Woda cudowna ciecz cykl zajęć przeprowadzonych w klasach V w związku ze Świętem Wody (22. 03)

Transkrypt

1 Woda cudowna ciecz cykl zajęć przeprowadzonych w klasach V w związku ze Świętem Wody (22. 03) Służy do mycia, służy do picia, bez niej na ziemi nie byłoby życia ta prosta zagadka, której rozwiązaniem jest woda, uzmysławia nam, jak ważną rolę pełni ta ciecz. Znajduje się w każdym organizmie, wypełnia komórki, bierze udział w procesach życiowych i umożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Woda jest więc niezbędna do życia zarówno nam, jak i zwierzętom i roślinom. W marcu obchodzone jest Święto Wody. Z tej okazji przeprowadziłam zajęcia, których celem było uzmysłowienie uczniom znaczenia wody (choć nie raz o tym mówiliśmy), wskazanie źródeł zanieczyszczeń i sposobów ochrony tej życiodajnej cieczy. Cykl zajęć obejmował: a) przeprowadzenie zajęć nt rodzajów wód i właściwości wody, b) przeprowadzenie zajęć doświadczalnych, c) przeprowadzenie konkursu plastycznego dotyczącego wody, d) przygotowanie gazetki ściennej nt. zanieczyszczeń i sposobów ochrony wody, e) przygotowanie i rozprowadzenie wśród uczniów ulotek nt. oszczędzania wody, f) wycieczkę na zajęcia edukacyjne do Muzeum Wody, znajdującym się na terenie Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Koszalinie. Zajęciami objęłam uczniów klas piątych, ponieważ w programie z przyrody dla klasy V znajdują się treści dotyczące zagadnienia Woda jako środowisko życia. a) Przeprowadzenie zajęć nt rodzajów wód i właściwości wody. Scenariusz zajęć z przyrody dla klas V Temat : Co wiemy na temat wody? Lekcja powtórzeniowa przygotowana z okazji Święta Wody. Cele lekcji: I. Wiadomości a) zapamiętywanie Uczeń: - wymienia właściwości fizyczne i chemiczne wody, - zna źródła zanieczyszczeń wody, - określa rolę wody w przyrodzie, - podaje przykłady stanów skupienia wody występujących w przyrodzie. b) rozumienie Uczeń: - wyjaśnia proces krążenia wody w przyrodzie, - dostrzega zależności między organizmami żyjącymi w wodzie, a ich środowiskiem. II. Umiejętności a) stosowanie umiejętności w sytuacjach typowych Uczeń: - wskaże na mapie główne zbiorniki wód powierzchniowych w Polsce (jeziora, rzeki, morza), - potrafi uogólnić informacje szczegółowe. b) stosowanie umiejętności w sytuacjach problemowych Uczeń: - proponuje działania mające na celu oszczędzanie wody, - przewiduje skutki nadmiernego zanieczyszczenia wód, - ocenia skuteczność własnych działań w zakresie ochrony stanu czystości wód. III. Postawy - przekonanie o konieczności ochrony wód, - kształtowanie właściwego stosunku do otaczającej przyrody, - uświadomienie zagrożeń jakie niesie skażona woda.

2 Metody: pokaz, pogadanka, wykład, obserwacja, działania praktyczne. Formy: praca w grupach, praca indywidualna, zbiorowa. Przebieg lekcji: I. Faza przygotowawcza 1. Sprawy organizacyjno-porządkowe - sprawdzenie obecności - sprawdzenie pracy domowej 2. Zaznajomienie z tematem, celami lekcji i jej przebiegiem. 3. Pogadanka na temat potrzeby Święta Wody. II. Faza realizacyjna 1. Podział na grupy i losowanie zagadnień: a) rodzaje wód powierzchniowych, b) właściwości wody, c) trzy stany skupienia wody, d) krążenie wody w przyrodzie, e) zanieczyszczenia wód powierzchniowych, f) sposoby oszczędzania wody. 2. Praca w podgrupach nad zagadnieniem, przygotowanie pokazów, doświadczeń, plakatów czas ok minut. 3. Prezentacja treści przygotowanych przez każdą grupę z uwzględnieniem: a) rodzaje wód powierzchniowych - klasyfikacji, wskazania na mapie największych i głównych rzek Polski, największych i najgłębszych jezior, sztucznych zbiorników; b) właściwości wody - doświadczeń obrazujących rozpuszczanie gazu w wodzie (woda mineralna, gazowana) i ukazujących np. właściwość przyjmowania kształtu naczynia w którym woda się znajduje; badania pozostałych właściwości (bezbarwna, bezwonna, bez maku itd.); c) trzy stany skupienia wody - obserwacji każdego ze stanów ze szczególnym uwzględnieniem właściwości oraz miejsc występowania w naturze; d) krążenie wody w przyrodzie - prezentacji plakatu ilustrującego obieg wody w przyrodzie, podkreślenie zmian stanu skupienia w zależności od pory roku (np. lato, zima); e) zanieczyszczenia wód powierzchniowych - zanieczyszczeń przemysłowych oraz domowych, podkreśleniem negatywnego wpływu detergentów na wody powierzchniowe; f) sposoby oszczędzania wody - niezwykłej wagi oszczędzania wody, podkreślenie tych sposobów, które sami możemy stosować wraz z rodzinami. III. Faza podsumowująca 1. Wykonanie karty pracy na temat wody. 2. Ocena aktywności. 3. Zadanie domowe: wykonaj ulotkę (format A5) dotyczącą znaczenia wody i sposobów jej oszczędzania. Najciekawsze ulotki będą rozpropagowane wśród uczniów i pracowników szkoły z okazji Święta Wody. b) Przeprowadzenie zajęć doświadczalnych. Woda to życie. Występuje we wszystkich organizmach żywych, np. ciało meduzy to w 95% woda. U człowieka woda stanowi ok. 65% masy ciała. Jest składnikiem krwi i wszystkich płynów ustrojowych, występuje w takich narządach jak wątroba, serce, mózg oraz w mięśniach. Codziennie ubywa nam z organizmu ok. 2,5 litra wody (poprzez skórę pot, wraz z oddychaniem, poprzez układ moczowy i pokarmowy). Należy więc koniecznie pamiętać o uzupełnianiu tego płynu. Woda stanowi ¾ powierzchni Ziemi. Ale zasoby wodne nie są niewyczerpywalne. Aby sobie uzmysłowić, ile wody przydatnej dla nas występuje na naszej planecie można wykonać prosty pokaz: należy wyciąć pasek papieru długości 100 cm - to będzie stanowić 100% zasobów wodnych Ziemi. Morza i oceany stanowią 97,2% wody na naszej planecie. Jest to jednak woda słona, nie nadająca się do wykorzystania należy odmierzyć i odciąć 97,2 cm z długiego paska. Zostało 2,8 cm, czyli 2,8%

3 które stanowią wody słodkie. Niestety 2,1% zmagazynowane jest w lodowcach należy odciąć pasek długości 2,1 cm. Dostępna dla nas woda stanowi 0,7% zasobów wodnych. To dużo? Dlatego należy sobie zdać sprawę, jak istotne jest właściwe gospodarowanie wodą. W Europie przeciętna 4-osobowa rodzina zużywa dziennie ok. 500 litrów wody! 10 litrów wypływa za każdym spłukaniem toalety, ponad 7 razy tyle zużywamy podczas kąpieli. Dzienne zużycie na jednego mieszkańca Polski wynosi: gotowanie i picie: 3-6 litrów, mycie (bez prysznica i kąpieli): litrów, mycie naczyń: 4-6 litrów, pranie: litrów, sprzątanie mieszkania: 3-10 litrów, spłuczka: litrów. łącznie ponad 100 litrów Koszalin, liczący ok. 120 tys. mieszkańców produkuje 30 mln litrów ścieków na dobę. Należy sobie uzmysłowić, że im więcej wody zużywamy - tym więcej ścieków produkujemy. Dlatego należy zwracać uwagę na kapiące krany, stare uszczelki i oszczędzać wodę na co dzień. Te doświadczenia mają na celu ukazanie niezwykłych, czasem wręcz magicznych właściwości wody. Miłej zabawy! 1. Wykałaczki Delikatnie ułóż na wodzie dwie wykałaczki w niewielkiej odległości od siebie, jedną równolegle do drugiej. Dmuchaj nisko, delikatnie przez słomkę tak, aby powietrze przepływało między nimi. Wykałaczki zbliżają się do siebie, ponieważ powietrze wdmuchiwane między wykałaczki ma niższe ciśnienie niż otaczające je powietrze nieruchome. Strumień powietrza wprawia też w ruch wodę między wykałaczkami. 2. Statek Delikatnie połóż karteczkę na wodzie statkiem do góry i obserwuj, co się dzieje. Pod wpływem wody włókienka w papierze pęcznieją i kartka w miejscu zgięcia prostuje się.

4 3. Koncert Wlej do trzech kieliszków różną ilość wody. Zamocz palec i delikatnie pocieraj o brzeg kieliszka, aż usłyszysz dźwięk. Sprawdź, jaki dźwięk wydają inne kieliszki. Może ułożysz wodną piosenkę? Tarcie sprawia, że słyszymy dźwięk. Jest on tym wyższy (cieńszy), im mniej wody jest w naczyniu. 4. Pełna szklanka Napełnij szklankę po brzegi wodą. Jest pełna? Jak myślisz, ile guzików, monet wpuścisz do wody, tak aby się nie przelała? Pięć, dziesięć? Sprawdź! Jeśli będziesz uważnie obserwować na pewno zauważysz, że woda spiętrzyła się nad szklanką, jak góra. Rzeczywiście woda czasami zachowuje się tak, jak gdyby była pokryta skórką naciągniętą na jej powierzchnię. Działają tu siły międzycząsteczkowe

5 5. Taniec winogron Wlej wodę do szklanki (delikatnie) i włóż kilka winogron. Obserwuj, co będzie się działo Przyczyną bąbelków w wodzie mineralnej jest gaz dwutlenek węgla. Zbiera się on w postaci pęcherzyków na owocach i unosi do góry. Na powierzchni wody pęcherzyki gazu pękają i winogrona opadają na dno. 6. Co pływa, co tonie? Ostrożnie wkładaj zebrane przedmioty do wody. Co pływa? Co tonie? Spróbuj odgadnąć a potem sprawdź. Pływanie przedmiotów nie zależy od ich ciężaru, ale od gęstości substancji, z której są zrobione. Ciężki bal drewna unosi się na wodzie, a lekki guzik opada na dno. 7. Łódeczka Weź dwie jednakowej wielkości kulki plasteliny. Jedną włóż do wody. Co się stało? Z drugiej kulki uformuj łódkę i delikatnie połóż na wodę. Co zauważyłeś? Fakt, że przedmiot może pływać nie zależy tylko od jego wagi (gęstości) lecz także od jego kształtu. 8. Zaskakująca kropla wody Za pomocą zakraplacza upuść na szklaną płytkę kroplę wody. Następnie patrz przez płytkę na tekst. Jak wygląda druk widziany przez tę kroplę? Kropla wody spowodowała powiększenie pisma działa jak lupa. Wykorzystano zjawisko załamania się światła.

6 9. Złamane zapałki Delikatnie przełam pośrodku cztery zapałki, uważając przy tym, aby ich całkiem nie złamać. Ułóż z nich krzyżyk na talerzu. W miejsce nadłamania delikatnie nakrop troszkę wody. Zrób tak z każdej strony. Poczekaj chwilkę. Co się dzieje? W tych miejscach drewno pod wpływem wody będzie pęcznieć i naciskać tak, że patyczki odzyskają poprzednią formę. 10. Góra z wody Połóż monetę na stole i nakap na nią kroplomierzem wodę, aż na monecie utworzy się góra z wody. Teraz kucnij i spójrz z boku. Co widzisz? Cząsteczki na powierzchni przyciągają się tak mocno, że nie pozwalają rozlać się wodzie swobodnie. 11. Wodna lupa Przez otwór z boku pojemniczka włóż pudełko od zapałek. Możesz je obejrzeć w powiększeniu od góry. Ciekawe? Dzięki temu, że na folii powstało zagłębienie pod ciężarem wody, ciecz, jak lupa, powiększa wszystko.

7 12. Duże bańki, małe pęcherzyki Delikatnie dmuchaj do szklanki przez słomkę. Co się dzieje? A co się stanie, kiedy otwór słomki przystawisz do gąbki? Możesz spróbować zrobić wielką bańkę natnij troszkę nożyczkami koniec słomki i rozłóż jak gwiazdkę. Spróbuj! Powstaje piana, czyli ogromna ilość mniejszych i większych pęcherzyków powietrza. 13. One rosną! Zobacz, co stało się z rodzynkami i żelkami namoczonymi w wodzie. Co zauważyłeś? Delikatnie wyjmij misia i porównaj z tym obok naczynia. Jak to się dzieje, że miś urósł? Zrobiony on jest z substancji, która wchłania wodę jak gąbka i pęcznieje. Podobne właściwości ma ryż.

8 14. Czary Postaw szklankę z wodą przed sobą i kucnij. Weź zabawkę i przesuwaj ją za szklanką. Co widzisz? A teraz włóż do szklanki łyżeczkę, a potem kolorowy patyczek. Popatrz z boku. Woda szkło są przezroczyste, ale w zależności od kształtu zmieniają to, na co przez nie patrzymy. Zabawka znika, a łyżeczka, słomka wyglądają tak, jak gdyby były złamane. 15. Nie tonie? Połóż na widelcu spinacz i delikatnie zanurz widelec w wodzie tak, aby spinacz unosił się na powierzchni. Zrób to samo z igłą, pinezką, monetą i guzikiem. Dlaczego nie toną? Przyjrzyj się uważnie powierzchni wody. Wygląda to tak, jak gdyby te przedmioty unosiły się na swego rodzaju błonce. To przyciąganie między cząsteczkami sprawia, że te przedmioty nie toną

9 16. Jaki kształt ma woda? Wlej wodę do naczyń o różnym kształcie. Obserwuj jaki jest jej kształt. Ciecz przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje. c) Przeprowadzenie konkursu plastycznego Na początku marca ogłosiłam konkurs plastyczny dla klas IV-VI. Tematem konkursu była Woda źródło życia. Powołana komisja w składzie nauczyciela plastyki i drugiego nauczyciela przyrody wyłoniła najciekawsze prace. Zostały przyznane trzy pierwsze miejsca i wyróżnienia. A oto najładniejsze prace:

10

11 d) Przygotowanie gazetki ściennej nt zanieczyszczeń i sposobów ochrony wody Na zajęciach pozalekcyjnych wspólnie z chętnymi uczniami z klasy V c przygotowałam gazetkę ścienną nt wody. Zaczęliśmy od ustalenia, jakie informacje powinny znaleźć się na gazetce i gdzie możemy je uzyskać. Wszystko wydawało się ważne, ale skupiliśmy się na zagadnieniu zanieczyszczenia wody oraz tym, w jaki sposób możemy chronić zasoby wodne. Przy opracowywaniu gazetki korzystaliśmy ze zbiorów bibliotecznych, Internetu i czasopism ekologicznych. Wspólnie wybieraliśmy zdjęcia, uczniowie przygotowali notatki i ciekawostki nt zanieczyszczeń wody i sposobów jej ochrony. A oto nasze dzieło:

12 e) Przygotowanie i rozprowadzenie wśród uczniów ulotek nt. oszczędzania wody Na zajęciach dodatkowych (pozalekcyjnych) razem z uczniami klasy V a zredagowałam ulotki dotyczące wody. Wspólnie ustaliliśmy, jakie ważne informacje powinny się znaleźć w ulotkach i w jaki sposób je przekazać. Chcieliśmy zwrócić uwagę na zmniejszające się zasoby wody pitnej oraz zachęcić uczniów i ich rodziców do oszczędzania wody. Uczniowie wykonywali ulotki indywidualnie lub parami. Samodzielnie dobierali zdjęcia, wykonywali ilustracje i tworzyli hasła. Swoimi pracami chcieliśmy dać wszystkim do zrozumienia, jak cenna jest woda i jak wiele jej marnujemy. Ulotki zostały rozdane uczniom, nauczycielom oraz pracownikom szkoły w dniu Święta Wody.

13 f) Wycieczka na zajęcia edukacyjne do Muzeum Wody, znajdującym się na terenie Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Koszalinie. W związku ze Świętem Wody zorganizowałam 19 marca wycieczkę do Muzeum Wody. Wzięli w niej udział uczniowie klasy V a i V c wraz z wychowawcami. To jedyne tego typu muzeum w Polsce znajduje się na chronionym terenie koszalińskiego ujęcia wody. Oglądaliśmy tam dawne wodomierze, instalacje wodociągowe, pompy oraz fragment starej, drewnianej rury, którą kiedyś doprowadzano wodę. Dzieci dowiedziały się, jak za pomocą pomp woda jest dostarczana do naszych mieszkań. Z zainteresowaniem oglądały ogromne zawory i rury znajdujące się na zewnątrz muzeum. Jednak największą atrakcją była wieża przedstawiająca 1 ustawiona z 66 butelek.