Co nowego na sprawdzianie po szkole podstawowej w 2015 roku

Transkrypt

1 Co nowego na sprawdzianie po szkole podstawowej w 2015 roku fot. Shutterstock / Olesya Feketa 1

2 Od nowej podstawy programowej do nowej formuły sprawdzianu Rozpoczynający się rok szkolny będzie dla II etapu edukacyjnego drugim rokiem wdrażania nowej podstawy programowej. Określone w tym dokumencie cele i treści nauczania w postaci wymagań ogólnych i szczegółowych stały się jednocześnie wymaganiami egzaminacyjnymi. Oznacza to, że nowa podstawa programowa zastąpi określone w odrębnym rozporządzeniu standardy wymagań egzaminacyjnych, obowiązujące jeszcze obecną klasę VI szkoły podstawowej, która przystąpi do sprawdzianu 1 kwietnia 2014 r. Zatem wiosną 2015 r. uczniowie kończący II etap edukacyjny przystąpią do sprawdzianu, który będzie przeprowadzony w oparciu o wymagania określone w nowej podstawie programowej. Nowa formuła sprawdzianu po szkole podstawowej zakłada rezygnację z ponadprzedmiotowego charakteru egzaminu i wyraźnie określa zakres przedmiotowy. Założenie to wynika z rozpoczętego w 2012 r. procesu harmonizacji systemu egzaminów zewnętrznych i wpisuje się w jego cele ukierunkowane na trzykrotny pomiar (sprawdzian > egzamin gimnazjalny > egzamin maturalny) z zakresu wiadomości i umiejętności z języka polskiego, matematyki i języka obcego nowożytnego. Sprawdzanie wiedzy encyklopedycznej zostanie zastąpione sprawdzeniem przede wszystkim umiejętności krytycznej analizy informacji, rozumowania i wnioskowania. Istota zmian Żeby lepiej uświadomić sobie istotę zmian w sprawdzianie od roku 2015, warto porównać najważniejsze zasady obecnego i przyszłego systemu egzaminowania po szkole podstawowej. Podstawa przeprowadzania sprawdzianu Podstawą obowiązującej jeszcze formuły sprawdzianu w szóstej klasie szkoły podstawowej (przeprowadzanego w latach ) są ponadprzedmiotowe standardy wymagań egzaminacyjnych. Sprawdzane umiejętności obejmują 5 kategorii: czytanie, pisanie, rozumowanie, korzystanie z informacji oraz wykorzystywanie wiedzy w praktyce. Nowa formuła, oparta na podstawie programowej, będzie sprawdzała wymagania ogólne i szczegółowe z określonych przedmiotów nauczania. Należy przy tym pamiętać, że wymagania ogólne, będące celami kształcenia w danym przedmiocie, są osiągane poprzez realizację wymagań szczegółowych. Te z kolei odnoszą się do ściśle określonych wiadomości i umiejętności, wskazują, co konkretnie uczeń powinien umieć, aby można było uznać, iż opanował dany zakres tematyczny. Zakres sprawdzianu Obecny sprawdzian ma charakter ponadprzedmiotowy. Sprawdzane umiejętności w obrębie wyznaczonych standardami 5 kategorii odnoszą się nie tylko do języka polskiego i matematyki, ale także do treści nauczania pozostałych przedmiotów. Nowa formuła sprawdzianu zakłada sprawdzenie umiejętności wynikających z kluczowych obszarów edukacji polonistycznej i matematycznej: z języka polskiego odbioru wypowiedzi i wykorzystania zawartych w nich informacji, analizy i interpretacji tekstów kultury oraz tworzenia wypowiedzi, natomiast z matematyki sprawności rachunkowej, wykorzystania i tworzenia informacji, modelowania matematycznego oraz rozumowania i tworzenia strategii. Zadania z języka polskiego i matematyki będą osadzone w kontekście historycznym lub przyrodniczym, co oznacza, że mogą być oparte na tekstach lub informacjach z zakresu historii lub przyrody. W myśl przyjętej w nowej podstawie programowej zasady kumulatywności polecenia mogą odnosić się do wiedzy i umiejętności z wcze- Sprawdzian obecny (do 2014 r.) przyszły (od 2015 r.) Podstawa przeprowadzania standardy wymagań egzaminacyjnych wymagania podstawy programowej Zakres ponadprzedmiotowy przedmiotowy Czas 60 min 80 min + 45 min Wynik w skali punktowej w skali procentowej Rodzaj zadań zamknięte i otwarte zamknięte i otwarte (język polski i matematyka) zamknięte (język obcy) 2

3 fot. Shutterstock / Panom Pensawang śniejszych etapów edukacyjnych. Po raz pierwszy na tym etapie edukacyjnym zakres sprawdzianu zostanie poszerzony o wiadomości i umiejętności z języka obcego nowożytnego nauczanego jako przedmiot obowiązkowy (jednego z sześciu języków: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, rosyjskiego, włoskiego). Niezależnie od wyboru języka obcego, zestaw zadań będzie obejmował umiejętności dotyczące: rozumienia ze słuchu, znajomości funkcji językowych, znajomości środków językowych, rozumienia tekstów pisanych. Czas trwania sprawdzianu Obecnie obowiązujący sprawdzian jest jednoczęściowy i trwa nieprzerwanie 60 minut. Przyszły sprawdzian będzie, tak jak dotychczas, przeprowadzony w ciągu jednego dnia, ale w dwóch częściach, trwających odpowiednio: część pierwsza 80 minut; część druga 45 minut. Pomiędzy częściami przewiduje się przerwę. Pierwsza część sprawdzianu będzie dotyczyła wiadomości i umiejętności z języka polskiego oraz matematyki, w drugiej części będą sprawdzane wiadomości i umiejętności z języka obcego nowożytnego, którego uczeń uczył się w szkole jako przedmiotu obowiązkowego. Wyniki sprawdzianu W obowiązującej jeszcze formule sprawdzianu wyniki wyrażane są w skali punktowej, uczeń może uzyskać maksymalnie 40 punktów z całego testu. W nowym sprawdzianie wyniki będą wyrażane w skali procentowej odrębnie z części pierwszej (z wyszczególnieniem wyniku dla zadań z języka polskiego i matematyki) oraz z części drugiej, czyli języka obcego nowożytnego. Wynik procentowy to odsetek punktów (zaokrąglony do liczby całkowitej), które uczeń zdobył za zadania z danego przedmiotu. Na przykład jeśli uczeń za zadania polonistyczne zdobył 16 punktów spośród 20 możliwych do zdobycia, to uzyska wynik procentowy równy 80. Podobnie jak dotychczas, przystąpienie do sprawdzianu jest warunkiem ukończenia szkoły podstawowej. Nie określa się minimalnego wyniku, jaki uczeń powinien uzyskać, dlatego sprawdzianu nie można nie zdać. Rodzaj zadań Dotychczasowe arkusze egzaminacyjne uwzględniają zadania sprawdzające wiadomości i umiejętności z różnych przedmiotów nauczania. Zawierają zadania zamknięte, wyłącznie wyboru wielokrotnego (WW), oraz zadania otwarte krótkiej i rozszerzonej odpowiedzi (KO i RO). W zmienionej formule sprawdzianu, w pierwszej części (język polski, matematyka), mogą wystąpić różne formy zadań zamkniętych i otwartych, natomiast w drugiej części (język obcy) tylko zadania zamknięte w różnych formach. Wśród zadań zamkniętych znajdą się zadania wyboru wielokrotnego (WW), prawda fałsz (P-F), na dobieranie (D), a wśród zadań otwartych zadania z luką (L), zadania krótkiej odpowiedzi (KO) i rozszerzonej odpowiedzi (RO). 3

4 Zadanie 26. (0 1) Jaką funkcję w zdaniu Spotkasz je na ulicy, w parku, na polu, w sadzie, w lesie, ogrodzie, a nawet w... supermarkecie pełnią podkreślone wyrazy? Wybierz odpowiedź A albo B i jej uzasadnienie spośród 1 2. Podkreślone wyrazy pełnią funkcję gimnazjalnego zadania sprawdzianu będą badały umiejętności złożone, między innymi na dowodzenie (zadania podwójnego wyboru). Typ takiego zadania ilustruje przykład zadania 26. z Informatora o sprawdzianie od roku szkolnego 2014/2015 opublikowanego przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. A okoliczników 1. ponieważ B przydawek 2. wskazują na miejsce odbywania się czynności. określają cechę wykonawcy czynności. Przykładem innego typu zadania, z którym uczniowie nie spotkali się do tej pory, jest zamieszczone w wymienionym Informatorze poniższe zadanie zamknięte. Zadanie 6. (0 2) Na każdym z poniższych rysunków prostokąt podzielono na jednakowe części. A. B. C. D. Odpowiedz na pytania zamieszczone w tabeli. Przy każdym z nich zaznacz właściwą literę Na którym rysunku szarym kolorem zaznaczono ⅘ pola prostokąta? Na którym rysunku szarym kolorem zaznaczono dokładnie 30% pola prostokąta? Zadania z języka polskiego i matematyki będą tworzyły jeden zestaw zadań, natomiast zadania z języka obcego drugi. Liczbę poszczególnych rodzajów zadań w określonych zestawach egzaminacyjnych planuje się następująco: część I język polski: od 8 do 12 zadań zamkniętych i od 2 do 4 zadań otwartych; A B C D A B C D matematyka: od 8 do 12 zadań zamkniętych i od 2 do 4 zadań otwartych; część II język obcy nowożytny: od 35 do 45 zadań zamkniętych. Kolejna zmiana dotyczy sposobu konstruowania zadań egzaminacyjnych. Podobnie jak w nowej, wdrożonej już formule egzaminu Zasady oceniania zadań egzaminacyjnych w zmienionej formule Ze zmianą formuły egzaminacyjnej łączy się również nowe podejście do oceniania zadań otwartych rozszerzonej odpowiedzi. Przy sprawdzaniu tego typu zadań zostanie zastosowany (wprowadzony już przy egzaminie gimnazjalnym) holistyczny sposób oceniania. Uwzględnia on nie tylko ocenę pojedynczych elementów (wiedzy i umiejętności szczegółowych), ale też sposób powiązania ich ze sobą, umożliwiając poznanie określonej całości wymaganych osiągnięć. Pomoże zatem ustalić, jak uczeń wykorzystuje umiejętności i jak potrafi je ze sobą łączyć. Zgodnie z tym podejściem ocena dłuższej wypowiedzi pisemnej z języka polskiego, w określonej formie, może być oceniona wg następujących kryteriów: treść od 0 do 3 pkt styl od 0 do 1 pkt język od 0 do 1 pkt ortografia od 0 do 1 pkt interpunkcja od 0 do 1 pkt. Podsumowanie Warunkiem dobrego przygotowania uczniów do sprawdzianu jest pełna realizacja wymagań zawartych w podstawie programowej. Sprzyjać temu może stałe rozpoznawanie poziomu i postępów w opanowaniu 4

5 fot. Shutterstock / Vadim Ponomarenko przez ucznia wiadomości i umiejętności poprzez bieżący pomiar osiągnięć. Zatem w dobrze zaplanowanym procesie dydaktycznym nie powinno zabraknąć działań służących pozyskiwaniu i wykorzystywaniu informacji zwrotnych na temat efektów kształcenia, różnych form sprawdzania, z uwzględnieniem tych, które uczeń spotka na egzaminie zewnętrznym kończącym dany etap edukacyjny. W celu wspomagania działań szkoły w zakresie diagnozy osiągnięć uczniów i systematycznego otrzymywania rzetelnych informacji na temat jakości nauczania Wydawnictwo Nowa Era uruchomiło portal Diagnoza z Nową Erą (DNE). W oferowanym pakiecie materiałów dydaktycznych znajdują się m.in. testy skonstruowane zgodnie z zasadami pomiaru dydaktycznego, w których sprawdzane umiejętności wynikają z obowiązującej podstawy programowej i są powiązane z treściami kształcenia zawartymi w programach nauczania przygotowanych przez Wydawnictwo Nowa Era. Zadania testowe reprezentują różne rodzaje i typy odpowiadające zadaniom przedstawionym w Informatorze o sprawdzianie od roku szkolnego 2014/2015. Ponadto kryteria oceniania zadań otwartych są spójne z wprowadzanymi zmianami. Wykorzystanie tych testów umożliwi systematyczne wdrażanie uczniów do rozwiązywania zadań, które wystąpią w zmienionej formule sprawdzianu po szkole podstawowej. 5