Jakość polskiej przestrzeni publicznej

Transkrypt

1 Prezentacja w Kancelarii Prezydenta RP 27 marca 2014 Jakość polskiej przestrzeni publicznej dr Adam Czyżewski Wydział Sztuki Nowych Mediów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie Elżbieta Czyżewska historyk sztuki i wydawca dr Maksymilian Cherka Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Katedra Prawa i Postępowania Administracyjnego

2 Ogród Różany, Bytom proj. Medusa Group

3 Aleja Kwiatowa, Szczecin proj. Studio A4

4 Ulica Mariacka, Katowice proj. AiR Jurkowscy

5 Bazaristan kuratorka projektu: Aleksandra Wasilkowska

6 Plac Małachowskiego, Warszawa

7 Koalicja Instytucji katalog dobrych praktyk Koalicja Instytucji (KI) funkcjonuje niezależnie od trybu konsultacji społecznych. Tworzą ją operatorzy instytucjonalni nieruchomości położonych w bezpośrednim sąsiedztwie przestrzeni publicznej (pp). Powstaje z inicjatywy operatorów, przygotowuje samodzielnie program funkcjonalny pp. Do współpracy nad programem funkcjonalnym pp koalicja instytucjonalna (KI) może zaprosić władze samorządowe. Gotowy (uzgodniony i zaakceptowany przez wszystkie podmioty należące do KI) program funkcjonalny jest podstawą do wystąpienia z wnioskiem do władz samorządowych o rozpoczącie procesu inwestycyjnego. Samorząd wpisuje (lub nie) wniosek w plany inwestycyjne. Brak ukonstytuowanej KI nie blokuje inicjatywy inwestycyjnej samorządu. Wcześniej musi on jednak uprzedzić operatorów nieruchomości i zaprosić ich do utworzenia koalicji. Jeśli w ciągu określonego ustawowo czasu operatorzy nie wykażą się inicjatywą w tym zakresie, samorząd przystępuje do inwestycji samodzielnie, przeprowadzając jedynie konsultacje społeczne. Członkowie KI mogą partycypować w kosztach inwestycji. Działalność KI nie ogranicza praw własnościowych. Koszty funkcjonowania KI ponoszą koalicjanci. KI wraz z samorządem opracowuje warunki konkursu na projekt urbanistyczny (projekt rewitalizacji) pp lub opz przetargu publicznego, ew. innej procedury prowadzącej do uzyskania dokumentacji projektowej w formie projektu urbanistycznego. Przedstawiciele KI uczestniczą w pracach sądu konkursowego lub komisji przetargowej. KI sprawuje współnadzór nad pracami projektowymi. KI sprawuje współnadzór nad realizacją projektu. KI uczestniczy w radzie programowej nadzorującej eksploatację pp. KI może uczestniczyć w zarządzie eksploatacji pp. Program eksploatacji pp nie może zaburzać funkcjonowania organizmu miejskiego. Koszty konserwacji pp ponosi samorząd, ale członkowie KI mogą współtworzyć budżety celowe realizowane samodzielnie przez poszczególnych członków KI lub w ramach Koalicji.

8 Koalicja Instytucji lokalna reprezentacja interesu publicznego Po stworzeniu odpowiednich uregulowań prawnych KI może być stałą formą lokalnej reprezentacji interesu publicznego, a także kompetencji, które uzupełnią wiedzę i umiejętności władz samorządowych reprezentacją zinstytucjonalizowaną, a mimo to nie wymagającą tworzenia odrębnych budżetów. Nie byłby to zatem akt sprzyjający biurokratyzacji i etatyzacji życia społecznego, czego możnaby się najbardziej obawiać.

9 Projekt urbanistyczny Katalog dobrych praktyk ujawnia też potrzebę stworzenia uregulowań prawnych w zakresie projektowania urbanistycznego, w istocie projektowania przestrzeni publicznych, co zarazem prowadzić powinno do uruchomienia prawnej możliwości dokonywania zmian w planie miejscowym, właśnie ze względu na interes publiczny, bez powtarzania obecnej, pełnej procedury zmiany tego prawa. Projekt urbanistyczny stałby się w ten sposób elementem prawodawstwa lokalnego, określającego pożądany dla danego miasta, wsi i regionu zbiór relacji przestrzennych, formalnych, estetycznych pomiędzy obszarem funkcjonowania prawa własności i prawa publicznego.

10 Prawo publiczne reprezentowane przez projekt urbanistyczny opracowany dla określonej przestrzeni publicznej powinno być immanentną właściwością prawa własności, między innymi w zakresie dostosowania ogrodzenia lub innej artykulacji granicy nieruchomości, nasadzeń zieleni oraz ochrony spójności i ładu wizualnego w przestrzeni publicznej.

11 Jakość polskiej przestrzeni publicznej perspektywa prawna dr Maksymilian Cherka Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

12 Diagnoza stanu istniejącego Reakcja świętego prawa własności po okresie Polski Ludowej obostrzenie zasad władania gruntami oraz daleko idąca centralizacja procesów planowania przestrzennego socjalizacja terenów urbanizacyjnych, publicznoprawne panowanie nad nieruchomościami

13 Diagnoza stanu istniejącego reakcja prawa własności w planowaniu przestrzennym zasada wolności zabudowy art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym Konstytucja RP oraz jej interpretacja prowadzą do ukształtowania wolnościowego prawa zabudowy

14 Diagnoza stanu istniejącego Przestrzeń jako funkcja prawa własności przestrzeń nie stanowi wartości samoistnej, ale funkcję prawa własności wymiar publiczny ma jedynie ten obszar, który został zakwalifikowany jako przestrzeń publiczna art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

15 Potencjalne kierunki zmian normatywnych Reinterpretacja treści prawa własności każda przestrzeń ma wymiar publiczny art. 5 oraz art. 20 Konstytucji RP ograniczenia prawa własności składają się na jego treść i wyznaczają zakres uprawnień właściciela niejako od wewnątrz art. 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu

16 Potencjalne kierunki zmian normatywnych Reinterpretacja kategorii prawa publicznego normy te wyrażają interes państwa rzymskiego wyraża wskazane wartości podlegające ochronie prawnej ograniczenie aktywizmu sędziowskiego

17 Potencjalne kierunki zmian normatywnych W stronę zinstytucjonalizowanej partycypacji społecznej wmontowanie Koalicji instytucjonalnej w procedurę planistyczną inicjatywa prawodawcza odstępstwo planistyczne jako wynik działań Koalicji instytucjonalnej