniki będące centralnymi w genezie zachowań dewiacyjnych. Są to jego zdaniem: 1. Wiek - wczesna inicjacja jakiekolwiek zachowań z grupy ryzyka, może bardziej niż inne czynniki prowadzić do zaangażowania się lub ponoszenia negatywnych konsekwencji tych działań; 2. Oczekiwania związane z edukacją i szkolnymi ocenami - młodzież, która nie oczekuje sukcesów w szkole i która faktycznie w szkole czuje się źle, jest w zasięgu wszystkich wyżej wymienionych problemów zachowania; 3. Ogólne zachowanie - nieodpowiednie, niewłaściwe zachowania i nieadekwatne do ogólnych wymagań postępowanie (samookaleczenia, wagary, zamieszki) są w ścisłej relacji z pojawianiem się zachowań z obszaru ryzyka; 4. Wpływy i oddziaływania rówieśnicze - prawdopodobieństwo zaangażowania się w zachowania problemowe, nie jest spowodowane tylko indywidualnymi czynnikami, ważne są także elementy kontekstowe tj. posiadanie znajomych, którzy zaangażowani są w zachowania ryzyka; 5. Wpływy rodziców - specyficzny styl wychowania autorytarny lub skrajnie liberalny, nie dający młodzieży autorytetu. Podobnie brak kontaktu, pomocy i efektywnego porozumienia z nastolatkiem powoduje, że wzrasta zagrożenie. Dodatkowo, jeżeli dorastający nie jest pozytywnie (emocjonalnie) przywiązany do rodziców, zachowania z grupy ryzyka występować będą częściej niż u innych; 6. Wpływy otoczenia - środowiskowy kontekst także odgrywa znaczącą rolę. Charakterystyka środowiska ze względu na niedostatek (ubóstwo), wielkomiejskie aglomeracje, wysoką intensywność życia oraz przynależność do grup mniejszościowych pozwala określić główne zagrożenia. Interakcje pomiędzy indywidualnymi, rodzinnymi, rówieśniczymi i społecznymi czynnikami w odniesieniu do indywidualnej jednostki dają całościowy obraz czynników

2 zwiększających zagrożenie. Czynniki te pozwalają określić i przewidzieć wcześniej skłonność do "zachowań dewiacyjnych", czyli takich które nie znajdują akceptacji w oczach ogółu społeczeństwa oraz instytucji opartych na autorytecie dorosłych. Są to zachowania określane jako działaniami z obszaru wysokiego ryzyka i wszystkie one w konsekwencji przynoszą negatywne sankcje społeczne. Potocznie ocenia się je jako negatywne i szkodliwe, co prowadzi do etykietowania i piętnowania nastolatków. Wśród czynników ryzyka spożywania, nadużywania i uzależnienia od alkoholu można wymienić: Genetyczne czynniki ryzyka Wyniki eksperymentów prowadzonych na zwierzętach oraz badań dotyczących bliźniąt i osób adoptowanych wykazują, że czynniki genetyczne wpływają na podatność jednostki na uzależnienie od alkoholu. Dzieci alkoholików istotnie częściej niż dzieci nie alkoholików rozpoczynają picie w wieku dojrzewania oraz popadają w uzależnienie, jednakże proporcje między wpływem środowiska i wpływem czynników genetycznych nie zostały dotąd ustalone i są różne w przypadku różnych osób. Zachowanie w dzieciństwie. Osoby, które w wieku 3 lat określano jako "nieopanowane" (tj. impulsywne, niespokojne i mające trudności ze skupieniem uwagi na jednym zadaniu) dwukrotnie częściej niż osoby określane jako "zahamowane" lub "dobrze przystosowane" były w wieku 21 lat diagnozowane jako uzależnione od alkoholu. Stwierdzono, że agresywność u dzieci w wieku 5-10 lat jest predyktorem używania przez nie w okresie dojrzewania AOD. Antyspołeczne zachowanie w dzieciństwie wiąże się z problemami alkoholowymi w wieku dorastania oraz nadużywaniem i uzależnieniem od alkoholu w wieku dorosłym. Zaburzenia psychiczne. Regularne spożywanie alkoholu przez latków wiąże się istotnie z występowaniem zaburzeń zachowania. W jednym z badań zaburzenia zachowania częściej wykrywano wśród młodych ludzi, którzy więcej pili. Chłopcy, u których w wieku 6-17 lat stwierdzono nadruchliwość związaną z deficytem uwagi oraz słabe związki społeczne mieli 4 lata później istotnie wyższe niż chłopcy z ADHD bez deficytów społecznych lub chłopcy bez ADHD wskaźniki nadużywania alkoholu i uzależnienia. Problem, czy lęk i depresja prowadzą do nadużywania alkoholu, czy też są jego skutkami pozostaje nierozstrzygnięty. W badaniu przeprowadzonym na studentach pierwszego roku osoby cierpiące na zaburzenia lękowe dwukrotnie częściej niż osoby bez tych zaburzeń spełniały kryteria DSM-III dotyczące nadużywania lub uzależnienia od alkoholu. W innym badaniu stwierdzono prawie czterokrotnie częstsze występowanie wielkiego zespołu depresyjnego wśród tych studentów college'u, którzy nadużywali alkoholu, niż w grupie kontrolnej. U większości tych osób depresja poprzedzała nadużywanie alkoholu. Badanie przeprowadzone na młodych ludziach poddawanych stacjonarnemu leczeniu uzależnienia od AOD ukazało, że 25% z nich spełniało kryteria DSM-III-R dotyczące depresji, co stanowi trzykrotnie większy odsetek niż w grupie kontrolnej. U 43% zdiagnozowanych osób pojawienie się uzależnienia od AOD poprzedzało wystąpienie depresji, u 35% depresja pojawiła się jako pierwsza, zaś u pozostałych 22% obydwa zaburzenia wystąpiły równolegle. Zachowania samobójcze. Spożywanie alkoholu związane jest u dorastającej młodzieży z rozważaniem, planowaniem, usiłowaniem i popełnieniem samobójstwa [37-39]. W jednym z badań do prób samobójczych przyznało się 37% intensywnie pijących uczennic 8 klasy w porównaniu do 11% niepijących [40]. Wyniki badań nie pozwalają na ustalenie, czy picie powoduje zachowania samobójcze, wskazują jedynie na korelację pomiędzy tymi zjawiskami. Rodzice, środowisko rodzinne i rówieśnicy.

3 Zachowania i pozytywne postawy rodziców związane z piciem alkoholu korelują dodatnio z rozpoczynaniem i kontynuowaniem picia przez młodzież. Jak stwierdzono, wczesna inicjacja alkoholowa jest ważnym czynnikiem ryzyka późniejszych problemów alkoholowych. Dzieci, które rodzice przestrzegali przed piciem alkoholu oraz dzieci blisko związane ze swymi rodzicami rzadziej rozpoczynają picie. Brak wsparcia oraz kontroli ze strony rodziców, a także uboga komunikacja w rodzinie są istotnie związane z częstotliwością picia, intensywnym piciem oraz upijaniem się wśród młodzieży. Również surowa, niekonsekwentnie stosowana dyscyplina oraz wroga lub odrzucająca postawa wobec dzieci są istotnymi predyktorami picia i problemów alkoholowych u dorastających. Picie przez rówieśników oraz akceptowanie przez nich picia także są związane z piciem wśród młodzieży. Ważne są wpływy zarówno rówieśników, jak i rodziców, nie jest jednak jasne, które z nich mają większą siłę i znaczenie. Oczekiwania Pozytywne oczekiwania związane z alkoholem są czynnikiem ryzyka picia dorastającej młodzieży. Stwierdzono, że oczekiwania te rosną wraz z wiekiem i są predyktorem rozpoczynania picia oraz problemowego picia wśród młodzieży. Urazy Nadużycie i inne urazy z dzieciństwa były rozważane jako czynniki ryzyka późniejszych problemów alkoholowych. Młodzi ludzie w okresie dorastania leczeni z powodu nadużywania alkoholu lub uzależnienia mieli więcej doświadczeń związanych z byciem ofiarą przemocy (fizycznej lub seksualnej), byciem świadkiem przemocy oraz innymi urazami w porównaniu z grupą kontrolną. Młodzież poddawana leczeniu co najmniej sześciokrotnie częściej niż grupa kontrolna doświadczyła kiedykolwiek przemocy fizycznej oraz co najmniej osiemnastokrotnie częściej doznała przemocy seksualnej. W większości przypadków nadużycie poprzedzało spożywanie alkoholu. W grupie dorastających uzależnionych od alkoholu zespołu stresu pourazowego (PTSD) doświadczyło 13%, wśród nadużywających alkoholu - 10%, zaś w grupie kontrolnej - 1%. Reklama Przeprowadzono niewiele badań dotyczących wpływu reklamy na przekonania młodych ludzi i ich zachowania związane z alkoholem. We wcześniejszych badaniach mierzono wpływ obecności reklamy, w nowszych badaniach oceniano wpływ świadomości reklamy alkoholu na zamiar napicia się. W badaniu przeprowadzonym na grupie uczniów 5 i 6 klasy świadomość, mierzona jako zdolność rozpoznawania w reklamach produktów o zasłoniętych nazwach, miała niewielki, lecz istotny statystycznie związek z pozytywnymi oczekiwaniami wobec alkoholu oraz zamiarem picia w wieku dorosłym. Wyniki te sugerują, że reklama alkoholu może wpływać na pozytywne nastawienie młodzieży wobec picia. Uzależnienie od używek powszechnie traktowane jest jako wynik wadliwego przystosowania człowieka do warunków, w jakich przyjdzie mu żyć, do stresów, negatywnych emocji i cierpienia. Ta perspektywa widzenia uzależnienia szczególnie uzasadniona jest w stosunku do młodych ludzi. Młodzi ludzie w wieku szkolnym w swoim rozwoju natrafiają na wiele problemów adaptacyjnych. Młodzi ludzie usamodzielniają się, zmieniają się wypełniane przez nich role, a temu procesowi często towarzyszy "kryzys oparcia" ze strony rodziców. Także życie szkolne narzuca zadania, które są dla wielu trudne do spełnienia: obciążenia, rygory, napięcia w kontaktach z nauczycielami czy rówieśnikami rodzą bunt stres i apatię. Osamotnienie dzieci wynikłe z kryzysu w rodzinie i szkole, nadaje dodatkowej rangi kontaktom z rówieśnikami, które mogą stać się źródłem potrzebnego w tej sytuacji oparcia. Jednakże w tych kontaktach rodzi się wiele problemów: niepewność własnej atrakcyjności społecznej, nieumiejętność komunikowania się, w tym z płcią przeciwną, trudności określenia własnej tożsamości, a także swego miejsca pośród różnych subkultur młodzieżowych.

4 Młodzi ludzie muszą również znaleźć miejsce w środowisku otaczającym szkole i rodzinę oraz w szerszej rzeczywistości społeczno - kulturowej. W ostatnich latach widoczny jest ostry kryzys społeczno - kulturowy, ograniczający perspektywy życiowe młodych ludzi. Trudnościom w adaptacji do warunków "zewnętrznych" towarzyszą problemy "wewnętrzne". Młodzi ludzie przeżywają poczucie zagubienia w świecie, poszukują sensu istnienia, które mogliby uznać za swoje. Przeżywają konflikty wewnętrzne w kilku sferach: w stosunku do samego siebie, do własnej rodziny, w kontaktach z rówieśnikami. Odczuwają napięcie emocjonalne, bywają nieufni i samotni. Doznania takie mają prawie wszyscy, nie wszyscy jednak są w stanie konstruktywnie je przeżyć i przekroczyć. Psychologowie społeczni i socjologowie wyjaśniając etiologię uzależnień, odwołują się do czynników społecznych i kulturowych. Zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny, brak więzi z rodzicami oraz deficyty w zakresie modeli dorosłości, to najczęściej wymieniane "rodzinne" uwarunkowania uzależnień. Alkoholizm łączy się z kryzysem poczucie tożsamości bądź załamaniem systemu wartości. Luki te pozwala wypełnić uczestnictwo w subkulturze alkoholowej. Picie jest czynnością społeczną - przynajmniej w początkowej fazie. Młodzi ludzie nie robią tego samotnie, często funkcjonują w grupach o silnej więzi wewnętrznej, które posługują się własną symboliką i rytuałem. Uzależnienia skorelowane również są z negatywnym obrazem siebie i niskim poziomem samoakceptacji. Osoby uzależnione cechuje wysoki stopień introwersji, która przejawia się trudnościami w nawiązywaniu bliskich kontaktów z otoczeniem. Popadnięciu w uzależnienie sprzyja wysoki poziom neurotyzmu, skłonność do przeżywania stanów lękowych, niska odporność na stresy. Alkoholizm staje się ucieczką od frustracji i trudnych emocji, poszukiwaniem nowych doznań. Największe "szanse" na uzależnienie mają osoby, których rodzic, bądź rodzice nadużywali alkoholu, bądź byli alkoholikami. Wynika to zarówno z predyspozycji genetycznych, jak i wyuczonych form zachowania. Dzieci alkoholików cztery razy częściej niż inni ludzie są narażeni na rozwój alkoholizmu oraz na wchodzenie w związki z alkoholikami. Czynnikiem predysponującym jest, więc środowisko Czy nastolatki piją alkohol? 1. Badania przeprowadzone w czerwcu 1999 roku pokazały ogromne rozmiary zagrożeń wynikających z picia alkoholu przez polską młodzież. 68 % 15-letnich chłopców i 54 % 15-letnich dziewcząt piło alkohol w ciągu ostatniego miesiąca. 58 % 15-latków i 43 % 15-latek upiło się w ciągu ostatniego roku. 39 % 15-latków i 22 % 15-latek upiło się w ciągu ostatniego miesiąca. Co dziesiąte dziecko po wypiciu alkoholu uczestniczyło w bójce lub sprzeczce. Co dwudziesty nastolatek po wypiciu alkoholu doświadczył wypadku lub uszkodzenia ciała. Co piętnasta nastolatka po spożyciu alkoholu miała niechciane kontakty seksualne. 2. Ostatnie lata to okres bardzo agresywnej ofensywy marketingowej przemysłu alkoholowego promującego picie napojów alkoholowych wśród polskich nastolatków. Analizy rynkowe pokazują, że zwiększenie konsumpcji piwa przez latków jest podstawowym źródłem przyrostu dochodów tego przemysłu. Dlaczego nastolatki piją alkohol? 1. Umiarkowane picie alkoholu jest atrakcyjne dla wielu dorosłych ponieważ: ułatwia przeżywanie przyjemności, przynosi ulgę w przykrych momentach życia, ułatwia odpędzanie smutnych myśli,

5 uprzyjemnia spotkania z innymi ludźmi, jest częścią celebrowania uroczystości i sukcesów. 2. Nastolatki o tym wszystkim wiedzą i doznają pokusy skorzystania z tych atrakcji. Oprócz tego mają ważne i dodatkowe powody skłaniające do picia. 3. Nasze dorastające dzieci często sięgają po alkohol: aby czuć się dorosłym, aby dopasować się do otoczenia, aby czuć się dobrze i być na luzie, aby wyrazić swoją potrzebę buntu i chęć zmierzenia się z ryzykiem, aby zaspokoić ciekawość, ponieważ alkohol jest łatwo dostępny. 4. Istnieją jednak bardzo ważne powody, by nastolatki alkoholu nie piły. Dzięki zrozumieniu przyczyn sięgania po alkohol przez nastolatki rodzice mogą lepiej i skuteczniej pomagać swoim dzieciom w tym, żeby nie piły. Nauczyciele-wychowawcy mogą pomóc zrozumieć te przyczyny zarówno rodzicom, jak i dzieciom. Dlaczego nastolatki piją alkohol? 1. Umiarkowane picie alkoholu jest atrakcyjne dla wielu dorosłych ponieważ: ułatwia przeżywanie przyjemności, przynosi ulgę w przykrych momentach życia, ułatwia odpędzanie smutnych myśli, uprzyjemnia spotkania z innymi ludźmi, jest częścią celebrowania uroczystości i sukcesów. 2. Nastolatki o tym wszystkim wiedzą i doznają pokusy skorzystania z tych atrakcji. Oprócz tego mają ważne i dodatkowe powody skłaniające do picia. 3. Nasze dorastające dzieci często sięgają po alkohol: aby czuć się dorosłym, aby dopasować się do otoczenia, aby czuć się dobrze i być na luzie, aby wyrazić swoją potrzebę buntu i chęć zmierzenia się z ryzykiem, aby zaspokoić ciekawość, ponieważ alkohol jest łatwo dostępny. 4. Istnieją jednak bardzo ważne powody, by nastolatki alkoholu nie piły. Dzięki zrozumieniu przyczyn sięgania po alkohol przez nastolatki rodzice mogą lepiej i skuteczniej pomagać swoim dzieciom w tym, żeby nie piły. Nauczyciele-wychowawcy mogą pomóc zrozumieć te przyczyny zarówno rodzicom, jak i dzieciom. Jakie zagrożenia i szkody powoduje alkohol u nastolatków? 1. Powtarzające się picie alkoholu przez nastolatki, nawet w ilościach nieszkodliwych dla dorosłych, może poważnie uszkodzić ich życie i procesy rozwojowe: zaburza zdolność do uczenia się, zapamiętywania i logicznego rozumowania, jest źródłem trudności w nauce i przeszkadza w dalszej edukacji i karierze zawodowej; hamuje rozwój emocjonalny i opóźnia dojrzewanie. młody człowiek nastawia się tylko na doraźne i natychmiastowe przyjemności, nie uczy się dojrzałych i skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresem i rozwiązywania problemów życiowych i realizacji wartości; zwiększa ryzyko uzależnienia od alkoholu i nikotyny oraz sięgania po narkotyki. badania amerykańskie pokazały, że dzieci, które miały kontakt z alkoholem do 15 roku życia czterokrotnie częściej uzależnia- ły się od alkoholu niż osoby, które zaczęły pić po 20 roku życia.

6 2. Upijanie się przez nastolatki jest bardzo częstą przyczyną poważnych i doraźnych szkód związanych z: wypadkami, zachorowaniami i śmiercią; konfliktami z prawem; większym prawdopodobieństwem stania się ofiarą przestępstwa; ryzykownym seksem, groźbą zakażenia chorobami wenerycznymi (w tym HIV), stosunkami z pogranicza gwałtu, przypadkową inicjacją, niechcianą ciążą. A.N/G.H METRYKA Liczba odwiedzin : 64 Podmiot udostępniający informację : Osoba wprowadzająca informację : Osoba odpowiedzialna za informację : Urząd Barbara Maszota Grzegorz Hordziejko Czas wytworzenia: :48:31 Czas publikacji: :49:43 Data przeniesienia do archiwum : Brak