APROBATA TECHNICZNA ITB AT /2010

Transkrypt

1 APROBATA TECHNICZNA ITB AT /2010 Kształtki segmentowe z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100 RC do polietylenowych rurociągów ciśnieniowych wodociągowych i kanalizacyjnych WARSZAWA

2 Aprobata techniczna została opracowana w Zakładzie Aprobat Technicznych przez mgr inż. Izabellę RYCAJ Projekt okładki: Ewa Kossakowska GW X Kopiowanie aprobaty technicznej jest dozwolone jedynie w całości Wykonano z oryginałów bez opracowania wydawniczego Copyright by Instytut Techniki Budowlanej Warszawa 2010 ISBN Dział Wydawniczy, Warszawa, ul. Ksawerów 21, tel.: Format: pdf Wydano w sierpniu 2010 r. Zam. 517/2010

3 Seria: APROBATY TECHNICZNE APROBATA TECHNICZNA ITB AT /2010 Na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania (Dz. U. Nr 249, poz. 2497), w wyniku postępowania aprobacyjnego dokonanego w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie na wniosek firmy : Przedsiębiorstwo Barbara Kaczmarek Spółka Jawna Malewo 2, Gostyń stwierdza się przydatność do stosowania w budownictwie wyrobów pod nazwą: Kształtki segmentowe z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100 RC do polietylenowych rurociągów ciśnieniowych wodociągowych i kanalizacyjnych w zakresie i na zasadach określonych w Załączniku, który jest integralną częścią niniejszej Aprobaty Technicznej ITB. Termin ważności: 30 sierpnia 2015 r. D Y R E K T O R Instytutu Techniki Budowlanej Marek Kaproń Załącznik: Postanowienia ogólne i techniczne Warszawa, 30 sierpnia 2010 r. Aprobata Techniczna ITB AT /2010 jest nowelizacją Aprobaty Technicznej COBRTI INSTAL AT/ Dokument Aprobaty Technicznej ITB AT /2010 zawiera 17 stron. Tekst tego dokumentu można kopiować tylko w całości. Publikowanie lub upowszechnianie w każdej innej formie fragmentów tekstu Aprobaty Technicznej wymaga pisemnego uzgodnienia z Instytutem Techniki Budowlanej.

4 AT /2010 2/17 Z A Ł Ą C Z N I K POSTANOWIENIA OGÓLNE I TECHNICZNE SPIS TREŚCI 1. PRZEDMIOT APROBATY PRZEZNACZENIE, ZAKRES I WARUNKI STOSOWANIA WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE. WYMAGANIA Surowce i materiały Właściwości techniczne Znakowanie PAKOWANIE, PRZECHOWYWANIE I TRANSPORT Pakowanie Przechowywanie Transport OCENA ZGODNOŚCI Zasady ogólne Wstępne badanie typu Zakładowa kontrola produkcji Badania gotowych wyrobów Częstotliwość badań Metody badań Pobieranie próbek do badań Ocena wyników badań USTALENIA FORMALNO-PRAWNE TERMIN WAŻNOŚCI INFORMACJE DODATKOWE RYSUNKI... 13

5 AT /2010 3/17 1. PRZEDMIOT APROBATY Przedmiotem niniejszej Aprobaty Technicznej ITB są kształtki segmentowe z polietylenu klasy PE 80, PE 100 i PE 100RC, przeznaczone do polietylenowych rurociągów ciśnieniowych wodociągowych i kanalizacyjnych, produkowane przez firmę Przedsiębiorstwo Barbara Kaczmarek Spółka Jawna, Malewo 2, Gostyń. Aprobata obejmuje kształtki wykonywane jako segmentowe, zgrzewane w warunkach stacjonarnych, metodą zgrzewania doczołowego, z odcinków rur o szeregach wymiarowych: SDR 9; 11; 13,6; 17; 21; 26; 27,6; 33; 41, spełniających wymagania norm PN-EN :2004, PN-EN :2004 oraz Aprobat Technicznych AT /2007 i AT /2007. Aprobata obejmuje następujące rodzaje kształtek, o zakresie średnic od 90 do 450 mm: - łuki segmentowe o kącie 15 i 30 o (rys. 1), - łuki segmentowe o kącie 45 o i 60 (rys. 2), - łuki segmentowe o kącie 90 o (rys. 3), - trójniki segmentowe równoprzelotowe 90 (rys. 4), - trójniki segmentowe redukcyjne 90 (rys. 5) - wykonywane przez dogrzanie do trójnika równoprzelotowego redukcji wykonanej z polietylenu tej samej klasy co trójnik i o odpowiednim szeregu wymiarowym SDR, - trójniki segmentowe redukcyjne kołnierzowe 90 (rys.6) - wykonywane przez dogrzanie do trójnika równoprzelotowego tulei kołnierzowej wykonanej z polietylenu, tej samej klasy co trójnik i o odpowiednim szeregu wymiarowym SDR wraz z odpowiednim kołnierzem, owierconym zgodnie z wymaganiami ciśnieniowymi kształtki. Kształtki mają barwę czarną, niebieską lub czarną z niebieskimi pasami. Właściwości techniczne wyrobów objętych Aprobatą podano w p PRZEZNACZENIE, ZAKRES I WARUNKI STOSOWANIA Kształtki objęte Aprobatą przeznaczone są do budowy ciśnieniowych sieci wodociągowych z rur z polietylenu, do transportu wody zimnej oraz do ciśnieniowych i bezciśnieniowych sieci kanalizacyjnych z rur z polietylenu. Kształtki mogą być łączone z rurami następującymi metodami: - zgrzewania doczołowego, - zgrzewania przy pomocy złączy elektrooporowych, - za pomocą przyłączeń kołnierzowych i skręcanych.

6 AT /2010 4/17 Połączenia w/w metodami wykonywane są zgodnie z instrukcjami technicznymi montażu producenta. Zależności między ciśnieniem nominalnym PN kształtek i szeregiem wymiarowym SDR podano w tablicy 1. Tablica 1 SDR , , PE 80 PN 16 PN 12,5 PN 10 PN 8 PN 6,3 PN 5 - PN 4 PN 3,2 PE 100 PN 20 PN 16 PN 12,5 PN 10 PN 8 PN 6,3 PN 6 PN 5 PN 4 Kształtki objęte Aprobatą mogą być stosowane w temperaturze do 40 C. Dopuszczalne ciśnienie robocze p rob w warunkach podwyższonej temperatury (powyżej 20 C) oblicza się wg następującej zależności: p rob = PN x k. Wartość współczynnika k dla różnej temperatury podano w tablicy 2. Tablica 2 Temperatura, C Współczynnik k Rury będące materiałem do produkcji kształtek objętych Aprobatą przeznaczonych do wodociągów, powinny mieć Atesty Higieniczne wydane przez Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, potwierdzające że spełniają wymagania higieniczne i mogą być stosowane w instalacjach wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 3. WŁAŚCIWOŚCI TECHNICZNE. WYMAGANIA 3.1. Surowce i materiały Kształtki segmentowe objęte Aprobatą produkowane są z rur z polietylenu klasy PE 80, PE 100, spełniających wymagania norm PN-EN :2004 lub PN-EN :2004 oraz rur z polietylenu PE 100RC o zwiększonej odporności na powolny wzrost pęknięć i naciski punktowe, spełniających wymagania Aprobat AT /2007 i AT /2007. Wskaźnik szybkości płynięcia (MFR) łączonych elementów rur powinien mieć wartość w przedziale od 0,2 do 1,3 g/10 min (przy parametrach badania 190 C, 5 kg), niezależnie od

7 AT /2010 5/17 klasy łączonych polietylenów, a różnica MFR poszczególnych segmentów nie powinna przekraczać 0,6 g/10 min Właściwości techniczne Właściwości techniczne kształtek segmentowych z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100RC. Właściwości techniczne kształtek objętych Aprobatą podano w tablicy 3. Tablica 3 Poz. Właściwości techniczne Wymagania Metody badań Wygląd zewnętrzny i barwa kształtek powierzchnie zewnętrzne i wewnętrzne kształtek powinny być gładkie, nie powinny występować wady w postaci niejednorodności, pęcherzy, zapadnięć, wtrąceń ciał obcych, rys, itp.; na zewnętrznej powierzchni kształtek segmentowych mogą występować w całości lub we fragmentach cechy rur, z których je wykonano; barwa kształtek powinna być jednolita pod względem odcienia i intensywności 2. Wymiary kształtek średnice zewnętrzne, grubość ścianek s i tolerancje tych wymiarów oraz owalność średnicy zewnętrznej powinny być zgodne z normą PN-EN :2004 i PN-EN :2004, wymiary gabarytowe kształtek powinny być zgodne z rys Wymiary wypływek zgrzewów kształtek segmentowych 4. Wytrzymałość kształtek na ciśnienie wewnętrzne 1/ p bez uszkodzeń podczas badania i po badaniu ocena wzrokowa PN-EN ISO 3126:2006 ocena wzrokowa, pomiar uniwersalnymi przyrządami pomiarowymi PN-EN ISO i 2:2007 parametry badania: 80 C, 165 godz., naprężenie obwodowe w przypadku PE 80 4,6 MPa, naprężenie obwodowe w przypadku PE 100 i PE 100RC 5,5 MPa, 1/ ciśnienie badania powinno być wyznaczone w zależności od naprężenia obwodowego rury, z której wykonana jest kształtka Wymiary wypływek zgrzewów kształtek segmentowych. Szerokość podwójnej wypływki przy zgrzewaniu czołowym segmentów powinny być zgodne z tablicą 4.

8 AT /2010 6/17 Tablica 4 Min. grubość ścianki Min.grubość ścianki Szerokość wypływki B, Szerokość wypływki B, mm rury, mm rury, mm mm Odchyłka szerokości podwójnej wypływki B od jej średniej szerokości B m nie powinna przekraczać ± 10 %. B min 0,9B m B max 1,1B m Średnią szerokość podwójnej wypływki B m oblicza się następująco: B m B min B max 2 Połączenie zgrzewane powinno ponadto spełniać poniższe warunki: - zagłębienie w połączeniu wypływek (A) nie może znajdować się poniżej zewnętrznej średnicy łączonych elementów, - przesunięcie zewnętrznych powierzchni elementów (V) nie może przekraczać 10 % grubości ścianki łączonych elementów. Różnica szerokości wypływek, D s, w jednym połączeniu nie może przekraczać X % szerokości podwójnej wypływki. Wartości D s i X wylicza się następująco: D s = S max S min Ds X 100 % B m

9 AT /2010 7/17 Wartość X, w zależności od rodzaju połączenia, powinna być taka jak podana w tablicy 5. Tablica 5 Rodzaj połączenia Wartość X Rura/rura 10 % Rura/kształtka 20 % Kształtka/kształtka 20 % V B max S max B min S min B Wypływki zgrzewów rur i kształtek z polietylenu Wpływ na jakość wody. Rury stosowane do produkcji kształtek objętych Aprobatą przeznaczonych do instalacji i sieci wodociągowych powinny posiadać Atest Higieniczny wydany przez Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, stwierdzający, że mogą być stosowane do przesyłania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Znakowanie Każda kształtka powinna być oznakowana etykietą zwierającą co najmniej następujące dane: - typ surowca kształtki np. PE ciśnienie nominalne kształtki np. PN 10 - wymiar przyłączeniowy (średnica x grubość w mm) np. 160 x 14,6 - szereg wymiarowy np. SDR 11 - nr Aprobaty Technicznej AT /2010

10 AT /2010 8/17 Każda wypływka zgrzewu segmentów kształtki powinna posiadać odciśniętą nazwę producenta i nr pracownika. 4. PAKOWANIE, PRZECHOWYWANIE I TRANSPORT 4.1. Pakowanie Kształtki powinny być pakowane pojedynczo lub w opakowania zbiorcze. Kształtki o większych wymiarach mogą być paletowane. Do każdego opakowania powinna być dołączona informacja zawierająca co najmniej następujące dane: - nazwę i symbol wyrobu, - nazwa i adres zakładu produkcyjnego, - liczbę sztuk w opakowaniu, - numer Aprobaty Technicznej ITB AT /2010, - numer i datę wystawienia krajowej deklaracji zgodności, - znak budowlany. Sposób oznakowania wyrobów znakiem budowlanym powinien być zgodny z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobu deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. nr 198/2004, poz z późniejszymi zmianami) Przechowywanie Kształtki należy składować na płaskim i równym podłożu, na podkładach drewnianych lub z innego materiału, nie powodującego uszkodzenia kształtek. W trakcie składowania należy chronić przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych i opadami atmosferycznymi (np.:zakryte plandeką). Kształtki mogą być składowane w zamkniętych magazynach nie dłużej niż 2 lata natomiast w otwartych magazynachj nie dłużej niż 1 rok Transport Wyroby, opakowane według p. 4.1, powinny być przewożone w sposób zabezpieczający je przed uszkodzeniem i zniszczeniem.

11 AT /2010 9/17 5. OCENA ZGODNOŚCI 5.1. Zasady ogólne Zgodnie z art. 4, art. 5 ust. 1 p. 3 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92/2004, poz. 881) wyroby, których dotyczy niniejsza Aprobata Techniczna, mogą być wprowadzone do obrotu i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym ich właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, jeżeli producent dokonał oceny zgodności, wydał krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB AT /2010 i oznakował wyroby znakiem budowlanym, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. Nr 198/2004, poz z późniejszymi zmianami), ocenę zgodności kształtek segmentowych z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100RC z Aprobatą Techniczną ITB AT /2010 dokonuje producent, stosując system 4. W przypadku systemu 4 oceny zgodności, Producent może wystawić krajową deklarację zgodności na podstawie: a) wstępnego badania typu prowadzonego przez producenta lub na jego zlecenie, b) zakładowej kontroli produkcji. Do czasu ustalenia przez Komisję Europejską wymaganych właściwości, jakie powinny mieć wyroby kontaktujące się z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, które podlegać będą w tym zakresie systemowi 1+ oceny zgodności, należy stosować się do postanowień rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61/2007, poz. 417) Wstępne badanie typu Wstępne badanie typu jest badaniem potwierdzającym wymagane właściwości techniczno użytkowe, wykonywanym przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu. Wstępne badanie typu kształtek segmentowych z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100RC objętych Aprobatą obejmuje: - wygląd zewnętrzny i barwę, - wymiary, - wymiary wypływek zgrzewów, - wytrzymałość na ciśnienie wewnętrzne.

12 AT / /17 Badania, które w postępowaniu aprobacyjnym były podstawą do ustalenia właściwości techniczno użytkowych wyrobów objętych Aprobatą, stanowią wstępne badanie typu w ocenie zgodności Zakładowa kontrola produkcji Zakładowa kontrola produkcji obejmuje: 1) specyfikację i sprawdzanie surowców i materiałów, 2) kontrolę i badania w procesie wytwarzania oraz badania gotowych wyrobów (p. 5.4), prowadzone przez Producenta zgodnie z ustalonym planem badań oraz według zasad i procedur określonych w dokumentacji zakładowej kontroli produkcji, dostosowanych do technologii produkcji i zmierzających do uzyskania wyrobów o wymaganych właściwościach. Kontrola produkcji powinna zapewniać, że wyroby są zgodne z Aprobatą Techniczną ITB AT /2010. Wyniki kontroli produkcji powinny być systematycznie rejestrowane. Zapisy rejestru powinny potwierdzać, że wyroby spełniają kryteria oceny zgodności. Każda partia wyrobów powinna być jednoznacznie zidentyfikowana w rejestrze badań i dokumentach handlowych Badania gotowych wyrobów Program badań. Program badań obejmuje: a) badania bieżące, b) badania okresowe Badania bieżące. Badania bieżące obejmują sprawdzenie: a) wyglądu zewnętrznego, b) wymiarów, c) wymiarów wypływek zgrzewów, d) znakowania Badania okresowe. Badania okresowe obejmują sprawdzenie wytrzymałości kształtek na ciśnienie wewnętrzne Częstotliwość badań Badania bieżące powinny być wykonywane zgodnie z ustalonym planem badań, ale nie rzadziej niż dla każdej partii wyrobów. Wielkość partii wyrobów powinna być określona w dokumentacji zakładowej kontroli produkcji. Badania okresowe należy wykonywać nie rzadziej niż raz na rok.

13 AT / / Metody badań. Badania powinno się wykonywać zgodnie z metodami i normami podanymi w tablicy Pobieranie próbek do badań Próbki wyrobów do badań należy pobierać losowo zgodnie z wymaganiami normy PN-N-03010: Ocena wyników badań Wyprodukowane wyroby objęte aprobatą należy uznać za zgodne z wymaganiami niniejszej Aprobaty Technicznej ITB, jeżeli wyniki wszystkich badań są pozytywne. 6. USTALENIA FORMALNO - PRAWNE 6.1. Aprobata Techniczna AT /2010 zastępuje Aprobatę Techniczną COBRTI INSTAL AT/ Aprobata Techniczna AT /2010 jest dokumentem stwierdzającym przydatność kształtek segmentowych z polietylenu PE 80, PE 100 i PE 100RC do polietylenowych rurociągów ciśnieniowych wodociągowych i kanalizacyjnych do stosowania w budownictwie w zakresie wynikającym z postanowień Aprobaty. Zgodnie z art. 4, art. 5 ust. 1 p. 3 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92/2004, poz. 881) wyroby, których dotyczy niniejsza Aprobata Techniczna, mogą być wprowadzone do obrotu i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym ich właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, jeżeli producent dokonał oceny zgodności, wydał krajową deklarację zgodności z Aprobatą Techniczną ITB AT /2010 i oznakował wyroby znakiem budowlanym, zgodnie z obowiązującymi przepisami Aprobata Techniczna ITB nie narusza uprawnień wynikających z przepisów o ochronie własności przemysłowej, a w szczególności obwieszczenia Marszałka Sejmu RP z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 119, poz.1117). Zapewnienie tych uprawnień należy do obowiązków korzystających z niniejszej Aprobaty Technicznej ITB ITB wydając Aprobatę Techniczną nie bierze odpowiedzialności za ewentualne naruszenie praw wyłącznych i nabytych.

14 AT / / Aprobata Techniczna ITB nie zwalnia producentów od odpowiedzialności za właściwą jakość materiałów składowych oraz gotowych wyrobów, a także nie zwalnia wykonawców robót budowlanych od odpowiedzialności za właściwe zastosowanie tych wyrobów i prawidłowe wykonanie robót montażowych W treści wydawanych prospektów i ogłoszeń oraz innych dokumentów związanych z wprowadzeniem do obrotu w budownictwie kształtek segmentowych objętych Aprobatą należy zamieszczać informację o udzielonej Aprobacie Technicznej ITB AT / TERMIN WAŻNOŚCI Aprobata Techniczna ITB AT /2010 ważna jest do 30 sierpnia 2015 r. Ważność Aprobaty Technicznej ITB może być przedłużona na kolejne okresy, jeżeli jej Wnioskodawca, lub formalny następca, wystąpi w tej sprawie do Instytutu Techniki Budowlanej z odpowiednim wnioskiem nie później niż 3 miesiące przed upływem terminu ważności tego dokumentu. KONIEC INFORMACJE DODATKOWE Normy i dokumenty związane PN-83/N Statystyczna kontrola jakości. Losowy wybór jednostek produktu do próbki PN-EN ISO 3126:2006 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych - Elementy z tworzyw sztucznych - Sprawdzanie wymiarów PN-EN ISO i 2: 2006 PN-EN i 2:2004 Rury, kształtki i połączenia z termoplastycznych tworzyw sztucznych do przesyłania płynów - Oznaczanie wytrzymałości na ciśnienie wewnętrzne Cz. 1: Ogólna metoda, Cz. 2: Przygotowanie próbek do badań Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do przesyłania wody. Polietylen (PE). Cz. 1 Wymagania ogólne, Cz.2: Rury

15 AT / /17 PN-EN :2004 AT /2007 AT /2007 Systemy przewodów rurowych z tworzyw sztucznych do ciśnieniowych rurociągów do wody użytkowej i kanalizacji deszczowej oraz sanitarnej, układane pod ziemią i nad ziemią. Polietylen (PE). Cz. 2: Rury Rury warstwowe z polietylenu (PE) o nazwie handlowej TYTAN PE/PE do ciśnieniowych rurociągów wodociągowych i kanalizacyjnych Rury warstwowe z polietylenu (PE) o nazwie handlowej TYTAN PE/PP do ciśnieniowych rurociągów wodociągowych i kanalizacyjnych Sprawozdania z badań, oceny 1. Raport z badań kształtek segmentowych dla potrzeb aprobacyjnych. Laboratorium Zakładowe firmy Barbara Kaczmarek Sp.J. Malewo 2, Gostyń 2. HK/W/0749/01/2008. Atest Higieniczny PZH. Państwowy Zakład Higieny w Warszawie. RYSUNKI Rys. 1. Łuki segmentowe o kącie 15 i 30 o...14 Rys. 2. Łuki segmentowe o kącie 45 o i Rys. 3. Łuki segmentowe o kącie 90 o...15 Rys. 4. Trójniki segmentowe równoprzelotowe Rys. 5. Trójniki segmentowe redukcyjne Rys. 6. Trójniki segmentowe redukcyjne 90 kołnierzowe...17

16 AT / /17 DN L, mm Rys. 1. Łuki segmentowe o kącie 15 i 30 o DN L, mm L1, mm Rys. 2. Łuki segmentowe o kącie 45 o i 60

17 AT / /17 DN L, mm L1, mm Rys. 3. Łuki segmentowe o kącie 90 o DN L, mm L c, mm Rys. 4. Trójniki segmentowe równoprzelotowe 90

18 AT / /17 DN DN 1 L, mm L1, mm L c, mm Rys. 5. Trójniki segmentowe redukcyjne 90

19 AT / /17 DN DN 1 L, mm L1, mm L c, mm Rys. 6. Trójniki segmentowe redukcyjne 90 kołnierzowe

20 ISBN