Wspólnotowe prawo gospodarcze

Transkrypt

1 STUDIA PRAWNICZE Wspólnotowe prawo gospodarcze Tom II Aleksander Cieśliński (red.) 2. wydanie C.H.BECK

2 STUDIA PRAWNICZE Wspólnotowe prawo gospodarcze

3 W sprzeda y: M. Szpunar, M. Ahlt PRAWO EUROPEJSKIE, wyd. 4 Podrêczniki Prawnicze M. Herdegen PRAWO EUROPEJSKIE, wyd. 2 Akademia Prawa prof. dr hab. Maria Magdalena Kenig-Witkowska (red.) PRAWO INSTYTUCJONALNE UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 3 Podrêczniki Prawnicze M. Bernat ORZECZNICTWO TRYBUNA U SPRAWIEDLIWOŒCI WSPÓLNOT EUROPEJSKICH W SPRAWACH GOSPODARCZYCH Orzecznictwo Europejskie dr Ewa Rott-Pietrzyk AGENT HANDLOWY. REGULACJE POLSKIE I EUROPEJSKIE Monografie Prawnicze dr hab. Jacek Napiera³a EUROPEJSKIE PRAWO SPÓ EK Zarys Prawa prof. dr hab. Ewa êtowska EUROPEJSKIE PRAWO UMÓW KONSUMENCKICH Zarys Prawa PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Twoje Prawo

4 Wspólnotowe prawo gospodarcze Tom II Redaktor dr Aleksander Cieœliñski Autorzy dr Dariusz Adamski, dr Aleksander Cieœliñski, dr Aldona Dereñ, dr Teresa Korbutowicz, adw. dr Eligiusz Jerzy Krzeœniak, dr Witold Srokosz, Jerzy Zygad³o, dr Krzysztof Zymonik 2. wydanie zmienione

5 Propozycja cytowania: A. Cieœliñski (red.), Wspólnotowe prawo gospodarcze, t. II, wyd. 2, Nb. 88, Warszawa 2007 Poszczególne czêœci opracowali: Dariusz Adamski: czêœæ III rozdzia³ II; czêœæ VII rozdzia³ III Aleksander Cieœliñski: czêœæ I; czêœæ II; czêœæ III rozdzia³ I; czêœæ IV; czêœæ V rozdzia³ IV; czêœæ VI; czêœæ VII rozdzia³ II Aldona Dereñ: czêœæ V rozdzia³ I III; czêœæ VI rozdzia³ IV; czêœæ VII rozdzia³ I, II Teresa Korbutowicz: czêœæ VI rozdzia³ I, II, III Eligiusz Jerzy Krzeœniak: czêœæ IV Witold Srokosz: czêœæ V rozdzia³ IV Jerzy Zygad³o: czêœæ II Krzysztof Zymonik: czêœæ III rozdzia³ I Redakcja: Barbara Œliwka Wydawnictwo C. H. Beck 2007 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: Wers Design Sp. z o.o., Chmielniki 6 ISBN

6 Przedmowa Oddajemy do Pañstwa r¹k Tom Przedmowa II podrêcznika Wspólnotowe prawo gospodarcze. W przeciwieñstwie do wydania pierwszego jego zawartoœæ nie stanowi obecnie owocu pracy jednej osoby. Autor poprzedniego wydania postanowi³ bowiem zaprosiæ do wspó³udzia³u przy opracowywaniu bardzo ró - nych i niejednokrotnie odleg³ych dzia³ów materialnego prawa Wspólnot Europejskich specjalistów w danej dziedzinie. Dlatego tylko Czêœæ I dotycz¹ca uznawania dyplomów i kwalifikacji jest nadal napisana wy³¹cznie przez niego (w porównaniu z wydaniem pierwszym uleg³a ona powa nemu rozbudowaniu). Natomiast zawartoœæ pozosta³ych rozdzia³ów, które znajdowa³y siê w 1. wydaniu, a nie zosta³y objête zakresem obecnego T. I, stanowi efekt wspó³pracy z innymi autorami. Pozwoli³o to nie tylko dokonaæ niezbêdnych aktualizacji, ale uzyskaæ nowe ujêcie wielu zagadnieñ zarówno w szerszym kontekœcie ca³ego wspólnotowego prawa gospodarczego, jak i z perspektywy autora specjalizuj¹cego siê w œciœle okreœlonej problematyce. Dziêki temu czytelnicy otrzymuj¹ opracowania nie tylko znacznie poszerzone, ale tak e o wiele bardziej pog³êbione. W tym kontekœcie na szczególn¹ uwagê zas³uguje prawo spó³ek, jednolitego rynku finansowego, ochrony w³asnoœci intelektualnej oraz ochrony konkurencji. Ju tak znaczne rozbudowanie rozwa añ w stosunku do 1. wydania, powoduj¹ce istotne zwiêkszenie ich objêtoœci, uzasadnia³o podzielenie ca³oœci materia³u na dwa odrêbne tomy. Jednak w niektórych przypadkach, jak np. prawo reklamy czy spo³eczeñstwa informacyjnego, trudno nawet mówiæ o kontynuacji, gdy z zupe³nie szcz¹tkowych informacji tam zawartych powsta³y samodzielne i kompleksowe opracowania. Autorzy zdecydowali siê zarazem dokonaæ uzupe³nienia podrêcznika o zupe³nie nowe dziedziny. Szczególny nacisk po³o ono na te dzia³y, w których w ci¹gu zaledwie kilku lat dokona³ siê niewyobra alny rozwój unormowañ, jak prawo mediów elektronicznych reguluj¹ce niezwykle interesuj¹c¹ problematykê sektora telekomunikacji i polityki audiowizualnej. Na polecenie zas³uguje równie wprowadzenie w ramach prawa finansowego trzech znacznych rozdzia³ów dotycz¹cych niezbêdnej dzisiaj dziedziny podatków. Zawartoœæ tego tomu nie stanowi oczywiœcie opracowania wszystkich dziedzin prawa materialnego, co by³oby niemo liwe nawet z powodu objêto-

7 VI Przedmowa œci, jak¹ musia³aby cechowaæ siê tego rodzaju publikacja. Dobór ten ma charakter autorski i oparty zosta³ na przekonaniu o tym, które z tych dziedzin s¹ nie tylko najbardziej reprezentatywne, ale tak e szczególnie potrzebne. Autorzy maj¹ nadziejê, e dziêki temu Wspólnotowe prawo gospodarcze bêdzie stanowi³o nie tylko pomoc dydaktyczn¹ dla studentów ró nych kierunków i aplikantów przygotowuj¹cych siê do wykonywania zawodów prawniczych. Konstrukcja tego podrêcznika, oparta na przepisach i orzecznictwie, czyni go równie przydatnym narzêdziem w rêkach praktyków wspomagaj¹c ich w codziennym stosowaniu prawa. dr Aleksander Cieœliñski

8 Przegl¹d treœci Przegl¹d treœci Str. Nb. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XXXI Wykaz literatury... XXXV Czêœæ I. Uznawanie dyplomów i kwalifikacji Rozdzia³ I. Zagadnienia ogólne Wprowadzenie Uznawanie wykszta³cenia dla celów akademickich Rozdzia³ II. Ogólne za³o enia systemu uznawania kwalifikacji zawodowych Uwagi wstêpne Dorobek orzecznictwa Rozwój prawa pozytywnego Zawody regulowane Wykonywanie us³ug w œwietle nowej dyrektywy Rozdzia³ III. System ogólny Zakres regulacji Pojêcie dyplomu i innych dokumentów Zasady uznawania Specyfika kwalifikacji zdobytych w drodze praktyki Rozdzia³ IV. System sektorowy Wzajemne uznanie dyplomów Harmonizacja wymów kszta³cenia Szczególne aspekty dzia³alnoœci w innym pañstwie Dyplomy systemu ogólnego i sektorowego zdobyte poza obszarem UE Rozdzia³ V. Zawody prawnicze Za³o enia ogólne

9 VIII Przegl¹d treœci Str. Nb. 17. Us³ugi w innym pañstwie Sta³a praktyka w innym pañstwie Pe³na integracja z adwokatami miejscowymi Kodeks etyczny prawników UE Czêœæ II. Prawo socjalne Rozdzia³ I. Wprowadzenie Rozdzia³ II. Zakaz dyskryminacji Zagadnienia ogólne Równe traktowanie p³ci w stosunkach pracy Dyskryminacja w zakresie regulowanym przez art. 13 TWE Równouprawnienie p³ci w prawie ubezpieczeñ spo³ecznych Rozdzia³ III. Powszechne prawo pracy Regulacja stosunków pracy Informacja i konsultacja pracowników Czas pracy Delegowanie pracowników Ochrona interesów pracowników w sytuacjach nadzwyczajnych Ochrona kobiet i macierzyñstwa Ochrona pracy m³odych pracowników Bezpieczeñstwo i higiena pracy Rozdzia³ IV. Wspólnotowe prawo ubezpieczeñ spo³ecznych Uwagi wstêpne Zasady koordynacji krajowych systemów ubezpieczeñ spo³ecznych Zakres podmiotowy Zakres przedmiotowy Czêœæ III. Ochrona konsumenta Rozdzia³ I. Wprowadzenie Rozdzia³ II. Prawo ochrony konsumenta Ochrona bezpieczeñstwa i zdrowia konsumentów Prawa informacyjne konsumenta Regulacje warunków sprzeda y Kredyty konsumenckie

10 Przegl¹d treœci IX Str. Nb. 41. Turystyka Rozdzia³ III. Wspólnotowe prawo reklamy Wprowadzenie Regulacja wspólnotowego prawa pierwotnego Reklama nieuczciwa ze wzglêdu na jej treœæ Reklama nieuczciwa ze wzglêdu na jej formê Telewizyjne us³ugi handlowe Czêœæ IV. Prawo spó³ek Rozdzia³ I. Harmonizacja prawa spó³ek Wprowadzenie Uregulowania wspólne Spó³ka akcyjna Koncerny (rachunkowoœæ) Upad³oœæ Rozdzia³ II. Podmioty ponadnarodowe Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych (EZIG) Europejska Spó³ka Akcyjna (Societas Europea) Spó³dzielnia Europejska Inne podmioty ponadnarodowe Czêœæ V. Prawo finansowe Rozdzia³ I. Europejskie prawo podatkowe i jego harmonizacja Uwagi wprowadzaj¹ce Rozdzia³ II. Europejski model podatku VAT Harmonizacja podatków poœrednich ujednolicanie podatku od wartoœci dodanej Europejski model podatku VAT w œwietle przepisów Szóstej Dyrektywy Rozdzia³ III. Podatek akcyzowy w Unii Europejskiej Zasady funkcjonowania Dyrektywa strukturalna Nr 92/83/EWG w sprawie harmonizacji struktur podatku akcyzowego na alkohol i wyroby alkoholowe Europejski system opodatkowania akcyz¹ wyrobów tytoniowych

11 X Przegl¹d treœci Str. Nb. 62. Opodatkowanie akcyz¹ paliw i energii Opodatkowanie podatkiem akcyzowym produktów energetycznych podstawy prawne Rozdzia³ IV. Jednolity rynek finansowy Zagadnienia wstêpne Instytucje kredytowe Ubezpieczenia Papiery wartoœciowe Czêœæ VI. Ochrona konkurencji Rozdzia³ I. Wprowadzenie Zagadnienia ogólne Rozdzia³ II. Zasady konkurencji dotycz¹ce przedsiêbiorstw Porozumienia przedsiêbiorstw Nadu ycie pozycji dominuj¹cej na rynku Koncentracja przedsiêbiorstw Zagadnienia proceduralne Rozdzia³ III. Regulacja oddzia³ywania pañstwa na gospodarkê Monopole pañstwowe Przedsiêbiorstwa sektora publicznego Pomoc publiczna Rozdzia³ IV. Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej Uwagi wprowadzaj¹ce Ramy prawne Przedmiot regulacji Zasady postêpowania Postêpowanie odwo³awcze Zmiany w systemie zamówieñ publicznych Umowy ramowe Zmiany zamówieñ w sektorze u ytecznoœci publicznej Czêœæ VII. Prawo nowych technologii, w³asnoœci intelektualnej i przemys³owej Rozdzia³ I. Spo³eczeñstwo informacyjne Pojêcie spo³eczeñstwa informacyjnego

12 Przegl¹d treœci XI Str. Nb. 85. Prawne aspekty rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego i Nowej Gospodarki Prawne regulacje handlu elektronicznego aspekt miêdzynarodowy i europejski Podpis elektroniczny Elektroniczne systemy p³atnicze Pieni¹dz elektroniczny Ochrona konsumenta elektronicznego Opodatkowanie handlu elektronicznego Ochrona baz danych w spo³eczeñstwie informacyjnym Rozdzia³ II. Prawo w³asnoœci intelektualnej i przemys³owej Zagadnienia ogólne Wynalazek jako przedmiot patentu Prawna ochrona znaków towarowych Wspólnotowe wzory przemys³owe i ich prawna ochrona Ochrona oznaczeñ geograficznych w Unii Europejskiej Topografia uk³adów scalonych Ochrona praw autorskich Rozdzia³ III. Wspólnotowe prawo mediów elektronicznych Polityka ³¹cznoœci elektronicznej Polityka audiowizualna Wykaz powo³ywanych orzeczeñ i decyzji Indeks rzeczowy

13

14 Spis treœci Spis treœci Str. Nb. Przedmowa... V Wykaz skrótów... XXXI Wykaz literatury... XXXV Czêœæ I. Uznawanie dyplomów i kwalifikacji Rozdzia³ I. Zagadnienia ogólne Wprowadzenie Uznawanie wykszta³cenia dla celów akademickich I. Ramy instytucjonalno-prawne II. Suplement do dyplomu III. System transferu punktów Rozdzia³ II. Ogólne za³o enia systemu uznawania kwalifikacji zawodowych Uwagi wstêpne Dorobek orzecznictwa I. Dyskryminacja II. Bariery niedyskryminuj¹ce III. Zasady traktowania zagranicznych dyplomów Dyplomy uznane w pañstwie przyjmuj¹cym Dyplomy nieuznane w pañstwie przyjmuj¹cym Dopuszczalnoœæ weryfikacji Wymóg ca³oœciowej oceny IV. Zagadnienia dodatkowe Rozwój prawa pozytywnego I. System sektorowy Geneza Model regulacji II. System ogólny Zasada ograniczonego zaufania Mechanizmy uznawania

15 XIV Spis treœci Str. Nb. III. Nowa dyrektywa 2005/36/WE IV. Szczególne regulacje dotycz¹ce niektórych zawodów Status prawny rewidentów Agenci handlowi PrzewoŸnicy w transporcie drogowym Zawody regulowane I. Pojêcie II. Prawo do wykonywania zawodu a dyplom ukoñczenia studiów III. Terytorialne zró nicowanie katalogu zawodów IV. Definicje zaktualizowane Wykonywanie us³ug w œwietle nowej dyrektywy I. Ogólny zakaz ograniczeñ II. Zg³aszanie dzia³alnoœci III. Dopuszczalnoœæ weryfikacji kwalifikacji IV. Pozosta³e zasady Rozdzia³ III. System ogólny Zakres regulacji Pojêcie dyplomu i innych dokumentów I. Dyrektywa 89/48/EWG II. Dyrektywa 92/51/EWG Zasady uznawania I. Rozwi¹zania ogólne Procedura uznania Wykonywanie zawodu w pañstwie, w którym nie jest on regulowany Zró nicowanie zakresu czynnoœci zawodowych Pochodzenie z pañstwa, w którym zawód nie jest regulowany Rozwi¹zania nowej dyrektywy II. Dopuszczalne wymogi dodatkowe Zró nicowanie okresów kszta³cenia Zró nicowanie zakresu przygotowania zawodowego Wymogi pozosta³e Rozwi¹zania nowej dyrektywy III. Uznanie czêœciowe ród³o problemu Stanowisko Trybuna³u Rozwi¹zania nowej dyrektywy IV. Uznanie a zró nicowanie poziomów przygotowania Obecne zasady uznawania Rozwi¹zania nowej dyrektywy

16 Spis treœci XV Str. Nb. 11. Specyfika kwalifikacji zdobytych w drodze praktyki I. Zakres przedmiotowy II. Obecne zasady uznawania III. Rozwi¹zania nowej dyrektywy Rozdzia³ IV. System sektorowy Wzajemne uznanie dyplomów I. Za³o enia ogólne Dyplomy podlegaj¹ce uznaniu Automatyczny charakter uznania Rozwi¹zania nowej dyrektywy II. Prawa nabyte i okolicznoœci zastane Regulacje podstawowe Postanowienia Traktatu Akcesyjnego z 2003 r Rozwi¹zania nowej dyrektywy Gwarancje ogólne Polskie pielêgniarki i architekci Harmonizacja wymów kszta³cenia I. Lekarze II. Dentyœci III. Pielêgniarki i po³o ne IV. Weterynarze V. Farmaceuci VI. Architekci Szczególne aspekty dzia³alnoœci w innym pañstwie I. Formy dzia³alnoœci II. Uzupe³niaj¹ce uregulowania zawodu dentysty i farmaceuty Dyplomy systemu ogólnego i sektorowego zdobyte poza obszarem UE I. Wymóg uznania przez inne pañstwo cz³onkowskie Stanowisko orzecznictwa Regulacje pozytywne II. Praktyczne zasady uznawania III. Ograniczenie zakresu podmiotowego Rozdzia³ V. Zawody prawnicze Za³o enia ogólne I. Geneza i zakres Regulacje ponadpañstwowe Zakres autonomii ustawodawcy krajowego II. Funkcjonalne pojêcie adwokata

17 XVI Spis treœci Str. Nb. III. Swoboda œwiadczenia us³ug i przedsiêbiorczoœci odes³anie Us³ugi w innym pañstwie I. Pos³ugiwanie siê tytu³em zawodowym II. Uprawnienia Zakres ogólny Uprawnienia procesowe III. Podporz¹dkowanie Sta³a praktyka w innym pañstwie I. Za³o enia II. Wymóg rejestracji Charakter prawny Pañstwa, w których funkcjonuje wiêcej ni jedna korporacja o charakterze adwokackim III. Praktyka pod pierwotnie uzyskanym tytu³em zawodowym Zakres uprawnieñ Podporz¹dkowanie IV. Formy wykonywania zawodu Pe³na integracja z adwokatami miejscowymi I. Zastosowanie rozwi¹zañ systemu ogólnego II. Uznanie przez praktykê Wariant podstawowy Wariant uzupe³niaj¹cy Kodeks etyczny prawników UE Czêœæ II. Prawo socjalne Rozdzia³ I. Wprowadzenie Rozdzia³ II. Zakaz dyskryminacji Zagadnienia ogólne I. Pojêcie II. Zakres regulacji III. Ciê ar dowodu Równe traktowanie p³ci w stosunkach pracy I. Zakaz dyskryminacji ze wzglêdu na p³eæ II. Zakaz dyskryminacji ze wzglêdu na wynagrodzenie Zakres przedmiotowy Gwarancje ochrony III. Równouprawnienie dostêpu do zatrudnienia, szkolenia, awansu zawodowego, warunków pracy i zwolnienia Zakres przedmiotowy

18 Spis treœci XVII Str. Nb. 2. Gwarancje ochrony Dyskryminacja w zakresie regulowanym przez art. 13 TWE Równouprawnienie p³ci w prawie ubezpieczeñ spo³ecznych I. Systemy publiczne II. Zak³adowe systemy ubezpieczeñ spo³ecznych Rozdzia³ III. Powszechne prawo pracy Regulacja stosunków pracy Informacja i konsultacja pracowników I. Prawo do informacji II. Prawo do informacji i konsultacji III. Europejska Rada Zak³adowa Czas pracy I. Rozwi¹zania ogólne II. Pracownicy niepe³noetatowi Delegowanie pracowników I. Zagadnienia ogólne II. Warunki zatrudnienia obowi¹zuj¹ce w pañstwie wykonywania pracy III. Zabezpieczenie praw pracowników delegowanych Ochrona interesów pracowników w sytuacjach nadzwyczajnych I. Przejœcie zak³adu pracy na innego pracodawcê II. Zwolnienia grupowe III. Ochrona pracowników w przypadku niewyp³acalnoœci pracodawcy Ochrona kobiet i macierzyñstwa I. Równouprawnienie p³ci wzmianka II. Ochrona prawna w zwi¹zku z ci¹ ¹ i wychowywaniem dzieci Gwarancje ogólne Ochrona zdrowia Ochrona stosunku pracy Urlopy wychowawcze Ochrona pracy m³odych pracowników Bezpieczeñstwo i higiena pracy Rozdzia³ IV. Wspólnotowe prawo ubezpieczeñ spo³ecznych Uwagi wstêpne Zasady koordynacji krajowych systemów ubezpieczeñ spo³ecznych

19 XVIII Spis treœci Str. Nb. I. Zasada prawa w³aœciwego II. Zasada równego traktowania III. Zasada sumowania okresów ubezpieczenia Za³o enia ogólne Instytucja w³aœciwa Sumowanie okresów IV. Przeciwdzia³anie kumulacji obowi¹zków i œwiadczeñ Zakres podmiotowy Zakres przedmiotowy I. Za³o enia ogólne II. Œwiadczenia emerytalne i renty rodzinne III. Œwiadczenia chorobowe i macierzyñskie IV. Œwiadczenia w razie wypadku i choroby zawodowej V. Œwiadczenia rodzinne VI. Œwiadczenia z tytu³u bezrobocia VII. Œwiadczenia inwalidzkie Czêœæ III. Ochrona konsumenta Rozdzia³ I. Wprowadzenie Rozdzia³ II. Prawo ochrony konsumenta Ochrona bezpieczeñstwa i zdrowia konsumentów I. System szczególnej regulacji bezpieczeñstwa produktów ywnoœæ Farmaceutyki Kosmetyki Produkty motoryzacyjne Substancje niebezpieczne Inne Projekt zmian w zakresie znakowania substancji chemicznych II. Ogólne bezpieczeñstwo produktów Za³o enia ogólne Obowi¹zki producenta w zakresie bezpieczeñstwa produktów Nadzór w³adz publicznych nad bezpieczeñstwem produktów III. Odpowiedzialnoœæ za produkty niebezpieczne Przes³anki nowych rozwi¹zañ w zakresie odpowiedzialnoœci za jakoœæ produktu

20 Spis treœci XIX Str. Nb. 2. Podstawowe pojêcia stosowane w dyrektywie Okolicznoœci zwalniaj¹ce producenta od odpowiedzialnoœci za szkodê Termin przedawnienia roszczeñ osoby poszkodowanej IV. Dyrektywy nowego podejœcia Rola dyrektyw i zakres regulacji Rola norm zharmonizowanych Oznakowanie CE Procedury oceny zgodnoœci Prawa informacyjne konsumenta I. Opis produktów II. Ceny III. Zu ycie energii Regulacje warunków sprzeda y I. Niedozwolone klauzule umowne II. Odpowiedzialnoœæ za jakoœæ œwiadczenia Podstawa prawna sprzeda y konsumenckiej Zakres podmiotowy i przedmiotowy sprzeda y konsumenckiej Terminy dochodzenia roszczeñ i uprawnienia reklamacyjne konsumenta III. Nowoczesne formy sprzeda y Sprzeda poza siedzib¹ przedsiêbiorstwa Umowy zawierane na odleg³oœæ Kredyty konsumenckie I. Za³o enia II. Przedmiot regulacji III. Zakres ochrony Rozwi¹zania ogólne Kredyty w rachunku bie ¹cym Kredyty na nabycie dóbr Turystyka I. Imprezy pakietowe II. Timesharing III. Odpowiedzialnoœæ linii lotniczych za jakoœæ us³ug Rozdzia³ III. Wspólnotowe prawo reklamy Wprowadzenie Regulacja wspólnotowego prawa pierwotnego Reklama nieuczciwa ze wzglêdu na jej treœæ I. Kontekst systemowy