Porównanie wybranych parametrów układu odpornoêciowego noworodka w zale noêci od wskazaƒ do ci cia cesarskiego i czasu rozwiàzania cià y
|
|
|
- Jolanta Kaczor
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Porównanie wybranych parametrów układu odpornoêciowego noworodka w zale noêci od wskazaƒ do ci cia cesarskiego i czasu rozwiàzania cià y Comparison of selected elements of neonate immunological system with relation to indications for cesarean section and time of delivery Echolc Bożena 1, Mazur Bogdan 1, Królak-Olejnik Barbara 2, Kwiecińska Marta 1, Karpe Jacek 3, Łagan Jerzy 2 1 Katedra i Zakład Mikrobiologii i Immunologii w Zabrzu 2 Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Perinatologii i Neonatologii w Zabrzu 3 Katedra Pediatrii, Klinika Intensywnej Patologii Noworodka w Zabrzu, ŚUM w Katowicach Streszczenie Cel pracy: Przedmiotem pracy było ustalenie w jakim stopniu czas i sposób rozwiązania ciąży wpływa na zmiany ilościowe limfocytów CD3+ i ich subpopulacji CD4+, CD8+, CD25+ oraz limfocytów CD19+ i ich subpopulacji CD5+, CD23+ we krwi pępowinowej noworodków. Materiał i metody: Przebadano 49 noworodków zdrowych urodzonych w latach w Klinice Perinatologii i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu. Uwzględniając czas trwania ciąży oraz sposób jej rozwiązania, podzielono dzieci na dwie następujące grupy: Grupa Ib 23 noworodki urodzone o czasie cięciem cesarskim, w tym: 15 noworodków ze wskazań elektywnych (Ibe), 8 ze wskazań nagłych (Ibn). Grupa IIb 26 noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim, w tym: 18 ze wskazań elektywnych (IIbe) i 8 ze wskazań nagłych (IIbn). W badaniach zastosowano metodę znakowania krwi pępowinowej z następczą lizą krwinek czerwonych. Wyniki: U noworodków urodzonych o czasie cięciem cesarskim wykazano istotnie statystycznie niższą średnią liczbę limfocytów B CD5+ w porównaniu z noworodkami urodzonymi przedwcześnie tym samym sposobem. Podobne różnice dotyczyły noworodków urodzonych elektywnym cięciem cesarskim o czasie i przedwcześnie. Stwierdzono istotnie statystycznie niższą średnią liczbę limfocytów CD3+, CD4+ i CD25+ u noworodków urodzonych przedwcześnie elektywnym cięciem cesarskim w porównaniu z noworodkami urodzonymi przedwcześnie drogą cięcia cesarskiego ze wskazań nagłych. Wnioski: Czas ukończenia ciąży u matki drogą cięcia cesarskiego może wiązać się z występowaniem u jej noworodka istotnych zmian ilościowych limfocytów B CD5+. Cięcie cesarskie wykonane u matki z nagłych wskazań może wiązać się ze zwiększeniem średniej liczby limfocytów T, limfocytów T pomocniczych, limfocytów T aktywowanych u jej noworodka urodzonego przedwcześnie. Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic w średnich wartościach pozostałych parametrów immunologicznych pomiędzy badanymi grupami. Słowa kluczowe: noworodek / krew pępowinowa / ciąża / limfocyty T / limfocyty B / Adres do korespondencji: Barbara Królak-Olejnik Zabrze, Wolności 232 Tel olejnik.basia@gmail.com Otrzymano: Zaakceptowano do druku:
2 P R A C E O R Y G I N A L N E Echolc B, et al. Abstract Aim of study: To define to what degree time and the way of delivery cause changes in CD3+ lymphocytes and their subpopulations CD4+, CD8+, CD25+ and CD19+ lymphocytes and their subpopulations CD5+, CD23+. Material and methods: 49 healthy neonates born in the years in the Clinical Ward of Perinatology and Gynecology of Silesian Medical University in Zabrze were examined. Taking into account the time of pregnancy and the way of delivery, the children were divided into the following groups: Group Ib - 23 full-term neonates born by Cesarean section, including 15 neonates with elective indications (Ibe), 8 with emergency indications (Ibn). Group IIb 26 pre-term neonates born by Cesarean section, including 18 with elective indications (IIbe) and 8 with emergency indications (IIbn). Our study applied a method of umbilical blood sampling with the following red blood cells lysis. Results: Statistically significant lower mean number of B CD5+ lymphocytes was found in full-term neonates born by Cesarean section in comparison to pre-term neonates born by the same method. Similar differences concern full-term and pre-term neonates born by elective Cesarean section. Statistically significant lower mean number of CD3+, CD4+ and CD25+ lymphocytes was found in pre-term neonates born by elective Cesarean section in comparison to pre-term neonates by emergency Cesarean section. Conclusions: Time of pregnancy termination in a mother by Cesarean section can be related to the occurrence of statistically significant changes in B CD5+ lymphocytes quantities in her neonate. Emergency Cesarean section in a mother can be related to the increased quantity of T lymphocytes, helper T lymphocytes, activated T lymphocytes in her pre-term born neonate. No statistically significant differences were found in mean values of other immunological parameters among study groups. Key words: neonate / umbilical cord blood / pregnancy / T lymphocytes / / B lymphocytes / Wstęp Układ odpornościowy noworodka pomimo wielu odrębności i niedoskonałości w momencie przyjścia na świat nie jest całkowicie bezbronny. Chronią go mechanizmy odporności nieswoistej, dobra odpowiedź zapalna i matczyne przeciwciała otrzymane przez łożysko [1]. Różnorodne perinatalne czynniki związane z niefizjologicznym przebiegiem ciąży i porodu u matki oraz morfologiczna niedojrzałość mogą zaburzać adaptację noworodka do życia pozamacicznego. Powikłania związane z nieprawidłowym przebiegiem porodu, zwłaszcza poród przedwczesny lub operacje położnicze takie jak cięcie cesarskie, mają istotne znaczenie dla procesów adaptacyjnych noworodka. Wybór sposobu rozwiązania ciąży jest wynikiem analizy przebiegu ciąży, aktualnej sytuacji położniczej i troski o stan zdrowia noworodka. Aktualnie cięcie cesarskie jest jedną z najczęściej wykonywanych operacji położniczych, co jest związane z ciągłym poszerzaniem się listy wskazań, zarówno położniczych, jak i pozapołożniczych. Upowszechnienie cięć cesarskich istotnie przyczyniło się do obniżenia wskaźników umieralności noworodków z ciąż powikłanych różnymi rodzajami patologii. Biorąc jednak pod uwagę szereg zagrożeń związanych z operacyjnym rozwiązaniem ciąży, a także względy ekonomiczne, w ostatnim czasie podejmowane są działania mające na celu obniżenie odsetka cięć cesarskich [2]. Cel pracy Ustalenie związku między czasem i sposobem rozwiązania ciąży a zmianami ilościowymi limfocytów CD3+ i ich subpopulacji CD4+, CD8+, CD25+ oraz limfocytów CD19+ i ich subpopulacji CD5+, CD23+. Materiał i metody Badaniami objęto 49 noworodków zdrowych urodzonych w latach w Klinice Perinatologii i Ginekologii Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu. Uwzględniając czas trwania ciąży oraz sposób jej rozwiązania podzielono dzieci na następujące grupy. Grupa I b 23 noworodki urodzone o czasie cięciem cesarskim, w tym: I be 15 noworodków ze wskazań elektywnych, I bn 8 ze wskazań nagłych, Grupa II b 26 noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim, w tym: II be 18 ze wskazań elektywnych, II bn 8 ze wskazań nagłych. Ocenę stopnia dojrzałości noworodka przeprowadzono w pierwszych 12 godzinach życia w oparciu o skalę Ballard uwzględniającą kryteria morfologiczne i neurologiczne oraz siatki centylowe opracowane dla noworodków śląskich [3, 4]. Noworodki urodzone o czasie to te, które urodziły się między 38 a 42 tygodniem ciąży, a przedwcześnie to urodzone przed 37 tygodniem ciąży. Noworodki o masie ciała (m.c.) mieszczącej się między 10 a 90 centylem uznano za noworodki z prawidłową m.c. Kryteria włączenia noworodków do badań: 1. noworodki urodzone z prawidłową m.c. w stosunku do wieku płodowego; 2. pochodzące z ciąż o przebiegu prawidłowym; 3. noworodki z ciąż o przebiegu prawidłowym, urodzone o czasie, drogą cięcia cesarskiego ze wskazań elektywnych (stan po cięciu cesarskim, stan po odpłynięciu płynu owodniowego bez cech zakażenia wewnatrzmacicznego, stan po leczeniu niepłodności, wskazania okulistyczne); 4. noworodki z ciąż o przebiegu prawidłowym, urodzone o czasie drogą cięcia cesarskiego ze wskazań nagłych (oddzielenie łożyska, nieprawidłowy zapis kardiotokogramu zagrażająca wewnątrzmaciczna zamartwica płodu); 5. noworodki z ciąż o przebiegu prawidłowym, urodzone przedwcześnie blisko terminu porodu, drogą cięcia cesarskiego ze wskazań elektywnych (stan po cięciu cesarskim, stan po odpłynięciu płynu owodniowego bez cech zakażenia Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 755
3 Porównanie wybranych parametrów układu odpornościowego noworodka... wewnątrzmacicznego, stan po leczeniu niepłodności, wskazania okulistyczne); 6. noworodki z ciąż o prawidłowym przebiegu, urodzone przedwcześnie blisko terminu porodu, drogą cięcia cesarskiego ze wskazań nagłych (oddzielenie łożyska, nieprawidłowy zapis kardiotokogramu, wypadnięcie pępowiny i części płodu). Badania immunologiczne obejmowały jednorazową ocenę w krwi pępowinowej odsetka i liczby limfocytów CD3+ i ich subpopulacji CD4+, CD8+, CD25+ oraz limfocytów CD19+ i ich subpopulacji CD5+, CD23+. W badaniach zastosowano metodę znakowania krwi pępowinowej z następczą lizą krwinek czerwonych. Krew pępowinową pobieraną w ilości 1ml opracowywano do 4 godzin od jej pobrania. Krew pępowinową inkubowano przez 30 minut z odpowiednimi przeciwciałami monoklonalnymi firmy Becton-Dickinson sprzężonymi z fluorochromami: izotiocyjanianem fluoresceiny (FITC), fikoerytyną (PE) oraz PerCP, a następnie przez 10 minut z płynem lizującym FACSLysis (Becton-Dickinson) w celu usunięcia erytrocytów. Po dwukrotnym przepłukaniu buforem PBS, znakowane komórki wprowadzono do cytometru przepływowego FACScan firmy Becton-Dickinson, rejestrując przepływających komórek. Wyniki badań immunologicznych opracowano za pomocą pakietu STATISTICA w wersji 6.0. Po określeniu rozkładu zmiennych testem Kołmogorowa-Smirnowa, zastosowano dla zmiennych o rozkładzie normalnym test t-studenta, natomiast dla zmiennych o rozkładzie innym niż normalny test U Manna-Whitneya. Wyniki przedstawiono w postaci średniej i odchylenia standardowego. Jako znamienny przyjęto poziom istotności p<0,05. Wyniki Podjęto próbę analizy wartości badanych wskaźników immunologicznych u noworodków w zależności od czasu rozwiązania ciąży u ich matek. Wykazano, że noworodki urodzone o czasie cięciem cesarskim mają istotnie statystycznie niższą (p=0,04) średnią liczbę limfocytów B CD5+ (0,37±0,21G/l) w porównaniu ze średnią wartością (0,78±0,75G/l) u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim. (Rycina 1). Średnia liczba limfocytów B CD5+ w grupie noworodków urodzonych o czasie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych wynosiła 0,35±0,21G/l i była istotnie statystycznie niższa (p=0,03) w porównaniu ze średnią wartością (0,59±0,3 G/l) w grupie noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych. (Rycina 2). Analizowano również wartości badanych wskaźników immunologicznych u noworodków urodzonych przedwcześnie w zależności od sposobu ukończenia ciąży u ich matek. Stwierdzono, że średnia liczba limfocytów CD3+ (2,69±1,43G/l) w grupie noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych była istotnie statystycznie niższa (p=0,01) w porównaniu ze średnią wartością (4,92±2,92G/l) u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych. (Rycina 3). Wykazano, że w grupie noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych średnia liczba limfocytów CD4+ wynosiła 2,02±1,22G/l i była istotnie statystycznie niższa w porównaniu ze średnią wartością (3,87±2,74G/l) w grupie noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych. (Rycina 4). Rycina 1. Porównanie wartości średnich odsetka limfocytów CD19+/CD5+ we krwi pępowinowej noworodków urodzonych o czasie i przedwcześnie cięciem cesarskim. Rycina 2. Porównanie wartości średnich liczb bezwzględnych limfocytów CD19+/CD5+ we krwi pępowinowej noworodków urodzonych o czasie i przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych. Rycina 3. Porównanie wartości średnich liczb bezwzględnych limfocytów CD3+ we krwi pępowinowej noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych i nagłych. 756
4 P R A C E O R Y G I N A L N E Echolc B, et al. Średnia liczba limfocytów CD25+ u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych wynosiła 0,41±0,23G/l i była statystycznie niższa (p=0,04) w porównaniu ze średnią wartością (0,76±0,62G/l) w grupie noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych. (Rycina 5). Nie stwierdzono natomiast istotnych różnic w średnich wartościach pozostałych parametrów immunologicznych pomiędzy grupami. Dyskusja Powikłania porodu, sposób rozwiązania ciąży, okołoporodowe czynniki zagrożenia niedotlenieniem lub zakażeniem, zaburzenia wzrastania wewnątrzmacicznego płodu oraz choroby ogólnoustrojowe matki mogą osłabiać możliwości obronne noworodka. Dotyczy to przede wszystkim zmian w dystrybucji limfocytów T i B i ich subpopulacji. Rycina 4. Porównanie wartości średnich liczb bezwzględnych limfocytów CD4+ we krwi pępowinowej noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych i nagłych. Rycina 5. Porównanie wartości średnich liczb bezwzględnych limfocytów CD3+/CD25+ we krwi pępowinowej noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych i nagłych. W badaniach własnych stwierdzono, że u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych średnia liczba limfocytów CD3+ była istotnie wyższa, co może świadczyć o szybkim rozwoju ich odpowiedzi immunologicznej w odpowiedzi na stres związany z ciążą i porodem. Wzrost odsetka tych limfocytów może być również jednym z ważnych elementów obrony noworodka przed zakażeniami. Podobne obserwacje poczynili Karpe i wsp., którzy wykazali wzrost średniej liczby limfocytów T u noworodków z ciąż i porodów niefizjologicznych w porównaniu do noworodków bez zagrożeń [5]. Pittard i wsp. wykazali, że stres poporodowy, związany z powikłaniami porodu, obniża ogólną liczbę limfocytów z markerem CD4+ [6]. Podobnych obserwacji dokonała Banasik wykazując niewielkie różnice w wartościach bezwzględnych i odsetkowych tych limfocytów u noworodków pochodzących z porodów zabiegowych w stosunku do noworodków z porodów fizjologicznych [7]. W badaniach własnych wykazano istotny wzrost średniej liczby limfocytów CD4+ u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych w stosunku do noworodków urodzonych przedwcześnie elektywnym cięciem cesarskim. W przeprowadzonych badaniach wykazano również istotnie wyższą liczbę limfocytów CD25+ u noworodków urodzonych przedwcześnie cięciem cesarskim ze wskazań nagłych. Zięcina- Krawiec i wsp. stwierdzili u donoszonych noworodków obciążonych perinatalnymi czynnikami ryzyka zwiększony istotnie odsetek i liczbę limfocytów z receptorem dla interleukiny 2 [8]. Banasik wskazała, że odsetek i liczba tych komórek u noworodków urodzonych przez cięcie cesarskie ze wskazań nagłych była istotnie wyższa w porównaniu z noworodkami urodzonymi cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych [7]. Obserwacje te potwierdzają, że samo zagrożenie perinatalne jest ważnym immunomodulatorem układu odpornościowego noworodka. Wzrost liczby tych limfocytów może być jednym z ważnych elementów obrony noworodka przed rozwojem u niego ciężkiego zakażenia. Zdaniem Rabiana-Herzog i wsp. aż 68% limfocytów B w krwi pępowinowej ma marker CD5 [9]. Zdaniem Osugi i wsp. taki układ ilościowy dowodzi niedojrzałości układu immunologicznego nawet u zdrowego noworodka bez obciążeń okołoporodowych a tym samym decyduje o niewystarczającej dla celów obronnych produkcji swoistych przeciwciał [10]. W wykonanych badaniach wykazano, że czas ukończenia ciąży wpływa istotnie na zmiany ilościowe limfocytów B CD5+. Stwierdzono istotnie statystycznie niższy odsetek tych komórek u noworodków urodzonych o czasie cięciem cesarskim oraz cięciem cesarskim ze wskazań elektywnych w porównaniu z noworodkami urodzonymi przedwcześnie tym samym sposobem. Szczególny udział w obniżeniu liczby limfocytów B CD5+ w krwi pępowinowej noworodka może mieć wykonanie u matki cięcia cesarskiego ze wskazań elektywnych. Niekorzystne okoliczności związane z tą operacją położniczą mogą być przyczyną osłabienia układu obronnego noworodka. Podobnych obserwacji dokonali Karpe i wsp., którzy stwierdzili zmniejszenie liczby limfocytów B z markerem CD5+ u donoszonych noworodków urodzonych cięciem cesarskim w stanie niedotlenienia [11]. Natomiast Wilson i wsp. wykazali, że niedotlenienie wewnątrzmaciczne u noworodków zarówno donoszonych, jak i urodzonych przedwcześnie powoduje zwiększenie liczby limfocytów B z makerem CD5+ we krwi pępowinowej [12]. Interesujące wyniki badań dotyczące limfocytów B CD5+ Polskie Towarzystwo Ginekologiczne 757
5 Porównanie wybranych parametrów układu odpornościowego noworodka... przedstawili Behrendt i wsp. u noworodków donoszonych z posocznicą. Nie wykazali wpływu tej choroby na odsetek i liczbę subpopulacji CD5+, jak również współudziału u tych chorych noworodków różnych perinatalnych czynników zagrożenia na zmiany ilościowe limfocytów B CD5+ [13]. Wyniki badań własnych wskazują na istnienie pewnych fizjologicznych zmienności w składzie limfocytów B i T i ich subpopulacji we krwi pępowinowej w pierwszych dniach życia u noworodków zdrowych. Krew pępowinowa może stanowić znakomite źródło do badań przesiewowych zwłaszcza w przypadku podejrzeń o zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego lub do monitorowania w przypadku podejrzenia infekcji wewnątrzmacicznej. Poznanie potencjalnych czynników pogłębiających niesprawność układu immunologicznego jest szczególnie ważnym zagadnieniem. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że rocznie na świecie umiera 7,1 milionów niemowląt między 1 a 12 miesiącem życia z powodu infekcji wywołanych drobnoustrojami chorobotwórczymi [14]. Wnioski 1. Czas ukończenia ciąży u matki drogą cięcia cesarskiego może wiązać się z występowaniem u jej noworodka istotnych zmian ilościowych limfocytów B CD Cięcie cesarskie wykonane u matki z nagłych wskazań może wiązać się ze zwiększeniem średniej liczby limfocytów T, limfocytów T pomocniczych i limfocytów T aktywowanych u jej noworodka urodzonego przedwcześnie blisko terminu porodu. Praca zgłoszona na XXX Jubileuszowy Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Jakość życia kobiety - Salus feminae suprema lex esto w dniach września 2009 r. w Lublinie Piśmiennictwo 1. Zeman K, Banasik M, Moroszyńska. Odrębności układu odpornościowego noworodka. Zaburzenia odporności u dzieci. Red. Zeman K. Warszawa: PZWL, 2002, Piwowarczyk M, Sikora J, Bakon I, [i wsp.]. Analiza wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w latach Ginekol Pol. 2006, 77, suppl 2, Gomella T. Neonatologia. Katowice: Śląska Akademia Medyczna, Baumert M, Osuch-Jaczewska R, Paprotny M, [i wsp.]. Wskaźniki biologicznego rozwoju noworodków śląskich urodzonych między 30 a 42 tygodniem ciąży. Wiad Lek. 1993, 46: Karpe J, Behrendt J, Mazur B, [i wsp.]. Wpływ perinatalnych czynników ryzyka na limfocyty B [CD19+] i T [CD3+] oraz ich subpopulacje CD4+, CD8+ i HLA-DR+ u zdrowych donoszonych noworodków. Postępy Neonatologii. 2005, Pittard W, Schleich D, Geddes K, [et al.]. Newborn lymphocyte subpopulations: the influence of labor. Am J Obstet Gynecol. 1989, 160, Banasik M. Znaczenie diagnostyczne antygenów różnicowania oraz testów czynnościowych limfocytów i granulocytów obojętnochłonnych krwi pępowinowej. Rozprawa doktorska. Łódź: Wojskowa Akademia Medyczna, Krawiec-Zięcina B, Mazur B, Godula-Stuglik U, [i wsp.]; Wpływ perinatalnych czynników ryzyka na liczbę limfocytów T i komórek CD25+ u noworodków donoszonych. Ginekol Pol. 2001, 71, Rabian-Herzog C, Lasage S, Gluckman W, [et al.]. Characterization of lymphocytes subpopulation in cord blood. J Hematother. 1993, 2, Osugi Y, Hara J, Kurahashi H, et al.]. Age-related changes in surface antigens on peripheral lymphocytes of healthy children. Clin Exp Immunol. 1995, 100: Karpe J, Behrent J, Mazur B, [i wsp.]; Limfocyty B[CD19+] i ich subpopulacje CD5+ i CD23+ u zdrowych noworodków donoszonych z ciąż i porodów niefizjologicznych. Pediatr Pol. 2005, 80, Wilson M, Rosen F, Schlossman S, [et al.]. Ontogeny of human T and B lymphocytes during stressed and normal gestation: phenotypic analysis of umbilical cord lymphocytes from term and preterm infants. Clin Immunol Immunopathol. 1985, 37, Godula-Stuglik U, Mazur B, Mikusz G, [et al.]. Llymphocyte subpopulations in full-term septic neonantes. Pediatr Int. 1999, 41, Velilla P, Rugeles M, Chougnet C. Defective antigen-presenting cell function in human neonates. Clin Immunol. 2006, 121, I KOMUNIKAT SEKCJA GINEKOLOGII DZIECIĘCEJ I DZIEWCZĘCEJ PTG oraz SEKCJA ENDOKRYNOLOGII GINEKOLOGICZNEJ PTG zapraszają na SYMPOZJUM NAUKOWO-SZKOLENIOWE Aktualne problemy w ginekologii wieku rozwojowego kwietnia 2010 roku w Wiśle Tematyka Sympozjum: PMS/PMDD problem rzadko zauważany, diagnozowany i leczony Przewlekły ból miednicy mniejszej w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej Problemy ginekologiczne dziewcząt uprawiających aktywnie sport oraz dziewcząt niepełnosprawnych Skrining cytologiczny w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej Rola szczepień w profilaktyce pierwotnej zakażeń wirusem HPV Zaburzenia okresu pokwitania u dziewcząt Zaburzenia miesiączkowania u młodocianych Edukacja seksualna w praktyce ginekologicznej Problem dziecka molestowanego seksualnie Zagrożenia prawne w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej Otyłość wieku dziecięcego Cukrzyca i zaburzenia endokrynologiczne Problemy higieny osobistej wieku dojrzewania W dniu 15 kwietnia 2010 odbędą się warsztaty: Problem dziecka molestowanego seksualnie Edukacja seksuologiczna Badanie USG w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej Adres Głównego Komitetu Organizacyjnego: Katedra Zdrowia Kobiety Śląski Uniwersytet Medyczny Katowice, ul. Medyków 12 tel. (032) adres cor111@poczta.onet.pl 758
po o nictwo Ginekol Pol. 2009, 80, Przebieg ciąży i porodu u ciężarnych z nadmierną masą ciała.
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, 744-751 Przebieg ciąży i porodu u ciężarnych z nadmierną masą ciała. Tabela II. Analiza powikłań w przebiegu ciąży w zależności od wskaźnika masy ciała
Wybrane parametry układu immunologicznego we krwi pępowinowej noworodków urodzonych przedwcześnie
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 8-62, 2010 Wybrane parametry układu immunologicznego we krwi pępowinowej noworodków urodzonych przedwcześnie BARBARA KRÓLAK-OLEJNIK 1, BOŻENA
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy
STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Noworodek urodzony przedwcześnie, granulocyt obojętnochłonny, molekuły adhezji komórkowej CD11a, CD11b, CD11c, CD18, CD54, CD62L, wczesne zakażenie, posocznica. Wstęp W ostatnich
OCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej. Stare problemy nowe możliwości kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje
VIII Kongres Polskiego Towarzystwa Medycyny Perinatalnej Stare problemy nowe możliwości 12-13 kwietnia 2019r. Hotel Aurora****, Międzyzdroje PROGRAM 12 kwietnia 2019 r. (piątek) 8:30-11:00 Sesja I : Poród
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH
ZAKŁAD PIELĘGNIARSTWA W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE KATEDRY ZDROWIA KOBIETY Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 8 00-15 30 PLAN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH Z PRZEDMIOTU PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Klinika Onkologii Ginekologicznej Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Ewa Nowak-Markwitz
Ocena chemokin $ we krwi pępowinowej noworodków z grup ryzyka zakażenia wewnątrzmacicznego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 2, 140-144, 2009 Ocena chemokin $ we krwi pępowinowej noworodków z grup ryzyka zakażenia wewnątrzmacicznego BARBARA KRÓLAK-OLEJNIK Streszczenie
Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 98-102, 2008 Ocena ryzyka nieprawidłowego neurologicznego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie w zależności od drogi porodu TOMASZ MACIEJEWSKI
Standardy prowadzenia ciąży
Standardy prowadzenia ciąży Gdańsk 2015 Redaktor prowadzący: Olga Strzelec Redakcja: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Korekta: Joanna Fiuk, Olga Strzelec Projekt okładki: Andrzej Owsiany Skład: Iwona Łytkowska
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Ocena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi. 1. Zakład Pielęgniarstwa w Ginekologii i Położnictwie, Katedry Ginekologii i
Ocena wiedzy i opinii rodzących na temat komórek macierzystych krwi pępowinowej PATRYCJA KRAWCZYK 1, ANDRZEJ BARAN 2, URSZULA SIOMA- MARKOWSKA 1, MARIOLA MACHURA 1, SYLWIA KUBASZEWSKA 1, ANNA KANABROCKA
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Ewolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach oraz
GinPolMedProject 1 (43) 2017: 066-070 ARTYKUŁ ORYGINALNY Ewolucja wskazań do cięć cesarskich w materiale własnym w dwóch przedziałach czasowych w latach 2002-2007 oraz 2008-2014 Jolanta Mazurek-Kantor
Wybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce
WIELKOPOLSKA M. POZNAŃ POWIAT POZNAŃSKI Załącznik nr 2 Wybrane dane statystyczne charakteryzujące opiekę medyczna nad matką i dzieckiem w Wielkopolsce Istnieje około 80 szpitali publicznych w Wielkopolsce,
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Beaty Bielec pt. "Parametry
Dr hab. n. med. Janusz Kraczkowski Katedra i Klinika Położnictwa i Patologii Ciąży Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 20-081 Lublin Podpis (J A~... u':t.~~~ l0~...... Ul. Staszica 16 Recenzja rozprawy
SEMINARIA. Fizjoterapia w położnictwie 5. Fizjoterapia w ginekologii 5. Odniesienie do efektów kształcenia dla przedmiotu
Fizjoterapia kliniczna w chorobach narządów wewnętrznych: Ginekologia i Położnictwo dla studentów III ROKU Kierunku: Fizjoterapia- studia I stopnia licencjackie semestry VI, rok akad. 2013-2014 l.p. SEMINARIA
Wykłady ul. Medyków 14, sala CSK B. godz. 08.00-11.45 (5h) Lp. Data wykładu Temat wykładu
Wykłady z przedmiotu Opieka specjalistyczna w położnictwie, neonatologii i ginekologii dla studentów I-go roku studiów II stopnia stacjonarnych Wydziału Nauk o Zdrowiu SUM w Katowicach roku akad. 2014/2015
XIII SYMPOZJUM NAUKOWO - SZKOLENIOWE STANY NAGLĄCE W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII RAMOWY PROGRAM
XIII SYMPOZJUM NAUKOWO - SZKOLENIOWE STANY NAGLĄCE W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII RAMOWY PROGRAM Tychy 17 18 września 2010 r. CZWARTEK 16.09.2010 r. RAMOWY PROGRAM SYMPOZJUM 16:00 18:00 ZEBRANIE ZARZĄDU
ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA
Załącznik nr 2 ZAKRES PROFILAKTYCZNYCH ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ U DZIECI DO UKOŃCZENIA 6 ROKU ŻYCIA WRAZ Z OKRESAMI ICH PRZEPROWADZANIA Termin badania (wiek) Badania (testy) przesiewowe oraz świadczenia
NEONATOLOGIA I OPIEKA NEONATOLOGICZNA
NEONATOLOGIA I OPIEKA NEONATOLOGICZNA 1. Szczegółowe cele kształcenia wykaz umiejętności: W wyniku zorganizowanego procesu kształcenia student potrafi: Omówić założenia opieki neonatologicznej w oddziale
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiPoł Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania.
Noworodki SGA w oddziale intensywnej terapii grupa ryzyka przewlekłych zaburzeń wzrastania. M. Kęsiak, A. Stolarczyk, T. Talar, B. Cyranowicz, E. Gulczyńska Klinika Neonatologii ICZMP, kierownik kliniki
Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
KARTA PRZEDMIOTU. INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE Studia pierwszego stopnia stacjonarne
CECHA PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Poziom realizacji przedmiotu Jednostka realizująca KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE PIELĘGNIARSTWO POŁOŻNICZO-GINEKOLOGICZNE Studia pierwszego stopnia
w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Klinika Położnictwa i Ginekologii. Poznań, wrzesień 2013 r.
Instytutu Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii Rozwój opieki perinatalnej na przełomie XX i XXI wieku Tomasz Maciejewski, Michał Troszyński, Sławomir Janus Poznań, wrzesień 2013 r. Zgony matek
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Maria Katarzyna Borszewska- Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 1.ZARZĄDZENIE MINISTRA 2.REKOMENDACJE TOWARZYSTW NAUKOWYCH 3.OPINIE EKSPERTÓW
Konsensus okulistyczno-położniczy w sprawie wskazań do rozwiązania porodu drogą cięcia cesarskiego z powodu zmian w narządzie wzroku
Konsensus okulistyczno-położniczy w sprawie wskazań do rozwiązania porodu drogą cięcia cesarskiego z powodu zmian w narządzie wzroku Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego 1 Konsensus okulistyczno-położniczy
Część praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
KARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu POŁOŻNICTWO I GINEKOLOGIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca
Spis treści. Zdrowie i płodność kobiety. Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 45
Rozdział I Zdrowie i płodność kobiety Cele operacyjne rozdziału Celina Łepecka-Klusek... 1 1. Okresy życia kobiety Michał Bokiniec... 2 1.1. Okres dojrzewania, pokwitania... 2 1.2. Okres dojrzałości płciowej...
INSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Ocena ryzyka nieprawidłowego rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i pomoc rodzinie doświadczenia i rekomendacje Warszawa, 10 12 grudnia 2007 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Rodzaj przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 1, 12-16, 2009 przyczepu pępowiny a stan urodzeniowy bliźniąt SŁAWOMIR SZYMAŃSKI 1, WITOLD MALINOWSKI 1, ELŻBIETA RONIN-WALKNOWSKA 2 Streszczenie
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Poradnia Immunologiczna
Poradnia Immunologiczna Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Uprzejmie informujemy, że w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli funkcjonuje
Gminny Program Opieki nad Kobietą w Ciąży 2011-2014
wersja robocza Gminny Program Opieki nad Kobietą w Ciąży 2011-2014 Pomysłodawcy: Komisja Zdrowia, Opieki Społecznej i Profilaktyki Rady Gminy Izabelin Autor: Anita Mamczur 1 I. Opis problemu zdrowotnego
Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim
Lek. med. Izabela Wnuczek-Mazurek Ultrasonograficzna ocena wzrastania płodów w I i II trymestrze ciąży w populacyjnym programie badań prenatalnych wad wrodzonych w regionie lubelskim Promotor: Dr hab.
SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE
SUM - WLK 2011 WYKŁAD PIĄTY: BIOSTATYSTYKA C.D. Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU Dokumentowanie efektu (analiza danych
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla II, III, IV, V i VI roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : NEONATOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Pion ginekologiczno - położniczy
Pion ginekologiczno - położniczy Pion ginekologiczno- położniczy w rybnickim szpitalu usytuowany jest na 4 piętrze i składa się z 4 pododdziałów: - ginekologia operacyjna i zachowawcza - patologia ciąży
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Kiedy skierować dziecko do onkologa-algorytmy postępowania pediatry
USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
dystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we krwi pępowinowej noworodka
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 4, zeszyt 2, 84-88, 2011 Niedotlenienie okołoporodowe a stężenie wybranych chemokin we krwi pępowinowej noworodka BARBARA KRÓLAK-OLEJNIK 1, JUSTYNA NOWAKOWSKA
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej
Pytania z zakresu ginekologii i opieki ginekologicznej - 2017 1. Proszę wymienić zagrożenia zdrowotne dla kobiety jakie mogą wystąpić w okresie okołomenopauzalnym. 2. Proszę omówić rolę położnej w opiece
Brzozowska Maria, Kowalska-Koprek Urszula, Kuś Ewa, Berner-Trąbska Marlena, Karowicz-Bilińska Agata
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2011, 82, 592-597 Analiza wskazań do porodu drogą cięcia cesarskiego noworodków ze skrajnie niską masą urodzeniową (
Pomaga przygotować się do porodu. Rozwiązuje problemy laktacyjne oraz udziela wskazówek w pielęgnacji noworodka.
Agnieszka Brześcińska położna z wyższym wykształceniem, specjalizacja położnicza, pedagog. Pracuje od 1998 roku w Klinice Położnictwa i Patologii Ciąży Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr
BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Położnictwo, ginekologia i pielęgniarstwo położniczo - ginekologiczne dr n. o zdr. Dorota Izabela Piechocka mgr Anna Kordyńska
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające/wymagania wstępne: Nazwa modułu / przedmiotu (przedmiot lub grupa przedmiotów) Osoby prowadzące:
Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Opis:... ... ... 22. Zgon matki: a. podczas ciąŝy: ciąŝa ektopowa, poronienie wczesne do 12 t.c.
Pieczęć oddziału/kliniki Miejscowość, dnia... adres, tel./fax Analiza zgonu kobiety w okresie ciąŝy, porodu i połogu I. DANE OGÓLNE: 1. Imię i nazwisko matki :... 2. Data urodzenia:... Wiek:... 3. Miejsce
Grupy krwi i przeciwciała na czerwone krwinki w czasie ciąży
Grupy krwi i przeciwciała na czerwone krwinki w czasie ciąży Podczas ciąży przeprowadzane są badania mające na celu rozpoznanie grupy krwi oraz wykrycie istnienia przeciwciał na czerwone krwinki. Badania
jako markerów wczesnego zakażenia noworodków urodzonych przedwcześnie
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE I WYDZIAŁ LEKARSKI Z ODDZIAŁEM STOMATOLOGICZNYM KATARZYNA DĄBEK Ocena wybranych czynników (MMP-9, TIMP-1, CRP, PCT) jako markerów wczesnego zakażenia noworodków urodzonych
Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 271 SECTIO D 2003 Oddział Położniczy i Trakt Porodowy, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego w
Assessment of three-level selective perinatal care based on the analysis of early perinatal death rates and cesarean sections in Poland in 2008
P R A C E O R Y G I N A L N E Ginekol Pol. 2009, 80, 670-667 Ocena funkcjonowania trójstopniowej selektywnej opieki perinatalnej na podstawie analizy umieralnoêci okołoporodowej wczesnej i ci ç cesarskich
Anna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja
Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 4 Kielce 2006 Anna Zmelonek, Miros³awa Dudyñska, Karolina Ziaja Klinika Neonatologii Katedry Ginekologii i Po³o nictwa Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloñskiego
Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Czy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań?
Czy epidemia cięć cesarskich jest wykładnikiem liberalizacji wskazań? Is the epidemic of cesarean sections the result of more liberal indications? Stasiełuk Aleksandra 1, Langowicz Izabela 1, Kosińska-Kaczyńska
Marzena Woźniak Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie
Marzena Woźniak Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych Temat rozprawy: Ocena, monitorowanie i leczenie zakrzepicy żylnej w okresie ciąży i połogu Streszczenie Okresy ciąży i połogu są wymieniane
RAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH
Załącznik nr 2 RAMOWY PROGRAM STAŻU ADAPTACYJNEGO POŁOŻNYCH Cele stażu 1. Uzyskanie sprawności w zakresie wykorzystania wiedzy i umiejętności nabytych w toku kształcenia w szkole położnych. 2. Aktualizacja
Analiza wskazań do cięcia cesarskiego w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie
Analiza wskazań do cięcia go w Nowym Szpitalu w Wąbrzeźnie Analysis of cesarean section indications at New Hospital in Wąbrzeźno STRESZCZENIE Wstęp: Poród zabiegowy wykonany z właściwych wskazań ratuje
Anita Olejek. Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Bytomiu
Anita Olejek Katedra i Oddział Kliniczny Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Bytomiu - patologia, w której na skutek niezgodności w zakresie antygenów krwinek czerwonych pomiędzy ciężarną
Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży
GRZEGORZ JAKIEL Jak prowadzić poród w 23. tygodniu ciąży I Klinika Położnictwa i Ginekologii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Peri- viable birth Poród na granicy przeżywalności AGENDA
Położnictwo i ginekologia
CRASH COURSE Redaktor serii Daniel Horton-Szar Położnictwo i ginekologia Nick Panay, Ruma Dutta, Audrey Ryan, J. A. Mark Broadbent Wydanie pierwsze polskie pod redakcją Jerzego Florjańskiego Wydawnictwo
Diagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu
Ginekologia i położnictwo - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ginekologia i położnictwo Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-GiP Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil
INSTYTUT MATKI I DZIECKA w Warszawie, Klinika Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka
Leczenie pod znakiem zapytania, czyli kontrowersje w intensywnej terapii noworodka, Pałac Sulisław; 15-1616 maja 2015 Wrodzone wytrzewienie od prenatalnej diagnozy do decyzji terapeutycznych Magdalena
Immunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów. klas VII na spotkanie
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów klas VII na spotkanie PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) ósma edycja 2017-2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu Dolnośląskie
JAK NEONATOLODZY REALIZUJĄ WYTYCZNE DOTYCZĄCE SZCZEPIEŃ WCZEŚNIAKÓW. M.K.Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM
JAK NEONATOLODZY REALIZUJĄ WYTYCZNE DOTYCZĄCE SZCZEPIEŃ WCZEŚNIAKÓW M.K.Kornacka Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka WUM STOP-NOP Szczepionki: Stowarzyszenie "Stop Nop" apeluje o to, żeby
Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie
Sepsa, wstrząs septyczny, definicja, rozpoznanie dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Sepsa, wstrząs septyczny, definicja,
warunkowania porodu drogami natury po przebytym cięciu cesarskim
P R A C A O R Y G I N A L N A Joanna Strzerzyńska, Beata Sztyber, Grażyna Bączek Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej, Warszawski Uniwersytet Medyczny U warunkowania porodu drogami natury po przebytym
dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab.
Ordynator Oddziału: dr n. med. Norbert Krajczy Zastępca Ordynatora: lek. Krzysztof Kroczak Zastępca Ordynatora: lek. Edmund Lupa Prof. dr hab. Marian Gabryś Pielęgniarka oddziałowa: mgr Beata Sajboth Telefony
Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Rola położnej w opiece nad ciężarną, rodzącą, położnicą z cukrzycą Leokadia Jędrzejewska Konsultant Krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego Kraków 20 21 maja 2011r. Grażyna
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki
Wykłady z przedmiotu Opieka specjalistyczna w położnictwie, neonatologii i ginekologii
Wykłady z przedmiotu Opieka specjalistyczna w położnictwie, neonatologii i ginekologii dla studentów I-go roku studiów II stopnia stacjonarnych Wydziału Nauk o Zdrowiu SUM w Katowicach roku akad. 2014/2015
dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
dr hab n. med. Piotr Węgrzyn dr n. med. Robert Bartkowiak lek. Robert Brawura-Biskupski-Samaha I Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii najbardziej popularna metoda wizualizacji duża dostępność względnie
Prace oryginalne Original papers
Prace oryginalne Original papers Borgis Analiza czynników ryzyka mózgowego porażenia dziecięcego *Agnieszka Milewska 1, Beata Anna Mileańczuk-Lubecka 1, Jan Kochanowski 1, Bożena Werner 2 1 Klinika Neurologii
Profilaktyka konfliktu serologicznego w zakresie antygenu D z układu Rhesus (Rh) Informacje dla kobiet w ciąży
- Profilaktyka konfliktu serologicznego w zakresie antygenu D z układu Rhesus (Rh) Informacje dla kobiet w ciąży 2 Spis treści Historia profilaktyki konfliktu serologicznego w zakresie antygenu D z układu
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie Zebranie zespołu ekspertów odbyło się w dniu 16 maja 2008 roku w Poznaniu. Przewodniczący: prof. dr hab. med. Ryszard Poręba Członkowie:
Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Ocena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom, zeszyt, 11-16, 212 Ocena wybranych parametrów klinicznych rodzących kobiet i noworodków w przebiegu porodu konwencjonalnego i porodu rodzinnego BOGUSŁAWA
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Analiza związku wybranych parametrów ciężarnych z wyselekcjonowanymi cechami urodzeń noworodków
ROZDZIAŁ XXIV ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015 DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu University of Medicine in Wrocław AGNIESZKA STRAMA, MAŁGORZATA
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau
NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak
CZYM JEST SZCZEPIONKA?
CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany
II. OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU I ODNIESIENIE DO CELÓW PRZEDMIOTU, EK DLA PROGRAMU I EK ZE STANDARDU
II. OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU I ODNIESIENIE DO CELÓW PRZEDMIOTU, EK DLA PROGRAMU I EK ZE STANDARDU Numer efektu kształcenia dla przedmiotu (symbol) Student, który zaliczył przedmiot wie/umie/potrafi:
13. Typ modułu kształcenia. 1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa : 5. Poziom kształcenia 6. Forma studiów Położnictwo,
PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS
Nowiny Lekarskie 2012, 81, 4, 316 320 JULIA JAJOR PŁEĆ A ROZWÓJ FUNKCJONALNY DZIECI W WIEKU DO 2 LAT GENDER AND THE FUNCTIONAL DEVELOPMENT OF CHILDREN AGED 0 2 YEARS Katedra Fizjoterapii, Reumatologii
dr n. med. Edyta Barnaś dr n. med. Edyta Barnaś
(1) Nazwa przedmiotu Opieka specjalistyczna w ginekologii (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa () Kod przedmiotu
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report
Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?
Techniki położnicze i prowadzenie porodu dla studentów III ROKU Kierunku: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie
Techniki położnicze i prowadzenie porodu dla studentów III ROKU Kierunku: Położnictwo - studia I stopnia licencjackie semestry VI, rok akad. 2013-2014 Lp. WYKŁADY LICZBA GODZIN Miejsce data zajęć 1. Powikłania
MARIA KWIATKOWSKA, MAŁGORZATA POKRZYWNICKA, PAWEŁ KRAJEWSKI. Streszczenie. Materiał i metody. Wstęp
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 2, 116-120, 2008 Analiza porównawcza sposobu urodzenia, urodzeniowej masy i długości ciała oraz wewnątrzmacicznego wzrostu płodu u noworodków matek