Jakie błędy w fakturach pozwalają na odliczenie VAT

Transkrypt

1 Jakie błędy w fakturach pozwalają na odliczenie VAT

2 Redaktor: Rafał Kuciński Wydawca: Renata Grochowska-Siudaj Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Skład i łamanie: Raster studio, Norbert Bogajczyk Sulejówek, ul. Konopnickiej 46 ISBN: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel.: , faks: serwispodatkowyvat@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Jakie błędy w fakturach pozwalają na odliczenie VAT wraz z przysługującymi Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona WWW i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w tej publikacji oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Jakie błędy w fakturach pozwalają na odliczenie VAT została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w tej publikacji oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Jakie błędy w fakturach pozwalają na odliczenie VAT lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Biuro Obsługi Klienta: tel.: cok@wip.pl

3 JAKIE BŁĘDY W FAKTURACH POZWALAJĄ NA ODLICZENIE VAT Otrzymywanie błędnie wystawionych faktur jest w obrocie gospodarczym bardzo powszechnym zjawiskiem. Stajesz wówczas przed dylematem, czy takie obarczone wadami dokumenty mogą być podstawą do odliczenia wynikającego z nich VAT naliczonego. Aby uniknąć sporu z fiskusem, musisz trafnie ocenić istotę wykrytego błędu. Pamiętaj, że z podstawowym warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Musi też powstać obowiązek podatkowy u sprzedawcy. Nie mniej ważne jest jednak także to, żeby te zakupy zostały w odpowiedni sposób udokumentowane. Wynika to z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Faktura jest podstawowym dokumentem umożliwiającym odliczenie Pamiętaj, że chcąc dokonać odliczenia VAT, powinieneś mieć faktury potwierdzające nabycie towarów lub usług, ponieważ właśnie te dokumenty zawierają kwotę VAT naliczonego, o który zostanie zmniejszony podatek należny. Oznacza to, że z wyjątkiem przypadków wskazanych w ustawie faktura jest podstawowym dokumentem uprawniającym czynnego podatnika do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu poniesionych zakupów. Do takiego wniosku prowadzi m.in. analiza art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, określająca istotę podatku naliczonego. Jest w nim mowa o tym, że w przypadku nabycia towarów i usług kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w otrzymanych przez podatnika fakturach. Rolę faktur VAT z punktu widzenia prawa do odliczenia podatku naliczonego akcentowano również w orzecznictwie sądowym. Jak wskazał np. WSA w Poznaniu w wyroku z 30 grudnia 2012 r. (sygn. akt I SA/Po 971/09) ( ) Faktury wystawiane przez podatników VAT pełnią podstawową rolę dla rozliczeń tego podatku. Nie są one tylko zwykłym dokumentem służącym dokumentacji transakcji oraz będącym podstawą do jej zaksięgowania w księgach stron tej transakcji, ale też i identyfikują strony tychże transakcji. Faktura stanowi podstawę dla nabywcy towaru lub usługi do odliczenia podatku naliczonego, a prawo do odliczenia wiąże się z otrzymaniem faktury dokumentującej rzeczywisty obrót gospodarczy pomiędzy określonymi w jej treści podmiotami. 3

4 Pod kątem odliczania VAT istotna jest także formalna poprawność tego rodzaju dokumentów, a zwłaszcza umieszczenie w nich danych, które ustawodawca określił jako obowiązkowe. UWAGA! Zgodnie z art. 106e ustawy o VAT faktura powinna zawierać w szczególności: datę wystawienia, kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy, numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów lub wykonania usługi lub datę otrzymania zapłaty, o której mowa w dotyczącym przedpłat art. 106b ust. 1 pkt 4, o ile taka data jest określona i różni się od daty wystawienia faktury. nazwę (rodzaj) towaru lub usługi, miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług, cenę jednostkową towaru lub usługi bez kwoty podatku (cenę jednostkową netto), kwoty wszelkich opustów lub obniżek cen, o ile nie zostały one uwzględnione w cenie jednostkowej netto, wartość sprzedaży netto, stawkę podatku, sumę wartości sprzedaży netto, z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami podatku i sprzedaż zwolnioną od podatku, kwotę podatku od sumy wartości sprzedaży netto, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku, kwotę należności ogółem, w określonych przypadkach oznaczenie metoda kasowa, samofakturowanie oraz odwrotne obciążenie. Czy poprawność faktury zawsze gwarantuje prawo do odliczenia Miej na uwadze, iż nie zawsze odliczenie VAT z otrzymanej faktury będzie możliwe, nawet w sytuacji, gdy istnieje związek między udokumentowanym nią zakupem a wykonywanymi przez przedsiębiorcę czynnościami opodatkowanymi. Ustawodawca przewidział bowiem sytuacje, gdy nabywcom towarów i usług w ogóle nie przysługuje prawo do takiego odliczenia. Wymieniono je w art. 88 ust. 3a ustawy o VAT. W świetle przytoczonego przepisu podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT w przypadku, gdy: sprzedaż została udokumentowana fakturami wystawionymi przez podmiot nieistniejący; transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku; 4

5 wystawione faktury: stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane w części dotyczącej tych czynności, podają kwoty niezgodne z rzeczywistością w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością, potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego (tj. dokonane dla pozoru, dokonane w celu obejścia prawa) w części dotyczącej tych czynności; faktury wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego; wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze w części dotyczącej tych czynności. UWAGA! Wskazany w art. 88 ust. 3a katalog wyłączeń ma charakter zamknięty. Dlatego należy przyjąć, że wady faktur niewymienione w tym przepisie nie pozbawiają podatnika możliwości odliczenia podatku naliczonego. Czy fiskus toleruje błędy mniejszej wagi W powołanym wcześniej przepisie ustawodawca nie ograniczył możliwości odliczenia VAT naliczonego, w przypadku gdy faktura zawiera błędy formalne. Dlatego należy uznać, że takie wady faktur (o charakterze technicznym) nie powinny odbierać prawa do takiego odliczenia, jeżeli mają charakter tzw. błędów mniejszej wagi. UWAGA! Powszechnie przyjmuje się, że błędami mniejszej wagi są wszelkiego rodzaju uchybienia przepisom dotyczącym rygorów formalnych faktury, których ciężar gatunkowy jest jednak tego rodzaju, że nie wpływa na możliwość obniżenia podatku należnego. Na takie rozumienie błędu mniejszej wagi wskazał m.in. WSA w Łodzi w wyroku z 27 lutego 2008 r. (sygn. akt I SA/Łd 1136/07). W nawiązaniu do tego terminu sąd podkreślił, że pozbawienie podatnika prawa do odliczenia VAT może dotyczyć jedynie takich wad i braków faktury, które wyłączają identyfikację podmiotów oraz przedmiotu transakcji, jak również ustalenie poprawności określenia podatku od wartości dodanej. Zdaniem sądu pozwala to na sformułowanie tezy, że wady faktury muszą być na tyle poważne, aby wykluczały możliwość traktowania tego dokumentu jako fakturę VAT. Według WSA prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego jest jego głównym uprawnieniem, a zarazem istotą podatku naliczonego, który dla przedsiębiorców będących podatnikami 5

6 VAT jest neutralny. A contrario podatnik będzie mógł skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego wówczas, gdy faktura zawiera drobne błędy o charakterze technicznym, określane niekiedy błędami mniejszej wagi. Wskazany wyrok jest zbieżny z poglądami wyrażanymi w tej kwestii przez inne sądy administracyjne w orzecznictwie, w których podkreślano, że wymogi stawiane tego rodzaju dokumentom nie mogą być celem samym w sobie, zwłaszcza w sytuacji, gdy organy podatkowe nie mają wątpliwości co do tego, iż kwestionowane przez nie faktury odzwierciedlają rzeczywiste zdarzenia gospodarcze i ujęte zostały w ewidencji zakupu. W takiej bowiem sytuacji zbytni formalizm prawny prowadzi do naruszenia zasady neutralności VAT (por. wyroki: NSA z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt III SA 1859/95, i WSA w Lublinie z 7 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Lu 784/11). UWAGA! Podatnik, który otrzymał wadliwą fakturę, ma prawo do odliczenia wynikającego z niej podatku naliczonego, pod warunkiem że błąd w tym dokumencie jest mniejszej wagi. Muszą ponadto zostać spełnione przesłanki określone w art. 86 ust. 1 i ust. 10 ustawy o VAT, tj. istnienie związku wydatku z czynnościami opodatkowanymi oraz powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy. U podstaw takiego liberalnego dla podatników stanowiska leży nie tylko okoliczność, że przepisy podatkowe nie zabraniają odliczenia VAT w przypadku stwierdzenia tego rodzaju braków formalnych faktur ale również to, iż o prawie do takiego odliczenia nie mogą przesądzać tylko kwestie techniczne związane z ich wystawianiem. Dane potrzebne do ustalenia podstawy opodatkowania są bowiem zawarte nie tylko w tych dokumentach, ale również w ewidencji prowadzonej przez podatników do celów VAT, w składanych przez nich deklaracjach oraz w innych dokumentach źródłowych. W orzecznictwie podkreśla się, że dopiero brak lub nierzetelność wszystkich wymienionych dowodów, które dokumentują zdarzenie gospodarcze oraz pozwalają określić jego rzeczywiste rozmiary, mogą prowadzić do zakwestionowania omawianego uprawnienia. Jakie błędy w fakturach nie wpływają na odliczenie Przepisy nie wskazują jednoznacznie, kiedy mimo wystąpienia tego rodzaju błędów w fakturach VAT odliczenie wspomnianego podatku nadal będzie możliwe. Przykładowego wskazania takich przypadków można jednak dokonać na podstawie analizy orzecznictwa sądowego oraz wyjaśnień udzielanych w tym zakresie przez organy podatkowe. Analiza taka prowadzi do wniosku, że utraty prawa do odliczenia nie powoduje: 6

7 brak na fakturze daty jej wystawienia tak uznał np. NSA w wyrokach z 28 stycznia 2000 r. (sygn. akt I SA/Gd 1722/97) i z 12 maja 2011 r. (sygn. akt I GSK 244/10), błędna data na fakturze tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) w wyroku z 15 lipca (sygn. akt C-368/09) w sprawie Pannon Gép Centrum Kft., różne daty wystawienia na oryginale oraz kopii faktury, naruszenie obowiązku kolejnego numerowania faktur tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w powołanym już wcześniej wyroku z 15 lipca (sygn. akt C-368/09) oraz WSA w Warszawie w wyroku z 25 kwietnia 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 2310/11), brak NIP podatnika na fakturze (tj. zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy) tak uznał np. naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków Podgórze w piśmie z 18 sierpnia 2004 r. (nr PP-443/204/04) oraz dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 9 sierpnia 2012 r. (nr IPTPP4/ /12-6/UNR), podanie błędnego numeru NIP tak orzekł m.in. NSA w wyroku z 24 lutego 1999 r. (sygn. akt I SA/Lu 1452/97, oraz WSA w Warszawie w wyroku z 5 marca 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 1512/11), braki w danych identyfikujących nabywcę, np. niepełna nazwa, niepełny adres albo błędy w nazwie bądź adresie (dotyczące np. ulicy, numeru lokalu, kodu pocztowego itp. jeżeli adres zostanie w sposób niewątpliwy ustalony na podstawie innych posiadanych przez podatnika dokumentów) tak orzekł NSA w wyrokach z 17 listopada 1997 r. (sygn. akt I SA/Wr 758/97), z 28 stycznia 2000 r. (sygn. akt I SA/Gd 1722/97) i z 12 maja 2011 r. (sygn. akt I GSK 244/10) oraz naczelnik Urzędu Skarbowego w Świeciu w piśmie z 21 kwietnia 2006 r. (nr PV/443-11/06); to samo dotyczy podania zamiast lub oprócz adresu siedziby podatnika, adresu jego oddziału terenowego tak uznał dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacjach z 31 stycznia 2007 r. (nr IPPP1/ /07-2/GD) oraz z 11 października 2012 r. (nr IPPP2/ /12-2/ KOM), nieprawidłowe tłumaczenie opisu usługi tak orzekł NSA w wyroku z 9 lutego 2000 r. (sygn. akt I SA/Wr 1885/99), brak na fakturze przekreślenia słowa kopia, w przypadku gdy inne jej elementy wskazują na to, że chodzi o oryginał tak orzekł NSA w wyroku z 6 czerwca 1997 r. (sygn. akt I SA/Ka 622/97), stosowanie w nazwach sprzedawcy i odbiorcy skrótów, które są powszechnie przyjęte w języku polskim (np. SA spółka akcyjna). 7

8 PRZYKŁAD Błędny NIP a prawo do odliczenia Spółka ABC w sierpniu 2016 roku otrzymała fakturę dokumentującą zakup materiałów biurowych z błędnym NIP nabywcy. Pozostałe dane odbiorcy faktury, jak również jej pozycje wartościowe były prawidłowe. Podatnik miał zatem prawo w deklaracji VAT-7 za ten miesiąc odliczyć wynikający z tej faktury podatek naliczony. Należy jednak dodać, że część organów podatkowych prezentuje w tej kwestii bardziej restrykcyjne stanowisko, nie uznając niektórych z wcześniej wymienionych mankamentów faktur za błędy mniejszej wagi. Zgodnie z tym stanowiskiem nie jest możliwe odliczenie wynikającego z wadliwej faktury VAT naliczonego bez wcześniejszego usunięcia tych wad. Za przykład może tutaj posłużyć interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 marca 2011 r. (nr ITPP2/ /10/PS). Stwierdzono w niej m.in. że w przypadku braku NIP w otrzymanych fakturach podatnik ma prawo odliczyć zawarty w nich VAT naliczony poprzez sporządzenie korekt deklaracji dla podatku od towarów i usług, po uprzednim wystawieniu not korygujących do wspomnianych faktur. Które błędy w fakturze pozbawiają prawa do odliczenia W przypadku otrzymania faktury, która jest wadliwa w stopniu wykraczającym poza błędy mniejszej wagi, podatnik może zostać pozbawiony prawa do obniżenia VAT należnego o wynikający z niej podatek naliczony. Tak się stanie zwłaszcza w sytuacji, gdy na podstawie wspomnianego dokumentu nie będzie możliwa identyfikacja stron oraz przedmiotu transakcji, jak również ustalenie poprawności określenia podatku od wartości dodanej. Za tego rodzaju wady, wyłączające prawo do odliczenia należy uznać w szczególności: brak na fakturze jednostek miary towaru, jego ilości i ceny jednostkowej tak orzekł m.in. NSA w wyroku z 16 czerwca 1997 r. (sygn. akt I SA/Ka 624/97) oraz dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 18 sierpnia 2010 r. (nr IBPP1/ /10/BM), niewskazanie kwoty należności ogółem z VAT i bez tego podatku tak orzekł NSA w wyroku z 12 kwietnia 1996 r. (sygn. akt I SA/Lu 741/95). Jakie błędy w fakturze można poprawić Zwróć uwagę, iż wobec faktu, że organy podatkowe nie zawsze przychylnie odnoszą się do możliwości odliczenia VAT z faktur zawierających wady, które w ocenie podatników mogą uchodzić za błędy mniejszej wagi, dla własnego bezpieczeństwa odbiorca takiego dokumentu powinien zawsze sprawdzić, czy zawiera on wszystkie wymagane przepisami elementy oraz 8

9 czy zawarte w nim dane są prawidłowe. W razie stwierdzenia takich nieprawidłowości nabywca towaru bądź usługi, chcący dokonać odliczenia bez ryzyka, że zostanie zakwestionowane przez organ podatkowy może wystawić notę korygującą (art. 106k ust. 1 ustawy o VAT). W ten sposób poprawia się pomyłki mniejszej wagi dotyczące np. daty transakcji, danych sprzedawcy oraz nabywcy (w tym NIP), oznaczenia towaru bądź usługi itp. Nota nie będzie jednak dopuszczalna, gdy na skutek błędu całkowicie zmienił się podmiot wskazany na fakturze (tak m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 18 kwietnia 2014 r., nr IPTPP2/443-61/14-4/IR). Treść noty musi zostać zaakceptowana przez wystawcę faktury. Możesz również wystąpić do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej (art. 106j ustawy o VAT). Przy czym tylko w ten sposób (a nie notą korygującą) wolno eliminować pomyłki wartościowe w fakturze, takie jak: miarę i ilość (liczbę) towarów lub zakres wykonanych usług, cenę jednostkową netto, wartość sprzedaży netto, stawkę i kwotę podatku, sumę wartości sprzedaż netto czy kwotę należności ogółem. PRZYKŁAD Brak podstaw do wystawienia noty korygującej Pan Jan Kowalski jest czynnym podatnikiem VAT. W październiku 2016 roku otrzymał fakturę za zakupione w związku z tą działalnością usługi, na której widniało jego imię i nazwisko, ale nie zgadzał się adres oraz NIP odbiorcy. Ponieważ z powodu zbieżności imienia i nazwiska faktura została pomyłkowo wystawiona na innego podatnika, pan Jan nie ma prawa odliczyć z tej faktury VAT naliczonego ani wystawić noty korygującej. Powinien natomiast zwrócić się do sprzedawcy o wystawienie faktury korygującej. Podstawa prawna: Art. 86 ust. 1, art. 106b, art. 106e, art. 106j, art. 106k ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 710 ze zm.). Mariusz Olech prawnik, specjalista z zakresu VAT 9

10 Więcej ebooków o tematyce finansowo-księgowej: 1VR0012 ISBN: