Rok akademicki: 2017/2018 Kod: BGG s Punkty ECTS: 6. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Transkrypt

1 Nazwa modułu: Przemysł naftowy a środowisko Rok akademicki: 2017/2018 Kod: BGG s Punkty ECTS: 6 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Górnictwo i Geologia Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Język wykładowy: Polski Profil kształcenia: Ogólnoakademicki (A) Semestr: 5 Strona www: Osoba odpowiedzialna: dr hab. inż. Sechman Henryk (sechman@agh.edu.pl) Osoby prowadzące: dr hab. inż. Sechman Henryk (sechman@agh.edu.pl) mgr inż. Guzy Piotr (piotrgu@agh.edu.pl) mgr inż. Twaróg Anna (twarog@agh.edu.pl) mgr inż. Góra Adrianna (agora@agh.edu.pl) Krótka charakterystyka modułu Wiedza n/t rozwoju, znaczenia, i wpływu na środowisko przemysłu naftowego. Działania proekologiczne w rafinerii, gazowni i bazie paliw. Modelowanie komputerowe i badanie wybranych skażeń środowiska. Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Powiązania z EKK Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) Wiedza M_W001 Student ma wiedze z zakresu ogólnych informacji związanych z funkcjonowaniem przemysłu naftowego GG1A_W13, GG1A_W22 Kolokwium M_W002 Student ma wiedzę na temat zagrożeń dla środowiska wynikających z działalności przemysłu naftowego GG1A_W13, GG1A_K04 Kolokwium Umiejętności M_U003 Student ma wiedzę i potrafi ocenić rozwiązania proekologiczne stosowane w przemyśle naftowym GG1A_U16 Kolokwium M_U004 Student umie zastosować odpowiednią metodykę poboru próbki powietrza atmosferycznego GG1A_W23, GG1A_U02 Praca wykonana w ramach praktyki, Wykonanie ćwiczeń 1 / 6

2 M_U005 Student umie wykonać analizę sumy lotnych związków organicznych oraz zna podstawy chromatografii gazowej GG1A_W03 Wykonanie ćwiczeń laboratoryjnych M_U006 Student potrafi opracować statystycznie wyniki badań i przygotować tekst zawierający ich omówienie GG1A_U01, GG1A_U10 Wykonanie ćwiczeń laboratoryjnych Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Kod EKM Student, który zaliczył moduł zajęć wie/umie/potrafi Forma zajęć Wykład Ćwiczenia audytoryjne Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia projektowe Konwersatori um seminaryjne praktyczne terenowe warsztatowe Inne E-learning Wiedza M_W001 M_W002 Umiejętności M_U003 M_U004 M_U005 M_U006 Student ma wiedze z zakresu ogólnych informacji związanych z funkcjonowaniem przemysłu naftowego Student ma wiedzę na temat zagrożeń dla środowiska wynikających z działalności przemysłu naftowego Student ma wiedzę i potrafi ocenić rozwiązania proekologiczne stosowane w przemyśle naftowym Student umie zastosować odpowiednią metodykę poboru próbki powietrza atmosferycznego Student umie wykonać analizę sumy lotnych związków organicznych oraz zna podstawy chromatografii gazowej Student potrafi opracować statystycznie wyniki badań i przygotować tekst zawierający ich omówienie Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć) Wykład Wyjaśnienie pojęcia przemysł naftowy. Historia przemysłu naftowego. Charakterystyka przemysłu naftowego w Polsce (1h). Działalność przemysłu 2 / 6

3 naftowego w świetle obowiązujących w Polsce i Unii Europejskiej aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska (1h). Zagrożenia dla środowiska wynikające z działalności przemysłu naftowego: prace poszukiwawcze badania sejsmiczne i prace wiertnicze (3h), eksploatacja złóż ropy naftowej i gazu ziemnego (2h), transport i magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego (2h), przeróbka węglowodorów przemysł rafineryjny i petrochemiczny (2h), dystrybucja paliw płynnych (1h), utylizacja zużytych produktów naftowych (1h). Negatywne oddziaływanie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz ropopochodnych na środowisko (1h). Działania na rzecz minimalizacji potencjalnych zagrożeń dla środowiska (1h). Ćwiczenia laboratoryjne Skażenia środowiska przez węglowodory, sposoby zapobiegania, metodyka wykrywania i sposoby ich likwidacji (4h). Stosując odpowiednie oprogramowanie student potrafi określić strefy zagrożenia dla ludności w przypadku awaryjnych uwolnień substancji ropopochodnych (4h). Próbki środowiskowe i sposoby ich poboru (2h). Instrumentalne sposoby analizy próbek gazowych (1h). Metodyka oznaczania sumy związków organicznych w powietrzu (1h). Budowa, zasada działania i sposób kalibracji przenośnego analizatora lotnych substancji organicznych MocroFID (2h). Analiza pobranych próbek pod kątem zawartości sumy węglowodorów gazowych za pomocą analizatora MicroFID (2h). Budowa chromatografu gazowego (2h). Metodyka chromatograficznego rozdziału węglowodorów gazowych (2h). Sposoby kalibracji analizatora (2h). Rozdział chromatograficzny pobranych próbek powietrza atmosferycznego (2h). Charakterystyka statystyczna stężeń sumy węglowodorów gazowych pomierzonych za pomocą przenośnego analizatora lotnych substancji organicznych MicroFID i metodą chromatografii gazowej oraz analiza wzajemnych relacji i zależności i wynikające stąd wnioski (4h). Budowa i zasada działania przenośnego analizatora strumienia emisji gazów (2). praktyczne Rozwiązania proekologiczne w przemyśle rafineryjno-petrochemicznym na przykładzie Rafinerii Trzebinia (5h). Działalność przemysłu gazowniczego na przykładzie Karpackiej Spółki Gazowniczej, Oddział Zakład Gazowniczy Kraków (4h). Zagrożenia dla środowiska wynikające z magazynowania ropopochodnych na przykładzie Bazy Magazynowej nr 81 w Olszanicy k/krakowa (5h). Sposób obliczania oceny końcowej Ocena końcowa = 0,4 ocena z wykładów + 0,4 ocena zaliczenia ćwiczeń laboratoryjnych + 0,2 ocena zajęć praktycznych Ocena końcowa może być wystawiona tylko pod warunkiem uzyskania pozytywnej oceny z kolokwium z wykładów, ćwiczeń laboratoryjnych i zajęć praktycznych. Wymagania wstępne i dodatkowe Znajomość podstaw chemii organicznej. Znajomość podstawowych narzędzi statystycznych. Podstawowa znajomość programu Microsoft Excel Zalecana literatura i pomoce naukowe 1. Kaczmarek T., (2006). Czy ropa rządzi Światem. Oficyna Wydawnicza Branta, Warszawa. 2. Wolwowicz R. (red.), (1994). Historia polskiego przemysłu naftowego: praca zbiorowa. T. 1, Brzozów, Kraków, Muzeum Regionalne PTTK. 3. Molenda J., Steczko K. (2000). Ochrona środowiska w gazownictwie i wykorzystaniu gazu. WNT, Warszawa. 3 / 6

4 4. Surygała J. (red.) (2001). Ropa naftowa a środowisko przyrodnicze. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław. 5. Witkiewicz Z., Hepter J. (2001). Chromatografia gazowa. Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa. 6. Namieśnik J., Łukasiak, J., Jamrógiewicz Z., Pobieranie próbek środowiskowych do analizy. Wyd. Naukowe PWN. Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu 1. Korus A., Kotarba M, Sechman H, Lasa J Metan w atmosferze ziemskiej: Udział Polski Południowej w emisji metanu do atmosfery. In: Buszewski B. (Ed.) Chromatografia i inne techniki separacyjne w eko analityce. Wyd.Uniwerstetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1997, Dzieniewicz M., Sechman H., Górecki W Measurements of soil gas migration around gas wells. P583 Ext. Abstr. 61th EAGE Conf. and Technical Exhibition, Helsinki, Finland, 7-11 June Kotarba M., Dzieniewicz M, Korus A., Sechman H., Kominowski K., Winnicki A., Trentowski J., Gogolewska A Zagrożenia gazowe w strefie przypowierzchniowej związane z likwidacją kopalń wałbrzyskich w dolnośląskim zagłębiu węglowym Konferencja SITG pt. Doświadczenia w likwidacji zakładów górniczych, Wałbrzych-Książ, maj Kotarba M.J., Dzieniewicz M., Korus A., Sechman H., Gogolewska A., Grzybek I., Kominowski K., Płonka A Zagrożenie gazowe metanem i ditlenkiem węgla w przypowierzchniowej strefie zabudowanego obszaru środkowej części wałbrzyskiego Okręgu Węglowego związane z likwidacją kopalń. in: Kotarba M.J., ed.: Przemiany środowiska naturalnego a ekorozwój, Wyd. Towarzystwo Badania Przemian Środowiska GEOSFERA, Dzieniewicz M., Sechman H., Górecki W Kontrola szczelności podziemnych magazynów gazu w świetle powierzchniowych badań geochemicznych. Mat. Konf.: Nauki o Ziemi w badaniach podstawowych, złożowych i ochronie środowiska na progu XXI w. Jubileusz 50-lecia WGGiOŚ, Kraków, czerwca Dzieniewicz M., Sechman H., Kotarba M.J., Korus A Distribution of methane and carbon dioxide contents in the near-surface zone along 23 geological cross-sections of the Wałbrzych Coal District. Chapter 7 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, Dzieniewicz M., Sechman H., Kotarba M.J., Korus A Surface geochemical surveing of methane and carbon dioxide in the selected areas of the Wałbrzych Coal District. Chapter 8 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, Dzieniewicz M., Sechman H., Kotarba M.J., Korus A Periodical changes of methane and carbon dioxide contents in the near-surface zone along the selected four geological cross-sections of in the Wałbrzych Coal District. Chapter 9 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, Sechman H., Dzieniewicz M., Kotarba M.J Depth changes in methane and carbon dioxide contents in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District. Chapter 10 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, Korus A., Kotarba M.J., Dzieniewicz M., Sechman H Evaluation of methane and carbon dioxide flux from Upper Carboniferous coal-bearing strata to near-surface zone in the Wałbrzych Coal District. Chapter 12 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, 2002, Kotarba M.J., Dzieniewicz M., Korus A., Sechman H., Kominowski K. Gogolewska A., Grzybek J Mechanism of coalbed gas flux and prediction of gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal Sub-basin. Chapter 13 in: Kotarba M.J. (Ed.): Gas hazard in the near-surface zone of the Wałbrzych Coal District caused by coal mine closure: geological and geochemical controls. Society of Research on Environmental Changes GEOSPHERE, Kraków, Sechman H., Dzieniewicz M., Kotarba M.J., Korus A Criteria of gas hazard assessment in the areas of closed mines of the Wałbrzych Coal District, Southwestern Poland. W: Near surface 2006, 12th European meeting of environmental and engineering geophysics : 4 6 September 2006, P010, s. [1 5], EAGE European Association of Geoscientists & Engineers, Helsinki, Finland. 13. Sechman H., Dzieniewicz M., Górecki W Wykorzystanie powierzchniowych badań geochemicznych do oceny szczelności naftowych otworów wiertniczych. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, WUG Katowice, 6, / 6

5 14. Sechman H., Dzieniewicz M., Górecki W Wykorzystanie powierzchniowych badań geochemicznych do oceny szczelności naftowych otworów wiertniczych. // W: Warsztaty Górnicze z cyklu,,zagrożenia naturalne w górnictwie : materiały sympozjum : sesja okolicznościowa: Rozwiązania inżynierskie i badania naukowe dla ograniczenia zagrożeń naturalnych w górnictwie : Kraków Tomaszowice, czerwca 2006, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Sympozja i Konferencje, 67, Dzieniewicz M., Korus A., Kotarba M.J., Sechman H., Fiszer J Zastosowanie powierzchniowych badań geochemicznych do oceny zagrożenia gazowego na obszarach zlikwidowanych kopalń Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, WUG Katowice, 6, Dzieniewicz M., Korus A., Kotarba M.J., Sechman H., Fiszer J Zastosowanie powierzchniowych badań geochemicznych do oceny zagrożenia gazowego na obszarach zlikwidowanych kopalń Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. W: Warsztaty Górnicze z cyklu,,zagrożenia naturalne w górnictwie : materiały sympozjum : sesja okolicznościowa: Rozwiązania inżynierskie i badania naukowe dla ograniczenia zagrożeń naturalnych w górnictwie, Kraków Tomaszowice, czerwca 2006, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Sympozja i Konferencje, 67, Dzieniewicz M., Sechman H., Górecki W Badanie składu gazów glebowych przykłady zastosowań w prospekcji naftowej i ochronie środowiska. Geologia kwartalnik AGH, t. 35 z. 2/1 s Sechman H., Dzieniewicz M., Pomiary emisji metanu w wybranych rejonach polskich Karpat zewnętrznych. Geologia kwartalnik AGH, 35, 4, Sechman H., Mościcki J. W., Dzieniewicz M Pollution of near-surface zone in the vicinity of gas wells. Geoderma, , Sechman H., Kotarba M.J., Fiszer J., Dzieniewicz M Distribution of methane and carbon dioxide concentrations in the near-surface zone and their genetic characterization at the abandoned Nowa Ruda coal mine (Lower Silesian Coal Basin, SW Poland). International Journal of Coal Geology, , Guzy P., Sechman H., Dzieniewicz M., Izydor G., Ocena możliwości zastosowania przenośnego analizatora sumy lotnych związków organicznych w powierzchniowych badaniach geochemicznych. Nafta Gaz, 70, 9, Twaróg A., Guzy P., Sechman H Optymalizacja techniki dozowania próbki gazu do przenośnego analizatora lotnych substancji organicznych MicroFID. Wiadomości Naftowe i Gazownicze, 18, 6, Sechman H., Dzieniewicz M., Kotarba M.J., Guzy P., Konieczyńska M., Lipińska O Wyniki powierzchniowych badań geochemicznych w rejonie odwiertów ukierunkowanych na poszukiwanie i udostępnienie gazu ze złóż niekonwencjonalnych. Przegląd Górniczy, t. 71 nr 10, s Sechman H., Dzieniewicz M., Kotarba M.J., Guzy P., Konieczyńska M., Lipińska O Wyniki powierzchniowych badań geochemicznych w rejonie odwiertów ukierunkowanych na poszukiwanie i udostępnienie gazu ze złóż niekonwencjonalnych. Konferencja z cyklu Budownictwo i górnictwo [Dokument elektroniczny]: [Wpływ eksploatacji górniczej na środowisko: Kraków czerwca 2015] 25. Twaróg A., Guzy P., Sechman H., Comparison of methods to measure the fluxes of methane and carbon dioxide. W: 9th GeoSymposium of young researchers Silesia 2016 : Kroczyce, , ISBN: S Twaróg A., Guzy P., Sechman H., Measurement of methane flux in the selected area of the Polish Outer Carpathians preliminary research. Geology, Geophysics & Environment, vol. 42 no. 1, s Sechman H., Kuśmierek J., Machowski G., Guzy P., Dzieniewicz M Surface geochemical anomalies in the vicinity of the Wańkowa oil field (SE Polish Carpathians). Annales Societatis Geologorum Poloniae, vol. 86 iss. 2, s Guzy P., Sechman H., Machowski G The influence of tectonics on the microseepage of hydrocarbons from subsurface accumulations : case study from Polish outer Carpathians (SE Poland). W: 9th GeoSymposium of young researchers Silesia 2016 : Kroczyce, , ISBN: S Guzy P., Twaróg A., Sechman H., Dzieniewicz M., Wstępna analiza wyników powierzchniowych badań geochemicznych w rejonie Krosno Besko (koncesja PGNiG S. A.: Sobniów Kombornia Rogi ). W: Geopetrol 2016 : współpraca nauki i przemysłu w rozwoju poszukiwań i eksploatacji złóż węglowodorów : Zakopane, , ISBN: S Informacje dodatkowe Zasady zaliczania treści podawanych na wykładach: uczestnictwo w wykładach nie jest obowiązkowe, na końcu semestru przewidziane jest kolokwium zaliczeniowe z treści wykładów, w przypadku 5 / 6

6 nieobecności lub oceny negatywnej student ma prawo do dwóch terminów poprawkowych zaliczania kolokwium maksymalnie do 1 tygodnia od zakończenia semestru, poprawianie oceny niedostatecznej skutkuje otrzymaniem oceny 3,0 lub co najwyżej 3,5, w przypadku co najmniej 90% frekwencji na wykładach pozytywna ocena z kolokwium z treści wykładów jest mnożona przez wskaźnik 1,1. Zasady zaliczania ćwiczeń laboratoryjnych: obowiązkowa obecność na zajęciach (jedna nieobecność nieusprawiedliwiona nie powoduje braku zaliczenia), (K) ocena z kolokwium z treści podawanych na ćw. laboratoryjnych, w przypadku nieobecności lub oceny negatywnej student ma prawo do dwóch terminów poprawkowych zaliczania kolokwium maksymalnie do 2 tygodni od zakończenia semestru, poprawianie oceny niedostatecznej skutkuje otrzymaniem oceny 3,0 lub 3,5, (S1) ocena z wykonanego sprawozdania chromatorgafia gazowa (zespoły 2 osobowe), (S2) ocena z wykonanego sprawozdania badania emisji (zespoły 2 osobowe), (S3) ocena z wykonanego sprawozdania badania analizatorem MicroFID (zespoły 2 osobowe), (S4) ocena z wykonanego sprawozdania komputerowe modelowanie smugi zanieczyszczeń (zespoły 2 osobowe) OCENA KOŃCOWA ĆW. LABORATORYJNYCH = (0,5 K) + (0,5 średnia(s1,s2,s3,s4)) (uzyskanie zaliczenia jest możliwe tylko w przypadku uzyskania WSZYSTKICH pozytywnych ocen cząstkowych). Zasady zaliczania zajęć praktycznych: obowiązkowa obecność na wszystkich zajęciach, (S) ocena z wykonanego sprawozdania (zespoły 3-4 osobowe), (O) ocena z odpowiedzi (wiedza n/t działalności obiektów przemysłu naftowego). OCENA KOŃCOWA ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH = (0,5 S) + (0,5 O) Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma aktywności studenta Udział w wykładach Udział w zajęciach praktycznych Udział w ćwiczeniach laboratoryjnych Samodzielne studiowanie tematyki zajęć Przygotowanie do zajęć Wykonanie projektu Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp. Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe Sumaryczne obciążenie pracą studenta Punkty ECTS za moduł Obciążenie studenta 15 godz 15 godz 30 godz 45 godz 30 godz 20 godz 20 godz 5 godz 180 godz 6 ECTS 6 / 6