nych i dydaktyczno-konferencyjnych w Oddziale

Transkrypt

1 Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie Przełomowe zmiany Tegoroczne projekty, przeprowadzane w tym Muzeum będą miały bardzo istotny wpływ na przyszły rozwój placówki. Zadecydują o tym: oddane do użytku Centrum Edukacyjno-Turystyczne i naprawiony zabytkowy parowóz Px Centrum stwarza nową perspektywę dla Muzeum Dzięki kontynuacji projektu z poprzedniego roku, kiedy poddano modernizacji i adaptacji budynek po dawnym przedszkolu z przeznaczeniem na cele statutowe tutejszej placówki, powstanie Centrum Edukacyjno-Turystyczne, które będzie na pewno najważniejszym wydarzeniem 2015 r. Warunkiem uruchomienia obiektu było urządzenie jego wnętrz, co zostało zrealizowane w ramach dwóch projektów. Jeden pn: Wyposażenie zmodernizowanych powierzchni muzeal- nych i dydaktyczno-konferencyjnych w Oddziale Muzeum Kolejnictwa w Warszawie jest dofinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata , w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wys zł i z samorządu województwa mazowieckiego w kwocie zł. Na drugie zadanie pn.: Wyposażenie sal wystaw i centrum edukacji środki finansowe zostały pozyskane z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zł i z samorządu województwa mazowieckiego zł. cd. na str. 2 Muzeum Kolejnictwa w Warszawie Frekwencyjny skok Do końca września bieżącego roku naszą placówkę w stolicy odwiedziło gości. Jest to znaczny przyrost w porównaniu do lat poprzednich. Do osiągniętego sukcesu przyczyniają się nowe, ciekawe, i rozmaite w swojej formie propozycje wydarzeń, skierowane do różnych grup odbiorców. Uczestniczymy również w imprezach zewnętrznych na zaproszenie np. Urzędu Dzielnicy Wola m. st. Warszawa, Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Wojew. Mazowieckiego i instytucji, np. Muzeum Sportu i Turystyki, Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik. Kreacją i realizacją wszystkich projektów zajmuje się zespół pracowników Muzeum. cd. str. 3 Dzieje Sochaczewskiej Kolei Wąskotorowej Liczy ona już niemal sto lat. Decyzję o budowie linii o prześwicie 750 mm z Sochaczewa do Piasków Królewskich podjął Sejmik Powiatu Sochaczewskiego w dniu 19 kwietna 1919 r. cd. str. 6-7 str. 8 Nowe lekcje muzealne Od października 2015 r. Dział Edukacji Muzeum Kolejnictwa w Warszawie powiększył swoją ofertę o nowy projekt pt.: Pasażer relacji Warszawa-Wiedeń i lekcje w Saloniku VIP-ów oraz w nowo odrestaurowanym wagonie pocztowym z 1908 r. cd. str

2 Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie Przełomowe zmiany cd. ze str. 1 Zakres podjętych prac był bardzo rozległy: wykonano systemy (oświetlenia, antywłamaniowe, telewizji dozorowanej CCTV, wykrywania pożarów); zakupiono sprzęt elektroniczny, konferencyjny i komputerowy; wyposażono dwie sale wystawowe w gabloty z oświetleniem i ekspozytory; zakupiono meble, wybudowano parking dla niepełnosprawnych. W wyniku przeprowadzonych działań zaaranżowano i wyposażono sale: konferencyjną, edukacyjną oraz dwie sale wystawowe. Obiekt jest przygotowany do pełnienia nowych funkcji, które bardzo wzbogacą ofertę naszego Muzeum. W oparciu o nowe przestrzenie zamierzamy zwiększyć swoją aktywność w okresie jesienno-zimowym. Planowane są ciekawe ekspozycje, lekcje muzealne skierowane do placówek edukacyjnych, a także otwarcie się na współ- pracę z organizacjami pozarządowymi, artystami oraz animatorami, nie tylko z Sochaczewa i powiatu sochaczewskiego. Zainstalowany sprzęt zostanie wykorzystany do pokazywania prezentacji multimedialnych, opracowanych dla grup odbiorców w każdym wieku i o zróżnicowanych zainteresowaniach. Te i jeszcze inne projekty posłużą do stworzenia nowego ciekawego produktu turystycznego pn.: Kolejką wąskotorową po wiedzę, relaks i radość. O wszystkich propozycjach Muzeum zainteresowani będą mogli dowiedzieć się w punkcie informacji turystycznej, który rozpocznie swoje funkcjonowanie po otwarciu Centrum, zaplanowanym na październik. Informacje źródłowe na temat Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego znajdują się na stronie: Maria Fudała, Łukasz Popowski, Marta Przygoda-Stelmach Remont parowozu Px Parowóz Px prowadził muzealne wagony na tradycyjnej trasie Sochaczew Wąskotorowy-Wilcze Tułowskie do 2011 r. Teraz ku uciesze turystów oraz miłośników kolei powstała szansa, by od przyszłego sezonu powrócił na swój stary szlak. Parowóz do końca tego roku ma przejść naprawę główną, w tym rewizję wewnętrzną i próbę ciśnieniową kotła. Po remoncie będzie jedyną Dzięki zaangażowaniu i staraniom Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, przy wsparciu radnego sejmiku wojewódzkiego Mirosława Adama Orlińskiego, powrót lokomotywy pod parą na szlak sochaczewskiej kolei wąskotorowej w 2016 r. wydaje się wielce prawdopodobny. Sejmik Województwa Mazowieckiego na podstawie uchwały nr 63/15 z dnia 6 lipca br. zwiększył dotację celową dla Muzeum Kolejnictwa w Warszawie o kwotę zł z przeznaczeniem na remont zabytkowego parowozu wąskotorowego Px Dofinansowanie zostało przyznane z uwagi na wyjątkowe znaczenie tej jednostki unikalnego zabytku techniki w skali nie tylko Polski, ale i Europy. 2 str. Warszawa Główna z tej serii lokomotywą pod parą w Polsce oraz jedyną sprawną na Mazowszu. Już od przyszłego roku turyści będą mogli podróżować do Puszczy Kampinoskiej swoim ulubionym pociągiem retro, prowadzonym przez ten parowóz. Niewątpliwie przywrócenie go do stanu użytkowania zwiększy atrakcyjność sochaczewskiego Muzeum, a miłośnikom kolei zapewni niepowtarzalny klimat podróży po wąskim torze. Parowozy z serii Px29 (przed II wojną światową Wp29) były produkowane przez Warszawską Spółkę Akcyjną Budowy Parowozów w latach , jako typ Dh2-WILNO. Powstało wówczas 21 takich jednostek. Lokomotywa osiągała maksymalną prędkość 35 km/h i moc 180 KM, przy 28,5 t masy z tendrem, nadciśnieniu pary w kotle rzędu 13 atm. Muzeum w Sochaczewie posiada jeszcze drugi parowóz tego typu o numerze seryjnym 1708, i są to jedyne w Polsce zachowane eksponaty serii Px29. ŁP, MP-S, MF

3 Warto być z nami w Warszawie Mamy się czym pochwalić! Zapraszamy do krótkiego przeglądu niektórych tegorocznych eventów. Wyczerpujące relacje (tekst i zdjęcia) znajdują się na naszej stronie Wystawy: Targi LATO w Warszawie na zaproszenie Dep. Kultury, Promocji i Turystyki UM (18-19 kwietnia). Czeski projekt teatralny pt.: Pociąg Lustig Pociąg Wolności (25 i 26 czerwca). Piknik Naukowy, Stadion Narodowy, na zaproszenie Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik (9 maja). Teatr improwizacji Pan Wigwam zagrał Peronovo (3 lipca). Kolejarze na start! Sport i turystyka wśród kolejarzy zorganizowana wspólnie z Muzeum Sportu i Turystyki, gdzie była eksponowana od 8 do 30 kwietnia, obecnie jest w naszym Muzeum. 10 lat Kolei Mazowieckich realizacja z okazji jubileuszu naszego partnera Koleje Mazowieckie - KM Sp. z o.o. (18 czerwca -18 sierpnia). Obchody 70. rocznicy zakończenia II wojny świat. pt.: Dni zwycięstwa, współpraca z Urzędem Dzielnicy Wola m.st. Warszawy (10 maja). Noc Muzeów (16/17 maja). Lato na Głównym Kolejowy zawrót głowy (lipiec-sierpień). Akcje 60+Kultura oraz Wolskie Dni Seniora (26-27 września). opr. Maria Fudała Zdjęcie: Grupa teatralna Młodzi Duchem z Zielonki Pociągi. Czas miniony. Czas zatrzymany Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie (16 lipca). Pociąg Retro z okazji 170-lecia Wiedenki (3-4 października), współpraca Wawerskie Centrum Kultury i Wolskie Centrum Kultury. Warszawa Główna 3 str.

4 Pomorska Kolej Metropolitalna, a linia kolejowa na Lotnisko Chopina w Warszawie Otwarcie Pomorskiej Kolei Metropolitalnej jest wydarzeniem znaczącym nie tylko dla Trójmiasta, ale również dla całego województwa pomorskiego. Warto jednak zastanowić się, jak prezentuje się ona na tle innej ważnej inwestycji, jaką jest działająca od 1 czerwca 2012 r. linia kolejowa nr 440, łącząca przystanki Warszawa Służewiec i Warszawa Lotnisko Chopina. Nie są to oczywiście jedyne tego typu połączenia, jakie funkcjonują w Polsce. Pociągiem można dojechać również do lotnisk w Szczecinie, Lublinie (a właściwie Świdniku) oraz Krakowie. W tym ostatnim przypadku przeciąga się jednak termin zakończenia modernizacji i na dzień 16 września 2015 r. pociągi do Balic jeszcze nie kursują. położonych wzdłuż linii. W Warszawie dotyczy to dowozu pracowników do firm oraz młodzieży do szkół, zlokalizowanych przy linii średnicowej oraz linii nr 8 z Warszawy Zachodniej do przystanku Warszawa Służewiec. Jak zatem widać dociera ona do ścisłego centrum miasta i wykorzystuje w znacznej mierze już istniejącą infrastrukturę kolejową. Z nieco odmienną sytuacją mamy do czynienia w przypadku PKM. Raz, że tereny położone tuż przy niej nie są jeszcze w pełni zagospodarowane, a dwa, że dociera głównie do stacji Gdańsk Wrzeszcz. Obydwa rozwiązania mają jednak sens. Możliwość wybudowania nowych przystanków, a nie opierania się na dotychczasowych, powinna wpłynąć na zrównoważony rozwój ich sąsiedztwa (pewną niedogodnością jest tylko oddalenie przystanku Gdańsk Matarnia od centrum handlowego o tej samej nazwie). Jak pokazuje przykład nowej linii tramwajowej, która kończy się równolegle do przystanku Gdańsk Brętowo, kwestia dowozu pasażerów do PKM jest realizowana od samego jej początku. Także fakt, że nie wszystkie pociągi kończą swój bieg w Gdańsku Głównym nie obniża wartości PKM, gdyż na stacji Gdańsk Wrzeszcz można swobodnie przesiąść się w skład w kierunku centrum miasta. Spalinowy zespół trakcyjny SA z Gdańska Wrzeszcza wjeżdża na przystanek Gdańsk Matarnia Dwutorowe połączenie z Gdańska Wrzeszcza do Gdańska Osowy, na którym regularny ruch pociągów zaczęto prowadzić w dniu 1 września 2015 r. umożliwia podróżnym dotarcie szlakiem nieistniejącej od 1945 r. Kolei Kokoszkowskiej do gdańskiego lotniska im. Lecha Wałęsy oraz do dzielnicy Osowa. Od października oferta PKM jest rozszerzona o połączenia do Kartuz, a od grudnia do Kościerzyny. Z czasem wzrośnie również liczba kursów do Gdyni Głównej. Widać zatem wyraźnie, że tym co łączy oba połączenia jest ich dolotniskowy charakter. Jednakże oparcie się wyłącznie na transferze osób wy- oraz przylatujących nie byłoby do końca uzasadnione, nawet jeśli weźmiemy pod uwagę, że mówimy o jednych z największych lotnisk w Polsce. Dlatego też w obydwu przypadkach należy uwzględnić obsługę pasażerów z terenów 4 str. Warszawa Główna Przystanek tramwajowy Brętowo PKM, zlokalizowany równolegle z przystankiem kolejowym Gdańsk Brętowo fot. G. Labuda fot. G. Labuda Spalinowy zespół trakcyjny 35 WE na dworcu Warszawa Śródmieście Cechą wspólną obu połączeń jest prowadzenie ruchu w takcie czterech pociągów na godzinę. Na tym podobieństwa jednak się kończą, gdyż w Warszawie prowadzą go zarówno miejscowa SKM (linie S2 i S3) oraz Koleje Mazowieckie (linia KML), a na Pomorzu Szybka Kolej Miejska w Trójmieście. Wzajemne honorowanie biletów w Warszawie powinno być zresztą wzorem dla Metropolitalnego Związku Komunikacyjnego Zatoki Gdańskiej na to jak powinien wyglądać przejrzysty system taryfowy. Niezbędne jest też, jak najszybsze zamontowanie automatów biletowych na przystankach PKM. Obydwa połączenia wymagają jeszcze szeregu dalszych działań. Konieczna jest gruntowna modernizacja układu torowego stacji Warszawa Zachodnia, dzięki której udałoby się usprawnić ruch m.in. na linii nr 440. W przypadku PKM lista inwestycji jest dłuższa: dokończenie modernizacji stacji Gdańsk Osowa, budowa nowych przystanków na linii nr 201 w kierunku Gdyni Głównej oraz uruchomienie większej liczby połączeń do tejże. Jak zatem widać obie inwestycje nie mogą być jeszcze uznane za w pełni ukończone. Należy mieć jednak na uwadze, że wbrew przewidywaniom niektórych osób, transport kolejowy nie został wyparty przez samolotowy. Co więcej, ich współpraca może być podręcznikowym przykładem efektu synergicznego w dziedzinie komunikacji. Na zakończenie warto jeszcze przytoczyć przykład linii autobusowej nr 828, która kursuje na trasie lotnisko w Stuttgarcie Tybinga. Jej operatorem jest... Deutsche Bahn (DB), a wymalowane na czerwono busy przewożą nie tylko studentów i gości tybińskiego uniwersytetu, ale też dzieci do szkół oraz pracowników do firm. Kolej niejedno ma imię. Dr Grzegorz Labuda fot. Marcin Brzomiński

5

6 Dzieje Sochaczewskie Wagon motorowy PKS M1, okres międzywojenny cd. ze str. 1 U podstaw powstania kolei zaistniała konieczność szybkiej odbudowy Sochaczewa ze zniszczeń Wielkiej Wojny. W efekcie intensywnych walk w 1914 i 1915 r. Sochaczew był najbardziej po Kaliszu zrujnowanym miastem dawnego Królestwa Polskiego. Najpopularniejszym ówcześnie materiałem budowlanym było ciągle drewno. Sejmik Sochaczewski planował je sprowadzać do odbudowy miasta z niedalekiej Puszczy Kampinoskiej, gdzie w Piaskach Królewskich posiadał tartak parowy. Niestety drogi utwardzone w powiecie były tylko trzy i żadna z nich nie prowadziła w pożądanym kierunku. Najbardziej zatem efektywnym modelem zwózki dłużycy i tarcicy do Sochaczewa okazała się kolej wąskotorowa. Należało ją więc zbudować. Koleje wąskotorowe na ziemi sochaczewskiej Nie była to jednak pierwsza kolej wąskotorowa na obszarze dawnej ziemi sochaczewskiej. Gdy po przełamaniu frontu na linii rzek Rawki i Bzury wojska niemieckie zajęły powiat sochaczewski, zbudowano w 1916 r. dwie linie kolei wąskotorowej. Pierwsza powstała jako kolej polowa (Feldbahn), przy okazji budowy szosy bitej Ruszki- Kamion oraz mostów na Bzurze i Wiśle do Wyszogrodu. Kolej ta, jak większość Feldbahnów, po zakończeniu działań wojennych została zlikwidowana, a tor pozostały po rozbiórce zakupiono po okazyjnej cenie na potrzeby budowy sochaczewskiej kolei wąskotorowej 750 mm. Drugą kolej wąskotorową Niemcy wznosili w Puszczy Kampinoskiej od 1916 do 1918 r., celem prowadzenia rabunkowego wyrębu lasu. Przy użyciu toru patentowego szybko zbudowano linię o prześwicie 600 mm i długości 32 km, o orientacji północ-południe, prowadzącą do przystani nad Wisłą, gdzie spławiano ściętą dłużycę do Niemiec. Po zakończeniu wojny kolej leśna została przejęta przez rząd polski, który zdecydował o jej przebudowie na typ stały, co wykonano w latach Od 1923 r. kolej ta została skomunikowana poprzez rampę przeładunkową w Piaskach Króle- 6 str. Warszawa Główna Przejazd przez Chodaków z arch. Waldemara Bronicza wskich z doprowadzoną wówczas do tej miejscowości koleją sochaczewską 750 mm. Od tej pory kolej leśna uzyskała swoiste okno na świat do transportu drewna i była wykorzystywana aż do 1961 r., kiedy to w związku z dokonaniem wpisu Puszczy Kampinoskiej do rejestru parków narodowych ostatecznie ją zlikwidowano. Wśród pozostałych kolei wąskotorowych dawnej ziemi sochaczewskiej wymienić należy zbudowaną w 1923 r. kolej Cukrowni Guzów 600 mm oraz wzniesioną po 1920 r. kolej Cukrowni Michałów w Lesznie o prześwicie 750 mm. Obie były typowymi kolejami przemysłowymi, których głównym zadaniem było połączenie dużych zakładów cukrowniczych ze stacjami linii normalnotorowej Warszawa-Sochaczew. Wąskotorówki zlikwidowano w latach 70-tych XX w. Sejmikowa Kolejka Wąskotorowa w Sochaczewie Wśród głównych celów przewidzianych przez założycieli dla Sochaczewskiej Kolei Wąskotorowej 750 mm, poza wspominaną wywózką drewna z Puszczy Kampinoskiej, wyróżnić należy ożywienie gospodarcze powiatu sochaczewskiego, przewóz towarów dla wsi i miasta, wywóz płodów rolnych oraz przewozy pasażerskie. Z uwagi na planowany, atrakcyjny przebieg linii założyciele kolei dostrzegli też jej potencjał turystyczny, który już w międzywojniu zaczął powoli być wykorzystywany. Pierwotnie prowadzenie ruchu miało odbywać się trakcją konną, ale po okazyjnym zakupieniu dwóch parowozów i kilku wagonów zdecydowano się na efektywniejszą trakcję parową. Zrezygnowano również z budowy linii wzdłuż rzeki Bzury, a wybrano trasę bardziej dogodną, której przebieg zachował się do dziś. Po okazyjnym nabyciu materiałów, budowę linii o rozstawie toru 750 mm z Sochaczewa do Piasków Królewskich wykonano w latach Wznoszono linię o ustroju stałym, z zastosowaniem wszelkich prawideł ówczesnej sztuki inżynierskiej. Kolej była nieoficjalnie wykorzystywana już od 1921 r., natomiast formalne dopuszczenie do użytku publicznego pierwszego odcinka Sochaczew-Tułowice nastąpiło 18 września 1922 r. W efekcie wniosków i petycji wnoszonych przez mieszkańców Wyszogrodu, Sejmik Powiatowy postanowił, że linia sochaczewskiej wąskotorówki zostanie doprowadzona również do tego miasta. Do 1923 r. zbudowano odgałęzienie o długości ponad 6 km od Tułowic do wsi Kamion, leżącej na lewym brzegu Wisły, naprzeciwko Wyszogrodu. W ten sposób powstał kompletny, znany do dziś, układ torowy kolei o długości ponad 32 km, z 5 stacjami i 9 przystankami osobowymi. W latach kolej nosiła oficjalną nazwę: Sejmikowa Kolejka Wąskotorowa w Sochaczewie. Z uwagi na niepewną przyszłość kolei, początkowo budowle i urządzenia inżynieryjne miały charakter prowizoryczny. Z biegiem lat drewniane obiekty zastępowano murowanymi, czego dobrym przykładem była najważniejsza stacja, czyli Sochaczew Wąskotorowy, gdzie proces zamiany lekkiego budulca na cegłę i żelazobeton przeprowadzono w latach Najważniejszy, zachowany do dziś, trójkondygnacyjny budynek stacyjny Zarządu Kolei z poczekalnią, kasą i pomieszczeniem dyżurnego ruchu wzniesiono w 1937 r. Tuż przed drugą wojną światową, poza wspomnianym budynkiem, na obiekty i urządzenia tej stacji składały się m.in.: dwa perony, murowana hala oraz skład opału dla parowozów, warsztaty, kuźnia, stolarnia, garaż dla drezyn oraz 17 torów z trójkątem do obracania lokomotyw, a także przeładunkową rampą czołową z bocznicą do stacji normalnotorowej. Na pozostałych 4 stacjach z biegiem lat również powstały obiekty murowane. W 1927 r. według jednego projektu wzniesiono budynki stacyjne w Tułowicach i Piaskach Królewskich oraz na przystanku osobowym Sochaczew Miasto. W 1930 r. w Chodakowie odkupiono prywatny dom, w którym urządzono pomieszczenia stacyjne, a w 1950 r. w Wyszogrodzie zastąpiono przedwojenny obiekt drewniany nowym, okazałym i zachowanym do dziś dwukondygnacyjnym budynkiem. Powiatowa Kolej Sochaczewska W latach , Sejmikową Kolejkę Wąskotorową w Sochaczewie zaczęto oficjalnie nazywać Powiatową Koleją Sochaczewską. Nazwa ta, razem z używanym przez lata oznaczeniem P.K.S. na taborze, okazała się najdłużej związaną z przedsiębiorstwem i w efekcie najważniejszą ze wszystkich funkcjonujących. Jednym z najistotniejszych strategicznych klientów kolei sochaczewskiej, szczególnie w okresie międzywojennym, była Fabryka Przędzy i Tkanin Sztucznych Chodaków Spółka Akcyjna, zbudowana w latach w Chodakowie (od 1976 r. dzielnicy Sochaczewa). Z uwagi na dogodne położenie linii oraz jej skomunikowanie ze stacją normalnotorową w Sochaczewie, w założeniach cały transport fabryki miał być oparty na kolei sochaczewskiej. W efekcie stacja Chodaków, będąca pierwotnie jedynie mijanką dla pociągów, nabrała wielkiego znaczenia. Już na etapie budowy zakładów ułożono od linii głównej bocznicę przemysłową, którą dowożono materiały niezbędne do wzniesienia wszystkich obiektów oraz uruchomienia produkcji w firmie. Po otwarciu fabryki w 1928 r. kolej sochaczewska dowoziła tu nie tylko materiały niezbędne do produkcji, czy też funkcjonowania zakładu, ale oczywiście również ludzi do pracy. Były to liczby niebagatelne, gdyż już na początku działalności firma zatrudniała prawie 1000 pracowników, a w 1932 r. zatrudnienie znacznie wzrosło w związku z podwojeniem produkcji. Sochaczewska wąskotorówka była na tyle istotna dla fabryki, że gdy w 1930 r., w związku ze światowym kryzysem gospodarczym, kolej znalazła się na skraju bankructwa, a Sejmik Sochaczewski był gotowy ją nawet rozebrać, to dyrektor zakładu inż. Władysław Czerwiński przekazał wsparcie w wysokości 300 tys. zł., co wydatnie przyczyniło się do jej uratowania.

7 j Kolei Wąskotorowej Generalną Gubernią, a Rzeszą znajdującą się na wysokości przystanku osobowego w Janówku, praktycznie zamarł wszelki ruch kolejowy do Wyszogrodu. Dlatego też w 1940 r. Niemcy nakazali rozebrać ten odcinek, po czym zmieniono nazwę wąskotorówki na: Kreisbahn Sochaczew-Tułowice-Piaski. Przy zwózce i obróbce drewna podczas okupacji kolej leśna 600 mm oraz tartak w Piaskach Królewskich pracowały niezwykle intensywnie. W 1944 r. w celu eksploatacji zasobów z kolejnych rejonów Puszczy Kampinoskiej, Niemcy rozpoczęli budowę nowego odgałęzienia kolei leśnej od Zalasek przez Kampinos do stacji normalnotorowej Szymanów, aby połączyć ją z koleją Cukrowni Guzów. W związku jednak z trudnościami Wehrmachtu na froncie wschodnim, po ułożeniu 4 km toru do Kampinosu, zaniechano kontynuowania inwestycji. Drugim istotnym klientem kolei sochaczewskiej był tartak w Piaskach Królewskich. Tartak parowy istniał tu już od 1905 r., ale z uwagi na brak dogodnych połączeń komunikacyjnych, aż do momentu doprowadzenia w 1923 r. kolei sochaczewskiej, jego produkcja była niewielka. Połączenie ożywiło możliwości tartaku, a tym samym oprócz przemysłu chemicznego w powiecie pojawił się również przemysł drzewny. Dzięki ładowniom publicznym na stacjach w Chodakowie, Tułowicach, Piaskach Królewskich i Wyszogrodzie wożono koleją również płody rolne, w tym głównie ziemniaki i buraki cukrowe. Te ostatnie po przeładunku trafiały do Cukrowni Mała Wieś niedaleko Wyszogrodu lub Cukrowni Michałów w Lesznie. Poza tym w latach prowadzono intensywne przewozy płukanego żwiru wiślanego z Wyszogrodu do Sochaczewa, będącego na lokalnym rynku, a nawet w Warszawie poszukiwanym materiałem budowlanym. Na stacji obecnego Muzeum Kolei Wąskotorowej, lata 70. XX wieku Okres II wojny światowej W 1939 r. w efekcie intensywnych walk podczas bitwy nad Bzurą, Sochaczew i okolica ponownie legły w gruzach. Jednakże kolej powiatowa nie odniosła wielkich zniszczeń. Po zakończeniu kampanii wrześniowej Niemcy przejęli zarząd P.K.S., zmieniając jej nazwę na: Kreisbahn Sochaczew- -Hohenburg (Wyszogród)-Piaski. Wąskotorówka dzięki dogodnemu skomunikowaniu z koleją leśną 600 mm w Piaskach Królewskich, przez ponad 5 lat okupacji, służyć miała intensywnej eksploatacji zasobów drzewnych Puszczy Kampinoskiej. 12 października 1939 r., w konsekwencji utworzenia Generalnego Gubernatorstwa, linia kolei sochaczewskiej została podzielona granicą na dwie części. Główny ruch towarowy odbywał się teraz do Piasków Królewskich, zaś osobowy głównie do Brochowa. Z uwagi na granicę między z arch. Waldemara Bronicza Sochaczewska Kolej Dojazdowa Wyzwolenie przyniesione na bagnetach Armii Czerwonej w styczniu 1945 r. zastało kolej sochaczewską w fatalnej kondycji. Wprawdzie wskutek przejścia frontu nie doznała ona wielkich zniszczeń, ale została doszczętnie okradziona z narzędzi, węgla, smarów i olejów. Zdewastowano również wiele urządzeń i jednostek taborowych. Mimo to, już 1 marca 1945 r. przywrócono ruch aż do Piasków Królewskich. Do 1 stycznia 1949 r. Sochaczewską Koleją Powiatową kierowały jeszcze władze powiatu, ale już pod przymusowym Zarządem Państwowym. Od 1949 r. przedsiębiorstwo przeszło całkowicie w gestię Ministerstwa Komunikacji oraz Polskich Kolei Państwowych, otrzymując nazwę: Sochaczewska Kolej Dojazdowa. Z jednej strony był to okres intensywnej odbudowy kolei, z drugiej borykania się z ciągłymi problemami w prowadzeniu lawinowo wzrastającego ruchu towarowo-osobowego. Dzięki pomocy państwa w 1946 r. przeprowadzono kapitalny remont mostu na Łasicy, a w latach odbudowano i przywrócono ruch na rozebranej przez Niemców linii do Wyszogrodu. Poza tym, w ramach robót torowych, do końca lat 50-tych wymieniono niemal wszystkie podkłady, jak też zużyte szyny na trasie z Sochaczewa do Piasków Królewskich. Właśnie wtedy ruch pasażerski i towarowy był największy w historii kolei sochaczewskiej. cd. str. 8 W okresie międzywojennym pojawiły się liczne, interesujące propozycje rozwoju kolei sochaczewskiej. W 1930 r. inż. Władysław Czerwiński proponował przekucie kolei leśnej z Piasków Królewskich do Zamczyska na 750 mm i połączenie z koleją sochaczewską albo przedłużenie linii 750 mm od Piasków do Modlina, gdzie właśnie budowano linię normalnotorową Warszawa-Łomianki-Modlin. Z uwagi na atrakcyjne miejsca jak: Puszcza Kampinoska, Żelazowa Wola, Brochów, czy Wyszogród, Czerwiński widział przyszłość kolei sochaczewskiej, także w rozwoju ruchu turystycznego. W tym czasie powstała również koncepcja budowy nowej linii z Chodakowa przez Żelazową Wolę do Leszna, celem połączenia z koleją Cukrowni Michałów i dalej z Błoniem. Wreszcie w 1937 r. Ministerstwo Komunikacji zaproponowało rozbudowę kolei na odcinku od Sochaczewa przez Sanniki i Gąbin do Gostynina. Wszystkie perspektywiczne plany rozwoju P.K.S. przekreślił wybuch II wojny światowej. Parowozownia Warszawa Główna 7 str.

8 Dzieje Sochaczewskiej Kolei Wąskotorowej cd. ze str. 6-7 O ile w 1937 r. przewieziono ton masy towarowej i pasażerów, to w 1946 r. wartość, ta osiągnęła aż ton dla towarów, a w 1950 r. rekordowe dla osób. Głównym wówczas zadaniem kolei sochaczewskiej było zapewnienie wzrastających potrzeb przewozowych fabryki chemicznej w Chodakowie. Z tym jednak Zarząd, z uwagi na katastrofalną powojenną kondycję P.K.S., nie potrafił sobie należycie poradzić. Dlatego też w latach z inicjatywy państwa zbudowano od stacji Sochaczew do tych zakładów sześciokilometrową bocznicę normalnotorową. Przejście fabryki na własny transport koleją normalnotorową było dużym ciosem finansowym dla sochaczewskiej wąskotorówki. Stała się deficytowa, dopiero jednak od 1961 r., kiedy to, w związku z powstaniem dwa lata wcześniej Kampinoskiego Parku Narodowego, całkowicie ustały przewozy drewna z Puszczy. Zarząd Kolei Dojazdowych zdecydowany był wówczas kolej tę zamknąć, na co jednak nie zgodziły się władze Sochaczewa, jak też władze wojewódzkie. Mimo prób likwidacji ciągle jeszcze inwestowano w wąskotorówkę. W 1970 r., w związku z rozwojem Zakładów Ceramicznych w Plecewicach, zdecydowano się na budowę ponad dwukilometrowej bocznicy normalnotorowej od Chodakowa. Z uwagi na szczupłość miejsca, zamiast ułożyć tor równoległy do linii wąskotorowej, wykonano splot torów 750 mm i 1435 mm. W związku z tym konieczne było stworzenie specjalnego systemu zabezpieczenia ruchu kolejowego. Dlatego też w Chodakowie znacząco przebudowano układ torowy oraz wzniesiono nowy budynek stacyjny z nastawnią, kasą i poczekalnią dla podróżnych, z którego dyżurny zawiadywał ruchem pociągów na nowym odcinku do Plecewic. Deficytowa od 1961 r. kolej sochaczewska przewoziła towary już tylko dla Gminnych Spółdzielni w Tułowicach, Wyszogrodzie Pomieszczenie dyżurnego ruchu oraz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Kromnowie. Dla odmiany ciągle dość znaczne były potoki pasażerskie do Chodakowa, Tułowic, Wyszogrodu, a w dni targowe (wtorek i piątek) również do Piasków Królewskich. Kiedy jednak w latach uruchomiono transport autobusowy do Śladowa oraz gdy, po włączeniu Chodakowa do Sochaczewa powstała w 1979 r. komunikacja miejska, to również przewozy pasażerskie wąskotorówką poczęły gwałtownie spadać. Zarząd Kolei Dojazdowych ponownie przymierzał się do likwidacji, ale wtedy przyszła słynna zi- ma stulecia, a następnie stan wojenny, co odroczyło na kilka lat wydany już wyrok. Ostatecznie od zamknięcia i rozbiórki Sochaczewską Kolej Dojazdową uratowało przejęcie przez Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Ostatni rozkładowy pociąg do Wyszogrodu odjechał z Sochaczewa 30 listopada 1984 r. o Następnie przystąpiono do prac nad powstaniem placówki muzealnej, gromadzącej i eksponującej tabor wąskotorowy głównie na 750 mm oraz prowadzącej pociągi turystyczne na skraj Puszczy Kampinoskiej. 6 września 1986 r. odbyło się oficjalne otwarcie Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. O jego historii piszemy w artykule pt.: Srebrny jubileusz Muzeum Kolei Wąskotorowej w Biuletynie nr 1 w zakładce Warszawa. Łukasz Popowski Bibliografia Bronicz W., Wspomnienia z dawnego Chodakowa, Sochaczew Bronicz W., Kufer wspomnień, Sochaczew Dawno temu w Sochaczewie, red. Szostak. J., Sochaczew Dzieje Sochaczewa i ziemi sochaczewskiej. Studia i materiały, red. Russocki S., W-wa Forum internetowe Świat kolejek wąskotorowych, URL: Kucharski M., Tucholski Z., Kolej Cukrowni Guzów, Stalowe Szlaki nr 2 (2000). Kucharski M., Tucholski Z., Kolej wąskotorowa Cukrowni Michałów w Lesznie koło Warszawy, Stalowe Szlaki, nr 1-2 (2001). Kwiatkowski B., Dzieje Sochaczewa, t. 6, II wojna światowa ( ), cz. I, Wrzesień 1939 r., Sochaczew Kwiatkowski B., Dzieje Sochaczewa, t. 6, II wojna światowa ( ), cz. II, Okupacja, Sochaczew Kwiatkowski B., Dzieje Sochaczewa, t. 5, Dwudziestolecie międzywojenne ( ), Sochaczew Moczulski M., Na wąskotorowym szlaku Mazowsza i Mazur, (brak miejsca i roku wydania). Moczulski M., Pokropiński B., Kantor L., Ciuchcią przez Polskę, W-wa Nawrocki L., Kalendarium wydarzeń historycznych na ziemi sochaczewskiej, Sochaczew Pałucki W., Sochaczew we wrześniu 1939 r., Sochaczew Pokropiński B., Koleje wąskotorowe PKP, W-wa Pokropiński B., Powiatowa Kolej Sochaczewska, W-wa Pokropiński B., Sochaczewska Kolej Wąskotorowa, W-wa Rozdżestwieński P. M., Wojewoda J., Bzura Rawka Wielka Wojna na terenie powiatu sochaczewskiego, 2013 (brak miejsca wyd.). Spacerkiem po Sochaczewie, red. Szostak. J., cz. I, Sochaczew Spacerkiem po Sochaczewie, red. Szostak. J., cz. II, Sochaczew Zapomniane skarby. 80 lat Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, 25 lat Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie, red. Młynarska B. i in., W-wa Zwoliński K., Chodakowskie Zakłady Włókien Chemicznych Chemitex, W-wa Do końca września 2015 roku odnowiliśmy 15 eksponatów zabytkowego taboru kolejowego ze zbiorów Muzeum Kolejnictwa w Warszawie i Oddziału Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. Rezultaty naszych prac można zobaczyć w skansenach muzealnych lub śledzić na naszej stronie internetowej w zakładce Konserwacja Wszystkie wykonane do tej pory prace nie byłyby możliwe bez Państwa pomocy. Sprzedaż Cegiełek przyniosła dofinansowanie w kwocie 800 zł. Nie jest to powalająca kwota, ale dokładając do tego środki własne Muzeum w kwocie ponad zł, można już mówić o sukcesie. Z satysfakcją informujemy, że do końca września przeprowadzono w Warszawie konserwację 7 jednostek taboru normalnotorowego (Pm3, Pt47, Os24, Ty43, Ty51, Pm2, Ol49). Do wykonania w tym roku pozostały jeszcze dwa parowozy (Pu29, Ty2). W Sochaczewie konserwacji poddano 8 jednostek taboru wąskotorowego: parowozy (Tx-1958, Bn2t, Kp4-1, CT3), wagony (Bxh 462 i kolei konnej Rudka-Mrozy), transporter Tddyyhp i drezyna motorowa osobowa tzw. bryka Marszałka Piłsudskiego. Cegiełki są w sprzedaży w naszych sklepikach muzealnych i jest to najprostsza forma wsparcia, której celem jest renowacja ekspozycji. Szerszy program konserwacji taboru pn.: Zaadoptuj parowóz! znajduje się na naszej stronie w zakładce DŻWW. Stocker 8 str. Warszawa Główna Ratujmy historię

9 Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie pod znakiem wielu aktywności Rok 2015 okazał się dla naszej placówki bardzo udany pod wieloma względami. Z jednej strony odwiedziła ją rekordowa dotychczas liczba turystów (stan na koniec września), z drugiej zaś wprowadzonych zostało do kalendarza kilka interesujących imprez. Już sobota 25 kwietnia, kiedy zainaugurowano sezon turystyczny, zwiastowała znaczną frekwencję i to nie tylko pod względem zwiedzających ekspozycję, ale także udających się na zdjęcie: Małgorzata Kazur Wyjątkowe wydarzenie odbyło się 30 maja z okazji 100. rocznicy użycia gazów bojowych podczas I wojny światowej pod Bolimowem (17 km od Sochaczewa). Nasza placówka we współpracy z Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą zorganizowała specjalny przejazd pociągu pn.: Eszelon na front. Dowiózł on turystów do Tułowic, gdzie było zorganizowane widowisko historyczne pt.: Bzura i Rawka Uczestniczyło w nim wiele grup rekonstrukcyjnych z całego kraju. 31 maja Muzeum zaprosiło wspólnie z Radiem Sochaczew i tygodnikiem Echo Powiatu na Dzień Dziecka w Stylu Retro. Rodzinny piknik odwiedziło ponad osób. Spośród różnorodnych atrakcji wyróżnić można było Kolejową Grę na Orientację, przejazdy drezyną oraz zajęcia perkusyjne zespołu L ombelico del W dniach 13 i 14 czerwca placówka zwyczajowo świętowała Dni Sochaczewa. W sobotę goście udali się pociągiem do Tułowic, tu odbywał się Międzynarodowy Zlot Motocyklowy Boruta Devil Party V. Drugiego dnia obowiązywał wstęp wolny na ekspozycję i dodatkowo zaproponowaliśmy trzy bezpłatne przejazdy pociągiem Retro. W następną sobotę 20 czerwca nasza instytucja już tradycyjnie przygotowała przejazd z Pyzą Na Polskich Dróżkach. Podczas imprezy oprócz zwyczajowych elementów wycieczki można było poznać walory turystyczno-przyrodnicze ziemi sochaczewskiej, obejrzeć ludowe stroje, posłuchać regionalnej muzyki oraz wziąć udział w grach i zabawach z tytułową Pyzą na polanie w Tułowicach. W okresie wakacyjnym Muzeum zorganizowało cykl niedziel tematycznych w ramach Wakacji z Wąskotorówką. Pierwsze spotkanie 26 lipca poświęcone zostało parowozowi Px , zaś drugie 9 sierpnia Salonce Jaruzelskiego. Główną atrakcją obu imprez było zwiedzanie z przewodnikiem, zwykle nieudostępnianych: budki maszynisty ww. parowozu oraz wnętrza Salonki, wycieczkę pociągiem Retro do Puszczy Kampinoskiej. Podczas tej imprezy, jedyny raz w tym roku, odbyła się parada czynnego taboru wąskotorowego, stanowiącego ekspozycję Muzeum. Po raz pierwszy w 2015 r. można było również zwiedzić wnętrze zamkniętej na co dzień Salonki Jaruzelskiego, a także zobaczyć odnowiony w okresie jesienno-zimowym parowóz Kp4. Oprócz tego Stowarzyszenie Motocykliści Sochaczewa zaaranżowało na terenie Muzeum VIII Sochaczewskie Otwarcie Sezonu Motocyklowego. Natomiast w niedzielę 26 kwietnia zaprzyjaźniony Klub Motocyklowy Boruta MC Poland Sochaczew, we współpracy z naszą placówką, zorganizował na terenie muzealnego skansenu akcję zbiórki krwi pn.: Motoserce Motocykliści Dzieciom, która miała charakter pikniku. Spośród wielu jego atrakcji na zgromadzonych czekały m.in. koncerty zespołów muzycznych z grupą Proletariat na czele, połączone z licytacją charytatywną, pokazy ratownictwa medycznego, prezentacje motocykli i zabytkowych pojazdów oraz bezpłatna wycieczka pociągiem Retro. Mondo. Stacja radiowa zorganizowała warsztaty dziennikarskie dla najmłodszych, a Echo Powiatu przygotowało konkurs dla małych fotoreporterów z nagrodami. zdjęcie: Małgorzata Kazur zdjęcie: Małgorzata Kazur w której największą uwagę przyciągała instalacja multimedialna z przemówieniem generała. Oprócz tego uczestnicy wydarzenia mogli wziąć udział w Muzealnej Grze Terenowej z nagrodami, przejechać się drezyną oraz obejrzeć wnętrza składu złożonego z wagonów: motorowego MBd1 130 i osobowego typu 1AW. Finał wydarzenia Wakacje z Wąskotorówką świętowaliśmy w niedzielę 30 sierpnia. Uczestnicy udali się pociągiem Retro do Puszczy Kampinoskiej i Tułowic. W Osadzie Puszczańskiej były zorganizowane gry i zabawy dla najmłodszych oraz konkurs wiedzy o naszym Muzeum z nagrodami. Najważniejszym jednak wydarzeniem całego 2015 r. będzie otwarcie późną jesienią Centrum Edukacyjno-Turystycznego. Piszemy o tym w artykule pt.: Projekty w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. Łukasz Popowski zdjęcie: Małgorzata Kazur Warszawa Główna 9 str.

10 EDUKACJA Program zatytułowany: Pasażer relacji Warszawa-Wiedeń W odnowionym przez Muzeum Kolejnictwa zabytkowym wagonie, wyprodukowanym w Pierwszej Fabryce Lokomotyw Fablok w Chrzanowie w 1928 r., urządziliśmy historyczną wystawę pt.: Pasażer relacji Warszawa-Wiedeń. Stanowi ona motyw programu pod tym samym tytułem, który został opracowany przez pracowników Działu Edukacji. Jego odbiorcami są dzieci i młodzież, ale nie zabrakło również pogadanki dla dorosłych. Rozpoczęcie programu odbyło się 11 czerwca 2015 r. i jest on w naszej ofercie przez cały rok szkolny. Na przełomie XVIII i XIX wieku, kiedy na świecie zaczynała się rewolucja przemysłowa, Polska utraciła swoją niepodległość. Na skutek podziału ziem pomiędzy zaborców Prusy, Rosję i Austrię nastąpiło gwałtowne zahamowanie rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Konsekwencją tego było także opóźnienie w budowie kolei w stosunku do innych państw. Dlatego uroczyste otwarcie pierwszej linii kolejowej w Królestwie Polskim Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej miało miejsce dopiero w 1845 r., w tym roku obchodzimy jubileusz 170-lecia. Właśnie z tej okazji i w 90-tą rocznicę śmierci Władysława Reymonta powstał program edukacyjny pt.: Pasażer relacji Warszawa-Wiedeń. Przed wynalezieniem kolei żelaznej do transportu używano konia do jazdy wierzchem i jako zwierzę pociągowe różnych typów pojazdów, ale ponieważ na jazdę nimi stać było głównie zamożnych, znaczna część społeczeństwa przemieszczała się pieszo. 10 str. Warszawa Główna Rozwój kolei stworzył zupełnie nowe możliwości, ludzie zdobyli szansę na dotarcie do regionów, odległych nawet o tysiące kilometrów od ich miejsca zamieszkania. Trzeba stwierdzić, że kolej zmniejszyła odległości. Lekcja, podczas której najmłodsi dowiedzą się, jak ewaluowała technika, nosi tytuł: Historia techniki zmienna jak pogoda. Na przykładzie zmieniającej się pogody uświadomimy dzieciom, że w tej dziedzinie nauki następują ciągłe przemiany gwarantujące rozwój i postęp. Np. kiedyś odległości pokonywano pieszo z prędkością 5 km/h, a obecnie za najszybszy środek transportu uważa się samolot, którego prędkość dochodzi nawet 800 km/h. Mówiąc o rozwoju techniki nie możemy pomijać człowieka, jest on zarówno wynalazcą jak i odbiorcą nowych osiągnięć. Oddziaływują one na niego w różnych sferach psychiki, np. kolej stała się inspiracją dla wielu artystów. Na lekcjach korzystamy z ich dzieł, aby rozbudzić dziecięcą wrażliwość na otaczający świat. Dla uczniów klas I-III dobrym przykładem jest wiersz pt.: Lokomotywa Juliana Tuwima, który powstał pod wpływem fascynacji poety parowozem. Podczas wspólnego recytowania utworu oraz za pomocą ruchu wyjaśniamy dzieciom w prosty sposób zasady działania pary wodnej w tej maszynie. Również definiujemy, co to jest inspiracja. Temat lekcji jest zatytułowany Plastyczne i literackie opisy krajobrazu prosto z wagonu kolejowego. Na zajęciach dla uczniów klas IV-VI wykorzystujemy życie i twórczość Władysława Reymonta. Przez wiele lat borykał się on z trudnościami życia codziennego, ale pomimo to pozostał wrażliwy na sprawy społeczne i potrafił w otaczającej go rzeczywistości znaleźć motywację do pisania. Uczestnicy lekcji poznają pierwszego noblistę niepodległej Polski oraz dowiadują się, jaki wpływ na jego życie miała kolej. Temat lekcji Od maszyny do Nobla. W czym tkwi sens ludzkiego powołania? Na pewno każdy człowiek nad tym się zastanawia, ale szczególnie młodzi szukają odpowiedzi na to pytanie. Uczniowie gimnazjów podczas zajęć mają możliwość zapoznać się z aspektami swojej osobowości, zbadać predyspozycje zawodowe. Na podstawie wybranych fragmentów utworu pt.: Chłopi analizujemy zachowania bohaterów, dyskutujemy o problemach, związanych z ludzką egzystencją. Poprzez tę lekcję chcemy nauczyć młodzież szacunku do człowieka, techniki i przyrody. Temat to: Kultura techniczna w relacji człowiek-technika. Wiele lat upłynęło od rewolucji przemysłowej. Niegdyś parowóz był uznawany za cud techniki. Obecnie to zabytek, który wzbudza u wielu osób moc pozytywnych emocji. Aby młode pokolenia miały szansę poznać historię tych wybitnych osiągnięć cywilizacji technicznej, trzeba już teraz zacząć je chronić. O tym, jaki wpływ miała rewolucja przemysłowa z XIX w. na rozwój Polski, poświęcona jest pogadanka dla dorosłych pt.: Pasażer życia. Katarzyna Perz, Maria Fudała Informacja o wszystkich lekcjach i zajęciach edukacyjnych: Dział Edukacji: tel. 22/ wew. 106 edukacja@muzkol.pl

11 cd. ze str. 1 Nowe lekcje muzealne EDUKACJA Gwarantujemy dużą dawkę wiedzy i niezapomniane wrażenia. Dla młodszych grup szkolnych (kl. IV-V) proponujemy temat lekcji pt.: Co to jest dworzec? W trakcie lekcji przekażemy wiadomości, co to jest dworzec i z jakiego języka pochodzi jego nazwa. Przyjrzymy się dokładniej budynkom dawniejszych dworców, zwracając szczególną uwagę na ich charakter użytkowy i estetyczny. Przywołamy klimat dawnej kolei i związanych z nią emocji. Opowiemy, w jakim celu powstają dworce, jakie są ich style, z jakich części pod względem konstrukcji składają się te obiekty oraz, jaką funkcję pełniły dawniej, a jaką spełniają obecnie. Poinformujemy, gdzie znajdują się najpiękniejsze dworce w Polsce i na świecie. Dla starszych grup ze szkoły podstawowej (kl. VI) i z gimnazjum proponujemy tematy lekcji: Salonik VIP to niegdyś pomieszczenie służbowe znajdujące się na dworcu Warszawa Główna, w którym dygnitarze partyjni oczekiwali a podstawienie pociągu. Wnętrze, służące politykom w czasach komunizmu, zostało oficjalnie udostępnione w październiku. W związku z tym proponujemy udział w lekcjach muzealnych, na których będzie można obejrzeć eksponaty ze zbiorów Działu Sztuki Socrealizmu Muzeum Zamoyskich w Kozłówce. reklama Kolejka do kolejki Historia dworca Warszawa Główna, w którym od 1972 r. znajduje się Muzeum, ściśle łączy się z tym okresem PRL-u. Zabytkowy budynek i zbiory muzealne były świadkami historii, których duch przeszłości wyczuwalny jest na każdym kroku. Podczas lekcji edukacyjnej prześledzimy dzieje dworca i wybranych eksponatów, kształtujące się na tle historii Polski i Europy. Sala Lustrzna, dawna restauracja dworcowa Podczas zajęć uczestnicy poznają podstawową terminologię tamtego okresu, na przykład dowiemy się, co oznacza rzeźnia na określenie pociągu, kto przyjeżdżał na Dworzec Warszawa Główna, czym różniła się podróż dygnitarzy od podróży zwykłych obywateli, itd. Rozwój korespondencji i komunikacji dzięki kolejowym wagonom pocztowym Wraz z rozwojem kolei podnosiła się również jakość taboru, przeznaczonego do pełnienia okre- ślonych funkcji przewozowych. Od samego początku kursowania pociągów poczta korzystała z usług transportowych, posługując się specjalnymi wagonami, tzw. ambulansami pocztowymi. Wagony te stały się platformą łączącą dwóch partnerów kolej i pocztę. W czasie lekcji muzealnej zwiedzimy wagon pocztowy, znajdujący się w skansenie lokomotyw. Uczestnicy dowiedzą się, jak on wyglądał i do czego dokładnie służył. Poznają również zasady przewozu korespondencji, zawody pracowników ruchomych urzędów pocztowych oraz dokumentację z tym związaną. Wprowadzenie tej lekcji jest możliwe dzięki remontowi wagonu. Marta Piekarska Partnerem w tym przedsięwzięciu jest Poczta Polska S.A. Uroczyste otwarcie wagonu pocztowego w dniu 23 października o godz Warszawa Główna11 str.

12 Przygotowania do kręcenia scen w Salonce Bieruta do serialu pt.: Bodo (wrzesień 2015 r.) Realizacja programu motoryzacyjnego dla TVN Turbo pt.: Wszystko co chcielibyście wiedzieć o samochodach (wrzesień 2015 r.) Pociągi są fotogeniczne Skansen Muzeum Kolejnictwa w Warszawie gromadzi ponad pięćdziesiąt jednostek, wyjątkowych pod względem ich wartości historycznej, unikalności wykonania. Wiele z nich jest jedynym eksponatem z danej serii, zachowanym do czasów współczesnych. Termin produkcji większości przypada na okres od drugiej połowy XIX w. do czasów II wojny światowej. Skarby dziedzictwa przemysłowego są w kręgu zainteresowania nie tylko licznych zwiedzających nasze Muzeum, są również magnesem przy- ciągającym dla realizatorów filmów fabularnych i dokumentalnych, programów telewizyjnych o różnej tematyce, plenerów malarskich, a także sesji fotograficznych zarówno do celów prywatnych jak i na potrzeby mediów, itp. Aby uzyskać informacje z tym związane prosimy o kontakt z Działem Promocji i Marketingu tel. 22 / wew. 112, promocja@muzkol.pl M F Muzeum Kolejnictwa w Warszawie Warszawa ul. Towarowa 3 tel. 22/ wew. 106 edukacja@muzkol.pl Giełda Modeli Kolejowych Kiermasz książki Każda druga niedziela miesiąca w godz Liczni sprzedający zapewniają duży asortyment towaru. Przed zakupem modele można bezpłatnie przetestować na specjalnym torze. Na kiermaszu można zakupić książki o tematyce kolejowej, pochodzące z naszej biblioteki. Ciekawe pozycje po okazyjnych cenach. Śledźcie nasze profile na Znajdziecie tam informacje o bieżących wydarzeniach, ciekawostkach dotyczących naszych placówek oraz konkursach. Razem z nami twórzcie wspaniały świat kolei. facebook.com/muzeumkolejnictwawwarszawie facebook.com./muzeumkoleiwąskotorowejwsochaczewie Czynne: SALE i SKANSEN poniedziałek piątek poniedziałek wstęp wolny sobota niedziela Cennik Bilet wstępu normalny 12,00 zł Bilet wstępu ulgowy 6,00 zł Wstęp bezpłatny dzieci do 7 rż. Zapraszamy na stronę poświęconą naszym placówkom w Warszawie i w Sochaczewie. Można tutaj znależć pełną ofertę, aktualności, relacje z wydarzeń, opis eksponatów i wiele innych informacji SOCHACZEW ul. Towarowa 7 tel. 46/ Czynne: wtorek niedziela w dniach kursowania pociągu już od godz środa wstęp wolny Nieczynne w poniedziałek. Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie Cennik Bilet wstępu normalny 12,00 zł Bilet wstępu ulgowy 6,00 zł Wstęp bezpłatny dzieci do 7 rż. Pociąg RETRO - przyjmujemy już rezerwacje na rok szkolny 2015/2016. Redakcja biuletynu: Maria Fudała Redaktor Naczelna Ilustracje archiwalne i zdjęcia ze zbiorów Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, autorstwa m.in. Marcina Brzomińskiego i Adama Sawickiego. Wydawnictwo Muzeum Kolejnictwa w Warszawie ukazuje się w wersji drukowanej i elektronicznej. Redakcja: tel. 22 / , wew. 112 promocja@muzkol.pl 12 str. Warszawa Główna