Szanowni Państwo, rok 2015 jest rokiem szczególnym, ponieważ właśnie mija czas, jaki społeczność międzynarodowa zrzeszona

Transkrypt

1 Szanowni Państwo, rok 2015 jest rokiem szczególnym, ponieważ właśnie mija czas, jaki społeczność międzynarodowa zrzeszona w Organizacji Narodów Zjednoczonych przeznaczyła na realizację Milenijnych Celów Rozwoju. 8 ambitnych celów ustanowiono w 2000 roku po to, aby zredukować ubóstwo i głód, zapewnić równy status kobiet i mężczyzn, poprawić stan zdrowia, edukacji mieszkańców Globalnego Południa, wydać walkę AIDS i innym chorobom zakaźnym, zwiększyć nacisk na ochronę środowiska naturalnego oraz zbudować globalne partnerstwo na rzecz rozwoju między narodami. ONZ co 5 lat podsumowuje stan realizacji poszczególnych celów. O tym, czy udało się zrealizować ambitne założenia zapisane w Deklaracji Milenijnej przeczytają Państwo na stronach 4 i 5. Ustanowiony przez Komisję Europejską Europejski Rok na Rzecz Rozwoju ma być płaszczyzną do podjęcia rozważań na temat kontynuacji Milenijnych Celów Rozwoju. O historii i idei ERR traktują teksty na stronach 2 i 3. W ramach obchodów Europejskiego Roku na Rzecz Rozwoju UE informuje o swoich działaniach skierowanych do mieszkańców krajów Globalnego Południa. Polska jest jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, które przekazują środki finansowe na rzecz Globalnego Południa w ramach tzw. Oficjalnej Pomocy Rozwojowej (Official Development Assistance, ODA) Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development, OECD). Więcej na temat polskiej współpracy rozwojowej dowiedzą się Państwo z artykułu Katarzyny Szeniawskiej (Grupa Zagranica) na stronach 6-7. Zapraszam do lektury. Ada Wesołowska konsultantka RODM Poznań 1 BIULETYN ELEKTRONICZNY 02/ 2015

2 HISTORIA EUROPEJSKIEGO ROKU ROZWOJU Unia Europejska, a właściwie Wspólnoty Europejskie od początku swego istnienia wspierały rozwój państw słabiej rozwiniętych. Już w traktatach rzymskich z 1957 roku zdecydowano o powołaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju, z którego środki przekazywano na poprawę sytuacji państw kolonialnych i terytoriów zamorskich. Współpraca koncentrowała się przede wszystkim na trzech dziedzinach: ograniczaniu ubóstwa, zapobieganiu mu, a w szerszej perspektywie jego całkowitej eliminacji; zrównoważonym rozwoju oraz stopniowej integracji krajów i terytoriów zamorskich z gospodarką regionalną i światową. Ważnym elementem porozumienia była kwestia wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz rządów prawa. Wraz z postępującym procesem dekolonizacji państwa członkowskie zwiększały wsparcie dla swoich byłych kolonii, rozszerzając stopniowo pomoc na obszar Azji i Ameryki Łacińskiej. Od 1983 roku Wspólnoty Europejskie, a później Unia Europejska, wyznaczały jedno ważne zagadnienie, które przez rok stawało się priorytetem państw członkowskich. Wskazanie konkretnego tematu pociągało za sobą określone następstwa: akty prawne, akcje promocyjne, działania informacyjne itp. Kolejnym ważnym krokiem na rzecz wsparcia państw rozwijających się był Układ z Kotonu. 77 państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) podpisało umowę ze Wspólnotami Europejskimi. Celem układu o partnerstwie jest tworzenie nowych miejsc pracy, wspieranie rozwoju społecznego, rozwój handlu i inwestycji prywatnych, ochrona praw człowieka, regionalne i subregionalne procesy integracyjne. Unia Europejska nie zapomina również o pozostałych regionach świata. W tym celu stworzono m.in. Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju (skierowany do państw Ameryki Łacińskiej, Azji Środkowej, Środkowego Wschodu i Południowej Afryki). Działania skupiają się na wspieraniu wprowadzania w życie polityki zmierzającej do likwidacji ubóstwa, zaspokajaniu podstawowych potrzeb ludności, w szczególności edukacji na poziomie podstawowym, działaniu na rzecz spójności społecznej i zatrudnienia, promowaniu dobrych rządów, demokracji, praw człowieka i wspieraniu reform instytucjonalnych, wspieraniu krajów i regionów partnerskich w handlu i integracji regionalnej, promowaniu zrównoważonego rozwoju poprzez ochronę środowiska i zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi. Łukasz Piskorz konsultant RODM 2 BIULETYN ELEKTRONICZNY

3 IDEA EUROPEJSKIGO ROKU NA RZECZ ROZWOJU Rok 2015 został ustanowiony Europejskim Rokiem na rzecz Rozwoju (ang. European Year for Development). Jest to pierwszy w historii Europejski Rok skupiający się w tak szerokim zakresie na tematyce globalnej - działaniach związanych z pomocą rozwojową Unii Europejskiej. Motto obchodów, które zostały oficjalnie zainaugurowane 9 stycznia br. brzmi: Nasz świat, nasza godność, nasza przyszłość. Europejski Rok na Rzecz Rozwoju (ERR) jest prowadzony przez EuropeAid - departament Komisji Europejskiej odpowiedzialny za projektowanie polityki rozwoju i udzielanie pomocy. Do głównych celów Europejskiego Roku na rzecz Rozwoju należy informowanie obywateli Unii Europejskiej o współpracy rozwojowej Unii i państw członkowskich, z podkreśleniem dotychczasowych rezultatów na arenie światowej oraz debata na temat wyznaczonych przyszłych ram działalności. Ideą szeregu wydarzeń w ramach ERR jest także podnoszenie świadomości w zakresie korzyści wynikających ze współpracy rozwojowej Unii, nie tylko dla beneficjentów pomocy rozwojowej Unii, ale także dla obywateli UE. Ważną kwestią jest również wzmocnienie wśród obywateli Europy oraz obywateli krajów rozwijających się poczucia wspólnej odpowiedzialności, solidarności, a także wskazanie na możliwości w zmieniającym się i coraz bardziej współzależnym świecie. Zwrócono uwagę, że na przestrzeni ostatnich lat zatarły się granice między krajami rozwijającymi się a rozwiniętymi. Niektóre dawne kraje rozwijające się stały się darczyńcami, podczas gdy inne utknęły w pułapce ubóstwa. W międzyczasie pojawiły się także nowe źródła finansowania, są też nowi partnerzy w dziedzinie rozwoju. Uwaga organizatorów skupia się także wokół wzmocnienia aktywnego zaangażowania obywateli Unii i zainteresowanych stron we współpracę na rzecz rozwoju z uwzględnieniem tworzenia i wdrażania rozwiązań.europejski Rok na Rzecz Rozwoju podzielony jest na tematyczne miesiące. Rozpoczęty został Europą w świecie w styczniu, zakończy się natomiast w grudniu Prawami człowieka. Warto przypomnieć, że w 2015 roku upływa termin osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju (ang. Millennium Development Goals, MDG). Milenijne Cele Rozwoju to zobowiązania społeczności międzynarodowej na rzecz globalnych rozwiązań, których celem jest ograniczenie ubóstwa i nierówności oraz propagowanie zrównoważonego rozwoju na rzecz państw globalnego Południa. Zostały one przyjęte w Deklaracji Milenijnej przez przywódców 189 państw na szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2000 roku. Osiem Milenijnych Celów zakłada realizację takich wyzwań jak: redukcję ubóstwa i głodu, zapewnienie równego statusu kobiet i mężczyzn, poprawę stanu zdrowia i edukacji, walkę z AIDS, ochronę środowiska naturalnego. Ważną kwestią jest również zbudowanie globalnego partnerstwa między narodami na rzecz rozwoju. Polska razem z innymi państwami przyjęła Deklarację Milenijną, tym samym zobowiązała się działać na rzecz realizacji wszystkich ośmiu celów Deklaracji. Wiele projektów w ramach programu Polska Pomoc służy bezpośrednio lub pośrednio realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. Obecnie wspólnota międzynarodowa stoi przed wyzwaniem porozumienia się w sprawie przyszłych globalnych ram eliminacji ubóstwa i działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, a ERR jest platformą, która ma w tym pomóc. Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Poznaniu również włączy się w działania związane z Europejskim Rokiem Rozwoju. W ramach Tygodnia Edukacji Globalnej ( ) planowana jest projekcja filmowa poruszająca tematykę pomocy rozwojowej oraz debata. Więcej informacji o Europejskim Roku Rozwoju można odnaleźć na następujących stronach: Oficjalna strona ERR 2015: Strona ERR 2015 na Facebooku: Anna Wawrzyniak konsultantka RODM 3 BIULETYN ELEKTRONICZNY

4 MILENIJNE CELE ROZWOJU - PODSUMOWANIE Na początku nowego tysiąclecia, światowi przywódcy zgromadzeni w Organizacji Narodów Zjednoczonych zdecydowali o konieczności podjęcia działań mających na celu walkę z globalnym ubóstwem w wielu jego wymiarach. Ta potrzeba przełożona została na osiem Milenijnych Celów Rozwoju (MDG). Wyznaczyły one nadrzędne ramy rozwoju dla świata na kolejne 15 lat. W tym roku mija okres, na który zaplanowano cele. Z tej okazji Organizacja Narodów Zjednoczonych przygotowała raport z realizacji Milenijnych Celów Rozwoju. Poniżej prezentujemy najważniejsze osiągnięcia ONZ w kwestii walki z globalnym ubóstwem. Cel 1: Wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu Ostatnie dwadzieścia lat wiąże się ze stopniowym ograniczaniem ubóstwa i głodu. Jeszcze w roku 1990 blisko połowa ludności państw rozwijających się żyła za mniej niż 1,25 dolara dziennie. Szacuje się, że aktualnie procent ten zmniejszył się o 14 punktów. O połowę zmniejszyła się liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie. Na początku 1990 roku wynosiła ona 1,9 miliarda ludzi, dziś ok. 836 milionów. Zwiększyła się liczba osób zaliczanych do klasy średniej i dziś stanowi ona prawie połowę zatrudnionych w państwach rozwijających się. O połowę spadł odsetek osób niedożywionych. Cel 2: Zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym Współczynnik scholaryzacji netto w państwach rozwijających się osiągnął 91% i w ciągu ostatnich piętnastu lat udało się go podnieść o 8%. Liczba dzieci w wieku szkolnym, które z różnych przyczyn nie uczęszczały do szkoły spadła o prawie połowę i obecnie wynosi ok. 57 milionów osób. Największy skok jakościowy zanotowała Afryka Subsaharyjska. W ciągu piętnastu lat udało się wykonać skok o 20%. O 8% wzrósł wskaźnik alfabetyzacji wśród młodzieży w przedziale wiekowym lata. Cel 3: Promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet Zmniejszyła się dysproporcja między piśmiennymi kobietami i mężczyznami. W roku 1990 w Azji Południowej na każdych 100 chłopców zapisanych do szkoły podstawowej przypadały tylko 74 dziewczęta. Dziś na 100 chłopców uczących się przypadają 103 dziewczęta. Kobiety stanowią obecnie 41% pracowników najemnych poza rolnictwem. Wzrost w tej dziedzinie wyniósł 6%. Odnotowano zmniejszenie się procentu zatrudnienia kobiet w pracach szczególnie ciężkich. Zwiększyła się reprezentacja kobiet w parlamentach państw rozwijających się. Średni odsetek kobiet w parlamentach narodowych zwiększył się dwukrotnie. Jednak nadal tylko jedna na pięć osób w parlamencie jest kobietą. Cel 4: Ograniczenie umieralności dzieci Globalna umieralność wśród dzieci spadła o ponad połowę z 90 zgonów do 43 na 1000 urodzeń. Mimo wzrostu liczby ludności w krajach rozwijających się, liczba zgonów wśród dzieci poniżej piątego roku życia spadła z 12,7 miliona do niespełna 6 milionów. W Afryce Subsaharyjskiej redukcja śmiertelności wśród dzieci poniżej piątego roku życia następowała trzy razy szybciej niż w latach 90 XX wieku. Szczepienia przeciwko odrze pomogły zapobiec prawie 15,6 mln zgonów w latach We wskazanym okresie liczba zgłoszonych przypadków odry na świecie spadła o 67 %. Około 84% dzieci na całym świecie otrzymało przynajmniej jedną dawkę szczepionki przeciwko odrze. Jeszcze w 2000 r. było to tylko 74%. Cel 5: Poprawa zdrowia matek Od 1990 roku o 45% spadł wskaźnik umieralności matek, a największy ze spadków odnotowano po roku W Azji Południowej wskaźnik ten spadł o 64%, a w Afryce Subsaharyjskiej o 49%. W trakcie 71% porodów asystę sprawował wykwalifikowany personel służby zdrowia. W Afryce Północnej odsetek kobiet w ciąży, które otrzymały cztery lub więcej przedporodowych wizyt wzrósł z 50% do 89% w latach 1990 i Rozpowszechnienie antykoncepcji wśród kobiet na całym świecie w wieku od 15 do 49 lat, będących w związku, wzrosło z 55% w 1990 roku do 64% w 2015 roku. Cel 6: Ograniczenie rozprzestrzenianie się HIV / AIDS, malarii i innych chorób Szacowana liczba nowych osób zakażonych wirusem HIV spadła o około 40%, z 3,5 miliona przypadków do 2,1 miliona. W czerwcu 2014 roku 13,6 miliona osób żyjących z wirusem HIV objętych zostało Terapią (ART), gdzie jeszcze w 2003 roku terapię tę stosowano tylko wobec 800 tysięcy zakażonych. Dzięki ART udało się zapobiec 7,6 milionom zgonów. Udało się uniknąć ponad 6,2 miliona zgonów z powodu malarii. Uratowani to przede wszystkim dzieci poniżej piątego roku życia zamieszkujące region Afryki Subsaharyjskiej. O około 37% spadła częstotliwość występowania malarii na świecie, a śmiertelność z jej powodu spadła o 58%. Cel 7: Zapewnienie ochrony środowiska naturalnego Substancje szkodliwe dla warstwy ozonowej zostały praktycznie wyeliminowane. Szacuje się, że do połowy stulecia uda się odbudować warstwę ozonową. Znacznie wzrosła przestrzeń lądowych i morskich obszarów chronionych. Szczególną uwagę przy- 4 BIULETYN ELEKTRONICZNY

5 łożono do terenów w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach, gdzie chroniony obszar lądowy zwiększył się z 8,8% do 23,4%. W 2015 roku, 91% ludności świata korzysta z wody pitnej lepszej jakości. Na tym polu odnotowano wzrost na poziomie 15% w ciągu 25 lat. Spośród 2,6 miliarda osób, które uzyskały dostęp do ulepszonej wody pitnej, aż 1,9 miliarda ludzi zyskało dostęp do instalacji pompujących wodę. Na całym świecie 2,1 miliarda ludzi uzyskało dostęp do urządzeń sanitarnych. Odsetek osób z nich korzystających wzrósł o połowę. Odsetek populacji żyjącej w slumsach w państwach rozwijających się spadł o około 10%. Cel 8: Stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju Oficjalna pomoc rozwojowa z krajów rozwiniętych wzrosła o 66% i osiągnęła 135,2 miliarda dolarów. W 2014 roku Dania, Luksemburg, Norwegia, Szwecja i Wielka Brytania przeznaczyły 0,7% dochodu narodowego brutto na cele pomocy rozwojowej organizowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych. W tym samym roku na 79% produktów importowanych z państw rozwijających się nie nałożono cła. W tej dziedzinie odnotowano wzrost o 14%. Począwszy od 2015 roku, 95% ludności świata znajduje się w zasięgu sieci komórkowych. Liczba abonentów telefonii komórkowej wzrosła niemal dziesięciokrotnie w ciągu ostatnich 15 lat, od 738 milionów w 2000 roku do ponad 7 mld w 2015 roku. Dostęp do sieci Internet wzrósł z 6% w roku 2000 do 43% na początku 2015 roku. Aktualnie, 3,2 miliarda ludzi posiada dostęp do Internetu. Milenijne Cele Rozwoju powoli przechodzą do historii. Społeczność międzynarodowa już zastanawia się w jaki sposób pomóc państwom najbardziej potrzebującym. Tematem tym zajął się Panel Wysokiego Szczebla w Sprawie Agendy Rozwoju Po Roku Przygotował on raport Nowe Globalne Partnerstwo: Wyeliminowanie ubóstwa i transformacja gospodarek zgodnie ze zrównoważonym rozwojem. Raport zapowiada podjęcie nowych działań na rzecz eliminacji ubóstwa do 2030 roku. Hasła w nim zawarte odnoszą się do pięciu wielkich zmian transformacyjnych: nie zostawiania nikogo w tyle, zrównoważonego rozwoju, przekształcenia gospodarki by stworzyć nowe miejsca pracy i zapewnić inkluzyjny rozwój, budowania pokoju oraz skutecznych, otwartych i odpowiedzialnych instytucji, utworzenia nowego globalnego partnerstwa. Łukasz Piskorz konsultant RODM 5 BIULETYN ELEKTRONICZNY

6 POLSKA WSPÓŁPRACA ROZWOJOWA W 2013 r. Polska przeznaczyła prawie 1,5 mld złotych na współpracę rozwojową 1, czyli wsparcie rozwoju społecznego i gospodarczego krajów uboższych. Jest to relatywnie niewielka kwota. W ostatnich latach polska Oficjalna Pomoc Rozwojowa (tzw. ODA) 2 wahała się między 0,07% a 0,1% DNB 3. Co więcej, według wstępnych wyliczeń OECD polska pomoc w 2014 r. spadła do poziomu 0,08% DNB 4, pozostawiając nas daleko od celu, który zobowiązaliśmy się osiągnąć do 2015 r. 0,33% DNB. Zobowiązanie to, podjęte na forum Unii Europejskiej, zostało powtórzone w maju tego roku z nowym terminem realizacji do 2030 r 5. Z tak niskim poziomem pomocy rozwojowej, pozostajemy wśród najmniej hojnych krajów UE 1 Ministerstwo Spraw Zagranicznych, źródło: Polska RODM współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny Warszawa, Jako Oficjalną Pomoc Rozwojową (ang. Official Development Assistance ODA) określa się środki przeznaczane przez dany kraj na działania współpracy rozwojowej. Szczegółową definicję ODA oraz metodologię jej obliczania ustala Komitet Pomocy Rozwojowej OECD. OECD definiuje również listę tzw. krajów-biorców pomocy rozwojowej, czyli krajów, dla których wsparcie może zostać uznane za ODA. Współpraca rozwojowa to szeroko pojęte działania mające na celu wsparcie rozwoju społecznego i gospodarczego tzw. krajów rozwijających się. źródło: RODM 3 Dane OECD, stats.oecd.org 4 OECD, Development aid stable in 2014 but flows to poorest countries still falling, 8 kwietnia 2015, oecd.org 5 Konkluzje Rady Unii Europejskiej: Nowe globalne partnerstwo na rzecz eliminacji ubóstwa i na rzecz zrównoważonego rozwoju po roku 2015, Bruksela, 26 maja 2015 r. Dokąd trafia polska pomoc? Co roku około trzech czwartych polskiej pomocy rozwojowej przekazywane jest tzw. kanałem wielostronnym, czyli za pośrednictwem międzynarodowych organizacji i funduszy. Są to przede wszystkim obowiązkowe składki do budżetu pomocowego UE oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju, które pochłaniają ponad 90% tej kwoty 1. Pozostałe środki to obowiązkowe i dobrowolne wpłaty do niektórych agend i programów ONZ oraz innych organizacji międzynarodowych. Pozostałą pomoc dwustronną można podzielić na dwie główne kategorie: kredyty i umorzenia źródło: RODM długów oraz inne działania współpracy rozwojowej. Ta pierwsza kategoria stanowi zwykle około połowy pomocy dwustronnej 2 i jest administrowana przez Ministerstwo Finansów. Dotyczy ona przede wszystkim kredytów udzielanych rządom krajów rozwijających się na zasadach tzw. pomocy wiązanej, czyli zobowiązując kraj- -biorcę do wydania ustalonej części kredytu na polskie produkty i usługi. Warto zaznaczyć, że polska polityka udzielania kredytów w ramach pomocy rozwojowej spotykała się w ostatnich latach z silną krytyką ze strony organizacji pozarządowych ze względu właśnie na praktykę wiązania pomocy, która według wielu analiz obniża jej skuteczność, oraz małą spójność z priorytetami geograficznymi i tematycznymi polskiej pomocy. W ostatnich latach znaczne środki w ramach umów kredytowych trafiały do takich krajów, jak Chiny czy Angola 3 - krajów stosunkowo dostatnich i nie należących do krajów priorytetowych. Nadzieję na poprawę w tym obszarze daje nowy Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej 4. 1 Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny Warszawa, W 2013 r. ta kategoria wyniosła 42% całości pomocy dwustronnej, wg.: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny Warszawa, Raporty Grupy Zagranica Polska współpraca rozwojowa 2012 i Wg projektu Wieloletniego Programu Współpracy Rozwojowej , który został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Programową Współpracy Rozwojowej i oczekuje na przyjęcie przez Radę Pozostałe środki w ramach pomocy dwustronnej (w 2013 r. wyniosły one ok. 223 mln złotych 5 ) przeznaczane są na działania, które prawdopodobnie najbardziej kojarzą nam się z hasłem współpraca rozwojowa. Są to przede wszystkim programy i projekty prowadzone przez organy administracji publicznej, w tym ministerstwa i ambasady (w dyspozycji ok. 70% tej kwoty) oraz partnerów zewnętrznych, w tym organizacje pozarządowe i instytucje akademickie (odpowiednio 15 i 7% 6 ). Działania te realizowane są zgodnie z opracowywanym przez MSZ Wieloletnim Programem Współpracy Rozwojowej (WPWR), określającym priorytety geograficzne i tematyczne działań oraz główne sposoby ich realizacji, oraz planami rocznymi źródło: RODM precyzującymi m.in. podział środków i konkursy na realizację projektów. źródło: RODM Polska współpraca rozwojowa, zgodnie z ustawą 7, skupia się na dwóch głównych obszarach: wsparciu demokracji i dobrego rządzenia oraz wsparciu trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego i redukcji ubóstwa. Obecnie obowiązujący WPWR 8 określa dwa przekrojowe obszary tematyczne: demokrację i prawa człowieka oraz transformację systemową, w ramach których dla każdego kraju priorytetowego definiowane są priorytety szczegółowe. W praktyce ważnym obszarem wsparcia jest też edukacja, na którą w 2013 r. przeznaczyliśmy 42% pomocy dwustronnej (bez uwzględnienia kredytów i umorzeń długów 9 ). Ministrów na przełomie sierpnia i września Informacja MSZ z lipca 2015 r.: racy,rozwojowej,na,lata, ,2305.html 5 Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny Warszawa, Ibidem. 7 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o współpracy rozwojowej, Dz.U nr 234 poz Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej , Departament Współpracy Rozwojowej MSZ 9 Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny Warszawa, BIULETYN ELEKTRONICZNY

7 Środki kierowane były też m.in. na wsparcie sektora rządowego i społeczeństwa obywatelskiego, rozwój infrastruktury i ochronę zdrowia. Jeśli chodzi o priorytety geograficzne, ważne miejsce w polskiej polityce rozwojowej zajmują kraje Partnerstwa Wschodniego 10, do których kierowane są przede wszystkim działania związane ze wsparciem demokracji i dobrego rządzenia. Oprócz nich, aktualnie obowiązujący WPWR definiuje 14 innych krajów priorytetowych m.in. w Afryce Wschodniej, Afryce Północnej i w Azji Centralnej, gdzie nacisk położony jest m.in. na edukację, ochronę środowiska i wsparcie przedsiębiorczości 11. Projekt nowego Programu ogranicza liczbę krajów priorytetowych do 10: czterech krajów PW oraz sześciu krajów Afryki i Azji. Ważnym obszarem działań współpracy rozwojowej, nie podlegającym tym priorytetom, jest pomoc humanitarna, czyli niesienie pomocy ofiarom katastrof naturalnych i konfliktów. Polska realizuje działania pomocy humanitarnej za pośrednictwem m.in. straży pożarnej, organizacji pozarządowych oraz poprzez wpłaty do agend i programów ONZ. Do współpracy rozwojowej należy też edukacja globalna, czyli działania skierowane do polskiego społeczeństwa mające na celu podniesienie świadomości oraz budowanie zrozumienia i zaangażowania w kontekście wyzwań globalnego rozwoju. Są one kluczowe nie tylko dla budowania społecznego poparcia dla działań współpracy rozwojowej, ale przede wszystkim dla kształtowania odpowiedzialnego, solidarnego społeczeństwa, świadomego roli Polski i jej obywateli na świecie. Zajęcia edukacji globalnej prowadzone są w szkołach (w ramach tzw. edukacji formalnej), ale też w ramach edukacji pozaformalnej, czyli np. warsztatów, publikacji lub festiwali skierowanych zarówno do młodzieży, jak i dorosłych. Niezależnie od wysokości pomocy rozwojowej i głównych kanałów jej przekazywania, kluczowym tematem jest też jej skuteczność. Na forum OECD od wielu lat toczy się dyskusja na temat tego, jak najlepiej realizować współpracę rozwojową tak, aby zapewnić trwałość rezultatów, podnieść jej efektywność i zminimalizować negatywne skutki uboczne prowadzonych działań. Choć polskiej współpracy rozwojowej można wciąż wiele zarzucić z punktu widzenia skuteczności, można też zaobserwować w ostatnich latach pewną poprawę, jak również intencję dalszych zmian, która przejawia się m.in. w zaangażowaniu Polski w prace Globalnego Partnerstwa na rzecz Skutecznej Współpracy Rozwojowej 12. Ostatnim już, ale również bardzo istotnym tematem, o któ- 10 Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Mołdawia i Ukraina. 11 Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej , Departament Współpracy Rozwojowej MSZ 12 Międzynarodowa platforma powołana w wyniku IV Forum Wysokiego Szczebla nt. Skuteczności Pomocy w Pusan w 2011 r., effectivecooperation.org rym warto wspomnieć w kontekście polskiej polityki rozwojowej jest tzw. spójność polityki na rzecz rozwoju 13. Polega ona na uwzględnianiu celów polityki rozwojowej w innych obszarach polityki krajowej i unijnej, szczególnie tam, gdzie mogą one mieć znaczący wpływ na kraje rozwijające się. Dotyczy to szczególnie takich obszarów jak polityka handlowa i inwestycyjna, polityka rolna i rybołówstwa, polityka bezpieczeństwa, polityka migracyjna etc. Polska oraz inne kraje UE zobowiązane są do dbania o spójność polityki na rzecz rozwoju na mocy traktatu lizbońskiego 14. Do tej pory, działania podejmowane przez MSZ w tym zakresie były bardzo ograniczone, jednak i w tym przypadku projekt nowego WPWR daje nadzieje na znaczną poprawę, opisując mechanizmy dbania o spójność oraz wyznaczając obszar priorytetowy jest rokiem zmian w zarówno w międzynarodowej, jak i polskiej polityce rozwojowej. Niedawno zakończyła się Trzecia Międzynarodowa Konferencja nt. Finansowania dla Rozwoju w Addis Abebie, tworząc ramy finansowania realizacji nowych Celów Zrównoważonego Rozwoju, które zostaną ogłoszone podczas szczytu ONZ we wrześniu i zastąpią Milenijne Cele Rozwoju 15. Podobnie jak MCR dotychczas, CZR będą stanowiły kluczowy punkt odniesienia dla polityki rozwojowej na całym świecie. Kolejnym ważnym momentem w tym roku będzie też rozstrzygająca konferencja nt. zmian klimatu (COP 21), która odbędzie się w końcu roku w Paryżu. Ważne zmiany zachodzą również w polskiej polityce rozwojowej. W tym roku wygasa aktualnie obowiązujący Wieloletni Program Współpracy Rozwojowej. Projekt nowego, który ma zostać zatwierdzony na przełomie sierpnia i września, zawiera wiele kluczowych zmian, stanowiących postęp m.in. w odniesieniu do polityki udzielania kredytów, spójności polityki na rzecz rozwoju czy ustalania priorytetów geograficznych i tematycznych. W przyszłym roku przewidziany jest też pierwszy pełen przegląd partnerski Komitetu Pomocy Rozwojowej OECD 16, który podda wnikliwej analizie polski system współpracy rozwojowej, dając dalsze rekomendacje i impuls do poprawy skuteczności prowadzonych przez Polskę działań. Katarzyna Szeniawska Grupa Zagranica 13 Ang. Policy Coherence for Develompent (PCD) 14 Przy realizacji polityk, które mogłyby mieć wpływ na kraje rozwijające się, Unia bierze pod uwagę cele współpracy na rzecz rozwoju. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Art Milenijne Cele Rozwoju wygasają z końcem 2015 r. 16 Listopad 2016, informacja ze strony OECD: dac/peer-reviews/peerreviewsofdacmembers.htm Zadanie dofinansowane ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych