Roman Łyczywek Biografie adwokackie w tomach IX-XIII "Polskiego Słownika Biograficznego" Palestra 13/4(136), 19-23

Transkrypt

1 Roman Łyczywek Biografie adwokackie w tomach IX-XIII "Polskiego Słownika Biograficznego" Palestra 13/4(136),

2 N r 4 (136) B io g r a fie a d w o k a c k ie w P o ls k im S ło w n ik u B io g r a fic z n y m 19 Otóż w toczącej się spraw ie o odtw orzenie akt sądow ych sąd w ezw ał adw okata do złożenia przez niego jego osobistych notatek. Wobec tego że notatk i te zaw ierały dane dotyczące nie tylko tej ko n kretn ej spraw y, adw okat uznał, że u jaw nienie pew nych okoliczności mogłoby godzić w interesy jego klienta, a to tym bardziej, że te dodatkow e dane nie łączyły się z tą spraw ą. Z tego w zględu adw okat nie zastosow ał się do w ezw ania sądowego i zwrócił się do w ładz k o r poracyjnych o w yjaśnienie pow stałych w ątpliw ości. W spraw ie tej adw okat działał przede w szystkim w obronie zagrożonych praw jego klienta. Słusznie uw ażał, że uczynienie czegokolwiek, co będzie godzić w in teresy klienta, poderw ie nie tylko zaufanie obyw atela do instytucji obrony, ale w ostatecznym efekcie ograniczy konstytucyjne praw o obyw atela do obrony. Bo przecież obrona praw obyw atela m a być obroną rzeczywistą, a nie pozorowaną. ROMAN ŁYCZYWEK Biografie adwokackie w łom ach IX XIII Polskiego Słownika Biograficznego Polski Słow nik Biograficzny jest pom nikow ym w ydaw nictw em, którego p u b likację rozpoczęła w r Polska A kadem ia Umiejętności. Po w ojnie podjęto powyższe w ydaw nictw o w r i obecnie w ydaje Słow nik Polska A kadem ia N auk. W ydane dotychczas tom y Słow nika obejm ują dane do litery K. W Słow niku zam ieszczane są dane biograficzne (oraz bibliograficzne i ikonograficzne) dotyczące Polaków i cudzoziemców związanych z Polską, jeżeli osoby te odgryw ały w życiu polskim godną zaznaczenia rolę (pozytywną lub negatyw ną). Poza tym jedyną k w alifikacją do zam ieszczenia życiorysu jest... śm ierć boh atera biografii do chw ili publikow ania odpow iedniego (ze w zględu na daną literę) zeszytu Słownika. Obecnie ukazują się 3 zeszyty Słow nika rocznie. Łatwo w ięc domyślić się, że między rozpoczęciem w ydaw nictw a a jego zakończeniem upłynie zapew ne okres około 60 lat, co zm usi redakcję Słow nika do w ydania obszerniejszych uzupełnień, dotyczących przede w szystkim tych osób, które zm arły w okresie publikow ania Słow nika. B iografie ogłaszane w Słow niku m ają ch a rak te r syntetyczny, jednakże charakteryzują dość szczegółowo rolę danej jednostki w życiu polskim, w skazując jednocześnie dość w yczerpująco źródła, w których m ożna znaleźć dalsze, bardziej szczegółowe inform acje o opisyw anej osobie. N ie trzeb a bliżej uzasadniać, że Słow nik stanow i bezcenną pomoc przy.studiach historycznych i pracach biograficznych. Studium Słow nika daje również inne możliwości obserw acyjne. W szczególności na podstaw ie danych Słow nika m ożna sobie w yrobić pew ien pogląd o ch arakterze i roli poszczególnych pokoleń

3 20 Roman Ł y c zy w ek N r 4 (136) w życiu polskim. M ożna również n a podstaw ie Słow nika w yciągać w nioski ogólniejszej n atu ry co do roli określonych zawodów w poszczególnych okresach historii Polski. Żeby w nioski te m iały stosow ną dokum entację oraz żeby mogły one być p ra widłowe, należy zakładać oczywiście, że dobór osób zamieszczanych w Słow niku będzie rów nie w nikliw y w stosunku do przedstaw icieli w szelkich środowisk, a więc regionalnych, zawodowych itp. oraz że próg w ym agań niezbędnych do um ieszczenia określonych osób w Słow niku będzie jednolity. N iezwykle poważny skład redakcji Słow nika nie pozw ala tu mieć w iększych obaw pod tym w zględem, jednakże ogrom m ateriału i trudności w jego g rom a dzeniu (w żadnym narodzie chyba nie w iększe niż u Polaków) uzasadniają celowość analizy opublikow anych w Słow niku m ateriałów przez różne określone środow iska (szczególnie środow iska zawodowe o dużych tradycjach) oraz konieczność w ypow iedzenia się co do tego, czy nie nastąpiły w Słow niku pew ne opuszczenia, k tóre pow inny być uzupełnione w ostatniej fazie publikacji. Podobną analizę m a teriałów Słow nika podjęło już szereg środow isk zaw odowych (m. i. czynił to w stosunku do ekonom istów prof. E dw ard Taylor). Od tak iej pracy nie pow inni się uchylać także adw okaci, ty m bardziej że adw o k a tu ra daw niej stanow iła dość zam knięty zawód, do którego osoby trzecie nie zawsze znajdow ały dostateczny w gląd, a nadto dlatego, że w składzie red ak cy j nym S łow nika n ie m a żadnego adw okata.. Myślę, że celowości takiej pracy nie będę potrzebow ał szerzej uzasadniać. W ystarczy, że w spom nę tylko, iż przy publikow aniu w r danych biograficznych dotyczących litery D pom inięto w Słow niku osobę T eodora D uracza. Analiza danych dotyczących w szystkich w ydanych do tej chwili trzynastu tom ów Słow nika przekracza ram y niniejszej publikacji. O graniczam się więc w niej tylko do pow ołania pew nych danych w granicach od IX do X III tomu w łącznie. Biorę przy tym pod uw agę, że inform acje personalne dotyczące życiorysów adw okackich publikow anych w P olskim Słow niku Biograficznym po w o j nie (do początku tom u IX) zostały zam ieszczone w B ibliografii A dw okatury P olsk iej, opracow anej przez Zofię Czaykow ską a w ydanej w r przez W ydaw nictw o Praw nicze w form ie w kładki do P alestry. W tym sensie więc arty k u ł niniejszy stanow i jak by kontynuację danych zebranych przez Zofię Czaykowską. W alfabetycznej kolejności Polski Słow nik Biograficzny zaw iera w tom ach IX (zeszyt 2) X III (zeszyt 4) dane biograficzne dotyczące następujących adw o katów : GUMPLOW ICZ L udw ik ( ), adw. w K rakow ie. M ało chyba kto wie, że św iatow ej sław y socjolog był rów nież przez 3 la ta adw okatem. HADZIEW ICZ P io tr (zm. 1782), p atro n w L ublinie, publicysta. HARTGLAS M aksym ilian A polinary ( ), adw. w Siedlcach, poseł. HEBDZYŃSKI Ja n ( ), adw. w W arszaw ie, m inister spraw iedliw ości. HEFERN R obert ( ), adw. w e Lwowie, Niemiec, skazany w r na k arę śm ierci za polską działalność niepodległościową. HERSZTAL S am uel ( ), adw. w e Lwowie, działacz PPS. H IBL Józef (zm. 1909) adw. w Jaw orow ie, au to r prac praw niczych, działacz społeczny.

4 N r 4 (136) B io g ra fie a d w o k a c k ie w P o ls k im S ło w n ik u B io g ra fic z n y m, 21 HIGERSBERGER Józef ( ), adw. w W arszawie, m in. spraw iedliw ości. HILAROW ICZ Tadeusz ( ), adw. w L o d a, prof. U J, WWP, UŁ i in. HŁASKO S tanisław ( ), adw. w P etersburgu, pisarz, red ak to r. HOROW ITZ Leon ( ), adw. w K rakow ie, członek R ady M iejskiej. HOW ORKA M ichał ( ), adw. w Poznaniu, działacz polityczny, autor p rac praw niczych, zginął w Oświęcimiu. IW ASZKIEW ICZ G rzegorz (2. poł. XVI w. 1636), adw. w e Lwowie. JACKOW SKI A leksander ( ), adw. w W arszaw ie, prof. WSH, czł. Kom. Kod., au tor p rac praw niczych. JACKOW SKI Ignacy (zm. 1873), adw. w N ow ogródku, poeta. JA K UBO W SKI F austyn ( ), adw. i w iceprezydent m. K rakow a. JA K UBO W SKI Józef ( ), adw. w Tarnow ie, podróżnik, dyr. M uzeum. JA N ECK I Em il (zm. 1878), adw. w Poznaniu, poseł, obrońca polityczny. JA N IC K I S tanisław ( ), adw. w G dyni i Bydgoszczy, pow staniec śląski, dział. Zetu. JA N KO W SK I Czesław ( ), adw. w W arszawie, apl. S tanisław a Patka. JA N KO W SK I Józef ( ), adw. w K rakow ie, prof. UJ. JA RO CIŃ SK I B ohdan ( ), adw. w W arszawie, kom andor-por. m aryn. JA SIŃ SK I K azim ierz ( ), adw. w W arszawie, literat. KABAT Leon ( ), adw. w e Lwowie, prof. i rektor Uniw. Lwowskiego. ^ KAC L ejb ( ), adw. w W ilnie i W arszawie, obr. polityczny. KA HL W ilhelm ( ), adw. w K rakow ie, redaktor, w ięzień O ranienburga. K AM IEŃSKI Tadeusz ( ), adw. w Łodzi, dział, społeczny. K AM IEŃSKI W incenty (1768 po 1811), adw. w L ublinie, literat. K A M IŃ SKI Ja n ( ), adw. w W arszawie, literat, uczestnik pow stania 1863 r. K AŃSKI M ikołaj ( ), adw. w K rakow ie, p anslaw ista, uczestnik pow stania chochołowskiego, poseł. KARNIOL M aurycy ( ), adw. w W arszawie, dział. PPS, publicysta. KARNOW SKI Ja n ( ), adw. w Toruniu, literat, uczestnik pow stania w ielkopolskiego. K A R PIŃ SK I A leksander ( ), adw. w L ublinie, spiskowiec, w ięzień poi. K A RPIŃ SK I A ntoni ( ), adw. w Gnieźnie, działacz niepodległościowy. K A R PIŃ SK I Józef ( ), adw. w W arszawie, w ięzień polityczny. KARW OW SKI G rzegorz ( ), adw. w L ublinie, dział, społeczny, bibliofil. KASSERN Tadeusz ( ), adw. w Poznaniu, dyplom ata, m uzyk. KASZNICA S tanisław Józef ( ), adw. w Poznaniu, działacz NSZ. KAUZIK S tanisław ( ), adw. w W arszawie, publicysta, dyr. Dep. Inf. D elegatury Rządu w czasie II w ojny św iatow ej.' KECKEBART Ja n ( ), adw. w G dańsku, syndyk m iejski. KEM PNER G abriel ( ), adw. w W arszaw ie, literat, k ry ty k teatralny. K IER SK I K azim ierz ( ), adw. w W arszawie, działacz polityczny, p u blicysta. K IJE Ń SK I S tanisław ( ), adw. w W arszaw ie, obrońca polityczny. KLIM ECKI S tanisław ( ), adw. w K rakow ie, w iceprezyd. m. K rakow a. KLIM ECKI S tefan1 ( ), apl. adw. w Jędrzejow ie, rozstrzelany przez Niemców, działacz niepodległościowy.

5 22 Roman Ł y czyw ek N r 4 (136) K LUCKI E rnest ( ), adw. w Cieszynie, skazany n a śm ierć i ułaskaw iony potem, założyciel Tygodnika Cieszyńskiego i Czytelni P olskiej, kom endant G w ardii N arodow ej w 1848 r., b urm istrz Cieszyna. KNOLL L u cjan ( ), adw. w K ijow ie, prezes Rady A dw okackiej, prezes polskiego klubu Ogniwo w Kijow ie. KOBYLAŃSKI P io tr ( ), adw. w W arszaw ie, członek Rządu N arodow ego i p ro k u ra to r T rybunału Rew olucyjnego w 1863 r., skazany na śm ierć i ułaskaw iony potem, zm arł na zesłaniu na Syberii. KOBY LIŃ SK I S tanisław ( ), adw. w Z abrzu, w 1918 r. przew. Pol. Rady Lud. w Z abrzu, senator RB. KOCZANOW ICZ M ieczysław ( ), adw. w K ielcach, potem sędzia SN, czł. K om isji K odyfikacyjnej. KOCZYŃSKI M ichał ( ), adw. i prof. UJ. K O JSIEW ICZ F erdy nand ( ), adw. w K rakow ie, dr p raw a i m edycyny, prof. UJ. KOLSZEW SKI K onrad ( ), adw. w Poznaniu, potem prezes Sądu A pelacyjnego, ekspert D elegacji P olskiej w P aryżu 1919 r. KON P io tr ( ), adw. w Łodzi, czł. K oła O brońców Polit. w 1905 r. KONARSKI L udw ik ( ), adw. w P aryżu, syn polskiego g enerała z 1831 r., potem w iceprezydent p refek tu ry w Dep. Moza. KONIC H en ry k ( ), adw. w W arszaw ie, prof. UW, prezes NRA, autor w ielu p rac z zakresu cyw ilistyki, czł. prezydium K om isji K odyfikacyjnej. KONIC Ja n ( ), adw. w W arszaw ie, red. G azety Sądow ej W arszaw skiej. KONOPACKI Szymon ( ), adw. w Żytom ierzu, pam iętnikarz. KONOPKA-SUROW ICZ A ntoni ( ), adw. w W arszawie, członek K PP, potem prof. Politechniki Ś ląskiej i UŁ. T rudno byłoby już dziś w sposób bardziej kom petentny w ypow iadać się co do ew entualn y ch braków, jakie by m ożna w y tk nąć Słow nikow i w zakresie życiorysów adw okackich w om aw ianym fragm encie Słow nika. Ale już teraz podniósłbym w te j m aterii następ ujące zastrzeżenia. 1) om aw iając w IX tom ie życiorys Ja ck a Gudrajeżyka (ur. 1801), nie w spom niano o tym, że G udrajczyk był w K rakow ie koncypientem adw o kackim, a n astępnie aplikow ał w W arszaw ie u adw. H enryka K rajew skiego (m inistra sp raw zagranicznych w pow stańczym rządzie T raugutta). W spom ina o tym w pam iętniku swym W incenty Pol; ponadto bliższe dane o G u- drajczyku zaw iera praca: N urty lew icow e w dobie polskich pow stań n a rodow ych , W rocław 1961; 2) pom inięto w Słow niku osobę F ranciszka Józef J e c k e 1 a, adw. w e Lw o w ie lu b P rzem yślu ( ), au to ra H istorii literatu ry polskiej (G etynga 1796) oraz pracy pt. O Polsce, jej dziejach i konstytucji (Lwów 1819). W spom ina o nim W ładysław Zaw adzki w Pam iętnikach życia literackiego w G alicji, K raków 1964; 3) pom inięto w Słow niku H erm ana H e i n a (druga połow a X IX w.), deputa ta przy Sądzie G łównym w K ijow ie, a następnie adw okata w Irk u c ku, czynnego w życiu m iejscow ej Polonii;

6 N r 4 (136) P o ls k ie W y d a w n ic tw o P r a w n ic z e w la ta c h o k u p a c ji h itle r o w s k ie j 23! ) ) pom inięto również S tanisław a Kietlińskiego, tow arzysza zesłania n a teren ie zabajkalskim B enedykta Dybowskiego (ok r.), a następnie adw okata w W arszawie. O obu są w zm ianki w P am iętniku Iw ańskich; 5) om aw iając życiorys K azim ierza Konopki ( ), Słow nik nie w spom ina o tym, że przed swoim skazaniem na em igrację przez N ajw yższy Sąd K rym inalny w okresie pow stania kościuszkowskiego (za naw oływ anie do w ieszania zdrajców bez sądu) był on z zaw odu aplikantem adw okackim. Byłoby rzeczą bardzo pożądaną, żeby poszczególne izby adw okackie zainteresow ały się historią adw o k atu ry n a sw oim terenie. W ynikiem takiego zainteresow ania stałyby się na pew no także zbiory szczegółowych danych biograficznych w ybitnych przedstaw icieli adw okatury na danym terenie. D ane te (ew entualnie za pośrednictw em N aczelnej R ady A dw okackiej i jej K om isji Problem ow ej) można by przekazać red ak cji Słow nika Biograficznego jako m ateriał zarów no do to m ów opracow yw anych obecnie, jak i do tom ów pozostałych pod kątem w idzen ia ich uzupełnienia w przyszłości. G rom adzenie tego typu inform acji w ydaje się naw et m oralnym obowiązkiem ak tu aln eg o pokolenia adw okatury w stosunku do poprzednich pokoleń adw okackich. Zachęta ta m a w szczególności zastosow anie do tych izb adw okackich, które m ają za sobą dłuższe trad y cje pracy samorządowej.^ WITOLD BAYER Polskie W ydawnictwo Prawnicze w latach okupacji hitlerowskiej (Wspomnienia) Wstęp W ydawnictwo P raw nicze, pow stałe i rozw ijające się w Polsce Ludowej, w ielce już zasłużone w krzew ieniu k u ltu ry praw nej w społeczeństwie budującym socjalizm, urzeczyw istnia ideę w iodącej instytucji wydaw niczej w dziedzinie pra- w oznaw stw a. Ideę, k tóra dw adzieścia sześć la t tem u, w okresie okupacji h itlerow skiej, zjednoczyła m yśli i dążenia przedstaw icieli nauki praw a i zespołu działaczy w konspiracyjnie założonym i działającym Polskim W ydaw nictwie P raw niczym (P.W.P.). R ynek w ydaw nictw praw niczych w latach cechow ały b rak p ro g ram u i długofalow ej polityki piśm ienniczej, rozdrobnienie środków finansow ych