O p i n i a sporządzona w związku z wnioskiem Senatu Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu o nadanie

Transkrypt

1 Prof. zw. dr hab. Bogusław Fiedor Instytut Ekonomii Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu O p i n i a sporządzona w związku z wnioskiem Senatu Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu o nadanie Profesor Danucie Hübner tytułu doctora honoris causa Opinię w związku z wszczęciem postępowania o nadanie Pani Profesor Danucie Hübner największej godności, jaką uczelnia akademicka może obdarzyć uczonego, czyli tytułu doctora honoris causa, pozwalam sobie rozpocząć od pewnej refleksji metodologicznej, refleksji dotyczącej istoty i społecznego znaczenia, czy też użyteczności, ekonomii, a szerzej można by powiedzieć, całej dziedziny nauk ekonomicznych. Niezależnie od podejmowanych od zarania dziejów tej nauki licznych prób nadawania jej statusu nauki teoretycznej o charakterze modelowo-dedukcyjnym (od L.M.E. Walrasa, poprzez L. Robbinsa do T. Koopmansa czy P.A. Samuelsona), na wzór matematyki, fizyki, czy innych nauk zaliczanych do anglosasko rozumianej science, ekonomia jest, była i powinna pozostać nauką w znacznym stopniu stosowaną czy utylitarną. Rozumiem to w następujący sposób. Ekonomia nie powinna rezygnować z potrzeby formułowania i rozwijania paradygmatów (w rozumieniu T. Kuhna) czy programów badawczych (w rozumieniu I. Lakatosa), aby umacniać swoje podstawy teoretyczne i tożsamość metodologiczną. Równie ważne jest, aby formułowała uogólnienia, które nie tylko dobrze objaśniają zmieniająca się rzeczywistość gospodarczą, stając się podstawą predykcji zjawisk i procesów gospodarczych, ale również pozwalają tak nimi sterować w różnych typach polityki: makroekonomicznej, sektorowej, strukturalnej, regulacji publicznej itp., by społeczeństwo i gospodarka osiągały maksymalne korzyści dzięki wykorzystaniu dostępnych zasobów. Jestem głęboko przekonany, że taki ogólnie tu naszkicowany sposób rozumienia i uprawiania ekonomii pozwala nam, jako uprawiającym tę naukę, wyzwalać się od kompleksów, jakie niekiedy przejawiamy w stosunku do przedstawicieli science. Dzięki rozsądnemu kształtowaniu polityki makroekonomicznej i sektorowej, instrumentów regulacji 1

2 publicznej, a także budowaniu czy wspieraniu instytucji formalnych i nieformalnych sprzyjających rozwojowi gospodarczemu, można bowiem wpływać na wzrost ekonomicznego i społecznego dobrobytu. Profesor Danuta Hübner, uhonorowana dzisiaj przez Wysoki Senat Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu godnością doctora honoris causa, jest profesorem zwyczajnym Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Niewątpliwie należy do ścisłej elity tych polskich ekonomistów, którzy wywarli szczególny wpływ na proces budowania w Polsce gospodarki nowoczesnej, opartej na wiedzy, a jednocześnie włączającej się w procesy internacjonalizacji i globalizacji. Trudno byłoby zwłaszcza wskazać wśród polskich uniwersyteckich ekonomistów osobę, która w stopniu porównywalnym z Profesor Danutą Hübner była zaangażowana najpierw w proces naszego przystosowania do przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej, a później w proces włączenia naszego kraju do gospodarki Wspólnoty Europejskiej. Warto i należy przytoczyć choćby tylko najważniejsze funkcje pełnione przez Nią, potwierdzające taką ocenę: pełnomocnik rządu ds. tworzenia Komitetu Integracji Europejskiej, a następnie Sekretarz KIE w randze sekretarza stanu i szef KIE ( ), szef urzędu KIE i sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ( ), minister ds. europejskich ( ), członek Komisji Europejskiej, Komisarz ds. Polityki Regionalnej UE (od 2004 do chwili obecnej). Z problematyką integracji europejskiej, a w tym członkostwa Polski w Unii Europejskiej, łączyła się w niemałym stopniu, bezpośrednio bądź pośrednio, aktywność publiczna Profesor Danuty Hübner w wielu innych polskich i międzynarodowych instytucjach, że przykładowo wymienię tutaj pełnienie takich funkcji, jak zastępca sekretarza wykonawczego ( ), a następnie sekretarza wykonawczego (w randze zastępcy sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych) Europejskiej Komisji Gospodarczej ( ), minister, szef Kancelarii Prezydenta RP ( ), główny negocjator członkostwa Polski w OECD. Już sama powyższa enumeracja jakże odpowiedzialnych funkcji publicznych pełnionych w Polsce oraz w strukturach ONZ i Unii Europejskiej pozwala mówić o wielkim uznaniu tak w kraju, jak i w społeczności międzynarodowej dla kompetencji merytorycznych zwłaszcza w zakresie problematyki gospodarki światowej i regionalnej integracji 2

3 gospodarczej w Europie i dla zdolności negocjacyjnych, doradczych oraz organizacyjnych, potrzebnych w pełnieniu tak eksponowanych stanowisk o charakterze politycznym. Znalazło to obiektywne odzwierciedlenie w znacznej liczbie prestiżowych wyróżnień, nagród i odznaczeń zarówno akademickich, jak i publicznych czy państwowych, którymi w Polsce i za granicą uhonorowano Profesor Danutę Hübner. Z akademickiego punktu widzenia należy w szczególności zwrócić uwagę na przyznanie Jej doctoratu honoris causa przez trzy uczelnie: Sussex Univeristy, Wielkia Brytania, w dziedzinie prawa (2005), Uniwersytet Gospodarki Narodowej i Światowej, Sofia, Bułgaria (2007), Università degli Studi, Camerino, Włochy, w dziedzinie nauk politycznych (2008). Ponadto warto odnotować, że Pani Profesor pełniła w przeszłości i pełni obecnie liczne funkcje w prestiżowych organach akademickich i instytucjach badawczych, radach naukowo- -programowych, kolegiach redakcyjnych renomowanych czasopism naukowych, a także funkcje doradcze w wielu instytucjach publicznych. Poniżej ograniczam się do wymienienia tylko kilku spośród nich: członek Commission on Growth and Development, the World Bank, członek Zarządu, Policy etwork and Communication, przewodnicząca Rady Programowej Instytutu Zarządzania, członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN, społeczny doradca ekonomiczny Prezydenta RP ( ), doradca wicepremiera i ministra finansów ( ), redaktor naczelny miesięcznika Gospodarka Narodowa ( ), przewodnicząca Społecznej Rady Planowania przy Centralnym Urzędzie Planowania ( ). W powyżej zarysowanym kontekście, przygotowanie opinii uzasadniającej nadanie najwyższej godności akademickiej Profesor Danucie Hübner poczytuję sobie za wielki zaszczyt i wyróżnienie. Nie można chyba wskazać wśród polskich ekonomistów osoby, która w tak wielkim stopniu poczynając od okresu przygotowania, a następnie wejścia w życie Traktatu o stowarzyszeniu Polski ze Wspólnotami Europejskimi (1994) współuczestniczyła w procesie dostosowania nie tylko polskiej gospodarki, ale także prawa, regulacji i instytucji, do przyszłego członkostwa w Unii Europejskiej. W sposób zupełnie oczywisty uzasadnia nadanie Profesor Danucie Hübner tytułu doktora honorowego także Jej późniejsza aktywność 3

4 europejska związana z pełnieniem funkcji Komisarza Unii ds. Polityki Regionalnej, a w tym Jej działania na rzecz zmiany zasad funkcjonowania funduszy strukturalnych, tak aby zwiększyć ich rzeczywistą skuteczność z punktu widzenia zmniejszania różnic w poziomie rozwoju między poszczególnymi regionami, a więc przyczyniania się do większej spójności ekonomicznej i społecznej Wspólnoty, czy też zwiększania zakresu konwergencji w wymiarze interregionalnym. Należy też pokreślić, że będąc poprzez pełnioną funkcję bardzo wysokiej rangi politykiem europejskim, a nie narodowym, Profesor Danuta Hübner starała się zawsze o stwarzanie w polityce regionalnej Wspólnoty preferencji dla nowych krajów członkowskich, tak aby szybciej mogły być w praktyce osiągane wspólnotowe cele w zakresie polityki spójności. Droga rozwoju naukowego Pani Profesor charakteryzowała się dynamiką rzadko spotykaną w polskich warunkach, zwłaszcza zaś w obrębie nauk ekonomicznych, społecznych czy humanistycznych,. Doktoryzowała się w wieku zaledwie 26 lat, a tytuł doktora habilitowanego nauk ekonomicznych uzyskała mając 32 lata. Od roku 1992 jest profesorem nauk ekonomicznych. W sposób bardzo owocny łączy pracę naukową z ogromną aktywnością publiczną, o której pisałem części wcześniej w opinii. Powierzanie Jej w ciągu ostatnich 15 lat ważnych funkcji publicznych jest uzasadnione bogatym dorobkiem naukowym, obejmującym między innymi: badania nad koniunkturą gospodarczą, w szczególności cyklicznymi wahaniami eksportu i importu oraz zmiennością cen, studia empiryczne i teoretyczne nad gospodarką światową i procesami globalizacji, ogólną teorię rozwoju gospodarczego, transformację gospodarczą w krajach postkomunistycznych, a w tym ogólną teorię transformacji, strategię i planowanie rozwoju w warunkach przejścia od gospodarki centralnie sterowanej do systemu rynkowego w Polsce, specyfikę wahań koniunkturalnych w gospodarkach tranzytywnych, regionalną integrację gospodarczą w Europie, w tym problemy spójności społeczno- -ekonomicznej w Unii Europejskiej i jej konkurencyjności w globalizującej się gospodarce światowej, politykę regionalną i politykę spójności UE, integrację Polski ze Wspólnotami Europejskimi: strategię integracji polskiej gospodarki z UE, koszty i korzyści procesu dostosowawczego oraz członkostwa, wpływ funduszy strukturalnych na dynamikę polskiej gospodarki. 4

5 Wiele publikacji, zwłaszcza monograficznych, których Profesor Danuta Hübner jest autorem bądź współautorem, należy do ważnych i powszechnie uznanych osiągnięć polskiej myśli ekonomicznej w ostatnich dwudziestu latach. Niejednokrotnie publikacje te nawiązują do wątków badawczych zapoczątkowanych przez Panią Profesor jeszcze na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego stulecia. Chodzi zwłaszcza o badania nad koniunkturą gospodarczą i gospodarką światową, czemu poświęciła w tym okresie między innymi sześć artykułów w Ekonomiście, Gospodarce Planowej oraz Handlu Zagranicznym, a także dwie monografie: Współczesna gospodarka kapitalistyczna: tendencje długoterminowe i niestabilność rozwoju (SGPiS, 1986, napisana wspólnie z M. Lubińskim) i Międzynarodowe uwarunkowania rozwoju gospodarczego (PWN, 1987). Z publikacji, które ukazały się drukiem po roku 1989, do najważniejszych należą: Współczesny cykl koniunkturalny (współautor M. Lubiński, PWE, Warszawa 1989), Transformacja w Europie Środkowo-Wschodniej (w: Polskie przemiany: transformacja rynkowa, red. L. Ciamaga, PWN, Warszawa 1992, s ), Koncepcyjne i metodyczne uwarunkowania strategii rozwoju ( Ekonomista 1993, nr 5/6, s ), Koniunktura gospodarcza (PWE, Warszawa 1994, współautorzy: M. Lubiński, W. Małecki, Z. Matkowski), Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki a strategia rozwoju ( Ekonomista 1994, nr 3, s ), Polska recesja transformacyjna ( Gospodarka Narodowa 1994, nr 7/8, s. 1-5), Regionalne programy rozwoju instrumentem przebudowy strukturalnej ( Gospodarka Narodowa 1995, nr 2-3, s ), Wpływ członkostwa w Unii Europejskiej na wzrost gospodarczy w Polsce (w: Strategia szybkiego wzrostu gospodarczego w Polsce, red. G. Kołodko, WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2004, s ); wersja angielska w: The Polish Miracle: Lessons for the emerging markets, Hampshire, Burlington: Ashgate, 2005, s Proces transformacji od gospodarki centralnie sterowanej do systemu rynkowego, a także proces integrowania się polskiej gospodarki z jednolitym rynkiem europejskim, niósł i wciąż niesie z sobą wielkie wyzwania w sferze zarówno podstawowej polityki makroekonomicznej i sektorowej, prawa i regulacji publicznej, jak też instytucjonalnej. Oba te procesy implikują również potrzebę wielkich zmian w świadomości i postawach społecznych, przy wtórnym 5

6 oddziaływaniu na tę sferę kosztów i korzyści ekonomiczno-społecznych, jakie nieuchronnie wiążą się z transformacją i integracją europejską. W tym kontekście pragnę podkreślić ogromną aktywność Profesor Danuty Hübner w zakresie propagowania idei integracji europejskiej oraz szans rozwojowych związanych z Polską akcesją do Unii Europejskiej. Mam tutaj na myśli Jej wielką aktywność publicystyczną obejmującą liczne artykuły i wywiady na łamach czołowych i opiniotwórczych polskich dzienników (np. Rzeczpospolitej czy Gazety Wyborczej ) oraz wielu czasopism polskich (np. Newsweeka czy Przeglądu Technicznego ) i obcojęzycznych, a także udział w debatach politycznych poświęconych integracji europejskiej. W konkluzji recenzji pragnę z głębokim przekonaniem rekomendować Wysokiemu Senatowi Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu podjęcie uchwały o nadaniu Profesor dr hab. Danucie Hübner, profesorowi zwyczajnemu w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, członkowi Komisji Europejskiej, Komisarzowi Unii Europejskiej ds. Polityki Regionalnej, tytułu doctora honoris causa. 6