DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ

Transkrypt

1 DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ

2 Pamięci Ojca poświęcam

3 Jerzy Bieluk DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ PROBLEMY PRAWNE Białystok 2013

4 Copyright by Temida 2 Białystok 2013 Redaktor Naukowy Wydawnictwa Temida 2: Cezary Kosikowski Rada Naukowa Wydawnictwa Temida 2: Przewodniczący Rady Naukowej Wydawnictwa Temida 2: Emil W. Pływaczewski Członkowie z Uniwersytetu w Białymstoku: Stanisław Bożyk, Leonard Etel, Ewa M. Guzik-Makaruk, Adam Jamróz, Dariusz Kijowski, Cezary Kosikowski, Cezary Kulesza, Agnieszka Malarewicz-Jakubów, Maciej Perkowski, Stanisław Prutis, Eugeniusz Ruśkowski, Walerian Sanetra, Joanna Sieńczyło-Chlabicz, Ryszard Skarzyński, Halina Święczkowska, Jaroslav Volkonovski, Mieczysława Zdanowicz Członkowie z Polski: Marian Filar (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Edward Gniewek (Uniwersytet Wrocławski), Lech Paprzycki (Sąd Najwyższy) Członkowie zagraniczni: Lidia Abramczyk (Państwowy Uniwersytet im. Janki Kupały w Grodnie, Białoruś), Vladimir Babčak (Uniwersytet w Koszycach, Słowacja), Renata Almeida da Costa (Uniwersytet La Salle, Brazylia), Chris Eskridge (Uniwersytet w Nebrasce, USA), Jose Luis Iriarte Angél (Uniwersytet Navarra, Hiszpania), Marina Karasjewa (Uniwersytet w Woroneżu, Rosja), Bernhard Kitous (Uniwersytet w Rennes, Francja), Martin Krygier (Uniwersytet w Nowej Południowej Walii, Australia), Petr Mrkyvka (Uniwersytet Masaryka, Czechy), Marcel Alexander Niggli (Uniwersytet we Fryburgu, Szwajcaria), Andrej A. Novikov (Państwowy Uniwersytet w Sankt Petersburgu, Rosja), Sławomir Redo (Uniwersytet Wiedeński, Austria), Bernd Schünemann (Uniwersytet w Monachium, Niemcy), Sebastiano Tafaro (Uniwersytet w Bari, Włochy), Wiktor Trinczuk (Kijowski Narodowy Handlowo-Ekonomiczny Uniwersytet, Ukraina) Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (elektroniczny, mechaniczny), włącznie z fotokopiowaniem bez pisemnej zgody wydawcy. ISBN Recenzent: Leonard Etel Opracowanie graficzne i typograficzne: Jerzy Banasiuk Projekt okładki: Urszula Machometa Redakcja techniczna: Jerzy Banasiuk Korekta: Bogumiła Mancewicz Wydawca: Temida 2 Przy współpracy i wsparciu finansowym Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku 4

5 Spis treści Wykaz skrótów Wstęp Zagadnienia wstępne Wybór tematu Przedmiot pracy Układ pracy Przedmiot pracy teza Metody badawcze Rozdział I ROLNICZE JEDNOSTKI WYTWÓRCZE ZAJMUJĄCE SIĘ DZIAŁALNOŚCIĄ W ZAKRESIE DZIAŁÓW SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ 1. Zagadnienia wstępne Gospodarstwo rolne ujęcie ekonomiczne Zagadnienia wstępne Gospodarstwo rolne w ujęciu ekonomicznym Przedsiębiorstwo rolne w ujęciu ekonomicznym Normatywne definicje gospodarstwa rolnego Zagadnienia wstępne Pojęcie gospodarstwa rodzinnego Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego Gospodarstwo rolne w kodeksie cywilnym Zagadnienia wstępne Ujęcie podmiotowe, przedmiotowe czy funkcjonalne Rola gruntów rolnych Tytuł prawny do władania gruntem Minimalna powierzchnia gospodarstwa rolnego Zastosowanie art kc. do obrotu gospodarstwami rolnymi

6 Działy specjalne produkcji rolnej. Problemy prawne 4.7. Wzajemny stosunek pojęć przedsiębiorstwo i gospodarstwo rolne w prawie polskim Zagadnienia wstępne Zakres przedmiotowy pojęcia gospodarstwa rolnego Zakres stosowania art kc Wnioski Gospodarstwo według kodeksu cywilnego a dział specjalny Gospodarstwo a przedsiębiorstwo Propozycje de lege ferenda Rozdział II GENEZA I EWOLUCJA OPODATKOWANIA SPECJALNYCH RODZAJÓW PRODUKCJI ROLNEJ 1. Opodatkowanie działów specjalnych do roku Uwagi ogólne Okres międzywojenny Zagadnienia wstępne Próby unifikacji Podatek dochodowy Opodatkowanie rolnictwa po II wojnie światowej Zagadnienia wstępne Podatek gruntowy bezpośrednio po wojnie Świadczenia rzeczowe Dekret z dnia 20 marca 1946 r. o podatkach komunalnych (lata ) Uwagi ogólne Definicja działów specjalnych produkcji rolnej Zasady ustalania opodatkowania działów specjalnych Wyłączenia z opodatkowania Opodatkowanie działów specjalnych w latach Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o podatku gruntowym Uwagi ogólne Sposoby ustalania przychodu z działów specjalnych Wnioski

7 Spis treści 2. Podatek wyrównawczy Zagadnienia wstępne Wprowadzenie podatku wyrównawczego w rolnictwie Ustawa z dnia 29 grudnia 1975 r. o podatku wyrównawczym Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku wyrównawczym Wnioski Opodatkowanie działów specjalnych w latach Zagadnienia wstępne Podstawa opodatkowania Stawka podatku Obowiązek podatkowy przy prowadzeniu działów specjalnych Ulgi i zwolnienia Wnioski Podsumowanie Rozdział III OPODATKOWANIE DZIAŁÓW SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ PODATKAMI DOCHODOWYMI 1. Pojęcie działalności rolniczej w ustawach o podatkach dochodowych Zagadnienia wstępne Wyłączenie z opodatkowania działalności rolniczej Zakres przedmiotowy pojęcia działalności rolniczej Działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych Produkty zwierzęce Materiał siewny, produkcja warzywnicza i produkcja roślin ozdobnych Grzyby uprawne Produkcja sadownicza Hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych Produkcja zwierzęca typu przemysłowo fermowego Hodowla ryb Pojęcia hodowli i chowu

8 Działy specjalne produkcji rolnej. Problemy prawne 1.5. Minimalne okresy przechowywania roślin i zwierząt Wnioski Pojęcie działu specjalnego produkcji rolnej w ustawach o podatku dochodowym Zagadnienia wstępne Zmiany w zakresie pojęcia działów specjalnych produkcji rolnej Obecnie obowiązująca definicja działów specjalnych produkcji rolnej Zakres obowiązującej definicji Ograniczenia przedmiotowe definicji Ograniczenie minimalnej wielkości produkcji Rodzaje działów specjalnych działalność podobna Wnioski Podatek dochodowy od osób fizycznych stawki podatku oraz zasady obliczania dochodu Wysokość opodatkowania rolnictwa Podatek dochodowy od osób fizycznych zasady ustalania dochodu Zagadnienia wstępne Rozliczanie się według norm szacunkowych Pojęcie podatnika Zasady ustalania dochodu Rozliczanie się według zasad ogólnych Deklaracja podatkowa. Zasady opłacania zaliczek Wysokość podatku Wnioski Podatek dochodowy od osób prawnych stawki podatku oraz zasady obliczania dochodu Zagadnienia wstępne Podatnik Zasady ustalania dochodu Wysokość opodatkowania Obliczanie udziału działalności rolniczej w działalności ogólnej Wnioski Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych

9 Spis treści 5.1. Zagadnienia wstępne Istota problemu Stanowisko organów skarbowych Stanowisko orzecznictwa i doktryny Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrok z dnia 20 czerwca 2008 r Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego uchwała z dnia 17 stycznia 2011 r Wnioski Opodatkowanie rolnictwa podatkiem dochodowym w krajach Unii Europejskiej Zagadnienia wstępne Opodatkowanie rolnictwa Wnioski Rozdział IV RODZAJE DZIAŁÓW SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ 1. Zagadnienia wstępne Charakterystyka działów specjalnych produkcji rolnej Uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych Zagadnienia wstępne Uprawa i hodowla roślin Zastosowanie Opodatkowanie Wnioski Uprawa grzybów i ich grzybni Zagadnienia wstępne Zastosowanie Uprawa grzybów Stawki Wnioski Uprawa roślin in vitro Zagadnienia wstępne

10 Działy specjalne produkcji rolnej. Problemy prawne Zastosowanie Uprawa Opodatkowanie powierzchnia półek Wnioski Fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego Zagadnienia wstępne definicja Zastosowanie Hodowla i chów Opodatkowanie Wnioski Wylęgarnie drobiu Zagadnienia ogólne Zastosowanie Wylęg drobiu Opodatkowanie Wnioski Hodowla i chów zwierząt futerkowych Definicja Zastosowanie Hodowla i chów Opodatkowanie Wnioski Hodowla i chów zwierząt laboratoryjnych Zagadnienia wstępne Zastosowanie Hodowla i chów Opodatkowanie Wnioski Hodowla dżdżownic Definicja Zastosowanie Hodowla Opodatkowanie Wnioski

11 Spis treści 2.9. Hodowla entomofagów Definicja Zastosowanie Hodowla Problemy prawne opodatkowanie Wnioski Hodowla jedwabników Zagadnienia wstępne Zastosowanie Hodowla Opodatkowanie Wnioski Prowadzenie pasiek Zagadnienia wstępne Zastosowanie Hodowla i chów pszczół Opodatkowanie Wsparcie unijne Wnioski Hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym Zagadnienia wstępne Zastosowanie Hodowla i chów Opodatkowanie Wnioski Podsumowanie Rozdział V POZOSTAŁE PODATKI OBCIĄŻAJĄCE PODMIOTY PROWADZĄCE DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ 1. Podatek od towarów i usług Zagadnienia wstępne Aktualna regulacja

12 Działy specjalne produkcji rolnej. Problemy prawne Zagadnienia wstępne Pojęcie podatnika Działalność rolnicza Definicja gospodarstwa rolnego Pojęcie rolnika ryczałtowego Produkty rolne Mechanizm zwrotu podatku Rozliczanie VAT przez rolnika na zasadach ogólnych Stawki podatku Wnioski Podatek od spadków i darowizn Zagadnienia wstępne Zakres zwolnienia Zakres przedmiotowy zwolnienia nabycie nieruchomości Regulacja dotycząca działów specjalnych produkcji rolnej Zakres przedmiotowy zwolnienia maszyny rolnicze Warunki zwolnienia Wnioski Podatek od czynności cywilnoprawnych Zagadnienia wstępne Konstrukcja podatku Zagadnienia wstępne Podstawa podatkowania i wysokość podatku Problematyka rolnicza Czynności zwolnione i ich przedmiot Sprzedaż rzeczy ruchomych Sprzedaż zwierząt Wnioski Podatek rolny Zagadnienia wstępne Konstrukcja podatku rolnego Podatek rolny a działy specjalne produkcji rolnej Wnioski Podatek od nieruchomości

13 Spis treści 5.1. Zagadnienia wstępne Konstrukcja podatku od nieruchomości Zwolnienie gruntów rolnych Opodatkowanie budynków Pojęcie budynku gospodarczego Wnioski Rozdział VI UBEZPIECZENIE SPOŁECZNE I ZDROWOTNE OSÓB PROWADZĄCYCH DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJ 1. Ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej Historia ubezpieczeń społecznych rolników Początki ubezpieczeń społecznych rolników Ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r Stan obecny Zagadnienia wstępne Zakres podmiotowy ubezpieczeń rolników Ubezpieczenie na wniosek Wysokość składek Pojęcie działu specjalnego produkcji rolnej w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników Wnioski Ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej Zagadnienia wstępne Ubezpieczenie zdrowotne rolników stan obecny Postawy prawne Zasady finansowania opieki zdrowotnej Składki na ubezpieczenie zdrowotne do końca 2011 r Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 października 2010 r Aktualna regulacja prawna Składki na ubezpieczenie zdrowotne Wnioski

14 Działy specjalne produkcji rolnej. Problemy prawne WNIOSKI KOŃCOWE ORAZ WNIOSKI DE LEGE FERENDA 1. Zagadnienia wstępne Opodatkowanie w praktyce Ubezpieczenia społeczne Obrót cywilnoprawny Uwagi końcowe Wykaz literatury powoływanej w pracy