Bariery aktywności innowacyjnej przemysłu wysokiej techniki w Polsce

Transkrypt

1 1 Dr inż. Piotr Dzikowski Streszczenie Artykuł przedstawia wyniki badania, którego celem jest określenie charakteru relacji zachodzących pomiędzy rodzajem podejmowanej działalności innowacyjnej, a czynnikami utrudniającymi wprowadzanie innowacji wśród przedsiębiorstw przemysłu wysokiej techniki w Polsce. Założono, że znaczenie bariery jest proporcjonalne do liczby i zakresu ograniczanych działań innowacyjnych. Prezentowany zakres badania dotyczy innowacji w przedsiębiorstwach przemysłowych należących do sektora wysokiej techniki, charakteryzuje innowacje na poziomie przedsiębiorstwa i uwzględnia dyfuzję do poziomu nowość dla przedsiębiorstwa. Działania innowacyjne podzielono na trzy grupy obejmujące: (1) nakłady na badania i rozwój oraz inwestycje w dotychczas niestosowane środki trwałe w tym: a) budynki, lokale i grunty, b)maszyny i urządzenia techniczne, c) oprogramowanie komputerowe; (2) implementacje nowych wyrobów i procesów technologicznych oraz (3) współpracę innowacyjną. Wśród barier innowacyjnych uwzględniono: koszty innowacji, brak własnych środków finansowych, niepewny popyt, brak zewnętrznych źródeł finansowania, dominującą pozycję innego przedsiębiorstwa, kwalifikacje personelu, brak informacji na temat technologii, trudności w kooperacji i brak informacji na temat rynków. Badanie obejmuje 374 przedsiębiorstwa. Część metodyczna analiz wykorzystuje modelowanie probitowe dzięki, któremu można określić prawdopodobieństwo osłabienia (wzmocnienia) wystąpienia danego działania innowacyjnego pod wpływem badanego czynnika. Słowa kluczowe: przemysł, działalność innowacyjna, bariery wprowadzania innowacji, innowacja. Bariery aktywności innowacyjnej przemysłu wysokiej techniki w Polsce Wprowadzenie Znaczenie działalności innowacyjnej dla wzrostu i efektywności przedsiębiorstw systematycznie wzrasta pod wpływem zachodzących zmian w gospodarce światowej, szybkiego postępu technologicznego oraz intensywnego procesu konwergencji gospodarki polskiej. Niemniej jednak przedsiębiorstwa zmagają się z wieloma ograniczeniami, które przyczyniają się do osłabiania lub nawet ograniczania prowadzonej aktywności innowacyjnej.

2 2 Czynniki te mają różny charakter. Wyróżnia się czynniki zewnętrzne o charakterze ekonomicznym, takie jak brak zewnętrznych źródeł finansowania, wysokie koszty działalności innowacyjnej, niepewny popyt lub zjawisko monopolu oraz czynniki wewnętrzne bezpośrednio związane z danym przedsiębiorstwem: brak środków własnych, brak wykwalifikowanego personelu, brak informacji na temat technologii lub na temat rynków oraz trudności w kooperacji. Głównym celem pracy jest określenie charakteru relacji zachodzących pomiędzy rodzajem podejmowanej działalności innowacyjnej, a czynnikami utrudniającymi wprowadzanie innowacji wśród przedsiębiorstw przemysłu wysokiej techniki w Polsce. Założono, że znaczenie bariery jest proporcjonalne do liczby i zakresu ograniczanych działań innowacyjnych. W części teoretycznej pracy dokonano przeglądu barier wprowadzania innowacji oraz zawarto podstawowe zagadnienia związane z innowacją i działalnością innowacyjną przedsiębiorstw. Działalność innowacyjna przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo innowacyjne potrafi tak kształtować swoje produkty, usługi, procesy organizacyjne i marketingowe, aby móc zaspokoić potrzeby obecnych, jak i przyszłych klientów [Janasz 2009, s.42]. Olbrzymia różnorodność wiedzy i informacji wymaganej do realizacji tego typu zadania sprawia, że proces ten przybiera unikalne formy specyficzne dla uczestników i otoczenia, w którym się odbywa [Edquist, Rees, Lorenz, Vincent-Lancrin, 2001, s ]. Zjawisko to jest szczególnie ważne w sektorze wysokiej techniki zawierającym takie branże jak: produkcja samolotów i statków powietrznych, produkcja maszyn biurowych i komputerów, produkcja sprzętu RTV, przemysł farmaceutyczny i produkcja instrumentów medycznych i precyzyjnych, w którym wysokość nakładów na działalność badawczo-rozwojową waha się od 8-15% przychodu przedsiębiorstwa. Definicja innowacji przyjęta do celów tego opracowania została sformułowana przez ekspertów OECD i określa innowację jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem [OECD 2008, s.49]. Z uwagi na mnogość definicji innowacji istnieje wiele płaszczyzn wyodrębnienia jej poszczególnych rodzajów [Janasz i Kozioł 2007, s. 19]. Wyróżnia się trzy rodzaje innowacji technicznych: produktowe, procesowe i organizacyjne [Moszczyński 1994]. Innowacja produktowa dotyczy wprowadzania na rynek nowych lub istotnie ulepszonych produktów. Innowacja procesowa ma związek z wprowadzaniem nowych sposobów wytwarzania lub zastosowania istniejących dóbr. Innowacja organizacyjna to zmiany w funkcjonowaniu

3 3 organizacji wprowadzone w celu podniesienia sprawności działania [Janasz i Kozioł 2007, s.20]. Definiuje się trzy stopnie nowości innowacji: produkty i procesy nowe na skalę światową, produkty i procesy nowe w skali kraju lub sektorze oraz produkty i procesy nowe tylko dla danego przedsiębiorstwa [Janasz i Kozioł-Nadolna 2011, s. 18]. Innowacje są rezultatem prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności innowacyjnej obejmującej wszelkie działania naukowe, techniczne, organizacyjne, finansowe i komercyjne, które prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji. Prowadzenie działalności innowacyjnej wymaga ponoszenia nakładów na: (1) prace badawczo rozwojowe (B+R) dotyczące w większości innowacji w obrębie produktów i procesów oraz w małym stopniu innowacji marketingowych lub organizacyjnych, (2) technologie niematerialne (licencje, prawa do korzystania z patentów i wynalazków nieopatentowanych, znaki towarowe, know how), (3) nabycie zaawansowanych maszyn, urządzeń, sprzętu lub oprogramowania komputerowego, a także gruntów i budynków (w tym ulepszeń, modyfikacji i napraw), które są konieczne do wdrażania innowacji w obrębie produktów lub procesów, (4) szkolenia personelu i marketing nowych oraz ulepszonych produktów (5) pozostałe działania takie jak prace projektowe, planowanie i testowanie nowych produktów (wyrobów i usług), procesy produkcyjne i metody dostarczania [Dwojacki i Hlousek 2008, s. 49]. Bariery dla aktywności innowacyjnej Niektórzy badacze uważają, iż działalność innowacyjna przedsiębiorstw jest pochodną rozwiązań systemowych funkcjonujących w gospodarce [Jasiński 1997, s ]. Wpływ na funkcjonowanie gospodarki i jej innowacyjność ma wiele różnorodnych czynników wśród, których prym wiodą czynniki ekonomiczne takie jak: założenia polityki innowacyjnej kraju, regionu, wielkość nakładów na innowacje, źródła ich finansowania, ryzyko ekonomiczne związane z ich wdrażaniem, koszty, przychody i zyski ze sprzedaży innowacji [Dolińska 2010, s. 56]. Spośród pozostałych czynników najczęściej wyróżnia się poziom i kwalifikacje kadr przedsiębiorstw, ich elastyczność organizacyjną, dostęp do informacji o rynkach i technologiach, uwarunkowania prawne i reakcje klientów na nowe produkty [Janasz i Kozioł 2007, s. 105]. W warunkach gospodarek doganiających, do których można zaliczyć Polskę czynniki popytowe są istotnym źródłem formowania zachowań innowacyjnych przedsiębiorstw. Popyt wpływa na częstotliwość implementowania nowych produktów, bądź wprowadzania usprawnień w procesie produkcji między innymi związanych z redukcją kosztów i cen. Czynniki rynkowe decydują o sukcesie konkretnych technologii lub produktów i kształtują ścieżkę zmiany technologicznej. Mogą też zadecydować o tym, czy

4 4 przedsiębiorstwa będą tworzyły innowacje [OECD 2008, s. 46]. Największe bariery finansowe napotykają nowopowstałe przedsiębiorstwa, które mają ograniczone możliwości dywersyfikacji ryzyka oraz mogą obawiać się braku popytu na nowe produkty po cenach, których musiałyby zażądać, aby innowacja była opłacalna [Hall i Lerner 2009]. Czynniki hamujące działalność innowacyjną dotyczą wszystkich rodzajów innowacji, a ze względu na obszar ich oddziaływania definiuje się: czynniki kosztowe, czynniki dotyczące wiedzy, czynniki rynkowe, czynniki instytucjonalne i pozostałe [OECD 2008, s. 118]. Określenie czynników, które powstrzymują innowacje jest cenne dla zrozumienia procesu innowacyjnego oraz stanowienia polityki innowacyjnej [OECD 2008, s.110]. Metodyka badania W celu określenia prawdopodobieństwa podjęcia aktywności innowacyjnej wykorzystano modelowanie probitowe [Świadek 2008, s ], dla którego dane pochodzą z próby losowej, Y może przyjmować tylko dwie wartości: 0 lub 1, kolejne wartości Y są statystycznie niezależne od siebie, prawdopodobieństwo, że Y=1 zdefiniowane jest przez rozkład normalny (NCD) dla modelu probit lub rozkład logistyczny (LCD) dla modelu logit, oraz występuje założenie o braku współliniowości zmiennych niezależnych [Lipiec-Zajchowska 2003, s ]. W celu oszacowania parametrów wykorzystano metodę największej wiarygodności (MNW). Zgodnie z jej zasadami, poszukuje się wektora parametrów, który gwarantuje największe prawdopodobieństwo otrzymania wartości zaobserwowanych w próbie [Welfe 1998, s.73-76]. Metoda MNW wymaga sformułowania funkcji wiarygodności i znalezienia jej ekstremum. W procedurze estymacji nieliniowej posłużono się algorytmem quasi-newtona, w celu odnalezienia minimum funkcji straty, dzięki czemu uzyskano zbiór najlepszych estymatorów dla danej funkcji straty [Stanisz 2007 s ]. Maksymalizacji funkcji wiarygodności dla modelu probitowego dokonuje się za pomocą technik używanych przy estymacji nieliniowej [Maddala 2006, s.373]. W analizie przyjęto, że zarówno działania innowacyjne (zmienne zależne) jak i zmienne reprezentujące bariery mają postać binarną, a szukane relacje przyjmują postać równań liniowych, w których najważniejszy jest parametr funkcji (Par). Dla każdego modelu istotnego statystycznie, wyznaczono prawdopodobieństwo P 1 wystąpienia danej relacji dla bariery oraz prawdopodobieństwo P 2 jej wystąpienia w grupie pozostałych barier. Dla dodatniego znaku występującego przy parametrze (Par) prawdopodobieństwo P 1 oznacza, że prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia innowacyjnego, jest wyższe dla danej bariery niż w

5 5 grupie pozostałych barier. Każdorazowo dla modeli istotnych statystycznie podano asymptotyczny standardowy błąd estymatora parametru zmiennej niezależnej (BłSt). Charakterystyka próby badawczej Prezentowany zakres badania dotyczy innowacji ocenianej z perspektywy przedsiębiorstwa i uwzględnia dyfuzję do poziomu nowość dla przedsiębiorstwa. Badanie obejmuje grupę przedsiębiorstw reprezentujących przemysł wysokiej techniki, w którym poziom wydatków na działalność badawczo-rozwojową waha się w przedziale od 8 do 15% przychodu przedsiębiorstwa. Szczegółowe zestawienie branż wraz z średnim udziałem wydatków bezpośrednich na badania i rozwój w wartości produkcji zawarto w tabeli 1. Tabela 1. Struktura badawcza z podziałem na dziedziny przemysłowe Średni udział Liczba przedsiębiorstw Symbol Opis według PKD wydatków bezpośrednich B+R w wartości produkcji (w %) 1 /udział w (%) 35.3 Produkcja statków powietrznych i kosmicznych 13,3 5 (1,34) 24.4 Produkcja wyrobów farmaceutycznych 10,5 60 (16,04) 30 Produkcja maszyn biurowych i komputerów 9,2 52 (13,90) 32 Produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i komunikacyjnych 8 70 (18,72) 33 Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarków i zegarów 7,7 187 (50) Źródło: badania własne &[Hatzichronoglou 1996 s. 17] Badanie przeprowadzono w oparciu o ankietę wysyłaną em, która była uzupełniana w trakcie rozmowy telefonicznej z właścicielem bądź menadżerem danego przedsiębiorstwa. Dane były gromadzone według poszczególnych regionów, w których dobór przedsiębiorstw uwzględniał strukturę publikowaną przez GUS. Zbudowana baza przedsiębiorstw obejmuje wszystkie regiony Polski, zbadane w okresie od 2008 do Wykorzystane dane teleadresowe przedsiębiorstw pochodziły z publicznie dostępnych źródeł takich jak Teleadreson, PKT i kilka baz sektorowych. Poziom zwrotu ankiet wyniósł 15%. Otrzymano zbiór 374 poprawnie wypełnionych ankiet, które pochodzą z 172 mikro (45,99%), 103 małych (27,54%), 66 średnich (17,65%) i 33 dużych (8,82%) przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce. Ze względu na charakter własności dominują przedsiębiorstwa krajowe 313 szt. 1 Państwa na bazie których zbudowano ten wskaźnik to: USA, Kanada, Japonia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania. Dane obejmują okres

6 6 (83,69%), przedsiębiorstwa zagraniczne to 33 jednostki (8,82%), a kapitał mieszany reprezentuje 28 przedsiębiorstw (7,49%). Bariery działalności innowacyjnej przedsiębiorstw Najczęściej wskazywaną barierą okazały się koszty innowacji (221), brak własnych środków finansowych (141) oraz niepewny popyt (97). Najrzadziej wskazywaną barierą jest brak informacji na temat rynków (20), trudności w kooperacji (28) oraz brak informacji na temat technologii (32). Wykres 1 przedstawia strukturę czynników utrudniających wprowadzanie innowacji w przemyśle wysokiej techniki w Polsce. Wykres 1. Czynniki utrudniające według przedsiębiorcy wprowadzanie innowacji Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań. Ogółem wskazano 712 barier, co daje przeciętnie (1,90) wskazań na jedno przedsiębiorstwo. Najwięcej barier dla innowacji dostrzegły przedsiębiorstwa reprezentujące produkcje maszyn biurowych i komputerowych (2,06) wskazań oraz producenci sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i komunikacyjnych (2,01). Najmniej barier zidentyfikowano przy produkcji wyrobów farmaceutycznych (1,78) oraz produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarków i zegarów (1,87).

7 7 Największe różnice we wskazaniach pomiędzy podgrupami przedsiębiorstw dotyczą kosztów innowacji (8,41%), które najczęściej są wymieniane przez producentów wyrobów farmaceutycznych (PKD ,38%), a najrzadziej przez producentów maszyn biurowych i komputerów (PKD 30 28,97%). Z kolei najmniejsze różnice dotyczą kwalifikacji personelu (2,03%), które jako przeszkoda są najczęściej wymieniane w przemyśle wyrobów farmaceutycznych (PKD ,48%), a najrzadziej w grupie producentów instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarków i zegarów (PKD 33-5,44%). Najwięcej różnic w postrzeganiu barier dla innowacji występuje pomiędzy producentami wyrobów farmaceutycznych (PKD 24.4) i producentami maszyn biurowych i komputerów (KPD 30). Najczęściej wskazywane bariery dla innowacji w pierwszej grupie to kwalifikacje personelu i koszty innowacji. Natomiast w drugiej grupie to brak informacji na temat rynków i brak informacji na temat technologii. Wykres 2 przedstawia porównanie częstotliwości wskazywania barier w obrębie 4 z 5 analizowanych podgrup przemysłowych (producenci statków powietrznych i kosmicznych nie zostali ujęci ze względu na niską ilość). Wykres 2. Znaczenie czynników utrudniających wprowadzanie innowacji w poszczególnych grupach przedsiębiorstw Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań.

8 8 W dalszej kolejności zbadano wpływ badanych barier na aktywność innowacyjną. Dla każdego czynnika sporządzono 18 odrębnych modeli, z których w tabeli umieszczono tylko statystycznie istotne. Ogółem zbudowano 162 modele, z których 24 (14,81%) jest statystycznie istotnych. Tabela 1 przedstawia modele probitowe opisujące działalność innowacyjną przemysłu wysokiej techniki w Polsce z perspektywy trzech barier: brak własnych środków finansowych, brak zewnętrznych źródeł finansowania i kosztów innowacji. Największą przeszkodą dla innowacji okazały się kwalifikacje personelu (6 pozytywnych modeli). Niewystarczające kwalifikacje obniżają skłonność przedsiębiorstw do inwestycji w budynki, lokale i grunty (0,37) oraz częstotliwość implementacji systemów okołoprzemysłowych (0,63). Negatywny wpływ badanego czynnika najbardziej jest widoczny w zakresie współpracy innowacyjnej ogółem (0,77), w tym współpracy innowacyjnej z dostawcami (0,46), z konkurentami (0,16) oraz z zagranicznymi jednostkami B+R (0,09). Koszty innowacji są równie destruktywnym czynnikiem dla innowacji (5 pozytywnych modeli). Zbyt wysokie koszty innowacji przyczyniają się do ograniczania inwestycji w dotychczas niestosowane środki trwałe (0,82), w tym inwestycji w maszyny i urządzenia techniczne (0,75) i oprogramowania komputerowego (0,76). Ponadto, przedsiębiorstwa są mniej skłonne do implementacji nowych procesów technologicznych ogółem (0,81), w tym metod wytwarzania (0,50). Wysokie koszty innowacji sprzyjają natomiast podejmowaniu współpracy innowacyjnej z dostawcami (0,22). Tabela 1. Modele probitowe opisujące działalność innowacyjną przemysłu wysokiej techniki w Polsce w funkcji brak własnych środków finansowych, brak zewnętrznych źródeł finansowania i kosztów innowacji Rodzaj działania innowacyjnego Brak własnych środków finansowych Koszty innowacji Kwalifikacje personelu Par BłS P 1 P 2 Par BłS P 1 P 2 Par BłS P 1 P 2 Inwestycje w dotychczas niestosowane środki trwałe ogółem ---,41,15,82, Inwestycje w budynki, lokale i grunty ,41,21,37,23 Inwestycje w maszyny i urządzenia techniczne ---,29,14,75, Zakup oprogramowania komputerowego ---,31,14,76, Implementacja nowych procesów technologicznych ogółem w tym ---,41,14,81,68 Implementacja metod wytwarzania ---,32,13,50,38 Implementacja systemów okołoprzemysłowych ,71,20,63,35 Współpraca innowacyjna z dostawcami,35,14,34,22 -,34,14,22,34,61,21,46,24 Współpraca innowacyjna z konkurentami ,77,26,16,04 Współpraca innowacyjna z zagranicznymi jednostkami B+R ,77,31,09,02 Współpraca innowacyjna ogółem ,71,22,77,51

9 9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań. Tabela 2 zawiera zestaw modeli opisujących działalność innowacyjną w zależności od trzech barier: brak informacji na temat technologii, trudności w kooperacji i dominująca pozycja innego przedsiębiorstwa. Najwięcej zależności (4 modele) znaleziono w przypadku, gdy barierą jest brak informacji na temat technologii, co sugeruje na istnienie luki technologicznej. Bariera ta przyczynia się do ograniczenia implementacji nowych procesów technologicznych (0,94), w tym implementacji systemów wsparcia (0,56). Niewystarczająca informacja na temat technologii negatywnie wpływa na podejmowanie współpracy innowacyjnej ogółem (0,81), w tym współpracy z dostawcami (0,53). Trudności w kooperacji zmniejszają częstotliwość implementacji systemów okołoprzemysłowych (0,64). Natomiast dominująca pozycja innego przedsiębiorstwa osłabia skłonność do implementacji systemów okołoprzemysłowych (0,60) i chęć do podejmowania współpracy innowacyjnej z odbiorcami (0,44). Tabela 2. Modele probitowe opisujące działalność innowacyjną przemysłu wysokiej techniki w Polsce w funkcji brak informacji na temat technologii, trudności w kooperacji i dominująca pozycja innego przedsiębiorstwa Rodzaj działania innowacyjnego Brak informacji na temat technologii Trudności w kooperacji Dominująca pozycja innego przedsiębiorstwa Par BłS P 1 P 2 Par BłS P 1 P 2 Par BłS P 1 P 2 Implementacja nowych procesów technologicznych ogółem w tym,90,36,94, Implementacja systemów okołoprzemysłowych ---,72,25,64,36,64,21,60,35 Implementacja systemów wsparcia,68,23,56, Współpraca innowacyjna z dostawcami,78,23,53, Współpraca innowacyjna z odbiorcami ,55,21,44,24 Współpraca innowacyjna ogółem,86,27,81, Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań. W tabeli 3 zostały umieszczone modele opisujące zachowania innowacyjne w zależności od zmiennej niepewny popyt. Czynnik ten osłabia skłonność przedsiębiorstw do ponoszenia nakładów na działalność badawczo-rozwojową (0,65) oraz częstotliwość wprowadzania nowych produktów (0,74). Przedsiębiorstwa zmniejszają wysokość inwestycji w maszyny i urządzenia techniczne (0,79) oraz ograniczają współpracę innowacyjną z dostawcami (0,36). Niepewny popyt przyczynia się do ograniczania dwóch najważniejszych działań innowacyjnych: nakładów na B+R i implementacji nowych wyrobów co może oznaczać, że badany zbiór przedsiębiorstw jest bardzo wrażliwy na zmiany koniunktury.

10 10 Tabela 3. Modele probitowe opisujące działalność innowacyjną przemysłu wysokiej techniki w Polsce w funkcji zmiennej niepewny popyt Rodzaj działania innowacyjnego Niepewny popyt Par BłS P 1 P 2 Nakłady na działalność B+R,37,15,65,50 Inwestycje w maszyny i urządzenia techniczne,36,16,79,68 Wprowadzanie nowych wyrobów,31,16,74,63 Współpraca innowacyjna z dostawcami,37,15,36,24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań. Podsumowanie Najczęściej wskazywaną barierą dla innowacji w przemyśle wysokiej techniki w Polsce są koszty innowacji (31,74%), brak własnych środków finansowych (19,80%) oraz niepewny popyt (13,62%). Najmniej uciążliwymi czynnikami jest brak informacji na temat rynków (2,81%), trudności w kooperacji (3,93%) oraz brak informacji na temat technologii (4,49%). Najwięcej barier dla innowacji wskazały przedsiębiorstwa reprezentujące produkcję maszyn biurowych i komputerowych (2,06 bariery na przedsiębiorstwo). Najmniej barier zidentyfikowano w przypadku produkcji wyrobów farmaceutycznych (1,78). Największe różnice we wskazaniach pomiędzy podgrupami przedsiębiorstw dotyczą kosztów innowacji (8,41%), które najczęściej są wymieniane przez producentów wyrobów farmaceutycznych (PKD ,38%), a najrzadziej przez producentów maszyn biurowych i komputerów (PKD 30 28,97%). Największe znaczenie dla prowadzenia aktywności innowacyjnej mają: kwalifikacje personelu (6 pozytywnych modeli), koszty innowacji (5 pozytywnych modeli), brak informacji na temat technologii (4 pozytywne modele) oraz niepewny popyt (4 pozytywne modele). Wpływ braku własnych środków finansowych okazał się nieistotny statystycznie. Dla inwestycji w dotychczas niestosowane środki trwałe, w tym w maszyny i urządzenia techniczne przeszkodą są: niepewny popyt (0,79) i koszty innowacji (0,75). Dla implementacji nowych procesów technologicznych ogółem istotne są: brak informacji na temat technologii (0,94) i koszty innowacji (0,81). Natomiast dla implementacji systemów okołoprzemysłowych barierami są: trudności w kooperacji (0,64), dominująca pozycja innego przedsiębiorstwa (0,60) oraz kwalifikacje personelu (0,63). Brak informacji na temat technologii (0,81) i kwalifikacje personelu (0,77) ograniczają współpracę innowacyjną ogółem, w tym współpracę innowacyjną z dostawcami. Niepewny popyt przyczynia się do ograniczania dwóch najważniejszych działań innowacyjnych: nakładów na B+R (0,65) i implementacji nowych wyrobów (0,74), co może oznaczać, że badany zbiór przedsiębiorstw

11 11 jest bardzo wrażliwy na zmiany koniunktury. Wysokie koszty innowacji wzmacniają skłonność przedsiębiorstw do podejmowania współpracy innowacyjnej z dostawcami (0,22). W przeprowadzonej analizie wykazano, że różne bariery wprowadzania innowacji istotnie ograniczają podejmowaną działalność innowacyjną przemysłu wysokiej techniki w Polsce. Nie znaleziono związków pomiędzy analizowanymi czynnikami, a współpracą przedsiębiorstw ze szkołami wyższymi, jednostkami PAN i krajowymi JBR-mi. Zjawisko to należałoby poddać głębszej analizie. Summary Innovation activity barriers in high technology manufacturers sector in Poland This paper presents the results of a study aimed at identifying the nature of the relationship between the type of innovation activity and innovation barriers in the high technology industry sector in Poland between It is assumed that the importance of the innovation barrier is proportional to the number and scope of innovation activity. The scope of the survey relates to innovation in industrial enterprises representing the high-tech sector. It is characterized by innovation at the firm level and concerns the diffusion new for the company level. Innovation activity includes (1) expenditure on research and development and investments in fixed assets not used so far such as: a)buildings, premises and land; b) machinery and equipment, c) computer software; (2) implementation of new products and technological processes and innovation cooperation. There are the following innovation barriers: high costs, lack of internal funds, lack of demand, lack of access to external funds, a lack of skilled personnel. Other reasons may be that the enterprise lacks knowledge relating to technologies or markets that would be needed to develop an innovation, or that the enterprise is unable to find suitable partners for joint innovation projects. The survey covers 374 HT companies. The methodological part of the analysis includes a probit modeling through which one can specify the probability of occurrence of innovation activity in terms of the innovation barrier. BIBLIOGRAFIA Dolińska M., 2010, Innowacje w gospodarce opartej na wiedzy, PWE, Warszawa. Dwojacki P., Hlousek J., 2008, Zarządzanie innowacjami, Centrum Badawczo-Rozwojowe, Gdańsk. Edquist, Ch., Rees, G., Lorenz, M., Vincent-Lancrin, S., 2001, OECD: Cities and Regions in the Learning Economy, Center for Educational Research and Innovation (CERI), OECD.

12 12 Hall B., Lerner J., 2009, The financing of R&D and innovation, NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research. Hatzichronoglou T., 1997, Revision of the high technology sector and product classification,sti Working Papers 1997/2,OECD, Paryż. Janasz W., Kozioł K., 2007, Determinanty działalności innowacyjnej przedsiębiorstw, PWE, Warszawa. Janasz W., Kozioł-Nadolna K., 2011, Innowacje w organizacji, PWE, Warszawa. Janasz, W., 2009, Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej, Difin, Warszawa. Jasiński A.H., 1997, Innowacje i polityka innowacyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok. Lipiec-Zajchowska M. (Ed.), 2003, Wspomaganie procesów decyzyjnych. Ekonometria, Wyd. C.H. Beck. Warszawa. Maddala G. S., 2006, Ekonometria, PWN, Warszawa. Moszczyński J., 1994, Międzynarodowe standardy metodologiczne statystyki z zakresu innowacji technologicznych, KBN, Warszawa. OECD, 2008, Podręcznik Oslo, Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, Wydanie polskie, Warszawa. Stanisz A., 2007, Przystępny kurs statystki, vol. 2, Statsoft, Kraków. Świadek A., 2008, Determinanty aktywności innowacyjnej w regionalnych systemach przemysłowych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. Welfe A., 1998, Ekonometria, PWE, Warszawa. Dr inż. Piotr Dzikowski, Zakład Innowacji i Przedsiębiorsczości, Wydział Ekonomii i Zarządzania, Uniwersytet Zielonogórski, Adiunkt.