Ada Wesołowska konsultantka RODM Poznań

Transkrypt

1 Szanowni Państwo, oddaję w Państwa ręce trzeci, ostatni w tym roku, biuletyn RODM Poznań. Mam nadzieję, że tematyka biuletynu, ściśle związana z obchodzonym niedawno Tygodniem Edukacji Globalnej, zainteresuje Czytelników i zainspiruje ich do podjęcia konkrentych działań z zakresu edukacji globalnej. W publikacji znajdą Państwo artykuł Emili Ślimko z Polskiej Zielonej Sieci poświęcony bezpieczeństwu żywnościowemu, które było tematem tegorocznego Tygodnia Edukacji Globalnej (s. 2 i 3), dzięki tekstowi o polskiej współpracy rozwojowej dowiedzą się Państwo jakie inicjatywy wspiera Polska w krajach Globalnego Południa (s. 4 ), pochwalimy się tym, co w ramach obchodów TEG robili konsultanci RODM Poznań (s. 5) oraz jakich ekostandardów staramy się przestrzegać w naszym biurze na co dzień (s. 5). Życzę przyjemnej lektury i do zobaczenia w przyszłym roku. Ada Wesołowska konsultantka RODM Poznań 1 BIULETYN ELEKTRONICZNY

2 CZY WIESZ CO ZJESZ JUTRO? NIE WSZYSCY NA ŚWIECIE SĄ PEWNI CODZIENNEGO POSIŁKU Czy wiesz co zjesz jutro? Nie wszyscy na świecie są pewni codziennego posiłku to hasło tegorocznego Tygodnia Edukacji Globalnej, natomiast rok 2014 ogłoszony został przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Rolnictwa Rodzinnego. Co łączy jedno i drugie? Ich wspólnym mianownikiem jest wspieranie światowego bezpieczeństwa żywnościowego, co obecnie określane jest już jako jedno z największych wyzwań przed jakim stoimy. Na zagadnienie bezpieczeństwa żywnościowego składa się kilka elementów. Kiedy jest ono zapewnione, to w pierwszej kolejności mówimy o sytuacji, w której mamy fizyczny dostęp do odpowiedniej ilości żywności, innymi słowy - żywności jest tyle, aby wystarczyło dla wszystkich. Po drugie, możemy pozwolić sobie na jej zakup, czyli mamy tyle pieniędzy, by spokojnie wyżywić siebie, rodzinę czy społeczność. Po trzecie, dostępna żywność spełnia odpowiednie standardy jest wolna od zanieczyszczeń oraz pełnowartościowa pod względem odżywczym. Dostęp do bezpiecznego, umożliwiającego utrzymanie zdrowego życia pożywienia, uznano na forum ONZ za fundamentalne prawo człowieka, a zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego jako podstawowy obowiązek każdego państwa. Możemy je rozpatrywać na poziomie jednostki, regionu, państwa, kontynentu, a nawet całego świata. Na forum międzynarodowych struktur i organizacji coraz częściej mówi się o zagrożeniach bezpieczeństwa żywnościowego, szczególnie w przypadku ubogich krajów rozwijających się, gdzie sytuacja ekonomiczna jest trudna lub bardzo trudna. Ale nie tylko w dobie dominacji rolnictwa przemysłowego i koncernów spożywczych na rynkach żywnościowych, wyraźnej zmiany sposobu odżywiania się rzeszy ludzi, postępującej degradacji środowiska naturalnego oraz pogłębiającej się zmiany klimatu temat zaczął dotyczyć również nas, mieszkańców krajów rozwiniętych. Co więcej, Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, że wyżywienie ludzkości w ciągu najbliższych kilku dekad będzie wymagać 60-procentowego wzrostu globalnej produkcji rolnej, a szacunki wskazują, że do 2050 r. będziemy musieli wyżywić pond 9 miliardów ludzi. Warto zdać sobie sprawę, że współczesny model produkcji i dystrybucji żywności to kolos na glinianych nogach obecnie produkcja żywności to przetwarzanie ropy w jedzenie przy niewielkim udziale ziemi i wody. Wyczerpywanie się zasobów nieodnawialnych paliw kopalnych niesie bardzo duże zagrożenie dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego, bo ropa okazuje się niezbędna do produkcji nawozów sztucznych, produkcji i użytku maszyn rolniczych, zbioru upraw, hodowli zwierząt, przetwarzania, przechowywania i transportu żywności. Jeśli cena ropy jest niska i stabilna, to mamy tanią żywność, jeśli cena wzrasta i ulega dużym wahaniom to samo dzieje się z cenami produktów spożywczych. Dodatkowo globalne emisje gazów cieplarnianych z sektora rolniczego mają znaczący wkład w ocieplanie się klimatu, natomiast praktyki rolnictwa przemysłowego przyczyniają się do degradacji gleb, wycinania cennych lasów pod uprawy i pastwiska, zatruwania wód gruntowych oraz utraty bioróżnorodności. Wszystko to wpływa na jakość i ilość plonów zdewastowane ekosystemy gorzej radzą sobie ze szkodnikami, chorobami oraz nieprzewidywalnymi coraz bardziej warunkami pogodowymi. Przewiduje się, że w nadchodzących dekadach zagrożenie ze strony zmiany klimatu dla 2 BIULETYN ELEKTRONICZNY

3 CZY WIESZ CO ZJESZ JUTRO? NIE WSZYSCY NA ŚWIECIE SĄ PEWNI CODZIENNEGO POSIŁKU upraw, hodowli i rybołówstwa będzie się nadal zwiększać, szczególnie w krajach o niskich dochodach, które mają niewielkie zdolności adaptacyjne. Warto przyjrzeć się też naszej diecie. Najnowsze badania wskazują, że od 50 lat światowe dostawy żywności stają się coraz bardziej zależne od kurczącej się listy roślin uprawnych. Według autorów opublikowanego w tym roku raportu Międzynarodowego Centrum Rolnictwa Tropikalnego (CIAT) w Kolumbii, rośnie liczba ludzi spożywająca coraz więcej kalorii, białka i tłuszczu, a ich dieta jest coraz bardziej zależna od krótkiej listy głównych roślin uprawnych, takich jak pszenica, kukurydza i soja, oraz od mięsa i produktów mlecznych. Eksperci ostrzegają, że utrata bioróżnorodności w rolnictwie niesie ze sobą wiele zagrożeń. Bardziej jednolita globalna dieta sprawia, że rolnictwo staje się bardziej narażone na susze, choroby i szkodniki, a zmniejszenie się przez to plonów, przekłada się na mniejszą ilość żywności dostępną na rynkach światowych. wsparcia dla drobnych rolników oraz bardziej lokalnej produkcji i konsumpcji żywności. Bardzo wiele zależy tutaj od nas konsumentów żywności. Przestawienie się na żywność lokalną, zróżnicowaną, bogatszą pod względem odżywczym, wytwarzaną w sposób ekologiczny, to korzyść dla nas, rolników oraz środowiska naturalnego. To jedno z najważniejszych działań, jakie możemy podjąć w naszym codziennym życiu, by poprawić lokalne i światowe bezpieczeństwo żywnościowe. Emilia Ślimko Polska Zielona Sieć Mówiąc o bezpieczeństwie żywnościowym, należy wspomnieć o zjawisku głodu na świecie. Mimo podejmowania wysiłków na rzecz zmniejszenia się liczby osób głodujących, wciąż co 8 osoba chodzi spać głodna. Jednocześnie szacuje się, że moglibyśmy wyżywić jeszcze jedną taką planetę jak Ziemia. Obecnie problem głodu nie wynika zatem z braku żywności, ale głownie braku warunków do jej wytwarzania (zarówno fizycznych i gospodarczych) oraz środków na jej zakup. Dodajmy jeszcze do tego fakt, że większość głodujących to drobni rolnicy w ubogich krajach rozwijających się. Aby ograniczyć problem głodu oraz poprawić światowe bezpieczeństwo żywnościowe, potrzebna jest zdecydowana zmiana modelu produkcji żywności. Raport UNCTAD (Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju), stwierdza, że rolnictwo, zarówno w krajach bogatych, jak i biednych, powinno przejść od monokultur w kierunku większej różnorodności upraw, mniejszego zużycia nawozów i innych środków chemicznych, większego 3 BIULETYN ELEKTRONICZNY

4 POLSKA WSPÓŁPRACA ROZWOJOWA Polska nie zawsze zaliczała się do grona państw wysoko rozwiniętych. Jeszcze 25 lat temu, jako państwo słabo rozwinięte, była biorcą pomocy rozwojowej. Obecnie zmieniła swój status stała się dawcą tej pomocy i wspiera biedniejsze od siebie kraje Globalnego Południa. Dlaczego Polska zdecydowała się pomagać? Na czym w zasadzie polega współpraca rozwojowa? Które państwa są objęte wsparciem? Pod pojęciem współpraca rozwojowa kryje się partnerskie współdziałanie pomiędzy krajami rozwiniętymi (a także organizacjami międzynarodowymi i instytucjami niepublicznymi) a krajami uznawanymi za nisko rozwinięte. Ma ona na celu niwelowanie różnic w poziomie rozwoju na świecie poprzez podniesienie jakości życia mieszkańców krajów biednych. Jej celem długofalowym jest też całkowita redukcja ubóstwa na świecie. Za Oficjalną Pomoc Rozwojową (ang. ODA Official Development Aid) uznawane są darowizny i pożyczki przekazywane przez instytucje rządowe bądź organizacje międzynarodowe na rzecz krajów rozwijających się. Docelowo mają one wesprzeć rozwój gospodarczy tych państw i zwiększyć ich dobrobyt. Pomoc finansowana jest traktowana jako rozwojowa tylko wtedy, gdy jej odbiorca znajduje się na liście państw biorców Oficjalnej Pomocy Rozwojowej, tworzonej przez Komitet Pomocy Rozwojowej OECD (Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Polska współpraca rozwojowa jest realizowana w postaci programów i projektów skierowanych do konkretnych grup beneficjentów (pomoc dwustronna) oraz wpłat przekazywanych międzynarodowym instytucjom, funduszom, organizacjom (pomoc wielostronna). Obejmuje w szczególności trzy zakresy tematyczne: wspieranie demokratyzacji, transformacji systemowej oraz rozwoju gospodarczego. W procesie współpracy rozwojowej Polska postanowiła wykorzystać własne doświadczenia transformacji i budowania demokracji i podzielić się nimi z państwami słabiej rozwiniętymi. Polska 25 lat temu, w momencie zmiany ustroju, również była biorcą pomocy rozwojowej. Dzięki niej dołączyła do grona państw wysoko rozwiniętych. Obecnie polskie władze czują się zobowiązane do spłacenia tego długu poprzez wsparcie państw potrzebujących pomocy. Związane jest to też z pojęciem solidarności międzynarodowej i przekonaniem, że wszystkie państwa powinny ze sobą współpracować w celu wyrównania poziomu rozwoju i podnoszenia jakości życia, aby każdy zakątek świata był stabilny i bezpieczny dla ludzi, którzy go zamieszkują. Istotny jest fakt, że Polska jako państwo członkowskie m.in. Organizacji Narodów Zjednoczonych i Unii Europejskiej przyjęła na siebie szereg zobowiązań do podejmowania działań zmierzających do redukcji ubóstwa na świecie. Związane jest to m.in. z realizacją ośmiu Milenijnych Celów Rozwoju przyjętych na szczycie ONZ w 2000 roku. Państwa, do których kierowana jest pomoc rozwojowa realizowana przez Polskę, wyszczególnione zostały w programie współpracy rozwojowej. Zgodnie z planem na lata polska działalność skupia się na następujących obszarach terytorialnych: szóstka państw programu Partnerstwo Wschodnie, państwa Afryki Północnej i Wschodniej, Afganistan, Autonomia Palestyńska, Tadżykistan i Kirgistan. Nie są to jednak jedyne państwa, do których trafia polska pomoc w ramach Systemu Małych Grantów projekty współpracy rozwojowej mogą realizować wszystkie polskie placówki dyplomatyczne. Udzielanie pomocy rozwojowej koordynowane jest przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Projekty wyłaniane są w procedurach konkursowych w ramach konkursów dotacyjnych takich jak Polska Pomoc Rozwojowa czy Wolontariat Polska Pomoc. Wnioski o granty mogą w nich składać m.in. organizacje pozarządowe i jednostki samorządu terytorialnego. Jako przykład zrealizowanych w ramach polskiej pomocy rozwojowej projektów można podać szkolenia dla afgańskich strażaków, wsparcie instytucji otoczenia biznesu w gruzińskim regionie Kachetia, wsparcie niezależnej działalności białoruskich mediów, wyposażenie szpitali i szkolenia dla służby zdrowia w Ugandzie czy rozbudowę przedszkola w jednym z tanzańskich miast. Parlament Europejski ogłosił rok 2015 Europejskim Rokiem na rzecz Rozwoju. Jego głównym celem będzie informowanie obywateli o pomocy rozwojowej udzielanej przez Unię i jej państwa członkowskie oraz uświadamianie, że z udzielania takiej pomocy płyną dwustronne korzyści i ma ona pozytywne skutki nie tylko dla beneficjentów, ale też dla darczyńców przede wszystkim związane z budową stabilności i bezpieczeństwa w państwach otaczających UE. Europejski Rok Rozwoju służyć też będzie promowaniu i zachęceniu do bezpośredniego zaangażowania się w projekty pomocy rozwojowej zarówno organizacji pozarządowych, jak i obywateli UE jako jednostek. Joanna Buszkiewicz konsultantka RODM Poznań 4 BIULETYN ELEKTRONICZNY

5 TEG 2014 W RODM POZNAŃ LIGA SPRAWIEDLIWYCH Doceniając zeszłoroczną współpracę ze szkołami gimnazjalnymi z Wielkopolski, konsultanci RODM Poznań postanowili w tym roku zachęcić uczniów do udziału w projekcie Liga Sprawiedliwych. W jego ramach nauczyciele otrzymali pakiety edukacyjne, na podstawie których przeprowadzili zajęcia poświęcone zagadnieniu bezpieczeństwa żywnościowego, czyli tematu przewodniego tegorocznego Tygodnia Edukacji Globalnej. Wśród zagadnień poruszanych podczas warsztatów znalazły się takie zjawiska jak żywnościokilometry czy lukizm, który często kieruje naszymi wyborami konsumenckimi. Następnie uczniowie skupili się na wykonaniu zadań związanych z tematem. Konsultanci RODM przedstawili im swoje pomysły na promowanie niemarnowaniapożywienia, ale pozostawili im swobodę w kwestii możliwości realizacji działań. Uczniowie z Gimnazjum nr 4 w Gnieźnie podzieleni na pięć grup zdecydowali się stworzyć plakaty promujące edukację globalną, a także ilustrujące pojęcie food miles oraz ważyli wyrzucane przez swoje rodziny śmieci przez tydzień, aby sprawdzić, jak wiele żywności marnuje się w ich gospodarstwach domowych. Następnie ze stworzonych przez siebie plakatów stworzyli wystawę, z którą zapoznali się uczniowie całej szkoły. Młodzież z Zespołu Szkół w Pobiedziskach postanowiła stworzyć światową mapę głodu.na koniec pracownicy RODM przeprowadzili warsztaty podsumowujące projekt, zapraszając młodzież do uczestnictwa w grze skłaniającej do przemyślenia swoich wyborów w trakcie zakupów. Izabela Mójta konsultantka RODM Poznań ZIELONE STANDARDY RODM POZNAŃ Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Poznaniu dbając o środowisko naturalne zdecydował się wprowadzić zielone standardy w swoim biurze. Rozpoczęliśmy od drukowania na papierze eko. Żadna kartka się nie marnuje. Doskonałą okazją na pokazanie naszych zielonych standardów jest organizacja konferencji. Dążymy do wyeliminowania zaproszeń papierowych i zastąpienia ich elektronicznym odpowiednikiem. Ograniczamy ilość materiałów drukowanych na konferencje. Wszelkie niezbędne informacje wysyłamy pocztą elektroniczną. Zmniejszyliśmy ilość dystrybuowanych gadżetów. Organizując catering staramy się, aby produkty pochodziły od lokalnych producentów. W naszym biurze używamy żarówek energoszczędnych, a w części pomieszczeń zamontowano żarówki LED. Przygotowaliśmy również pojemniki na śmieci, w których segregujemy odpady. Wyznaczyliśmy też specjalne miejsce, w których gromadzimy tzw. ZSEE (Zużyty Sprzęt Elektryczny i Elektroniczny). Poza standardową działalnością biura, staramy się edukować i dokształcać z ekozagadnień. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom wielkopolskich szkół, wprowadziliśmy do naszej oferty lekcji międzynarodowych zajęcia pt. Jestem eko jestem spoko, Globalne problemy współczesnego świata, Ekologia i energetyka oraz Edukacja globalna. Łukasz Piskorz konsultant RODM Poznań 5 BIULETYN ELEKTRONICZNY

6 GALERIA: TEG W POBIEDZISKACH Poznań Poznań GALERIA: TEG W GNIEŹNIE Poznań Poznań Poznań REGIONALNY OŚRODEK DEBATY MIĘDZYNARODOWEJ pon. - pt. godz. 8:00-16:00 UL. BUKOWSKA 26/1, POZNAŃ TEL rodm@rodm-poznan.pl Zadanie dofinansowane ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych