CHARAKTERYSTYKA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH REAKCJI KOPIGMENTACJI ANTOCYJANÓW Z FLAWONOIDAMI
|
|
- Dorota Sokołowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 2(2) 2003, CHARAKTERYSTYKA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH REAKCJI KOPIGMENTACJI ANTOCYJANÓW Z FLAWONOIDAMI Anna B kowska, Jan Oszmia ski, Alicja Z. Kucharska Streszczenie. Celem bada by o wyznaczenie parametrów termodynamicznych reakcji kopigmentacji trzech wybranych antocyjanów z dwoma kopigmentami: kwasem kwercetyno-5 -sulfonowym (QSA) i flawonami otrzymanymi z k cza tarczycy bajkalskiej. Okre lono równie wp yw ph, temperatury i rodzaju kopigmentu na wielko efektu kopigmentacji. Interakcje pomi dzy badanymi zwi zkami badano metod spektrofotometryczn. Przeprowadzone badania wykaza y wp yw ph i temperatury na efekt kopigmentacji. Ujemne zmiany entropii, S, która jest miar uporz dkowania uk adu, potwierdzaj fakt, e w ustalonych w pracy warunkach tworzy si kompleks pomi dzy cz steczk antocyjanu i kopigmentu. Otrzymane wyniki wskazuj, e QSA tworzy bardziej stabilne kompleksy w porównaniu z flawonami tarczycy. Porównanie uzyskanych wielko ci parametrów termodynamicznych reakcji kopigmentacji antocyjanów z QSA z odpowiednimi tworzonymi z udzia em flawonów wskazuje, e utworzone kompleksy antocyjan QSA charakteryzuj si wy sz stabilno ci, ale ni szym powinowactwem i uporz dkowaniem systemu. Ujemne warto ci wszystkich parametrów termodynamicznych dowodz, e reakcja kopigmentacji jest procesem egzotermicznym i spontanicznym, a temperatura jest g ównym parametrem wp ywaj cym na ten proces. S owa kluczowe: antocyjany, kopigmentacja, termodynamika, tarczyca bajkalska, QSA WST P W ostatnich latach wzros o zainteresowanie konsumentów ywno ci barwion jedynie naturalnymi barwnikami. Zmusza to jej producentów do rezygnacji ze stosowania barwników syntetycznych i zastosowania do barwienia ywno ci naturalnych barwników, m.in. antocyjanowych. Zwi zane to jest ze znacznymi ograniczeniami, gdy barwniki antocyjanowe s bardzo niestabilne. Z tego powodu poszukuje si bezpiecznej z punktu widzenia zdrowotnego metody stabilizacji antocyjanów. Takim sposobem wydaje si kopigmentacja antocyjanów z flawonoidami.
2 58 A. B kowska... Reakcja kopigmentacji, jako sposób stabilizacji barwy barwników antocyjanowych, ju od d u szego czasu jest przedmiotem bada w wielu o rodkach naukowych [Baranac i in. 1996, Dangles i Brouillard 1992, Mazza i Brouillard 1990]. Przeprowadzone do tej pory badania nad tym sposobem utrwalania antocyjanów potwierdzi y mo liwo tworzenia stabilnych kompleksów pomi dzy antocyjanami a innymi zwi zkami, zwanymi kopigmentami. Udowodniono równie, e kompleksy te wp ywaj znacz co na popraw stabilno ci barwy nadawanej przez antocyjany [B kowska i in. 2003, Mazza i Brouillard 1990]. Nie zbadano dostatecznie charakteru reakcji kopigmentacji. Zg bi te niewiadome pozwoli y badania wyznaczaj ce parametry termodynamiczne reakcji kopigmentacji. MATERIA I METODY Do bada u yto trzech, powszechnie wyst puj cych w przyrodzie, antocyjanów: cyjanidyno-3-glukozydu, malwidyno-3-glukozydu oraz cyjanidyno-3-rutynozydu. Cyjanidyno-3-glukozyd wyizolowano z owoców jagody kamczackiej (Lonicera kamtschatica), cyjanidyno-3-rutynozyd z owoców szak aka (Rhamnus catharacticus L.). Z czarnych owoców winoro li (Vitis vinifera) otrzymano malwinidyno-3-glukozyd. Antocyjany otrzymano metod chromatografii kolumnowej w Zak adzie Technologii Owoców i Warzyw Akademii Rolniczej we Wroc awiu. St enie antocyjanów by o sta e i wynosi- o M. Jako kopigmenty zastosowano flawony, ma o znany do tej pory preparat flawonów (bajkalina, bajkaleina, wogonina i inne) z tarczycy bajkalskiej (Scutellaria baicalensis Georgi) o st eniu 3, M w przeliczeniu na bajkalin (przygotowany w Zak adzie Technologii Owoców i Warzyw Akademii Rolniczej we Wroc awiu poprzez ekstrakcj metanolem w 60 C, odparowanie rozpuszczalnika i suszenie liofilizacyjne) oraz kwas kwercetyno-5 -sulfonowy (QSA) o st eniu M (otrzymany z Katedry Chemii Nieorganicznej i Analitycznej Politechniki Rzeszowskiej). Dla wszystkich próbek wykre lono widma absorpcyjne w zakresie nm. Pomiarów dokonano na spektrofotometrze UV 2401PC firmy SHIMADZU w kuwetach kwarcowych o d ugo ci optycznej 1 cm z magnetycznym mieszade kiem. Temperatura roztworów w kuwetach by a regulowana poprzez termostat VEB MLW PRÜFGERÄTE-WERK MEDINGEN-SITZ FREITAL typ U2C. Pomiarów dokonano w zakresie temperatur C. Reakcje kopigmentacji badano w dwóch buforach (cytrynianowym i fosforanowym) o ph 3,65. Bufor cytrynianowy otrzymano z cytrynianu sodu w ilo ci 6 g/1 dm 3 zakwaszonego 50-procentowym kwasem cytrynowym, natomiast bufor fosforanowy sporz dzono z 0,02 M octanu sodu zakwaszonego 0,06 M kwasem fosforowym. Obliczenia termodynamiczne Antocyjany s barwnikami wra liwymi na zmiany odczynu rodowiska. Zmiana ph roztworu prowadzi do zmiany formy w jakiej wyst puj, co jest ci le zwi zane ze zmian ich barwy. W rodowisku o ph równym 3,65, tj. ph, w którym prowadzono niniejsze badania, barwniki te w przewa aj cej cz ci wyst puj w formie kationu flawyliowego. Z tego te powodu reakcja kopigmentacji mo e by schematycznie przedstawiona zgodnie z równaniem: Acta Sci. Pol.
3 Charakterystyka parametrów (AH) + + ncp AH (Cp) n + gdzie: (AH) + kation flawyliowy, Cp cz steczka kopigmentu, n wspó czynnik stechiometryczny. Sta a równowagi reakcji K wynosi: K = [AH (Cp) n + ]/([(AH) + ][Cp] n ) (2) Zale no pomi dzy sta reakcji kopigmentacji a wspó czynnikiem kopigmentacji mo na przedstawi w postaci rownania: gdzie: Cp 0 pocz tkowe st enie cz steczki kopigmentu, r stosunek absorbancji kationu flawyliowego do kopigmentu w maksimum intensywno ci do odpowiedniej absorbancji wolnego kationu (A/Ao). Równanie (4) opisuje zale no ci ln((a-ao)/ao) od s enia t pocz tkowego kopigmentu w postaci prostej, gdzie nachylenie jest równe n i odci tej równej ln(kr). Warto swobodnej energii Gibbsa G o wyliczono z zale no ci: (1) (A Ao)/Ao = K [Cp] n (3) gdzie: (A-Ao)/Ao wspó czynnik kopigmentacji, K sta a równowagi reakcji kopigmentacji, M, n wspó czynnik stechiometryczny, A, Ao absorbancje roztworów antocyjanów dla okre lonej d ugo ci fali odpowiednio bez i w obecno ci kopigmentu. Logarytmiczna posta równania (3) mo e by u ywana do okre lenia warto ci sta ej równowagi K oraz wspó czynnika stechiometrycznego n: ln((a Ao)/Ao) = ln(kr) + n ln[cp] 0 (4) gdzie: R sta a gazowa, 8,314 J/mol K, T temperatura uk adu, K. Zmiany entalpii procesu H wyliczamy z równania 6: G = RT ln K [kj/mol] (5) tg = H/R (6) gdzie: tg nachylenie prostej wykre lonej dla zale no ci ln (A-Ao/Ao) od odwrotno- ci temperatury, H zmiany entalpii procesu, kj/mol. Ze zmodyfikowanego równania Gibbs-Helmholtza (7) wyliczono zmiany entropii ( S) reakcji kopigmentacji: gdzie: S zmiany entropii, J/mol K. ln(a Ao/Ao) = ln(r[cp 0 ]) + S/R H/(RT) (7) Technologia Alimentaria 2(2) 2003
4 60 A. B kowska... WYNIKI I DYSKUSJA Sta równowagi reakcji kopigmentacji K antocyjanów z wybranymi kopigmentami oraz wspó czynnik stechiometryczny reagentów n wyliczono z równania (4) i danych przedstawionych na rysunku 1. Stosunek stechiometryczny reagentów jest okre lony poprzez warto nachylenia prostej natomiast sta a równowagi reakcji poprzez wyznaczenie punktu przeci cia prostej ln(a Ao/Ao) = f(ln[c po ]) z osi Y. Stosunek stechiometryczny reagentów by A 0,2 B 0, ,5-9 -8,5-8 -0,2 0-9,5-9 -8,5-8 -0,2-0,4-0,6-0,8-0,4-0,6-0,8,2,2,4,4 C lnc,6 1 lnc,6 0,8 0,6 0,4 0, ,5-9 -8,5-8 -0,2-0,4-0,6-0,8 lnc QSA, bufor cytrynianowy QSA, citric buffor flawony, bufor fosforanowy flavones, phosphoric buffor flawony, bufor cytrynianowy flavones, citric buffor * QSA, bufor fosforanowy QSA, phosphoric buffor Rys. 1. Zale no od st enia kopigmentu w buforze cytrynianowym i fosforanowym o ph 3,65 dla: A cyjanidyno-3-glukozydu, B cyjanidyno-3-rutynozydu, C malwidyno- -3-glukozydu, stosunek molowy 1:2 dla flawonów, 1:3 dla QSA Fig. 1. Plot of as a function of logarithm of copigment concentration for: A cyanidin-3-glucoside, B cyanidin-3-rutinoside, C malvidin-3-glucoside, mole ratio 1:2 for flavones, 1:3 for QSA Acta Sci. Pol.
5 Charakterystyka parametrów ró ny, dla cyjanidyno-3-glukozydu waha si w granicach od 0,74 dla flawonów (w buforze cytrynianowym) do 0,88 dla QSA (w buforze cytrynianowym). Dla kompleksów tworzonych przez cyjanidyno-3-rutynozyd warto ci wspó czynnika n wynosi y w buforze cytrynianowym 0,93 dla QSA i 0,84 dla flawonów, a w buforze fosforanowym 0,86 dla QSA i 0,66 dla flawonów. Kopigmentacja malwidyno-3-glukozydu charakteryzowa a si porównywalnymi warto ciami wspó czynnika n (0,69-0,82 dla flawonów w buforze fosforanowym). Obliczone warto ci sta ej reakcji kopigmentacji, która jest miar stabilno ci powsta- ych w reakcji kopigmentacji kompleksów, dla cyjanidyno-3-glukozydu z flawonami i QSA wynosi y odpowiednio: dla flawonów K = 430,7 M w buforze cytrynianowym i K = 352,3 M w buforze fosforanowym, dla QSA K = 1075,23 M w buforze cytrynianowym i K = 1472,6 M w buforze fosforanowym. Kompleksy cyjanidyno-3- rutynozydu z flawonami tarczycy bajkalskiej charakteryzowa y si mniejsz stabilno- ci w buforze fosforanowym (K = 126,6 M ), natomiast w buforze cytrynianowym cz steczki te tworzy y silniejsze wi zania (K = 694,9 M ). Wy szymi warto ciami sta ej K charakteryzowa y si kompleksy cyjanidyno-3-rutynozydu z QSA (K = 869,29 M w buforze cytrynianowym i K = 851,4 M w buforze fosforanowym). Sta a reakcji K obliczona dla malwidyno-3-glukozydu zmienia a si w granicach od 306,7 M w wypadku flawonów w buforze fosforanowym do 1321,8 M dla QSA w buforze cytrynianowym. Uzyskane warto ci sta ych K wykazuj istotny wp yw rodowiska na stabilno tworzonych kompleksów. Spo ród dwóch przebadanych buforów, cytrynianowy wp ywa bardziej stabilizuj co na kompleksy antocyjan-kopigment ni bufor fosforanowy. Powy sze wyniki wskazuj równie, e wy sz stabilno ci charakteryzuj si kompleksy utworzone pomi dzy antocyjanami i QSA w obu badanych buforach ni z flawonami tarczycy bajkalskiej. Najs absze wi zania tworz si mi dzy antocyjanami i flawonami w obu buforach. Du e ró nice pomi dzy stabilno ci poszczególnych kompleksów mog by spowodowane odmienn budow antocyjanów i kopigmentów. Z porównania wyników zamieszczonych w tabeli 1 z danymi przedstawionymi przez Baranaca i in. [1997 a, 1997 b, 1997 c, 1999] i Dimitri a-markovi a i in. [2000] wynika, e badane w pracy kopigmenty s zdolne do tworzenia bardziej stabilnych kompleksów z cyjanidyno-3-glukozydem ni kwasy fenolowe z malwidyno-3,5- diglukozydem. Badany przez autorów [Baranac i in. 1996] kompleks malwidyno-3,5- diglukozyd z rutyn charakteryzuje si znacznie wi ksz warto ci sta ej równowagi K (3300 M ) ni kompleksy badane w niniejszej pracy. Zwi zane jest to zapewne z ró nicami w budowie cz steczek zarówno kopigmentu, jak i antocyjanu. Wy sze warto ci sta ej K uzyskane dla badanego w pracy QSA w porównaniu z warto ciami uzyskanymi przez Baranaca i in. [1997 a] dla kwercetyny wiadcz o wi kszej zdolno ci stabilizuj cej barw antocyjanów pochodnej sulfonowej kwercetyny. Obliczona warto swobodnej energii Gibbsa, G o, w ka dym badanym wypadku by a warto ci ujemn, co wskazuje na spontaniczno reakcji kopigmentacji. Szybciej reakcja ta zachodzi a w próbkach z dodatkiem QSA ( G = 18,0 kj/mol w buforze fosforanowym i G = 17,24 kj/mol w buforze cytrynianowym). Mniejsz spontaniczno ci reakcji cechowa y si próbki z dodatkiem flawonów (dla kompleksu cyjanidyno-3-rutynozydu z flawonami w buforze fosforanowym uzyskano najwy sz warto G ( 11,9 kj/mol), co wiadczy o wolniejszym tworzeniu si wi za pomi dzy cz steczkami). Uzyskane warto ci G wskazuj, e budowa reagentów wp ywa bardziej na spontaniczno reakcji kopigmentacji ni rodowisko, w którym reakcja ta przebiega. Technologia Alimentaria 2(2) 2003
6 62 A. B kowska... Tabela 1. Parametry termodynamiczne reakcji kopigmentacji antocyjanów z wybranymi kopigmentami w buforze cytrynianowym i fosforanowym o ph 3,65 (T = 298 K) Table 1. Thermodynamic parameters of copigmentation reaction of anthocyanins with chosen copigments in citric and phosphoric buffor, ph 3,65 (T = 289 K) Kompleks Complex Cyj-3-gl+QSA Cyj-3-gl+QSA Cyj-3-gl+flawony Cyj-3-gl+flavones Cyj-3-rut+QSA Cyj-3-rut+QSA Cyj-3-rut+flawony Cyj-3-rut+flavones Mal-3-gl+QSA Mal-3-gl+QSA Mal-3-gl+flawony Mal-3-gl+flavones Bufor Buffor Cytrynianowy n K mol G kj mol H kj mol S J mol K 0, ,2 17,2 25,7 54,8 Fos foranowy 0, ,6 18,0 31,2 41,8 Cytrynianowy 0,74 430,7 15,0 25,7 50,9 0,78 352,3 14,5 56,6 145,1 Cytrynianowy 0,93 869,3 16,7 28,1 36,9 0,86 851,4 16,6 34,1 60,0 Cytrynianowy 0,84 694,9 16,2 25,5 29,5 0,66 126,6 11,9 51,0 115,6 Cytrynianowy 0, ,8 17,7 28,4 57,7 0,71 758,3 16,4 32,2 67,9 Cytrynianowy 0, ,9 17,6 18,5 28,3 0,69 306,7 14,1 36,5 90,9 Analiza wyników otrzymanych przez Bar anaca [1997 a, 1997 b, 1997 c, 1999] i Dimitri a-markovi a [2000] wskazuje na znacznie wolniejsze tworzenie kompleksów pomi dzy malwidyno-3,5-diglikozydem a kwasami fenolowymi i apigenino-7-glukozydem ni z badanymi w tej pracy flawonami i QSA. Badania nad wp ywem temperatury na stabilno uzyskanych kompleksów stanowi- y podstaw do wyznaczenia dwóch funkcji termodynamicznych uk adu: entalpii H i entropii S. Obliczenie zmian entalpii i entropii by o mo liwe po wykre leniu zale no- ci pomi dzy ln[(a Ao)/Ao] a odwrotno ci temperatury uk adu (rys. 2). Ujemna zmiana entropii, S, jako miara uporz dkowania systemu jest dowodem na to, e tworzenie kompleksów antocyjan-kopigment zachodzi w za o onych w pracy warunkach. W buforze cytrynianowym warto ci S by y wi ksze w porównaniu z warto ciami zmian entropii uzyskanymi w buforze fosforanowym dla badanych kompleksów (tab. 1). Najwi kszym uporz dkowaniem systemu cechowa si uk ad antocyjan flawony w buforze fosforanowym. Z obliczonych warto ci H wynika, e najwi kszym powinowactwem reagentów charakteryzuj si kompleksy badanych antocyjanów z flawonami w buforze fosforanowym (tab. 1). W buforze cytrynianowym antocyjany i kopigmenty wykazuj du o mniejsze powinowactwo wzgl dem siebie ni w odpowiednich Acta Sci. Pol.
7 Charakterystyka parametrów A 0,5 B 0, ,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5-0,5,5-2 -0,5,5-2 -2,5-2,5 C -3 1,5 1/T /T ,5-0,5,5-2 -2,5 0 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 1/T 10-3 QSA, bufor cytrynianowy QSA, citric buffor flawony, bufor fosforanowy flavones, phosphoric buffor flawony, bufor cytrynianowy flavones, citric buffor * QSA, bufor fosforanowy QSA, phosphoric buffor Rys. 2. Zale no od temperatury w buforze cytrynianowym i fosforanowym o ph 3,65 dla: A cyjanidyno-3-glukozydu, B cyjanidyno-3-rutynozydu, C malwidyno-3-glukozy du, stosunek molowy 1:2 dla flawonów, 1:3 dla QSA Fig. 2. Plot of as a function of temperature for: A cyanidin-3-glucoside, B cyanidin-3-rutinoside, C malvidin-3-glucoside, mole ratio 1:2 for flavones, 1:3 for QSA kompleksach tworzonych w buforze fosforanowym. Ujemne warto ci obu funkcji termodynamicznych H i S wskazuj, e tworzenie kompleksów jest mo liwe tylko w ni szych temperaturach (20-25 C). Porównanie zmian entalpii i entropii uzyskanych przez Baranaca i in. [1996, 1997 a, 1997 b, 1997 c] oraz Danglesa i Brouillarda [1992] z wynikami uzyskanymi dla kompleksów badanych w niniejszej pracy wskazuje, e flawony w buforze fosforanowym wykazuj najwy szy stopie powinowactwa wzgl dem badanych antocyjanów. Uzyskane wyniki wiadcz równie o wi kszym uporz dkowaniu uk adu antocyjan flawony w buforze fosforanowym ni w buforze cytrynianowym. W a ciwo ci termodynamiczne reakcji kopigmentacji wybranych antocyjanów z ko- pigmentami przedstawiono w tabeli 1. Technologia Alimentaria 2(2) 2003
8 64 A. B kowska... PODSUMOWANIE Przeprowadzone badania wykaza y, e pomi dzy cz steczk antocyjanu i kopigmentu tworzy si kompleks, który stabilizuje barw antocyjanu. Otrzymane warto ci parametrów termodynamicznych wskazuj na egzotermiczny charakter reakcji kopigmentacji. Ujemne warto ci zmian entalpii i entropii, dla ka dego badanego kompleksu, wiadcz o tym, e tworzenie stabilnego uk adu antocyjan kopigment jest mo liwe tylko w ni szych temperaturach (20-25 C). Obliczone warto ci termodynamiczne dla reakcji antocyjanów z flawonami tarczycy bajkalskiej wykaza y, e preparat ten jest dobrym stabilizatorem czerwonej barwy antocyjanów. Kompleksy tworzone z udzia em flawonów s nieco mniej stabilne od tych tworzonych z najlepszym spo ród przebadanych do tej pory kopigmentów jakim jest QSA, jednak niskie koszty otrzymywania i du e warto ci zdrowotne flawonów tarczycy bajkalskiej stawiaj ten preparat przed syntetycznym i drogim kwasem kwercetyno-5 - sulfonowym. Badania pozwoli y równie na porównanie dwóch buforów: cytrynianowego i fosforanowego. Uzyskane wyniki wskazuj, e bufor cytrynianowy jest bardziej sprzyjaj cym rodowiskiem do tworzenia stabilnych kompleksów antocyjan-kopigment ni bufor fosforanowy (warto ci sta ej K i G, obrazuj ce stabilno powsta ych kompleksów, s wi ksze w buforze cytrynianowym). Bufor fosforanowy z kolei jest rodowiskiem, które zwi ksza powinowactwo reagentów (wi ksze zmiany H w tym buforze). Wyj tek stanowi kompleks cyjanidyno-3-glukozydu z QSA, który w tym buforze wykazuje mniejsze powinowactwo. Bufor fosforanowy wp ywa równie na wzrost uporz dkowania uk adu (zmiany S s wi ksze w tym buforze). Wyj tek stanowi kompleks cyjanidyno-3-glukozydu z QSA, dla którego wi ksze zmiany S zachodz w buforze cytrynianowym. Kompleksy tworzone z cyjanidyno-3-glukozydem s stabilniejsze, a proces ich tworzenia bardziej spontaniczny (wi ksze zmiany G) w porównaniu z odpowiednimi kompleksami tworzonymi z cyjanidyno-3-rutynozydem. Ró nice te przypisa mo na innym podstawnikom cukrowym w cz steczce cyjanidyny. Porównanie kopigmentacji obu cyjanidyn z malwidyno-3-glukozydem wskazuje, e aglikon silniej wp ywa na stabilno kompleksów antocyjan kopigment ni podstawnik cukrowy. Obecno podstawników metylowych daje wi kszy efekt stabilizuj cy malwidyny ni cz steczka glukozy. PI MIENNICTWO Baranac J.M., Petranowi N.A., Dimitri -Markowi J.M., Spectrophotometric study of anthocyan copigmentation reactions. J. Agric. Food Chem. 44, Baranac J.M., Petranowi N.A., Dimitri -Markowi J.M., 1997 a. Spectrophotometric study of anthocyan copigmentation reactions. 2. Malvin and the nonglycosidized flavone quercetin. J. Agric. Food Chem. 45, Baranac J.M., Petranowi N.A., Dimitri -Markowi J.M., 1997 b. Spectrophotometric study of anthocyan copigmentation reactions. 2. Malvin and the nonglycosidized flavone morin. J. Agric. Food Chem. 45, Baranac J.M., Petranowi N.A., Dimitri -Markowi J.M., 1997 c. Spectrophotometric study of anthocyan copigmentation reactions. 4. Malvin and apigenin 7-glucoside. J. Agric. Food Chem. 45, Acta Sci. Pol.
9 Charakterystyka parametrów Baranac J.M, Petranovi N.A., Dimitri Markovi J.M., A spectrophotometric study of the reaction of copigmentation of malvin and tannic acid. J. Serb. Chem. Soc. 64, B kowska A., Kucharska A.Z., Oszmia ski J., The effect of heating, UV irradiation and storage on stability of anthocyanin-polyphenol copigment complex. Food Chem. 81, Dangles O., Brouillard R., Polyphenol interaction. The copigmentation case: thermodynamic data from temperature variation and relaxation kinetics. Medium effect. Can. J. Chem. 70, Dimitri -Markovi J.M., Petranovi N.A., Baranac J.M., A spectrophotometric study of the copigmentation of malvin with caffeic and ferulic acids. J. Agric. Food Chem. 48, Mazza G., Brouillard R., The mechanism of co-pigmentation of anthocyanins in aqueous solutions. Phytochemistry 29, THERMODYNAMIC CHARACTERISTIC OF COPIGMENTATION OF ANTHOCYANINS WITH FLAVONOIDS Abstract. The objective of this study was to investigate the thermodynamic parameters of the copigmentation reaction between three anthocyanins and two copigments: quercetin- Georgi and also to determine the factors that affected the reaction, while defining its 5 -sulphonic acid (QSA) and flavones isolated from the roots of Scutellaria baicalensis thermodynamic parameters. The interactions of these molecules were observed via UV- VIS absorption spectroscopy. It was established that the ph and temperature affected the copigmentation process. The negative change of entropy, S, as a measure of system ordering, is also a proof of copigment formation, under given condition. Our result indicates that the QSA formed the most stable complex with great affinity and system ordering. Comparing the obtained characteristics of QSA with flavones, it can be concluded that with QSA, where the affinity is lower, a more stable copigment is formed than in the case of flavones, were the situation is inverted. Temperature appears to be the basic parameter of the thermodynamic feasibility of the process, since the copigmentation process is exothermic and spontaneous. Key words: anthocyanins, copigmentation, thermodynamic, Scutellaria baicalensis, QSA A. B kowska, J. Oszmia ski, A.Z. Kucharska, Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Zbó, Akademia Rolnicza we Wroc awiu, ul. Norwida 25, Wroc aw annab@star.ar.wroc.pl Technologia Alimentaria 2(2) 2003
CHARAKTERYSTYKA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH REAKCJI KOPIGMENTACJI ANTOCYJANÓW Z FLAWONOIDAMI. Anna Bąkowska, Jan Oszmiański, Alicja Z.
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 2(2) 2003, 57-65 CHARAKTERYSTYKA PARAMETRÓW TERMODYNAMICZNYCH REAKCJI KOPIGMENTACJI ANTOCYJANÓW Z FLAWONOIDAMI Anna Bąkowska, Jan Oszmiański, Alicja Z.
PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
spektroskopia UV Vis (cz. 2)
spektroskopia UV Vis (cz. 2) spektroskopia UV-Vis dlaczego? wiele związków organicznych posiada chromofory, które absorbują w zakresie UV duża czułość: zastosowanie w badaniach kinetyki reakcji spektroskop
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Spektroskopia UV-VIS zagadnienia
Spektroskopia absorbcyjna to dziedzina, która obejmuje metody badania materii przy użyciu promieniowania elektromagnetycznego, które może z tą materią oddziaływać. Spektroskopia UV-VS zagadnienia promieniowanie
12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych
Open Access Library Volume 2 211 12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych 12.1 Wyznaczanie relacji diagnostycznych w badaniach ultrad wi kowych
Chemia i technologia materiałów barwnych BADANIE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW BARWNYCH WYKORZYSTANIEM SPEKTROFOTOMETRII UV-VIS.
Chemia i technologia materiałów barwnych Ćwiczenia laboratoryjne BADANIE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW BARWNYCH WYKORZYSTANIEM SPEKTROFOTOMETRII UV-VIS. Z Opracowanie: dr inŝ. Ewa Wagner-Wysiecka Politechnika Gdańska
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych
Rekompensowanie pracy w godzinach nadliczbowych PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH ART. 151 1 K.P. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony
USTAWA. z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. 1) (tekst jednolity)
Dz.U.98.21.94 1998.09.01 zm. Dz.U.98.113.717 art. 5 1999.01.01 zm. Dz.U.98.106.668 art. 31 2000.01.01 zm. Dz.U.99.99.1152 art. 1 2000.04.06 zm. Dz.U.00.19.239 art. 2 2001.01.01 zm. Dz.U.00.43.489 art.
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Załącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...
WZÓR - UMOWA NR... Załącznik nr 4 zawarta w dniu we Wrocławiu pomiędzy: Wrocławskim Zespołem Żłobków z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Fabrycznej 15, 53-609 Wrocław, NIP 894 30 25 414, REGON 021545051,
7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Agrofi k zy a Wyk Wy ł k ad V Marek Kasprowicz
Agrofizyka Wykład V Marek Kasprowicz Spektroskopia p nauka o powstawaniu i interpretacji widm powstających w wyniku oddziaływań wszelkich rodzajów promieniowania na materię ę rozumianą jako zbiorowisko
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU
OZNACZANIE WAPNIA I MAGNEZU W PRÓBCE WINA METODĄ ATOMOWEJ SPEKTROMETRII ABSORPCYJNEJ Z ATOMIZACJA W PŁOMIENIU Celem ćwiczenia jest zapoznanie z techniką atomowej spektrometrii absorpcyjnej z atomizacją
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ.
INSTRUKCJA BHP PRZY RECZNYCH PRACACH TRANSPORTOWYCH DLA PRACOWNIKÓW KUCHENKI ODDZIAŁOWEJ. I. UWAGI OGÓLNE. 1. Dostarczanie posiłków, ich przechowywanie i dystrybucja musza odbywać się w warunkach zapewniających
40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA
ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA Celem tego zadania jest podanie prostej teorii, która tłumaczy tak zwane chłodzenie laserowe i zjawisko melasy optycznej. Chodzi tu o chłodzenia
PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH DLA MECHANIKÓW
PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH DLA MECHANIKÓW Opracowanie: dr inż. Krystyna Moskwa, dr Wojciech Solarski 1. Termochemia. Każda reakcja chemiczna związana jest z wydzieleniem lub pochłonięciem energii, najczęściej
MATEMATYKA 4 INSTYTUT MEDICUS FUNKCJA KWADRATOWA. Kurs przygotowawczy na studia medyczne. Rok szkolny 2010/2011. tel. 0501 38 39 55 www.medicus.edu.
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy na studia medyczne Rok szkolny 00/0 tel. 050 38 39 55 www.medicus.edu.pl MATEMATYKA 4 FUNKCJA KWADRATOWA Funkcją kwadratową lub trójmianem kwadratowym nazywamy funkcję
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych
-...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Wyniki monitorowania pomocy publicznej udzielonej spółkom motoryzacyjnym prowadzącym działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych (stan na
Opinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen
Opinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen TNS OBOP dla Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce grudzień 2008 Ośrodek Badania Opinii Publicznej
ZAPYTANIE OFERTOWE NR 1/2016/SPPW
Łódź, dnia 29.01.2016 r. ZAPYTANIE OFERTOWE NR 1/2016/SPPW W związku z ubieganiem się przez Ośrodek Badawczo-Produkcyjny Politechniki Łódzkiej ICHEM sp. z o.o. o dofinansowanie na realizację projektu ze
Zapytanie ofertowe dotyczy zamówienia publicznego o wartości nieprzekraczającej 30 000 euro.
Zaproszenie do złożenia oferty cenowej na Świadczenie usług w zakresie ochrony na terenie Pałacu Młodzieży w Warszawie w 2015 roku Zapytanie ofertowe dotyczy zamówienia publicznego o wartości nieprzekraczającej
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych
Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do
Rozdział 1 Postanowienia ogólne
Załącznik do zarządzenia Rektora nr 59 z dnia 20 lipca 2015 r. REGULAMIN PRZYZNAWANIA ZWIĘKSZENIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO Z DOTACJI PROJAKOŚCIOWEJ ORAZ ZASADY PRZYZNAWANIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO W
Urządzenie do odprowadzania spalin
Urządzenie do odprowadzania spalin Nr. Art. 158930 INSTRUKCJA OBSŁUGI Informacje wstępne: Po otrzymaniu urządzenia należy sprawdzić czy opakowanie jest w stanie nienaruszonym. Jeśli po dostarczeniu produktu
PL 205289 B1 20.09.2004 BUP 19/04. Sosna Edward,Bielsko-Biała,PL 31.03.2010 WUP 03/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205289 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 359196 (51) Int.Cl. B62D 63/06 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 17.03.2003
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WAD KOŃCZYN DOLNYCH U DZIECI I MŁODZIEŻY A FREQUENCY APPEARANCE DEFECTS OF LEGS BY CHILDREN AND ADOLESCENT
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr 3 2007 Grażyna Szypuła, Magdalena Rusin Bielski Szkolny Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej
KLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
Warszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:
Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Olej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów
Ćwiczenie 63 Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów 63.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu określa się współczynnik sprężystości pojedynczych sprężyn i ich układów, mierząc wydłużenie
WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO I MATEMATYCZNEGO
Nr ćwiczenia: 101 Prowadzący: Data 21.10.2009 Sprawozdanie z laboratorium Imię i nazwisko: Wydział: Joanna Skotarczyk Informatyki i Zarządzania Semestr: III Grupa: I5.1 Nr lab.: 1 Przygotowanie: Wykonanie:
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Umowa nr.. /. Klient. *Niepotrzebne skreślić
Umowa nr.. /. zawarta dnia w, pomiędzy: Piotr Kubala prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Piotr Kubala JSK Edukacja, 41-219 Sosnowiec, ul. Kielecka 31/6, wpisanym do CEIDG, NIP: 644 273 13 18,
Gramatyka i słownictwo
WYMAGANIA PROGRAMOWE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KL. 4 a/b SP4 Gramatyka i słownictwo uczeń potrafi poprawnie operować niedużą ilością struktur prostych (czasownik to be - w formie pełnej i skróconej, zaimki
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
LABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH
Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDA DZENNE e LAORATORUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNKOWYH LPP 2 Ćwiczenie nr 10 1. el ćwiczenia Przełączanie tranzystora bipolarnego elem
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego.
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego. Ad. IV. Wykaz prac według kolejności ich wykonania. Ten
1 Przedmiot Umowy 1. Przedmiotem umowy jest sukcesywna dostawa: publikacji książkowych i nutowych wydanych przez. (dalej zwanych: Publikacjami).
WZÓR UMOWY ANALOGICZNY dla CZĘŚCI 1-10 UMOWA o wykonanie zamówienia publicznego zawarta w dniu.. w Krakowie pomiędzy: Polskim Wydawnictwem Muzycznym z siedzibą w Krakowie 31-111, al. Krasińskiego 11a wpisanym
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków Usuwanie manganu z wody podziemnej przy zastosowaniu złóŝ katalitycznych Manganese removal from ground water using catalytic materials 1. Wstęp Proces
Temat: Funkcje. Własności ogólne. A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1
Temat: Funkcje. Własności ogólne A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1 Kody kolorów: pojęcie zwraca uwagę * materiał nieobowiązkowy A n n a R a
Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I
Dr. Michał Gradzewicz Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I Ćwiczenia 3 i 4 Wzrost gospodarczy w długim okresie. Oszczędności, inwestycje i wybrane zagadnienia finansów. Wzrost gospodarczy
POWIATOWY URZĄD PRACY
POWIATOWY URZĄD PRACY ul. Piłsudskiego 33, 33-200 Dąbrowa Tarnowska tel. (0-14 ) 642-31-78 Fax. (0-14) 642-24-78, e-mail: krda@praca.gov.pl Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 5/2015 Powiatowej Rady Rynku Pracy
Politechnika Warszawska Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa
Zamawiający: Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej 00-662 Warszawa, ul. Koszykowa 75 Przedmiot zamówienia: Produkcja Interaktywnej gry matematycznej Nr postępowania: WMiNI-39/44/AM/13
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne
Tekst jednolity z dnia 10.10.2013 r. Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne 1 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Lokalnej
CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015
CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 Najwyższy wzrost od Q2 2005 Poziom zadowolenia polskich konsumentów w Q3 15 wyniósł 80 punktów, tym samym wzrósł o 10 punktów względem
ZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2013 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: październik 2014 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464-23-15 faks 22 846-76-67
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE
Legnica, dnia 22.05.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE na przeprowadzenie audytu zewnętrznego projektu wraz z opracowaniem raportu końcowego audytu w ramach projektu, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
Automatyka. Etymologicznie automatyka pochodzi od grec.
Automatyka Etymologicznie automatyka pochodzi od grec. : samoczynny. Automatyka to: dyscyplina naukowa zajmująca się podstawami teoretycznymi, dział techniki zajmujący się praktyczną realizacją urządzeń
Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
ZARZĄDZENIE Nr 70/11/12 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 1 lipca 2012 roku
ZARZĄDZENIE Nr 70/11/12 Rektora Politechniki Śląskiej z dnia 1 lipca 2012 roku w sprawie zatrudniania na stanowiska kierownicze, naukowo-techniczne, inżynieryjno-techniczne i administracyjne w administracji
Evaluation of upper limb function in women after mastectomy with secondary lymphedema
IV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Aniologicznego Bydgoszcz, 21-22 maj 2014 r. Ocena sprawności funkcjonalnej kończyny górnej u kobiet z wtórnym obrzękiem
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu.
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu Regulamin Zarządu Stowarzyszenia Przyjazna Dolina Raby Art.1. 1. Zarząd Stowarzyszenia
FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia
Efektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
NUMER IDENTYFIKATORA:
Społeczne Liceum Ogólnokształcące z Maturą Międzynarodową im. Ingmara Bergmana IB WORLD SCHOOL 53 ul. Raszyńska, 0-06 Warszawa, tel./fax 668 54 5 www.ib.bednarska.edu.pl / e-mail: liceum.ib@rasz.edu.pl
Raport. Nr 223. Renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ
KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Luty 2004 Bożena Kłos Raport Nr 223 W niniejszym
Udoskonalona wentylacja komory suszenia
Udoskonalona wentylacja komory suszenia Komora suszenia Kratka wentylacyjna Zalety: Szybkie usuwanie wilgoci z przestrzeni nad próbką Ograniczenie emisji ciepła z komory suszenia do modułu wagowego W znacznym
P 0max. P max. = P max = 0; 9 20 = 18 W. U 2 0max. U 0max = q P 0max = p 18 2 = 6 V. D = T = U 0 = D E ; = 6
XL OLIMPIADA WIEDZY TECHNICZNEJ Zawody II stopnia Rozwi zania zada dla grupy elektryczno-elektronicznej Rozwi zanie zadania 1 Sprawno przekszta tnika jest r wna P 0ma a Maksymaln moc odbiornika mo na zatem
Dokumentacja Techniczna Zbiorniki podziemne Monolith
Dokumentacja Techniczna Zbiorniki podziemne Monolith Monolit h DORW2045 07.04.2009 1 / 11 1. Lokalizacja 1.1 Lokalizacja względem budynków Nie wolno zabudowywać terenu nad zbiornikiem. Minimalną odległość
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach Baza noclegowa stanowi podstawową bazę turystyczną, warunkującą w zasadzie ruch turystyczny. Dlatego projektując nowy szlak należy ją
PODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 2009/2010 SEMESTR 3
PODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 29/2 SEMESTR 3 Rozwiązania zadań nie były w żaden sposób konsultowane z żadnym wiarygodnym źródłem informacji!!!
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2014/2015 KOD UCZNIA ETAP OKRĘGOWY Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Atom poziom rozszerzony
Atom poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Źródło: CKE 010 (PR), zad. 1. Atomy pierwiastka X tworz jony X 3+, których konfiguracj elektronow mo na zapisa : 1s s p 6 3s 3p 6 3d 10 Uzupe nij poni sz tabel,
oraz nowego średniego samochodu ratowniczo-gaśniczego ze sprzętem ratowniczogaśniczym
Samorządowy Program dotyczący pomocy finansowej dla gmin/miast na zakup nowych samochodów ratowniczo - gaśniczych ze sprzętem ratowniczogaśniczym zamontowanym na stałe oraz zakup sprzętu ratowniczo-gaśniczego
W SKRÓCIE: Tylko 4 z 17 banków nie wprowadziło jeszcze podwyżek marż. Znacząco pogorszyła się dostępność kredytów hipotecznych
Styczeń 2016 W SKRÓCIE: Tylko 4 z 17 banków nie wprowadziło jeszcze podwyżek marż Znacząco pogorszyła się dostępność kredytów hipotecznych Ostatnie miesiące roku przyniosły znaczący wzrost zainteresowania
ZADANIA OTWARTE KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI
Zadanie 51. ( pkt) Rozwi równanie 3 x 1. 1 x Zadanie 5. ( pkt) x 3y 5 Rozwi uk ad równa. x y 3 Zadanie 53. ( pkt) Rozwi nierówno x 6x 7 0. ZADANIA OTWARTE KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI Zadanie 54. ( pkt) 3 Rozwi
Badanie bezszczotkowego silnika prądu stałego z magnesami trwałymi (BLDCM)
Badanie bezszczotkowego silnika prądu stałego z magnesami trwałymi (BLDCM) Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową, zasadą działania oraz sterowaniem bezszczotkowego silnika prądu stałego z magnesami
ZASADY REKRUTACJI KANDYDATÓW DO XVIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JANA ZAMOYSKIEGO NA ROK SZKOLNY 2016/2017
XVIIILO.4310.5.2016 XVIII LO im. Jana Zamoyskiego ZASADY REKRUTACJI KANDYDATÓW DO XVIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JANA ZAMOYSKIEGO NA ROK SZKOLNY 2016/2017 I. Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 7 września
Wiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.)
Wiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.) Dariusz Banasiak Katedra Informatyki Technicznej Wydział Elektroniki Wnioskowanie przybliżone Wnioskowanie w logice tradycyjnej (dwuwartościowej) polega na stwierdzeniu
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina
Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska
7. Symulacje komputerowe z wykorzystaniem opracowanych modeli
Opracowane w ramach wykonanych bada modele sieci neuronowych pozwalaj na przeprowadzanie symulacji komputerowych, w tym dotycz cych m.in.: zmian twardo ci stali szybkotn cych w zale no ci od zmieniaj cej
Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
I. Ogłaszanie konkursu i tryb składania ofert.
REGULAMIN PRZEPROWADZANIA KONKURSU NA STANOWISKO ZASTĘPCY PREZESA ZARZĄDU - ZASTĘPCY KIEROWNIKA DS. TECHNICZNYCH SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ VICTORIA" W KRAKOWIE Niniejszy Regulamin określa zasady przeprowadzania
Wieluń, 03.07.2014 r. SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ W WIELUNIU 98-300 WIELUŃ, UL. SZPITALNA 16
Wieluń, 03.07.2014 r. SPZOZ-OiZP/2/24/241/30-14/2014 SAMODZIELNY PUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ W WIELUNIU 98-300 WIELUŃ, UL. SZPITALNA 16 Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Wieluniu
6. Projektowanie składu chemicznego stali szybkotn cych o wymaganej twardo ci i odporno ci na p kanie
6. Projektowanie składu chemicznego stali szybkotn cych o wymaganej twardo ci i odporno ci na p kanie Do projektowania składu chemicznego stali szybkotn cych, które jest zadaniem optymalizacyjnym, wykorzystano
PLAN POŁĄCZENIA SPÓŁEK
PLAN POŁĄCZENIA SPÓŁEK BSH SPRZĘT GOSPODARSTWA DOMOWEGO SP. Z O.O. z siedzibą w Warszawie oraz BSH WROCŁAW SP. Z O.O. z siedzibą we Wrocławiu Plan Połączenia Spółek: BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego Sp.
Podstawowe pojęcia: Populacja. Populacja skończona zawiera skończoną liczbę jednostek statystycznych
Podstawowe pojęcia: Badanie statystyczne - zespół czynności zmierzających do uzyskania za pomocą metod statystycznych informacji charakteryzujących interesującą nas zbiorowość (populację generalną) Populacja
Technologie kodowania i oznaczania opakowań leków w gotowych. Koło o ISPE AMG 2007
Technologie kodowania i oznaczania opakowań leków w gotowych Michał Burdyński Koło o ISPE AMG 2007 Na początek trochę faktów Roczny wzrost przemysłu u opakowań farmaceutycznych szacuje się na poziomie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Departament Pielęgniarek i Położnych wśród absolwentów studiów pomostowych, którzy zakończyli udział w projekcie systemowym pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek
Statut Stowarzyszenia SPIN
Statut Stowarzyszenia SPIN Rozdział I. Postanowienia ogólne 1 1. Stowarzyszenie nosi nazwę SPIN w dalszej części Statutu zwane Stowarzyszeniem. 2. Stowarzyszenie działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia