Samochody w działalności

Transkrypt

1 Samochody w działalności 2011 DLA TAX CARE S.A. Samochody w działalności Konsekwencje podatkowe M. Flis S t r o n a

2 Spis treści Samochody w działalności gospodarczej... 2 Definicja samochodu osobowego... 2 Konsekwencje podatkowe w zależności od sposobu finansowania zakupu samochodu firmowego. 4 Nabycie za gotówkę... 4 Nabycie na kredyt... 5 Samochód w leasingu operacyjnym... 7 Samochód w leasingu kapitałowym (finansowym)... 8 Cesja umowy leasingu... 9 Jednorazowa amortyzacja samochodów ciężarowych... 9 Inne przypadki Samochód używany na podstawie umowy użyczenia, najmu nie wprowadzony do ewidencji środków trwałych Samochód zakupiony przez przedsiębiorcę prywatnie, wprowadzony do środków trwałych Samochód stanowiący współwłasność przedsiębiorcy Konsekwencje podatkowe przy sprzedaży samochodu Samochód stanowiący środek trwały Samochód stanowiący współwłasność przedsiębiorcy Darowizna samochodu Likwidacja lub utrata samochodu służbowego Samochód niebędący składnikiem majątku firmowego Odliczenie podatku VAT przy zakupie samochodu i paliwa do jego napędu Podsumowanie Optymalizacja podsumowanie Samochody w działalności gospodarczej Definicja samochodu osobowego Samochodem osobowym w rozumieniu przepisów ustaw o podatkach dochodowych jest samochód o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu nie więcej niŝ 9 osób z kierowcą, z wyjątkiem: 1. pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który jest oddzielony od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych wg prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van, 2 S t r o n a

3 2. pojazdów samochodowych mających więcej niŝ jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50 % długości pojazdu; dla obliczenia proporcji, o której mowa w zdaniu poprzednim, długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona w linii poziomej wzdłuŝ pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków; 3. pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków; 4. pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu; 5. pojazdów samochodowych będących pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku nr 9 do ustawy o podatku od towarów i usług. PoniŜej zamieszczamy wykaz samochodów specjalnych: WYKAZ PRZEZNACZEŃ POJAZDÓW SPECJALNYCH, O KTÓRYCH MOWA W ART. 86 UST. 4 PKT 5 Poz. Przeznaczenia pojazdów specjalnych 1 Agregat elektryczny/spawalniczy 2 Bankowóz 3 Do prac wiertniczych 4 Koparka, koparkospycharka 5 Ładowarka 6 Oczyszczanie dróg 7 Podnośnik do prac konserwacyjno-montaŝowych 8 Pomoc drogowa 9 Zimowego utrzymania dróg 10 śuraw samochodowy 11 Pogrzebowy Objaśnienie: Wykaz dotyczy pojazdów specjalnych, które spełniają warunki i wymagania techniczne określone dla przeznaczeń tych pojazdów, zawarte w odrębnych przepisach. 3 S t r o n a

4 Konsekwencje podatkowe w zależności od sposobu finansowania zakupu samochodu firmowego Wybór formy finansowania zakupu samochodu wiąŝe się z róŝnymi konsekwencjami podatkowymi, zwłaszcza w zakresie uwzględniania wydatków w kosztach uzyskania przychodu. PoniŜej przedstawione zostały najwaŝniejsze informacje na ten temat. Nabycie za gotówkę Kupując samochód (zaliczony do środków trwałych) za gotówkę, podatnik zaliczy do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne. Samochód osobowy amortyzuje się metodą liniową, stosując stawkę amortyzacyjną w wysokości 20% (co do zasady). Oznacza to, Ŝe w ciągu 5 lat podatnik rozliczy całą wartość zakupionego samochodu osobowego. Samochód cięŝarowy moŝe zostać po spełnieniu określonych warunków zamortyzowany jednorazowo (informacje na ten temat znajdują się w dziale na temat jednorazowej amortyzacji), moŝe być amortyzowany liniowo i degresywnie. JeŜeli samochód moŝna w świetle ustaw o podatku dochodowym uznać za uŝywany lub ulepszony, wprowadzony po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych danego podatnika, moŝna ustalić indywidualnie stawki amortyzacyjne, dobierając ich wysokość stosownie do swoich potrzeb, jednak okres amortyzacji środków transportu, w tym samochodów osobowych, nie moŝe trwać krócej niŝ 30 miesięcy. Podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa nie przekracza zł. Wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do uŝywania. Jeśli zatem wartość zakupionego samochodu nie przekroczy tej kwoty przedsiębiorca ma prawo jednorazowo zaliczyć poniesiony na zakup wydatek do kosztów uzyskania przychodu. Uwaga! Jeśli wartość kupionego samochodu osobowego przekroczy równowartość euro przeliczoną na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia przekazania samochodu do uŝywania, podatnik nie moŝe zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kwoty odpisów amortyzacyjnych w części przekraczającej tę wartość. PowyŜsze ograniczenia nie dotyczą samochodu cięŝarowego. 4 S t r o n a

5 Oprócz odpisów amortyzacyjnych kosztem uzyskania przychodów będą równieŝ koszty eksploatacyjne: konserwacji, napraw i przeglądów okresowych oraz składki na ubezpieczenie, z zastrzeŝeniem, Ŝe do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się składek na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość euro, przeliczona na złote według kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Przykład Podatnik ubezpiecza samochód, którego wartość przyjęta przez ubezpieczyciela wynosi zł. Składka opłacana jest w kwocie zł. W dniu zawarcia umowy kurs euro wynosi 4 zł, co oznacza, Ŝe równowartość euro to zł. Tym samym, obliczając jaka kwota moŝe być zaliczona do kosztów podatkowych, podatnik przeprowadzi następujące działanie: (8.000 x ) / Podatnik zaliczy do kosztów zł. Uwaga! Do kosztów podatkowych nie zalicza się strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeŝeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym (AC). Nie ma znaczenia jest tutaj zakres ubezpieczenia dobrowolnego (równieŝ to, czy dana szkoda objęta była tym ubezpieczeniem). WaŜne jest Ŝeby podatnik posiadał ubezpieczenie dobrowolne - jeŝeli posiada, to straty z tytułu likwidacji samochodu oraz koszty remontu powypadkowego mogą powiększyć koszty uzyskania przychodu podatnika. Bezpośrednim kosztem uzyskania przychodów nie będą natomiast opłaty związane z rejestracją pojazdu: m.in. za dowód rejestracyjny, tablice rejestracyjne, kartę pojazdu, nalepkę kontrolną. NaleŜy je ująć w wartości początkowej samochodu, od której dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. Nabycie na kredyt Zaciągnięcie kredytu wiąŝe się z dodatkowymi kosztami: spłatą odsetek oraz prowizji bankowej, czasami konieczne jest równieŝ ubezpieczenie spłaty kredytu. Spłata kredytu nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Wartość samochodu, pokryta kredytem stanowi wartość początkową środka trwałego, od której będą naliczane odpisy amortyzacyjne. 5 S t r o n a

6 (Jeśli zakup samochodu częściowo został sfinansowany kredytem, częściowo gotówką, wartość początkową, od której dokonuje się amortyzacji jest wartość samochodu). Pozostałe wydatki poniesione do dnia przekazania środka trwałego do uŝywania: prowizja, odsetki naliczone do dnia przekazania samochodu do uŝywania, koszty ubezpieczenia kredytu będą wliczone do wartości początkowej środka trwałego. Natomiast odsetki naliczone po dniu oddania samochodu do uŝywania będą stanowić koszt uzyskania przychodów z chwilą ich zapłacenia. NaleŜy zwrócić uwagę, czy w postanowieniach umowy kredytowej nie zawiera się zastrzeŝenie, Ŝe do czasu zapłaty ostatniej raty samochód pozostaje własnością banku, gdyŝ wówczas będzie moŝna amortyzować samochód dopiero po zapłaceniu wszystkich rat kredytu. Jeśli w umowie brak będzie takiego zastrzeŝenia, to amortyzację zakupionego samochodu moŝna rozpocząć juŝ od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia samochodu do ewidencji środków trwałych (po dokonaniu rejestracji). Tak samo, jak przy zakupie za gotówkę, oprócz odpisów amortyzacyjnych kosztem uzyskania przychodów będą równieŝ koszty eksploatacyjne: konserwacji, napraw i przeglądów okresowych. Kosztem uzyskania przychodów będzie takŝe składka na ubezpieczenie samochodu, z zastrzeŝeniem limitu równowartości euro. W przypadku nabycia samochodu na kredyt koszty zakupu rozkładają się na czas dokonywania odpisów amortyzacyjnych, a odsetki od kredytu są odnoszone w cięŝar kosztów podatkowych w terminach zapłaty odsetek. Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych Podatnik, który jest właścicielem lub współwłaścicielem samochodu wykorzystywanego przez niego w działalności gospodarczej moŝe dokonywać odpisów amortyzacyjnych od jego wartości początkowej pod warunkiem, Ŝe pojazd ten jest kompletny i zdatny do uŝytku w dniu przyjęcia go do uŝywania, oraz przewidywany okres jego uŝywania jest dłuŝszy niŝ rok. W przypadku gdy podatnik nabędzie samochód w drodze kupna, wartością początkową jest cena nabycia na którą, oprócz kwoty netto naleŝnej zbywającemu, składają się: koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania samochodu do uŝywania; koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, opłaty skarbowe i inne, odsetki, prowizje, VAT zawarty w cenie, który nie podlega rozliczeniu z podatkiem naleŝnym, w przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku. JeŜeli samochód został nabyty w inny sposób, niŝ w drodze kupna, jego wartość początkową stanowi odpowiednio: 1. w razie częściowo odpłatnego nabycia - cena nabycia powiększona o wartość przychodu, określonego w związku z uzyskaniem częściowo odpłatnego świadczenia, 2. w razie wytworzenia we własnym zakresie - koszt wytworzenia, 6 S t r o n a

7 3. w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób - wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba Ŝe umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niŝszej wysokości, 4. w razie nabycia w postaci wkładu niepienięŝnego (aportu) wniesionego do spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - ustalona przez wspólników na dzień wniesienia wkładu lub udziału wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyŝsza jednak od ich wartości rynkowej, z dnia wniesienia wkładu. W przypadku, gdy samochód będący środkiem trwałym zostanie ulepszony (np. zostanie do niego zamontowana klimatyzacja, dźwig, itp.), a wartość ulepszeń przekroczy kwotę zł, konieczne jest podwyŝszenie jego wartości początkowej. Samochód w leasingu operacyjnym Inną formą sfinansowania zakupu samochodu jest leasing. W zaleŝności od tego, która ze stron dokonuje odpisów amortyzacyjnych wyróŝniają dwa rodzaje umów leasingu: a) firma leasingowa (finansujący) leasing operacyjny, b) korzystający leasing kapitałowy. śeby przypisać umowę do kategorii leasingu operacyjnego, umowa musi spełniać następujące warunki: 1. zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40% normatywnego okresu amortyzacji (to okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych według metody liniowej, przy zastosowaniu stawek z Wykazu stawek amortyzacyjnych, w którym następuje całkowita amortyzacja środka trwałego), w przypadku podlegających amortyzacji rzeczy ruchomych w przypadku samochodu normatywny okres amortyzacji wynosi 5 lat. Wobec tego minimalny czas trwania umowy leasingu operacyjnego samochodu wynosi 2 lata oraz 2. suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o naleŝny VAT, nie będzie niŝsza od wartości początkowej przedmiotu leasingu (na sumę składają się: opłaty wstępne tzw. czynsz inicjalny, raty leasingowe, cena wykupu określona w umowie; natomiast do opłat nie wlicza się: płatności dodatkowych na rzecz finansującego, podatków, które ciąŝą na finansującym, kaucji). W leasingu operacyjnym przez cały okres trwania umowy przedmiot leasingu pozostaje własnością finansującego, który dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Leasingobiorca do kosztów uzyskania przychodów zalicza: opłaty leasingowe (opłata wstępna, raty leasingowe), wydatki eksploatacyjne (zakup paliwa, oleju silnikowego itd.), koszty przeglądów technicznych, konserwacji, składki ubezpieczeniowe, jeŝeli na podstawie umowy opłaca je korzystający, z zastrzeŝeniem, Ŝe wydatki na ubezpieczenie samochodu, które mogą być zaliczone do kosztów uzyskania 7 S t r o n a

8 przychodów są limitowane kwotą stanowiącą równowartość euro. Pozostałe wydatki moŝna zaliczać w koszty uzyskania przychodu bez ograniczeń i bez prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu. Umowa leasingu jest dość elastycznym narzędziem optymalizacji podatków, gdyŝ strony umowy leasingu mogą dowolnie ustalić wysokość opłat leasingowych. Mogą na przykład ustalić, Ŝe raty miesięczne mogą być wysokie, a cena wykupu niska. Mogą teŝ przyjąć niskie raty, a wysoką cenę wykupu. Trzeba jednak pamiętać, Ŝe cena wykupu stanowi cenę nabycia samochodu jako środka trwałego. JeŜeli cena wykupu nie przekroczy kwoty zł, wówczas wydatek ten moŝna bezpośrednio zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast, gdy cena wykupu przekracza zł, wówczas nabyty po zakończeniu umowy samochód trzeba będzie amortyzować. Samochód w leasingu kapitałowym (finansowym) Drugi rodzaj umowy leasingowej nazywany jest leasingiem kapitałowym lub finansowym. W leasingu kapitałowym przedmiot leasingu jest zaliczany do środków trwałych korzystającego i to on dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Umowa leasingu kapitałowego musi łącznie spełniać następujące warunki: 1. została zawarta na czas oznaczony, 2. suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o naleŝny VAT, odpowiada co najmniej wartości początkowej pojazdu, 3. zawiera postanowienie, Ŝe odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy leasingu dokonuje korzystający. W przypadku umowy leasingu kapitałowego, nie ma ograniczeń co do okresu trwania umowy, waŝne jest tylko, aby umowa była zawarta na czas oznaczony. Sumę opłat ustala się w taki sam sposób, jak przy leasingu operacyjnym. W podstawowym okresie umowy leasingobiorca moŝe zaliczyć w całości do kosztów uzyskania przychodu: część odsetkową raty, odpisy amortyzacyjne (w przypadku samochodu osobowego od wartości nie większej niŝ równowartość euro), wydatki z tytułu eksploatacji, remontów, konserwacji, składki ubezpieczeniowe, jeŝeli na podstawie umowy opłaca je korzystający (w przypadku samochodu osobowego, w granicach limitu). Strony umowy leasingu mogą ustalić dowolny harmonogram spłat rat leasingowych i w sposób dowolny określać proporcje części odsetkowej i części kapitałowej raty. Mogą na przykład umówić się, Ŝe w pierwszej kolejności spłacona zostanie całość odsetek i prowizja, wtedy pierwsze raty mogą stanowić w całości koszty podatkowe u korzystającego. JeŜeli jednak wysokość kwoty spłaty wartości środka trwałego przypadająca na poszczególne opłaty nie jest określona w umowie leasingu, ustala się ją proporcjonalnie do okresu trwania tej umowy. 8 S t r o n a

9 Samochody uŝytkowane na podstawie umowy leasingu kapitałowego amortyzuje się, tak jak własne, przy zastosowaniu metody liniowej (w przypadku samochodów cięŝarowych moŝna teŝ stosować metodę degresywną, a w określonych sytuacjach moŝliwa jest teŝ jednorazowa amortyzacja). Podstawowa stawka amortyzacyjna wynosi 20%. W leasingu kapitałowym korzystający zalicza do kosztów część odsetkową opłat leasingowych oraz odpisy amortyzacyjne, przy uwzględnieniu wspomnianego wcześniej limitu. Cesja umowy leasingu JeŜeli podatnik w drodze cesji wstąpi w sferę praw i obowiązków korzystającego, nie będzie mógł wprost przyjąć, Ŝe moŝe koszty ponoszone z tytułu realizacji tej umowy zaliczać do kosztów uzyskania przychodów jako opłaty leasingowe. Musi najpierw stwierdzić, Ŝe umowa, do której przystąpił w okresie jej realizacji, spełnia wskazane wcześniej warunki, pozwalające uznać ją za umowę leasingu w rozumieniu przepisów podatkowych. W przeciwnym razie opłaty ponoszone w związku z korzystaniem z przedmiotu umowy powinny być rozpatrywane jako wydatki związane z dzierŝawą lub najmem. NaleŜy pamiętać, Ŝe w prawie podatkowym cesja umowy następuje na warunkach określonych w przepisach podatkowych, często inaczej niŝ na gruncie prawa cywilnego. Jednorazowa amortyzacja samochodów ciężarowych Podatnicy w roku podatkowym, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, oraz mali podatnicy mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3 8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych. Przeliczenia na złote kwoty limitu dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym środki wprowadzone zostały do ewidencji, w zaokrągleniu do 1000 zł. Limit amortyzacji jednorazowej wynosi w 2011 r zł. Uwaga! W przypadku spółki niemającej osobowości prawnej kwota limitu odpisów amortyzacyjnych dotyczy spółki. 9 S t r o n a

10 Kto jest małym podatnikiem Małym podatnikiem jest podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości euro, przy czym przeliczenia tej kwoty dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. W 2011 r. jest to kwota zł. Przez tych podatników samochody cięŝarowe mogą zostać jednorazowo zamortyzowane. Uwaga: jednorazowa amortyzacja stanowi pomoc de minimis i podlega zliczeniu wraz z otrzymanymi przez podatnika dotacjami, czy innymi środkami pomocy. Z jednorazowej amortyzacji nie moŝe skorzystać podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a takŝe w okresie 2 lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej lub działalność taką prowadził małŝonek tej osoby, jeśli między małŝonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa. Ponadto w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych z jednorazowego odpisu nie mogą skorzystać rozpoczynający działalność, którzy zostali utworzeni: 1) w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników albo 2) w wyniku przekształcenia spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, albo 3) przez osoby fizyczne, które wniosły na poczet kapitału nowo utworzonego podmiotu uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej euro. Inne przypadki Samochód używany na podstawie umowy użyczenia, najmu nie wprowadzony do ewidencji środków trwałych Nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodu wydatków z tytułu uŝywania niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych samochodu osobowego, w tym takŝe stanowiącego własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą dla potrzeb działalności gospodarczej podatnika - w części przekraczającej kwotę wynikającą z pomnoŝenia liczby kilometrów faktycznego przebiegu pojazdu oraz stawki za 1 kilometr przebiegu, określonej w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra, czyli tzw. kilometrówki. 10 S t r o n a

11 NaleŜy podkreślić, iŝ ustawa o podatku dochodowym określa limit kosztów uzyskania przychodów poniesionych w związku z eksploatacją samochodu osobowego niebędącego środkiem trwałym. Limit stanowi kwota faktycznego przebiegu samochodu pomnoŝona przez określoną w przepisach stawkę. Do kosztów, moŝna zaliczyć tylko koszty faktycznie poniesione z tytułu eksploatacji samochodu, które ponadto muszą być poniesione w celu uzyskania przychodu. Do kosztów moŝna zaliczać kaŝdego rodzaju koszty eksploatacyjne, a nie tylko koszty paliwa. Kosztami eksploatacyjnymi będą zarówno koszty paliwa, jak i koszty związane z utrzymaniem samochodu, takie jak koszty ogumienia, części zamiennych, opłaty parkingowe, koszty remontów, czynszu z tytułu wynajmu samochodu. Czynsz z tytułu wynajmu samochodów osobowych stanowi bowiem element kosztów uŝywania takich samochodów, a tym samym podlega zaliczeniu do kosztów podatkowych w ramach limitu określonego w powoływanych przepisach. W razie braku tej ewidencji wydatki ponoszone przez podatnika z tytułu uŝywania samochodów osobowych nie stanowią kosztu uzyskania przychodów. Aktualnie stawka za 1 km przebiegu pojazdu wynosi odpowiednio: - Dla samochodów o pojemności silnika większej niŝ 900 cm3 0,8358 zł - Dla samochodów o pojemności silnika mniejszej niŝ 900 cm3 0,5214 zł Przykład Z przedłoŝonych faktur dokumentujących poniesione wydatki eksploatacyjne wynika, Ŝe łączna kwota wydatków związanych z eksploatacją to kwota 1320 zł. Z ewidencji przebiegu pojazdu wynika, Ŝe podatnik słuŝbowo przejechał w danym okresie rozliczeniowym 850 km. Po przeliczeniu liczby kilometrów i stawki za 1 km wynika, Ŝe do kosztów uzyskania przychodu moŝna zaliczyć kwotę 710 zł 43 gr (850 km*0,8358 zł = 710, 43 zł). 11 S t r o n a

12 Ewidencja przebiegu pojazdu (przykładowa) Jednostka organizacyjna.... Nr rejestracyjny pojazdu Nazwisko, imię, adres zamieszkania osoby używającej pojazd Pojemność silnika:. cm 3 Nr kolejny wpisu Data wyjazdu Cel wyjazdu Opis trasy (skąd dokąd) Liczba faktycznie przejechanych kilometrów Stawka za 1 km przebiegu Kwota przysługującego limitu Podpis podatnika Uwagi Razem. (podpis pracownika). (podpis kierownika jednostki) Samochód zakupiony przez przedsiębiorcę prywatnie, wprowadzony do środków trwałych W kaŝdym momencie przedsiębiorca ma prawo wprowadzić na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej samochód uprzednio zakupiony prywatnie. W celu udokumentowania przekazania środka trwałego na potrzeby prowadzonej działalności podatnik obowiązany jest sporządzić odpowiedni dokument. Dokument ten powinien zawierać dane potwierdzające fakt dokonania takiej operacji i określać: 1) datę jej dokonania, 2) rodzaj środka trwałego będącego przedmiotem przekazania, 3) dane niezbędne do wprowadzenia środka trwałego do ewidencji i prawidłowego ustalenia odpisów amortyzacyjnych np. wartość początkową. W przypadku, gdy przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który chciałby wykorzystywać w swej działalności gospodarczej samochód prywatny, a nie jest w stanie określić ceny nabycia, wówczas ma moŝliwość dokonania samodzielnej wyceny tego samochodu i przyjęcia wartości początkowej w kwocie 12 S t r o n a

13 wynikającej z własnej wyceny, z uwzględnieniem cen rynkowych tego typu samochodu z grudnia poprzedzającego rok załoŝenia ewidencji środków trwałych. Musi jednakŝe w tej wycenie uwzględnić stopień zuŝycia środka trwałego. Wycena samochodu moŝe zostać sporządzona przez biegłego rzeczoznawcę, naleŝy jednak pamiętać, aby w wycenie zaprezentować wartość samochodu według kwot obowiązujących w grudniu roku poprzedzającego rok załoŝenia ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Samochód stanowiący współwłasność przedsiębiorcy W razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małŝonków, chyba Ŝe małŝonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie. W przepisie tym nie ma mowy o tym, na kogo środek trwały ma być zarejestrowany. W efekcie, podatnik moŝe wprowadzić do środków trwałych samochód objęty współwłasnością małŝeńską, nawet jeśli jest on zarejestrowany na drugiego małŝonka (oczywiście przerejestrowanie jest wskazane, ale nie konieczne. Przykład Wartość zakupu samochodu wynosiła zł. Współwłaścicielem samochodu jest rodzic podatnika (w części 50%). Zatem do ewidencji środków trwałych jako wartość początkową naleŝy przyjąć wartość zł. Wartość zakupu samochodu wynosiła zł. Współwłaścicielem samochodu jest Ŝona podatnika (w części 50%). Zatem do ewidencji środków trwałych jako wartość początkową naleŝy przyjąć zł. Konsekwencje podatkowe przy sprzedaży samochodu Samochód stanowiący środek trwały SprzedaŜ samochodu stanowiącego środek trwały, wprowadzony do ewidencji środków trwałych, skutkuje powstaniem przychodu z działalności gospodarczej. Skutki sprzedaŝy zaleŝne będą od wybranej formy opodatkowania przez przedsiębiorcę. I tak w przypadku podatnika zryczałtowanego podatku dochodowego przychód ze sprzedaŝy opodatkowany będzie 3% stawką podatku, jednak naleŝy pamiętać, Ŝe podatnicy tacy nie rozliczają kosztów uzyskania przychodu. Oznacza to, Ŝe całą wartość uzyskana ze sprzedaŝy samochodu podlega opodatkowaniu (jeśli przedsiębiorca jest podatnikiem VAT, opodatkowaniu podlega wartość netto). 13 S t r o n a

14 Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach ogólnych lub na zasadach właściwych dla podatku liniowego i prowadzący księgę przychodów i rozchodów uzyskaną kwotę z tytułu sprzedaŝy samochodu wykazują jako przychody pozostałe z działalności gospodarczej (kolumna 8 KPiR). Koszty związane ze sprzedaŝą wykazywane są jako koszty działalności (kolumna 13). Kosztami uzyskania przychodu w takiej sytuacji jest wartość księgowa samochodu, wynikająca z ewidencji środków trwałych. Jest to wartość samochodu, pozostała do zamortyzowania na dzień sprzedaŝy. Jeśli samochód w całości został zamortyzowany dochodem z takiej transakcji będzie cała wartość osiągniętego przychodu. Jeśli wartość początkowa samochodu osobowego przekroczyła równowartość kwoty EUR, w momencie sprzedaŝy cała wartość pozostała do zamortyzowania stanowi koszt uzyskania przychodu. Przykład Wartość początkowa samochodu wynosiła zł. Stawka amortyzacji samochodu wynosi 20%. Rocznie samochód traci na wartości zł. Wartość graniczna do amortyzacji wynosi zł ( EUR* 4,00 zł = zł) Rocznie amortyzacja stanowiąca koszt uzyskania przychodu wynosi: zł, amortyzacja nie stanowiąca kosztu uzyskania przychodu wynosi zł. Jeśli samochód ten zostanie sprzedany po upływie roku, kosztem uzyskania przychodu będzie kwota zł ( zł minus zł). Samochód stanowiący współwłasność przedsiębiorcy Jeśli przedsiębiorca wprowadził do firmy do uŝywania samochód, pierwotnie zakupiony na niego, jako na osobę prywatną, oraz na inną osobę, wówczas istnieją dwie moŝliwości związane z ujęciem transakcji sprzedaŝy takiego samochodu: 1. sprzedaŝ udziału w samochodzie na podstawie faktury VAT (tylko w zakresie części, w jakiej jest właścicielem) w takiej sytuacji, jeśli podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT przy zakupie oraz samochód uŝytkowany był w ramach działalności przez okres co najmniej 6 miesięcy 2. wycofanie samochodu z działalności gospodarczej a następnie sprzedaŝ udziału we własności samochodu na podstawie umowy cywilnoprawnej, naleŝy jednak pamiętać, Ŝe kwota uzyskanego przychodu stanowić będzie przychód z działalności, jeśli taka transakcja zostanie dokonana przed upływem 6 lat od wycofania środka trwałego z ewidencji środków trwałych. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe składniki majątku wykorzystywane w działalności gospodarczej jako środki trwałe w momencie wycofania powinny zostać wykreślone z ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. 14 S t r o n a

15 Wykreślenie środka trwałego z ewidencji następuje na podstawie oświadczenie podatnika, w którym naleŝy określić: wycofywany środek trwały (podać jego nazwę, typ), pozycję w ewidencji środków trwałych, datę wprowadzenia środka trwałego do ewidencji, dokument, na podstawie którego został do niej wpisany, oraz wartość początkową, datę wykreślenia z ewidencji środków trwałych oraz wskazać przyczynę wycofania z działalności gospodarczej (czyli w tym przypadku sprzedaŝ). Jeśli sprzedaŝ samochodu nastąpi po upływie 6 lat od wycofania tego środka trwałego, wówczas transakcja taka nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej po stronie przedsiębiorcy. Darowizna samochodu Darowanie samochodu przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą osobom bliskim skutkuje brakiem konieczności odprowadzania podatku dochodowego czy podatkiem od spadków i darowizn z tytułu takiej transakcji. Przez osoby bliskie naleŝy rozumieć: małŝonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest zgłoszenie własności rzeczy do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy. Nie ma obowiązku zgłoszenia otrzymanej darowizny jeśli wartość darownaego samochodu nie przekroczy kwoty zł lub jeśli darowizna została dokonana na podstawie aktu notarialnego. NaleŜy pamiętać, Ŝe niedotrzymanie warunku zgłoszenia nabycia darowizny samochodu naczelnikowi urzędu skarbowego skutkuje utratą prawa do zwolnienia z opodatkowania. W konsekwencji otrzymanie darowizny opodatkowane jest na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej, co oznacza, Ŝe opodatkowaniu podlega darowizna o wartości powyŝej kwoty zł. Jeśli zdarzyłoby się, Ŝe obdarowany powoła się na otrzymanie darowizny, ale nie uiści naleŝnego podatku wówczas stawka podatku wzrasta do 20%. Likwidacja lub utrata samochodu służbowego W przypadku utraty środka trwałego, np. w wyniku kradzieŝy, strata nie jest naszym kosztem uzyskania przychodu, jeŝeli samochód nie był objęty ubezpieczeniem AC. JeŜeli natomiast ubezpieczyliśmy pojazd, kosztem będzie jedynie ta wartość, której nie pokryliśmy odpisami amortyzacyjnymi czy teŝ odszkodowaniem za utracony środek trwały. Przychodem natomiast będzie kwota odszkodowania otrzymanego od ubezpieczyciela. 15 S t r o n a

16 Samochód niebędący składnikiem majątku firmowego Zbycie samochodu niebędącego środkiem trwałym ale wykorzystywanego na potrzeby prowadzonej działalności nie powoduje powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej. Odliczenie podatku VAT przy zakupie samochodu i paliwa do jego napędu Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym wprowadziła na 2011 r. nowe regulacje dotyczące odliczania podatku VAT przy zakupie samochodów oraz paliw. Ograniczone prawo do odliczenia podatku VAT W tzw. okresie przejściowym od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. obowiązywać będzie jednakowy limit odliczeń od samochodów z kratką oraz paliw uŝywanych do ich napędu tak jak dla samochodów osobowych. Podatnikom przysługuje ograniczone prawo do dokonania odliczenia podatku VAT tj. w wysokości 60% jednak nie więcej niŝ zł od: - kwoty podatku określonej na fakturze lub - podatku naleŝnego z tyt. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub -kwoty podatku naleŝnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca. Określone limity przy dokonywaniu odliczeń podatku VAT dotyczą samochodów (pojazdów) o dopuszczalnej ładowności powyŝej 500 kg i dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony. Pełne prawo do odliczenia podatku VAT W niektórych przypadkach podatnicy mają takŝe prawo do pełnego odliczenia podatku VAT. Dotyczy to w szczególności samochodów (pojazdów), które z zasady wykorzystywane są do prowadzenia działalności gospodarczej. Obowiązujące limity nie mają zastosowania przy odliczaniu podatku VAT - zarówno przy zakupie samochodu jak i paliwa do ich napędu w stosunku do: 1. samochodów spełniających następujące kryteria: mających jeden rząd siedzeń, oddzielony od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie regulacji o ruchu drogowym (do podrodzaju): np. wielozadaniowy, van, mających więcej niŝ jeden rząd siedzeń, oddzielonych od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona jest po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi przekracza 50% długości pojazdu. (w celu obliczenia takiej proporcji naleŝy przyjąć, iŝ długość pojazdu stanowi odległość pomiędzy 16 S t r o n a

17 dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu a tylną krawędzią podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzonej w linii poziomej wzdłuŝ pojazdu pomiędzy dolną krawędzią przedniej szyby pojazdu, a punktem wyprowadzonym w pionie od tylnej krawędzi podłogi części pojazdu przeznaczonej do przewozu ładunków). posiadających otwartą część przeznaczoną specjalnie do przewozu ładunków np. pojazdy typy pick-up, mających wyodrębnioną kabinę kierowcy oraz nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków. Nadwozie oraz kabina kierowcy stanowią dwa konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu. 2. Pojazdów samochodowych określonych pojazdami specjalnymi (w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o szczególnych przeznaczeniach) np. koparki, pomoc drogowa, samochód pogrzebowy. 3. Pojazdów samochodowych skonstruowanych w sposób specjalny do przewozu minimum 10 osób (w tym kierowca) jeśli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika przeznaczenie do przewozu wspomnianej ilości osób. 4. Sytuacji, w których przedmiotem działalności podatnika jest: - odsprzedaŝ tych samochodów lub - oddanie samochodów (pojazdów) w odpłatne uŝywanie na podstawie umowy najmu, dzierŝawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze na okres nie krótszy niŝ sześć miesięcy. NaleŜy takŝe pamiętać, iŝ potwierdzeniem spełnienia przez dany pojazd kryteriów dających prawo do odliczenia podatku VAT jest zaświadczenie o badaniu technicznym pojazdu wydane przez okręgową stację kontroli pojazdów. Wraz z zaświadczeniem podatnik powinien takŝe posiadać dowód rejestracyjny pojazdu zawierający właściwą adnotację o spełnieniu wymaganych warunków. Podatnicy znajdujący się w posiadaniu opisanych wyŝej pojazdów mogą w trakcie ich uŝytkowania dokonywać zmian w ich stanie technicznych. Wówczas, moŝliwe jest, iŝ po wprowadzeniu takich zmian samochód (pojazd) przestanie spełniać wymagania, które wcześniej stanowiły podstawę do dokonania odliczeń podatku VAT. W takiej sytuacji, zaistnieje konieczność dokonania korekty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym podatnik dokonał odliczenia. Uwaga! NaleŜy równieŝ pamiętać o moŝliwości dokonywania odliczenia podatku VAT w 2011 r. od czynszu leasingowego samochodów z kratką, jeśli umowa leasingu została zawarta do końca 2010 r., a w okresie do 31 stycznia 2011 r. umowa została zarejestrowana we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym. 17 S t r o n a

18 Podsumowanie Kategoria Samochód osobowy Samochód ciężarowy VAT Koszty Odliczenie VAT przy zakupie Odliczenie VAT przy zakupie paliwa Opodatkowanie VAT sprzedaży po ½ roku używania samochodu Ograniczenie odpisów amortyzacyjnych Ograniczenie KUP z tyt. ubezpieczenia AC Limitowane maks zł Bez ograniczeń Brak Zwolniona Powyżej równowartości EUR odpisy nie stanowią KUP Powyżej równowartości EUR odpisy nie stanowią KUP Bez ograniczeń Opodatkowana 23% Bez ograniczeń Bez ograniczeń Amortyzacja liniowa Możliwa Możliwa Amortyzacja degresywna Niemożliwa Możliwa Amortyzacja jednorazowa pomoc de minimis Niemożliwa Możliwa Optymalizacja podsumowanie Leasing operacyjny podatkowo najbardziej korzystny jest w sytuacji, kiedy przedsiębiorca zdecydowałby się na samochód osobowy, o wartości początkowej przekraczającej równowartość EUR. W przypadku przedsiębiorców uŝywających dla potrzeb działalności gospodarczej samochodów prywatnych opłacalne jest wprowadzenie samochodu do ewidencji środków trwałych i rozpoczęcie dokonywania amortyzacji (zwiększenie kosztów). W przypadku samochodów uŝywanych korzystnie jest zwiększyć stawkę amortyzacji i dokonywać odpisów w wysokości 40% rocznie. Samochody osobowe, zakupione przez przedsiębiorców, których wartość początkowa przekracza EUR opłaca się sprzedać przed zakończeniem amortyzacji, bowiem kosztem uzyskania przychodów będą równieŝ odpisy, które nie stanowiłyby kosztu uzyskania przychodu. W przypadku ryczałtowców warto jest obniŝyć stawkę amortyzacji z tego względu, Ŝe w przypadku, gdyby zaszłą konieczność zmiany formy prowadzonej ewidencji na KPIR (opodatkowanie według zasad właściwych dla podatku liniowego lub zasad ogólnych) nastąpi kontynuacja dokonywania odpisów amortyzacyjnych, a więc im więcej zostanie tym lepiej, bo 18 S t r o n a

19 podatnik będzie miał większe koszty uzyskania przychodu. Dla przypomnienia: ryczałtowcy opłacają podatek od przychodu, zatem nie rozliczają kosztów uzyskania przychodu. Przy sprzedaŝy samochodu przed upływem 6 lat od dokonania wycofania samochodu z działalności bardziej opłacalne jest dokonanie darowizny na osobę bliską, a następnie dokonanie sprzedaŝy przez tą osobę. W przypadku zakupu samochodu osobowego warto jest rozwaŝyć przeznaczenie samochodu przez co najmniej 6 miesięcy na wynajem, wówczas pozwoli to na odliczenie podatku VAT przy zakupie samochodu. Uwaga: przedsiębiorca powinien mieć wcześniej rozszerzony wpis do EDG o wynajem samochodu oraz w okresie tych 6 miesięcy nie moŝe mieć wydatków eksploatacyjnych świadczących o uŝywaniu przez przedsiębiorcę samochodu. NaleŜy pamiętać, Ŝe w przypadku sprzedaŝy takiego samochodu transakcję będzie trzeba opodatkować 23% VAT. 19 S t r o n a