Rada Unii Europejskiej Bruksela, 16 czerwca 2016 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 16 czerwca 2016 r. (OR. en) 10327/16 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 15 czerwca 2016 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: TELECOM 120 COMPET 380 MI 457 CONSOM 153 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2016) 398 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie przeglądu hurtowego rynku usług roamingu Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2016) 398 final. Zał.: COM(2016) 398 final 10327/16 as DG E 2B PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2016) 398 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie przeglądu hurtowego rynku usług roamingu {SWD(2016) 200 final} PL PL

3 1. WPROWADZENIE Od 2006 r. Komisja podejmuje działania mające na celu rozwiązanie problemu wysokich opłat roamingowych uiszczanych przez konsumentów korzystających z telefonów komórkowych podczas podróży za granicę do innego państwa członkowskiego UE. Środki regulacyjne przyjęte przez współprawodawców w latach 2007, 2009 i 2012 wyznaczyły wiążące maksymalne detaliczne i hurtowe opłaty roamingowe. Ostatecznym celem tych środków było zapewnienie, aby mechanizmy rynkowe doprowadziły do stworzenia jednolitego rynku usług łączności ruchomej, na którym nie istnieje rozróżnienie pomiędzy taryfami krajowymi a roamingowymi. W związku z tym zobowiązano Komisję do zweryfikowania, czy środki osiągnęły ten cel 1. Jednakże pomimo tego, że hurtowe i detaliczne opłaty roamingowe spadły w wyniku przyjęcia tych środków, pozostały różnice między taryfami roamingowymi a krajowymi. Z tego powodu, zważywszy że wyeliminowanie różnic między krajowymi i roamingowymi taryfami detalicznymi jest ważnym elementem skutecznego i dobrze funkcjonującego jednolitego rynku telekomunikacyjnego, Komisja uznała za konieczne podjęcie kolejnych środków służących osiągnięciu tego celu. Komisja potwierdziła zniesienie dodatkowych opłat z tytułu roamingu, uwzględniając je w strategii jednolitego rynku cyfrowego jako ogólny cel polityki, który stanowi istotny element tworzenia właściwych warunków dla rozwoju cyfrowych usług oraz sieci 2. W 2015 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły rozporządzenie (UE) 2015/2120 3, które weszło w życie dnia 29 listopada 2015 r., i zmieniły m. in. rozporządzenie (UE) nr 531/ ( rozporządzenie w sprawie roamingu ). Na mocy rozporządzenia (UE) 2015/2120 dodatkowe opłaty z tytułu detalicznych usług roamingu w Unii zostają zniesione od dnia 15 czerwca 2017 r., z zastrzeżeniem uczciwego korzystania z usług roamingowych oraz umożliwienia operatorom wystąpienia o odstępstwo w wyjątkowych przypadkach, w których dostawca usług roamingu nie jest w stanie odzyskać wszystkich poniesionych i przewidywanych kosztów świadczenia regulowanych usług roamingu ze swojego całkowitego uzyskiwanego i przewidywanego dochodu z tytułu świadczenia takich usług. Ten nowy system regulacyjny detalicznych usług roamingu w Unii jest zwany w dalszej części niniejszego sprawozdania systemem RLAH (od ang. roam-like-at-home, czyli korzystanie z telefonu za granicą tak jak w kraju). W rozporządzeniu (UE) 2015/2120 nie przewidziano jednak środków dotyczących hurtowego rynku usług roamingu, ponieważ konieczna była dodatkowa analiza warunków rynkowych. 1 Zob. w szczególności art. 19 ust. 2 w pierwotnym brzmieniu rozporządzenia (UE) nr 531/2012, w którym wzywa się Komisję do przedłożenia odpowiednich wniosków, jeśli różnice między taryfami roamingowymi i krajowymi nie zbliżyły się do zera. 2 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy, COM(2015) 192 final z Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 z dnia 25 listopada 2015 r. ustanawiające środki dotyczące dostępu do otwartego internetu oraz zmieniające dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, a także rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii. 4 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 531/2012 z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii. 2

4 Aby zniesienie dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu miało zrównoważony charakter na terenie całej Unii, krajowe hurtowe rynki usług roamingu w UE muszą być konkurencyjne i muszą ustalać takie hurtowe opłaty roamingowe, które pozwolą operatorom w sposób zrównoważony świadczyć detaliczne usługi roamingu bez dodatkowych opłat. Ze względu na fakt, że prawidłowe funkcjonowanie hurtowego rynku usług roamingu jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia systemu RLAH, w rozporządzeniu w sprawie roamingu powierzono Komisji zadanie dokonania przeglądu hurtowych rynków usług roamingu i przedstawienia odpowiednich wniosków, aby umożliwić zniesienie dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu w Unii od dnia 15 czerwca 2017 r. 5. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono wyniki przeprowadzonego przez Komisję przeglądu hurtowych usług roamingu. W sekcji 2 sprawozdania Komisja analizuje funkcjonowanie hurtowych rynków usług roamingu w Unii w ramach obowiązującego rozporządzenia. W sekcji 3 zaproponowano, jak umożliwić zniesienie dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu w UE od dnia 15 czerwca 2017 r. przy zastosowaniu środków na poziomie hurtowym. Aby zebrać dowody niezbędne do przeprowadzenia tego przeglądu, Komisja: we współpracy z Organem Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC) zebrała kompleksowe dane od operatorów jesienią 2015 r. 6 ; zleciła przeprowadzenie zewnętrznego badania w celu oszacowania kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu 7 ; zorganizowała 12-tygodniowe konsultacje społeczne trwające od dnia 26 listopada 2015 r. do dnia 18 lutego 2016 r. 8. Niniejszemu sprawozdaniu towarzyszy wniosek ustawodawczy dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie roamingu. Szczegółowe informacje dotyczące wniosku oraz jego uzasadnienie można znaleźć we wniosku ustawodawczym 9 oraz w powiązanej ocenie skutków 10. Szczegółowe informacje na temat zastosowanej metody oraz wyniki analizy funkcjonowania hurtowych rynków usług roamingu, na której opiera się niniejsze 5 Zgodnie z art. 19 rozporządzenia w sprawie roamingu. 6 Zebrane dane przeanalizowano we współpracy ze Wspólnym Centrum Badawczym Komisji (ang. Joint Research Centre JRC). 7 Komisja Europejska, Assessment of the cost of providing wholesale roaming services in the EEA ( Ocena kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu w EOG ), sprawozdanie końcowe, badanie przeprowadzone przez TERA Consultants, dotychczas nieopublikowane. 8 Podsumowanie oraz obszerne streszczenie wyników konsultacji społecznych są dostępne na stronie: Poza kwestiami dotyczącymi przeglądu hurtowych usług roamingu konsultacje społeczne dotyczyły dwóch obszarów: polityki uczciwego korzystania oraz mechanizmu zapewniającego zrównoważony charakter, przewidzianych w rozporządzeniu. Na mocy rozporządzenia w sprawie roamingu przyznaje się Komisji uprawnienia wykonawcze w zakresie obu zagadnień. 9 Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w odniesieniu do przepisów w zakresie hurtowych rynków usług roamingu. 10 Dokument roboczy służb Komisji Ocena skutków towarzysząca wnioskowi dotyczącemu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w odniesieniu do przepisów w zakresie hurtowych rynków usług roamingu. 3

5 sprawozdanie, można znaleźć w dokumencie roboczym służb Komisji (SWD) towarzyszącym sprawozdaniu FUNKCJONOWANIE HURTOWYCH RYNKÓW USŁUG ROAMINGU W UE Zgodnie z art. 19 rozporządzenia w sprawie roamingu Komisja oceniła następujące elementy 12 : rozwój konkurencji na detalicznych rynkach usług roamingu; koszty świadczenia hurtowych usług roamingu w UE; poziom konkurencyjności na krajowych rynkach hurtowych. Komisja oceniła również przewidywany wpływ obowiązku świadczenia usług detalicznych RLAH na funkcjonowanie hurtowych rynków usług roamingu Rozwój konkurencji na detalicznych rynkach usług roamingu Przeprowadzona przez BEREC analiza 13 pokazuje, że w ostatnim czasie na detalicznych rynkach usług roamingu zaszły pewne ważne zmiany w ofertach krajowych proponuje się klientom usługi roamingu po bardziej przystępnych cenach. Jak zauważył jednak BEREC, nowe oferty detalicznych usług roamingu typu RLAH nie są w większości rzeczywistymi ofertami RLAH w rozumieniu rozporządzenia w sprawie roamingu, tj. nie obejmują całej Unii bez dodatkowej opłaty (dodatkowych kosztów) w ramach limitów uczciwego korzystania. Ponadto wspomniane zmiany nie zachodzą w równym stopniu we wszystkich państwach członkowskich. Przy obecnych poziomach konkurencji na hurtowych rynkach usług roamingu rynki detaliczne nie są w stanie w pełni świadczyć usług RLAH w całej Unii. Potencjalne osiągnięcia w zakresie technologii oraz usług, np. rozpowszechnianie się usług OTT oraz wbudowane karty SIM, jak dotąd nie są w stanie zastąpić detalicznych usług roamingu z pełną funkcjonalnością 14. Dlatego też ich obecna presja rynkowa pozostaje niewielka i nic nie wskazuje na to, aby miało się to zmienić w najbliższej przyszłości Ocena kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu Ocena kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu jest trudnym i złożonym zadaniem. Nie istnieje żadna unikalna metoda analizy i oceny wspomnianych kosztów, a każda metoda wiąże się z dużą liczbą opcji i założeń, które mają zarówno zalety, jak i ograniczenia. W ostatnich latach krajowe organy regulacyjne zdobyły rozległe doświadczenie w modelowaniu kosztów na potrzeby regulowania stawek za zakończenie połączenia, biorąc pod uwagę zalecenie Komisji 2009/396/WE w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych w UE 15. W badaniu zewnętrznym, które opierało się na tym doświadczeniu, opracowano model kosztów, w którym uwzględnia się w 11 Dokument roboczy służb Komisji towarzyszący sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z przeglądu hurtowego rynku usług roamingu. 12 Komisja rozważyła pozostałe elementy, które powinien objąć przegląd zgodnie z art. 19 rozporządzenia w sprawie roamingu, przy ocenie najodpowiedniejszych środków regulacyjnych (zob. sekcja 3 poniżej oraz dołączona ocena skutków, aby uzyskać więcej szczegółowych informacji). 13 Sprawozdanie BEREC dotyczące hurtowego rynku usług roamingu, BoR(16)33, luty 2016 r., sekcja Zob. sekcja 4 dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego sprawozdaniu. 15 Zalecenie Komisji z 7 maja 2009 r. w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych w UE, C(2009) 3359 final. 4

6 maksymalnym stopniu specyfikę poszczególnych państw 16. W tym celu krajowe organy regulacyjne przekazały wykonawcy szczegółowe informacje na temat swoich modeli kosztów, jak również krajowych danych wejściowych. Ponadto w badaniu wykorzystano uzyskane od operatorów dane dotyczące kosztów specyficznych dla usług roamingu, takich jak: koszty operacyjne i administracyjne związane z roamingiem, koszty finansowe i koszty gromadzenia i przekazywania danych roamingowych, koszty negocjacji oraz zarządzania umowami roamingowymi. Chociaż szacunkom kosztów uzyskanym za pomocą modelu kosztów zawsze towarzyszy pewien stopień niepewności, stanowią one użyteczny punkt odniesienia, który można wykorzystać w połączeniu z innymi źródłami danych i obserwacjami, takimi jak: obserwowane na rynku rzeczywiste hurtowe opłaty roamingowe, krajowe ceny detaliczne i hurtowe oraz, w przypadku połączeń głosowych, krajowe regulowane stawki za zakończenie połączenia w sieci komórkowej (stawki MTR). Na podstawie tych różnych źródeł danych można śmiało założyć, że koszt świadczenia hurtowych usług roamingu na Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) wynosi poniżej 4 centów za minutę 17, 1 cent za SMS i 0,85 centa za 1 MB, włączając w to koszty tranzytu ponoszone przez operatora sieci odwiedzanej. W odniesieniu do szczególnej kwestii, jaką jest wpływ sezonowości na koszty świadczenia hurtowych usług roamingu, wiele państw członkowskich jednoznacznie podkreśliło, we wspólnej deklaracji politycznej opracowanej po przyjęciu rozporządzenia (UE) 2015/2120, konieczność wzięcia pod uwagę wpływu sezonowości na strukturę kosztów dostawców usług działających na obszarach turystycznych 18. Wpływ sezonowości roamingu został dokładnie przeanalizowany w badaniu, w którym wykorzystano najlepsze dostępne dane w celu ilościowego określenia tego wpływu 19. Na skutek gwałtownie rosnącego krajowego popytu na usługi transmisji danych potrzeby sieci w zakresie wsparcia użytkowników krajowych najczęściej przekraczają szczytowe zapotrzebowanie w sezonie letnim dopiero kilka miesięcy po osiągnięciu tego szczytu, a w każdym razie przed jego powrotem w kolejnym roku. W związku z tym, ponieważ sieci są już powiększane i rozbudowywane, aby sprostać tej ogólnej tendencji wzrostowej, wydaje się, że żaden szczyt spowodowany sezonowymi przepływami w roamingu nie powoduje żadnego ogólnego zwiększenia kosztów sieci związanego z roamingiem danych na warunkach RLAH. 16 Zob. sekcja 5 dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego sprawozdaniu. 17 W przypadku Malty szacunkowy koszt połączeń głosowych uzyskany za pomocą modelu kosztów okazał się nieco wyższy niż 4 centy za minutę. Szacunki te odbiegają jednak od średnich hurtowych opłat roamingowych w niezbilansowanym ruchu podanych w 2015 r. przez operatorów działających w tym kraju (3,7 centa za minutę). 18 Jak również wszelkich sytuacji występowania znaczących zaburzeń w transmisji danych związanych z kwestiami sezonowości lub wynikających z różnych wzorców podróżowania we wszystkich państwach członkowskich, które zapewne spotęgują się w wyniku oczekiwanego wzrostu popytu po zniesieniu dopłat ; zob. Doc 12279/15 z dnia 29 września 2015 r. 19 Dane kwartalne dotyczące ruchu w roamingu przedstawione w sprawozdaniu opracowanym przez BEREC; dane przekazane przez krajowe organy regulacyjne i operatorów; publikowane przez Eurostat miesięczne dane dotyczące noclegów nierezydentów w przeliczeniu na państwa. 5

7 Chociaż w niektórych państwach koszty związane z sezonowością w zakresie usług połączeń głosowych nie są pomijalne 20, rzeczywisty wpływ sezonowości na szacowanie górnej granicy kosztów hurtowych usług roamingu w EOG pozostaje niewielki. Dzieje się tak, ponieważ państwa, w których skutki sezonowości są uznawane za największe (Chorwacja, Grecja, Hiszpania, Bułgaria), nie należą do państw odznaczających się wyższymi kosztami usług inicjowania połączeń głosowych (Malta, Szwecja, Holandia, Łotwa). W państwach odznaczających się wyższymi kosztami w przypadku połączeń głosowych skutki sezonowości są mniejsze Poziom konkurencji na hurtowych rynkach usług roamingu w EOG Na hurtowych rynkach usług roamingu występuje wiele opisywanych w przeszłości niedoskonałości rynku 21. Hurtowe rynki usług roamingu mają charakter oligopolistyczny: aby świadczyć usługi roamingowe dla swoich klientów, operator może nabyć hurtowe usługi roamingu od zaledwie trzech lub czterech operatorów w danym państwie, a uniknięcie niektórych z tych operatorów może być trudne ze względów związanych z zasięgiem i przepustowością sieci. Ponadto na poziomie hurtowym istnieją jedynie niedoskonałe zamienniki operatorów, co zostało już przeanalizowane w poprzednim sprawozdaniu zleconym przez Komisję 22. Umowy o świadczenie hurtowych usług roamingu są na ogół podyktowane ilością ruchu, jaką operator sieci odwiedzającej jest w stanie zaproponować w trakcie dwustronnych negocjacji. Głównym elementem dwustronnych negocjacji dotyczących umów o świadczenie usług roamingu jest raczej ilość ruchu przychodzącego i wychodzącego, jaką można zbilansować pomiędzy każdą parą operatorów, a nie ostateczna cena uzgodniona dla części niezbilansowanej. Operatorzy wirtualnej sieci łączności ruchomej oraz mniejsi operatorzy o niewielkich ilościach transmitowanych danych zazwyczaj nie uzyskują żadnych zniżek lub uzyskują ograniczone zniżki maksymalnych hurtowych opłat roamingowych określonych w rozporządzeniu w sprawie roamingu. Aby obniżyć nadmierne hurtowe opłaty roamingowe wynikające z tego niezbyt konkurencyjnego rynku, ogranicza się ich wysokość kolejnymi unijnymi rozporządzeniami. Progi określone w rozporządzeniu w sprawie roamingu wynoszą obecnie 5 centów za minutę, 2 centy za SMS i 0,05 EUR za 1 MB. Podczas tego przeglądu oceniono rzeczywisty poziom konkurencji na hurtowych rynkach usług roamingu w ich obecnej formie 23. Kształtowanie się hurtowych opłat roamingowych od 2007 r. 20 Teoretyczne oszacowywanie jest wyjątkowo trudne z uwagi na koncentrujący się na określonym obszarze wpływ szczytów sezonowych (oraz podobnie koncentrujący się na określonym obszarze wpływ efektów równoważących), możliwe techniki zmniejszające przeciążenia sieci oraz ograniczoną szczegółowość (pod względem zakresu geograficznego i czasu) dostępnych danych. Potencjalne koszty dodatkowe w szczytach sezonów w niektórych państwach rozkładają się na wszystkich użytkowników (krajowych i korzystających z roamingu) dzieje się tak z powodu znacznego sezonowego przemieszczania się osób w obrębie kraju na obszary turystyczne oraz z powodu równoważącego wpływu użytkowników roamingu na wykorzystanie przepustowości na obszarach miejskich w okresie wakacyjnym. 21 Komisja Europejska, Ocena skutków wariantów strategicznych w odniesieniu do przeprowadzonego przez Komisję przeglądu funkcjonowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 544/2009 z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie roamingu w publicznych sieciach telefonii ruchomej wewnątrz Wspólnoty (COM(2011) 407 final, SEC(2011) 871 final). 22 WIK-Consult (2010), Badanie na temat możliwości rozwiązania problemów związanych z konkurencją na rynku usług roamingowych w UE, SMART 2010/018, grudzień, s Zob. sekcja 6 dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego sprawozdaniu. 6

8 Kształtowanie się hurtowych opłat za usługi za połączenia głosowe i wiadomości SMS w roamingu było ściśle powiązane ze stopniowym ustanawianiem od 2007 r. na poziomie unijnym coraz niższych progów dotyczących opłat hurtowych 24. W przypadku hurtowych opłat roamingowych za transmisję danych ceny rynkowe były znacznie niższe od kolejnych progów wprowadzanych w latach (pierwszy próg dotyczący hurtowych opłat roamingu za transmisję danych zaczął obowiązywać w 2009 r.). Ruch w roamingu w EOG Obserwowana struktura połączeń głosowych w roamingu między państwami EOG odzwierciedlają do pewnego stopnia szczególne historyczne, językowe, kulturowe i gospodarcze związki między państwami 25. Wydaje się, że wskaźniki ruchu przychodzącego/wychodzącego w roamingu dla wszystkich trzech rodzajów usług łączności ruchomej (połączeń głosowych, SMS i transmisji danych) potwierdzają widoczny w Europie podział na wysoce turystyczne południe i mniej turystyczną północ. Podział ten nie ma jednak charakteru systemowego. Cypr, Grecja, Hiszpania i Malta wyróżniają się jako bardzo wyraźni odbiorcy netto w przypadku wszystkich trzech rodzajów usług w roamingu, podczas gdy Irlandia, Niderlandy, Norwegia, Słowacja i Zjednoczone Królestwo są wyraźnymi nadawcami netto. Sytuacja w niektórych państwach, takich jak Francja, Litwa, Łotwa, Szwecja i Włochy, jest nieco bardziej zrównoważona. Funkcjonowanie hurtowego rynku usług roamingu Zainteresowane strony powszechnie uznały w ramach konsultacji społecznych, że cała dynamika konkurencyjna na hurtowych rynkach usług roamingu w UE jest niezaprzeczalnie powiązana z istniejącymi unijnymi progami dotyczącymi hurtowych opłat roamingowych, które stanowią punkt wyjścia do podjęcia negocjacji cenowych w dwustronnych umowach dotyczących roamingu. Bez regulacji na poziomie unijnym hurtowe opłaty roamingowe byłyby wyższe niż obecnie, o czym świadczą nieuregulowane hurtowe opłaty roamingowe stosowane w Unii przed przyjęciem środków regulujących oraz obecnie poza Unią. Z powodu opisanych powyżej niedoskonałości rynku hurtowy rynek usług roamingu w dalszym ciągu borykałby się z problemami strukturalnymi, gdyby regulacja została zniesiona. W odniesieniu do regulacji na poziomie unijnym przegląd pokazuje, że podczas gdy krajowe hurtowe rynki usług roamingu wykazują pewien poziom konkurencji we wszystkich państwach członkowskich 26, ceny obserwowane na niektórych krajowych hurtowych rynkach usług roamingu są znacznie wyższe od szacowanych kosztów. Jedynie w niezbilansowanej części ruchu w roamingu widoczna jest pewna konkurencja cenowa (ceny dla części zbilansowanej utrzymują się zazwyczaj na poziomie zbliżonym do obowiązującego progu). Ceny te są jednak zazwyczaj wyższe niż krajowe ceny hurtowe (gdy są znane) o kwotę, której nie uzasadniają koszty specyficzne dla roamingu. Operatorzy grupowi działający w kilku państwach mogą sterować przepływem połączeń w ramach swoich sieci oraz internalizować koszty hurtowych usług roamingu. Zazwyczaj negocjują oni również hurtowe opłaty roamingowe z innymi operatorami na poziomie grupy, tak aby członkowie grupy 24 International roaming BEREC Benchmark Data Report April September 2015 ( Sprawozdanie BEREC zawierające międzynarodowe dane porównawcze dotyczące roamingu, kwiecień wrzesień 2015 r.), BoR(16)28, luty 2016 r. 25 BEREC Report on the wholesale roaming market (Sprawozdanie BEREC dotyczące hurtowego rynku usług roamingu), BoR(16)33, luty 2016 r., sekcja W szczególności hurtowe ceny roamingu w niezbilansowanym ruchu utrzymywały się w ostatnich latach poniżej progów, choć nadal znacznie przekraczają szacowane koszty produkcji większości operatorów. 7

9 otrzymali atrakcyjniejsze warunki i ceny dzięki większemu wolumenowi zobowiązań grupy. Z kolei wielu graczy na rynku, szczególnie mniejszych operatorów o mniejszych wolumenach ruchu oraz operatorów wirtualnej sieci łączności ruchomej, na ogół nie korzysta z hurtowych opłat roamingowych znacznie niższych od obowiązujących progów. Co do zasady operatorzy, u których ruch wychodzący w roamingu jest (znacznie) większy niż ruch przychodzący, dążą do zminimalizowania hurtowych opłat ponoszonych na rzecz sieci odwiedzanych za świadczenie detalicznych usług roamingu swoim abonentom. Opowiadają się oni zatem za niskimi hurtowymi opłatami roamingowymi. Z kolei operatorzy, u których ruch przychodzący w roamingu jest (znacznie) większy niż ruch wychodzący, dążą do zmaksymalizowania swoich dochodów ze świadczenia hurtowych usług roamingu. Opowiadają się oni zatem za wyższymi opłatami roamingowymi. W zależności od swojej pozycji i siły przetargowej w dwustronnych negocjacjach dotyczących hurtowych usług roamingu operatorzy wyrazili w konsultacjach społecznych 27 odmienne zdania na temat skutecznego funkcjonowania hurtowych rynków usług roamingu. Niektórzy operatorzy od dawna zajmujący znaczącą pozycję na rynku, operatorzy o dużym zasięgu i ogólnie operatorzy o dużym ruchu przychodzącym w roamingu są zdania, że hurtowe rynki usług roamingu są konkurencyjne, ponieważ opłaty na rynkach hurtowych są często niższe od obecnie obowiązujących progów. Inni operatorzy, szczególnie ci mniejsi, operatorzy wirtualnej sieci łączności ruchomej oraz operatorzy o dużym ruchu wychodzącym w roamingu twierdzą, że dostępne dla nich ceny na hurtowym rynku są równe aktualnym progom lub do nich zbliżone, ale w każdym razie znacznie wyższe od kosztów i o wiele za wysokie, aby ich modele opłat krajowych mogły mieć zrównoważony charakter po zniesieniu w czerwcu 2017 r. dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu. Operatorzy wirtualnej sieci łączności ruchomej argumentują również, że opłaty hurtowe, które są zmuszeni płacić za roaming, są wielokrotnością taryf hurtowych, które płacą w swoich krajach operatorom udostępniającym własną sieć łączności ruchomej, co pokazuje, że nawet jeżeli operatorzy sieci łączności ruchomej faktycznie konkurują, aby oferować krajowe usługi hurtowe operatorom wirtualnej sieci łączności ruchomej, najwyraźniej nie konkurują aktywnie, aby oferować im hurtowe usługi roamingu Przewidywany wpływ obowiązku świadczenia usług detalicznych RLAH na funkcjonowanie hurtowych rynków usług roamingu Obowiązek świadczenia usług detalicznych RLAH może wpływać na funkcjonowanie hurtowego rynku usług roamingu na wiele sposobów. Wywołany przez RLAH wzrost ruchu w roamingu może przyczynić się do zmniejszenia hurtowych opłat roamingowych ze względu na korzyści skali. Z drugiej strony spoczywający na operatorze macierzystym obowiązek świadczenia usług RLAH swoim klientom może zaostrzyć i pogłębić strukturalne różnice i dysproporcje w pozycjach negocjacyjnych poszczególnych graczy rynkowych w dwustronnych negocjacjach dotyczących roamingu. Doprowadzi to do dalszego wzmocnienia 27 W konsultacjach społecznych można było wziąć udział w dniach od 26 listopada 2015 r. do 18 lutego 2016 r. na następującej stronie internetowej: 8

10 pozycji negocjacyjnej odbiorców netto ruchu w roamingu oraz osłabienia pozycji nadawców netto. Dodatkowo dzięki systemowi RLAH operator sieci odwiedzanej może próbować odzyskać część utraconych dochodów w roamingu detalicznym (jako operator macierzysty) za pomocą wyższych hurtowych opłat roamingowych. Innymi słowy, potencjalne ryzyko zakłócenia konkurencji i zachęty inwestycyjne na krajowych i odwiedzanych rynkach hurtowych związane z wprowadzeniem systemu RLAH w dużej mierze będą zależeć od tego, jak rynek hurtowy będzie działał po wprowadzeniu tego systemu. 3. PROPOZYCJA ROZWIĄZANIA WSKAZANYCH PROBLEMÓW NA HURTOWYM RYNKU USŁUG ROAMINGU 3.1. Pozostałe przeszkody dla funkcjonowania systemu RLAH Ustanawiając obowiązek pobierania opłat za detaliczne usługi roamingu po cenach krajowych (brak dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu), z zastrzeżeniem stosowania wobec tych usług polityki uczciwego korzystania, w rozporządzeniu (UE) 2015/2120 wprowadzono istotę nowego systemu detalicznych usług roamingu regulowanego. Jest to system RLAH, który do tej pory praktycznie nie był oferowany na terenie całej Unii przy obecnych warunkach panujących na hurtowych rynkach usług roamingu. Co więcej, chociaż ceny detaliczne usług roamingu i usług krajowych zostały ujednolicone w drodze rozporządzenia, świadczenie detalicznych usług roamingu nie opiera się na takich samych produktach hurtowych jak detaliczne usługi krajowe. Wynika to z faktu, że świadczenie detalicznych usług roamingu wymaga z definicji korzystania z innej sieci (sieci odwiedzanej). Operator sieci odwiedzającej musi zatem nabyć na rynku te hurtowe produkty roamingowe oraz ponieść wszelkie koszty związane z roamingiem (tzn. nieponoszone przy świadczeniu usług krajowych). Aby zapewnić możliwość świadczenia detalicznych usług roamingu po detalicznych cenach krajowych, hurtowe produkty roamingowe muszą być dostępne po cenie, która zasadniczo umożliwia powszechne świadczenie usług RLAH przez (krajowych) operatorów sieci odwiedzających, jednocześnie gwarantując operatorom odwiedzanym możliwość odzyskania kosztów świadczenia tych usług. W pełni konkurencyjne krajowe hurtowe rynki usług roamingu, dzięki którym ceny byłyby bezpośrednio powiązane z kosztami krańcowymi sieci odwiedzanych, wyraźnie ułatwiłyby osiągnięcie systemu RLAH o zrównoważonym charakterze. Analiza pokazuje jednak, że hurtowe rynki usług roamingu nie zawsze funkcjonują w ten sposób i że jest bardzo mało prawdopodobne, aby przyszły obowiązek świadczenia usług RLAH sam w sobie doprowadził do ich lepszego funkcjonowania, tak aby umożliwić świadczenie usług RLAH w Unii od dnia 15 czerwca 2017 r. W świetle problemów podsumowanych w niniejszym sprawozdaniu konieczne są dodatkowe środki mające na celu uregulowanie hurtowych rynków usług roamingu, tak aby umożliwić świadczenie usług RLAH w sposób zrównoważony. Zastosowanie ogólnounijnego podejścia pozwoli uniknąć w przyszłości sytuacji, w której pojedyncze państwo członkowskie zastosuje odmienne podejścia do rozwiązania problemu wysokich opłat hurtowych. Sytuacja taka stworzyłaby przeszkody na rynku wewnętrznym, ponieważ dostawcy usług roamingowych byliby inaczej traktowani w swoim własnym 9

11 państwie (jako operator sieci odwiedzanej), a inaczej w państwie, w którym oferują detaliczne usługi roamingu (jako operator sieci odwiedzającej). W kontekście RLAH brak spójnych podejść regulacyjnych pomiędzy krajowymi rynkami hurtowymi mógłby istotnie stworzyć zakłócenia dystrybucyjne niezwiązane z kosztami wśród operatorów, a ostatecznie wśród konsumentów. Przyczyną takiej sytuacji byłyby następujące dwojakie interesy na poziomie hurtowym: z jednej strony sieci odwiedzane muszą pokryć koszty świadczenia hurtowych usług roamingu oraz odpowiednio inwestować w swoje sieci, aby przyjąć ruch w roamingu; z drugiej strony operatorzy sieci odwiedzających, którzy w ramach systemu RLAH być może nie będą już musieli pokrywać swoich kosztów świadczenia detalicznych usług roamingu za pomocą regulowanych detalicznych opłat roamingowych, muszą unikać zawężania marży. Ryzyko zawężania marży może potencjalnie skutkować wyższymi cenami na rynkach krajowych ( efekt łóżka wodnego ) lub odmową świadczenia detalicznych usług roamingu przynajmniej niektórym klientom detalicznym. Niezbędne są zatem dalsze regulacje na poziomie Unii, aby osiągnąć hurtowe opłaty roamingowe niższe od obecnych i bliższe kosztom świadczenia tych usług. Umożliwi to wprowadzenie systemu RLAH w 2017 r. przy równoczesnym utrzymaniu zrównoważonego charakteru modeli opłat krajowych. W związku z tym Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosek ustawodawczy towarzyszący niniejszemu sprawozdaniu z przeglądu Stanowiska zainteresowanych stron Niemal wszyscy operatorzy, którzy zabrali głos w konsultacjach społecznych 28, zgadzają się, że ustanowienie na poziomie Unii progów cenowych mających zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich jest najbardziej odpowiednim podejściem do dalszego regulowania hurtowych rynków usług roamingu w kontekście RLAH 29. Operatorzy są jednak podzieleni co do wysokości tych progów, które miałyby umożliwić osiągnięcie zrównoważonego systemu RLAH. Jedynie 28 % spośród operatorów, którzy udzielili odpowiedzi (tj. niektórych operatorów od dawna zajmujących znaczącą pozycję na rynku, operatorów o dużym zasięgu i ogólnie operatorów o dużej ilości danych przychodzących w roamingu), jest zdania, że zgodnie z obowiązującymi przepisami funkcjonowanie hurtowych rynków usług roamingu doprowadzi do wprowadzenia usług RLAH w 2017 r. Natomiast 53 % (mniejsi operatorzy, operatorzy wirtualnej sieci łączności ruchomej oraz operatorzy o dużym ruchu wychodzącym w roamingu) twierdzi, że funkcjonowanie tych rynków nie doprowadzi do wprowadzenia usług RLAH w 2017 r. Odsetek operatorów (18 %), którzy nie zajęli stanowiska, jest znaczny, podczas gdy tylko jeden operator jest zdania, że kwestia ta leży w gestii państwa członkowskiego. Operatorzy sieci łączności ruchomej są podobnie podzieleni w kwestii tego, czy obowiązek świadczenia usług RLAH zwiększy czy zmniejszy konkurencję na hurtowym rynku usług 28 Szczegółową analizę wyników konsultacji społecznych można znaleźć w załączniku 2 do oceny skutków towarzyszącej sprawozdaniu. 29 Jedynie 4 z 40 operatorów sieci łączności ruchomej, którzy zabrali głos w konsultacjach (w tym dwóch respondentów z tego przedsiębiorstwa), twierdzi, że zniesienie regulacji rynku hurtowego byłoby najlepszym rozwiązaniem. 10

12 roamingu 30. Operatorzy broniący obecnych progów argumentują, że obowiązek ten zwiększy konkurencję na hurtowych rynkach usług roamingu. Stanowisko operatorów broniących niższych progów jest natomiast dokładnie odwrotne. Jeżeli chodzi o najodpowiedniejszy środek regulacyjny na poziomie hurtowym, który ma umożliwić wprowadzenie systemu RLAH w 2017 r., 28 % operatorów, którzy udzielili odpowiedzi, konsekwentnie opowiada się za utrzymaniem obecnych progów bez zmian lub zniesienie wszelkiej regulacji usług hurtowych, natomiast 58 % operatorów uważa, że progi dotyczące hurtowych opłat roamingowych powinny zostać obniżone. Stanowiska krajowych organów regulacyjnych oraz rządów są zbliżone do stanowisk operatorów w poszczególnych państwach. Zdaniem państw o dużym ruchu przychodzącym w roamingu krajowe hurtowe rynki usług roamingu funkcjonują dobrze, podczas gdy państwa o dużym ruchu wychodzącym w roamingu są odmiennego zdania. Z kolei konsumenci i organizacje konsumenckie powściągliwie wypowiadają się na temat hurtowych rynków usług roamingu, ponieważ nie są bezpośrednio zaangażowani w te rynki Wniosek ustawodawczy Perspektywa rynku krajowego Zakłócenia wpływające na konkurencję i inwestycje na rynkach krajowych operatora macierzystego są w głównej mierze uzależnione od ryzyka zawężania marży spowodowanego wysokimi hurtowymi opłatami roamingowymi w porównaniu z krajowymi cenami detalicznymi, które można zastosować w odniesieniu do użytkownika końcowego, w szczególności dla mniejszych operatorów lub operatorów, którzy obsługują w ruch wychodzący w roamingu. Symulacje na poziomie państw i operatorów 31 pokazują, że jeżeli obecne progi dotyczące hurtowych opłat roamingowych zostaną utrzymane w 2017 r., pogodzenie systemu RLAH z modelami opłat krajowych prawdopodobnie nie będzie możliwe. Oznaczałoby to osłabienie zrównoważonego charakteru modeli opłat krajowych dla co najmniej 20 % operatorów z próby objętej analizą lub w co najmniej 6 państwach członkowskich. Nie prowadzi to do osiągnięcia celu rozporządzenia w sprawie roamingu, czyli do umożliwienia wprowadzenia systemu RLAH w Unii. Nie jest to również zgodne z wyjątkowym charakterem możliwości zastosowania odstępstwa ze względu na zrównoważony charakter, którego założeniem jest, że model opłat krajowych ma zrównoważony charakter w ramach systemu RLAH dla wszystkich lub prawie wszystkich operatorów w Unii z korzyścią dla ich klientów. Ponadto oczekuje się, że możliwości uzyskania dochodów z tytułu hurtowych usług roamingu znacznie się zwiększą wraz ze wzrostem wolumenu usług roamingu w ramach systemu RLAH oraz wynikającego z niego spadku jednostkowych kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu. Jeżeli progi dotyczące opłat za hurtowe usługi roamingu zostaną utrzymane na obecnym poziomie, może to doprowadzić do znaczących i zwiększających się transferów od operatorów wychodzących do operatorów przychodzących. Jak podsumowano pokrótce w sekcji 2.4 powyżej, nie wydaje się, aby można było rozwiązać ten problem za pomocą unikalnego, jednokierunkowego i pozytywnego wpływu obowiązku świadczenia usług RLAH na konkurencję na hurtowych rynkach usług roamingu. Jest mało 30 Zob. sekcja 7 dokumentu roboczego służb Komisji towarzyszącego sprawozdaniu. 31 Zob. sekcja 6.2 oceny skutków towarzyszącej sprawozdaniu. 11

13 prawdopodobne, żeby wolumen usług RLAH jako taki przyczynił się do ogólnego spadku hurtowych opłat roamingowych na taką skalę, aby obniżyło to koszty usług RLAH do zrównoważonego poziomu, w szczególności w państwach, w których koszt ten jest wysoki w porównaniu z dochodami krajowymi. Wraz z ustanowieniem systemu RLAH mogą się rozwinąć nowe modele biznesowe oraz nowa dynamika negocjacji wśród operatorów. Istnieje jednak ryzyko, że pozycja negocjacyjna nadawcy netto ruchu w roamingu, w tym słabszych graczy na hurtowych rynkach usług roamingu, w praktyce jeszcze bardziej się pogorszy z powodu obowiązku wprowadzenia systemu RLAH. Przy braku środków wyrównawczych nie można tego ryzyka wykluczyć. Jednocześnie zasadne jest ustalenie progów ochronnych na poziomie, który umożliwi operatorom o większym unijnym zasięgu lub większym wolumenie ruchu czerpanie korzyści handlowych z możliwości internalizacji kosztów w ramach grupy lub z wynegocjowania lepszych warunków z operatorami sieci odwiedzanych, którzy mają pewien margines negocjacyjny względem własnych kosztów sieci. Podsumowując, umożliwienie wprowadzenia systemu RLAH w Unii w 2017 r., przy jednoczesnym utrzymaniu zrównoważonego charakteru modeli opłat krajowych dla wszystkich lub praktycznie wszystkich operatorów, wymaga dalszego uregulowania hurtowych rynków usług roamingu, tak aby stosowane opłaty były niższe niż obecnie. Oczekuje się, że dzięki zapewnieniu niższego punktu wyjścia w negocjacjach, niższe progi spowodują stosowanie niższych opłat za usługi na rynku hurtowym niż obecnie. Perspektywa rynku odwiedzanego Jeżeli chodzi o ryzyko dla konkurencji i zachęt inwestycyjnych na rynkach odwiedzanych, funkcjonowanie rynków roamingu powinno zapewnić możliwość odzyskania kosztów. Służy to utrzymaniu zachęt do inwestowania w sieciach odwiedzanych oraz uniknięciu zakłócenia konkurencji krajowej na rynkach odwiedzanych powodowanego przez arbitraż regulacyjny, do którego uciekają się operatorzy korzystający ze środków dostępu do usług roamingu w celu konkurowania na konkurencyjnych krajowych rynkach odwiedzanych, które pod innymi względami są konkurencyjne. Jeżeli chodzi o pierwszy z wymienionych aspektów, szacunki kosztów oraz zebrane informacje o obecnych cenach hurtowych na rynku pokazują, że obecne hurtowe opłaty roamingowe znacznie przewyższają koszty świadczenia tych usług, w szczególności w przypadku usług transmisji danych. W związku z ryzykiem arbitrażu regulacyjnego należy przede wszystkim wziąć pod uwagę, że operatorzy sieci odwiedzanych mają zawrzeć w ofercie warunki mające na celu uniemożliwienie świadczenia usługi roamingu w sposób stały bądź niestandardowego lub niewłaściwego korzystania z hurtowego dostępu do usług roamingu na podstawie art. 3 ust. 6 rozporządzenia w sprawie roamingu. Jeżeli chodzi o tę drugą kwestię, aby zniechęcić do stosowania takich praktyk, można zastosować warunki umowne w umowach hurtowych usług roamingu; zazwyczaj odbywa się to przez wyłączenie korzystania z roamingu w sposób stały z jakichkolwiek obniżek ceny. Istnienie różnicy między obniżonymi a nieobniżonymi hurtowymi opłatami roamingowymi, a także w związku z tym między maksymalnymi opłatami a możliwymi wynegocjowanymi cenami, jest zatem zasadniczym elementem umożliwiającym operatorom kontrolowanie takich praktyk. Również w tym przypadku proponowane środki zostały ocenione pod kątem tego ryzyka oraz możliwych dostępnych środków służących obniżeniu tego ryzyka. 12

14 Podsumowując, istnieją możliwości dalszej obniżki progów dotyczących hurtowych opłat roamingowych z obecnego poziomu, w szczególności w przypadku usług transmisji danych, przy jednoczesnym utrzymaniu progów powyżej kosztów świadczenia tych usług we wszystkich państwach. Nowe unijne progi dotyczące hurtowych opłat roamingowych Przy ocenie środków koniecznych do umożliwienia wprowadzenia systemu RLAH w 2017 r. Komisja wzięła pod uwagę cele polityczne określone w rozporządzeniu w sprawie roamingu: i. umożliwienie trwałego zniesienia dodatkowych opłat z tytułu detalicznych usług roamingu dla wszystkich lub prawie wszystkich operatorów w Unii przy jednoczesnym uniknięciu zakłóceń na rynkach krajowych; ii. zapewnienie odzyskania kosztów na poziomie hurtowym przy jednoczesnym utrzymaniu zachęt do inwestowania w sieciach odwiedzanych i uniknięciu zakłócenia konkurencji krajowej na rynkach odwiedzanych. Komisja starała się zatem ograniczyć do minimum przypadki, w których operatorzy mogliby korzystać z możliwości uzyskania odstępstwa ze względów związanych ze zrównoważonym charakterem przez obniżanie poziomu unijnych hurtowych opłat roamingowych, utrzymując jednocześnie progi powyżej kosztów świadczenia usług we wszystkich państwach (zob. sekcja 2.2). Ocena zrównoważonego charakteru odstępstwa przewidzianego w art. 6c rozporządzenia w sprawie roamingu jest oparta na dwóch testach: oszacowanym na poziomie krajowym średnim koszcie wprowadzenia systemu RLAH dla detalicznych dostawców usług roamingu (operatorów macierzystych) w porównaniu z ich średnimi dochodami; teście zrównoważonego charakteru na poziomie operatora (macierzystego) 32. Oba testy, oparte na częściowo różnych zbiorach dostępnych danych, wskazują uzupełniająco i orientacyjnie, na ile zrównoważony charakter mają modele opłat krajowych z hurtowymi opłatami roamingowymi uwzględnionymi we wniosku. W szczególności test na poziomie operatora nie jest traktowany jako dokładna prognoza faktycznej liczby możliwych odstępstw ze względu na zrównoważony charakter. Zostaną one bowiem ocenione przez krajowe organy regulacyjne z zastosowaniem znacznie większej ilości danych pochodzących od operatorów, którzy faktycznie ubiegają się o takie odstępstwo, niż dane dostępne obecnie Komisji. Organy dokonają tej oceny z wykorzystaniem metody, która zostanie ustanowiona w planowanym akcie wykonawczym. W wyniku tej analizy Komisja proponuje ustanowienie następujących maksymalnych regulowanych hurtowych opłat roamingowych: 4 centy za minutę, 1 cent za SMS i 8,5 centa za 1 MB. Zdaniem Komisji taki poziom opłat: zapewnia odzyskanie kosztów świadczenia hurtowych usług roamingu przez operatorów sieci odwiedzanych; pozostawia przestrzeń do konkurencji poniżej progu; 32 Na podstawie danych operatorów zebranych jesienią 2015 r. we współpracy z BEREC na potrzeby przeglądu hurtowych usług roamingu. 13

15 utrzymuje zachęty inwestycyjne na rynkach odwiedzanych; może działać jako ochrona przeciw niepożądanemu świadczeniu usług roamingu w sposób stały lub niestandardowy bądź niewłaściwemu korzystaniu z hurtowego dostępu do usług roamingu i wynikającym z tego potencjalnym zakłóceniom na rynkach krajowych. Po stronie detalicznej taki poziom opłat powinien umożliwić świadczenie usług RLAH w sposób zrównoważony przez praktycznie wszystkich operatorów w Unii, w tym operatorów z mniejszą siłą przetargową na hurtowych rynkach usług roamingu. Jednocześnie operatorzy o szerszym zasięgu unijnym nie zostaną pozbawieni możliwości czerpania korzyści z takiej strategii handlowej. Dodatkowe środki Komisja proponuje również, aby umożliwić operatorom sieci odwiedzanych i odwiedzających uzgodnienie rezygnacji ze stosowania uregulowanego progu na rzecz poziomu nieuregulowanego, np. polityki cenowej opartej na przepustowości lub dowolnej innej metody ustalania ceny. Analiza pokazuje, że mogłoby to pozytywnie wpłynąć na hurtowy rynek usług roamingu, w szczególności w początkowej fazie obowiązywania systemu RLAH, kiedy rozwój popytu będzie niepewny. Wreszcie szczególne uregulowanie cen mające zastosowanie do roamingu oznacza, że ogólnounijny próg ma zastosowanie do produktu złożonego, który może także obejmować innego rodzaju dostęp hurtowy i produkty dotyczące wzajemnych połączeń między operatorami, w szczególności te, które podlegają krajowej lub, potencjalnie, transgranicznej regulacji. W tym względzie przewiduje się zmniejszenie w całej Unii rozbieżności w sposobie regulacji tych produktów, w szczególności w perspektywie dodatkowych środków, które zostaną przyjęte zgodnie z dyrektywą ramową mającą na celu zapewnienie większej spójności podejść regulacyjnych. W międzyczasie wszelkie spory między operatorami sieci odwiedzanych a innymi operatorami dotyczące stawek stosowanych w odniesieniu do takich produktów regulowanych koniecznych do świadczenia hurtowych usług roamingu należy rozwiązywać z uwzględnieniem opinii, którą ma wydać BEREC, zgodnie ze szczególnymi obowiązkami regulacyjnymi dotyczącymi roamingu, dyrektywą ramową oraz dyrektywami szczegółowymi. Przegląd Komisja proponuje dokonanie przeglądu środków przyjętych przez współprawodawców po upływie dwóch lat od dnia 15 czerwca 2017 r. oraz przyznanie BEREC uprawnień do zbierania niezbędnych danych na potrzeby przeglądu. Komisja zamierza dołożyć wszelkich starań, aby wspomóc Parlament Europejski i Radę w jak najszybszym osiągnięciu porozumienia w sprawie wniosku, tak aby klienci korzystający z usług łączności ruchomej mogli czerpać korzyści z systemu RLAH, począwszy od dnia 15 czerwca 2017 r. Jest to istotne, aby sprostać oczekiwaniom obywateli oraz zapewnić, by działania UE nadal przynosiły im wymierne rezultaty. 14