Jak przygotować dobrą prezentację?

Transkrypt

1 Jak przygotować dobrą prezentację? Marcin Paweł Sadowski 1 Warszawa, W głównej części poniŝszego tekstu przedstawiam podstawowe zasady przygotowywania dobrej prezentacji komputerowej. Dobrej to znaczy z jednej strony czytelnej i spełniającej swoje funkcje, a z drugiej ładnej i przyjemnej do oglądania. Na zakończenie przedstawiam ogólne zasady przygotowywania prezentacji niekoniecznie komputerowej oraz zasady przedstawiania prezentacji i prowadzenia wykładu. 1 Autor jest świadomy, Ŝe niniejszy tekst nie wyczerpuje całości problemu, pewne fragmenty wymagają jeszcze sprecyzowania lub uzupełnienia, dlatego będzie bardzo wdzięczny za wszelkie uwagi i komentarze odnośnie prezentowanej treści. Adres kontaktowy z autorem tekstu: msadow@gmail.com Aktualnej wersji naleŝy szukać pod adresem 1

2 Spis treści SPIS TREŚCI PRZEDMOWA ZANIM ZABIERZEMY SIĘ DO TWORZENIA PREZENTACJI PYTANIA KLUCZOWE SPRAWY WSTĘPNE O PREZENTACJI CZĘŚCI SKŁADOWE PREZENTACJI CZAS TRWANIA PREZENTACJI ZADANIA PREZENTACJI I SLAJDU ZASADY TWORZENIA PREZENTACJI ORGANIZACJA SLAJDU TEKST NA SLAJDZIE KOLORYSTYKA ILUSTRACJE I ANIMACJE PRAWA AUTORSKIE NOTATKI PRELEGENTA PRZED PREZENTACJĄ PREZENTACJA KOMPUTEROWA TO NIE WSZYSTKO JĘZYK I WYMOWA POSTAWA I GESTYKULACJA NA ZAKOŃCZENIE BIBLIOGRAFIA

3 1. Przedmowa W dzisiejszych czasach bardzo często stajemy przed koniecznością zaprezentowania swojej wiedzy, swojej osoby lub innych informacji przed większym gronem osób. Prezentacja na lekcji w szkole lub na maturze, seminarium na wyŝszej uczelni, prelekcja w zakładzie pracy, wykład instruktaŝowy to tylko niektóre z takich sytuacji. Dawniej, kiedy technika komputerowa, nie była tak rozwinięta i popularna (lub wręcz jej wcale nie było) prelegent przygotowywał notatki na papierze i w czasie wykładu zapisywał najwaŝniejsze informacje kredą na tablicy uzupełniając je o proste schematy a całą treść przekazywał słownie. Mógł on teŝ ewentualnie wykorzystywać przygotowane wcześniej przez innych mapy, obrazy i modele ogólnego zastosowania. Rys. 1. Wykład przy tablicy [Źródło: Internet] Później w wykładzie pomagały slajdy tworzone na przezroczystej folii plastikowej prezentowane na ekranie za pomocą rzutnika transparecji (foligramów). Sytuacja taka była o tyle wygodniejsza, Ŝe prelegent mógł je zawczasu, przed wykładem przygotować, umieszczając nawet bardziej skomplikowane rysunki i schematy. Poza tym umieszczał to, co było mu potrzebne i nie musiał korzystać z ogólnych materiałów prezentacyjnych udostępnianych przez salę wykładową. Obecnie kaŝda sala wykładowa wyposaŝona jest w komputer i projektor multimedialny, a dostęp do programów typu Power Point lub OpenOffice Impress nie stanowi juŝ problemu. Daje to ogromne moŝliwości i nie dość, Ŝe umoŝliwia przygotowane prezentacji duŝo przed wykładem, ale równieŝ pozwala na wzbogacenie 3

4 jej o własne ilustracje i schematy, kopie map, i oryginalnych rysunków, jak równieŝ o animacje i symulacje. Powoduje to, iŝ przygotowując się do wystąpienia nie unikniemy w dzisiejszych czasach konieczności stworzenia prezentacji komputerowej. Rys. 2. Rzutnik transparencji (po lewej) oraz projektor multimedialny (po prawej) [Źródło: Microsoft Clipart Gallery] Ale jak dobrze zrobić prezentację, w tym komputerową? W głównej części poniŝszego tekstu przedstawiam podstawowe zasady przygotowywania dobrej prezentacji komputerowej. Dobrej to znaczy z jednej strony czytelnej i spełniającej swoje funkcje, a z drugiej ładnej i przyjemnej do oglądania. (Bo na co komu prezentacja kolorowa i z wodotryskami jeŝeli dekoncentruje słuchaczy i odciąga ich myśli od tematu przewodniego wykładu? Nie co lepsza, ale nuŝąca jest teŝ prezentacja co prawda na temat, ale niestarannie lub chociaŝby nieprofesjonalnie przygotowana.) Na zakończenie przedstawiam ogólne zasady przygotowywania prezentacji niekoniecznie komputerowej oraz zasady przedstawiania prezentacji i prowadzenia wykładu. 4

5 2. Zanim zabierzemy się do tworzenia prezentacji 2.1. Pytania kluczowe Przed przystąpieniem do tworzenia prezentacji naleŝy zawsze zastanowić się nad kilkoma sprawami i odpowiedzieć sobie na następujące pytania: Kto jest odbiorcą? Dla kogo ma być przeznaczona prezentacja? Czy odbiorcami będą specjaliści znający zwroty techniczne, czy teŝ osoby nie zaznajomione z tematem? Jaka ma być forma? W jaki sposób będzie przedstawiana odbiorcom? Czy w czasie prelekcji przedstawiana będzie tylko prezentacja, czy teŝ wykorzystywany będzie na przykład rzutnik foliogramów (transparencji)? A moŝe wykład uzupełniony będzie doświadczeniem, inscenizacją lub innym pokazem? Czy jest to jednorazowa prezentacja na ten temat, czy jeden wykład z dłuŝszej serii? Jaki jest temat? Jakiemu celowi ma słuŝyć dana prezentacja? Czy ma to być wykład popularnonaukowy czy instruktaŝowy? A moŝe jest to prezentacja do wykładu akademickiego? Co jest myślą przewodnią? Jakie informacje przede wszystkim chcemy przekazać? Czy chcemy skupić się nad jednym problemem, czy teŝ przekazać ogólny obraz sytuacji? 2.2. Sprawy wstępne JeŜeli wiemy juŝ kto będzie odbiorcą naszej prezentacji, jaka ma być jej forma, co będzie jej tematem, w dalszej kolejności trzeba przygotować (lub zorientować się czy będą łatwo dostępne przed prezentacją) wszystkie potrzebne materiały: teksty, multimedia, rekwizyty, pomoce dydaktyczne. Podając w prezentacji przykłady dbajmy, aby były one konkretne, nie abstrakcyjne. W przypadku danych statystycznych waŝniejszy i łatwiej zapamiętywany jest przez słuchaczy ogólny trend niŝ konkretne wartości. Cytując natomiast czyjeś wypowiedzi i opinie zadbajmy, aby były one sprawdzone a ich autor był znany (w szczególności słuchaczom prelekcji). Pamiętajmy, Ŝe w niektórych przypadkach trzeba mieć pozwolenie na publikację czyichś wypowiedzi. Wiedząc juŝ co będzie w prezentacji naleŝy zaplanować kolejność slajdów w prezentacji, czyli przygotować ogólny projekt prezentacji. Trzeba teŝ sprawdzić, czy prezentacja jest spójna, czyli na przykład czy kolejny slajd jest bezpośrednią kontynuacją poprzedniego (a nie np. piątego wcześniej) lub czy w czasie prezentacji nie będzie potrzeby przeskakiwania dalej niŝ do następnego lub poprzedniego slajdu. 5

6 3. O prezentacji 3.1. Części składowe prezentacji Dobrze przygotowana prezentacja powinna zawierać kilka podstawowych części. Dzięki nim słuchacz wiedzieć będzie, gdzie się kończy jedna część wystąpienia a zaczyna kolejna, czy prelegent chce coś jeszcze powiedzieć itd. Do tych części naleŝą: slajd tytułowy Zawiera tytuł prezentacji, imię i nazwisko prelegenta, nazwę i logo instytucji organizującej prelekcję i/lub nazwę i logo instytucji, do której przynaleŝy prelegent, ewentualnie nazwę seminarium itp. Na slajdzie tytułowym naleŝy teŝ zamieścić pełną datę lub chociaŝby sam rok przygotowania prezentacji. UmoŜliwi to odtworzenie po pewnym czasie kiedy ona powstała i na ile aktualne są zawarte w niej treści. Przy slajdzie tytułowym prelegent ma czas na przywitanie słuchaczy, przedstawienie się oraz poinformowanie o temacie prezentacji. wstęp, cel prezentacji Krótkie, jednozdaniowe wprowadzenie oraz przedstawienie problemu, który będzie omawiany. plan prezentacji Zawiera główne punkty prezentacji. Ta część jest potrzebna, aby zorientować słuchaczy, o czym będzie wystąpienie. Planu nie zamieszcza się w krótkich prezentacjach mających trwać tylko kilka lub kilkanaście minut. właściwa treść prezentacji Liczba slajdów zawierających właściwą treść prezentacji zaleŝy od tematu wystąpienia oraz od jego formy głównie tekst z niewielką liczbą ilustracji, czy teŝ przewaŝająca liczba slajdów z ilustracjami? podsumowanie Zawiera wnioski końcowe lub informacje, które naleŝy zapamiętać. podziękowania i poŝegnanie Tutaj umieszcza się na przykład źródła wykorzystanych informacji, nazwiska osób pomocnych przy tworzeniu wystąpienia, kontakt z prelegentem. Nie powinno umieszczać się na końcu prezentacji słowa Koniec. Takie słowo moŝe być przez niektórych słuchaczy odebrane jako to juŝ koniec, idźcie sobie. 6

7 Tytuł Cel Plan wstęp Treść zakończenie Podsumowanie Podziękowania Rys. 3. Elementy prezentacji Etap wstępny nie powinien przekraczać 15% całości wystąpienia, natomiast zakończenie 10%. Pozostały czas przeznaczony jest na właściwą treść Czas trwania prezentacji Czas trwania jednej części prezentacji nie powinien przekraczać 45 minut. Aktywność słuchaczy jest największa w początkowych i końcowych minutach wystąpienia. Zbytnie wydłuŝanie prezentacji wydłuŝa równieŝ czas małej aktywności słuchaczy efektywnie słuchacze zapamiętują mniej informacji. DłuŜsze wystąpienie naleŝy podzielić na kilka osobnych części, z minutowymi przerwami między nimi. 7

8 aktywność słuchaczy Mała aktywność przez ~55 min Mała aktywność przez ~30 min 45 min 70 min czas Rys. 4. Czas trwania prezentacji a aktywność słuchaczy. Przedstawione czasy są tylko szacunkowe i mogą zmieniać się pod wpływem czynników zewnętrznych (liczba słuchaczy, warunki atmosferyczne, jakość powietrza w sali prelekcyjnej itp.). W podtrzymaniu podwyŝszonej aktywności słuchaczy pomaga teŝ zmienianie metody prezentacji. Na przykład monotonny wykład z ciągłą prezentacją kolejnych tekstów na slajdach, moŝna od czasu do czasu urozmaicić o krótki pokaz lub dygresję. JeŜeli prelegent większą część wykładu siedzi lub stoi w jednym miejscu, warto aby raz na kilkanaście minut wstał i przeszedł się wzdłuŝ pierwszego rzędu siedzeń. Oczywiście nadmierna ruchliwość prelegenta moŝe skutkować wręcz przeciwnymi skutkami: słuchacze zajęci obserwacją poczynań wykładowcy przestaną zwracać uwagę na omawiany temat Zadania prezentacji i slajdu WaŜnymi pytaniami, jakie trzeba sobie postawić przed rozpoczęciem przygotowywania prezentacji jest Po co w moim wystąpieniu jest prezentacja? Jakie jest jej zadanie?. Odpowiedzi mogą tutaj być dwie: Prezentacja moŝe być uzupełnieniem wypowiedzi prelegenta o takie obiekty, których nie moŝna przekazać słowami: zdjęcia, ilustracje, schematy, mapy, wykresy, dźwięki, animacje, symulacje, filmy itp. W takiej sytuacji prelegent często odwołuje się do prezentowanych na slajdzie treści, komentuje je, wskazuje na nowe szczegóły. Prezentacja moŝe teŝ być streszczeniem wypowiedzi prelegenta i zawierać najwaŝniejsze pojęcia i hasła omówione szczegółowo przez prelegenta. Wówczas często prezentacja Ŝyje sama sobie, tzn. kolejne slajdy pokazywane są tylko po to, aby wskazać (np. zamyślonym) słuchaczom bieŝący tok wypowiedzi. W takim przypadku prezentacja nie niesie Ŝadnych dodatkowych informacji. Zazwyczaj jednak prezentacja łączy oba te zadania. JednakŜe pojedynczy slajd albo uzupełnia, albo streszcza wypowiedź, nie mieszając obu tych zadań. 8

9 4. Zasady tworzenia prezentacji 4.1. Organizacja slajdu Odbiorca zwraca największą uwagę na górną część slajdu, a szczególnie lewy górny róg. Nie naleŝy w tym miejscu umieszczać zbędnych elementów graficznych (typu klipart). Nie bez powodu nagłówek slajdu (najwaŝniejszy obiekt na slajdzie) znajduje się właśnie w jego lewym górnym rogu. Unikaj natłoku informacji na pojedynczym slajdzie. Lepiej podawać słuchaczowi informacje stopniowo, w małych porcjach, niŝ wszystko na raz. Zbyt duŝo informacji podanych w jednej chwili moŝe przytłoczyć słuchacza lub go zdezorientować. Podanie slajdu przepełnionego treścią powoduje, Ŝe słuchacz nie wie czy słuchać dalej prelegenta, czy zająć się czytaniem i podziwianiem slajdu. Skutek jest oczywisty: słuchacz nie wie ani co powiedział prelegent, ani co dokładnie jest na slajdzie. Prezentacja Dokument przedstawiający dany temat. Występuje w postaci elektronicznej, najczęściej z rozszerzeniem.ppt. Najbardziej znanym programem do tworzenia prezentacji jest Microsoft PowerPoint lub OpenOffice.org Impress. Prezentacja jest zwykle animowana, zaopatrzona w tekst, grafikę, filmy, dźwięki. Często istnieje moŝliwość wyświetlenie prezentacji na projektorze. Prezentacja jest bardzo pomocna dla nauczycieli, wykładowców i organizatorów spotkań informacyjnych. Prezentacja Dokument przedstawiający dany temat Najczęściej w postaci elektronicznej Microsoft PowerPoint OpenOffice.org Impress Cechy prezentacji: animowana, tekst, grafika, filmy, dźwięki. Rys. 5. Zły i dobry dobór ilości tekstu na slajdzie JeŜeli decydujesz się umieścić swoje nazwisko bądź logo swojej szkoły lub instytucji na kaŝdym slajdzie, zadbaj, by nie był to główny element tego slajdu Tekst na slajdzie Nie naleŝy umieszczać za duŝo tekstu na jednym slajdzie: ogranicz się do kilku linijek zwięzłego, hasłowego tekstu. Nie dotyczy to cytowanych definicji, fragmentów czyjejś wypowiedzi lub innego dokumentu, które naleŝy przytaczać w całości, bez skróceń. Ale przesadna ilość tekstu zmusi do zmniejszenia rozmiarów czcionki. Stosuj odpowiednio duŝą czcionkę, nie mniejszą niŝ 18 punktów. Tekst staje się całkowicie nieczytelny, gdy zapisany jest czcionką mniejszą niŝ 12 punktów. Na przykład zastosuj takie rozmiary czcionek: tytuły 36 punktów, główne punkty punktów, podpunkty punktów. 9

10 Tytuł slajdu 36 pkt. Punkt główny 28 pkt. o Podpunkt 24 pkt. o Podpunkt 24 pkt. Minimalna wielkość 18 pkt. Punkt główny 28 pkt. Rys. 6. Rozmiary czcionek prezentacji Stosuj czytelną czcionkę, najlepiej bezszeryfową, najlepiej Arial. Czcionki szeryfowe (np. Times), przy umiejętnym stosowaniu są czytelne, ale naleŝy z nimi uwaŝać. Niedopuszczalne jest stosowanie czcionek typu pisanka one moŝe dobrze wyglądają na wydruku, ale na ekranie stają się mało wyraźne i znacznie utrudniają odczytanie tekstu. Rys. 7. Przykłady dobrych i złych czcionek Nie pisz wielkimi literami. TAKIM TEKSTEM DAJESZ ZNAĆ SŁUCHACZOWI, śe NA NIEGO KRZYCZYSZ. Poza tym tekst zapisany duŝymi literami o wiele trudniej się czyta, poniewaŝ rozpoznajemy słowa nie tylko na podstawie zestawienia liter, ale równieŝ po ich kształcie. Spróbuj przeczytać oba poniŝsze teksty (fragment z Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza) i zastanowić się, który było Ci łatwiej przeczytać. 10

11 Trup padł gęsty, bo tam mąŝ uderzał na męŝa, miecz na miecz. Sam wojewoda, zasadziwszy za pas buzdygan, a porwawszy koncerz od pacholika, pracował w pocie czoła, sapiąc jak miech kowalski. Przy nim dwóch panów Sieniutów, panowie Kierdeje, Bohusławscy, Jełowiccy i Połubińscy uwijali się jak w ukropie. TRUP PADŁ GĘSTY, BO TAM MĄś UDERZAŁ NA MĘśA, MIECZ NA MIECZ. SAM WOJEWODA, ZASADZIWSZY ZA PAS BUZDYGAN, A PORWAWSZY KONCERZ OD PACHOLIKA, PRACOWAŁ W POCIE CZOŁA, SAPIĄC JAK MIECH KOWALSKI. PRZY NIM DWÓCH PANÓW SIENIUTÓW, PANOWIE KIERDEJE, BOHUSŁAWSCY, JEŁOWICCY I POŁUBIŃSCY UWIJALI SIĘ JAK W UKROPIE. Nie powinno stosować się więcej niŝ dwóch, trzech rodzajów czcionek w obrębie jednej prezentacji. KaŜdy slajd powinien mieć tytuł. Wyjątkiem mogą być slajdy zawierające jeden, duŝy rysunek, schemat lub ilustrację. Nie centruj wypunktowań. Wypunktowanie ( ) samo w sobie jest po to, aby wymienić wyrównane do lewej hasła. Wyśrodkowane wypunktowanie staje się trudne do śledzenia wzrokiem i odczytania. Niedopuszczalne są błędy ortograficzne korzystaj z podstawowych narzędzi językowych do sprawdzania pisowni dostępnych w komputerze. Unikaj błędów typograficznych 2. Pamiętaj aby: nie wstawiać spacji przed kropką, przecinkiem, wykrzyknikiem, pytajnikiem; nie wstawiać spacji między tekstem a obejmującymi je cudzysłowami lub nawiasami; stosować cudzysłowy... zamiast znaków cala "..."; nie pozostawiać na końcu linijki krótkich jedno-, dwuliterowych wyrazów: i, o, u, w, z, lub, nie, czy, ale itp. jak równieŝ tytułów prof., mgr., inŝ. itd. oraz skrótów typu ul., al., np., tj., tzn.; nie przenosić do następnej linijki jedynie wyrazów typu itd., itp., w. (wiek), r. (rok) oraz symboli jednostek miar; unikać dzielenia wyrazów między dwa wiersze (dzielenie wyrazów w tytule i nagłówkach jest całkowicie niedopuszczalne); daty zapisywać tylko w poprawnych postaciach: , , 17 II 1998, 17 lutego 1998; zakresy dat w postaci ; przełomy lat w postaci 1998/1999 (lub 1998/99) Kolorystyka Kolorystyka i tło mają wspomagać prezentację, a nie dominować. Pamiętaj, Ŝe kaŝdy kolor sam w sobie niesie juŝ pewną informację i tworzy nastrój. Nie kaŝdy kolor pasuje do omawianego zagadnienia. Podświadomie kojarzymy kolory z pewnymi wartościami, zdarzeniami czy stanami. Odpowiednie uŝycie barw umoŝliwia podkreślenie treści znajdujących się w prezentacji Więcej o typografii m.in. w ksiąŝce Roberta Chwałowskiego Typografia typowej ksiąŝki oraz na stronie internetowej Typografia.ogme.pl Więcej na stronach internetowych: Znaczenie koloru w reklamie oraz Kolory a nasze Ŝycie - symbolika i znaczenie kolorów 11

12 niebieski brąz fiolet róŝ czerwień pomarańcz Ŝółć zieleń biel szrość czerń informacja; prawda, dostojeństwo, władza, chłód, melancholia, cięŝkość, woda, niebo, spokój, zaufanie, czystość, lojalność, profesjonalizm, sukces ziemia, prostota, ciepło bogactwo, królewskość, wyrafinowanie, inteligencja, sprawiedliwość, luksus, fantazja, sen, król słodkość, niewinność, młodość, kobiecość niebezpieczeństwo; nagłość, namiętność, gorączka, miłość, krew, władza, siła; W małych ilościach stymuluje. Pobudza apetyt. ostrzeŝenie; komfort, kreatywność, zabawa, dostępność ostroŝność; słońce, szczęście, złoto, zachwyt, ciepło, Ŝywość bezpieczeństwo; natura, zdrowie, wesołość, środowisko naturalne, pieniądze, roślinność, nadzieja, Ŝycie, wzrost, szczęście, harmonia czystość, nieskalanie, pokój, zimny, małŝeństwo, dziewictwo, estetyczność, jasność, pustka nowoczesność, neutralność, rezerwa siła, moc, elegancja, magia, zagadka, noc Jako Ŝe niebieski kojarzony jest ze spokojem najlepiej stosować przyciemniony kolor niebieski (ale nie jaskrawoniebieski) jako tło slajdu. Wówczas tekst najlepiej zabarwić na kolor biały. Stosowanie białego tła i czarnych znaków jest niewłaściwe. W zaciemnionym pomieszczeniu duŝa, biała, jaskrawa powierzchnia ekranu bardzo razi w oczy i powoduje ich szybkie zmęczenie. UŜycie białego tła uzasadnione jest podczas prowadzenia prezentacji w jasnym, oświetlonym pomieszczeniu (np. wykład, na którym studenci wykonują notatki w zeszytach). Nie przesadzaj z liczbą zastosowanych kolorów. Prezentacja to nie choinka i pomalowana wszystkimi, moŝliwymi kolorami z palety dekoncentruje słuchacza. Lepiej stosować róŝne odcienie jednego koloru, tylko z nielicznymi ozdobnikami i wyróŝnieniami w innym kolorze. Konsekwentnie stosuj kolory i czcionki. Utrzymanie jednakowej szaty graficznej (kolorystyka, czcionki, style, układ treści) na wszystkich slajdach świadczy o profesjonalizmie i nie dekoncentruje słuchaczy. Poprawnym jest teŝ wyróŝnianie odmiennym tłem poszczególnych części większej prezentacji, ale wówczas w obrębie jednej części tło jest stałe. Wyjątkiem mogą być slajdy zawierające jeden, duŝy rysunek, schemat lub ilustrację, gdzie tło moŝe być dostosowane do tła rysunku Ilustracje i animacje Elementy graficzne muszą być czytelne, a ich zadaniem jest wspomaganie tekstu. UwaŜaj z obrazami bitmapowymi (rastrowymi): nie powiększaj ich zanadto poniewaŝ tracą na ostrości i zaczyna być w nich widać poszczególne piksele. 12

13 Rys. 8. Porównanie jakości grafiki wektorowej i rastrowej (bitmapowej) przy powiększaniu. [Źródło: wikipedia.pl Nie naleŝy przesadzać z elementami graficznymi a zwłaszcza z klipartami. Lepiej nie umieścić klipartu w ogóle, niŝ umieścić taki, który nie odpowiada w pełni treści slajdu. Nie umieszczaj obrazka prezentującego duŝą liczbę szczegółów w tle, pod tekstem. Takie postępowanie powoduje, Ŝe trudno dobrać taki kolor tekstu, aby kontrastował się z tłem i tekst staje się nieczytelny. Ogromnym błędem jest umieszczenie obrazka w kontrastowych do tła kolorach w dolnej części slajdu. Wówczas oczy słuchaczy najpierw kierują się na ten element, a nie na tytuł lub początek tekstu (lewy, górny róg). Czasami warto podpisywać rysunki, w szczególności jeŝeli rysunki zastępują wypunktowaną listę haseł. Taka sytuacja będzie miała miejsce, jeŝeli np. prezentujemy zdjęcia róŝnych przedmiotów słuŝących do mierzenia długości. Kompresuj zdjęcia przed umieszczeniem ich w prezentacji. Dzięki temu plik z prezentacją będzie miał mniejsze rozmiary i będzie się szybciej wczytywał, a sama prezentacja płynniej odtwarzała. Umieszczenie animacji na slajdzie słuŝy objaśnianiu jakiegoś zjawiska lub uatrakcyjnieniu prezentacji. Przesadne uŝywanie animacji, najazdów, wyjazdów, pojawiających się i znikających elementów dezorientuje słuchaczy i odwraca ich uwagę od właściwej treści. Kolejność animacji powinna być zgodna z treścią. Pamiętaj, Ŝe nieanimowane elementy na slajdzie pojawiają się razem z tłem przed innymi elementami animowanymi. Po przygotowaniu prezentacji sprawdź, czy animacje odtwarzane są we właściwej kolejności i na którymś slajdzie nie pojawiają się zagubione elementy. Warto teŝ trzymać się zasady: albo animujemy wszystko na slajdzie, albo nic. 13

14 5. Prawa autorskie Pamiętaj o podaniu wszystkich źródeł wykorzystanych do prezentacji (autorów i tytułów cytowanych utworów, wykorzystanych materiałów ilustracyjnych, itp.). Pod kaŝdym materiałem zaczerpniętym z innej pracy napisz skąd on pochodzi lub przygotuj oddzielny slajd na końcu prezentacji zawierający bibliografię. Istnieją odpowiednie przepisy regulujące prawne aspekty uŝytkowania cudzego dzieła w przygotowywanej prezentacji. I tak, zgodnie z ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych 4 mamy co następuje: Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu [zdjęcia, wykresy, schematy itp. przyp. autora] oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu. 5 Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione utwory podczas [ ] imprez szkolnych i akademickich [ ], jeŝeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych lub wyborczych. 6 MoŜna korzystać z utworów w granicach dozwolonego uŝytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące moŝliwości Dz.U Nr 24 poz. 83, tekst ujednolicony Dz.U nr 90 poz Pełen tekst dostępny jest na stronie Internetowy System Informacji Prawnej pod adresem TamŜe, Art. 27 TamŜe, Art. 31 TamŜe, Art

15 6. Notatki prelegenta Nikt, nie jest w stanie zapamiętać całej treści prezentacji. Poza tym stres podczas wystąpienia niekorzystnie wpływa na szybkie przypominanie sobie róŝnych rzeczy. Dlatego konieczne jest, aby prelegent przygotował sobie pomoc w postaci notatek. Pamiętaj, Ŝe notatki, to notatki, a nie treść wystąpienia. Nie mogą zawierać pełnych zdań, takich, jakie będą wypowiadane przed słuchaczami. Notatki powinny być hasłowe, z krótkim czasem dostępu. Notatki dotyczące jednego slajdu muszą znajdować się w całości na jednej stronie kartki i nie mogą być podzielone na dwie strony. Najlepiej przygotowywać notatki jednostronnie, aby uniknąć szeleszczenia papierami w czasie prezentacji. W przypadku druku dwustronnego z całą pewnością dojdzie teŝ do sytuacji, w której prelegent robi zbędne przerwy przeznaczone na zweryfikowanie, czy odwrotna strona aktualnie trzymanej w ręku kartki została juŝ wykorzystana, czy jeszcze nie, czy kończąc aktualną stronę odwrócić kartkę na drugą stronę, czy wziąć kolejną kartkę? 15

16 7. Przed prezentacją Przed wystąpieniem sprawdź jak wygląda prezentacja w miejscu prelekcji. Sprawdź, czy projektor właściwie wyświetla kolory moŝe będzie trzeba coś poprawić. Niestety, ale większość projektorów (szczególnie starszych i bardziej wyeksploatowanych) przekłamuje kolory i to czasami znacznie. Sprawdź, czy komputer, na którym uruchomiona będzie prezentacja ma zainstalowane takie samo lub kompatybilne oprogramowanie, jak to, w którym stworzona została prezentacja uchroni to na przykład przed niespodziewanym przesunięciem się elementów na slajdzie oraz niekontrolowanym uruchamianiem animacji. Sprawdź, czy komputer, na którym uruchomiona będzie prezentacja ma zainstalowane takie same czcionki, jakie uŝyte zostały podczas tworzenia prezentacji. Brak jakiejś czcionki moŝe spowodować wyświetlanie nieczytelnych znaków, na przykład zamiast polskich znaków diakrytycznych. ZaŜółć gęślą jaźń ZaŜółć gęślą jaźń Za ó³æ gêœl¹ jaÿñ Za g l ja Rys. 9. Wynik niezgodności czcionek Upewnij się, Ŝe wszystkie niezbędne pliki związane z prezentacją, a niewłączone do pliku prezentacji (np. fragmenty nagrań wideo, nagrań dźwiękowych) są w jednym katalogu wraz z plikiem prezentacji unikniesz poszukiwania ich w czasie prelekcji. Upewnij się, Ŝe w komputerze, na którym zechcesz odtwarzać prezentację, jest stacja dysków, czytnik płyt lub odpowiedni napęd lub złącze, aby moŝna było zgrać i uruchomić prezentację (najlepiej gdybyś przekopiował cały katalog z prezentacją na dysk twardy komputera prezentacyjnego). 16

17 8. Prezentacja komputerowa to nie wszystko Prezentacja to nie tylko plik w komputerze, ale takŝe (a moŝe przede wszystkim!) sposób jej przedstawienia. Wygłaszanie prezentacji to sztuka mówienia Język i wymowa Zastanów się, jakie błędy językowe robisz najczęściej staraj się je wyeliminować. Unikaj takich zlepków słownych jak: dwie równe połowy, autentyczny fakt, prawdziwy fakt, całkowity monopol, krótki moment, niezamierzony błąd. NaduŜywane teŝ są zwroty typu: to znaczy, po prostu, szczerze mówiąc, prawda. O braku przygotowania lub małej orientacji w prezentowanej treści świadczą teŝ głosy, takie jak: eee, hmmmm, yyyy, tego, no 8.2. Postawa i gestykulacja Pamiętaj, Ŝe waŝnymi elementami prezentacji są teŝ postawa i gestykulacja prelegenta. Bardzo duŝo informacji przekazywanych jest niewerbalnie i chcąc nie chcąc słuchacze mogą bardzo łatwo rozpoznać na przykład znudzenie prelegenta 8. JeŜeli osoba prowadząca prezentację stoi, to nie powinna przyjmować postawy zgarbionej, lecz wyprostowaną, ale nie nadmiernie napręŝoną. Najbezpieczniej ręce trzymać za sobą w geście dłoń trzyma dłoń lub przed sobą ze splecionymi palcami. Niedopuszczalne jest trzymanie rąk w kieszeniach. Prelegent nie powinien teŝ krzyŝować rąk przed sobą tworzy w ten sposób barierę, która podświadomie jest odczytywana jako to co ja mówię jest jedynie prawdziwe, wy macie tego słuchać i stosować, i Ŝadnych pytań. 8 Więcej m.in. w ksiąŝce Allana Pease a Mowa ciała 17

18 M. P. Sadowski Jak przygotować dobrą prezentację? Rys. 10. Właściwa postawa stojąca oraz postawa z barierą JeŜeli osoba prowadząca prezentację siedzi, nie powinna rozkładać się na krześle lub pulpicie, przed którym siedzi. Ręce naleŝy trzymać na kolanach (jeŝeli nie siedzimy przy pulpicie) lub na blacie (jeŝeli siedzimy przy pulpicie), jedna dłoń na drugiej lub ze splecionymi palcami. Rys. 11. Właściwa postawa siedząca Nie tylko sama postawa prelegenta ma znaczenia podczas prezentacji, ale równieŝ jego gestykulacja. Warto zaznaczać pewne zwroty gestami, na przykład: 18

19 złapanie się za brodę podczas zapytania, rozłoŝenie rąk przed siebie w celu zaakcentowania duŝych rozmiarów lub wskazanie zbliŝonymi do siebie kciukiem i palcem wskazującym niewielkich rozmiarów. DuŜo informacji niesie teŝ ton głosu. Pamiętaj, Ŝe publiczność nastawiona jest pozytywnie do prelegenta, więc nie przepraszaj i nie tłumacz się. Mów pewnie, ale bez zbędnych ozdobników. 19

20 9. Na zakończenie Jeśli przed prezentacją zapomnisz o wszystkich wspomnianych radach pamiętaj przynajmniej, Ŝe: masz mówić zrozumiale, musisz wiedzieć po co mówisz, nie ucz się tekstu na pamięć, nie czytaj tekstu z kartki, mów z głowy, opanuj strach, najwaŝniejsze są: początek i zakończenie. Pamiętaj, aby: mówić wyraźnie, nie spieszyć się i nie mówić zbyt wolno, przerywać na chwilę w kluczowych punktach, zachowywać kontakt wzrokowy z odbiorcą, nie stać na drodze między słuchaczem a ekranem. 20

21 Bibliografia Informacje do tego tekstu pochodzą przede wszystkim z własnych doświadczeń autora oraz z poniŝszych ksiąŝek i stron internetowych. CHWAŁOWSKI ROBERT: Typografia typowej ksiąŝki, Gliwice, Wyd. Helion, 2002, ISBN PEASE ALLAN: Mowa ciała, Kielce, Wyd. Jedność, 2004, ISBN Kolory a nasze Ŝycie symbolika i znaczenie kolorów magia/magia4.htm Internetowy System Informacji Prawnej Typografia.ogme.pl, Znaczenie koloru w reklamie, 21