Wsparcie społeczne dla rodzin pacjentów chorych terminalnie jako forma aktywności prospołecznej
|
|
- Władysława Karpińska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Sonia Kędziora, Artur Fabiś Wsparcie społeczne dla rodzin pacjentów chorych terminalnie jako forma aktywności prospołecznej Wprowadzenie W literaturze, mediach jak również w potocznych dyskursach słyszymy ciągle o egoizmie, przejawach agresji i znieczulicy. Na szczęście natura ludzka ma też swoją lepszą stronę. Trudno ocenić rozmiary działań prospołecznych, które przecież mogą mieć zarówno charakter pojedynczych aktów pomocowych, jak i zorganizowanych, ciągłych akcji. Wiele osób zaangażowanych jest w pracę społeczną, poświęcają swój czas, dobra, a nawet życie w służbie dla innych. Dla potrzeb niniejszej pracy owe działania pomocowe nazywamy wsparciem społecznym. Jest to zgodne z szerokim, pragmatycznym ujęciem, które definiuje wsparcie jako pomoc dostępną jednostce w sytuacjach trudnych, stresowych, dzięki przynależności człowieka do sieci społecznych 1. W przeprowadzonych badaniach taką trudną a nawet kryzysową sytuacją jest stan terminalny choroby nowotworowej. Zarówno sam chory jak i jego rodzina stają przed wyzwaniem, jakie wyznacza choroba. Pacjent w terminalnej fazie choroby nowotworowej to człowiek zmagający się z postępującą utratą kondycji psychofizycznej, dolegliwościami, konfrontujący się z widmem śmierci, doświadczający licznych lęków, poczucia braku akceptacji i samotności. Jednakże choroba dotyka nie tylko samego chorego, ale także jego bliskich. Stanowi ona trudną próbę dla całego systemu rodzinnego 2. Stan terminalny jest poważnym stresem dla osób związanych emocjonalnie z chorym. Bliscy przechodzą przez podobne etapy kryzysu emocjonalnego jak osoba chora. Najpierw w fazie zaprzeczania - negują chorobę i poważne rokowanie, czasem dłużej niż sam chory. Kolejny etap to gniew, kierowany np. do chorego, że niedostatecznie dbał o swoje zdrowie, lecz również do lekarzy lub Boga. Podobnie jak chorzy targują się z Bogiem i otoczeniem, tak również ich bliscy mogą składać różne obietnice Bogu i ludziom w zamian za zdrowie bliskiej osoby. Po etapie targowania ma miejsce faza depresji, kiedy to bliscy stopniowo przyzwyczajają się do myśli o nieuniknionej śmierci chorego. Przeżywają smutek, żal, mają poczucie straty. Myśl o śmierci drugiej osoby może uświadamiać nieuchronność własnej śmierci, dodatkowo nasilając niepokój a nawet lęk. Ostatnim etapem jest pogodzenie się, akceptacja umierania i śmierci 3,4. Na wszystkich tych etapach rodzina musi troszczyć i opiekować się chorym, wytrwale realizować skomplikowane i kosztowne leczenie, lecz również przejąć wiele obowiązków spoczywających dotychczas na chorym członku rodziny. Bliscy chorego muszą lepiej niż dotychczas poznać siebie, ochraniać nawzajem przed dodatkowym cierpieniem, umieć spokojnie spojrzeć na chorobę, nawet na śmierć. Wszystko to jest bardzo trudne 5. U niektórych członków rodziny, może dojść do kryzysu emocjonalnego w wyniku konfrontacji z problemem utraty i śmierci. Pojawia się również kryzys wypalenia na tle długotrwałej opieki i pielęgnacji, która wyczerpuje fizycznie i emocjonalnie. Może pojawiać się poczucie winy z powodu niedopełniania obowiązków wobec chorego. Rodzina umierającego często tuż przed jego śmiercią wymaga więcej pomocy niż on sam, a po śmierci jej trudności nadal trwają, a niekiedy nawet pogłębiają się. 6,7 Tak więc, członkowie rodzin dostarczając wsparcia 1 J. Pomersbach, Wsparcie psychiczne a choroba, Przegląd Psychologiczny nr2/ M. Hołubicki, Opieka paliatywna i hospicyjna w Polsce, (w:) B. Block, W. Otrębski (red.), Człowiek nieuleczalnie chory, Lublin B. Pilecka, Kryzys psychologiczny. Wybrane zagadnienia, Kraków T. Turuk-Nowakowa, Postępowanie psychologa w stosunku do chorych nieuleczalnie i opieka terminalna,(w:) I.Heszen-Niejodek (red.), Rola psychologa w diagnostyce i leczeniu chorób somatycznych, Warszawa M. Hołubicki, op. cit. 6 B. Pilecka, op. cit. 7 T. Turuk-Nowakowa, op. cit.
2 swoim bliskim tak ciężko chorującym - sami potrzebują psychicznego i duchowego wsparcia w tym trudnym okresie. Dla pełniejszej analizy sytuacji psychologicznej rodzin, należałoby w tym miejscu dokonać rozróżnienia na wspierających z konieczności i wspierających z wyboru. Ci pierwsi to ludzie niejako zmuszeni koniecznością życiową do wspierania swoich bliskich. Wydaje się, iż są oni bardziej obciążeni emocjonalnie w porównaniu z osobami wspierającymi z wyboru (lekarze, psychologowie, wolontariusze) 8. Są oni, jak już wspomniano powyżej - obciążeni podwójnie, gdyż wspierają chorych, co wymaga mobilizacji i wysiłku a sami doświadczają cierpienia. Pomoc dla rodziny chorego jest integralną częścią opieki paliatywno hospicyjnej ukierunkowanej jednak w pierwszym rzędzie na chorego terminalnie. Ruch hospicyjny zrzesza dobrowolnie tych wszystkich, którym bliskie są sprawy ludzi nieuleczalnie chorych i umierających. Pojęcie hospicjum (łac. hospitum miejsce gościny) oznacza różne formy opieki, m.in. ambulatoryjną, domową, stacjonarną, zespoły wspierające. Każdy umierający chory wymaga całościowej, wszechstronnej opieki uwzględniającej: uśmierzanie bólu i innych dokuczliwych objawów, wsparcie psychosocjalne i duchowe. Opieka ta określana mianem paliatywnej (pallium oznacza obszerny, otulający płaszcz grecki) powinna być ciągła, dostępna wszędzie tam, gdzie przebywa cierpiący człowiek. W opiece hospicyjnej podkreśla się rolę różnych specjalistów lekarza, pielęgniarki, asystenta socjalnego, fizjoterapeuty, terapeuty zajęciowego, kapelana, psychoterapeuty i wolontariuszy. Wszechstronna opieka nad osobami w terminalnej fazie choroby byłaby niepełna gdyby nie pomoc i zaangażowanie wolontariuszy. To oni darmowo poświęcają swój czas i współczującą troskliwą obecność, to oni dzięki swej dyspozycyjności i dostępności stają się powiernikami codziennych cierpień chorego terminalnie. Jak wspomniano powyżej opieka paliatywno hospicyjna jest również świadczona rodzinie podczas choroby członka rodziny a także w okresie przeżywania żałoby po jego utracie. Praca z chorym terminalnie i jego rodziną wymaga determinacji, wrażliwości, wytrzymałości, umiejętności łączenia współczucia ze sprawnością działania i wielu innych cech. Zdaniem Góreckiego 9 prawdopodobnie dlatego, opiekę tą próbuje się przesunąć albo w sferę powinności osób najbliższych, powiązanych z umierającym więzami naturalnej, rodzinnej miłości, albo też w obszar wyspecjalizowanej, odpłatnej działalności usługowej. Działacze hospicyjni lekarze, pielęgniarki a nade wszystko wolontariusze burzą ten stereotyp swoją bezinteresowną pomocą dla innych. Uświadamiają społeczeństwu problematykę umierania, dają przykład solidarności międzyludzkiej, łagodzą skutki znieczulicy społecznej a także są ważnymi grupami nacisku w kierunku rozwijania opieki paliatywnej. Charakterystyka wsparcia społecznego otrzymywanego przez rodziny pacjentów Szczególną formą pomocy dla osób opiekujących się chorymi są grupy samopomocowe. Są to grupy równoprawnych uczestników, posiadających podobne problemy i spotykających się w celu wzajemnego niesienia sobie pomocy. Podstawowym źródłem tej pomocy jest wzajemny wysiłek, umiejętności i wiedza członków grupy, pochodząca z doświadczenia życiowego. Grupy wsparcia są nastawione na wzrost kompetencji w radzeniu sobie z trudnościami. Jednak specyfika pracy w grupie, a co za tym idzie otwarcie się i rozmawianie o swoich problemach, dzielenie się emocjami wymagają specyficznych predyspozycji. Nie każdy osierocony tą formę wsparcia preferuje. Grupy wsparcia powstają, bu osiągnąć konkretny cel. Dla członków rodzin, opiekujących się chorymi może to być efektywność tej pomocy, radzenie sobie ze stresem, obciążeniem psychicznym itp. Dla osieroconych celem będzie odpowiednie przeżycie żałoby. Wbrew pozorom grupy wsparcia zapewniają bardzo indywidualny sposób uczestnictwa. Jedni potrzebują być wysłuchani i mówienie jest dla nich formą terapii, inni uczestniczą biernie i sam fakt poczucia wspólnoty 8 B. Dobrzańska - Socha, Wspieranie wspierających, (w:) D. Kubacka Jasiecka, A. Lipowska Tautsch (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, Kraków M. Górecki, Hospicjum w służbie umierających, (w: ) T. Pilch, I. Lepalczyk (red. ), Pedagogika Społeczna, Warszawa 1995.
3 daje im siłę do dalszej pracy. Także zaangażowanie czasowe w grupie odpowiada indywidualnym potrzebom uczestników. Dla niektórych wystarczy jedna sesja, by wyrzucić z siebie żal czy niepokój, a następnie pożegnać się z grupą. Inni potrzebują wielu spotkań, by czerpiąc z doświadczenia innych poradzić sobie z problemem. Jeszcze inni tworzą nawet trwałe wspólnoty, przybierające formę towarzyskich spotkań. W procesie przeżywania żałoby M. Keirse podkreśla wagę i ogromne znaczenie grup samopomocowych wskazując na ich liczne wartości: stanowią okazję do wymiany wspólnych doświadczeń z ludźmi, którzy przeżyli to samo, (...), są rodzajem pomocy wolontaryjnej. Nie ma żadnych kosztów z nimi związanych, co dla niektórych jest niezmiernie istotne (...), pomagają w uświadomieniu sobie normalności własnych przeżyć i doświadczeń (...), umożliwiają kontakt z innymi, dzięki któremu z ich doświadczeń można się nie tylko dowiedzieć, jak wyglądają normalne reakcje i uczucia w procesie żałoby, ale także nauczyć się właściwie radzić sobie z pewnymi problemami (...), Stwarzają możliwości otrzymywania stałego wsparcia, dzięki któremu można się nauczyć na nowo kontrolować sytuację, zamiast pozwolić się zdeterminować przez okoliczności (...), stanowią szansę na poukładanie swoich uczuć (...), pozwalają na kontakt poza grupą. Zazwyczaj wsparcie nie jest ograniczone do spotkań w grupie (...), pozwalają być nie tylko osobą, która otrzymuje pomoc, ale także pomaga innym (...) 10. Wsparcie rodzin w hospicjum to także działalność typowo wolontaryjna dla niewykwalifikowanego personelu niemedycznego. W czasie trwania choroby i po śmierci pacjenta jego rodzina potrzebuje pomocy w codziennych czynnościach domowych, w opiece nad innymi członkami rodziny, w załatwianiu formalności związanych ze śmiercią członka rodziny. Szczególną grupą osieroconych są dzieci, które równie silnie jak dorośli przezywają żałobę i podobnie jak oni, choć w specyficzny sposób, przechodzą kolejne etapy, targane różnymi uczuciami i przeżywające długie okresy smutku. i Wolontariusze organizują czas wolny osieroconym dzieciom, pomagają im w pracach domowych i szkolnych, zabierają je na wycieczki, organizują konkursy plastyczne i inne zajęcia. Wszystko po to, by zapełnić trudny czas żałoby, by zająć dzieci i nie pozostawiać ich samych, by zaspokoić potrzeby, których najbliższa rodzina nie jest czasowo w stanie zaspokoić. Uzyskane wyniki badań własnych 11 wskazują, iż zdecydowana większość osób badanych (82%) wysoko ocenia otrzymywane z różnych źródeł wsparcie emocjonalne. 10 M. Keirse, Smutek strata żałoba, Radom 2004, s Omówione poniżej badania dotyczą wsparcia społecznego dostarczanego rodzinom pacjentów chorych terminalnie z różnych źródeł między innymi z hospicjum. Przeprowadzone badania odpowiadają na następujące pytania badawcze: : - jakich form wsparcia społecznego doświadczają rodziny opiekujące się chorym terminalnie? - jak oceniają wielkość poszczególnych form wsparcia? - jakie są oczekiwane źródła wsparcia? - czy rodziny pacjentów pragną uczestniczyć w grupie wsparcia dla osób opiekujących się chorym terminalnie w rodzinie? - czy istnieją różnice w spostrzeganym wsparciu społecznym w zależności od płci? Dokonano analizy rodzaju i wielkości otrzymanego wsparcia bez względu na jego źródła. W następnej kolejności odpowiedziano na pytanie: - jaki jest udział hospicjum w udzielaniu wsparcia rodzinom pacjentów? W badaniach zastosowano Kwestionariusz Wsparcia Społecznego własnej konstrukcji składający się z 8 skal (16 pytań) badających: 1. Wsparcie emocjonalne: doświadczanie troski, życzliwości i zrozumienia ze strony innych ludzi. 2. Wsparcie informacyjne: otrzymywanie informacji, porad i wskazówek. 3. Wsparcie instrumentalne: otrzymywanie pomocy w opiece nad osobą chorą, korzystanie z zabiegów medycznych i pielęgnacyjnych przy chorym.
4 Oznacza to, iż doświadczają pozytywnego przekazu emocjonalnego od innych ludzi; uzyskują troskę, życzliwość i zrozumienie. Jest to wiec ten typ wsparcia, który jest im najłatwiej uzyskać. Tabela 1. Odsetki badanych w poszczególnych kategoriach oceny wsparcia społecznego. Skale Wsparcia Społecznego Ocena wsparcia społecznego % Niskie Średnie Wysokie K M Razem K M Razem K M Razem Wsparcie emocjonalne Wsparcie informacyjne Wsparcie instrumentalne Wsparcie materialne Wielkość sieci wsparcia Zadowolenie Zapotrzebowanie na grupę Żródło: Badania własne Badani podobnie oceniają otrzymywane wsparcie informacyjne i instrumentalne dominuje tu ocena wysoka i średnia. Jednak są tu różnice ze względu na płeć. Więcej mężczyzn niż kobiet nisko ocenia wsparcie informacyjne, co wskazuje, iż mężczyźni odczuwają większe zapotrzebowanie na informacje, wskazówki i porady. Z kolei więcej kobiet niż mężczyzn nisko ocenia wsparcie instrumentalne, innymi słowy kobiety niżej oceniają otrzymywaną od innych bezpośrednią pomoc w opiece polegającej m.in. na świadczeniu usług pielęgnacyjnych. Powyższe wyniki wskazują, iż prawdopodobnie mężczyznom dostarcza się mniej informacji niż kobietom, zaś kobietom udziela się mniej technicznej pomocy typu usługowego niż mężczyznom. W zakresie wsparcia materialnego dominuje ogółem ocena średnia. Analiza skali Sieć wsparcia pokazuje, że 50% badanych zarówno kobiet jak i mężczyzn ma średnią wielkość sieci wsparcia, co oznacza, iż uzyskują pomoc od 3 lub 4 osób. Tak więc wsparcie określonego rodzaju może być oceniane bardzo wysoko czyli osoba uzyskuje go dużo, ale nie od wielu osób. Występują tu dość wyraźne różnice pomiędzy płciami. Wprawdzie tyle samo kobiet i mężczyzn podaje przeciętną liczbę pomagających, lecz ani jeden mężczyzna nie ma dużej sieci wsparcia tj. 5 7 osób, podczas gdy 13% kobiet deklaruje taką liczbę 4. Wsparcie materialne: uzyskiwanie pomocy finansowej oraz wsparcia rzeczowego np. w postaci środków farmakologicznych, sprzętu medycznego itp. 5. Oczekiwane źródła wsparcia: od kogo szczególnie rodziny oczekują pomocy? 6. Wielkość sieci wsparcia społecznego: liczba osób dostarczających wsparcia. 7. Zadowolenie z uzyskiwanej pomocy. 8. Zapotrzebowanie na udział w grupie wsparcia. Badania zostały przeprowadzone w hospicjach województwa śląskiego, przy współudziale pani Barbary Augustyn wolontariuszki zaangażowanej w ruch hospicyjny. Badaniem objęto 50 osób, w tym 30 kobiet i 20 mężczyzn. Przewaga kobiet w badanej próbie odzwierciedla fakt, że właśnie kobiety sprawują najczęściej opiekę nad chorymi członkami rodzin.
5 wspierających. Z przeprowadzonych badań wynika, iż połowa mężczyzn ma przeciętną a druga połowa małą sieć wsparcia. W badanej próbie, co druga osoba badana wskazuje na średnie zadowolenie z uzyskiwanej pomocy, w grupie kobiet równie często występuje wysokie zadowolenie. Mężczyźni obok przeciętnego zadowolenia częściej wskazują na zadowolenie niskie. Zarówno większość kobiet jak i mężczyzn deklaruje niskie zapotrzebowanie na uczestnictwo w grupach wsparcia dla rodzin pacjentów terminalnych. Mimo generalnie niskich wyników w tej skali, mężczyźni deklarują nieco większe zapotrzebowanie na grupę samopomocy od kobiet. W tym zakresie wysokie zapotrzebowanie zgłosiło 15% mężczyzn i ani jedna kobieta. Ten zaskakujący wynik bez wątpienia wymaga weryfikacji w wyniku dalszych bardziej szczegółowych badań. Badanie zależności między oceną otrzymywanego wsparcia społecznego a płcią. Tabela 2 Związek między oceną otrzymywanego wsparcia społecznego a płcią. Skale wsparcia Związek z płcią Społecznego wartość chi 2 Wsparcie emocjonalne 1,005 Wsparcie informacyjne 4,24 Wsparcie instrumentalne 0,94 Wsparcie materialne 4,205 Oczekiwane źródła wsparcia 7,41* Wielkość sieci wsparcia 6,47* Zadowolenie 7,33* Zapotrzebowanie na grupę 4,7 Żródło: Badania własne. Chi 2 = 5,991 ( *) p = 0,05 Z danych statystycznych wynika, iż mężczyźni i kobiety różnią się w ocenie wielkości sieci wsparcia oraz zadowolenia z uzyskiwanego wsparcia; natura tych różnic została omówiona powyżej. Również są różnice istotne statystycznie pomiędzy mężczyznami i kobietami w zakresie oczekiwanych źródeł wsparcia; ich zestawienie znajduje się poniżej. Analiza oczekiwanych źródeł wsparcia. Wyniki 5 tej skali Kwestionariusza Wsparcia Społecznego wskazują, iż: - 86% badanych (93% kobiet i 75% mężczyzn) oczekuje wsparcia za strony hospicjum. - 84% badanych (87% kobiet i 80% mężczyzn) oczekuje pomocy i wsparcia od najbliższej rodziny. 24% badanych (20% kobiet i 30% mężczyzn) oczekuje wsparcia z innych źródeł tj. od krewnych, znajomych, przyjaciół. Udział wsparcia społecznego z hospicjum. Tab.3 Przeciętne wartości oceny wsparcia z hospicjum i innych źródeł.
6 Rodzaje Hospicjum Inne źródła Wsparcia społecznego Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Wsparcie emocjonalne 3,73 3,05 3,13 3,1 Wsparcie informacyjne 3,83 3,1 2,13 2,45 Wsparcie instrumentalne 3,6 3,1 2,16 2,5 Wsparcie materialne 3,56 3,15 1,26 1,6 Żródło: Badania własne. Zawarte w tabeli średnie arytmetyczne ocen poszczególnych rodzajów wsparcia świadczą o tym, iż hospicjum jest systemem wsparcia społeczne dominującym tak w ocenie kobiet jak i mężczyzn. Wskazuje na to wysoka ocena hospicjum jako źródła wsparcia emocjonalnego, informacyjnego, instrumentalnego i materialnego. W skali: wsparcie emocjonalne zwraca uwagę fakt, iż mężczyźni podobnie oceniają wsparcie emocjonalne ze strony hospicjum jak i innych źródeł. Podsumowując należy podkreślić coraz większą rolę hospicjów w opiece paliatywnej. Wsparcie społeczne hospicjum jest wielką nadzieją dla ludzi cierpiących, którzy nie mają już szans na wyleczenie. To również nadzieja dla rodzin zmagających się zarówno z ciężarem opieki nad chorym, jak i ciężarem własnego bólu i lęku. Jak wynika z powyższych badań działacze hospicyjni dostarczają rodzinom chorych każdego rodzaju wsparcia. Mimo, iż osoby badane podawały różne źródła wsparcia: rodzinę, krewnych, przyjaciół, sąsiadów, znajomych, to jednak udział wsparcia z hospicjum okazał się większy. Nie sposób przecenić znacznie tego typu działalności prospołecznej. Bibliografia: Dobrzańska-Socha B., Wspieranie wspierających. (w:) D. Kubacka-Jasiecka, M. Lipowska- Teutsch (red.), Oblicza kryzysu psychologicznego i pracy interwencyjnej, Kraków Górecki M., Hospicjum w służbie umierających. (w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.),pedagogika społeczna, Warszawa Hołubicki M., Opieka paliatywna i hospicyjna w Polsce. (w:) B. Block, W. Otrębski (red.), Człowiek nieuleczalnie chory, Lublin Keirse M., Smutek strata żałoba, Radom 2004, Pilecka B., Kryzys psychologiczny. Wybrane zagadnienia, Kraków Pommersbach J., Wsparcie społeczne a choroba, Przegląd Psychologiczny 2/ Turuk-Nowakowa T., Postępowanie psychologa w stosunku do chorych Nieuleczalnie i opieka terminalna, (w:) I. Heszen-Niejodek (red.), Rola psychologa w diagnostyce i leczeniu chorób somatycznych, Warszawa 1990.
opieka paliatywno-hospicyjna
Wspieramy w ciężkiej chorobie, aby cieszyć się każdą chwilą PORADNIK opieka paliatywno-hospicyjna Stowarzyszenie Przyjaciół Chorych Hospicjum im. Jana Pawła II w Żorach L i p i e c 2 0 1 6 1 Wstęp Stowarzyszenie
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 23 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 23 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoOpieka i medycyna paliatywna
Lek. med. Katarzyna Scholz Opieka i medycyna paliatywna Informator dla chorych i ich rodzin Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Drodzy Pacjenci, Rodziny.
Bardziej szczegółowoHOSPICJUM TO TEŻ ŻYCIE!
HOSPICJUM TO TEŻ ŻYCIE! CO TO JEST HOSPICJUM? Hospicjum (z łac. hospitium) instytucja opieki paliatywnej funkcjonująca w ramach systemu opieki zdrowotnej. NARODZINY HOSPICJUM. Hospicja jako miejsca opieki
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 22 SECTIO D 2004 Zakład Organizacji Pracy Pielęgniarskiej Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoTrudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu
Trudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu Na sposobie rozmowy o krytycznym, nie rokującym żadnej poprawy stanie pacjenta z jego rodziną odciska swoje piętno nasz osobisty
Bardziej szczegółowoGrupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska
Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska k.konczelska@fripp.org.pl 1) W sytuacjach kryzysowych nie wszyscy potrzebują pomocy psychologicznej czy psychoterapii; 2) Ludzie
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać o chorobie i śmierci z pacjentami terminalnie chorymi i ich rodzinami szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest zapoznanie lekarzy i personelu medycznego
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 12.09.2014 13.09.2014 Data Godziny Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 12.09.14 (piątek ) 9.00-12.45
Bardziej szczegółowoHospicjum to też życie CZŁOWIEK JEST TYLE WART, ILE MOŻE POMÓC INNYM
Hospicjum to też życie CZŁOWIEK JEST TYLE WART, ILE MOŻE POMÓC INNYM LUBISZ POMAGAĆ? PRZYJDŹ DO HOSPICJUM Hospicjum jest przede wszystkim Domem, w którym czekamy na tych, którzy potrzebują opieki oraz
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
Bardziej szczegółowoWsparcie rodziny w kontekście wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Paweł Wakuła Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Białymstoku
Wsparcie rodziny w kontekście wczesnego wspomagania rozwoju dziecka Paweł Wakuła Powiatowa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Białymstoku 1 Już przed narodzeniem dziecka rodzina zmienia się i przygotowuje
Bardziej szczegółowoDEFINICJE. OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Opieka długoterminowa w Polsce jest realizowana w dwóch obszarach: pomocy społecznej i służby zdrowia.
PROJECT - TRAINING FOR HOMECARE WORKERS IN THE FRAME OF LOCAL HEALTH CARE INITIATIVES PILOT TRAINING IN INOWROCŁAW, POLAND 22-23.02.2014 DEFINICJE W Polsce w ramach świadczeń poza szpitalnych wyróżniamy
Bardziej szczegółowoGrupy psychoedukacyjno-wsparciowe oraz indywidualne wsparcie psychologiczno-terapeutyczne dla rozwodzących się rodziców
Grupy psychoedukacyjno-wsparciowe oraz indywidualne wsparcie psychologiczno-terapeutyczne dla rozwodzących się rodziców Karolina Budzik psycholog, psychoterapeuta, seksuolog kliniczny ul. Oleandrów 6,
Bardziej szczegółowoOblicza wolontariatu hospicyjnego. www.hospicja.pl
Oblicza wolontariatu hospicyjnego Wolontariat stał u podstaw początków ruchu hospicyjnego w Polsce. Zaangażowani w nim byli przede wszystkim lekarze i pielęgniarki, studenci medycyny i duszpasterze jednocześnie
Bardziej szczegółowoRola psychologa w podmiotach leczniczych
Rola psychologa w podmiotach leczniczych Podstawowym celem działań podmiotów leczniczych było i jest zdrowie pacjentów. Ponieważ jednak zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący
Bardziej szczegółowoHospicjum - czym jest, jak i komu pomaga?
Hospicjum - czym jest, jak i komu pomaga? Hospicjum - czym jest, jak i komu pomaga? Hospicjum jest instytucją, której celem jest objęcie opieką medyczną, psychologiczną, duchową i społeczną osób znajdujących
Bardziej szczegółowoWsparcie psychospołeczne podopiecznych Łódzkiego Hospicjum dla Dzieci i Dorosłych
Forum Przedstawicieli Opieki Paliatywno-Hospicyjnej w Regionie Łódzkim Łódź, 14 maja 2016 r. Wsparcie psychospołeczne podopiecznych Łódzkiego Hospicjum dla Dzieci i Dorosłych Jarosław J. Maćkiewicz Fundraiser
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowoŚmierć. Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak
Śmierć Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak Śmierć to temat, który niemal wszystkich fascynuje, ale znacznie bardziej przeraża. Boimy się i dlatego
Bardziej szczegółowoStandardy Grupy ds. Zdrowia. Spotkanie ogólnopolskie partnerów projektu Standardy w Pomocy Warszawa, 27 września 2011
Standardy Grupy ds. Zdrowia Spotkanie ogólnopolskie partnerów projektu Standardy w Pomocy Warszawa, 27 września 2011 Cel główny Cel główny: optymalny stan zdrowia osób bezdomnych (świadczeniobiorców) utrzymanie
Bardziej szczegółowoOpieka paliatywna a opieka hospicyjna
Opieka paliatywna a opieka hospicyjna Jolanta Stokłosa TPCh Hospicjum im. św. Łazarza w Krakowie Opieka kierowana do chorych będących w ostatnim okresie życia powstała z potrzeby serca osób, które opiekowały
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada
Wsparcie społeczne Dorota Wojcik, Natalia Zasada Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoAnkieta badająca opinię respondentów na temat inicjatywy utworzenia hospicjum stacjonarnego w powiecie lęborskim
Lębork, dnia 31 października 2016r. Analiza wyników ankiety badającej opinię respondentów na temat inicjatywy dotyczącej podjęcia działań zawiązanych z utworzeniem hospicjum stacjonarnego w powiecie lęborskim.
Bardziej szczegółowoOPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE
OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy i opiekuńczo-leczniczy Zadaniem zakładu opiekuńczego jest okresowe objęcie całodobową pielęgnacją oraz kontynuacją leczenia świadczeniobiorców
Bardziej szczegółowoŁatwiej pomóc innym niż sobie
Łatwiej pomóc innym niż sobie Spośród wszystkich chorób nowotwory wywierają najsilniejszy wpływ na psychikę człowieka. Fazy przeżywania, adaptacji do choroby, ich kolejność i intensywność zależy od wielu
Bardziej szczegółowoBariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha
Bariery w realizacji zadań interdyscyplinarnego zespołu opieki paliatywnej. Mgr Katarzyna Mucha Zespół interdyscyplinarny Grupa profesjonalistów, reprezentantów różnych dziedzin, którzy mogą i chcą podejmować
Bardziej szczegółowoREGULAMIN HOSPICJUM DOMOWEGO DLA DZIECI im. ks. E. Dutkiewicza SAC
REGULAMIN HOSPICJUM DOMOWEGO DLA DZIECI im. ks. E. Dutkiewicza SAC Regulamin Hospicjum Domowego dla Dzieci im. ks. E Dutkiewicza SAC określa organizację i porządek procesu udzielania świadczeń zdrowotnych
Bardziej szczegółowoLeczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego Zespół Leczenia Środowiskowego Wieliczka Paweł Sacha specjalista psychiatra Idea psychiatrycznego leczenia środowiskowego, a codzienna
Bardziej szczegółowoPoradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013
Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013 Materiały prasowe mogą być wykorzystane przez redakcję ze wskazaniem źródła: Fundacja Rosa / Rak. To się leczy! W naszym poradniku redagowanym przy
Bardziej szczegółowoSzanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm
Rodzeństwo dzieci niepełnosprawnych Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm Tłumaczenie: Psycholog - Dorota Fedorowska (Fundacja EDUCO) Czynniki obciążające rodziny posiadające niepełnosprawne dziecko Obciążenie
Bardziej szczegółowoWOLONTARIAT W PRAKTYCE GDY TEORIA SPOTYKA SIĘ Z DOŚWIADCZENIEM
Rozdział 5 WOLONTARIAT W PRAKTYCE GDY TEORIA SPOTYKA SIĘ Z DOŚWIADCZENIEM Zaprezentowane do tej pory rozważania miały swoje wyraźne zakorzenienie teoretyczne, warto w tym momencie podjąć próbę pokazania
Bardziej szczegółowoDEPRESJA ASPEKT PSYCHOTERAPEUTYCZNY MGR EWA KOZIATEK. Członek Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego WZLP Olsztyn
DEPRESJA ASPEKT PSYCHOTERAPEUTYCZNY MGR EWA KOZIATEK Członek Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego WZLP Olsztyn PSYCHOTERAPIA Wywodzi się z greckich określeń: psyche (dusza)
Bardziej szczegółowoAgresja wobec personelu medycznego
Agresja wobec personelu medycznego Od połowy XX wieku do chwili obecnej obserwuje się gwałtowny postęp w diagnostyce i leczeniu pacjentów. Postęp ten przyczynił się do wczesnego rozpoznawania chorób oraz
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowomgr Agnieszka Bartczak mgr Agnieszka Bartczak
Łuszczycowe zapalenie stawów jako przewlekła choroba z dużymi dolegliwościami bólowymi, ograniczeniem sprawności fizycznej oraz współwystępującymi łuszczycowymi zmianami skórnymi często jest powodem stygmatyzacji,
Bardziej szczegółowoZjawisko wykluczenia społecznego dzieci i rodzin z chorobą rzadką. Agata Milik Gdańsk,
Zjawisko wykluczenia społecznego dzieci i rodzin z chorobą rzadką Agata Milik Gdańsk, 15-05-2018 Zjawisko wykluczenia społecznego dzieci i rodzin z chorobą rzadką Choroby przewlekłe w rodzinie Choroby
Bardziej szczegółowoRola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową. Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem
Rola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem Duchowość 1. Duchowość = religijność 2. Duchowość versus religijność
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA
Załącznik do Zarządzenia Nr 190 /2016 Wójta Gminy Łęczyca z dnia 05.05.2016 r. PROJEKT GMINNY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO NA LATA 2016 2020 I. WPROWADZENIE Podstawą prawną do działań związanych
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoOPIEKA PALIATYWNA I HOSPICJA
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach Filia w Tychach 43-100 Tychy, ul. Andersa 6a tel./fax (032) 227 47 03, http://tychy.pbw.katowice.pl/; e-mail: tychy@pbw.katowice.pl -------------------------------------------------------------------------------------------------
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Szeroko definiowane wsparcie społeczne to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych (Saranson, 1982, za: Sęk, Cieślak, 2004), jako zaspokojenie potrzeb w
Bardziej szczegółowoProszę wypełnić całą ankietę (około 20 minut).
Czerwiec 2016 r. Szanowni pacjenci! 1 Firma FOCUS PATIENT zajmuje się zbieraniem informacji zdrowotnych przy współpracy grup wsparcia, pacjentów, specjalistów z dziedziny medycyny, psychologów, farmaceutów
Bardziej szczegółowoWarszawa, listopad 2009 BS/149/2009 POLACY O HOSPICJACH I OPIECE PALIATYWNEJ
Warszawa, listopad 2009 BS/149/2009 POLACY O HOSPICJACH I OPIECE PALIATYWNEJ GWARANCJA R JAKOŚCI PRACY ANKIETERSKIEJ Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 3 października
Bardziej szczegółowolat deklarowało silny stopień nasilenia bólu. W RZS 51% respondentów chorujących powyżej 10 lat oceniało ból na poziomie silnym.
I. STRESZCZENIE Głównym celem pracy była analiza porównawcza jakości życia i stanu fizycznego pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów z grupą chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoWarszawa, listopad 2009 BS/149/2009 POLACY O HOSPICJACH I OPIECE PALIATYWNEJ
Warszawa, listopad 2009 BS/149/2009 POLACY O HOSPICJACH I OPIECE PALIATYWNEJ POLACY O HOSPICJACH I OPIECE PALIATYWNEJ Wiedza o założeniach i funkcjonowaniu opieki hospicyjnej jest wśród Polaków dość mocno
Bardziej szczegółowoOcena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007
W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów
Bardziej szczegółowoPersonel medyczny powinien pamiętać, że należy:
Dobre praktyki w zakresie przejścia małoletnich pacjentów chorujących na choroby przewlekle z opieki pediatrycznej do opieki w poradniach dla dorosłych w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Dobra
Bardziej szczegółowoSYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Psychoonkologia./ Moduł 102.: Człowiek w zdrowiu i chorobie 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychoonkology 3. Jednostka prowadząca
Bardziej szczegółowomgr Monika Jarosławska
mgr Monika Jarosławska Psycholog, psychoteraputa, psychoonkolog. Pracuje z osobami z zaburzeniami nerwicowymi, lękowymi, obsesyjno - kompulsywnymi, osobowości. Ma doświadczenie w pracy z pacjentami chorymi
Bardziej szczegółowoTOWARZYSZENIE W CHOROBIE
Tylko życie poświęcone innym warte jest przeżycia - Albert Einstein PROPOZYCJA WSPÓŁPRACY TOWARZYSZENIE W CHOROBIE program społeczny Fundacji Wspólna Droga United Way Polska Źródło: http://www.dziennikpolski24.pl/files/articles/lightbox/82efd59a59d7f866b44e1e
Bardziej szczegółowoZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ
ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowo2. Podstawą przyjęcia do ZPOP jest zdiagnozowana przewlekła choroba psychiczna.
Kontakt: Punkt Pielęgniarski: (087) 562 64 83, Sekretariat: (087) 562 64 79 Kliknij po więcej informacji Regulamin Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego Psychiatrycznego w Specjalistycznym Psychiatrycznym
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowoBeata Krzesińska-Żach
Beata Krzesińska-Żach Opieka paliatywna nad dzieckiem terminalnie chorym wybrane zagadnienia Podejmując problematykę opieki paliatywnej nad dzieckiem terminalnie chorym, wskazuję na eutanatopedagogikę,
Bardziej szczegółowoProf. nzw. dr hab. Anna Weissbrot - Koziarska. Opole, 23 czerwca 2016r.
Prof. nzw. dr hab. Anna Weissbrot - Koziarska Opole, 23 czerwca 2016r. Doświadczanie starości. Starość w doświadczaniu. Prof. nzw. dr hab. Anna Weissbrot - Koziarska GŁÓWNE TEZY Sytuacja społeczna osób
Bardziej szczegółowoPLAN ZAJĘĆ DLA KURSU KWALIFIKACYJNEGO OPIEKA PALIATYWNA DLA PIELĘGNIAREK
dzień miesiąc dzień tygodnia ilość godzin od-do moduł wykładowca 14 luty sobota 13 9.00-19.30 MODUŁ I- SPECJALISTYCZNY Założenia i podstawy opieki paliatywnej Prekursorzy opieki paliatywnej. Główne ośrodki
Bardziej szczegółowoNIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ RUCHOWA
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ RUCHOWA Joanna Trochimowicz Definiowanie niepełnosprawności Dwojakiego rodzaju kryteria uznawania kogoś za osobę niepełnosprawną: biologiczne czyli uszkodzenia narządów i ich czynności,
Bardziej szczegółowoOPIEKA DŁUGOTERMINOWA W POLSCE
OPIEKA DŁUGOTERMINOWA W POLSCE Polski system gwarantuje obywatelom kraju dostęp do opieki długoterminowej w ramach ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej. Z opieki tej mogą korzystać osoby przewlekle i
Bardziej szczegółowoZmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe
Dzielenie się dobrymi praktykami w SP 1 Trzebnica Zmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe Mobilność kadry edukacji szkolnej https://goo.gl/images/f6wx4u https://goo.gl/images/q4rs5d O tzw. syndromie
Bardziej szczegółowo1. Metryczka. Załącznik nr 2 do procedury opracowywania i okresowego przeglądu programów kształcenia. II Wydział Lekarski, I Wydział Lekarski, WNoZ
1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program : Rok akademicki: 2018/2019 Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: II Wydział Lekarski, I Wydział Lekarski, WNoZ 5 i 6 rok jednolite studia magisterskie: Lekarski
Bardziej szczegółowoWPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ
WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ Poważna choroba w rodzinie Diagnoza poważnej choroby to trzęsienie ziemi dla całej rodziny. Poważna choroba bliskiej osoby zmienia radykalnie
Bardziej szczegółowoS z k o l i m y. W s p i e r a m y o r g a n i z a c j e w k r y z y s i e. HR wobec żałoby w miejscu pracy śmierci pracownika lub bliskiej mu osoby
S z k o l i m y. W s p i e r a m y o r g a n i z a c j e w k r y z y s i e. projekt Fundacji HR wobec żałoby w miejscu pracy śmierci pracownika lub bliskiej mu osoby NAGLE ZMIANA projekt Fundacji NAGLE
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Bardziej szczegółowoPSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA. Psychoonkologia praktyczna
PSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA Plan szkolenia Psychoonkologia praktyczna Psychoonkologia jest stosunkowo młodą dyscypliną, bowiem do polskiej medycyny wprowadzona została w 1992 roku. Jednak wagę roli psychiki
Bardziej szczegółowoRehabilitacja chorych po interwencji chirurgicznej
Rehabilitacja chorych po interwencji chirurgicznej Natura zdrowia udana regulacja Udana regulacja stosunków człowieka z otoczeniem zależy od zasobów biologicznych człowieka, właściwości otoczenia oraz
Bardziej szczegółowoGrupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
MIEJSKI OŚRODEK POMOCY RODZINIE W GRUDZIĄDZU Dział Wspierania Rodziny i Interwencji Kryzysowej Zespół ds. interwencji kryzysowej i poradnictwa specjalistycznego Grupa wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie
Bardziej szczegółowoOtwarty konkurs ofert
29/06/2011 ogłaszany jest zwyczajowo w I kwartale danego roku. Ogłoszenie o konkursie zawierające wszelkie szczegóły i warunki uczestnictwa w nim, publikowane jest na naszej stronie w zakładce Konkursy
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 88/2014 z dnia 5 maja 2014 r. o projekcie programu Opieka długoterminowa oraz paliatywnohospicyjna nad pacjentem
Bardziej szczegółowoDZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU
DZIENNY DOM OPIEKI MEDYCZNEJ ZAKŁAD PIELEGNACYJNO-OPIEKUŃCZY IM. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W TORUNIU Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy im. ks. Jerzego Popiełuszki od 1 lutego 2017 roku realizuje projekt Zostań
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoInicjatywa budowy centrum hospicyjnego w Środzie Wlkp. Prezentacja na sesje Rady Miasta i Gminy Środa Wlkp., Środa Wlkp.
Inicjatywa budowy centrum hospicyjnego w Środzie Wlkp. Prezentacja na sesje Rady Miasta i Gminy Środa Wlkp., Środa Wlkp. 23 10 2012 Cel prezentacji Celem prezentacji będzie przedstawienie idei budowy centrum
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoKomunikacja z chorym. Raport. Październik 2012
Komunikacja z chorym Raport Październik 2012 Informacje o badaniu 2 Inicjator badania Partnerzy Metoda Próba Czas badania Cel badania Fundacja Hospicyjna (www.fundacjahospicyjna.pl) PBS sp. z o.o. (www.pbs.pl)
Bardziej szczegółowoOPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE
OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy i opiekuńczo-leczniczy Świadczenia w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym/opiekuńczo-leczniczym, są udzielane świadczeniobiorcy wymagającemu
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE SAMBORZEC NA LATA
Załącznik do uchwały Rady Gminy Samborzec Nr XXII/133/16 z dnia 30.08.2016 GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE SAMBORZEC NA LATA 2016-2019 Rozdział 1 Wstęp Rodzina to najważniejsza i podstawowa
Bardziej szczegółowoROLA OTOCZENIA W AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
ROLA OTOCZENIA W AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Osoba z niepełnosprawnością w życiu społecznym Postawy otoczenia społecznego wobec osób niepełnosprawnych i ich wpływ na funkcjonowanie osoby
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Jakiej pomocy potrzebują osoby starsze i kto jej im udziela? NR 162/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 162/2016 ISSN 2353-5822 Jakiej pomocy potrzebują osoby starsze i kto jej im udziela? Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne Czym jest wsparcie społeczne? Rodzaje źródeł wsparcia Deterioracja wsparcia społecznego Rodzaje wsparcia społecznego
Wsparcie społeczne Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci społecznej. Jest to stale
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADANIA OPINII I OCENY SATYSFAKCJI PACJENTÓW ZLO JAWORZNO
RAPORT Z BADANIA OPINII I OCENY SATYSFAKCJI PACJENTÓW ZLO JAWORZNO Jaworzno, 2018 Spis treści Wprowadzenie... 3 Ocena obsługi rejestracji... 7 Ocena jakości obsługi lekarskiej... 11 Ocena jakości opieki
Bardziej szczegółowoJak żyć z SM? Magdalena Fac-Skhirtladze Sekretarz generalna PTSR. Warszawa 2016
Jak żyć z SM? Magdalena Fac-Skhirtladze Sekretarz generalna PTSR Warszawa 2016 SM wczoraj i dziś Zmiany w możliwościach leczenia choroby, innowacje Zmiany w rozumieniu SM i przebiegu choroby Zmiany w postrzeganiu
Bardziej szczegółowoJednostka dydaktyczna 1: Analiza problemów psycho-społecznych
Jednostka dydaktyczna 1: Analiza problemów psycho-społecznych W tej jednostce dydaktycznej poznasz najbardziej powszechne problemy osób z nabytą niepełnosprawnością i ich rodzin. Nie znajdziesz tutaj rozwiązań,
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoProgram działania Punktu Konsultacyjnego w Gminie Siechnice
Program działania Punktu Konsultacyjnego w Gminie Siechnice Opis zadania 1. Nazwa zadania Punkt Konsultacyjny Gminy Siechnice 2. Miejsce wykonywania zadania: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, 55 011 Siechnice,
Bardziej szczegółowoPorozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się
Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie
Bardziej szczegółowoPsychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
Zakład Nauczania Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wydział Nauk o Zdrowiu, WUM Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, SKDJ Psychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
Bardziej szczegółowoGMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE LUBAWA NA LATA 2012 2014
Załącznik do uchwały Nr XIX/119/12 Rady Gminy Lubawa z dnia 31 października 2012r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE LUBAWA NA LATA 2012 2014 1 Spis treści Wstęp. 3 1. Diagnoza środowiska lokalnego..
Bardziej szczegółowoDziałania Miasta w zakresie opieki nad osobami przewlekle i nieuleczalnie chorymi oraz z doświadczeniem choroby psychicznej.
Działania Miasta w zakresie opieki nad osobami przewlekle i nieuleczalnie chorymi oraz z doświadczeniem choroby psychicznej Joanna Nyczak Projekt korzysta z dofinansowania pochodzącego z Islandii, Liechtensteinu
Bardziej szczegółowoPsychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
Bardziej szczegółowozaburzenia zachowania (F00 odpowiadające świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) Zaburzenia psychiczne i F99);
Dziennik Ustaw 51 Poz. 1386 Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
Bardziej szczegółowoANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części.
ANKIETA Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części. Bardzo proszę, abyś czytał/a uważne i udzielił/a odpowiedzi na wszystkie
Bardziej szczegółowoIn hora mortis meae voca me, et iube me venire ad te. w godzinę śmierci wezwij mnie i każ mi przyjść do Siebie. wieku,17)
In hora mortis meae voca me, et iube me venire ad te w godzinę śmierci wezwij mnie i każ mi przyjść do Siebie. (Jan Paweł II, List do ludzi w podeszłym wieku,17) W GODZINĘ ŚMIERCI WEZWIJ MNIE UPORCZYWA
Bardziej szczegółowoDIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska
DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska KRYZYS stan dezorganizacji, w którym ludzie doświadczają frustracji ważnych celów życiowych lub naruszenia cyklów życiowych, a także zawodności metod
Bardziej szczegółowo