Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych

Transkrypt

1 ¹karstwo w Polsce (Grassland Science in Poland), 12, Copyright by Polish Grassland Society, Poznañ, 2009 PL ISSN ISBN Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych A. KRYSZAK Katedra ¹karstwa i Krajobrazu Przyrodniczego, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Difficulties with phytosociological classification of meadow communities Abstract. The development of meadow communities depends on mutual interactions between site and anthropogenic factors. Any change of these factors results in a disturbance of community stability, disruption of the structure and organisation of phytocenoses (as evidenced by changes in floristic composition) and disappearance of syntaxon specific characters. The above processes can hinder community determination and their classification to a phytosociological system. In addition, mistakes sometimes made both during the phase of field investigations (in the process of taking phytosociological surveys) as well as during the process of tabulation, may make proper determination of a community identity harder. The presented paper constitutes an attempt at analysing difficulties associated with the assignment to a given phytosociological system of anthropogenic communities, in particular meadow communities. Keywords:community transformations, phytosociological system, phytocenotic uniformity 1. Wstêp System fitosocjologiczny BRAUN-BLANQUETA (1928) zak³ada, i fitocenoza bêd¹ca komponentem konkretnego ekosystemu mo e zostaæ abstrakcyjnie opisana jako najni - sza hierarchicznie jednostka systematyczna zespó³ roœlinny (Ass.). Szczególnie fitosocjologia systematyczna próbuje wyodrêbniæ, opracowaæ i uj¹æ powtarzaj¹ce siê typy roœlinnoœci w jasny i mo liwie najbardziej zbli ony do naturalnego system zespo³ów roœlinnych. Jednak e prowadzone badania geobotaniczne wskazuj¹ czêsto na wystêpowanie p³atów roœlinnych bêd¹cych fragmentami zespo³ów, zbiorowiskami kad³ubowymi lub postaciami degradacyjnymi, które trudno zaklasyfikowaæ do systemu klasyfikacyjnego (DZWONKO, 2007; GRYNIA ikryszak, 2003; KRYSZAK igrynia, 2001; KUCHAR- SKI, 1999). Z problemem tym spotykamy siê przede wszystkim w przypadku zbiorowisk antropogenicznych, a wiêc zale nych od oddzia³ywania wielu czynników bezpoœrednio i poœrednio zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ cz³owieka. Zbiorowiska ³¹kowe, których wykszta³cenie i utrzymanie szczególnie mocno zale- ne jest od u ytkowania i nawo enia, przedstawiaj¹ dynamiczny uk³ad, a przez to s¹ czê-

2 112 A. Kryszak sto trudne do jednoznacznego zaklasyfikowania w systemie fitosocjologicznym zaproponowanym przez Braun-Blanqueta. Celem opracowania jest przeanalizowanie przyczyn trudnoœci zwi¹zanych z klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych. 2. Koncepcja pracy i jej zakres W fitosocjologicznych badaniach szaty roœlinnej polskich ³¹k prowadzonych zgodnie z metod¹ Braun-Blanqueta ³¹karze-geobotanicy napotykaj¹ czêsto na trudnoœci z zaliczeniem zdjêæ fitosocjologicznych do aktualnie obowi¹zuj¹cego systemu klasyfikacyjnego. To te uzasadnione staje siê przeanalizowanie w¹tpliwoœci zwi¹zanych z zaklasyfikowaniem fitocenoz ³¹kowych i wskazanie b³êdów, które mo na pope³niæ na ró - nych etapach badañ fitosocjologicznych. Przedstawiona praca jest g³osem w dyskusji nad tymi problemami. W pracy wykorzystano dane dotycz¹ce zagadnieñ metodycznych oraz wyników w³asnych badañ geobotanicznych ju opublikowanych (KRYSZAK, 2001) oraz innych autorów (BARABASZ, 1997; DZWONKO, 2007; FALIÑSKI, 1966; K CKI, 2001; TR BA, 1997; 1998) zwi¹zanych z analizowanym problemem. 3. Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych 3.1. Podzia³ przyczyn powoduj¹cych trudnoœci z zaklasyfikowaniem fitocenoz ³¹kowych Analizuj¹c trudnoœci zwi¹zane z klasyfikacj¹ niektórych fitocenoz, jakie wyp³ywaj¹ z w³asnych badañ geobotanicznych, a tak e dostrzegane przez innych autorów, mo na podzieliæ na zwi¹zane z: pope³nianiem b³êdów metodycznych zarówno na etapie badañ terenowych (zbieranie danych) jak i na etapie syntetycznego opracowania wyników terenowych, skutkami przekszta³ceñ zachodz¹cych w sk³adzie florystycznym w wyniku oddzia³ywania czynnika antropogenicznego, a prowadz¹cymi do zaniku gatunków charakterystycznych lub charakterystycznej kombinacji gatunków, potrzeb¹ respektowania Kodeksu Nomenklatury Fitosocjologicznej, który czêsto nie uwzglêdnia jednostek wczeœniej uznawanych, wyró nionych i opisanych a wystêpuj¹cych w Polsce. Jednoczeœnie nale y nadmieniæ, i trudnoœci te dotycz¹ zbiorowisk typowo antropogenicznych, których system fitosocjologiczny Braun-Blanqueta w zasadzie nie obejmuje, bo zosta³ on opracowany dla fitocenoz wykszta³conych w warunkach naturalnych lub co najwy ej pó³naturalnych. PT, ¹karstwo w Polsce, 12, 2009

3 Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych Niedok³adnoœci metodyczne a utrudnienia przy opracowaniu syntaksonomicznym fitocenoz W czasie prowadzenia badañ terenowych niezwykle wa ne jest prawid³owe wydzielenie p³atów roœlinnych zgodnie z za³o eniami metody fitosocjologicznej Braun-Blanqueta, a wiêc zwrócenie uwagi na ich jednorodnoœæ florystyczn¹. Warunek ten zgodnie z definicj¹ zbiorowiska roœlinnego wymaga, by w p³acie, w którym jest wykonywane zdjêcie fitosocjologiczne nie by³o adnych widocznych ró nic w jego sk³adzie florystycznym i strukturze roœlinnoœci oraz w warunkach œrodowiskowych. Tym samym przez analizowan¹ powierzchniê nie powinny przebiegaæ adne granice oddzielaj¹ce miejsca jednorodne pod wzglêdem struktury, sk³adu gatunkowego, pokrycia lub iloœciowoœci gatunków. Jednoczeœnie warunek jednolitoœci p³atu wymaga, aby z powierzchni zdjêcia fitosocjologicznego wy³¹czyæ wszystkie enklawy ró ni¹ce siê warunkami œrodowiskowymi. Wzrokowa ocena p³atów roœlinnoœci, któr¹ pos³ugujemy siê przy wyborze miejsc dla zdjêæ fitosocjologicznych, pozwala jedynie na okreœlenie ich wzglêdnej jednolitoœci, rozumianej jako brak widocznych ró nic w sk³adzie florystycznym, pokryciu gatunków i g³ównych cechach œrodowiska. W miejscach o znacznej mozaikowatoœci siedlisk, notujemy wiele fitocenoz wykszta³conych na ma³ych powierzchniach, na których nale a³oby wykonaæ osobne zdjêcia fitosocjologiczne, albowiem w przeciwnym przypadku mo emy napotykaæ na trudnoœci przy ich zaklasyfikowaniu do systemu fitosocjologicznego. Szczególnie w latach 70. ubieg³ego wieku zrealizowano wiele badañ, których celem by³a wieloaspektowa analiza potrzeby zachowania zasady jednorodnoœci fitocenoz opisywanych poprzez zdjêcie fitosocjologiczne (WESTHOFF i VAN DER MAAREL, 1978; KNAPP, 1984). Zwrócono uwagê, e pozornie fizjonomicznie jednolite fitocenozy szczególnie zbiorowisk leœnych i murawowych, a tak e trawiastych, wykazuj¹ znaczn¹ zmiennoœæ przestrzenn¹ roœlinnoœci i warunków glebowych (KWIATKOWSKA, 1972; KWIATKOWSKA isymonides, 1985). Wyniki te potwierdzaj¹ znaczenie wyboru powierzchni zdjêcia fitosocjologicznego opisywanej fitocenozy, oraz ³¹cz¹c¹ siê z tym potrzebê wytyczenia jego granic. Zacieraj¹ce siê w naturze granice pomiêdzy fitocenozami s¹ skutkiem zmiennoœci warunków siedliskowych, ponadto interakcji zachodz¹cych miêdzy gatunkami oraz oddzia³ywaniem cz³owieka. Konsekwencj¹ s¹ strefy przejœciowe pomiêdzy fitocenozami przedstawiaj¹ce fragmenty zespo³ów lub ich postaci degradacyjne pozbawione gatunków charakterystycznych, a których sk³ad florystyczny mo e budziæ w¹tpliwoœci z zaklasyfikowaniem do odpowiedniego zespo³u roœlinnego. Aby porównaæ sk³ad florystyczny fitocenoz, np. w celu ich klasyfikacji, zestawy gatunków w zdjêciach fitosocjologicznych powinny zawieraæ, jak to tylko mo liwe, pe³n¹ kombinacjê gatunków charakterystycznych. Zatem powierzchnia zdjêcia fitosocjologicznego powinna byæ dostatecznie du a, aby by³y w niej obecne wszystkie gatunki regularnie wystêpuj¹ce w fitocenozie. Wytyczenie minimalnej powierzchni, która jest reprezentatywna dla opisywanej fitocenozy pozwala zachowaæ zasadê jednorodnoœci florystycznej przy wyborze p³atu roœlinnego. Wyniki wielu badañ wykazuj¹ zale noœæ PT, Grassland Science in Poland, 12, 2009

4 114 A. Kryszak pomiêdzy wzrostem liczby gatunków a powierzchni¹ p³atu, tym samym podkreœlaj¹ jego znaczenie przy jego wytyczaniu (DZWONKO, 2007 za JACCARDEM). St¹d wa ne jest, aby zdjêcia fitosocjologiczne nie obejmowa³y powierzchni znacznie przekraczaj¹cych rozmiary konwencjonalnej powierzchni minimalnej dla danej grupy zbiorowisk. Dla unikniêcia trudnoœci przy zaklasyfikowaniu zdjêæ fitosocjologicznych do systemu bardzo wa nym jest prawid³owe oznaczenie gatunków, a nawet podgatunków i odmian roœlin. Badania KLIMEŠA i wsp. (2001) potwierdzaj¹, e pomiêdzy ró nymi obserwatorami notowane s¹ ró nice w liczbie zanotowanych gatunków fitocenoz ³¹kowych do ponad 30%, aczkolwiek ró nice mog¹ wynikaæ z innych terminów wykonywania spisów roœlinnoœci. Trudnoœci z zaklasyfikowaniem zdjêæ fitosocjologicznych mog¹ byæ tak e skutkiem niezbyt dok³adnego postêpowania na etapie opracowania tabelaryczno-porównawczego zestawiania zdjêæ fitosocjologicznych. Wa ne jest na pocz¹tku ich analizy, uwzglêdnianie wszystkich zdjêæ fitosocjologicznych, by nastêpnie wybraæ te najbardziej podobne, a wy³¹czyæ zdjêcia wyraÿnie odbiegaj¹ce od pozosta³ych. Pozwala to poprzez kolejne kroki postêpowania wyszukiwaæ spoœród wszystkich zanotowanych taksonów pocz¹tkowo gatunki wyró niaj¹ce, nastêpnie grupy gatunków wyró niaj¹cych oraz okreœlenie wiernoœci gatunków i wskazanie gatunków charakterystycznych, ustaliæ klasyfikacjê fitocenoz. Takie postêpowanie metodyczne wymaga uwzglêdnienia w pracach analitycznych odpowiednio du ej liczby zdjêæ fitosocjologicznych, gdy w przeciwnym przypadku mog¹ pojawiaæ siê w¹tpliwoœci co do prawdziwoœci proponowanych gatunków diagnostycznych Przekszta³cenia w sk³adzie florystycznym zbiorowisk roœlinnych Klasyczne podejœcie fitosocjologiczne Braun-Blanqueta akcentuje decyduj¹cy wp³yw warunków œrodowiskowych na rozmieszczenie gatunków, ale tak e wskazuje na znaczenie wzajemnych oddzia³ywañ miedzy roœlinami w zbiorowisku. Potwierdzaj¹ to tak e badania CLEMENTSA (1916), GLEASONA (1922) DU RIETZA (za NOY-METIR i VAN DER MAAREL, 1987), którzy podkreœlaj¹ znaczenie siedliska jako najwa niejszego czynnika warunkuj¹cego kszta³towanie siê zbiorowisk roœlinnych. Jednoczeœnie zwracaj¹ uwagê na rolê interakcji zachodz¹cych pomiêdzy gatunkami, a tak e losowych przypadków sprzyjaj¹cych rozprzestrzenianiu siê gatunków w nastêpstwie fluktuacji czy zaburzeñ (tab. 1). PóŸniejsze wyniki badañ ekologicznych MUELLERA-DOMBOISA iellen- BERGA (1991) dostarczaj¹ wielu dowodów na to, e sk³ad gatunkowy, bogactwo florystyczne i przestrzenne zró nicowanie zbiorowisk oraz ich zmiennoœæ zale ¹ od kompleksowego oddzia³ywania czynników siedliskowych i antropogenicznych. Szczególnie wykszta³cenie i utrzymanie siê zbiorowisk antropogenicznych, m.in. ³¹kowych, jest nastêpstwem tych procesów. PT, ¹karstwo w Polsce, 12, 2009

5 Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych 115 Tabela 1. Znaczenie ró nych czynników w kszta³towaniu zbiorowisk roœlinnych (wed³ug DZWONKO, 2007) Table 1. Significance of various factors for the development of plant communities (according to DZWONKO, 2007) Autor Author Siedlisko Site conditions Interakcje pomiêdzy gatunkami Interactions between species Konkurencja Competition Wspomaganie Support Przypadek Coincidence Zaburzenia Interference Clements Gleason Braun-Blanquet Du Rietz U ytki zielone w naszym kraju jako zbiorowiska antropogeniczne, wykazuj¹ znaczn¹ zmiennoœæ zale n¹ od oddzia³ywania wielu czynników bezpoœrednio i poœrednio zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ cz³owieka (BAKKER, 1989; BARABASZ, 1994; GRYNIA, 1996; KORNAŒ, 1990; KORNAŒ idubiel, 1990; KRYSZAK igrynia, 2001). Procesy zwi¹zane z dynamik¹ fitocenoz prowadz¹ do rozchwiania ich struktury i organizacji czego wyrazem jest wymiana sk³adu florystycznego i zatracenie swoistych cech, co przedstawiaj¹ stadia i fazy np. sukcesji, degeneracji lub regeneracji (KRYSZAK i wsp., 2003; K CKI, 2001). St¹d czêsto wykazuj¹ one zró nicowanie wewnêtrzne, reprezentuj¹c zbiorowiska mieszane, zaburzone lub fragmenty zbiorowisk (GRZELAK, 2004; KRYSZAK i wsp., 2004). W sk³adzie florystycznym niektórych zbiorowisk ³atwo rozpoznajemy fragmenty opisanych ju syntaksonów, a w innych pomimo powtarzaj¹cego siê sk³adu florystycznego brakuje gatunków charakterystycznych. Przyk³adem zbiorowiska ³¹kowego bez okreœlonej rangi fitosocjologicznej mo e byæ zbiorowisko Agrostis stolonifera-potentilla anserina. Fitocenozy ubogie w gatunki diagnostyczne to albo w pe³ni nie rozwiniête i s³abo fitosocjologicznie scharakteryzowane zbiorowiska kad³ubowe opanowane przez neofity, albo fragmenty zbiorowisk bêd¹ce pozosta³oœci¹ zespo³ów czyli zbiorowiska resztkowe. Na postêpuj¹ce zubo enie zbiorowisk synantropijnych w gatunki diagnostyczne w porównaniu do pocz¹tku XX wieku zwróci³ uwagê BRUN-HOOL (1963; 1966). Z kolei zaproponowany przez FALIÑSKIEGO (1966) system faz degeneracyjnych przyjmuje, i proces ten zwi¹zany jest z zanikiem gatunków charakterystycznych i ich w¹sk¹ amplitud¹ ekologiczn¹. Jednak e taki opis fitocenozy wymaga wieloletnich obserwacji. W warunkach braku danych z przesz³oœci, bardziej s³uszne wydaje siê postêpowanie zgodne z metod¹ dedukcyjn¹ (DIERSCHKE, 1994; 1999) lub udoskonalon¹ w jej form¹ (KOPECKY ihejny, 1974; 1978) polegaj¹ce na przypisaniu wyró nionych zbiorowisk do znanych ju jednostek syntaksonomicznych na podstawie obecnoœci zdefiniowanych wczeœniej gatunków charakterystycznych i wyró niaj¹cych. O ile system Braun-Blanqueta mo e byæ zastosowany nie tylko do klasyfikacji typów zbiorowisk z gatunkami charakterystycznymi o tyle klasyfikacja Kopeckyego i Hejnyego w³¹cza do systemu fitosocjologicznego fitocenozy przejœciowe, fragmentaryczne lub nie w pe³ni rozwiniête, które zazwyczaj nie by³y ujête w tabelach. PT, Grassland Science in Poland, 12, 2009

6 116 A. Kryszak 3.4. Kodeks Nomenklatury Fitosocjologicznej a zbiorowiska ³¹kowe MATUSZKIEWICZ (2001) dokonuj¹c zmian w klasyfikacji zbiorowisk roœlinnych zgodnie z zaleceniami Kodeksu Nomenklatury Fitosocjologicznej wprowadzi³ wiele zmian w systematyce zbiorowisk trawiastych, które budz¹ wiele zastrze eñ (GRYNIA ikryszak, 2003). Dotycz¹ one w znacznej czêœci syntaksonów klasy Molinio-Arrhenatheretea, które wczeœniej wyró nione opisano pod zmienion¹ nazw¹. Dotyczy to zespo- ³ów: Stellario-Deschampsietum, Poo-Festucetum, czy Cirsio-Polygonetum bistrorate, a ca³kowicie pominiêto Holcetum lanati. Pamiêtaj¹c, i klasyfikacja zbiorowisk trawiastych jest opracowana dla fitocenoz wykszta³conych w naturalnych czy pó³naturalnych uk³adach, a najczêœciej ich sk³ad florystyczny jest modyfikowany przez wp³yw czynnika antropogenicznego nale a³oby zastanowiæ siê nad mo liwoœci¹ uporz¹dkowania systematyki zbiorowisk trawiastych. Pewn¹ mo liwoœci¹ w zaklasyfikowaniu fitocenozy do systemu fitosocjologicznego mog¹ stanowiæ ni sze jednostki systematyczne, lub przyporz¹dkowanie do znanych ju jednostek systematycznych w ró nej randze (DIERSCHKE, 1994; 1999; GRYNIA ikry- SZAK, 2003). 4. Podsumowanie Zbiorowiska ³¹kowe, których wykszta³cenie i utrzymanie zale y w znacznej mierze od wspó³dzia³ania czynników siedliskowych i antropogenicznych, podlegaj¹ znacznym przekszta³ceniom. Konsekwencj¹ tych procesów jest pozbawienie gatunków diagnostycznych zbiorowisk, a przez to wystêpowanie fragmentów zespo³ów, co powoduje trudnoœci w zaklasyfikowaniu fitocenoz ³¹kowych do systemu fitosocjologicznego. Ponadto pope³niane b³êdy zarówno na etapie badan terenowych, tj. wykonania zdjêcia fitosocjologicznego, jak i przy opracowaniu tabelarycznym mog¹ utrudniaæ prawid³owe okreœlenie zbiorowiska. Przyporz¹dkowanie takich kad³ubowych zbiorowisk do znanych ju jednostek systematycznych w ró nej randze mo e byæ pomocne w okreœleniu i klasyfikacji fitocenoz o genezie antropogenicznej, w tym ³¹kowych. Literatura BAKKER J.P., Nature management by grazing and cutting. Weger, Kluwer Acad, Publ., Dordrecht-Boston-London. BARABASZ B., Wp³yw modyfikacji tradycyjnych metod gospodarowania na przemiany roœlinnoœci ³¹k z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Wiadomoœci Botaniczne, 38(1/2), BARABASZ B., Zmiany roœlinnoœci ³¹k w pó³nocnej czêœci Puszczy Niepo³omickiej w ci¹gu 20 lat. Studia Naturae, 43, ss. 99. BRAUN-BLANQUET J., Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Biologische Studienbücher 7, Springer, Berlin. PT, ¹karstwo w Polsce, 12, 2009

7 Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych 117 BRUN-HOOL J., Ackerunkraut-Gesellschaften der Nordwestschweis. Beiträge zur geobotanischen Landesaufnahme Schweiz, Bern, 43, ss.146. BRUN-HOOL J., Ackerunkraut-Fragmentgesellschaften. W: R. Tüxen, red. Anthropogene Vegetation, Junk, Den Haag. CLMENTS F.E., Plant succession: An analisis of the development of vegetation. Carnegie Institution of Washington, ss.242. DIERSCHKE H., Pflanzensoziologie. Grundlagen und Methoden. Ulmer, Stuttgart, ss DIERSCHKE H., Klassifikation und systematische Ordnung von Pflanzengesellschaften. Berichte der Reinhold Tüxen-Gesellschaft, 11, DZWONKO Z., Przewodnik do badañ fitosocjologicznych. Instytut Botaniki UJ, ss FALIÑSKI J.B., Próba okreœlenia zniekszta³ceñ fitocenozy. System faz degeneracyjnych zbiorowisk roœlinnych. Dyskusje fitosocjologiczne (3). Ekologia Polska ser. B 12, GLEASON H.A., On the relation between species and area. Ecology, 3, GRYNIA M., Kierunki zmian szaty roœlinnej zbiorowisk ³¹kowych w Wielkopolsce. Roczniki AR w Poznaniu, Rolnictwo, 47, GRYNIA M., KRYSZAK A., Zbiorowiska roœlinne ³¹k i pastwisk w fitosocjologicznym systemie klasyfikacyjnym. Biuletyn IHAR, 225, GRZELAK M., Zró nicowanie fitosocjologiczne szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 N.N.)Libb.1931 na tle warunków siedliskowych w wybranych dolinach rzecznych Wielkopolski. Roczniki AR w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, 354, ss.138. K CKI Z., Przekszta³cenia ³¹k trzêœlicowych na Dolnym Œl¹sku. Maszynopis, Rozprawa doktorska Instytutu Botaniki Uniwersytetu Wroc³awskiego. KLIMEŠ L., DANÈÁK M., HÁJEK M., JONGEPIEROVÁ I., KUÈERA T., Scale-dependent biases in spieces counts in a grassland. Journal Vegetation Science, 12, KNAPP R., Sample (relevé) areas (distribution, homogenity, size, shape) and plot-less sampling. W: R.Knapp, red. Sampling methods and taxon analysis in vegetation science. Handbook of Vegetation Science, 4, Junk, The Hague. KOPECKÝ K., HEJNÝ S., A new approach to the classification of anthropogenic plant communities. Vegetatio, 36, KOPECKÝ K., HEJNÝ S., Die Andwendung einer deduktiven Methode syntaxonomischer Klassifikation bei der Bearbeitung der strassenbegleitenden Pflanzengesellschaften Nordostböhmens. Vegetatio, 36, KORNAŒ J., Jak i dlaczego gin¹ nasze zespo³y roœlinne. Wiadomoœci Botaniczne, 34 (2), KORNAŒ J., DUBIEL E., Przemiany zbiorowisk ³¹kowych w Ojcowskim Parku Narodowym w ostatnim trzydziestoleciu. Pr¹dnik: Prace Muzeum Szafera, 2, KRYSZAK A., Ró norodnoœæ florystyczna zespo³ów ³¹k i pastwisk klasy Molinio-Arrhenatheretea R.Tx w Wielkopolsce w aspekcie ich wartoœci gospodarczej. Roczniki AR w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, 314, ss KRYSZAK A., GRYNIA M., Najczêstsze przyczyny zmian ekosystemów ³¹kowych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. Hugona Ko³³¹taja w Krakowie, 382, In ynieria Œrodowiska, 21, KRYSZAK A., KRYSZAK J., GRYNIA M., Zbiorowiska ³¹kowe jako wskaÿnik degradacji siedlisk ³¹kowych. Zeszyty Problemowe Postêpów Nauk Rolniczych, 493, PT, Grassland Science in Poland, 12, 2009

8 118 A. Kryszak KRYSZAK A., GRYNIA M., KRYSZAK J., Wa niejsze kierunki sukcesji ³¹k na terenach przekszta³conych antropogenicznie w dolinie Baryczy. Roczniki Gleboznawcze, 54, 2, KUCHARSKI L., Szata roœlinna Polski Œrodkowej i jej zmiany w XX stuleciu. Wydawnictwo Uniwersytetu ódzkiego, ss.168. KWIATKOWSKA A.J., Analiza homogenicznoœci runa fitocenozy przy zastosowaniu nieparametrycznego testu serii. Phytocoenosis, 1, KWIATKOWSKA A.J., SYMONIDES E., Statistical analysis of the phytocoenose homogenity. II. Diestribution of the total species diversity and evenness indices as a homogenity measure. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 54, MATUSZKIEWICZ W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roœlinnych Polski. Vademecum Geobotanicum. 3; PWN Warszawa, ss MUELLER-DOMBOIS D., ELLENBERG H., Aims and methods of vegetation ecology. J.Wiley & Sons, New York. NOY-METIR I., VAN DER MAAREL E., Relations between community theory and community analysis in vegetation science: some historical perspectives. Vegetatio, 69, TR BA Cz Florystyczne zró nicowanie zbiorowisk roœlinnoœci ³¹kowej rzêdu Molinietalia w dorzeczu abuñki. Annales UMCS, sectio E, 52, TR BA Cz., Zmiany roœlinnoœci ³¹kowej i torfowiskowej pod wp³ywem czynników antropogenicznych. Aura, 7, WESTHOFF V., VAN DER MAAREL E., The Braun-Blanquet approach. W: R.H. Whittaker, red., Classification of plant communities, Junk, The Hague. Difficulties with phytosociological classification of meadow communities A. KRYSZAK Department of Grassland and Natural Landscape Sciences, Poznan University of Life Sciences Summary Meadow communities, whose development and maintenance depend on their utilisation and fertilisation and, hence, present a dynamic system, are difficult to classify unambiguously and assign them to the phytosociological system proposed by Braun-Blanquet. This article indicates that difficulties associated with the assignment of meadow phytocenoses to the phytosociological system result from mistakes made both in the course of taking phytosociological surveys and from those made during tabulation of data as well as due to the lack of community diagnostic species and, hence, th occurrence of only fragments of associations. Therefore, in order to avoid later concerns regarding proper assignment of a phytosociological survey to a phytosociological system, it is necessary, at the stage of field investigations and subsequent tabulation elaborations, to: Preserve the criterion of floristic uniformity of a given plant patch, Mark off a minimum area representative for the described phytocenosis, Designate properly species or even plant subspecies and varieties, PT, ¹karstwo w Polsce, 12, 2009

9 Trudnoœci z fitosocjologiczn¹ klasyfikacj¹ zbiorowisk ³¹kowych 119 Select from all the analysed phytosociological surveys these that are most similar and exclude those surveys which are distinctly different from the remaining ones. Nevertheless, it is important to remember that anthropogenic phytocenoses, usually poor in diagnostic species, either not fully developed or constituting only fragments of plant communities, despite the fact that their phytosociological surveys are made properly, can be difficult to characterise phytosociologically. Recenzent Reviewer: Czes³awa Tr¹ba Adres do korespondencji Adress for correspondence Dr hab. Anna Kryszak, prof. nadzw. Katedra ¹karstwa i Krajobrazu Przyrodniczego, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu ul. Wojska Polskiego 38/42, Poznañ tel , fax akryszak@up.poznan.pl PT, Grassland Science in Poland, 12, 2009

10