Wsparcie zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa rodkami z funduszy strukturalnych w latach

Transkrypt

1 Justyna Ko yska Wsparcie zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa rodkami z funduszy strukturalnych w latach The support of sustainable development of agriculture and rural areas from EU structural funds in period Zrównowa ony rozwój stanowi obecnie nieod czny element polityki ekologicznej i spo eczno-ekonomicznej a tak e ró nych strategii rozwoju spo eczno-gospodarczego. Celem artyku u by o przedstawienie sposobów wspierania zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce oraz wielko ci rodków finansowych przeznaczonych w latach na realizacj tej koncepcji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W artykule omówiono rozk ad rodków finansowych na poszczególne programy, priorytety i dzia ania a tak e poziom wykorzystania rodków w poszczególnych województwach Polski. Wst p Poj cie rozwój zrównowa ony jest dzi bardzo popularne i stanowi nieod czny element nie tylko polityki ekologicznej i polityki spo eczno-ekonomicznej, lecz tak e ró nych strategii rozwoju spo eczno-gospodarczego na poszczególnych szczeblach odpowiedzialno ci i zarz dzania. Geneza zrównowa onego rozwoju le y w niekorzystnych skutkach szybkiego rozwoju kapitalizmu w XX wieku, kiedy to wzrost gospodarczy, odbywaj cy si przy intensywnym wykorzystaniu zasobów naturalnych, grozi destrukcj rodowiska przyrodniczego. 1 Od tego czasu zacz to k a wi kszy nacisk na ochron naturalnych zasobów oraz równowagi przyrodniczej. Obecnie istnieje wiele definicji i interpretacji poj cia trwa ego i zrównowa onego rozwoju. Zawarto tej koncepcji jest nieustannie poszerzana i pog biana. Ustawa Prawo ochrony rodowiska z kwietnia 2001 roku okre la zrównowa ony rozwój jako rozwój spo eczno-gospodarczy, w którym nast puje proces integrowania dzia a politycznych i spo ecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwa o ci podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo liwo ci zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych spo eczno ci oraz obywateli zarówno wspó czesnego pokolenia, jak i przysz ych pokole 2. Z kolei rolnictwo 1 M. Adamowicz: Koncepcja trwa ego i zrównowa onego rozwoju wobec wsi i rolnictwa, [w:] M. Adamowicz (red.) Zrównowa ony i trwa y rozwój wsi i rolnictwa, Prace Naukowe Nr 38, SGGW, Wydzia Ekonomiczno- Rolniczy, Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu, Warszawa 2006, s Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz. U. Nr 62, poz

2 zrównowa one jest koncepcj takiego programowania rozwoju, który kojarzy cele produkcyjne z wymaganiami rodowiskowymi 3. Koncepcja rozwoju zrównowa onego jest przyk adem my lenia globalnego. Uwzgl dnia ona wiele zmiennych rodowiskowych i ekonomicznych, które kszta tuj cznie rozwój spo eczno-gospodarczy. Jest to nowoczesna idea kszta towania równowagi wewn trznej agrobiznesu i jego powi za z otoczeniem, która polega na maksymalizacji korzy ci netto z rozwoju ekonomicznego, przy jednoczesnej ochronie oraz zachowaniu mo liwo ci odtwarzania zasobów naturalnych w d ugim okresie. 4 Taki rodzaj rozwoju w rolnictwie, le nictwie, rybo ówstwie, konserwuj c gleb, zasoby wodne, ro liny oraz genetyczne zasoby zwierz t, nie degraduje rodowiska, wykorzystuje odpowiednie technologie, jest ywotny ekologicznie i akceptowany spo ecznie. 5 Rozwój oraz realizacja koncepcji zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce ma ogromne znaczenie. Wi kszo zasobów przyrodniczych Polski znajduje si na terenach wiejskich, co sprawia, e rolnictwo ma bardzo du y wp yw na kszta towanie rodowiska naturalnego kraju. Jednocze nie rolnictwo i wie to dziedziny, w których efekt oraz formy ycia spo ecznego zale od jako ci i stanu rodowiska przyrodniczego 6. Celem artyku u by o przedstawienie sposobów wspierania zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce oraz wielko ci rodków finansowych przeznaczonych w latach na realizacj tej koncepcji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Szczególn uwag po wi cono Sektorowemu Programowi Operacyjnemu Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich. W artykule omówiono rozk ad rodków na poszczególne priorytety i dzia ania Programu a tak e zaprezentowano zró nicowanie regionalne wyst puj ce w wykorzystaniu rodków finansowych w poszczególnych województwach Polski. Koncepcja zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa i sposoby jej wspierania Do kryteriów, które wp ywaj na osi gni cie zrównowa onego rozwoju w rolnictwie, mo na zaliczy 7 : kryterium ekologiczne zachowanie zasobów naturalnych, kryterium spo eczno-ekonomiczne zapewnienie godziwych wynagrodze dla rolników i spo eczno ci wiejskiej w sektorze produkcyjnym, kryterium produkcyjne wytworzenie wystarczaj cej ilo ci ywno ci, kryterium bud etowe korzystanie z publicznych wydatków, kryterium polityczne zachowanie politycznego poparcia. 3 S. Zawisza (red.): Zarz dzanie zrównowa onym rozwojem obszarów wiejskich, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz A. Wo : Rozwój zrównowa ony, [w:] Encyklopedia agrobiznesu, Fundacja Innowacja, Warszawa 1998, s J. Wilkin: Dlaczego potrzebujemy d ugookresowej strategii zintegrowanego rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce?, Wie i Rolnictwo, Nr 2 (123), Warszawa M. Wo niak, M. Grzybek: Zrównowa ony rozwój wyzwanie stoj ce przed wsi XXI wieku, [w:] B. Kutkowska (red.) Wyzwania stoj ce przed rolnictwem i wsi u progu XXI wieku, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wroc awiu, Nr 980, Wroc aw 2003, s Z. Skinder, S. ojewski: Uwarunkowania zrównowa onego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich wst pne wyniki bada na przyk adzie regionu kujawsko-pomorskiego, Pami tnik Pu awski, t. II, z. 120, s

3 Tak wi c realizacja zrównowa onego rozwoju wsi i obszarów wiejskich nie mo e odbywa si bez dokumentów okre laj cych strategi i sposoby jego realizacji, reguluj cych go przepisów prawa oraz rodków finansowych przeznaczanych systematycznie na jego wsparcie. W polityce prowadzonej przez kraje cz onkowskie Unii Europejskiej zw aszcza w ostatnich latach widoczne s te w a nie narz dzia wspierania realizacji koncepcji zrównowa onego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Na mocy reformy Wspólnej Polityki Rolnej w Luksemburgu wzmocniono nacisk na rozwój strukturalny obszarów wiejskich oraz zachowanie krajobrazu i kultury na wsi. Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej przekszta cona zosta a z polityki typowo sektorowej na polityk ukierunkowan na wielofunkcyjny rozwój wsi którym wa nym elementem jest trwa y, zrównowa ony rozwój rolnictwa i gospodarki wiejskiej oraz post p spo eczny i zachowanie pozytywnych stron oddzia ywania na rodowisko przyrodnicze 8. W Polsce w oparciu o analiz sytuacji na obszarach wiejskich i w sektorze rolnospo ywczym przyj to, i jedn z osi Narodowego Planu Rozwoju na lata b d przekszta cenia strukturalne w rolnictwie i rybo ówstwie oraz rozwój obszarów wiejskich. Planowane dzia ania, mia y s u y realizacji dwóch celów strategicznych, które okre lono jako: cel 1 Poprawa konkurencyjno ci gospodarki rolno- ywno ciowej traktowany jako najwa niejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa ywno ci w pierwszych latach integracji z UE; cel 2 Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich realizowany poprzez Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich a tak e Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz inne programy operacyjne w ramach Narodowego Planu Rozwoju. RYSUNEK 1. PROCENTOWY ROZK AD WYDATKÓW PONIESIONYCH NA REALIZACJ DZIA A W RAMACH CELÓW PROW (STAN NA DZIE 30 WRZE NIA 2008) 31,8% 68,2% 34,4% Cel I: "Wzrost konkurencyjno ci gospodarstw" Cel II: "Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich" 7,6% 3,6% ONW Przedsi wzi cia rolno rodowiskowe 22,6% Zalesianie Dostosowanie do standardów UE ród o: opracowanie w asne na podstawie danych pochodz cych z Systemu Informacji Zarz dczej ARiMR, Departament Analiz i Sprawozdawczo ci ARiMR, 8 M. K odzi ski, W. Dzun (red.): Rolnictwo a rozwój obszarów wiejskich, Wydawnictwo IRWiR PAN, Warszawa 2005, s

4 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata obejmowa dzia ania zaliczane do II filaru Wspólnej Polityki Rolnej, wspó finansowane z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, a tak e z bud etu krajowego. Cel, okre lony jako zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich, realizowany by za pomoc czterech dzia a : Wspieranie dzia alno ci rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), Wspieranie przedsi wzi rolno rodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierz t, Zalesianie gruntów rolnych oraz Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej. 9 Wed ug stanu na dzie 30 wrze nia 2008 w ramach PROW na dzia ania zwi zane ze zrównowa onym rozwojem obszarów wiejskich przeznaczono 7342,55 mln z, co stanowi o 68,2% wydatków PROW, w tym najwi cej na wsparcie obszarów ONW 3708,11 mln z (34,4%) oraz dostosowanie do standardów UE 2435,16 mln z (22,6%) rys. 1. Wsparcie zrównowa onego rozwoju wsi i rolnictwa w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja finansowany jest ze rodków publicznych: bud etu pa stwa, regionalnych i lokalnych bud etów samorz dów oraz Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie, Sekcja Orientacji (EAGGF), jak równie rodków inwestorów prywatnych. Cele Programu realizowane s w ramach priorytetów: I. Wspieranie zmian i dostosowa w sektorze rolno- ywno ciowym II. Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich III. Pomoc techniczna Priorytet pierwszy ma na celu popraw dochodowo ci i konkurencyjno ci gospodarki ywno ciowej, jak równie wytwarzanie wysokiej jako ci ywno ci bezpiecznej dla konsumentów. Realizacja drugiego priorytetu ma przyczyni si do rozwi zania problemów spo eczno-gospodarczych, wyst puj cych na obszarach wiejskich. Cel ten ma by osi gni ty poprzez: przywracanie potencja u produkcji le nej zniszczonego naturaln katastrof lub po arem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych (dzia anie 2.1.), popraw efektywno ci ekonomicznej i produktywno ci gospodarstw oraz podniesienie produktywno ci rolnictwa dzi ki tworzeniu korzystniejszych warunków gospodarowania oraz popraw roz ogu gospodarstw (dzia anie 2.2. Scalanie gruntów), rozwój infrastruktury spo ecznej i technicznej obszarów wiejskich (a zw aszcza modernizacja i wyposa enie obiektów pe ni cych funkcje kulturalne, rekreacyjne i sportowe), który ma umo liwi wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz zwi kszenie atrakcyjno ci obszaru jako miejsca zamieszkania i prowadzenia pozarolniczej dzia alno ci gospodarczej (dzia anie 2.3. Odnowa wsi oraz zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego), 9 Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich , MRiRW, 164

5 efektywniejsze wykorzystanie wolnych zasobów si y roboczej w gospodarstwie, ograniczenie bezrobocia ukrytego i popraw warunków ycia na wsi (dzia anie 2.4. Ró nicowanie dzia alno ci rolniczej i zbli onej do rolnictwa w celu zapewnienia ró norodno ci dzia a lub alternatywnych róde dochodów), racjonalne wykorzystanie rodków produkcji, stabilno i dobr jako plonów, popraw skuteczno ci i efektywno ci zabiegów agrotechnicznych, ochron u ytków rolnych przed powodziami a tak e zachowanie krajobrazu (dzia anie 2.5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi), wdro enie standardów ochrony rodowiska, higieny oraz jako ci produkcji zgodnie z prawem wspólnotowym poprzez popraw wyposa enia wsi w nowoczesn infrastruktur techniczn (dzia anie 2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej zwi zanej z rolnictwem), pobudzenie aktywno ci obywatelskiej i uczestnictwa lokalnych spo eczno ci w podejmowaniu inicjatyw s u cych poprawie zagospodarowania przestrzennego i infrastruktury wiejskiej oraz tworzeniu nowych róde dochodu dla ludno ci wiejskiej (dzia anie 2.7. Pilota owy Program LEADER +). Do dnia 30 czerwca 2008 r. w ramach Programu sfinansowano wniosków, na których realizacj wyp acono rodki na czn kwot 9025 mln z. Najwi ksza cz wydatków przeznaczona zosta a na realizacj pierwszego priorytetu (82%). Wydatki na zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich wynios y w omawianym okresie 1562 mln z, co stanowi o 17% rodków a na pomoc techniczn wydano ok. 1% rodków (rys. 2). RYSUNEK 2. PROCENTOWY ROZK AD WYDATKÓW PONIESIONYCH NA REALIZACJ PROJEKTÓW W RAMACH POSZCZEGÓLNYCH PRIORYTETÓW SPO RESTRUKTURYZACJA (STAN NA DZIE 30 CZERWCA 2008 R.) 17% 1% Wspieranie zmian i dostosowa w sektorze rolno- ywno ciowym 82% Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich Pomoc techniczna ród o: opracowanie w asne na podstawie: Sprawozdanie okresowe z realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich , MRiRW, Warszawa Spo ród dzia a realizowanych w ramach Priorytetu Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich, najwi kszym zainteresowaniem cieszy y si dzia ania 2.4., 2.6. i 2.3. W ramach dzia ania Ró nicowanie dzia alno ci rolniczej z o ono

6 wniosków Najwi cej projektów zrealizowano w ramach tego w a nie dzia ania (3672 projektów) oraz dzia ania Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej 3130 projektów. W uj ciu warto ciowym najwi ksza cz rodków zosta a przeznaczona na dzia anie 2.4. Ró nicowanie dzia alno ci rolniczej 555 mln z, co stanowi o 35,5% wydatkowanych rodków oraz dzia anie 2.3. Odnowa wsi 436 mln z (prawie 28% wydatków). Wydatki na dzia anie 2.6. Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej wynios y 263 mln z a na dzia anie 2.5. Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi 220 mln z (rys.3). Na pozosta e trzy dzia ania przeznaczono 88 mln z, co stanowi jedynie 5,6% wydatków. Procentowy rozk ad rodków na poszczególne dzia ania przedstawia rys. 4. RYSUNEK 3. LICZBA WNIOSKÓW, ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW, POZIOM WYDATKÓW WED UG UMÓW (DECYZJI) ORAZ ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW (MLN Z ) W POSZCZEGÓLNYCH DZIA ANIACH PRIORYTETU ZRÓWNOWA ONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH (STAN NA DZIE R.) ,73% 1,58% 3,32% 14,14% 16,83% 27,91% 35,50% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% * projekty, dla których zrealizowano wniosek o p atno ko cow ród o: jak w rysunku 2. RYSUNEK 4. PROCENTOWY ROZK AD PONIESIONYCH WYDATKÓW POMI DZY POSZCZEGÓLNE DZIA ANIACH PRIORYTETU ZRÓWNOWA ONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH (STAN NA DZIE 30 CZERWCA 2008 R.) Liczba umów (decyzji) Liczba zrealizowanych projektów Poziom wydatków okre lonych w umowach (decyzjach) Wydatki poniesione w ramach projektów ród o: jak w rysunku

7 Pod wzgl dem ilo ci z o onych wniosków oraz zrealizowanych projektów, czo owe miejsca zajmowa y województwa: lubelskie 1762 wnioski, 1526 zrealizowanych projektów i mazowieckie 1307 wniosków, 1165 zrealizowanych projektów (rys. 5). Najmniejsz ilo wniosków z o ono a projektów zrealizowano w województwach: lubuskim, zachodniopomorskim i dolno l skim. RYSUNEK 5. LICZBA I WARTO (W MLN Z ) UMÓW (DECYZJI) ORAZ ZREALIZOWANYCH PROJEKTÓW W RAMACH PRIORYTETU ZRÓWNOWA ONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH W POSZCZEGÓLNYCH WOJEWÓDZTWACH POLSKI (STAN NA DZIE 30 CZERWCA 2008 R.) Dolno l skie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie ódzkie Ma opolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie l skie wi tokrzyskie Warmi sko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 0 Liczba umów (decyzji) Liczba zrealizowanych projektów Warto umów (decyzji) Warto zrealizowanych projektów ród o: jak w rysunku 2. Rozk ad wydatków na poszczególne województwa prezentuje rysunek 6. Na projekty zrealizowane w województwie mazowieckim przeznaczono 224,5 mln z, co stanowi o 14,4% rodków a w województwie lubelskim 180,8 mln z (11,6%). Warto zrealizowanych projektów by a te do wysoka w województwach: wielkopolskim, ma opolskim i warmi sko-mazurskim. rednie wydatki na jeden zrealizowany projekt by y najwy sze w województwach: warmi sko-mazurskim 348 tys. z w przeliczeniu na jeden projekt, dolno l skim 286 tys. z, wielkopolskim 240 tys. z oraz lubuskim 237 tys. z. 167

8 RYSUNEK 6. PROCENTOWY ROZK AD PONIESIONYCH WYDATKÓW RAMACH PRIORYTETU ZRÓWNOWA ONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH POMI DZY POSZCZEGÓLNE WOJEWÓDZTWA POLSKI (STAN NA DZIE 30 CZERWCA 2008 R.) Dolno l skie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie ódzkie Ma opolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie l skie wi tokrzyskie Warmi sko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 1,81% 2,53% 3,40% 2,72% 3,75% 4,77% 6,18% 5,68% 5,83% 6,15% 5,96% 7,78% 7,36% 10,14% 11,57% 14,37% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% ród o: opracowanie w asne na podstawie: Sprawozdanie okresowe z realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich , MRiRW, Warszawa Podsumowanie i wnioski Zrównowa ony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich, to jeden z celów realizowanej przez Polsk strategii rozwoju. W okresie od 1 maja 2004 do 30 czerwca 2008 na realizacj tego celu w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja przeznaczono 1562 mln z, co stanowi o 17% wszystkich wydatków programu. Odsetek ten by ni szy od zak adanej alokacji na poziomie ok. 24% rodków SPO. 10 Udzia wydatków na zrównowa ony rozwój by tak e ni szy ni w przypadku Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich , w którym wyniós on ok. 67% (7342,55 mln z ). Mo na wi c powiedzie, i SPO Restrukturyzacja jest przede wszystkim narz dziem wspierania zmian i dostosowa w sektorze rolno- ywno ciowym, które maj s u y poprawie jego konkurencyjno ci (wymiar ekonomiczny), cho wspiera tak e jego rozwój w wymiarze ekologicznym i spo ecznym. Program SPO Restrukturyzacja od momentu uruchomienia spotka si z du ym zainteresowaniem beneficjentów. Pojawi y si dwa rodzaje postaw: rolnicy, wi cy swoj przysz o z rolnictwem, przekszta caj swoje gospodarstwa 10 M. Bu kowska, K. Chmurzy ska: Wyniki realizacji PROW i SPO Rolnictwo w latach , Ekonomiczne i spo eczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki ywno ciowej po wst pieniu Polski do Unii Europejskiej, IERiG PIB, Warszawa 2007, s

9 w nowoczesne i konkurencyjne przedsi biorstwa, inni natomiast widz szans poprawy swojej sytuacji materialnej w prowadzeniu i rozwijaniu dzia alno ci pozarolniczej. 11 W rozk adzie rodków pomi dzy dzia ania II Priorytetu dominuj jednak te nie zwi zane z prowadzeniem dzia alno ci rolniczej. 63,5% wydatków w ramach Priorytetu Zrównowa ony rozwój obszarów wiejskich obejmuj projekty w ramach dzia ania 2.4. Ró nicowanie dzia alno ci rolniczej oraz dzia ania 2.3. Odnowa wsi, które maj umo liwia wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich oraz wspiera rozwój pozarolniczej dzia alno ci gospodarczej na wsi. Rozk ad rodków pomi dzy poszczególne województwa Polski by bardzo zró nicowany. Najwi ksz ilo rodków finansowych przeznaczono na projekty realizowane w województwach mazowieckim, lubelskim i wielkopolskim. W województwach zachodniej i po udniowo-zachodniej Polski lubuskim, opolskim, zachodniopomorskim, l skim i dolno l skim wysoko wydatków by a o oko o 2/3 ni sza. Literatura 1. Adamowicz M.: Koncepcja trwa ego i zrównowa onego rozwoju wobec wsi i rolnictwa, [w:] M. Adamowicz (red.) Zrównowa ony i trwa y rozwój wsi i rolnictwa, Prace Naukowe Nr 38, SGGW, Wydzia Ekonomiczno-Rolniczy, Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu, Warszawa Bu kowska M., Chmurzy ska K.: Wyniki realizacji PROW i SPO Rolnictwo w latach , Ekonomiczne i spo eczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki ywno ciowej po wst pieniu Polski do Unii Europejskiej, IERiG PIB, Warszawa K odzi ski M., Dzun W. (red.): Rolnictwo a rozwój obszarów wiejskich, Wydawnictwo IRWiR PAN, Warszawa Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich , MRiRW, 5. Skinder Z., ojewski S.: Uwarunkowania zrównowa onego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich wst pne wyniki bada na przyk adzie regionu kujawskopomorskiego, Pami tnik Pu awski, t. II, z Sprawozdanie okresowe z realizacji Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywno ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich , MRiRW, Warszawa System Informacji Zarz dczej ARiMR, Departament Analiz i Sprawozdawczo ci ARiMR, 8. Ustawa Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz. U. Nr 62, poz Wilkin J.: Dlaczego potrzebujemy d ugookresowej strategii zintegrowanego rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce?, Wie i Rolnictwo, Nr 2 (123), Warszawa Wo A.: Rozwój zrównowa ony, [w:] Encyklopedia agrobiznesu, Fundacja Innowacja, Warszawa Wo niak M., Grzybek M.: Zrównowa ony rozwój wyzwanie stoj ce przed wsi XXI wieku, [w:] B. Kutkowska (red.) Wyzwania stoj ce przed rolnictwem i wsi u progu XXI wieku, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wroc awiu, Nr 980, Wroc aw Zawisza S. (red.): Zarz dzanie zrównowa onym rozwojem obszarów wiejskich, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Bydgoszcz Ibidem, s

10 Summary Sustainable development is currently the inherent element of ecological, social and economic politics. It's also a part of various strategies of social and economic development. The aim of paper was to show the methods of how to support the sustainable development of agriculture and rural areas in Poland and to present the largeness of financial funds assigned in on accomplishing this concept with the aid of EU structural funds. The distribution of financial funds on particular programs, priorities and operations as well as the level of funds absorption by individual provinces in Poland were also presented in the article. Informacje o autorze mgr Justyna Ko yska Szko a G ówna Gospodarstwa Wiejskiego Wydzia Nauk Ekonomicznych Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu ul. Nowoursynowska 166, Warszawa justyna_kolyska@sggw.pl 170

11 CZ III POLITYKA ROZWOJU REGIONÓW

12