Wiara to racjonalne ryzyko

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wiara to racjonalne ryzyko"

Transkrypt

1 Wiara to racjonalne ryzyko Z Richardem Swinburne em rozmawia Karol Kleczka Karol Kleczka: Jak postrzega Pan relację między wiarą i rozumem? Richard Swinburne: Aby wyjaśnić odrobinę tę sprawę, należy przeprowadzić pewną dystynkcję. Istnieje różnica między wiarą, że (believe that) Bóg istnieje, co jest treścią sądów wygłaszanych przez osoby wierzące, a czymś, co nazwałbym pokładaniem ufności (believe in) w Bogu, zawierzeniem Mu i prawdom przez Niego objawionym. Wydaje mi się, że pojęcie wiary niewłaściwie łączy się tylko ze słowami, z treścią wiary. Różne osoby zajmują rozmaite stanowiska w kwestii racjonalności i określenie swoich przekonań jako racjonalnych pociąga za sobą odmienne konsekwencje w wypadku różnych jednostek. Za podstawę racjonalności przyjmuję coś, co nazywam zasadą łatwowierności (principle of credulity). Mamy w zwyczaju wierzyć, że rzeczy są takie, jakimi je widzimy. Gdy patrzę na stół, to sądzę, że jest to stół, i ten sąd jest jak najbardziej racjonalny. Jeśli ktoś posiada głębokie wewnętrzne doświadczenie obecności Boga, to dla niego czymś zupełnie racjonalnym będzie przekonanie o tym, że Bóg istnieje, o ile nie natrafi na przeciwne świadectwo. Jednak wydaje mi się, że we współczesnym świecie niewielu wierzących posiada tak mocne doświadczenie. Oczywiście zdarzają się takie osoby, ale prawdopodobnie większość wierzących ma jakąś świadomość istnienia Boga, która nie jest tak niepodważalna. Dlatego w wielu wypadkach możemy mówić o częściowym doświadczeniu obecności Boga i naturalnej potrzebie większej liczby dowodów, aby utwierdzać się w wierze. O jakie dowody chodzi? Świadectwa na rzecz istnienia Boga mogą przybierać jedną z dwóch form. Pierwszą z nich jest świadectwo innych ludzi, ich doświadczeń, wskazówki przewodników duchowych. Jeśli wyobrazimy sobie sytuację średniowiecznego chłopa, w którego miejscu zamieszkania jedynym autorytetem był lokalny proboszcz, to czymś najbardziej racjonalnym było wierzenie jego opinii. Jednak w świecie 202 Pressje 2012, teka 29

2 współczesnym podobnie zresztą jak kiedyś funkcjonuje wiele rozmaitych przekonań. Ludzie formułują pod adresem chrześcijaństwa liczne zarzuty, konstruują argumenty, które opierają się na innych przekonaniach. W takiej sytuacji wierzący potrzebują racjonalnej argumentacji, która mogłaby zrównoważyć przeciwne, także racjonalne zarzuty. To są świadectwa drugiego rodzaju. Oczywiście ludzie różnią się poziomem wrażliwości intelektualnej. Niektórym wystarczają proste argumenty, inni potrzebują bardziej wyszukanych. Tak czy inaczej wydaje się, że współcześnie każdy, o ile nie posiada niepodważalnego doświadczenia obecności Boga oraz zdaje sobie sprawę z istnienia odmiennych tradycji religijnych, potrzebuje solidnej argumentacji, która nadaje się do wprowadzenia w debatę publiczną. Czymś irracjonalnym jest ignorowanie tej sytuacji i akceptacja ślepej wiary lub dogmatycznego ateizmu. Aby mówić o racjonalnym posiadaniu wiary, to znaczy pokładaniu ufności w Bogu i w tym, czego uczy nas chrześcijaństwo, potrzeba czegoś więcej niż tylko przyjęcia na ślepo przesłanek wiary. Nawet jeśli jesteśmy tylko częściowo przekonani o tym, że Bóg istnieje, musimy podobnie jak w logice, gdy prawdopodobieństwo wykazuje niewiele mniej niż połowę po prostu zawierzyć. Dlaczego jest to akt racjonalny? Z bardzo błahego powodu. Chcemy żyć najlepszym życiem, jakim możemy. Zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że najlepsze życie, jakim można żyć, to życie chrześcijańskie. Jeśli wierzysz, że istnieje Bóg i że to, co rzekł, jest prawdą, to najlepsze życie, jakie możesz przeżyć, będzie się opierać na chrześcijaństwie. Nawet jeśli wiesz, że istnieją pewne zarzuty przeciwko chrześcijaństwu, ale jednak chcesz żyć najlepszym życiem, to mimo wszystko bardziej racjonalnie będzie opierać się na przypuszczeniu, że Bóg jednak istnieje. Oczywiście istnieje tu pewne ryzyko, ale podjęcie go jest jak najbardziej racjonalne. Jeśli jesteś zupełnie przekonany, że raczej nie ma Boga, to czymś głupim byłoby zachowywać się tak, jakby istniał. Życie chrześcijanina wymaga poświęceń i modlitw. Głupio byłoby się poświęcać, jeśli tak naprawdę nie wierzy się, że warto. Z tego wynika, że racjonalność w wypadku wiary wiąże się z mocno subiektywnym czynnikiem, takim jak na przykład prywatna decyzja chrześcijanina o zawierzeniu akurat tej religii... Jest ona prywatna w sensie zaufania Bogu, wierzenia Mu. Nie wydaje mi się, aby wiara w treści religijne wiązała się z wyborem. Jestem przekonany, że zawierzenie jest odpowiedzią na wybór. Każdy, kto ufa pewnej tezie, opiera się na pewnym świadectwie, jakim dysponuje. Gdy opisywał Pan racjonalność wiary, wspomniał Pan o pluralizmie przekonań religijnych. Wydaje się, że wielość dyskursów religijnych determinuje pewien sposób uprawiania filozofii religii. Czy w epoce sekularyzacji filozofia powinna się posługiwać sztywnymi kryteriami racjonalności przekonań religijnych? Tak, jeśli skupimy się na wierze że, to z pewnością istnieją kryteria, na podstawie których oceniamy, która religia jest bardziej prawdopodobna. Naszym zadaniem jako filozofów jest porównywanie chrześcijaństwa z innymi religiami czy z ateizmem właśnie ze względu na obiektywne kryteria. Reprezentuje Pana analityczne podejście w filozofii religii. Jakie specyficzne Wiara to racjonalne ryzyko 203

3 cechy wyróżniają filozofię analityczną spośród pozostałych strategii w badaniu religii? Tradycja analityczna w filozofii religii sięga korzeniami do myślicieli średniowiecznych czy nawet Ojców Kościoła. Chodzi tu przede wszystkim o pewien rygor, który z pewnością reprezentowali niektórzy z dawnych filozofów. Dodatkowe zalety to jej jasność i wyczulenie na współczesne osiągnięcia nauk szczegółowych czy historii. Filozofia analityczna pozostaje dokładnie w tradycji św. Anzelma z Canterbury, św. Tomasza z Akwinu czy Jana Dunsa Szkota, a później zaś Johna Locke a czy Samuela Butlera. Oczywiście, dziś dysponujemy znacznie rozleglejszą wiedzą niż oni. Mamy także świadomość dawnych sporów filozoficznych, które obserwujemy dziś z pewnego dystansu. Jednak jeśli przyjrzeć się uważnie, stoimy przed tymi samymi pytaniami, co dawni filozofowie. Wielkie pytania ciągle czekają na próby odpowiedzi. Tym, co szczególnie nas odróżnia od dawnych filozofów, jest wiedza o tym, jak działa nauka. Wiemy, jak z jednej strony doświadczenie wpływa na wiarygodność teorii naukowych, a z drugiej jak teorie determinują treść doświadczenia. Świadomość kryteriów, które prowadzą do uznania teorii naukowych, pojawiła się w ostatnich stu latach. Nawet Leibniz czy Clarke nie potrafili tego dokładnie uchwycić. Ta świadomość konstytuuje paradygmat naszego myślenia. Dostarcza kryteriów, według których można oceniać nie tylko wielkie teorie naukowe dotyczące świata, lecz także te największe teorie, związane z czynnikiem religijnym. Stąd filozofia analityczna odwołując się do sztywnych kryteriów naukowości, daje lepsze rozeznanie również w płaszczyźnie religijnej. Pańskie pierwsze publikacje dotyczyły filozofii nauki, potem nagle stał się Pan jednym z czołowych filozofów religii. Wielkie pytania ciągle czekają na próby odpowiedzi Dokładniej rzecz biorąc, moje pierwsze dwie duże prace dotyczyły filozofii nauki. Gdy byłem studentem, nauki ścisłe tworzyły podstawowy paradygmat myślenia o świecie. To one dyktowały tempo filozofii. Zacząłem się zastanawiać, czy chrześcijaństwo może podlegać podobnym kryteriom ścisłości, co wyniki badań naukowych. Nie miałem szczególnego wykształcenia z filozofii nauki, lecz cenię sobie kilka stypendiów badawczych, dzięki którym mogłem się zająć studiami nad historią nauki. Byłem świadomy, że muszę w odpowiednim stopniu opanować naturę nauki, aby lepiej zrozumieć kryteria, którymi się posługuje. Ale to wszystko było tylko wstępem do filozofii religii. Tak było na przykład wtedy, gdy zajmowałem się teorią prawdopodobieństwa. Cały czas nurtowały mnie problemy religijne i dlatego pragnąłem zastosować do ich analizy narzędzia, które wydawały się niezawodne w innych dziedzinach. Często jednak można usłyszeć opinię, że podejście analityczne nie daje nam odpowiedzi na najbardziej podstawowe problemy egzystencjalne, z którymi stara sobie radzić filozofia kontynentalna. A to właśnie te problemy egzystencjalne prowadzą do religii. Faktycznie, tak często zaczyna się osobiste zaangażowanie w religię. Jeśli ktoś jest już pewien tego, że Bóg istnieje, oraz że dana religia głosi prawdę, zaczyna zadawać sobie pytania: Czy będę żył zgodnie 204 Richard Swinburne

4 z jej zasadami? Czy to tak ważne, by żyć dobrym życiem? Jeśli odpowiemy na te pytania twierdząco, kolejna kwestia brzmi: Jak reagować na własne problemy emocjonalne? Sama religia uczy, jak się modlić, ale też jakie przyjmować postawy. W tradycji chrześcijańskiej mamy instytucję przewodników duchowych. Jednak nie można się dostać do tej dziedziny, jeśli uprzednio nie zastanowimy się nad tym, jak działa świat sam w sobie. Gdy myślę o współczesnej filozofii religii, z łatwością odnajduję wielu myślicieli, którzy byli filozofami, a jednocześnie uważani byli za teologów. Jest tak w wypadku przedstawicieli Radykalnej Ortodoksji czy nawet Michaela Dummetta. Czy dostrzega Pan we współczesnej myśli ostre rozróżnienie pomiędzy filozofią religii a teologią? Jeśli zaś istnieje taka granica, to gdzie przebiega? Wydaje mi się, że nigdy nie było ostrego rozróżnienia między tymi dwiema dziedzinami. Filozofia jest zadawaniem wielkich pytań o to, jaki jest świat i co możemy o nim wiedzieć. Filozofia religii z kolei bada pewien podzbiór tych wielkich pytań. Teologia, choć pojmuje świat w trochę inny sposób, zajmuje się sposobem, w jaki chrześcijanie postrzegają świat i jego problemy. Samo pojęcie teologii dotyczy wielu innych rzeczy. Może zawierać w sobie argumentacje związane z podstawowymi sądami teologicznymi, które bywają wspólne filozofom i teologom. Obejmuje także badania historyczne na temat Chrystusa, jego życia i nauczania, dziejów pierwszych chrześcijan. Filozofia zajmuje się czymś bardziej ogólnym, fundamentalnym dla myślenia i opiera się na prostych doświadczeniach. Gdy zagłębimy się w badania historyczne, które moim Przyznam szczerze, że nie znam ruchu Radykalnej Ortodoksji zdaniem nie podpadają pod filozofię, to filozofia staje się pewnym sposobem, w jaki ujmujemy doświadczenie historyczne. Teologia dotyczy także sposobu wyrażania bardziej szczegółowych tez. Jednak nie trzeba wiele trudu, by zauważyć, że te dwie dziedziny w pewien sposób się na siebie nakładają. Ludzie bywają uważani za filozofów bądź teologów nie ze względu na problemy, które podejmują, ale najczęściej z uwagi na ich wykształcenie. Znam wielu współczesnych teologów, którzy zajmują się swoją dyscypliną o wiele gorzej niż wielu filozofów (śmiech), lecz mają znacznie większą wiedzę historyczną niż filozofowie, co stanowi pewną rekompensatę. Przyznam szczerze, że nie znam ruchu Radykalnej Ortodoksji, co wiąże się z moimi prywatnymi uprzedzeniami wobec filozofii inspirowanej myślą kontynentalną. Filozofia kontynentalna nie daje nam jasnych argumentów, które mogłyby rozjaśnić stanowisko, które zajmujemy. Ma niewątpliwą zaletę, jaką jest znakomity styl literacki, który doskonale przyciąga ludzi i pobudza ich zainteresowanie, odpowiadając na często bardzo osobiste i głębokie problemy. Jej zaletą nie jest argumentacja, lecz doskonałe wyrażenie miejsca człowieka w świecie. Nie bez znaczenia jest to, że sporo wielkich dzieł filozofii kontynentalnej jest także wielkimi dziełami literatury pięknej. Trudno coś takiego powiedzieć o pracach filozofów anglo-amerykańskich. Konsekwencją tego jest także wzbogacenie literatury, która umożliwia jasne widzenie pewnych postaw i wartości, stanowiących podstawę argumentów. Nie podziwiam Heideggera, który cały czas rozwodzi się nad śmiercią, ale być może Wiara to racjonalne ryzyko 205

5 pomaga on nam zobaczyć pewne aspekty sytuacji, w jakiej jesteśmy, które z kolei dają punkt wyjścia do rozważań o złu, życiu po śmierci i tym podobnych kwestiach. Jaką rolę odgrywa Pańskim zdaniem prywatna wiara myśliciela w argumentacji, którą przedstawia? Anzelm z Canterbury wspominał, że nawet przeprowadzenie dowodu na istnienie Boga nie pociąga za sobą wiary. Możemy mówić o argumentacji, która jest oparta na oczywistych przesłankach, niezależnie od tego, jakie kto ma przekonania. Jednak jeśli weźmiemy pod uwagę argumenty przeprowadzane z pozycji religijnych, to Nie nazywałbym go nawróceniem, tylko przejściem do Kościoła prawosławnego mają one zupełnie inne zadanie i oddziałują tylko na określonych ludzi. Jeśli zajmujemy się podstawowym pytaniem dotyczącym na przykład istnienia Boga, to winniśmy rozpocząć od przesłanek, które niejako zakładają punkt dojścia. Z drugiej strony, jeśli rozważamy teologiczne detale, to winniśmy się skupić na konsekwencjach, także tych drobnych, które z nich wynikają. Jest tak na przykład w sytuacji problemów moralnych, takich jak eutanazja czy aborcja. Jeśli ktoś pozostaje na gruncie szeroko pojętej tradycji chrześcijańskiej, to powinien się skupić na praktycznych konkluzjach teologicznych. Jeśli mogę sobie pozwolić na prywatne pytanie, to chciałbym zapytać o Pańskie nawrócenie na prawosławie, które dokonało się w 1995 roku. Jakie było podłoże Pańskiej decyzji? To zdarzenie ujmuję trochę inaczej. Nie nazywałbym go nawróceniem, tylko przejściem do Kościoła prawosławnego. Konwersja wiąże się ze zmianą przekonań, ja zaś właściwie nie zmieniłem swoich. Powody zmiany były głównie negatywne. Przez całe życie należałem do wyznania anglikańskiego. W młodości przyjmowałem nauczanie swojego Kościoła, który uznawał się w pewnym sensie za depozytariusza Objawienia. Następnie jednak zacząłem obserwować, że mój Kościół w dużej mierze zaczął przyjmować laicki punkt widzenia. Objawienie przestało odgrywać znaczącą rolę w jego sposobie myślenia i rozwiązywania problemów. Musiałem się przenieść. Ponieważ nie wierzę w dogmat nieomylności papieża, zawęziło to obszar poszukiwań. Uważam, że to ludzie tworzą Kościół, a Kościół wschodni mocno podkreśla tradycję apostolską, co wskazało na jedyny kierunek prawosławie. Nie zmieniłem więc żadnych przekonań. Kraków, 28 czerwca 2011 r. Co dalej? Po najwybitniejszym współczesnym analitycznym filozofie religii zabieramy głos my. 206

Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.

Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna. 2011-10-01 Plan wykładu 1 Filozofia średniowieczna a starożytna 2 3 Ogólna charakterystyka filozofii średniowiecznej Ogólna charakterystyka filozofii

Bardziej szczegółowo

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?

Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy

Bardziej szczegółowo

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży.

Ankieta. Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży. Ankieta Instrukcja i Pytania Ankiety dla młodzieży www.fundamentywiary.pl Pytania ankiety i instrukcje Informacje wstępne Wybierz datę przeprowadzenia ankiety w czasie typowego spotkania grupy młodzieżowej.

Bardziej szczegółowo

Rodzaje argumentów za istnieniem Boga

Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Rodzaje argumentów za istnieniem Boga Podział argumentów argument ontologiczny - w tym argumencie twierdzi się, że z samego pojęcia bytu doskonałego możemy wywnioskować to, że Bóg musi istnieć. argumenty

Bardziej szczegółowo

Chcę poznać Boga i duszę. Filozofowie o Absolucie

Chcę poznać Boga i duszę. Filozofowie o Absolucie Chcę poznać Boga i duszę Filozofowie o Absolucie W jaki sposób można poznać Boga? Jak poznać Kogoś, Kto pozostaje niewidzialny i niepoznawalny? Szukając argumentów na istnienie Boga Świat (np. Teoria Wielkiego

Bardziej szczegółowo

wiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z

wiecznie samotny, bo któreż ze stworzonych serc mogłoby nasycić Jego miłość? Tymczasem Bóg jest całą społecznością w wiecznym ofiarowywaniu się z TRUDNY TEMAT Nauczyliśmy się słuchać łatwych kazań. Wygłaszanych, jak to się mówi, pod publiczkę. Nieraz kokieteryjnych, zalotnych, brzdąkających w bardzo serdeczną i łatwą strunę budzenia miłości do bliźniego.

Bardziej szczegółowo

Koncepcja etyki E. Levinasa

Koncepcja etyki E. Levinasa Koncepcja etyki E. Levinasa Fragment wypowiedzi Jana Pawła II z: Przekroczyć próg nadziei : Skąd się tego nauczyli filozofowie dialogu? Nauczyli się przede wszystkim z doświadczenia Biblii. Całe życie

Bardziej szczegółowo

Zatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.

Zatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym. KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej

Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej Kryteria oceniania w klasie VI szkoły podstawowej Wymagania podstawowe: Ocena celująca: Uczeń posiada wiedzę wykraczającą poza program religii własnego poziomu edukacji. Zna obowiązujące modlitwy i mały

Bardziej szczegółowo

Piazza Soncino, Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013

Piazza Soncino, Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013 Tytuł oryginału Perché credo? Teksty Benedykta XVI Libreria Editrice Vaticana EDIZIONI SAN PAOLO s.r.l., 2012 Piazza Soncino, 5-20092 Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013 Konsultacja merytoryczna

Bardziej szczegółowo

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału

Bardziej szczegółowo

Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31)

Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31) Lekcja 5 na 4 listopada 2017 Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31) W dniu 31 października 1517 r. Marcin Luter zawiesił swoje dziewięćdziesiąt pięć

Bardziej szczegółowo

Czym jest religia i czy filozofia może ją badać. Problem wiary, rozumu i logiki Definicja religii

Czym jest religia i czy filozofia może ją badać. Problem wiary, rozumu i logiki Definicja religii Czym jest religia i czy filozofia może ją badać Problem wiary, rozumu i logiki Definicja religii Wiara i rozum Czy rozum potrafi udowodnić wszystkie prawdy religijne, czy tylko niektóre, czy może nie jest

Bardziej szczegółowo

ING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie.

ING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie. Pomarańczowy Kod ING to my wszyscy. A nasz cel to: wspieranie i inspirowanie ludzi do bycia o krok do przodu w życiu i w biznesie. Pomarańczowy Kod determinuje sposób, w jaki realizujemy powyższy cel określa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z ETYKI DLA KLAS IV- VIII. SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI Nr 162 W KRAKOWIE W ROKU SZKOLNYM

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z ETYKI DLA KLAS IV- VIII. SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI Nr 162 W KRAKOWIE W ROKU SZKOLNYM WYMAGANIA EDUKACYJNE Z ETYKI DLA KLAS IV- VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI Nr 162 W KRAKOWIE W ROKU SZKOLNYM 2018-2019 Opracowała: Renata Pulikowska 1 Na ocenę celującą uczeń: Wymienia

Bardziej szczegółowo

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE

ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE ODKRYWCZE STUDIUM BIBLIJNE EWANGELI JANA 6:44-45 Nikt nie może przyjść do mnie, jeżeli go nie pociągnie Ojciec, który mnie posłał, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Napisano bowiem u proroków: I będą

Bardziej szczegółowo

WSTĘP. Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10, 30).

WSTĘP. Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10, 30). WSTĘP Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10, 30). Wszyscy potrzebujemy ojca, tęsknimy za nim: dzieci i dorośli, mężczyźni i kobiety, świeccy i duchowni. Ojcostwo jest wpisane w każdą komórkę naszego ciała,

Bardziej szczegółowo

Chcielibyśmy bardziej służyć. Chcielibyśmy bardziej służyć

Chcielibyśmy bardziej służyć. Chcielibyśmy bardziej służyć Chcielibyśmy bardziej służyć Karol Białkowski: Witam serdecznie Piotra Nazaruka, dyrygenta, kompozytora i chyba można tak powiedzieć twórcę chóru Trzeciej Godziny Dnia? Piotr Nazaruk: Twórca to za dużo

Bardziej szczegółowo

Dlaczego chrześcijańskie wychowanie?

Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Dlaczego chrześcijańskie wychowanie? Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości Prz. 22,6 Rodzic w wychowaniu matka Anna poświęciła Samuela Bogu przed narodzeniem

Bardziej szczegółowo

dr Anna Mazur Wyższa Szkoła Promocji Intuicja a systemy przekonań

dr Anna Mazur Wyższa Szkoła Promocji Intuicja a systemy przekonań dr Anna Mazur Wyższa Szkoła Promocji Intuicja a systemy przekonań Systemy przekonań Dlaczego mądrzy ludzie podejmują głupie decyzje? Odpowiedzialne są nasze przekonania. Przekonania, które składają się

Bardziej szczegółowo

nego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych

nego wysiłku w rozwiązywaniu dalszych niewiadomych. To, co dzisiaj jest jeszcze okryte tajemnicą, jutro może nią już nie być. Poszukiwanie nowych Od Autora Rozwój jakiejkolwiek dziedziny wiedzy polega na umiejętności rozwiązywania jej niewiadomych i wyjaśniania często zawiłych zagadek. Cieszy nas pokonywanie kolejnych barier i zdobywanie coraz to

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi.

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I Ocena celująca Uczeń: twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY W KLASIE I twórczo rozwija uzdolnienia i zainteresowania, dzieląc się zdobytą wiedzą z innymi. reprezentuje klasę lub szkołę w parafii lub diecezji, np. poprzez udział w

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny na poziomie. i właściwie je uzasadnić?

Egzamin maturalny na poziomie. i właściwie je uzasadnić? Egzamin maturalny na poziomie podstawowym. Jak sformułować stanowisko i właściwie je uzasadnić? PODSTAWOWE INFORMACJE Rozprawka na poziomie podstawowym jest formą wypowiedzi pisemnej na podany temat, która

Bardziej szczegółowo

Pielgrzymka wewnętrzna. Podróż medytacyjna

Pielgrzymka wewnętrzna. Podróż medytacyjna Pielgrzymka wewnętrzna Podróż medytacyjna Laurence Freeman OSB Pielgrzymka wewnętrzna Podróż medytacyjna Przełożył Andrzej Ziółkowski Spis treści Koło modlitwy 9 Symbole podróży 23 Poziomy świadomości

Bardziej szczegółowo

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.

Dzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze. Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.

Bardziej szczegółowo

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Wiesław M. Macek Teologia nauki według księdza Michała Hellera Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego Warszawa 2010 Na początku było Słowo (J 1, 1). Książka ta przedstawia podstawy współczesnej

Bardziej szczegółowo

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l

SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU K r a k ó w, 1 7 l i s t o p a d a 2 0 1 4 r. P r z y g o t o w a ł a : A n n a K o w a l KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚCI COACHINGOWE: umiejętność budowania zaufania,

Bardziej szczegółowo

Jezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami).

Jezus przed swoim ukrzyżowaniem w modlitwie do Ojca wstawiał się za swoimi uczniami (i za nami). Lekcja 3 na 20 października 2018 A nie tylko za nimi proszę, ale i za tymi, którzy przez ich słowo uwierzą we mnie. Aby wszyscy byli jedno, jak Ty, Ojcze, we mnie, a Ja w tobie, aby i oni w nas jedno byli,

Bardziej szczegółowo

Wiara nadawanie dużego prawdopodobieństwa prawdziwości twierdzenia w warunkach braku wystarczającej wiedzy.

Wiara nadawanie dużego prawdopodobieństwa prawdziwości twierdzenia w warunkach braku wystarczającej wiedzy. Uważam, iż w publicystyce nawet tej bardziej naukowej nadużywany jest dosyć wieloznaczny termin wiara i to pomimo istniejących słów takich jak przekonanie lub przeświadczenie często bardziej adekwatnych

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wstęp 3.

SPIS TREŚCI. Wstęp 3. SPIS TREŚCI Wstęp 3 I. ROZWAŻANIA WSTĘPNE 23 1. Luteranizm i jego znaczenie dla filozofii 23 1.1. Główne założenia doktrynalne luteranizmu 24 1.2. Luter i filozofia 33 2. Reakcja na Reformację - racjonalizacje

Bardziej szczegółowo

UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA

UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY PRZECIW ISTNIENIU BOGA ARGUMENTY ATEISTYCZNE 1 1. Argument z istnienia zła. (Argument ten jest jedynym, który ateiści przedstawiają jako

Bardziej szczegółowo

Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk

Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece

Bardziej szczegółowo

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87

Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności

Bardziej szczegółowo

Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową.

Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową. Wymagania do przedmiotu Etyka w gimnazjum, zgodne z nową podstawą programową. STANDARDY OSIĄGNIĘĆ: Rozwój osobowy i intelektualny uczniów wynikający z ich uczestnictwa w zajęciach etyki podążając za przyjętymi

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności. Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

Bardziej szczegółowo

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych O CO CHODZI W TYM ARGUMENCIE Argument ten ma pokazać, że istnieje zewnętrzna przyczyna wszechświata o naturze wyższej niż wszystko, co

Bardziej szczegółowo

Dialektycy i antydialektycy. Filozofia XI w.

Dialektycy i antydialektycy. Filozofia XI w. Dialektycy i antydialektycy Filozofia XI w. Stanowiska Odrodzenie filozofii w XI w. rozpoczęło się od postawienia pytania o to, jak możemy poznać prawdy wiary. Czy możemy je w pełni zrozumieć przy pomocy

Bardziej szczegółowo

Filozofia I stopień. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia studiów

Filozofia I stopień. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia studiów Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 49/2015 Senatu UKSW z dnia 23 kwietnia 2015 r. Filozofia I stopień Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Filozofia dla I stopnia

Bardziej szczegółowo

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK

BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK BĄDŹ SOBĄ, SZUKAJ WŁASNEJ DROGI - JANUSZ KORCZAK Opracowała Gimnazjum nr 2 im. Ireny Sendlerowej w Otwocku Strona 1 Młodzież XXI wieku problemy stare, czy nowe, a może stare po nowemu? Co jest największym

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW

WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW ĆWICZENIA IV WPŁYW RELIGII I KULTURY NA ROZWÓJ WSPÓŁCZESNYCH PAŃSTW POJĘCIE RELIGII I KULTURY RELIGIA to zespół wierzeń dotyczących ludzkości i człowieka, związanych z nim zagadnień oraz form organizacji

Bardziej szczegółowo

Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu

Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu 3 WSTĘP 5 Wstęp Ankieta, w której brało udział wiele osób po przeczytaniu książki pt. Wezwanie do Miłości i zawartego w niej Apelu Miłości objawia tym, którzy tego nie wiedzieli, iż książka ta, wołanie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa

WYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty

Bardziej szczegółowo

Modułowe efekty kształcenia. BUDDYZM JAKO RELIGIA ŚWIATOWA 15 WY + 15 KW 3 ECTS Egzamin

Modułowe efekty kształcenia. BUDDYZM JAKO RELIGIA ŚWIATOWA 15 WY + 15 KW 3 ECTS Egzamin Nazwa kierunku studiów: Filozofia Specjalność: Kultury azjatyckie Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Profil kształcenia: ogólno akademicki Modułowe efekty kształcenia W wykazie uwzględniono

Bardziej szczegółowo

MODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli:

MODLITWA MODLITWA. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami. Legenda pozwoli Ci łatwo zorientować się w znaczeniu tych symboli: SPOTKANIE 8 MODLITWA MODLITWA Nauczyciel zebrał swoich uczniów i zapytał: -Skąd bierze początek modlitwa? Pierwszy uczeń odpowiedział: -Z potrzeby. Dla ułatwienia poszczególne zadania oznaczone są symbolami.

Bardziej szczegółowo

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz

Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży

Bardziej szczegółowo

I Z A B E L L A A N D R Z E J U K

I Z A B E L L A A N D R Z E J U K I Z A B E L L A A N D R Z E J U K bo bez przyjaciół nikt nie mógłby pragnąć żyć, chociażby posiadał wszystkie inne dobra; wszak i ci, którzy mają bogactwa, stanowisko i władzę, zdają się najbardziej potrzebować

Bardziej szczegółowo

Wzór na rozwój. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności

Wzór na rozwój. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności Kurs internetowy Wzór na rozwój Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności O projekcie Wzór na rozwój Wzór na rozwój. Nauki ścisłe odpowiadają na wyzwania współczesności to projekt edukacyjny

Bardziej szczegółowo

Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej

Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Maciej Olejnik Liturgia jako święta gra. Elementy teatralizacji w tzw. Mszy Trydenckiej Wprowadzenie: Przedmiotem mojej pracy jest problem przenikania świata teatru do katolickiej liturgii łacińskiej.

Bardziej szczegółowo

Mądrze ograniczać WYCHOWANIE MAŁEGO DZIECKA ELŻBIETA BEDNARZ

Mądrze ograniczać WYCHOWANIE MAŁEGO DZIECKA ELŻBIETA BEDNARZ Mądrze ograniczać WYCHOWANIE MAŁEGO DZIECKA ELŻBIETA BEDNARZ Czym są ograniczenia w życiu dzieci? Dzieci potrzebują normatywnych zasad i granic - Relatywizm w podejściu do wartości czy jasne zasady? Na

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz stylu komunikacji

Kwestionariusz stylu komunikacji Kwestionariusz stylu komunikacji Z każdego stwierdzenia wybierz jedno, które uważasz, że lepiej pasuje do twojej osobowości i zaznacz jego numer. Stwierdzenia w parach nie są przeciwstawne, przy wyborze

Bardziej szczegółowo

Każdy może zostać fundraiserem wywiad z Becky Gilbert z Deutscher Fundraising Verband

Każdy może zostać fundraiserem wywiad z Becky Gilbert z Deutscher Fundraising Verband Centrum KLUCZ w ramach realizacji projektu PWP OWES INSPRO rozwiązania ponadnarodowe prezentuje wywiad z Becky Gilbert z Deutscher Fundraising Verband, przybliżający dobre praktyki z zakresu zachodniego

Bardziej szczegółowo

Spór o filozofię chrześcijańską

Spór o filozofię chrześcijańską Dr Kazimierz Szałata UKSW Spór o filozofię chrześcijańską Wprowadzenie do debaty w Laboratorium wiary 26 września 2014 r w Płockim Domu Darmstadt Spór o filozofię chrześcijańską trwa od ponad dwudziestu

Bardziej szczegółowo

Ateizm. Czy ateista może być zbawiony?

Ateizm. Czy ateista może być zbawiony? Ateizm Czy ateista może być zbawiony? Podstawy biblijne Lecz kto się Mnie zaprze przed ludźmi, tego zaprę się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie (Mt 10, 33). Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem: Załącznik nr 1 do uchwały nr 445/06/2012 Senatu UR z dnia 21 czerwca 2012 roku EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW FILOZOFIA poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy absolwenta I stopień

Bardziej szczegółowo

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej

Uczeń spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, oraz: - wykazuje w jaki sposób powstała Biblia. - opisuje symbole Ewangelistów w sztuce sakralnej WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Religia klasa 5 : oceny dopuszczająca i dostateczna : oceny dobra, bardzo dobra, celująca Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: Aby uzyskać kolejną,

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. D. Wade Hands. Economic methodology is dead long live economic methodology: thirteen theses on the new economic methodology

Wprowadzenie. D. Wade Hands. Economic methodology is dead long live economic methodology: thirteen theses on the new economic methodology Economic methodology is dead long live economic methodology: thirteen theses on the new economic methodology D. Wade Hands Dominik Komar Wprowadzenie Sukces intensyfikacja badań na polu metodologicznym

Bardziej szczegółowo

Klasyfikacja światopoglądów

Klasyfikacja światopoglądów Bóg Wszechświat Klasyfikacja światopoglądów Zebranie obrazków i przemyśleń Jesień 2018 wojtek@pp.org.pl http://wojtek.pp.org.pl Klasyfikacja światopoglądów Od pewnego czasu przekonany jestem, że istnieją

Bardziej szczegółowo

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia.

Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy

Bardziej szczegółowo

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.

KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy

Bardziej szczegółowo

Składa się on z czterech elementów:

Składa się on z czterech elementów: Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś

Bardziej szczegółowo

Finansuj misjonarza w programie misja_pl. 1 Tymoteusza 5,18

Finansuj misjonarza w programie misja_pl. 1 Tymoteusza 5,18 Finansuj misjonarza w programie misja_pl 1 Tymoteusza 5,18 Kim jest Misjonarz? JEST NIM POJEDYNCZY CHRZEŚCIJANIN LUB MAŁŻEŃSTWO WIERZĄCYCH LUDZI, KTÓRZY ZA APROBATĄ SWOJEGO MACIERZYSTEGO ZBORU ZOSTALI

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. majkrzak_doktor_doktorow.indd :27:58

SPIS TREŚCI. majkrzak_doktor_doktorow.indd :27:58 SPIS TREŚCI Przedmowa... 5 Wstęp... 7 1. Okres średniowiecza... 9 2. Średniowieczna nauka... 12 3. Średniowieczne uniwersytety... 14 4. Scholastyka... 15 5. Pisanie dzieł... 18 6. Język scholastyczny...

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM

SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM Tydzień wprowadzający Bóg nas "...wezwał świętym powołaniem nie na podstawie naszych czynów, lecz stosownie do własnego postanowienia i łaski, która nam dana została w

Bardziej szczegółowo

FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY

FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMAT PUNKTOWANIA MAJ 2014 2 Egzamin maturalny z filozofii Część I (20 punktów) Zadanie 1. (0 3) Obszar standardów

Bardziej szczegółowo

Osoba podstawą i zadaniem pedagogiki. Izabella Andrzejuk

Osoba podstawą i zadaniem pedagogiki. Izabella Andrzejuk Osoba podstawą i zadaniem pedagogiki Izabella Andrzejuk Plan wystąpienia 1. Człowiek jako osoba 1. Relacje osobowe 2. Istota wychowania 1. Znaczenie relacji osobowych w wychowaniu 3. Pedagogika, filozofia

Bardziej szczegółowo

KONSPEKT KATECHEZY SZAWLE! SZAWLE! DLACZEGO MNIE PRZEŚLADUJESZ?. O PRZEŚLADOWANIU CHRZEŚCIJAN W EGIPCIE

KONSPEKT KATECHEZY SZAWLE! SZAWLE! DLACZEGO MNIE PRZEŚLADUJESZ?. O PRZEŚLADOWANIU CHRZEŚCIJAN W EGIPCIE KONSPEKT KATECHEZY SZAWLE! SZAWLE! DLACZEGO MNIE PRZEŚLADUJESZ?. O PRZEŚLADOWANIU CHRZEŚCIJAN W EGIPCIE klasy IV-VI szkoły podstawowej Oprac. Ks. Łukasz Skolimowski Warszawa 2012 Przeznaczenie: Szkoła

Bardziej szczegółowo

1. Badania jakościowe 2. Etnografia 3. Istota badań etnograficznych 4. 3 zasady metodologiczne badań 5. 3 etapy doboru próby w badaniach 6.

1. Badania jakościowe 2. Etnografia 3. Istota badań etnograficznych 4. 3 zasady metodologiczne badań 5. 3 etapy doboru próby w badaniach 6. 1. Badania jakościowe 2. Etnografia 3. Istota badań etnograficznych 4. 3 zasady metodologiczne badań 5. 3 etapy doboru próby w badaniach 6. Elementy badań 7. Raport etnograficzny 8. Przykłady 9. Podsumowanie

Bardziej szczegółowo

METODA MEDYTACJI IGNACJAŃSKIEJ

METODA MEDYTACJI IGNACJAŃSKIEJ METODA MEDYTACJI IGNACJAŃSKIEJ Zaczynamy rekolekcje ignacjańskie, inaczej mówiąc Ćwiczenia Duchowne, wg metody św. Ignacego. Ćwiczenia duchowne, jak mówi św. Ignacy to: wszelki sposób odprawiania rachunku

Bardziej szczegółowo

Anna Głąb HISTORIA FILOZOFII DZIEJE FILOZOFICZNEGO ZDZIWIENIA

Anna Głąb HISTORIA FILOZOFII DZIEJE FILOZOFICZNEGO ZDZIWIENIA Anna Głąb HISTORIA FILOZOFII DZIEJE FILOZOFICZNEGO ZDZIWIENIA Filozofia? Co to takiego? I potknąłeś się o samego siebie? Kim jestem? Dlaczego istnieję? Co to jest dusza? Czy to możliwe, że moje życie

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus WSHiG Karta przedmiotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka i Rekreacja Obsługa Ruchu Turystycznego, Hotelarstwo i Gastronomia, Zarządzanie i Marketing w Hotelarstwie, Gastronomii,

Bardziej szczegółowo

Przewodnik modlitewny dla zabieganego człowieka

Przewodnik modlitewny dla zabieganego człowieka Przewodnik modlitewny dla zabieganego człowieka przykład modlącego się św. Pawła Spotkanie Wspólnotowe Poznań, 4 czerwca 2018 rok 1 2 Misja św. Pawła Paweł, sługa Chrystusa Jezusa, z powołania apostoł,

Bardziej szczegółowo

Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ?

Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ? Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ? Relacja między nauką i religią jest dość złożona. Wyrazem tego jest debata pomiędzy nauką i religią, w której szczególnie w przeszłości było wiele pasji

Bardziej szczegółowo

Program Coachingu dla młodych osób

Program Coachingu dla młodych osób Program Coachingu dla młodych osób "Dziecku nie wlewaj wiedzy, ale zainspiruj je do działania " Przed rozpoczęciem modułu I wysyłamy do uczestników zajęć kwestionariusz 360 Moduł 1: Samoznanie jako część

Bardziej szczegółowo

SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE

SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE Typy szkół ponadgimnazjalnych Do wyboru są trzy typy szkół ponadgimnazjalnych: 1. liceum ogólnokształcące (LO) 2. technikum (T) 3. zasadnicza szkoła zawodowa (ZSZ) Każdy typ szkoły

Bardziej szczegółowo

Wiedza. Znać i rozumieć ulubione metody uczenia się, swoje słabe i mocne strony, znać swoje. Umiejętności

Wiedza. Znać i rozumieć ulubione metody uczenia się, swoje słabe i mocne strony, znać swoje. Umiejętności ZDOLNOŚĆ UCZENIA SIĘ Zdolność rozpoczęcia procesu uczenia się oraz wytrwania w nim, organizacja tego procesu, zarządzanie czasem, skuteczna organizacja informacji - indywidualnie lub w grupie. Ta kompetencja

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych

Kryteria oceniania z religii. w zakresie 1 klasy technikum. opracowane na podstawie materiałów katechetycznych Kryteria oceniania z religii w zakresie 1 klasy technikum opracowane na podstawie materiałów katechetycznych W Kościele z serii Drogi świadków Chrystusa podręcznik nr AZ-41-01/10-KR-1/12 do nauczania religii

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum

Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. Kim jestem? 2. Uzupełnia zdobytą na 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji

Bardziej szczegółowo

Język polski kwiecień

Język polski kwiecień Język polski kwiecień Klasa III Słowa na czasie 3, rozdział VIII Wymogi podstawy programowej: charakterystyka literatury popularnej; cechy powieści kryminalnej; stylizacja w utworach literackich. Zadania

Bardziej szczegółowo

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem

Jesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA

EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie EGZAMIN MATURALNY 2013 FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY Kryteria oceniania odpowiedzi MAJ 2013 2 Zadanie 1. (0 4) Obszar standardów Opis wymagań Znajomość i rozumienie

Bardziej szczegółowo

PRACA Z PRZEKONANIAMI

PRACA Z PRZEKONANIAMI PRACA Z PRZEKONANIAMI Czym są przekonania i jak wpływają na Ciebie? Przekonania są tym, w co głęboko wierzysz, z czym się identyfikujesz, na czym budujesz poczucie własnej wartości i tożsamość. Postrzegasz

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: TURYSTYKA HISTORYCZNA

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: TURYSTYKA HISTORYCZNA Załącznik nr 18 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r., wprowadzony Uchwałą nr 6/2014 Senatu UPJPII z dnia 20 stycznia 2014 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH)

Bardziej szczegółowo

I. Ty ścieżkę życia mi ukażesz

I. Ty ścieżkę życia mi ukażesz Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERAŁU W KLASACH LO (zgodny z programem nauczania nr AZ-4-0/). Ty ścieżkę życia mi ukażesz MESĄC LCZBA GODZN TREŚC NAUCZANA WYNKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY. Ukochani

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Załącznik nr 2 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: HISTORIA Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem!

Proszę bardzo! ...książka z przesłaniem! Proszę bardzo!...książka z przesłaniem! Przesłanie, które daje odpowiedź na pytanie co ja tu właściwie robię? Przesłanie, które odpowie na wszystkie twoje pytania i wątpliwości. Z tej książki dowiesz się,

Bardziej szczegółowo

Opis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF

Opis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF Opis wymaganych umiejętności na poszczególnych poziomach egzaminów DELF & DALF Poziom Rozumienie ze słuchu Rozumienie tekstu pisanego Wypowiedź pisemna Wypowiedź ustna A1 Rozumiem proste słowa i potoczne

Bardziej szczegółowo

Filozofia człowieka. Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje

Filozofia człowieka. Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje Filozofia człowieka Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje Spotkanie źródłem poznania i nauk POZNAWANIE 2 Jedność doświadczenia filozoficznego Filozofia nauką o zasadach ( principia) Do wiedzy o

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA PODSTAWOWA W KOCZANOWIE

SZKOŁA PODSTAWOWA W KOCZANOWIE SZKOŁA PODSTAWOWA W KOCZANOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII DLA KLASY I ROK SZKOLNY 2015/16 OCENA CELUJĄCA Uczeń nie tylko spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, ale posiada wiedzę wykraczającą poza

Bardziej szczegółowo

Panorama etyki tomistycznej

Panorama etyki tomistycznej Panorama współczesnej etyki tomistycznej w Polsce Artur Andrzejuk Ramy organizacyjne organizacyjne 1946 - Wydział Filozoficzny KUL J. Keller, W. Bednarski, K. Wojtyła, T. Styczeń, A. Szostek. J. Gałkowski,

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: STUDIA HISTORYCZNO-SPOŁECZNE

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH) NA KIERUNKU: STUDIA HISTORYCZNO-SPOŁECZNE Załącznik nr 16 do Uchwały nr 21/2012 Senatu UPJPII z dnia 21 maja 2012 r., wprowadzony Uchwałą nr 6/2014 Senatu UPJPII z dnia 20 stycznia 2014 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA (LICENCJACKICH)

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ TEOLOGICZNY UMK Program ramowy Studia doktoranckie (rok I i II) Specjalność: teologia fundamentalna i dogmatyczna

WYDZIAŁ TEOLOGICZNY UMK Program ramowy Studia doktoranckie (rok I i II) Specjalność: teologia fundamentalna i dogmatyczna WYDZIAŁ TEOLOGICZNY UMK Program ramowy Studia doktoranckie (rok I i II) Specjalność: teologia fundamentalna i dogmatyczna Wydział prowadzący studia doktoranckie: Nazwa studiów doktoranckich Wydział Teologiczny

Bardziej szczegółowo

Tytuł jednostki Treści Wymagania uczeń potrafi Nabywane postawy Uwagi

Tytuł jednostki Treści Wymagania uczeń potrafi Nabywane postawy Uwagi Rozkład materiału do podręcznika W rodzinie dla 3 klasy liceum oraz 4 technikum zgodnego z Programem nauczania religii nr AZ-4-01/10 (liceum) oraz AZ-6-01/10 (technikum) Grupa tematyczna Tytuł jednostki

Bardziej szczegółowo

George Berkeley (1685-1753)

George Berkeley (1685-1753) George Berkeley (1685-1753) Biskup Dublina Bezkompromisowy naukowiec i eksperymentator Niekonwencjonalny teoretyk poznania Zwalczał ateizm Propagował idee wyższego szkolnictwa w Ameryce Podstawą badań

Bardziej szczegółowo

FILOZOFIA, semestr zimowy 2014/2015

FILOZOFIA, semestr zimowy 2014/2015 PROGRAM STUDIÓW II STOPNIA W ROKU AKADEMICKIM 2014/2015 FILOZOFIA, semestr zimowy 2014/2015 SEMESTR ZIMOWY 1. Kierunki filozoficzne i nurty etyczne - Wybrane zagadnienia 30 30 e/zo 3 3 6 2. Przyrodnicze

Bardziej szczegółowo

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego

W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy

Bardziej szczegółowo

166 Wstęp do statystyki matematycznej

166 Wstęp do statystyki matematycznej 166 Wstęp do statystyki matematycznej Etap trzeci realizacji procesu analizy danych statystycznych w zasadzie powinien rozwiązać nasz zasadniczy problem związany z identyfikacją cechy populacji generalnej

Bardziej szczegółowo

Religia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne.

Religia. wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. ks. Zbigniew Paweł Maciejewski Religia wolność czy zniewolenie? Odrzuć wszystko, co sprzeciwia się wolności i poznaj to, co najbardziej człowiekowi potrzebne. Wydawnictwo NATAN Lublin 2013 Copyright by

Bardziej szczegółowo