POLSKIE TOWARZYSTWO GLEBOZNAWCZE BADANIA NAD MIKROSRODOWISKAMI MECHOWCÓW

Transkrypt

1 27 POLSKE TOWARZYSTWO GLEBOZNAWCZE Prace Komisji Naukowych, Zeaz. m/25, 1980 Pawel Borowidk, Wojciech Niedbala Uniwersytet bn. A. Mickiewicza Poznan BADANA NAD MKROSRODOWSKAM MECHOWCÓW ACAR!, ORBATE/ WST~P Wyml!lganid zyciowe mechowców s,\ stosunkowo malo poznane. Na ogól roztocza te wykl!lzuj,\ powi,\zanloa z Okreslonymi czesciami biotopu. Wydaje sie wiec prl!lwdopodobne, ze o specyfice zgrupowan mechowców decyduja warunki mikrosrodowiskowe w obreble zespolów roslinnych. Celem prezentowanych wyników bade.n bylo wykl!lzanle: czy podobien~lwom florystycznym zespolów roslinnych towarzysz,\ podobienstwa 2:grupowl!ln mechowców, orl!lz czy istnieje zwi'\zek pomiedzy wystepowaniem pewnych gatunków mechowców a okreslonymi gatunkl!lmi rosun. Poznanie tego typu zaleznosci moze mlec znaczenie w badaniach zoocenologicznych, a tl!lkze dla metodyki pobierania próbek do ilosciowych i jakosciowych ocen roztoczy glebowych. TEREN BADAN Bade.nia prowadzono w naturalnym drzewostl!lnie bukowym lesnictwa Buczyna /nadlesnictwo "K,\ty, woj. pilskie/ na terenie Wielkopolski, o powierzchni 400 ha. Przecietny wiek drzew wynosi lat, a ich wysokosc okolo.. 30 m. Gleby bade.nego terenu wytworzone s,\ z glin zwalowych i piasków zalegajq,cych na glinie, zaliczane s,\ do gleb brunatnych, zas ze wzgledu na sklad mechaniczny s,\ to gliny sploaszczone, rzadziej piaski gliniaste, odwapnione na calej glebokosci profilu glebowego. Lasy lesnictwa Buczynl!l pod wzgledem fitosocjologicznym zakwalifikowano do dwóch zespolów: Melico - Fagetum. typicum i Fago - Quercetum petraea. W obrebie Melico - Fagetum typkum wyrózniono dwa warianty: warloant z MeUca unlflora i warloant z Poa nemoraiis. a/ Wartant z Melka unlflora wystepuje najczesciej na terenie plaskim lub nieznacznie nachyionym ku wschodowi w drzewostl!lnie jednogatunkowym - bukowym. W domieszce sporadycznie wystepuj,\ Quercus sesills,

2 28 Quercu& robur, Acer platanoides, Acer campestre. Podszyt wystepuje tylko w miejscach silnie przeswietlonych. b/ Wariant z Poe. nemoralis najczesciej spotykany na stokach pagórków stopniu nachylenia do 25, o ekspozycji pólnocnej lub pólnocno-zachodniej. U podnóza stoków gromadzi sie gruba warstwa sciólki zwiewana z górnych partii stoków. Wariant ien charakteryzuje duze zubozenie runa. Badaniami objeto obszary lezace w sasiedztwie pni dwóch drzew buka, które zostaly w pracach Jackowiaka /1977/ i Piaseckiego /1977/ oznaczone ""merami 1 wariant z J\1el1ca uniflora/ i nr 30 /wariant z Poa nemoralisi. Rosnace drz.?wo wplywa na charakter okrywy dna lasu i warunków fizycznych gleby w jego poblizu. nne sa stosunki wilgotnosciowe, inna jest sila wiatru. wplywajaca posrednio na glebokosc zalegania sciólki, okrywy snieznej, zamarzania gleby itp" niz miedzy drzewami. Pozwolllo to na ""yróznienie odrebnych pod wzgledem fitosocjologicznym platów. Wyznac zono je po obu stronach drzew w okreslonych transektach, W wariancie z!l1elica uniflora wyrózniono 6 pjatów rys. l, 2/: plat l - runo lesne po stronie pólnocno_schodniej drzewa, z dominujacym gatunkiem Melica unlflora, poza tym niellcznie wystepuje 8 innych gatunków roslin. Wilgotnosc gleby niewielka, okcid 15%, ph = 6,0. Zaleganie sciólki bardzo wysokie do 8 g/dcm2, Glebokosc zamarzania do 8 cm. Zaleganie okryv\'ysnieznej do 25 cm; - pjat l - plat po stronie poludniowo-zachodniej drzewa w odleglosci 20 cm od pnia, z rosllnnoscia zmieniona w. stosunku do runa lesnego plata l, z dominujacym gatunkiem runa Majanthemum bhol1um.wilgotnosc gleby okolo 14%. ph - 4,5. Glebokosc zalegania sciólki minimalna, zaledwie 1 g/dcm2, zaleganie okf"y:wysnieznej okolo 7,5 cm. Zawartosc K20 w glebie 6,0 mg/100 g, a P205-6,9 mg/loo g; - plat 11l- polozony po stronie poludniowo-zachodniej drzewa w odleglosci cm od pnia, plat z mchami oraz dominujaca Majanthemum blfolium. Wilgotnosc gleby przy pniu okolo 15%, nieco dalej az 30""' ph - 4,5. Zaieganie sciólki od 2-3,5 g/dcm2. Glebokosc zamarzania gleby maja, okolo 1,5 cm, zalegania okrywy snieznej duza, okolo 16 cm. Zawartosc K20 w glebie - 7 mg/l00 g, a P205-7,5 mg/100 g; - plat V - plat po stronie poludniowo-zachodniej drzewa, w odleglosci cm od pnia. W runie dominuje Mejenthemum bifollum, ponadto wystepuje Fagus suvauca s/. Wilgotnosc gleby bardzo wysoka, ok. 40""' ph _ 4,8. Glebokosc zalegania sciólki niewielka, ok. 2 g/dcm2, okrywy snieznej duza, okolo 15 cm. Nie stwierdzono ze.marzania gleby; - pet V - plat po atronie poludniowo-zachodniej drzewa, polozony w od-

3 29 - CJ~ o ;;:: 'c ~.~ -- "'/ ~ ~ ccj 'l: ~ -..: 2 E :;: ::J CJ,~ ~ ~ ()..... L.. _ Ul E ~ 8'... :;, 1) li "'- ~ ' " CJ ~ li:. c: ~.~ o 13 la ~... ~ ~ C: Cll ~ E 1J ~ c: ::1 :.:::.~ Ul :.::: o.q. o Q. Cll ~ C5 ~ o Cll c: & ~ i ~~»f J

4 30 Rys. 2. Zdjecie fitosocjologiczne wariantu wem nr,. - nachylenie powierzchni transektu,o, z Melica unif/ora pod drze-o - wystawa powierzchni SWW/,--." ""- v '' " w '1 - dtugosg podstawowego : ; l : poletka 20 cm : : : :: jpo!etka oznaczono 1-11/ : : : : :;~ l ' l NOZNO OlcfOnellum gotunleu heteromalla Pohlia nufans l1ojonthtmum htfo(tum Ne/t"ca Ulf1oro 1l~mone nemofolo Poa netrtofalt's Jte/of/o h%tleo PolY'JOnaiu", ",uhlflorum Ff15Us tlvo/tco /4 Goeolxlolon 601':u,,, cpoll'rle /ultulfl" --r-" -+- ",,,,, ", '\. Docl'l'is giomholo Adoro toscnatelllno Y/ola Jl"lt'estrls Frolltnus kcf(stór &ctopnu/qrt 'o fddosd

5 31 leglosci cm od pnia. W runie wystepuje 8 gatunków roslin. Wilgotnosc gleby w miare oddalania od pnia maleje od 30% do 13')E.,pH c od 5,0-5,5. Glebokosc zalegania sciólki dosc wysoka 3-5,5 g/dcm2, zaleganie okrywy snieznej ok. 16 cm. Nie stwierdzono zamarzania gleby. Zawartosc K20 w glebie' 6,0-8,0 mg/100 g, P205 6,7-8,6 mg/100 g; - plat V - runo lesne po stronie poludniowo-zachodniej drzewa, odlegle ponad 160 cm od pnia. W runie domi lujacym gatunkiem jest Melica uniflora, obok niej wystepuje jeszcze 9 innych gatunków roslin. Wilgotnosc gleby niewielka, okolo 15')(" ph - 5,5. Glebokosc zalegania sciólki dosc duza, okolo 7 g/dcm2, zaleganie okrywy snieznej ponad 16 cm. Gleba nie zamarza. Zawartosc od 4,9-10,0 mg/100 g. K20 w glebie od 5,0-6,0 mg/100 g, a P205 Sposród 6 platów roslinnych wyróznionych pod pniem drzewa nr l, V wariancie Melica uniflora, najwieksze podobienstwo florystyczne wykazuja platy i V - runa lesnego Mel1co-Fagetum typicum po stronie pólnocnowschodniej poludniowo-zachodniej drzewa. Wykazuja one takze duze podobienstwo badanych czynników abiotycznych. Róznice tkwia przede wszystkim w zaleganiu okrywy snieznej i glebokosci zamarzania gleby tab.1/. W sklad runa tego plata wchodzi 8 gatunków roslin zielnych. Bardzo podobnym platem do obu wyzej wymienionych jest plat V. Pod tym wzgledem jest on bardziej zblizony do platów l i V z Mellca uniflora niz do platów V z Majanthemum bifolium. Podobnie wartosci czynników abiotycznych stwierdzone w placie V wskazuja na wieksze podobienstwo do platów l V. Dla platów i V charakterystyczne jest wystepowanie w runie tylko jednego gatunku roslin - Majanthemum bitolum. Z czynników abiotycznych platy te wykazuja podobienstwo jedynie pod wzgledem odczynu gleby. Plat z mchami, florystycznie wyraznie rózni sie od wyzej wymienionych platów; takze wartosci badanych czynników abiotycznych sa bardzo zróznicowane i wykazuja mieszanine notowan pozostalych platów. W wariancie z Poa nemoralis wyrózniono tu 4 platy roslinne rys. 3, 4/:., plat l' - znajdujacy sie po stronie poludniowej w odleglosci cm od pnia. W runie lesnym dominuje poa nemorals, w mniejszym stopniu wystepuje Asperula odorata. Wilgotnosc gleby okolo 15'}b, ph = 5,5. Glebokosc zalegania okrywy snieznej przy samym pniu duza, do 10 cm. a w oddaleniu 4-8 cm. Glebokesc zamarzania 8-12 cm. Zawartosc K20 w g~ebie od 7,0-8,0 mg/100 g, a P205 od 2,0-5,0 mg/100 g; plat ' - przy pniu po stronie pólnocnej w odleglosci 0-80 crr od pnia drzewa, z dominujacymi 3 gatunkami mchów. Wilgotnosc gleby niska, 9-11%, ph - 5,5. Glebokosc zalegania okrywy snieznej b. zróznicowana

6 32 Noz>lo Pohlio rpfvnkll '/J/al/l Po/~,/dtlllrl oflel/tjotum D/cranello hele,omallo Hypnum rllpe,ula CUprelli(o'trle odo,afa Poo nemo'alis Hycel,'s ftg'os//s trlu,olis,u/gaf/s Rys.. Zdjecie fitosocjologiczne pod drzewem nr 30. woriantu z Poa nemoralis - nachylenie powierzchni transektu 21 o, - wystawa powierzchni tratlsektu N, - dlugost podstawowf1go po/f1lka transektowltgo 1,0 cm. / poletka oznaczono 1-9/ PJ~ Pn Cli l, l l l L- ---.J, l,, "'- :10,,, l.' V--- Rys.3 Runo w poblizu drzewa nr 30 /Fagus si/vat/col Wariant Z Poa nf1moralis w zltspole ro$/innym Mf1lico-Fagf1tum typ/wm.

7 od 2-13 cm. Glebokosc zamarzana gleby od 6-11 cm. Zawartosc K20 w glebie od S - 6 g/100g, a P205 od 4,0-5,2 g/100 g; - plat m' - po stronie pólnocnej, znajdujl:\cy sie w odleglosci cm od pnia; w runie dominuje Asperula odorata. Wilgotnosc gleby 11-20%, ph. 6,5. Glebokosc zalegania okrywy snieznej od 6-11 cm. _Glebokosc zamarzania gleby od 5-6 cm. Zawartosc K20 w glebie 5,0 mg/100 g, a P20S 4,8-5,8 mg/100 g; - plat V' - runo lesne po stronie pólnocnej, w odleglosci ponad 160 cm od pnia drzewa. W runie dominuje Asperula odorata, poza nia wystepuja jeszcze 3 gatunki roslin. Wilgotnosc gleby od 11-17'lb, phol6,s. Grubosc okrywy snieznej 6-12 cm. Zawartosc K20 w gieble wysoka, do 8,0 mg/100 g, a P20S 5,9-11,0 mg/100 g. Gleba nie zamarza. Najwieksze podobienstwo florystyczne wykazuja platy runa lesnego po stronie poludniowej pólnocnej drzewa /1' V'/, wartosci badanych czynników abiotycznych sa nieco zblizone. /tab.l/. Plat ' florystycznie zblizony jest do roslinnosci runa lesnego wystepujacego przy pniu drzewa w placie ', brak w nim jest jednak roslin spod pnia. Ponadto wartosci czynników abiotycznych blizsze sl:\ wartosciom charakterystycznym dla platów l' i t\" ni:i::odpowiednim wartosciom w placie roslinnosci przy pniu. Powierzchnia plata ' pokryta jest przez zwarty kobierzec mchów. Plat ten jest najmniej podobny do pozostalych tak:i::e ze wzgledu na wartosci analizowanych czynników abiotycznych. MATERAL METODY Próbki gleby sciólki z okreslonych platów roslinnych pobierano ilosciowo cylindrem metalowym o objetosci 36,7 cm3. Material pobierano dwa razy do roku, wiosna i jesienia w latach" Spod drzewa nr 1 zebrano 30 próbek wiosna i jesienia /5 próbek z kazdego plata/o Natomiast spod drzewa nr 30 zebrano jesienia 40 próbek /10 z ka:i::dego platal, a wiosna 20 próbek /po S z kazdego plata.f. Roztocze "'J'ptaszano w aparacie Tullgrena przez 3 dni, a nastepnie konserwowano w 75% etanolu. W celu latwiejszej dentyfikacji niektóre gatunki przeswietlano w kwasie mlekowym. Z wyróznionych pod drzewem nr 1 platach roslin l-vi zebrano 2988 okazów mechowców, nalezacych do 37 gatunków~, reprezentujacych 23 rodziny. W platach '-V' pod drzewem nr JE Wiekszosc okazów oznaczono do gatunku; okazy nieoznaczone zaklasyfikowano.do rodzajów: Tectocepheus, Oppia, Achipteria, Punctoribates i rodzin: Belbidae, Suctobelbidae. Nie oznaczono takze przynaleznosci gatunkowej roztoczy z podgrupy ptyctirna jpoza gatunkiem Steganacarus striculusj. 33

8 34 :'>0 znaleziono 2436 okazów tych zwierzat, nalezacych do 41 gatunków, reprezentujacych takze 23 rodziny. Dla wszystkich gatunków w poszczególnych platach obliczono wartosci no.stepuje,cych wskazników biocenologicznych: dominacje indywidualna, stalosc wystepowania, wskaznik Q. który posluzyl do przedstawienia wiernosci /F/ Kasprzak, Niedbala - wdruku/. Podobienstwo zoocenologiczne mechowców poszczególnych platów roslinnych okreslono za pomoce, wzoru Marczewskiego Steinhausa /Roman\Szyn 1970/: w s = a + b - w gdzie: a - liczba osobników w placie A, b - liczba osobników w placie B, w - lic zba osobników gatunków wspólnych w obu platach /brano jedynie gatunki wspólne dla dwóch platów zawsze liczebnosc mniejszaf. W celu porówno.nia zgrupowan mechowców na Ue wariantów roslinnych Melico. uniflora Poa nemoralls analizowano po!5' próbek glebowych z kazdego plata. ZGRUPOWANA MECHOWCÓW CH MKROSRODOWlSKA Z ano.l1zy zoocenologicznej wynika, ze najwieksze podobienstwo wykazuje, zgrupowania mechowców runa lesnego po _tronie pólnocno-wschodnlej l poludnlowo-zachodniej drzewa nr :t /1 V wariantu z Melica unlflora rys.5/. Oba te zgrupowania charakteryzuje, sie duze, liczbe, gatunków 123 i 241 oraz umiarkowane, liczba osobników /. Duza jest takze 11czba gatunków charakterystycznych wyle,cznych i WYbierajacych. wieie z nich to gatunki wspólne tab.1./. Obydw~ platy odznaczaja sie nojwieksza lic zba gatunków wspólnych Podobienstwo tych zgrupowan laczy sie prawdopodobnie z podobienstwem florystycznym obu platów rys.2/. Ponadto duza liczba gatunków roslln w obu platach oraz duza masa scólki se, prawdopodobnie przyczynami duzego zróznicowania gatunkowego zgrupowan mechowców. Wskazuje, na to m.in. struktura dominacyjna zgrupowan oraz duza llczba gatunków przy sredniej liczbie osobników. Druge, grupe, podobnych zgrupowan mechowców sa te, które wyróznione zostaly w runie lesnym po stronie poludniowej i pólnocnej drzewa /1' l lv'1 oraz w placie przejsciowym po stronie pólnocnej drzewa m'l wariantu z Poe. nemorali rys.5/. Zgrupowania l' V' charakteryzuje podobna liczba gatunków / i Uczba osobników 1325 i 290/. Duza jest liczba

9 35 Wierno.t; illlhwlków mechowców wyalepujl\cych w wariantach roslinnych z MeUca uniuora 1 POl nemoral" ze.polu MeUco-Feiaetum typk:um x x " x "xx _v x" lit x x " xx " " x " x " t, x x " Xll? x x x x " x,,1 " x" " x, " x1 i x.! il, 31,.32..oC\chipteria Cl:'pheuii' cephelformi& cojeoptrato! j~. 30. Larwy [lb.mct.. u,s Nothru& onustuls silvestrla! 3L! C'='l'aloppla bitjl."$ J(:i. Autogneta longiuamelato. J6, Scheloribatps kltipes )7. rr-ichorlbatoe~. sp. -8. Mewnoz.etc>s mollkcfj\ua -'9. Z)'goribatuJ:~ ~xul$ ''--'. Aulognt'>le ''\.'iljml!lot11.oj1 Lknió>rc-rnaeus ic:nophorus ",2, Opieila ornata 43. <4.chlpterl.ei sp..f'''' Ll( b8tadil\ Stmdls 4"1 Brachychthonius b 'rh~8ei.6. ChaoH'batps bon~ c.li& _7. CerlltozHeUc. sl'unlckl 48. Ctuno~lba p<'chnigera,lfl. Llocarus coro.clf\us lo.. OpieHa (duax tu. Plalynolhrus J..."ltifer l. x - gatunki wylt-\,gzrll' i wylito"cajl.\c','. x - Sl'ltunkl byw6.jqce, l obojetne, - galunka przypadkowf:

10 36 '(~ ,7 5 13,5 1,9 l'.' D 'o- 400 H' lv',r ~.6 2.3,,'! ,5 '1!i~ [!] 1/1 'v' H H1.0 '.9.. " [(] ""01-15;00 Z1.tH-WJ,OO ~ $.01- ~«1 "5,01-20,00 6,1 l;,1t.t9.8 2,1 " la o Rys. 5. Diagram i dendrogram podobienstw zgrupowoti mechowc6w w wyróznionych ptatoch ro$linnych wariantów z Melico unifloro i Poo nemorolis, -V-zgrupowania w wariancie z Meiico uniflora, :" /V'- zgrupowania w wariancie z Poa nemorolis.

11 37 gatunków wspólnych 1161 oraz Uczba wspólnych gatunków charakterystycznych tab.l/, przy niezbyt wysokiej liczbie osobników. Zgrupowanie m' liczy 20 gatunków i 217 osobników. Liczba gatunków wspólnych z ' wynosi 16, a z V' We wszystkich tych trzech zgrupowaniach brak jest gatunków o wyraznej dominacji indywidualnej. Podobienstwo tych zgrupowan wynika z podobienstwa florystycznego tych trzech platów rys.41 oraz podobienstwa wartosci badanych czynnlk)w abiotycznych. ''rzeciq grupe stanowiq, zgrupowania w platach roslinnosci po stronie poludnlowo-zachodnlej drzewa / i TVoraz plata z mchami ml wariantu z Melica unif1ora. Zgrupowania TVcharakteryzuja sie najwyzsza z badanych liczebnoscia osobników i 8151 przy niewielkiej liczbie gatunków. Dla obu tych zgrupowan gatunkiem wylq,cznym jest B. marginatus, a wybierajacym Tectocepheus sp. Wszystkie gatunki znalezione w zgrupowaniu TVwystepuja takze w zgrupowaniu. Mim'o, ze wartosci czynników abiotycznych sq, malo podobne, to o podobienstwie tych zgrupowan decyduje duze podobienstwo florystyczne Rys.2/. Zgrupowanie n liczy zaledwi.e 4 gatunki i 75 osobników. Nie wykazuje ono zadnej specyfiki. Trzy nc\j~ bardziej liczne gatunki wystepuja takze w zgrupowaniach TV.Mimo p"'.,, nej odrebnosci florystycznej tego plata roslinnego /2 gatunki mchówl la<;'1:}i go z platami TVwspólne wystepowanie Majanthemum blfollum i fakt ten prawdopodobnie decyduje o podobienstwie faunistycznym zgrupowan mechowców. Zgrupowanie mechowców plata mszystego /' w wariancie z Poa nemoralis zdecydowanie rózni sie od pozostalych. Charakteryzuje sie przede wszystkim najwyzsza liczba gatunków i osobników /. Wieie gatunków mechowców osiqga tu najwyzsze liczebnosci. Zygoribatula exi1is jest tu gatunkiem charakterystycznym, a 4 inne gatunki sa wybierajace,tal.l!. Duze wahan>a temperatury spowodowane brakiem warstwy izola,::;yjnej jopadle liscie, sniegi uniemozliwiaja wystepowanie tu roslin zielnych. W placie tym rosnq, wylacznie mchy w zwartym kobiercu, stwarzajac sprzyjajace warunki dla fauyl)'mechowców. warto zwrócic uwage na ogromn<l!i róznice zgrupowania mechowców tego plata plata mszystego Ul w wi''ia!". cle z Melica uniflora. Ostatnie z analizowanych zgrupowan plata przejsciowego po stronie poludmowo-zachodnlej drzewa /V wariantu z Majanthemum blfolium nie wykazuje zadnej specyfiki. Zawiera ono niewielka liczbe gatunków 117/ i stosunkowo duzo osobników 1390/. Jeden z gatunków - Tectocepheus sp. stanowi polowe liczebnosci zgrupowania. Zgrupowanie to nie ma gatunku Charakterystycznego wylacznego. Gatunki charakterystyczne wybierajace wspólnp sa z jednej strony ze zgrupowaniami i V, a z drugiej z TV.WSzy'st-

12 38 kle ptunkl /po 1 ~obnuclelft a-o-teua,.etlcwata/ wchod~w sklad qnpowan l l V l\.lb D t V. Pod wz~m Uoryatycznym /ry 2/1 pod wql.dem wal'to6cl czynników abiotycznych plat ten wyke.z\.lje d\.lze podobienatwo a platami 11 V. Najw~k_ze podoblen_two faunistyczne zgr\.lpowanie V wykazuje zgr\.lpowanlaml 1 V /12 15 gatunków wapólnych/,nleco mniej_ze Z~ zsnpowanlaml D V. Nalezy je wiec: wmoc za nle.pecyliczne _SNpowanie che.ro.kterze przejaclowym miedzy wytej wyróznionymi gr\.lpami ~sr\,lpowan. WNOSK Wyróznione wal"lanty z.apolu ro~llnnego 'MeUco-Fagelwn typic:um.twar_jl\ odmienne warunki zycia mechowców Orlbatel/. W s.e'ciu wyróznionych platach ro'llnnych we.rlanw M.Uca unlflora wyr6znlc mozna dwa mlkrolirodowl.ka mec:howc6w. J.dno _ ruch to mlkroarodowlako obejmuj~e.lrupow~n14 mechowc6w platów ro~11nnych l Vt, mimo ic:h l'lacznego odc:.a1enlaod.1eble l od pnia draewa. Oruale mlkrolirodowl.ko obejmuje platy n l V o mallyaty /Dl/. W ceterech platach roli11nnych warlanw z poa neilorau. tak*. wyl'6zn~ mo*na dwa mlkroarodowlaka. Jedno to mlkrolircdd.owlako dwóch oddalonych od slebl.1 innej wyta_wle watosunku do pn. draewa, plat6w r tv' oraz plaw ur.oruale to mlkro_odowlako plata mally'.-so tf.j<azda li mlkrolirodowlak charak_rys\.lje pewna apecyflka 1 odm"nnoac atrukt\.&ryaanapowafa mechowców. Podoblenatwo launlmycr.n. Z8Npow&n mechowców d_. w par_ z poaob t\_twem f1oryatyc:znynlpiatów r~unnych, które ml zkujt\. Z badan wynlka, pode. pobierania. próbek do oceny,auny mechowców ap0ll41'0"1nn o, nale*y\tw&ljllt<1n~ ni. tydco warianty _ao le.polu lecl tak" w6tnic:owanie piatów rosunnyc:hw obnlbje wariantów. Loaowe pobltt..-nle pr6b moz. nltt by~ repre~talywne dje. badl!l.neao srodowiska. 1. Jac;kowtak a Ro.llnnos~ wy-lltpujt\c:a w poblizu pni dr_w na ta. aitlacl\l ~ l"unl 6w bukowych - PraQa ma.aiaterska, Zaklad EkoloaU Roslin UAM. polll'l&n. 2. Ka.prllak K Nledbala W Metody opracowania materialu w bacl.ankl.c:huo.clowyd\. Wl "Metody badan ~oloau aleby" /w dr\.lku/. 3. Piasecki A Warunki a.d1iakowe wok6l pni dr_w ich wplywy na ro'llnno~ runa w Jaltach bukowych - Praca magiaterska. Zaldl:t.d JCko1ogURoeUn UA.M, Pozne.n. 4. Rome.n&1laynW Pr6ba interpretacji tendencjl akupi$kowych zwier&<lltw opuelu o detlnlc:jlt podoblenatwa i odleglosci - Wla~ Ekol., 16, 4: