ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE
|
|
- Elżbieta Urban
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 3 (48), 5 15 SYLWIA BONIN ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE S t r e s z c z e n i e Zastosowanie komórek immobilizowanych w fermentacji alkoholowej jest korzystne ze wzgldów technologicznych i ekonomicznych, w porównaniu z klasycznymi technologiami z komórkami wolnymi. W porównaniu z produkcj alkoholu przeznaczonego do celów chemicznych i opałowych, w winiarstwie wane jest, aby noniki były bezpieczne, odporne na alkohol i nie powodowały zmian jakoci produktu, a kocowa zawarto alkoholu wynosiła co najmniej 11,5% obj. W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczce zastosowania immobilizacji w winiarstwie, gdzie mikroorganizmy unieruchomione wykorzystywane s: w cigłej oraz okresowej, powtarzanej produkcji wina, we wtórnej fermentacji (szampanizacji), kontrolowanej fermentacji jabłkowo-mlekowej i jabłkowo-alkoholowej oraz w celu poprawy jakoci sensorycznej gotowych produktów. Słowa kluczowe: immobilizacja, produkcja wina, enologia, technologie fermentacji Wprowadzenie W fermentacji alkoholowej zastosowanie immobilizacji ma miejsce głównie w produkcji etanolu konsumpcyjnego, chemicznego i opałowego oraz w browarnictwie w przyspieszonym dojrzewaniu piwa i produkcji piwa bezalkoholowego. S to prace zarówno w skali laboratoryjnej, a coraz czciej, take przemysłowej. W winiarstwie immobilizacja znalazła zastosowanie w cigłej oraz okresowej, powtarzanej produkcji wina, we wtórnej fermentacji (szampanizacji), kontrolowanej fermentacji jabłkowomlekowej i jabłkowo-alkoholowej oraz w celu poprawy jakoci sensorycznej gotowych produktów. Jednak w skali przemysłowej drode immobilizowane wykorzystywane s jedynie w szampanizacji [13, 18]. Dr S. Bonin, Katedra Biotechnologii, Mikrobiologii i Oceny ywnoci, Wydz. Technologii ywnoci, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, ul. Nowoursynowska 159C, Warszawa
2 6 Sylwia Bonin Zalety immobilizacji Prowadzenie procesów z komórkami immobilizowanymi wie si z technologicznymi i ekonomicznymi korzyciami w porównaniu z tradycyjnymi procesami wykorzystujcymi komórki wolne. Do korzyci tych mona zaliczy [18]: wydłuenie aktywnoci i stabilnoci biokatalizatora, poniewa nonik moe działa ochronnie w przypadku zmian ph, temperatury i składu podłoa, zwikszenie gstoci komórek w przeliczeniu na jednostk objtoci fermentora, co prowadzi do wyszej produktywnoci, skrócenia czasu fermentacji oraz eliminacji fazy namnaania si komórek, lepsze wykorzystanie substratu, w zwizku z czym proces przebiega z wysz wydajnoci, moliwo prowadzenia procesów cigłych, ograniczenie wystpowanie zakae mikrobiologicznych, obnienie pracochłonnoci i kosztów procesu, poniewa biokatalizator wykorzystywany jest przez długi okres czasu. Metody immobilizacji W winiarstwie wykorzystywane s mikroorganizmy immobilizowane na powierzchni lub wewntrz nonika. Unieruchamianie na powierzchni nonika Unieruchamianie na powierzchni nonika wystpuje, gdy komórki wykazuj naturaln zdolno przylegania do pewnych powierzchni lub innych organizmów, ewentualnie czyni to po zastosowaniu odpowiedniego chemicznego czynnika wicego. Jako noniki w winiarstwie stosowane s m.in.: skały wulkaniczne (kissiris), szkło porowate, pochodne celulozy, gluten, jak równie owoce. W metodzie tej mikroorganizmy unieruchamiane s na zasadzie adsorpcji lub adhezji. Podstaw immobilizacji jest oddziaływanie midzy nonikiem a komórk dziki tworzeniu wiza: van der Waalsa, jonowych, kowalencyjnych, hydrofobowych lub te dziki ich kombinacji (rys. 1 A). Uwaa si, e w przypadku drody kluczow rol w wizaniu odgrywaj oddziaływania jonowe midzy nonikiem o duej gstoci ładunków dodatnich a licznymi ujemnymi ładunkami na cianie komórkowej [8]. Liczba komórek immobilizowanych na noniku zaley od rodzaju nonika [15], natomiast wydajno adsorpcji zaley od zastosowanych mikroorganizmów, ich wieku, metabolizmu i cech rodowiska [16]. Zmiany składu poywki podczas fermentacji obniaj stopie adsorpcji komórek. Ponadto moe zachodzi czciowe uwalnianie komórek, które zaley głównie od szybkoci przepływu fazy płynnej, turbulencji wokół powierzchni nonika oraz od autolizy komórek niszych warstw [13]. W
3 ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE 7 przypadku unieruchamiania drody na powierzchni nonika zalecane jest uywanie materiału makroporowatego, o rednicy porów co najmniej czterokrotnie wikszej ni rednica komórek. Taka porowato zapewnia normalny cykl yciowy drody - pczkowanie [16]. A1 A2 A3 Adsorpcja na powierzchni Wizanie elektrostatyczne Wizanie kowalencyjne Adsorption on a surface Electrostatic binding Covalent binding B1 B2 B3 Pułapkowanie w Mikrokapsułkowanie Unieruchamianie wewntrz porowatym noniku membran Entrapment within Microencapsulation Immobilization between porous matrix membranes Rys. 1. Metody unieruchamiania komórek: A. Unieruchamianie na powierzchni nonika, B. Unieruchamianie wewntrz nonika [18]. Fig.1. Methods of cell s immobilization: A. Immobilization on solid carrier, B. Immobilization within a carrier [18]. Unieruchamianie wewntrz nonika Polega ono na zamykaniu komórek w materiałach włóknistych lub porowatych pułapkowanie w kuleczkach elu, zamykanie wewntrz membran półprzepuszczalnych (rys. 1 B). Jako noniki najczciej stosowane s: alginiany, - karagenian, chitozan, agar, pektyna. W przypadku pułapkowania rozmieszczenie komórek w kuleczkach jest ograniczone dyfuzj substratów i tlenu przez warstw elu oraz wyszym, inhibujcym steniem etanolu w czci centralnej. Powoduje to, e drode tworz warstw w pobliu powierzchni nonika, a w czci rodkowej prawie nie wystpuj [13, 18]. Zamykanie drody w elach nie eliminuje przedostawania si komórek do fermentowanego podłoa. Zachodzi równie pkanie kuleczek pod wpływem CO 2 powstajcego podczas fermentacji. W celu ograniczenia pkania
4 8 Sylwia Bonin kuleczek oraz zapewnienia maksymalnej ywotnoci immobilizowanych drody naley dobra odpowiedni liczb komórek w zalenoci od porowatoci elu i wielkoci kuleczek. Ponadto celem ograniczenia ucieczki komórek z kuleczek prowadzi si utwardzanie, np. elatyny - modyfikowan skrobi [1]. Innym rozwizaniem jest tworzenie płaszcza z alginianu wapnia, który ochrania kuleczki alginianowe z zamknitymi w rodku komórkami drody. Dziki temu komórki, które wydostaj si z elu zatrzymuj si w wolnej warstwie midzy kuleczk a płaszczem [11, 30]. Wykorzystywane najczciej w fermentacji etanolowej ele alginianowe s w niewielkim stopniu przydatne do fermentacji winiarskiej, poniewa w kwanym rodowisku wina trac swe właciwoci mechaniczne, a przy dłuszym uyciu mog ulega destrukcji. Stabilno alginianu wapnia jest obniana przez zwizki majce wysokie powinowactwo do jonów Ca 2+. S to kwasy: winowy, fosforowy(v), cytrynowy i ich sole oraz jony Na +, K +, NH 4 +, a take zwizki chelatujce. Właciwoci te uniemoliwiaj powtórne wykorzystanie noników, std ich zastosowanie jest nieekonomiczne [25]. Stwierdzono równie negatywny wpływ alginianu na właciwoci sensoryczne otrzymywanego wina [4]. Bardziej wytrzymałe w rodowisku wina i nieoddziałujce negatywnie na jako produktu s ele pektynowe [23]. Zastosowanie immobilizacji w winiarstwie Fermentacja okresowa, powtarzana i fermentacja cigła W fermentacji winiarskiej drode immobilizowane wykorzystywane s zarówno w procesach okresowych, powtarzanych, jak i w fermentacjach cigłych. Prowadzone prace dotycz doboru noników, warunków procesu i ich wpływu na cechy wina. W procesach okresowych, powtarzanych nonik z unieruchomionymi drodami po zakoczeniu fermentacji periodycznej jest przemywany 2-, 3-krotnie roztworem glukozy lub moszczem, a nastpnie wykorzystywany w kolejnej fermentacji. Stwarza to komórkom korzystniejsze warunki w porównaniu z procesem cigłym, std takie drode wykazuj aktywno fermentacyjn przez długi okres, np.: drode immobilizowane na wysuszonych rodzynkach przez ponad 4 miesice [29], na kawałkach pigwy w 40-okresowych fermentacjach, których łczny czas wynosił 8 miesicy [21], a unieruchomione na delignifikowanej celulozie w 55 kolejnych fermentacjach [6]. W cytowanych pracach uzyskiwano wytrawne wina gronowe, przy czym w kolejnych fermentacjach stopniowo obniano temp. z 30 do 0 C. W całym zakresie temperatury produktywno była wysza, a fermentacja zachodziła szybciej w porównaniu z procesem prowadzonym przy uyciu komórek wolnych, ponadto wino charakteryzowało si delikatnym aromatem.
5 ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE 9 Fermentacj cigł moszczu gronowego ze stopniowym obnianiem temp. z 30 do 5ºC prowadzono z zastosowaniem drody psychrofilnych unieruchomionych na kawałkach jabłek [19] oraz na kawałkach pigwy [22]. W pierwszym przypadku proces trwał 95 dni, w drugim 46 dni, a uzyskiwane wina charakteryzowały si dobr jakoci. Do unieruchamiania drody stosowany jest równie nieorganiczny nonik o nazwie kissiris. Jest to porowaty, wulkaniczny minerał pochodzcy z wysp greckich, który składa si z ok. 70% SiO 2, 13% Al 2 O 3 oraz innych tlenków. Drode unieruchomione na tym noniku wykorzystano w trwajcej 75 dni cigłej fermentacji moszczu gronowego, ze stopniowym obnianiem temp. z 27 do 5 C. Produkcja etanolu była wysza w porównaniu z fermentacj klasyczn, przykładowo w temp. 7 C wzrost był 13-krotny [3]. W dalszych badaniach stwierdzono, e drode immobilizowane na kissiris wykazuj aktywno fermentacyjn przez ponad 2,5 roku. W tym okresie unieruchomione drode wykorzystywano w powtarzanych, okresowych fermentacjach, a take w trwajcej 64 dni fermentacji cigłej. Temp. fermentacji wynosiła 30 C, natomiast pomidzy poszczególnymi fermentacjami nonik wraz z unieruchomionymi komórkami przechowywano w temp. 0 C, w roztworze rozcieczonego moszczu. Zdaniem autorów długotrwała stabilno drody wynikała z biokatalitycznej, ochronnej właciwoci kissiris [2]. Nonikiem podobnym strukturalnie do kissiris jest szkło piankowe. Drode unieruchomione na szkle piankowym wykorzystywano w 3,5-miesicznej cigłej produkcji wina jabłkowego. Proces fermentacji cigłej prowadzono przy uyciu dwóch szczepów drody odpornych na stosunkowo wysokie stenie etanolu i cukru. Fermentacji poddawano nastawy zawierajce ok. 320 g/cm 3 cukrów ogółem. W zalenoci od czasu pracy fermentora uzyskiwano ok % obj. alkoholu [9]. W fermentacjach cigłych drode s naraone przez cały czas trwania procesu na niekorzystne działanie etanolu, ubocznych produktów fermentacji i beztlenowego rodowiska. W przypadku długotrwałej fermentacji nastawów wysokocukrowych stwierdzono, e drode wyizolowane z nonika po zakoczeniu pracy fermentora charakteryzowały si zrónicowanymi kształtami, a w przypadku niektórych komórek równie zmienion struktur wewntrzkomórkow [10]. Naley ponadto zwróci uwag, e zastosowany do immobilizacji drody nonik wpływa na ilo otrzymywanego alkoholu i produktywno procesu. Podczas fermentacji cigłej prowadzonej w tych samych warunkach, z wykorzystaniem drody unieruchomionych na kissiris, tlenku glinu i pułapkowanych w alginianie stwierdzono, e najwysz zawartoci etanolu i produktywnoci charakteryzowała si fermentacja z komórkami pułapkowanymi w alginianie, a najnisz z unieruchomionymi na tlenku glinu. Prawdopodobnie było to zwizane z ochronnym dla drody mikrorodowiskiem wewntrz kuleczek, poniewa proces prowadzono w temp. 7 C, a
6 10 Sylwia Bonin szczep drody był wyizolowany z winogron [5]. Podczas fermentacji przebiegajcych z wykorzystaniem drody unieruchomionych na kawałkach jabłek, gruszek i pigwy najwysz produktywno uzyskano w przypadku jabłek, a najnisz gruszek [20]. Wanym wyznacznikiem jakoci win jest skład produktów ubocznych fermentacji. Jest on róny w zalenoci od tego, czy proces prowadzony jest z komórkami wolnymi, czy immobilizowanymi, a w tym ostatnim przypadku zaley równie od rodzaju uytego nonika. W winie produkowanym z drodami unieruchomionymi na rónych nonikach stwierdzano wysze iloci octanu etylu w porównaniu z fermentacj okresow z komórkami wolnymi [4, 6, 7]. W przypadku zastosowania kissiris, tlenku glinu i alginianu obserwowano mniejsze zawartoci n- propanolu, alkoholu amylowego i alkoholu izobutylowego w porównaniu z fermentacj z komórkami wolnymi [4]. W przypadku za unieruchomienia drody na kuleczkach glutenu i na delignifikowanej celulozie nie zaobserwowano rónic w iloci alkoholi wyszych w porównaniu z procesem tradycyjnym [6, 7]. Szczególnie due rónice w składzie produktów ubocznych stwierdzano w winach produkowanych z wykorzystaniem drody immobilizowanych na owocach (jabłka, gruszki, pigwa). Przy czym skład win był inny w przypadku zastosowania tego samego nonika w procesie okresowym i cigłym. Stwierdzono ponadto, e noniki nadały winom owocowy aromat i korzystny smak, przy czym najlepszymi cechami jakociowymi odznaczały si wina produkowane z drodami immobilizowanymi na jabłkach [20, 21, 22]. Fermentacja wtórna (szampanizacja) Drode pułapkowane znalazły zastosowanie w szampanizacji win metod butelkow ze wzgldu na zdolno do bardzo dobrej sedymentacji (remuage) i łatwo oddzielenia po zakoczeniu fermentacji (degorgage). W procesie szampanizacji wane jest, aby drode unieruchomione w noniku nie wydostawały si na zewntrz, std czsto stosuje si kuleczki pokryte dodatkow warstw alginianu. Dziki temu liczba uwalnianych komórek ulega zmniejszeniu w porównaniu z pułapkowaniem w samym alginianie wapnia. Produkty otrzymywane przy uyciu drody pułapkowanych s bardziej klarowne, charakteryzuj si delikatniejszym perleniem i brakiem zmian w składzie chemicznym w porównaniu z produktami otrzymywanymi metod tradycyjn, a produkcja CO 2 przebiega szybciej ni w procesie klasycznym [11, 30]. Zdaniem innych autorów wtórna fermentacja z drodami immobilizowanymi jest dłusza, ale wykorzystanie substratów efektywniejsze. Powstajcy powoli CO 2 nie niszczy stabilnoci immobilizowanego systemu. Wolniejszy przebieg wtórnej fermentacji jest istotny take pod wzgldem fizykochemicznym, poniewa wizanie CO 2 z rodnikami substancji organicznych jest trwalsze [26].
7 ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE 11 Fermentacja jabłkowo-mlekowa i jabłkowo-alkoholowa Fermentacja jabłkowo-mlekowa jest procesem wtórnym i polega na przekształceniu przez bakterie mlekowe, głównie z rodzaju Oenococcus, Lactobacillus, kwasu L-jabłkowego do L-mlekowego i CO 2. W procesie tym powstaj take inne produkty uboczne, np. aldehyd octowy, diacetyl, octan etylu, alkohole wysze. W konsekwencji kwasowo ogólna ulega obnieniu, a właciwoci sensoryczne i stabilno biologiczna wina polepszaj si [24]. Prowadzenie fermentacji jabłkowomlekowej z komórkami wolnymi jest utrudnione, poniewa bakterie s wraliwe na warunki panujce w winie, do których zalicza si m.in. SO 2, etanol, polifenole, cukry resztkowe, niskie ph, nisk temperatur i obecno bakteriofagów. W przypadku zastosowania komórek immobilizowanych mikrorodowisko nonika działa na komórki ochronnie [18]. W prowadzonych badaniach bakterie Leuconostoc oenos były unieruchamiane w szecianach z poliakrylamidu, karagenianu i kuleczkach alginianu, które umieszczano w reaktorach kolumnowych lub w reaktorach z mieszaniem. Czas przepływu wina przez urzdzenie wynosił kilka godzin i był równowany z czasem trwania fermentacji jabłkowo-mlekowej, natomiast proces tradycyjny trwa kilka dni lub tygodni [13]. W fermentacji jabłkowo-mlekowej win czerwonych, w systemie półcigłym wykorzystano take bakterie Oenococcus oeni unieruchomione na celulozowych gbkach. W cigu 24 godz. obserwowano przekształcenie około połowy zawartego w winie kwasu jabłkowego. Bakterie wykazywały zdolnoci fermentacyjne take po 21 dniach przechowywania nonika w temp. 4ºC [24]. Ponadto nie stwierdzono rónic aktywnoci fermentacyjnej bakterii w zalenoci od sposobu immobilizacji. Zarówno bakterie Lactobacillus casei unieruchomione w kuleczkach pektynianu wapnia, jak i na powierzchni kuleczek modyfikowanego chitozanu, wykazywały o połow wiksz zdolno rozkładu kwasu jabłkowego zawartego w winie Chardonnay w porównaniu z komórkami wolnymi. Ponadto komórki immobilizowane w pektynianie charakteryzowały si dobr stabilnoci fermentacyjn po 6 miesicach przechowywania, a na powierzchni chitozanu po 2 miesicach. Nie podano jednak warunków przechowywania unieruchomionych bakterii [17]. Zdolno przekształcania kwasu jabłkowego maj take drode Schizosaccharomyces pombe i niektóre szczepy z rodzaju Saccharomyces. Jednak przemiany biochemiczne s inne ni bakterii i zachodzi fermentacja jabłkowoetanolowa. Drode S. pombe pułapkowane w kuleczkach o podwójnej warstwie alginianiu zastosowano do cigłego odkwaszania moszczu gronowego. Proces prowadzono przez 6 tygodni i w tym okresie drode wykazywały wysok aktywno rozkładu kwasu jabłkowego [18].
8 12 Sylwia Bonin Ko-immobilizacja Zalet technologii z zastosowaniem komórek immobilizowanych jest moliwo ko-immobilizacji rónych rodzajów mikroorganizmów, co umoliwia przeprowadzenie dwóch rodzajów fermentacji w jednym zintegrowanym systemie. W przemyle winiarskim ko-immobilizacja znalazła zastosowanie w produkcji cydru. W klasycznej technologii fermentacja zachodzi pod wpływem mikroorganizmów obecnych na skórkach jabłek. Przez pierwsze 2-3 tygodnie ma miejsce fermentacja alkoholowa, a nastpnie przekształcenie kwasu jabłkowego w mlekowy, czyli proces dojrzewania, który trwa do 8 tygodni. W przypadku fermentacji spontanicznej uzyskuje si czsto produkt o rónej jakoci. Zastosowanie ko-immobilizacji pozwala na znaczne skrócenie czasu produkcji cydru i otrzymywanie napoju o wyrównanych cechach sensorycznych [18, 27]. W okresowej produkcji cydru zastosowano ko-immobilizacj na gbkopodobnym materiale celulozowym. W pierwszym etapie prowadzono fermentacj przy uyciu unieruchomionych drody Saccharomyces cerevisiae, a nastpnie dodawano zawiesin komórek bakterii Lactobacillus plantarum, które osadzały si na zawierajcym ju drode noniku. Stwierdzono, e na jako otrzymywanego produktu wpływał czas od rozpoczcia fermentacji, w którym stosowano dodatek bakterii. Produkcja cydru, łcznie z dojrzewaniem, trwała cztery tygodnie, a napój zawierał wicej etanolu w porównaniu z fermentacj klasyczn i odznaczał si wysok jakoci sensoryczn [28]. Produkcj cydru mona take prowadzi w sposób cigły. W tym celu wykorzystano ko-immobilizowane w alginianie drode Saccharomyces bayanus wraz z bakteriami Leuconostoc oenos. Fermentacja zachodziła w cigu kilku godzin, a w zalenoci od tempa przepływu uzyskiwano cydr o stosunkowo wysokim steniu cukru lub wytrawny. W produkcie otrzymywanym metod cigł stwierdzono zmniejszenie zawartoci octanu izoamylu i alkoholi wyszych oraz zwikszenie zawartoci diacetylu i aldehydu octowego w porównaniu z cydrem otrzymywanym w sposób tradycyjny, jednak smak napoju był zadowalajcy [27]. Poprawa jakoci sensorycznej wina Unieruchomione mikroorganizmy stosuje si równie w celu poprawy smaku i zapachu wina. W ostatnich latach stwierdzono, e drode Candida stellata odgrywaj pozytywn rol w kształtowaniu cech jakociowych tego napoju. Wykazano moliwo zastosowania tych drody, unieruchomionych w alginianie, w cigłej prefermentacji moszczu gronowego, który nastpnie poddawano okresowej fermentacji z wolnymi komórkami Saccharomyces cerevisiae. W efekcie uzyskano wina wysokiej jakoci, które nie zawierały adnych cukrów resztkowych, natomiast róniły si składem produktów ubocznych w zalenoci od tempa przepływu moszczu przez kolumn z komórkami Candida [12]. W prowadzonym, w skali półtechnicznej,
9 ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE 13 procesie do fermentacji moszczu gronowego przez pierwsze 3 dni stosowano unieruchomione w alginianie komórki Candida stellata, nastpnie za dodawano drode Saccharomyces cerevisiae. Otrzymano wino o pozytywnym i interesujcym profilu, które, w porównaniu z fermentacj bez C. stellata, charakteryzowało si wysz zawartoci glicerolu, kwasu bursztynowego, aldehydu octowego i octanu etylu, a nisz alkoholi wyszych [14]. Podsumowanie W pracach dotyczcych wykorzystania mikroorganizmów immobilizowanych w winiarstwie drobnoustroje s unieruchamiane na rónych nonikach. We wszystkich procesach z zastosowaniem immobilizacji dobry nonik powinien charakteryzowa si obojtnoci w stosunku do unieruchamianych mikroorganizmów, du zdolnoci zatrzymywania komórek, zapewnia właciw dyfuzj substratu i produktu oraz wysok ywotno i stabilno operacyjn immobilizowanych biokatalizatorów przez długi czas. Ponadto powinna cechowa go wysoka mechaniczna, chemiczna, biologiczna i termiczna stabilno, niska cena, łatwa dostpno, moliwo regeneracji i kilkakrotnego uycia oraz moliwo zastosowania w skali przemysłowej. W winiarstwie oprócz powyszych cech bardzo wane jest, aby noniki były bezpieczne, odporne na alkohol i nie powodowały zmian jakoci produktu. Ponadto kocowa zawarto alkoholu w winie powinna wynosi co najmniej 11,5 % obj. [6, 18]. Literatura [1] Alteriis -de E., Porro D., Romano V., Parascandola P.: Relation between growth dynamics and diffusional limitations in Saccharomyces cerevisiae cells growing as entrapped in an insolubilised gelatin gel. FEMS Microbiol. Lett., 2001, 195, [2] Argiriou T., Kanellaki M., Voliotis S., Koutinas A.A.: Kissiris-suported yeast cells: high biocatalitic stability and productivity im provement by successive preservations at 0ºC. J. Agric. Food Chem., 1996, 44, [3] Bakoyianis V., Kanellaki M., Kaliafas A., Koutinas A.A.: Low-temperature wine making by immobilized cells on mineral kissiris. J. Agric. Food Chem., 1992, 40 (7), [4] Bakoyianis V., Kanellaki M., Psarianos C., Koutinas A.A.: Low temperature, countinuous winemaking by immobilized cells: a comparative study of the effect of temperature on volatile byproducts. Food Biotechnol., 1998, 12 (3), [5] Bakoyianis V., Koutinas A.A., Agelopoulos K., Kanellaki M.: Comparative study of kissiris, γ- alumina and calcium alginate as supports of cells for batch and continuous wine-making at low temperatures. J. Agric. Food Chem., 1997, 45, [6] Bardi E.P., Koutinas A.A.: Immobilization of yeast on delignified cellulosic material for room temperature and low-temperature wine making. J. Agric. Food Chem., 1994, 42, [7] Bardi E.P., Koutinas A.A., Psarianos C., Kanellaki M.: Volatile by-products formed in lowtemperature wine-making using immobilized yeast cells. Process Biochem., 1997, 32 (7),
10 14 Sylwia Bonin [8] Bekers M., Ventina E., Karsakevich A., Vina J., Rapoport A., Upite D., Kaminska E., Linde R.: Attachment of yeast to modified stainless steel wire spheres, growth of cells and ethanol production, Process Biochem., 2000, 35, [9] Bonin S., Wzorek W.: Porównanie cigłych fermentacji winiarskich prowadzonych przy uyciu dwóch szczepów drody immobilizowanych na szkle piankowym. Acta Scien. Polon., Technol. Aliment., 2004, 3 (2), [10] Bonin S., Wzorek W.: Wpływ długotrwałej cigłej fermentacji winiarskiej na morfologi drody immobilizowanych na szkle piankowym. Biotechnologia, 2003, 4 (63), [11] Busova K., Magyar T., Janky F.: Effect of immobilized yeasts on the quality of bottle-fermented sparkling wine. Acta Aliment., 1994, 23 (1), [12] Ciani M., Ferraro L.: Enhanced glycerol content in wines made with immobilized Candida stellata cells. J. Appl. Microbiol., 1998, 85, [13] Divies Ch., Cachon R., Cavin J.F. Prevost H.: Immobilized cell technology in wine production. Critical Rev. Biotech., 1994, 14 (2), [14] Ferraro L., Fatichenti F., Ciani M.: Pilot scale vinification process using immobilized Candida stellata cells and Saccharomyces cerevisiae. Process Biochem., 2000, 35 (11), [15] Fujii N., Sakurai A., Onjoh K., Sakakibana M.: Influence of surface characteristics of cellulose carriers on ethanol production by immobilized yeast cells. Process Biochem., 1999, 34, [16] Klein J., Ziehr H.: Immobilization of microbial cells by adsorption. J. Biotechnol., 1990, 16, [17] Kosseva M., Beschkov V., Kennedy J.F., Lioyd L.L.: Malolactic fermentation in Chardonnay wine by immobilized Lactobacillus casei cells. Process Biochem., 1998, 33 (8), [18] Kourkoutas Y., Bekatorou A., Banat I.M., Marchant R., Koutinas A.A.: Immobilization technologies and support materials suitable in alcohol beverages production: a review. Food Microbiol., 2004, 21, [19] Kourkoutas Y., Douma M., Koutinas A.A., Kanellaki M., Banat I.M., Marchant R.: Continuous winemaking fermentation using quince-immobilized yeast at room and low temperatures. Process Biochem., 2002, 39, [20] Kourkoutas Y., Kanellaki M., Koutinas A.A., Tzia C.: effect of fermentation conditions and immobilization supports on the wine making. J. Food Engin., 2005, 69, [21] Kourkoutas Y., Komaitis M., Koutinas A.A., Kaliafas A., Kanellaki M., Marchant R., Banat I.M.: Wine production using yeast immobilized on quince at temperatures between 30 and 0 0 C. Food Chemistry, 2003, 82, [22] Kourkoutas Y., Koutinas A.A., Kanellaki M., Banat I.M., Marchant R.: Continuous wine fermentation using a psychrophilic yeast immobilized on apple cuts at different temperatures. Food Microbiol., 2002, 19, [23] Krasny S., Malik F., Kozankova J., Nahalka J., Minarik E.: Immobilisierte Hefen im Gärungsproze von Apfelmost. Mitt. Klosterneuburg, 1993, 43, [24] Maicas S., Pardo I., Ferrer S.: The potential of positively-charged cellulose sponge for malolactic fermentation of wine, using Oenococcus oeni. Enz. Microb. Technol., 2001, 28, [25] Malik F., Krasny S., Nahajka J., Minarik E.: Immobilisierte Helen im Prozeß der sekundären Wiengärung. Mitt. Klosterneuburg, 1993, 43, [26] Malik F., Smogrovicova D., Halama D., Pach L.: Zur Charakterisierung einiger Eigenschaften immobilisierter Weinhefen. 2. Mitteilung: Untersuchung zur Respiration immobilisierter Zellen. Mitt. Klosterneuburg, 1990, 40, [27] Nedovic V.A., Durieux A., van Nedervelde L., Rosseels P., Vadegans J.: Continuous cider fermentation with co-immobilized yeast and Leuconostoc oenos cells. Enz. Microb. Technol., 2000, 26 (9/10),
11 ZASTOSOWANIE MIKROORGANIZMÓW IMMOBILIZOWANYCH W WINIARSTWIE 15 [28] Scott J.A., O Reilly A.M.O.: Co-immobilization of selected yeast and bacteria for controlled flavour development in an alcoholic cider beverage. Process Biochem., 1996, 31 (2), [29] Tsakiris A., Bekatorou A., Psarianos C., Koutinas A.A., Marchant R., Banat I.M.: Immobilization of yeast on dried raisin berries for use in dry white wine-making. Food Chem., 2004, 87, [30] Yokotsuka K., Yajima M., Matsudo T.: Production of bottle-fermented sparkling wine using yeast immobilized in double-layer gel beads or strands. Am. J. Enol. Vitic., 1997, 48 (4), APPLICATION OF IMMOBILIZED MICROORGANISMS IN WINE-MAKING S u m m a r y Cell immobilization in alcoholic fermentation is a very beneficial due to its attractive technical and economic advantages compared to the conventional free cell system. However, the wine-making compared to fuel or chemical alcohol production has some additional prerequisites: a final alcohol content should be at least 11.5% v/v, the carrier must be food grade purity and must not affect product quality. This review describes issues concerning cell immobilization in wine-making, where immobilized microorganisms are used: repeated batch fermentation, continuous fermentation, production of sparkling wine ("champanois"), malolactic fermentation, cider-making and improvement of wine quality. Key words: immobilization, wine-making, oenology, fermentation technology
WIESŁAW WZOREK, ANNA BUGAJEWSKA, SYLWIA MATEUSIAK, SYLWIA BONIN
ŻYWNOŚĆ 1(22), 2000 WIESŁAW WZOREK, ANNA BUGAJEWSKA, SYLWIA MATEUSIAK, SYLWIA BONIN W YKORZYSTANIE DROŻDŻY IMMOBILIZOW ANYCH NA SZKLE PIANKOW YM W CIĄGŁEJ FERMENTACJI W INIARSKIEJ Streszczenie Celem pracy
PORÓWNANIE CIĄGŁYCH FERMENTACJI WINIARSKICH PROWADZONYCH Z UŻYCIEM DWÓCH SZCZEPÓW DROŻDŻY IMMOBILIZOWANYCH NA SZKLE PIANKOWYM
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 3(2) 2004, 83-93 PORÓWNANIE CIĄGŁYCH FERMENTACJI WINIARSKICH PROWADZONYCH Z UŻYCIEM DWÓCH SZCZEPÓW DROŻDŻY IMMOBILIZOWANYCH NA SZKLE PIANKOWYM Sylwia Bonin,
Nr 3(48) Kraków Rok 13
Nr 3(48) Kraków 2006 Rok 13 Redaktor naczelny: prof. dr hab. Tadeusz Sikora; tel./fax 012/ 293-50-54 Sekretarz redakcji: dr Ewa Ślawska; tel. 012/ 662-51-61; 657-69-78; e-mail: ewaslawska@wp.pl Redaktorzy:
DŁUGOTRWAŁA, CIĄGŁA FERMENTACJA WINIARSKA Z DROŻDŻAMI IMMOBILIZOWANYMI NA SZKLE PIANKOWYM
ŻYWNOŚĆ 3(24) Supi, 2000 SYLWIA BONIN, W IESŁAW W ZOREK DŁUGOTRWAŁA, CIĄGŁA FERMENTACJA WINIARSKA Z DROŻDŻAMI IMMOBILIZOWANYMI NA SZKLE PIANKOWYM Streszczenie Celem pracy było przeprowadzenie długotrwałej,
CHARAKTERYSTYKA FERMENTACJI ROZTWORÓW MODELOWYCH Z UŻYCIEM MONOKULTUR DROŻDŻY DZIKICH I SZLACHETNYCH
CHARAKTERYSTYKA FERMENTACJI ROZTWORÓW MODELOWYCH Z UŻYCIEM MONOKULTUR DROŻDŻY DZIKICH I SZLACHETNYCH Paweł Satora, Tadeusz Tuszyński Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Akademia
Podstawy biogospodarki. Wykład 7
Podstawy biogospodarki Wykład 7 Prowadzący: Krzysztof Makowski Kierunek Wyróżniony przez PKA Immobilizowane białka Kierunek Wyróżniony przez PKA Krzysztof Makowski Instytut Biochemii Technicznej Politechniki
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. Wprowadzenie do biotechnologii. Rys historyczny. Zakres i znaczenie nowoczesnej biotechnologii. Opracowanie procesu biotechnologicznego. 7. Produkcja biomasy. Białko mikrobiologiczne.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH SZCZEPÓW DROŻDŻY I PLEŚNI WYIZOLOWANYCH Z SADU ŚLIWOWEGO
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH SZCZEPÓW DROŻDŻY I PLEŚNI WYIZOLOWANYCH Z SADU ŚLIWOWEGO Paweł Satora, Tadeusz Tuszyński Katedra Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Technicznej Akademia Rolnicza,
Definicja immobilizacji
Definicja immobilizacji Immobilizacja technika unieruchamiania biokatalizatorów / enzymów na nośnikach, stosowana powszechnie w badaniach naukowych i przemyśle (chemicznym, spożywczym) Problemy związane
Czy produkcja żywności to procesy fizyczne i reakcje chemiczne?
Czy produkcja żywności to procesy fizyczne i reakcje chemiczne? Co to jest przemiana fizyczna? Podaj przykład przemiany fizycznej? Co to jest przemiana chemiczna? Podaj przykład przemiany chemicznej? Doświadczenie
ZAŁĄCZNIK ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.1.2017 r. C(2017) 403 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do ROZPORZĄDZENIA DELEGOWANEGO KOMISJI uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 251/2014
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 1 lutego 2017 r. (OR. en) 5845/17 ADD 1 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 31 stycznia 2017 r. Do: AGRI 54 AGRIORG 10 WTO 20 OIV 2 Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
METABOLITY FERMENTACJI ALKOHOLOWEJ OSMOFILNYCH DROŻDŻY SACCHAROMYCES W ZALEŻNOŚCI OD SZCZEPU ORAZ ZAWARTOŚCI CUKRÓW W BRZECZCE
METABOLITY FERMENTACJI ALKOHOLOWEJ OSMOFILNYCH DROŻDŻY SACCHAROMYCES W ZALEŻNOŚCI OD SZCZEPU ORAZ ZAWARTOŚCI CUKRÓW W BRZECZCE Dorota Zielińska, Elżbieta Baca, Krzysztof Baranowski, Agnieszka Salamon Instytut
WPŁYW SZCZEPÓW DROŻDŻY Z RODZAJU KLUYVEROMYCES I STĘŻENIA EKSTRAKTU W BRZECZKACH MIODOWYCH NA ZAWARTOŚĆ ETANOLU I UBOCZNYCH PRODUKTÓW FERMENTACJI
WPŁYW SZCZEPÓW DROŻDŻY Z RODZAJU KLUYVEROMYCES I STĘŻENIA EKSTRAKTU W BRZECZKACH MIODOWYCH NA ZAWARTOŚĆ ETANOLU I UBOCZNYCH PRODUKTÓW FERMENTACJI Dorota Zielińska, Elżbieta Baca, Krzysztof Baranowski,
Napd i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne
Napd i sterowanie hydrauliczne i pneumatyczne Hydraulika wykład 13 Klasyfikacja olejów smarowych pod wzgldem składu chemicznego Oleje parafinowe, Oleje naftenowe, Oleje aromatyczne, Oleje mieszane (Jeeli
WPŁYW DODATKU SOLI MAGNEZU I WAPNIA DO WYSOKOCUKROWYCH NASTAWÓW NA PROCES FERMENTACJI WINIARSKIEJ I PRZYROST BIOMASY DROŻDŻY
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 4 (53), 109 119 SYLWIA BONIN, MARIA ŚLUSARSKA WPŁYW DODATKU SOLI MAGNEZU I WAPNIA DO WYSOKOCUKROWYCH NASTAWÓW NA PROCES FERMENTACJI WINIARSKIEJ I PRZYROST BIOMASY
Studium Praktycznego Winiarstwa program zajęć pierwsze półrocze 2016
Studium Praktycznego Winiarstwa program zajęć pierwsze półrocze Studium Praktycznego Winiarstwa semestr I zjazd 01 30/31-01- 30-01- Uroczysta inauguracja Studium 1 Wykład inauguracyjny 1 Ewa Wawro Spotkanie
Immobilizacja drożdży
ĆWICZENIE 3 Immobilizacja drożdży Prowadzący: mgr inż. Sebastian Budniok mgr inż. Przemysław Hahn mgr inż. Jadwiga Paszkowska CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest immobilizacja drożdży piekarskich w alginianie
PRÓBY ZASTOSOWANIA SZKŁA PIANKOWEGO JAKO NOŚNIKA DROŻDŻY W OKSYDACJI BIOLOGICZNEJ WIN OWOCOWYCH
ŻYW N O ŚĆ 3(20), 1999 EWA ROSTKOWSKA-DEMNER, WIESŁAW WZOREK PRÓBY ZASTOSOWANIA SZKŁA PIANKOWEGO JAKO NOŚNIKA DROŻDŻY W OKSYDACJI BIOLOGICZNEJ WIN OWOCOWYCH Streszczenie Celem pracy było porównanie efektów
FERMENTACJA ALKOHOLOWA I DESTYLACJA PROSTA
a) Fermentacja alkoholowa tygodniu w celu przygotowania surowca dla destylacji prostej tj a b) b) Destylacja prosta - e substancji wszystkich grup) : 1 ie dostarcza takich jak ych cukry w etanol Saccharomyces
Wpływ rodzaju obróbki termicznej na zmiany tekstury marchwi
Agnieszka Wierzbicka, Elbieta Biller, Andrzej Półtorak Zakład Techniki w ywieniu, Wydział Nauk o ywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wpływ rodzaju obróbki
PL B1. UNIWERSYTET ROLNICZY IM. HUGONA KOŁŁĄTAJA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 19/08
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206395 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 381904 (22) Data zgłoszenia: 05.03.2007 (51) Int.Cl. C12G 3/02 (2006.01)
Co to jest FERMENTACJA?
Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)
Zanieczyszczenia organiczne takie jak WWA czy pestycydy są dużym zagrożeniem zarówno dla środowiska jak i zdrowia i życia człowieka.
Projekt współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (NCN) oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBIR) w ramach projektu (TANGO1/266740/NCBR/2015) Mgr Dariusz Włóka Autor jest stypendystą programu
TŁOCZNO BLACH O PODWYSZONEJ WYTRZYMAŁOCI
Obróbka Plastyczna Metali Nr 1, 2005 Materiałoznawstwo i obróbka cieplna mgr in. Henryk Łobza, in. Marian Stefaniak, mgr in. Sławomir Sosnowski Instytut Obróbki Plastycznej, Pozna TŁOCZNO BLACH O PODWYSZONEJ
Wpływ metod destylacji na zmiany profili zapachowych wina ryżowego
Wpływ metod destylacji na zmiany profili zapachowych wina ryżowego Piotr Fąfara, Bartosz Kruszewski, Michalina Czepe, Natalia Kurek, Marianna Raczyk Opiekun Pracy: dr inż. Rafał Wołosiak Opiekun Koła:
Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005
Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Warszawa, maj 2006 Spis treci Wprowadzenie...3 Cz I Zbiorcze wykonanie budetów jednostek samorzdu terytorialnego...7 1. Cz operacyjna...7
Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny.
Nowe preparaty biobójcze o dużej skuteczności wobec bakterii z rodzaju Leuconostoc jako alternatywa dla coraz bardziej kontrowersyjnej formaliny. Formaldehyd (formalina jest ok. 40% r-rem formaldehydu)
WPŁYW TEMPERATURY SUSZENIA FONTANNOWEGO NA KINETYKĘ ODWADNIANIA I ŻYWOTNOŚĆ DROŻDŻY
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 WPŁYW TEMPERATURY SUSZENIA FONTANNOWEGO NA KINETYKĘ ODWADNIANIA I ŻYWOTNOŚĆ DROŻDŻY Marta Pasławska Instytut Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
DEFORMACJA CIEPLNA RDZENI ODLEWNICZYCH Z POWŁOKAMI OCHRONNYMI
VIII KONFERENCJA ODLEWNICZA TECHNICAL 5 ODLEWNICZYCH Z POWŁOKAMI OCHRONNYMI. Wprowadzenie. Jarosław JAKUBSKI, Stanisław DOBOSZ Wydział Odlewnictwa Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica Petr
Warszawa, dnia 4 czerwca 2013 r. Poz. 633. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 22 maja 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 4 czerwca 2013 r. Poz. 633 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1) z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie rodzajów fermentowanych napojów winiarskich
Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów
Wymierne korzyci wynikajce z analizy procesów Analiza procesu jest narzdziem do osignicia wyszej efektywnoci organizacji (midzy innymi). Wymaga ona zbudowania modelu procesu biznesowego bdcego opisem funkcjonowania
CHARAKTERYSTYKA CECH SMAKOWO-ZAPACHOWYCH NOWYCH NAPOJÓW TYPU CYDR I CALVADOS
CHARAKTERYSTYKA CECH SMAKOWO-ZAPACHOWYCH NOWYCH NAPOJÓW TYPU CYDR I CALVADOS Anna Dworska, Teresa Zalewska, Marta Kupryś, Krystyna M. Stecka Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno Spożywczego Zakład Technologii
Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD
AMME 2003 12th Ocena kształtu wydziele grafitu w eliwie sferoidalnym metod ATD M. Stawarz, J. Szajnar Zakład Odlewnictwa, Instytut Materiałów Inynierskich i Biomedycznych Wydział Mechaniczny Technologiczny,
WPŁYW WARUNKÓW HODOWLI SZCZEPÓW Z GATUNKU LACTOBACILLUS PLANTARUM NA ICH AKTYWNO ANTAGONISTYCZN
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 2 (47) Supl., 153-161 JOANNA KRASZEWSKA, WIESŁAW WZOREK, IWONA WOJTASIK WPŁYW WARUNKÓW HODOWLI SZCZEPÓW Z GATUNKU LACTOBACILLUS PLANTARUM NA ICH AKTYWNO ANTAGONISTYCZN
Anna Kamiska, Piotr, P. Lewicki Katedra Inynierii ywnoci i Organizacji Produkcji, SGGW Warszawa,
Anna Kamiska, Piotr, P. Lewicki Katedra Inynierii ywnoci i Organizacji Produkcji, SGGW Warszawa, Ruch masy w elach modelowych i jabłkach odwodnionych osmotycznie, zamroonych i przechowywanych Streszczenie:
dr inż. Małgorzata Lasik-Kurdyś Zakład Fermentacji i Biosyntezy Instytut Technologii Żywności Pochodzenia Roślinnego
ZAŁĄCZNIK 2 dr inż. Małgorzata Lasik-Kurdyś Zakład Fermentacji i Biosyntezy Instytut Technologii Żywności Pochodzenia Roślinnego Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu AUTOREFERAT PRZEDSTAWIAJĄCY OPIS OSIĄGNIĘĆ
Probiotyczne napoje fermentowane
Probiotyczne napoje fermentowane Waldemar Gustaw Katedra Technologii Owoców, Warzyw i Grzybów UP Lublin Probiotyki probiotyk pro bios - dla życia probiotyki to pojedyncze lub mieszane kultury żywych mikroorganizmów,
Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych
i własnoci stali Prezentacja ta ma na celu zaprezentowanie oraz przyblienie wiadomoci o wpływie pierwiastków stopowych na struktur stali, przygotowaniu zgładów metalograficznych oraz obserwacji struktur
Powodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów
KOD Ucznia WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP Termin: 21.03.2006r. Czas pracy: 90 minut Numer zadania Liczba możliwych punktów 1 6 2 3 3 6 4 7 5 7 6 6 7 6 8 3 9 6 10 8 Razem 58 Liczba otrzymanych
WYTWARZANIE I ANALIZA PRODUKTÓW MLECZNYCH
WYTWARZANIE I ANALIZA PRODUKTÓW MLECZNYCH Fermentacja różno-kulturowa, otrzymywanie kefiru. Kefir jest popularnym napojem mlecznym fermentowanym, wywodzącym się z Bałkanów. Sporządzany jest z mleka krowiego
MASY SAMOUTWARDZALNE Z GEOPOLIMEROWYM UKŁADEM WICYM
Jiri NOVOTNY 1 SAND-TEAM Brno 1. Spoiwo geopolimerowe. Geopolimery nale do alkalicznych glinokrzemianów. Chodzi o materiały zawierajce krzem, glin oraz pierwiastek alkaliczny typu sodu lub potasu. W przyrodzie
Automatyka ch odnicza seminarium. SiUChKl. Gda sk, 5.12.2009 r.
Systemy automatyki do precyzyjnej regulacji wilgotnoci powietrza w przestrzenia adunkowej kontenerów specjalizowanych przeznaczonych do transportu i przechowywania bananów. Automatyka chodnicza seminarium
specjalistycznych odczynników chemicznych i sprztu laboratoryjnego zgodnie z załcznikiem 3a,3b z
Page 1 of 5 Wrocław: Sprawa NA-P/24/2010 Sukcesywna dostawa specjalistycznych odczynników chemicznych i sprztu laboratoryjnego zgodnie z załcznikiem 3a,3b z projektu Biotechnologiczna konwersja glicerolu
Standardyzacja ocen substratów oraz zasady doboru składu mieszanin dla biogazowni rolniczych z uwzględnieniem oddziaływao inhibicyjnych.
w Falentach Oddział w Poznaniu ul. Biskupioska 67 60-461 Poznao Standardyzacja ocen substratów oraz zasady doboru składu mieszanin dla biogazowni rolniczych z uwzględnieniem oddziaływao inhibicyjnych.
ANALIZA PROFILI FERMENTACYJNYCH I CECH GENOTYPOWYCH MEZOFILNYCH SZCZEPÓW DRODY WINIARSKICH
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 25, 2 (43) Supl., 164 173 KATARZYNA RAJKOWSKA, ALINA KUNICKA ANALIZA PROFILI FERMENTACYJNYCH I CECH GENOTYPOWYCH MEZOFILNYCH SZCZEPÓW DRODY WINIARSKICH S t r e s z c z e
ODPORNO NA KOROZJ WIELOSKŁADNIKOWYCH STOPÓW NA OSNOWIE Al-Mg
9/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ODPORNO NA KOROZJ WIELOSKŁADNIKOWYCH STOPÓW NA OSNOWIE Al-Mg
STABILIZACJA CECH STRUKTURALNYCH MLECZNYCH NAPOI FERMENTOWANYCH
Inżynieria Rolnicza 5(93)/27 STABILIZACJA CECH STRUKTURALNYCH MLECZNYCH NAPOI FERMENTOWANYCH Andrzej Półtorak Katedra Techniki i Technologii Gastronomicznej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Streszczenie:
ZANIECZYSZCZENIE MIKROBIOLOGICZNE POWIETRZA HALI TECHNOLOGICZNEJ A JAKO PRODUKOWANYCH OPAKOWA
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 1 (46) Supl., 52-58 DOROTA KRGIEL ZANIECZYSZCZENIE MIKROBIOLOGICZNE POWIETRZA HALI TECHNOLOGICZNEJ A JAKO PRODUKOWANYCH OPAKOWA S t r e s z c z e n i e Badano wpływ
ĆWICZENIE NR 5 ANALIZA NMR PRODUKTÓW FERMENTACJI ALKOHOLOWEJ
ĆWICZENIE NR 5 ANALIZA NMR PRODUKTÓW FERMENTACJI ALKOHOLOWEJ Uwaga: Ze względu na laboratoryjny charakter zajęć oraz kontakt z materiałem biologicznym, studenci zobowiązani są uŝywać fartuchów i rękawiczek
BADANIA NAD PRZEYWALNOCI BAKTERII LACTOBACILLUS CASEI KN291 W NAPOJU SOJOWYM
YWNO 4(49), 2006 DOROTA ZIELISKA BADANIA NAD PRZEYWALNOCI BAKTERII LACTOBACILLUS CASEI KN291 W NAPOJU SOJOWYM S t r e s z c z e n i e Celem niniejszej pracy było okrelenie przeywalnoci bakterii potencjalnie
WPŁYW RODZAJU KOAGULANTU NA EFEKTYWNO PROCESU WSTPNEGO CHEMICZNEGO OCZYSZCZANIA CIEKÓW MIEJSKICH
Prof. nzw. dr hab. in. Zbigniew Heidrich Dr in. Agnieszka Tomaszewska Politechnika Warszawska Wydział Inynierii rodowiska Instytut Zaopatrzenia w Wod i Budownictwa Wodnego WPŁYW RODZAJU KOAGULANTU NA EFEKTYWNO
ZMIANY W KRZYWIZNACH KRGOSŁUPA MCZYZN I KOBIET W POZYCJI SIEDZCEJ W ZALENOCI OD TYPU POSTAWY CIAŁA WSTP
Elbieta CHLEBICKA Agnieszka GUZIK Wincenty LIWA Politechnika Wrocławska ZMIANY W KRZYWIZNACH KRGOSŁUPA MCZYZN I KOBIET W POZYCJI SIEDZCEJ W ZALENOCI OD TYPU POSTAWY CIAŁA WSTP siedzca, która jest przyjmowana
Wojciech Weiner, Szymon Szymonowicz Katedra Technologii i Aparatury Przemysłu Chemicznego i Spoywczego Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy
Wojciech Weiner, Szymon Szymonowicz Katedra Technologii i Aparatury Przemysłu Chemicznego i Spoywczego Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy Badania procesu enzymatycznego Czyszczenia nasion ogórka
Materiały metalowe. Odkształcenie plastyczne i rekrystalizacja metali. Copyright by L.A. Dobrzaski, IMIiB, Gliwice
Stale szybkotnce to takie stale stopowe, które maj zastosowanie na narzdzia tnce do obróbki skrawaniem, na narzdzia wykrojnikowe, a take na narzdzia do obróbki plastycznej na zimno i na gorco. Stale te
Farby do kontaktu z ywnoci AquaSafe to seria farb na bazie wody oraz lakierów przeznaczonych specjalnie do bezporedniego kontaktu z ywnoci.
Aquasafe Karta techniczna produktu Farby do bezporedniego kontaktu z ywnoci Aquasafe Prezentowana gama produktów składa si z nastpujcy produktów: Kod Opis Kod Opis 201591 Lakier OPV AquaSafe do kontaktu
Osad nadmierny Jak się go pozbyć?
Osad nadmierny Jak się go pozbyć? AquaSlat Ltd. Rozwiązanie problemu Osad nadmierny jest niewygodnym problemem dla zarządów oczyszczalni i społeczeństwa. Jak dotąd nie sprecyzowano powszechnie akceptowalnej
Wpływ wanadu na przemiany przy odpuszczaniu stali o małej zawartoci innych pierwiastków
AMME 2003 12th Wpływ wanadu na przemiany przy odpuszczaniu stali o małej zawartoci innych pierwiastków J. Pacyna, R. Dbrowski Wydział Metalurgii i Inynierii Materiałowej, Akademia Górniczo-Hutnicza Al.
WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTUR I MORFOLOGI PRZEŁOMÓW SILUMINU AK64
30/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2006, Rocznik 6, Nr 21(1/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 2006, Volume 6, Nº 21 (1/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW MODYFIKACJI NA STRUKTUR I MORFOLOGI PRZEŁOMÓW SILUMINU
Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.
Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli
Wpływ warunków konwekcyjnego suszenia i sposobu przygotowania papryki na przebieg zmian chromatycznych współrzdnych barwy
Stanisław Rudy, Renata Polak Katedra Techniki Cieplnej Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ warunków konwekcyjnego suszenia i sposobu przygotowania papryki na przebieg zmian chromatycznych współrzdnych barwy
WPŁYW TEMPERATURY PASTERYZACJI NAPOJU SŁODOWEGO NA PRZEŻYWALNOŚĆ BAKTERII FERMENTACJI MLEKOWEJ I DROŻDŻY
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. (), - WPŁYW TEMPERATURY PASTERYZACJI NAPOJU SŁODOWEGO NA PRZEŻYWALNOŚĆ BAKTERII FERMENTACJI MLEKOWEJ I DROŻDŻY Wiesław Wzorek, Joanna Koskowska,
Wpływ kompozycji substancji wicychna wybrane cechy produktów
Paweł Sobczak, Kazimierz Zawilak, Marian Panasiewicz, Józef Grochowicz, Jacek Mazur Katedra Inynierii i Maszyn Spoywczych, Akademia Rolnicza w Lublinie Wpływ kompozycji substancji wicychna wybrane cechy
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.
Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. Wprowadzenie do biotechnologii. Rys historyczny. Zakres i znaczenie nowoczesnej biotechnologii. Opracowanie procesu biotechnologicznego. 7. Produkcja biomasy. Białko mikrobiologiczne.
TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU
PODSTAWY TECHNOLOGII OGÓŁNEJ wykład 1 TECHNOLOGIA CHEMICZNA JAKO NAUKA STOSOWANA GENEZA NOWEGO PROCESU TECHNOLOGICZNEGO CHEMICZNA KONCEPCJA PROCESU Technologia chemiczna - definicja Technologia chemiczna
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 1 (46) Supl., 121-126
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2006, 1 (46) Supl., 121-126 EWA REMBIAŁKOWSKA, EWELINA HALLMANN, MONIKA ADAMCZYK, JANUSZ LIPOWSKI, URSZULA JASISKA, LUBOMIŁA OWCZAREK WPŁYW PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH NA
OPINIA GEOTECHNICZNA o warunkach gruntowych w podłou działki nr 85 Łagiewniki ul. Sportowa
ZAKŁAD USŁUG TECHNICZNO-EKONOMICZNYCH ALMA BIS s.c. Wrocław, ul. Morelowskiego 3 telefony: 0 601 798860 i 78930 03 almabis@o2.pl OPINIA GEOTECHNICZNA o warunkach gruntowych w podłou działki nr 85 Łagiewniki
WPŁYW CZASU PRZECHOWYWANIA NA WŁACIWOCI FIZYCZNE I STABILNO KAKAO Z DODATKIEM KWASU L-ASKORBINOWEGO
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 26, 1 (46), 83-9 JOLANTA KOWALSKA, ANDRZEJ LENART, JUSTYNA DOBROWOLSKA WPŁYW CZASU PRZECHOWYWANIA NA WŁACIWOCI FIZYCZNE I STABILNO KAKAO Z DODATKIEM KWASU L-ASKORBINOWEGO
ZMIANY BARWY SUSZONYCH BORÓWEK I MALIN ZACHODZCE PODCZAS PRZECHOWYWANIA
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 25, 2 (43) Supl., 86-92 MARTA PASŁAWSKA ZMIANY BARWY SUSZONYCH BORÓWEK I MALIN ZACHODZCE PODCZAS PRZECHOWYWANIA S t r e s z c z e n i e Owoce borówek i malin poddano suszeniu
KEFIR JAKO ŹRÓDŁO DROŻDŻY TOLERUJĄCYCH DUŻE STĘŻENIA ETANOLU
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych nr 575, 2013, 43 51 KEFIR JAKO ŹRÓDŁO DROŻDŻY TOLERUJĄCYCH DUŻE STĘŻENIA ETANOLU Iwona Gientka, Ewa Klusek Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Dziennik Ustaw z 2005 roku Nr 88 poz 748
Dziennik Ustaw z 2005 roku Nr 88 poz 748 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 2 maja 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu wyrobu fermentowanych napojów winiarskich oraz metod analiz
ZASTOSOWANIE TAC Z KRATOWNIC W PROCESIE LIOFILIZACJI BIOPREPARATU ZAWIERAJCEGO BAKTERIE LACTOBACILLUS PLANTARUM
Z E S Z Y T Y N A U K O W E P O L I T E C H N I K I Ł Ó D Z K I E J Nr 984 CHEMIA SPOYWCZA I BIOTECHNOLOGIA, z. 70 2006 PIOTR DZIUGAN Instytut Technologii Fermentacji i Mikrobiologii Politechnika Łódzka
Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr
KOSZTY PLANOWEJ OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI
Technica Agraria 2(2) 2003, 53-57 KOSZTY PLANOWEJ OBSŁUGI TECHNICZNEJ CIGNIKÓW ROLNICZYCH NOWEJ GENERACJI Zenon Grze Streszczenie. W pracy dokonano analizy kosztów planowej obsługi technicznej cigników
Immobilizowanie drożdży Immobilizowanie komórek drożdży w kulkach alginianu wapnia
134567 Dean Madden National Centre for Biotechnology Education, University of Reading Science and Technology Centre, Reading RG6 6BZ UK E-mail: D.R.Madden@reading.ac.uk Immobilizowanie komórek drożdży
Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.
Sylabus przedmiotu: Specjalność: Wybrane zagadnienia z technologii przemysłu spożywczego - p. fermentacyjny Wszystkie specjalności Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie
Spis treści. asf;mfzjf. (Jan Fiedurek)
asf;mfzjf Spis treści 1. Informacje wstępne 11 (Jan Fiedurek) 1.1. Biotechnologia w ujęciu historycznym i perspektywicznym... 12 1.2. Biotechnologia klasyczna i nowoczesna... 18 1.3. Rozwój biotechnologii:
Wykaz niezgodnych substancji chemicznych
Wykaz niezgodnych substancji chemicznych 1 Wykaz niezgodnych substancji chemicznych Substancje chemiczne zebrane w kolumnie I s niezgodne (niekompatybilne) z substancjami wymienionymi w kolumnie II i powinny
Biotechnologia w produkcji piwa. Wykłady Samodzielna Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej dr Sławomir Wierzba
Biotechnologia w produkcji piwa Wykłady Samodzielna Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej dr Sławomir Wierzba Literatura Wolfgang Kunze - Technologia Piwa i Słodu, Piwochmiel, 1999 r. Treść wykładów
Ćwiczenie 3 BIOIMMOBILIZACJA. Mikrokapsułkowanie porównanie wydajności fermentacji alkoholowej komórek wolnych oraz immobilizowanych
BIOIMMOBILIZACJA Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ul. Klemensa Janickiego 35 71-270 Szczecin Ćwiczenie 3 Mikrokapsułkowanie porównanie
MULTI BIOSYSTEM MBS. Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS
MULTI BIOSYSTEM MBS Nowoczesne technologie oczyszczania ścieków przemysłowych Multi BioSystem MBS TECHNOLOGIA MBS ZAPEWNIA: Efektywność oczyszczania, mająca na uwadze proekologiczne wartości; Aspekty ekonomiczne,
Natryskowe systemy uszczelniające oraz powłoki poliuretanowo-betonowe. Rafał Błaszczyk 6-7.03.2014 Tarnowo Podgórne
Natryskowe systemy uszczelniające oraz powłoki poliuretanowo-betonowe Rafał Błaszczyk 6-7.03.2014 Tarnowo Podgórne Masterseal Membrany Natryskowe Masterseal to systemy żywic polimocznikowych i poliuretanowych
Laboratorium 6. Immobilizacja enzymu metodą pułapkowania w matrycy hydrożelowej
Laboratorium 6 Immobilizacja enzymu metodą pułapkowania w matrycy hydrożelowej Prowadzący: dr inż. Karolina Labus 1. CZĘŚĆ TEORETYCZNA Enzymy uważane są za niezwykle wydajne katalizatory różnorodnych reakcji,
Rola oczyszczalni ścieków w w eliminowaniu ciekach
Rola oczyszczalni ścieków w w eliminowaniu SCCP i MCCP w odprowadzanychściekach ciekach Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, 18.11.2011 Jan Suschka Przypomnienie w aspekcie obecności ci SCCP/MCCP w ściekach
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej
Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro
BIOCHEMIA! Kierunek: Technologia Żywności # i Żywienie Człowieka# semestr III #
BIOCHEMIA! Kierunek: Technologia Żywności # i Żywienie Człowieka# semestr III # Prof. dr hab. inż. Artur Bartkowiak! (pok. 1.13 ul Janickiego 35)! Wykłady: 15 tyg. x 2 godz. = 30 godz.# Egzamin:# pisemny
SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Czas realizacji materiału
SZKOŁA PODSTAWOWA II Etap Edukacyjny: Klasy IV-VI Przyroda Cele kształcenia: I, II, III, IV i V Treści nauczania wymagania szczegółowe: 1 (1, 8), 5 (1, 2, 4, 5), 9 (1, 2, 4, 9, 13), 14 Czas realizacji
Ćwiczenie 2 BIOIMMOBILIZACJA. Mikrokapsułkowanie za pomocą ekstruzji oraz koekstruzji
BIOIMMOBILIZACJA Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa Centrum Bioimmobilizacji i Innowacyjnych Materiałów Opakowaniowych ul. Klemensa Janickiego 35 71-270 Szczecin Ćwiczenie 2 Mikrokapsułkowanie za pomocą
Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1*
AMME 2001 10th JUBILEE INTERNATIONAL SC IENTIFIC CONFERENCE Wpływ warunków obróbki cieplnej na własnoci stopu AlMg1Si1* S. Tkaczyk, M. Kciuk Zakład Zarzdzania Jakoci, Instytut Materiałów Inynierskich i
NA-P/ 29 /2010 załcznik nr 5
NA-P/ 29 /2010 załcznik nr 5 UMOWA DOSTAWY Nr... Zawarta w dniu... 2010 r. we Wrocławiu pomidzy: Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, z siedzib we Wrocławiu przy ul. Norwida 25, 50-375 Wrocław nr
L 47/56 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 47/56 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 20.2.2013 ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) NR 144/2013 z dnia 19 lutego 2013 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 606/2009 w odniesieniu do niektórych
Terminarz zajęć Podkarpackiej Akademii Wina w Jaśle - II półrocze 2015
Terminarz zajęć Podkarpackiej Akademii Wina w Jaśle - II półrocze 015 XI zjazd 11 lipiec - Fermentacja jabłkowo-mlekowa cz. 1 spontaniczna fermentacja jabłkowomlekowa i czyste kultury bakterii mlekowych,
ELEKTRYCZNE SYSTEMY GRZEWCZE
RURKOWE TYP G Elementy grzejne rurkowe typ rurkowe s w urzdzeniach do podgrzewania powietrza, wody, oleju, form i bloków metalowych rednica elementu: ø 8,5 mm napicie zasilania: 230 V, 400 V lub inne na
Kuratorium Oświaty w Lublinie
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed
Ćwiczenie 1 Immobilizacja
Ćwiczenie 1 Immobilizacja Uwaga! Ćwiczenie wymaga kontaktu z mikroorganizmami. Po zakończonej pracy wszystkie zawiesiny zawierające drożdże (immobilizowane i nieimobilizowane) należy zagotować na płycie
Higiena w zakładzie produkcyjnym najnowsze trendy ŁUKASZ SALMONOWICZ BUSINESS DEVELOPMENT MANAGER
Higiena w zakładzie produkcyjnym najnowsze trendy ŁUKASZ SALMONOWICZ BUSINESS DEVELOPMENT MANAGER 29.09.2015 1 Pytania podstawowe Jak dbasz o wysoką jakość produktu? - przenoszenie zapachu - przenoszenie
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2004, 3 (40) Supl., PRÓBA UZYSKANIA NOWEGO SZCZEPU WINIARSKIEGO NA DRODZE ELEKTROFUZJI PROTOPLASTÓW
YWNO. Nauka. Technologia. Jako, 2004, 3 (40) Supl., 45-55 MONIK DZWONEK, MŁORZT NIEWOSZ, WND DUSZKIEWICZ-REINHRD PRÓB UZYSKNI NOWEO SZCZEPU WINIRSKIEO N DRODZE EEKTROFUZJI PROTOPSTÓW S t r e s z c z e
Technologia produkcji i obróbki kolb kukurydzy cukrowej
Ignacy Niedziółka, Mariusz Szymanek Katedra Maszynoznawstwa Rolniczego Akademia Rolnicza w Lublinie Technologia produkcji i obróbki kolb kukurydzy cukrowej Streszczenie Przedstawiono wyniki bada dotyczcych