E ERGETYKA I EKOLOGIA: Część I

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "E ERGETYKA I EKOLOGIA: Część I"

Transkrypt

1 E ERGETYKA I EKOLOGIA: Część I Analiza trendów zużycia energii Prof. Dr hab. inż. Stanisław Drobniak Instytut Maszyn Cieplnych Politechnika Częstochowska drobniak@imc.pcz.czest.pl

2 ZAWARTOŚĆ CZĘŚCI I Pojęcia podstawowe Energia w ujęciu teorii sterowania Historia energetyki do r Ślimak cen ropy naftowej Historia energetyki do r Analiza okresu Analiza okresu Przyszłość do 2030 ajważniejsze wnioski

3 Podstawowe pytanie:...czy istnieje związek między ilością zużywanej energii a poziomem życia...?

4 Podstawowe pojęcia jak mierzyć poziom zamożności obywatela kraju? -Gross Domestic Product ( GDP ) czyli dochód narodowy brutto danego kraju - całkowita wartość produkcji i usług wytworzonych w ciągu roku (zwykle liczona w US $) to dobra miara potencjału gospodarczego, jednak nie uwzględnia ona liczby obywateli -GDP/c.a. - Gross Domestic Product per capita annum (na głowę rocznie) to powszechnie przyjmowana miara zamożności obywateli (liczona w US$ / c.a.)

5 Podstawowe pojęcia jak mierzyć poziom zamożności obywatela kraju? - Gross Domestic Product ( GDP ) czyli dochód narodowy brutto danego kraju - całkowita wartość produkcji i usług wytworzonych w ciągu roku (zwykle liczona w US $) to dobra miara potencjału gospodarczego, jednak nie uwzględnia ona liczby obywateli -GDP/c.a. - Gross Domestic Product per capita annum (na głowę rocznie) to powszechnie przyjmowana miara zamożności obywateli (liczona w US$ / c.a.) jak mierzyć zużycie energii przez obywatela kraju? -całkowite zużycie energii elektrycznej per capita annum to najczęściej używany wskaźnik zużycia energii w gospodarce kraju (liczone w kwh / c.a.) -obydwie zdefiniowane wyżej wielkości są publikowane przez agencje rządowe wszystkich krajów

6 Country GDP/c.a. [USD/ c.a.] Electricity consumption [kwh/ c.a.] USA Canada Austria Belgium Bialorussia Bulgaria Czech Republic Denmark Finland France Greece Spain Ireland Lithuania Netherlands Germany Norway Poland Portugal Russia Romania Slovakia Slovenia Switzerland Sweden Turkey Ukraine Hungary Great Britain Italy Argentina Brasilia Mexico Republic of South Africa India Japan South Korea Dane statystyczne dla wybranych krajów świata za rok 2007.

7 Podstawowe pojęcia USD / c.a. Ireland 2007 USA Norway Sweden Finland Canada Poland kwh / c.a

8 Podstawowe pojęcia USD / c.a kwh / c.a

9 Podstawowe pojęcia jak znaleźć związek między poziomem zamożności i ilością energii elektrycznej zużywanej przez obywateli danego kraju? należy znaleźć związek czyli korelację o postaci: Y = funkcja (X)

10 Podstawowe pojęcia jak znaleźć związek między poziomem zamożności i ilością energii elektrycznej zużywanej przez obywateli danego kraju? należy znaleźć związek czyli korelację o postaci: Y = funkcja (X) X 1 Y 1 Y X

11 Podstawowe pojęcia jak znaleźć związek między poziomem zamożności i ilością energii elektrycznej zużywanej przez obywateli danego kraju? należy znaleźć związek czyli korelację o postaci: Y = funkcja (X) Analiza rozkładu punktów wskazuje, że Y rośnie ze wzrostem X Y dodatnio skorelowane z X

12 Podstawowe pojęcia jak znaleźć związek między poziomem zamożności i ilością energii elektrycznej zużywanej przez obywateli danego kraju? należy znaleźć związek czyli korelację o postaci: Y = funkcja (X) d i - odległość od linii Metoda najmniejszych kwadratów (LSM) Least Squares Method (LSM) {Σ i d i 2 } min Y = a X + b (linia regresji)

13 Podstawowe pojęcia USD / c.a kwh / c.a

14 USD / c.a kwh / c.a Pytanie: co oznacza nachylenie prostej?

15 USD / c.a kwh / c.a Pytanie: co oznacza nachylenie prostej?

16 USD / c.a kwh / c.a Pytanie: co oznacza nachylenie prostej?

17 USD / c.a większa energochłonność GDP kwh / c.a Pytanie: co oznacza nachylenie prostej?

18 USD / c.a mniejsza energochłonność GDP kwh / c.a Pytanie: co oznacza nachylenie prostej?

19 USD / c.a kwh / c.a Pytanie: co powinno być zmienną X- dochód czy zużycie energii elektrycznej?

20 Silnik wg. teorii sterowania Sterowanie paliwo PRACA SIL IK MOC energia Procesy resztkowe Uwagi: 1) silnik przekształca paliwo (energię) w pracę mechaniczną 2) procesy resztkowe to drgania, hałas

21 Człowiek wg. teorii sterowania Sterowanie PRACA ener- MOC -gia Procesy resztkowe Uwaga: człowiek przekształca energię w pracę i procesy resztkowe tzn. w myśl teorii sterowania zachowuje się jak klasyczny silnik

22 Człowiek wg. teorii sterowania wydajność energetyczna człowieka : moc mechaniczna człowieka (przy 8 godzinach pracy ciągłej na dobę): 100 W = 0.1 kw moc cieplna człowieka (przez 24 godziny na dobę): 30 W = 0.03 kw

23 Człowiek wg. teorii sterowania wydajność energetyczna człowieka : moc mechaniczna człowieka (przy 8 godzinach pracy ciągłej na dobę): 100 W = 0.1 kw praca wytworzona przez człowieka w ciągu roku: kw = 200 kwh gdzie: 48 liczba tygodni pracy w roku 5 liczba dni pracy w tygodniu 8 liczba godzin pracy na dobę 0.1 kw moc mechaniczna człowieka (w pracy ciągłej)

24 Człowiek wg. teorii sterowania wydajność energetyczna człowieka : moc mechaniczna człowieka (przy 8 godzinach pracy ciągłej na dobę): 100 W = 0.1 kw praca wytworzona przez człowieka w ciągu roku: kw = 200 kwh gdzie: 48 liczba tygodni pracy w roku 5 liczba dni pracy w tygodniu 8 liczba godzin pracy na dobę 0.1 kw moc mechaniczna człowieka (w pracy ciągłej) wartość pracy człowieka wytworzonej w ciągu roku : 200 kwh 0.35 zł / kwh = 70 zł

25 Człowiek wg. teorii sterowania wydajność energetyczna człowieka : moc mechaniczna człowieka (przy 8 godzinach pracy ciągłej na dobę): 100 W = 0.1 kw praca wytworzona przez człowieka w ciągu roku: kw = 200 kwh gdzie: 48 liczba tygodni pracy w roku 5 liczba dni pracy w tygodniu 8 liczba godzin pracy na dobę 0.1 kw moc mechaniczna człowieka (w pracy ciągłej) wartość pracy człowieka wytworzonej w ciągu roku : 200 kwh 0.35 zł / kwh = 70 zł czy jest to zaskakujący wniosek?

26 Country GDP/c.a. [USD/ c.a.] Electricity consumption [kwh/ c.a.] USA Canada Austria Belgium Bialorussia Bulgaria Czech Republic Denmark Finland France Greece Spain Ireland Lithuania Netherlands Germany Norway Poland Portugal Russia Romania Slovakia Slovenia Switzerland Sweden Turkey Ukraine Hungary Great Britain Italy Argentina Brasilia Mexico Republic of South Africa India Japan South Korea Dane statystyczne dla wybranych krajów świata za rok 2007 Co oznacza ostatnia kolumna?

27 Polak jako silnik Polska (dane za r. 2007) : ~ US $ / c.a. ; ~ 3126 kwh / c.a. = 3126 kwh / 200 kwh = ~ 16 elektrycznych niewolników (robotów) każdy polski obywatel w r miał 16 elektrycznych robotów na swe usługi! każdy elektryczny robot zarobił dla swego polskiego pana : US $ / 16 = ~ 1012 US $ / rok każdy elektryczny robot kosztował swego polskiego pana : 200 kwh 0.35 zł / kwh = 70 zł ~ 27 US $ / rok każdy polski obywatel w r zarobił na każdym elektrycznym robocie : = 985 US $ jak wyglądała opłacalność niewolnictwa w innych krajach?

28 Inne narody jako silniki Belgia ( dane z 2007 r.) : ~ US $ / c.a. ; ~ 8000 kwh / c.a. = 8000 kwh / 200 kwh = ~ 40 elektrycznych robotów każdy obywatel Belgii w r miał 40 elektrycznych niewolników! każdy elektryczny robot zarobił dla swego belgijskiego pana : / 40 = ~ 912 US $ / rok każdy elektryczny robot kosztował swego belgijskiego pana : 200 kwh 0.08 = 16 ~ 21 US $ / rok każdy obywatel Belgii zarobił na każdym elektrycznym robocie : = ~ 890 US $ / rok każdy polski obywatel w r zarobił na każdym elektrycznym robocie : = 985 US $ czy każdy elektryczny robot zarabia tyle samo?

29 Inne narody jako silniki czy wszystkie elektryczne roboty są jednakowo wydajne? robot irlandzki (2007) ~ 1600 US $ / rok co jest nam potrzebne aby żyć lepiej: bardziej wydajne roboty więcej robotów więcej energii (mądrze używanej) ALE MIELIŚMY ODPOWIEDZIEĆ A PYTA IE CO POWI O BYĆ ZMIE Ą IEZALEŻ Ą X?

30 USD / c.a kwh / c.a Pytanie: co powinno być zmienną X- dochód czy zużycie energii elektrycznej?

31 Podstawowe pojęcia - podsumowanie jak znaleźć związek między poziomem zamożności i ilością energii elektrycznej zużywanej przez obywateli danego kraju? należy znaleźć związek czyli korelację o postaci: Y = funkcja (X) ILOŚĆ MĄDRZE ZUŻYWA EJ E ERGII OKREŚLA ZAMOŻ OŚĆ SPOŁECZEŃSTWA (zatem zużycie energii na głowę jest zmienną niezależną X to zmienna determinująca rozwój)

32 Krótka historia energetyki historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwajało się co 10 lat co odpowiadało stopie wzrostu 7% rocznie

33 Krótka historia energetyki historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwajało się co 10 lat co odpowiadało stopie wzrostu 7% rocznie Magiczne daty w historii energetyki : 1968 prognoza klubu Rzymskiego pierwszy kryzys energetyczny (OPEC) 1979 drugi kryzys energetyczny (OPEC) 1995 ostatni rok epoki restauracji

34 Stage 2- correlation analysis at given time(s) Selection of time moments for correlation analysis historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwaja się co 10 lat co odpowiada stopie wzrostu 7% rocznie Magiczne daty w historii energetyki : 1968 prognoza klubu Rzymskiego pierwszy kryzys energetyczny (OPEC) 1979 drugi kryzys energetyczny (OPEC) 1995 ostatni rok epoki restauracji

35 Krótka historia energetyki historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwaja się co 10 lat co odpowiada stopie wzrostu 7% rocznie Magiczne daty w historii energetyki : 1968 prognoza klubu Rzymskiego pierwszy kryzys energetyczny (OPEC) 1979 drugi kryzys energetyczny (OPEC) 1995 ostatni rok epoki restauracji

36 Krótka historia energetyki

37 Krótka historia energetyki Wszystkie kraje postępowały tą samą drogą, tzn. zużywając coraz więcej energii osiągały zbliżone przyrosty GDP

38 Krótka historia energetyki mały rozrzut punktów wokół linii regresji świadczy, że wszystkie kraje stosowały tę samą strategię rozwoju gospodarki (ten sam model rozwoju)

39 Krótka historia energetyki kraje położone w surowym klimacie zużywały więcej energii

40 Krótka historia energetyki USA leżały dokładnie na linii regresji i wyznaczały drogę rozwoju dla wszystkich krajów, przykładem innej filozofii rozwoju była Japonia

41 Krótka historia energetyki kraje europejskie stosowały bardziej energooszczędny model rozwoju, przodowały w tym Szwajcaria, Dania i Belgia

42 Krótka historia energetyki wszystkie kraje postępowały tą samą drogą, tzn. zużywając coraz więcej energii osiągały zbliżone przyrosty GDP mały rozrzut punktów wokół linii regresji świadczy, że wszystkie kraje stosowały tę samą strategię rozwoju gospodarki (ten sam model rozwoju) kraje położone w surowym klimacie zużywały więcej energii USA leżały dokładnie na linii regresji i wyznaczały drogę rozwoju dla wszystkich krajów, przykładem innej filozofii rozwoju była Japonia kraje europejskie stosowały bardziej energooszczędny model rozwoju, przodowały w tym Szwajcaria, Dania i Belgia

43 Krótka historia energetyki wszystkie kraje postępowały tą samą drogą, tzn. zużywając coraz więcej energii osiągały zbliżone przyrosty GDP mały rozrzut punktów wokół linii regresji świadczy, że wszystkie kraje stosowały tę samą strategię rozwoju gospodarki (ten sam model rozwoju) kraje położone w surowym klimacie zużywały więcej energii USA leżały dokładnie na linii regresji i wyznaczały drogę rozwoju dla wszystkich krajów, przykładem innej filozofii rozwoju była Japonia kraje europejskie stosowały bardziej energooszczędny model rozwoju, przodowały w tym Szwajcaria, Dania i Belgia 1973 był ostatnim rokiem trwającej ponad 100 lat (od rewolucji przemysłowej) ery podwajania zużycia energii co każde 10 lat!!! dlaczego???

44 Krótka historia energetyki historyczne oszacowania ilości zużytej przez ludzkość energii: (1.5-2) kwh od początku świata do r kwh w latach kwh w r.1973 historyczna prawidłowość istniejąca od początku świata do r. 1973: roczne zużycie energii w gospodarce świata podwaja się co 10 lat co odpowiada stopie wzrostu 7% rocznie Magiczne daty w historii energetyki : 1968 prognoza klubu Rzymskiego pierwszy kryzys energetyczny (OPEC) 1979 drugi kryzys energetyczny (OPEC) 1995 ostatni rok epoki restauracji

45 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej dlaczego cena ropy bo cena ropy wyznacza ceny energii

46 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej na osi odciętych ( x ) roczne wydobycie ropy w mld baryłek na osi rzędnych ( y ) cena baryłki przeliczona na USD z roku 1995

47 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej do r stały wzrost wydobycia przy stałej cenie ropy

48 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej 1974 decyzja OPEC ograniczenie wydobycia ropy i 4-krotne zwiększenie ceny za baryłkę wynik? pierwszy kryzys naftowy

49 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej okres transformacji i chaotyczne zachowania rynków naftowych 1978 załamanie solidarności OPEC spadek cen ropy 1979 II decyzja OPEC utrzymanie poziomu wydobycia i 2-krotny wzrost ceny baryłki

50 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej gwałtowne zmniejszenie popytu na ropę przy stałej cenie baryłki załamanie solidarności OPEC zwiększanie wydobycia przy spadku ceny za baryłkę

51 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej 1998 powrót do punktu wyjścia cena baryłki na poziomie r Jaka jest sytuacja obecnie?

52 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej 2007 wydobycie ok. 29 mld baryłek rocznie, cena baryłki ~ 80 USD (2007) co odpowiada ~ 65 USD (1995) Co dalej czy kolejny cykl ślimaka?

53 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej Source: GW

54 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej Kolejny cykl ślimaka niemożliwy bo kończy się ropa Source: GW

55 ślimak cen ropy naftowej - podsumowanie do r stały wzrost wydobycia przy stałej cenie ropy 1974 decyzja OPEC ograniczenie wydobycia ropy i 4-krotne zwiększenie ceny za baryłkę wynik? pierwszy kryzys naftowy okres transformacji i chaotyczne zachowania rynków naftowych 1978 załamanie solidarności OPEC spadek cen ropy 1979 II decyzja OPEC utrzymanie poziomu wydobycia i 2-krotny wzrost ceny baryłki gwałtowne zmniejszenie popytu na ropę przy stałej cenie baryłki załamanie solidarności OPEC zwiększanie wydobycia przy spadku ceny za baryłkę 1998 powrót do punktu wyjścia cena baryłki na poziomie r obecne ceny ropy są porównywalne do drugiego kryzysu naftowego!

56 ślimak cen ropy naftowej - podsumowanie do r stały wzrost wydobycia przy stałej cenie ropy 1974 decyzja OPEC ograniczenie wydobycia ropy i 4-krotne zwiększenie ceny za baryłkę wynik? pierwszy kryzys naftowy okres transformacji i chaotyczne zachowania rynków naftowych 1978 załamanie solidarności OPEC spadek cen ropy 1979 II decyzja OPEC utrzymanie poziomu wydobycia i 2-krotny wzrost ceny baryłki gwałtowne zmniejszenie popytu na ropę przy stałej cenie baryłki załamanie solidarności OPEC zwiększanie wydobycia przy spadku ceny za baryłkę 1998 powrót do punktu wyjścia cena baryłki na poziomie r obecne ceny ropy są porównywalne do drugiego kryzysu naftowego! dlaczego świat przyjmuje wzrost cen ropy (czyli energii) tak spokojnie?

57 Krótka historia energetyki linia ciągła linia regresji dla wszystkich krajów linia przerywana linia regresji dla krajów EU + Japonia + Szwajcaria

58 Krótka historia energetyki jaka jest najważniejsza różnica między wykresami dla lat 1995 i 1973? pojawiła się nowa tendencja, kraje EU + J + CH wybrały drogę energooszczędnego rozwoju patrz następny slajd!

59 Krótka historia energetyki PL PL Przypomnienie r. 1973

60 Krótka historia energetyki Szwajcaria, Japonia i Dania były liderami energooszczędnego rozwoju orwegia była liderem w zużyciu energii, Szwajcaria miała najwyższy GDP/c.a.

61 Krótka historia energetyki USA leżały prawie dokładnie na linii średniej dla świata efekt skali Japonia i prawie wszystkie kraje EU były zgrupowane wokół linii rozwoju energooszczędnego

62 Krótka historia energetyki większość krajów świata (także i Polska) zlokalizowana była w pobliżu początku układu współrzędnych i wybór modelu rozwoju był dla nich kwestią przyszłości

63 Krótka historia energetyki podsumowanie pojawiła się nowa tendencja, kraje EU + J + CH wybrały drogę energooszczędnego rozwoju Szwajcaria, Japonia i Dania były liderami energooszczędnego rozwoju orwegia była liderem w zużyciu energii, Szwajcaria miała najwyższy GDP/c.a. USA leżały prawie dokładnie na linii średniej dla świata efekt skali większość krajów świata (także i Polska) zlokalizowana była w pobliżu początku układu współrzędnych i wybór modelu rozwoju był dla nich kwestią przyszłości najważniejsze pytanie : JAKI MODEL ROZWOJU?

64 Krótka historia energetyki podsumowanie od początku lat 80 prognozy Światowych Konferencji Energetycznych wskazują, że 7% roczny przyrost spożycia energii jest niemożliwy, przykłady prognoz: Uwagi: prognozowane przyrosty spożycia energii w % / rok w nawiasach od lat 80 pojawia się swiadomość, że energooszczędny rozwój jest konieczny i możliwy

65 Krótka historia energetyki podsumowanie GW światowe zużycie energii pierwotnej (w J )

66 Krótka historia energetyki podsumowanie GW przyrost zużycia energii dla świata w latach wyniósł 1.5 % / rok

67 Krótka historia energetyki podsumowanie GW kraje uprzemysłowione zwiększały zużycie energii wolniej niż cały świat

68 Krótka historia energetyki podsumowanie GW kraje d. RWPG od końca lat 80 redukowały ilość zużywanej energii

69 Krótka historia energetyki podsumowanie GW kraje Azji i Pacyfiku najszybciej zwiększały ilość zużywanej energii

70 Krótka historia energetyki pojawiła się nowa tendencja, kraje EU + J + CH wybrały drogę energooszczędnego rozwoju Szwajcaria, Japonia i Dania były liderami energooszczędnego rozwoju orwegia była liderem w zużyciu energii, Szwajcaria miała najwyższy GDP/c.a. USA leżały prawie dokładnie na linii średniej dla świata efekt skali większość krajów świata (także i Polska) zlokalizowana była w pobliżu początku układu współrzędnych i wybór modelu rozwoju był dla nich kwestią przyszłości po zaledwie dwóch dekadach świat odszedł od obowiązującego przez stulecia modelu rozwoju opartego o podwajanie zużycia energii co dziesięciolecie!!!

71 Krótka historia energetyki USD / c.a. Ireland 2007 USA Norway Sweden Finland Canada Poland kwh / c.a

72 Krótka historia energetyki 2007 i dalej Światowe zużycie energii: TWh TWh roczne tempo wzrostu: świat 2.4 % OECD 1.5 % pozostałe 3.6 % Source:International Energy Agency IEA, GW

73 Krótka historia energetyki 2007 i dalej Światowe zużycie energii: TWh TWh roczne tempo wzrostu: świat 2.4 % OECD 1.5 % pozostałe 3.6 % przyrost zużycia energii dla świata ma wynieść 2.4 % / rok (???)

74 Krótka historia energetyki 2007 i dalej Światowe zużycie energii: TWh TWh roczne tempo wzrostu: świat 2.4 % OECD 1.5 % pozostałe 3.6 % kraje uprzemysłowione muszą hamować swój apetyt na energię

75 Krótka historia energetyki podsumowanie rok 1973 kończy erę taniej i łatwo dostepnej energii ( ślimak cen ropy ) lata to okres transformacji z trzema fazami: drastyczny wzrost cen ropy narzucony przez OPEC ciągły spadek cen ropy wymuszony spadkiem popytu i pojawieniem się nowych, energooszczędnych technologii odradzanie się popytu na ropę przy spadku jej cen ciągły wzrost cen ropy przy stabilizacji podaży obecne ceny ropy są porównywalne do drugiego kryzysu naftowego! dlaczego świat przyjmuje wzrost cen ropy (czyli energii) tak spokojnie?

76 ślimak (oil snail) cen ropy naftowej

77 Krótka historia energetyki podsumowanie dlaczego świat przyjmuje wzrost cen ropy (czyli energii) tak spokojnie? świat odszedł od obowiązującego przez stulecia modelu rozwoju opartego o podwajanie zużycia energii co dziesięciolecie!!! powszechna jest świadomość ograniczoności zasobów energii kraje rozwinięte ustabilizują zapotrzebowanie na energię pierwotną dzięki nowym technologiom kraje rozwijające się zwiększą swe zaapotrzebowanie na energię pierwotną ale dzięki nowym technologiom nie będzie podwajanie spożycia co dekadę co przekonało ludzkość do zaakceptowania takiego modelu rozwoju?

78 ajważniejsze wnioski nowy energooszczędny model rozwoju nowe energooszczędne technologie Pytanie dla Polski: Czy musimy zwiększać zużycie energii?

79 Country GDP/c.a. [USD/ c.a.] Electricity consumption [kwh/ c.a.] USA Canada Austria Belgium Bialorussia Bulgaria Czech Republic Denmark Finland France Greece Spain Ireland Lithuania Netherlands Germany Norway Poland Portugal Russia Romania Slovakia Slovenia Switzerland Sweden Turkey Ukraine Hungary Great Britain Italy Argentina Brasilia Mexico Republic of South Africa India Japan South Korea Dane statystyczne dla wybranych krajów świata za rok 2007.

80 ajważniejsze wnioski nowy energooszczędny model rozwoju nowe energooszczędne technologie Pytanie dla Polski: Czy musimy zwiększać zużycie energii? tak, potrzeba nam dwukrotnie więcej energii na obywatela!!!

81 ajważniejsze wnioski nowy energooszczędny model rozwoju nowe energooszczędne technologie Pytanie: Dlaczego zmieniliśmy model rozwoju i dlaczego zdecydowaliśmy się zainwestować w nowe technologie energetyczne?

Pomiar dobrobytu gospodarczego

Pomiar dobrobytu gospodarczego Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego Uniwersytet w Białymstoku 07 listopada 2013 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Bardziej szczegółowo

Struktura sektora energetycznego w Europie

Struktura sektora energetycznego w Europie Struktura sektora energetycznego w Europie seminarium Energia na jutro 15-16, września 2014 źródło: lion-deer.com 1. Mieszkańcy Europy, 2. Struktura wytwarzania energii w krajach Europy, 3. Uzależnienie

Bardziej szczegółowo

Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie.

Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie. Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie. 1. Zaangażowanie funduszy Venture capital w projekty gospodarcze znajdujące się w początkowej

Bardziej szczegółowo

System opieki zdrowotnej na tle innych krajów

System opieki zdrowotnej na tle innych krajów System opieki zdrowotnej na tle innych krajów Dr Szczepan Cofta, Dr Rafał Staszewski Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego im. K. Marcinkowskiego

Bardziej szczegółowo

Instrumenty finansowania eksportu

Instrumenty finansowania eksportu 1 Instrumenty finansowania eksportu MOŻLIWE ROZWIĄZANIA FINANSOWANIA KONTRAKTÓW EKSPORTOWYCH Polski producent urządzeń dla przemysłu górniczego, rybołówstwa, energetyki, przemysłu cukrowniczego, cementowego

Bardziej szczegółowo

KIERUNKI EKSPORTU / EXPORT DIRECTIONS Belgia / Belgium Białoruś / Byelarussia Bułgaria / Bulgaria Dania / Denmark Estonia / Estonia Francja / France Hiszpania / Spain Holandia / Holland Litwa / Lithuania

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Zasoby i strumienie STRUMIENIE ZASOBY Strumienie: dochody liczba

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt?

Akademia Młodego Ekonomisty. Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? Akademia Młodego Ekonomisty Mierniki dobrobytu gospodarczego. Jak mierzyć dobrobyt? dr Anna Gardocka-Jałowiec Uniwersytet w Białymstoku 7 marzec 2013 r. Dobrobyt, w potocznym rozumieniu, utożsamiać można

Bardziej szczegółowo

Zrównoważona ochrona zdrowia wyzwania dla systemów ochrony zdrowia w obliczu starzejącego się społeczeństwa

Zrównoważona ochrona zdrowia wyzwania dla systemów ochrony zdrowia w obliczu starzejącego się społeczeństwa Zrównoważona ochrona zdrowia wyzwania dla systemów ochrony zdrowia w obliczu starzejącego się społeczeństwa Jarosław Pinkas Zrównoważony realistyczny rozmyślny stabilny odpowiedzialny do utrzymania!!!

Bardziej szczegółowo

Zajęcia 5. Rynek pracy - polityka wobec rynku pracy

Zajęcia 5. Rynek pracy - polityka wobec rynku pracy Zajęcia 5 Rynek pracy - polityka wobec rynku pracy 1 Kolejne zajęcia: Rynek pracy - polityka wobec rynku pracy (c.d.) 1) W. Wojciechowski, Skąd się bierze bezrobocie?, Zeszyty FOR (+słowniczek); (profil)

Bardziej szczegółowo

Przetwarzanie danych osobowych pracowników w grupie przedsiębiorstw w świetle zasady rozliczalności

Przetwarzanie danych osobowych pracowników w grupie przedsiębiorstw w świetle zasady rozliczalności Przetwarzanie danych osobowych pracowników w grupie przedsiębiorstw w świetle zasady rozliczalności Dr Dominika Dörre- Kolasa- Katedra Prawa Pracy i Polityki Społecznej UJ radca prawny, partner 4 grudnia

Bardziej szczegółowo

Jak przeciwdziałać nadużywaniu zwolnień lekarskich w branży produkcyjnej? adw. Paweł Sobol

Jak przeciwdziałać nadużywaniu zwolnień lekarskich w branży produkcyjnej? adw. Paweł Sobol Jak przeciwdziałać nadużywaniu zwolnień lekarskich w branży produkcyjnej? adw. Paweł Sobol Warszawa, 7 marca 2017 r. SKALA PROBLEMU zgodnie ze statystykami ZUS ok. 15% zwolnień chorobowych oraz ok. 30%

Bardziej szczegółowo

Oznaczenia odzieży i produktów tekstylnych na świecie (obowiązkowe i dobrowolne)

Oznaczenia odzieży i produktów tekstylnych na świecie (obowiązkowe i dobrowolne) Page 1 of 6 Oznaczenia odzieży i produktów tekstylnych na świecie (obowiązkowe i dobrowolne) Na podstawie opracowania EURATEX'u przedstawiamy w tabelach stan prawny dotyczący oznaczania odzieży i produktów

Bardziej szczegółowo

Wykład: Przestępstwa podatkowe

Wykład: Przestępstwa podatkowe Wykład: Przestępstwa podatkowe Przychody zorganizowanych grup przestępczych z nielegalnych rynków (w mld EUR rocznie) MTIC - (missing trader intra-community) Źródło: From illegal markets to legitimate

Bardziej szczegółowo

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski

Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku. Andrzej Kowalski Czy małe może być efektywne i dochodowe, a duże piękne i przyjazne środowisku Andrzej Kowalski Wszelkie oceny sprawności wytwórczości rolniczej, oparte zarówno na analizach teoretycznych czy modelowych,

Bardziej szczegółowo

Landenklassement

Landenklassement Landenklassement 2008-2018 2008 Boedapest HU IChO40 1 CAN 212,561 2 NZL 209,11 3 JPN 195,924 4 DEN 194,714 5 CRO 158,637 6 ITA 156,599 7 LTU 155,947 8 GER 154,494 9 TKM 151,724 10 BUL 150,369 11 MGL 148,596

Bardziej szczegółowo

Wewnętrzne Zewnętrzne Wewnętrzne Zewnętrzne SD-1, 15.00* SD-1, 15.00* SD, SD, N/A N/A SD, 15,00 SD, 14,30 SD, 14,30 SD, 14,00 N/A N/A

Wewnętrzne Zewnętrzne Wewnętrzne Zewnętrzne SD-1, 15.00* SD-1, 15.00* SD, SD, N/A N/A SD, 15,00 SD, 14,30 SD, 14,30 SD, 14,00 N/A N/A Terminy przekazywania do Banku instrukcji rozrachunkowych 1.1 Godziny graniczne czas przekazywania instrukcji rozrachunkowych na rynku polskim Tablica. Terminy przekazywania do Banku instrukcji rozrachunkowych

Bardziej szczegółowo

Wykład: Koniunktura gospodarcza

Wykład: Koniunktura gospodarcza Wykład: Koniunktura gospodarcza Koniunktura gospodarcza Koniunktura gospodarcza to zmiany aktywności gospodarczej znajdujące odzwierciedlenie w kluczowych wskaźnikach makroekonomicznych, takich, jak: PKB,

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY TECHNOLOGII WYTWARZANIA I PRZETWARZANIA

PODSTAWY TECHNOLOGII WYTWARZANIA I PRZETWARZANIA im. Stanisława Staszica w Krakowie WYDZIAŁ INŻYNIERII METALI I INFORMATYKI PRZEMYSŁOWEJ Prof. dr hab. inż. Andrzej Łędzki Dr inż. Krzysztof Zieliński Dr inż. Arkadiusz Klimczyk PODSTAWY TECHNOLOGII WYTWARZANIA

Bardziej szczegółowo

www.pwc.pl Czego oczekuje Pokolenie Y od procesu rekrutacji w firmach #rekrutacjainaczej

www.pwc.pl Czego oczekuje Pokolenie Y od procesu rekrutacji w firmach #rekrutacjainaczej www.pwc.pl Czego oczekuje Pokolenie Y od procesu rekrutacji w firmach #rekrutacjainaczej Spain Hiszpania Greece Grecja Italy Włochy Portugalia Slovak Republic Słowacja Ireland Irlandia Polska Poland France

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna w wybranych branżach przemysłu oraz systemy zarządzania energią dla przemysłu (normy ISO)

Efektywność energetyczna w wybranych branżach przemysłu oraz systemy zarządzania energią dla przemysłu (normy ISO) Efektywność energetyczna w wybranych branżach przemysłu oraz systemy zarządzania energią dla przemysłu (normy ISO) na przykładzie projektu Zarządzanie energią w przemyśle według standardu EN ISO 50001

Bardziej szczegółowo

Zatrudnianie cudzoziemców

Zatrudnianie cudzoziemców Zatrudnianie cudzoziemców Tomasz Rogala radca prawny Warszawa, 23 maja 2017 r. Plan prelekcji I. Uwagi wstępne II. Zezwolenia na pracę III. Zezwolenia pobytowe IV. Zmiany w przepisach 1) Zniesienie wiz

Bardziej szczegółowo

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Wykład: BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Budżet państwa Budżet - jest rocznym planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa oraz wskazującym źródła pokrycia niedoboru lub rozdysponowania

Bardziej szczegółowo

Migracje szansą województwa pomorskiego

Migracje szansą województwa pomorskiego Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki VIII Priorytet Regionalne Kadry Gospodarki Programu, Działanie 8.3 współfinansowany przez Europejski Fundusz Społeczny. 1 Jak utrzymać

Bardziej szczegółowo

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate?

Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? Od czego zależy rozwój i dobrobyt? Uniwersytet w Białymstoku 17 maja 2012 r. dr Anna Gardocka-Jałowiec EKONOMICZNY UNIWERSYTET

Bardziej szczegółowo

Statystyki zachorowan na raka. Polska

Statystyki zachorowan na raka. Polska Statystyki zachorowan na raka Polska Mianem nowotworów złośliwych określa się grupę około 100 schorzeń, które zostały skalsyfikowane w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych.

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona1 Monika Borowiec Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 2.10 Temat zajęć: Sprawdzian z działu 2 1. Cele lekcji: Uczeń: sprawdza stopień opanowania wiedzy i umiejętności z działu 2, zna podstawowe pojęcia

Bardziej szczegółowo

Osiągniecia i wyzwania w Polsce w zakresie przedwczesnego kończenia nauki

Osiągniecia i wyzwania w Polsce w zakresie przedwczesnego kończenia nauki Osiągniecia i wyzwania w Polsce w zakresie przedwczesnego kończenia nauki Konferencja prezentująca wyniki projektu Przedwczesne kończenie nauki - monitoring i przeciwdziałanie Warszawa, 2 czerwca 2016

Bardziej szczegółowo

Raport Instytutu Sobieskiego

Raport Instytutu Sobieskiego Raport Instytutu Sobieskiego Nr 14/2005 2005 04 29 Nowoczesna Gospodarka - Wyzwania dla Polski Referat:Strategia podatkowa jako element międzynarodowej rywalizacji o inwestycje zagraniczne Ryszard Sowiński

Bardziej szczegółowo

Liczba i rozmieszczenie ludności

Liczba i rozmieszczenie ludności Liczba i rozmieszczenie ludności Zmiany ludnościowe Przez zmiany ludnościowe rozumiemy wzrost, spadek lub stabilizację liczby ludności Bilans ludności jest zestawieniem podstawowych składników zmian ludnościowych

Bardziej szczegółowo

IM SZYBCIEJ, TYM LEPIEJ (dla wszystkich:-)

IM SZYBCIEJ, TYM LEPIEJ (dla wszystkich:-) IM SZYBCIEJ, TYM LEPIEJ (dla wszystkich:-) Konferencja prasowa, 19.04.2010 Copyright 2010, Netia SA 1 Wreszcie zostały obniżone ceny na wyższe przepływności. Dla nas to świetna wiadomość Mirosław Godlewski

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo emerytalne kobiet w Europie. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Instytut Statystyki i Demografii SGH Instytut Badań Edukacyjnych

Bezpieczeństwo emerytalne kobiet w Europie. dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Instytut Statystyki i Demografii SGH Instytut Badań Edukacyjnych Bezpieczeństwo emerytalne kobiet w Europie dr Agnieszka Chłoń-Domińczak Instytut Statystyki i Demografii SGH Instytut Badań Edukacyjnych 1. Przesłanki badania 2. Cele badawcze 3. Uwarunkowania rynku pracy

Bardziej szczegółowo

Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami

Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami Współczesność i przyszłość demograficzna a usługi opiekuńcze: przypadek Polski Dr Paweł Kaczmarczyk Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami Konferencja Rynek usług opiekuńczych w Polsce i w Europie szanse

Bardziej szczegółowo

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Pracujący wg BAEL Za pracującą uznano każdą osobę, która w badanym tygodniu: wykonywała pracę przynoszącą zarobek lub dochód jako pracownik najemny, pracujący na własny

Bardziej szczegółowo

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Wykład: BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Budżet państwa Budżet - jest rocznym planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa oraz wskazującym źródła pokrycia niedoboru lub rozdysponowania

Bardziej szczegółowo

System opieki zdrowotnej w Polsce na tle krajo w OECD

System opieki zdrowotnej w Polsce na tle krajo w OECD System opieki zdrowotnej w Polsce na tle krajo w OECD Prof. Andrzej M. Fal Prezydent: Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Warszawa Zakład Ekonomiki i Organizacji

Bardziej szczegółowo

Innowacyjne rozwiązania i w dziedzinie automatyzacji i robotyzacji procesów

Innowacyjne rozwiązania i w dziedzinie automatyzacji i robotyzacji procesów Aby chronić prywatność użytkownika, program PowerPoint uniemożliwił automatyczne pobranie tego zewnętrznego obrazu. Aby pobrać i wyświetlić ten obraz, kliknij przycisk Opcje na pasku komunikatów, a następnie

Bardziej szczegółowo

Luka płci w emeryturach w przyszłości

Luka płci w emeryturach w przyszłości Luka płci w emeryturach w przyszłości Agnieszka Chłoń-Domińczak Konferencja Polityka rodzinna a systemy emerytalne Warszawa, 11 grudnia 2017 r. Luka płci w emeryturach: zmiany w czasie Obecne różnice w

Bardziej szczegółowo

Twórcza Łotwa. Inese Šuļžanoka, Szef Biura Reprezentacyjnego Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju w Polsce

Twórcza Łotwa. Inese Šuļžanoka, Szef Biura Reprezentacyjnego Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju w Polsce Twórcza Łotwa Inese Šuļžanoka, Szef Biura Reprezentacyjnego Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju w Polsce RYGA BAŁTYCKIE METROPOLIE Ryga jest największym miastem w Państwach Bałtyckich: 650,478/1,03

Bardziej szczegółowo

Wydatki na ochronę zdrowia

Wydatki na ochronę zdrowia Wydatki na ochronę zdrowia doc. dr Zofia Skrzypczak Podyplomowe Studia Menadżerskie Zarządzanie w podmiotach leczniczych w dobie przekształceń własnościowych Projekt współfinansowany przez Unię Europejską

Bardziej szczegółowo

ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU

ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU Autor: Mirosław Gorczyca ( Rynek Energii nr 3/2012) Słowa kluczowe: produkcja i zużycie energii, nośniki energii, regionalne aspekty zużycia energii Streszczenie. Przedstawiono

Bardziej szczegółowo

OCHSNER POMPY CIEPŁA. Sebastian Bełzowski Dyr. ds. Exportu Ochsner GmbH

OCHSNER POMPY CIEPŁA. Sebastian Bełzowski Dyr. ds. Exportu Ochsner GmbH OCHSNER POMPY CIEPŁA Sebastian Bełzowski Dyr. ds. Exportu Ochsner GmbH OCHSNER - Siła z tradycji firma założona w 1872 w latach 1946-1992międzynarodowaprodukcja pomp procesowych w 1978 powstaje OCHSNER

Bardziej szczegółowo

Tonnes % of reserves 1 United States 8 133,5 74,2% 2 Germany 3 377,9 68,1% 3 IMF 2 814,0 4 Italy 2 451,8 67,2% 5 France 2 435,8 63,9% 6 China 1 842,6

Tonnes % of reserves 1 United States 8 133,5 74,2% 2 Germany 3 377,9 68,1% 3 IMF 2 814,0 4 Italy 2 451,8 67,2% 5 France 2 435,8 63,9% 6 China 1 842,6 Tonnes % of reserves 1 United States 8 133,5 74,2% 2 Germany 3 377,9 68,1% 3 IMF 2 814,0 4 Italy 2 451,8 67,2% 5 France 2 435,8 63,9% 6 China 1 842,6 2,2% 7 Russia 1 615,2 15,6% 8 Switzerland 1 040,0 5,8%

Bardziej szczegółowo

solutions for demanding business Zastrzeżenia prawne

solutions for demanding business Zastrzeżenia prawne Zastrzeżenia prawne Zawartośd dostępna w prezentacji jest chroniona prawem autorskim i stanowi przedmiot własności. Teksty, grafika, fotografie, dźwięk, animacje i filmy, a także sposób ich rozmieszczenia

Bardziej szczegółowo

EKSPERT RADZI - JEDNODNIOWE SZKOLENIA Z ZAKRESU PRAWA PRACY. adw. Piotr Wojciechowski

EKSPERT RADZI - JEDNODNIOWE SZKOLENIA Z ZAKRESU PRAWA PRACY. adw. Piotr Wojciechowski EKSPERT RADZI - JEDNODNIOWE SZKOLENIA Z ZAKRESU PRAWA PRACY adw. Piotr Wojciechowski Szanowni Państwo, Inwestycja w rozwój ludzi to w dzisiejszych czasach inwestycja w rozwój biznesu. Droga do mistrzostwa

Bardziej szczegółowo

Wpływ regulacji na podaż kredytów w 2016 i 2017 roku.

Wpływ regulacji na podaż kredytów w 2016 i 2017 roku. Wpływ regulacji na podaż kredytów w 2016 i 2017 roku. Gdynia, Forum Przedsiębiorstw, 11 maja 2016 Artur Głembocki Dyrektor Zarządzający Ryzykiem Portfela Korporacyjnego Bank Zachodni WBK 1 Co dalej z warunkami

Bardziej szczegółowo

Prasy hydrauliczne typu CFK

Prasy hydrauliczne typu CFK Prasy hydrauliczne typu CFK Nośności od 40 t do 320 t Bardzo dobry stosunek wydajność/ masa urządzenia Przenośne prasy hydrauliczne Uniwersalne i lekkie! Do szybkiego sprężania i obciążeń próbnych systemów

Bardziej szczegółowo

Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie

Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie Przedsięwzięcia w fazie Start-UP oraz nakłady na badania i rozwój (R&D) sytuacja w Polsce oraz na świecie ExMetrix Sp. z o.o. str. 1/24 http://www.exmetrix.com/pl/ Spis treści 1.Podstawowe statystyki dotyczące

Bardziej szczegółowo

Cztery sektory energetyki gazowej - cele, zadania, funkcje. Warszawa, 27 kwietnia 2012 r.

Cztery sektory energetyki gazowej - cele, zadania, funkcje. Warszawa, 27 kwietnia 2012 r. Cztery sektory energetyki gazowej - cele, zadania, funkcje Warszawa, 27 kwietnia 2012 r. Liberalizacja rynku gazu ziemnego - prace legislacyjne projekt ustawy prawo gazowe Główne przyczyny opracowania

Bardziej szczegółowo

Implementacja Agendy Cyfrowej 2020 w Polsce

Implementacja Agendy Cyfrowej 2020 w Polsce Implementacja Agendy Cyfrowej 2020 w Polsce Czy Internet mobilny będzie substytutem stacjonarnego dostępu? Konferencja PIIT 28 października 2011 roku 2011, PIIT 1 PRAGNIENIA 2011, PIIT 2 Internet dobrem

Bardziej szczegółowo

Polska na tle świata i Europy w latach 1995 2010 (w liczbach) Poland in the World s and Europe s background in 1995 2010 (in figures)

Polska na tle świata i Europy w latach 1995 2010 (w liczbach) Poland in the World s and Europe s background in 1995 2010 (in figures) MINISTERSTWO GOSPODARKI Ministry of Economy Polska na tle świata i Europy w latach 1995 2010 (w liczbach) Poland in the World s and Europe s background in 1995 2010 (in figures) Warszawa, wrzesień 2011

Bardziej szczegółowo

Wszystko, co dla nas cenne.

Wszystko, co dla nas cenne. flexi Bogdahn International GmbH & Co. KG Carl-Benz-Weg 13 22941 Bargteheide Germany Tel. +49 4532 4044-0 Fax +49 4532 4044-42 E-Mail: info@flexi.de www.flexi.de Printed in Germany PL 04/2012 Subject to

Bardziej szczegółowo

Ruch naturalny. (natural movement of population)

Ruch naturalny. (natural movement of population) Ruch naturalny (natural movement of population) Ruch naturalny Podstawowymi komponentami ruchu naturalnego są urodzenia i zgony. Ruch naturalny ludności to tradycyjnie również zdarzenia powodujące zmiany

Bardziej szczegółowo

Rola gazu ziemnego w polityce energetycznej państwa

Rola gazu ziemnego w polityce energetycznej państwa MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Ropy i Gazu Rola gazu ziemnego w polityce energetycznej państwa Maciej Kaliski Warszawa, 27 stycznia 2010 r. Wprowadzenie Polski sektor energetyczny stoi obecnie przed

Bardziej szczegółowo

9.4 External Debt by Country

9.4 External Debt by Country 9.4 by Country Country/ Institution 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1. Consortium 4,124 4,651 5,030 5,617 6,027 6,550 Belgium 18 24 29 32 34 38 Canada 192 222 270 296 336 383 France 111 161 159 236 267 303

Bardziej szczegółowo

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Wykład: BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Budżet państwa Budżet - jest rocznym planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa oraz wskazującym źródła pokrycia niedoboru lub rozdysponowania

Bardziej szczegółowo

Alkohol i prowadzenie pojazdu skala problemu w Polsce

Alkohol i prowadzenie pojazdu skala problemu w Polsce Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Międzynarodowa konferencja ekspertów w zakresie wymiany dobrych praktyk w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce Warszawa dn. 1. 09. 2015 r. Alkohol i prowadzenie

Bardziej szczegółowo

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Wykład: BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Budżet państwa Budżet - jest rocznym planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa oraz wskazującym źródła pokrycia niedoboru lub rozdysponowania

Bardziej szczegółowo

Ekonomia. Ekonomia - nauka o procesach gospodarczych. Stara się wykrywać i opisywać prawidłowości rządzące tymi procesami (prawa ekonomiczne).

Ekonomia. Ekonomia - nauka o procesach gospodarczych. Stara się wykrywać i opisywać prawidłowości rządzące tymi procesami (prawa ekonomiczne). Wykład: EKONOMIA Ekonomia Ekonomia - nauka badająca, jak ludzie radzą sobie z rzadkością, czyli sytuacją w której niegraniczone potrzeby zestawiamy z ograniczonymi zasobami. Ekonomia - nauka o procesach

Bardziej szczegółowo

MŚP w 7. Programie Ramowym UE. Badania na Rzecz Małych i Średnich Przedsiębiorstw specjalny program dedykowany MŚP

MŚP w 7. Programie Ramowym UE. Badania na Rzecz Małych i Średnich Przedsiębiorstw specjalny program dedykowany MŚP MŚP w 7. Programie Ramowym UE Badania na Rzecz Małych i Średnich Przedsiębiorstw specjalny program dedykowany MŚP Capacities Możliwości Działania podejmowane w programie Capacities mają na celu pomoc w

Bardziej szczegółowo

Polska na tle Świata i Europy w latach 1995-2014 (w liczbach) Poland in World and Europe 1995-2014 (in figures)

Polska na tle Świata i Europy w latach 1995-2014 (w liczbach) Poland in World and Europe 1995-2014 (in figures) MINISTERSTWO GOSPODARKI Ministry of Economy Polska na tle Świata i Europy w latach 1995-2014 (w liczbach) Poland in World and Europe 1995-2014 (in figures) Warszawa, wrzesień 2015 roku Warsaw, September

Bardziej szczegółowo

KBC Securities. Kontrakty terminowe na GPW. Od zlecenia do rozliczenia w modelu zintegrowanym. Konrad Makowiecki Andrzej Maliszewski

KBC Securities. Kontrakty terminowe na GPW. Od zlecenia do rozliczenia w modelu zintegrowanym. Konrad Makowiecki Andrzej Maliszewski KBC Securities Kontrakty terminowe na GPW Od zlecenia do rozliczenia w modelu zintegrowanym Konrad Makowiecki Andrzej Maliszewski Warszawa, 18.10.2013 Plan prezentacji Struktura grupy KBC Linie biznesowe

Bardziej szczegółowo

Transport drogowy w Polsce wybrane dane

Transport drogowy w Polsce wybrane dane Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce Transport drogowy w Polsce wybrane dane RAPORT ZMPD 2012 marzec 2013 Liczba firm transportowych w międzynarodowym transporcie drogowym rzeczy

Bardziej szczegółowo

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Pracujący wg BAEL Za pracującą uznano każdą osobę, która w badanym tygodniu: wykonywała pracę przynoszącą zarobek lub dochód jako pracownik najemny, pracujący na własny

Bardziej szczegółowo

Finansowanie oświaty w Polsce. Proste pytania, trudne odpowiedzi. Mikołaj Herbst Uniwersytet Warszawski

Finansowanie oświaty w Polsce. Proste pytania, trudne odpowiedzi. Mikołaj Herbst Uniwersytet Warszawski Finansowanie oświaty w Polsce. Proste pytania, trudne odpowiedzi Mikołaj Herbst Uniwersytet Warszawski Główne cechy organizacji polskiego systemu oświaty 2012 Jeden z najbardziej zdecentralizowanych systemów

Bardziej szczegółowo

Summary of ScinoPharm Taiwan, Ltd. Submissions

Summary of ScinoPharm Taiwan, Ltd. Submissions Abiraterone Acetate DMF # 030587 Anastrozole USP DMF # 018335 CDMF# DMF 2007-273 Apixaban DMF # 030440 Apremilast DMF # 032058 Atazanavir Sulfate DMF # 027562 1. Australia: 2007/4681 2. Austria: 500003

Bardziej szczegółowo

Pakiet energetyczno-klimatyczny - wdrożenie w przedsiębiorstwie

Pakiet energetyczno-klimatyczny - wdrożenie w przedsiębiorstwie Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Płocku Pakiet energetyczno-klimatyczny - wdrożenie w przedsiębiorstwie Waldemar Tuszewicki Płock, 29 kwietnia 2009 r. 1 Wybrane skutki ocieplenia klimatu: 13

Bardziej szczegółowo

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA

BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Wykład: BUDŻET PAŃSTWA I POLITYKA BUDŻETOWA Budżet państwa Budżet - jest rocznym planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa oraz wskazującym źródła pokrycia niedoboru lub rozdysponowania

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA NA RYNKU ENERGII

WYZWANIA NA RYNKU ENERGII BLOK TEMATYCZNY: Zrównoważone finansowanie infrastruktury WYZWANIA NA RYNKU ENERGII Nowe oferty dostawców i zmienione zachowania użytkowników dr Andrzej Cholewa dr Jana Pieriegud Sopot, 26 czerwca 2013

Bardziej szczegółowo

Wykład: Bezrobocie a przestępczosć

Wykład: Bezrobocie a przestępczosć Wykład: Bezrobocie a przestępczosć Podaż pracy Podaż pracy jest określona przez decyzje poszczególnych pracowników dotyczące ilości czasu, który chcą przeznaczyć na pracę. Płaca realna jest miarą bodźców

Bardziej szczegółowo

Strategia klimatyczna dla Polski w kontekście zwiększających się wymogów w zakresie emisji CO2 (green jobs) Bernard Błaszczyk Podsekretarz Stanu

Strategia klimatyczna dla Polski w kontekście zwiększających się wymogów w zakresie emisji CO2 (green jobs) Bernard Błaszczyk Podsekretarz Stanu Strategia klimatyczna dla Polski w kontekście zwiększających się wymogów w zakresie emisji CO2 (green jobs) Bernard Błaszczyk Podsekretarz Stanu Pakiet klimatyczno-energetyczny PL pułap emisji gazów cieplarnianych

Bardziej szczegółowo

Czy Wspólna Polityka Rolna UE przetrwa przegląd budŝetu UE?

Czy Wspólna Polityka Rolna UE przetrwa przegląd budŝetu UE? Czy Wspólna Polityka Rolna UE przetrwa przegląd budŝetu UE? Dr Waldemar Guba Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Departament Rynków Rolnych Udział subsydiów w dochodach gospodarstw rolnych w państwach

Bardziej szczegółowo

Dywizja Produktów i Systemów Elektryfikacji

Dywizja Produktów i Systemów Elektryfikacji 2016 Dywizja Produktów i Systemów Elektryfikacji Profil Slajd 1 Dywizja Produktów i Systemów Elektryfikacji Przegląd ok. 41 000 pracowników $ 9,6 miliarda dochodu (2015) Działamy w +100 krajach Zakłady

Bardziej szczegółowo

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych wyzwania compliance dla przedsiębiorstw Ewelina Rutkowska prawnik, Raczkowski Paruch

Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych wyzwania compliance dla przedsiębiorstw Ewelina Rutkowska prawnik, Raczkowski Paruch Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych wyzwania compliance dla przedsiębiorstw Ewelina Rutkowska prawnik, Raczkowski Paruch Warszawa, 25 czerwca 2019 r. Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych ustawa

Bardziej szczegółowo

Co elektromobilność może zaoferować Twojemu miastu i jego mieszkańcom. Małgorzata Durda, Volvo Polska

Co elektromobilność może zaoferować Twojemu miastu i jego mieszkańcom. Małgorzata Durda, Volvo Polska S Co elektromobilność może zaoferować Twojemu miastu i jego mieszkańcom Małgorzata Durda, Volvo Polska Globalne czynniki wpływające na społeczeństwo Wzrost liczby ludności i urbanizacja Zmiany klimatu

Bardziej szczegółowo

Nierówności w zdrowiu

Nierówności w zdrowiu Nierówności w zdrowiu Kurs Zdrowie Publiczne cz I. 2015 1 Nierówności w zdrowiu Różnice w stanie zdrowia między grupami, które różnią się statusem społeczno-ekonomicznym 2 Health inequity niesprawiedliwość

Bardziej szczegółowo

KONINKTURA - WYBRANE ZAGADANIENIA I PYTANIA. Janusz Sawicki

KONINKTURA - WYBRANE ZAGADANIENIA I PYTANIA. Janusz Sawicki KONINKTURA - WYBRANE ZAGADANIENIA I PYTANIA Janusz Sawicki 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211 212 213 214 199 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Bardziej szczegółowo

IMPERATYW ZRÓWNOWAŻONEGO

IMPERATYW ZRÓWNOWAŻONEGO IMPERATYW ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU A POKUSA KONSUMPCJONIZMU PROF. KRZYSZTOF ŻMIJEWSKI Politechnika Warszawska Czy wiedzą Państwo, że: Od 1988 zredukowaliśmy poziom emisji o ponad 30% pięć razy więcej niż

Bardziej szczegółowo

Cezary Klimkowski. Zakład Zastosowań Matematyki w Ekonomice Rolnictwa

Cezary Klimkowski. Zakład Zastosowań Matematyki w Ekonomice Rolnictwa Cezary Klimkowski Zakład Zastosowań Matematyki w Ekonomice Rolnictwa Funkcjonowanie na Jednolitym Rynku Unii Europejskiej Istotna zbieżność cen rolnych w państwach członkowskich Postępująca unifikacja

Bardziej szczegółowo

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE

Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Wykład: ZATRUDNIENIE I BEZROBOCIE Stopa zatrudnienia Źródło: OECD. Kraj 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Australia 72,9 73,2 72,0 72,4 72,7 72,3 Austria 71,4 72,1 71,6 71,7 72,1 72,5 Belgium 62,0 62,4 61,6

Bardziej szczegółowo

NASZE RYNKI. Zentiva działa obecnie na 32 rynkach i dociera ze swoimi produktami do blisko 800 mln osób.

NASZE RYNKI. Zentiva działa obecnie na 32 rynkach i dociera ze swoimi produktami do blisko 800 mln osób. ZENTIVA W SKRÓCIE Poland Czech Republic Germany United Kingdom France Portugal Switzerland Italy Slovenia Estonia Latvia Lithuania Slovakia Hungary Cyprus Turkey Ukraine Bulgaria Romania Greece Albania

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia I ćwiczenia 3

Makroekonomia I ćwiczenia 3 Makroekonomia I ćwiczenia 3 Bilans płatniczy i kurs walutowy Tomasz Gajderowicz Rozkład jazdy Kartkówka Bilans płatniczy Kurs walutowy Zadania Bilans Płatniczy Od wydatków do dochodu rozporządzalnego w

Bardziej szczegółowo

Korytarz Północ - Południe jako alternatywa istniejącej Infrastruktury Krytycznej Europy Środkowej. Bogdan Janicki Starszy Doradca CEEP

Korytarz Północ - Południe jako alternatywa istniejącej Infrastruktury Krytycznej Europy Środkowej. Bogdan Janicki Starszy Doradca CEEP Korytarz Północ - Południe jako alternatywa istniejącej Infrastruktury Krytycznej Europy Środkowej Bogdan Janicki Starszy Doradca CEEP Konferencja Wyzwania dla Infrastruktury Krytycznej 26 listopada 2015

Bardziej szczegółowo

Innowacje w firmach czy to się opłaca?

Innowacje w firmach czy to się opłaca? www.pwc.pl Innowacje w firmach czy to się opłaca? Prezentacja wyników raportu Najlepsze praktyki działalności innowacyjnej firm w Polsce Śniadanie prasowe 9 kwietnia 2013 r. Sweden Denmark Finland Norway

Bardziej szczegółowo

PAŻP - Warszawa 19 grudnia 2011 r. Okres 1-11. 2011, liczba obsłużonych operacji, ruch GA oraz możliwości operacyjne lotnisk regionalnych.

PAŻP - Warszawa 19 grudnia 2011 r. Okres 1-11. 2011, liczba obsłużonych operacji, ruch GA oraz możliwości operacyjne lotnisk regionalnych. PAŻP - Warszawa 19 grudnia 2011 r. Okres 1-11. 2011, liczba obsłużonych operacji, ruch GA oraz możliwości operacyjne lotnisk regionalnych. Pomimo pojawiających się spadków ruchu lotniczego w Państwach

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA

MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Obieg okrężny $ Gospodarstwa domowe $ $ $ $ $ Rynek zasobów

Bardziej szczegółowo

P r z yc z y ny n i s k i e j. ko b i e t w Po l s c e. I g a M a g d a

P r z yc z y ny n i s k i e j. ko b i e t w Po l s c e. I g a M a g d a P r z yc z y ny n i s k i e j a k t y w n o ś c i za w o d o w e j ko b i e t w Po l s c e I g a M a g d a A n e t a K i e ł c z e w s k a Italy Malta Romania Greece Croatia Poland Belgium Hungary Ireland

Bardziej szczegółowo

Komunikat FOR 12/2017: Opłata paliwowa - po rekordowym wzroście wydatków socjalnych rząd szuka pieniędzy w kieszeniach kierowców

Komunikat FOR 12/2017: Opłata paliwowa - po rekordowym wzroście wydatków socjalnych rząd szuka pieniędzy w kieszeniach kierowców Komunikat FOR 12/2017: Opłata paliwowa - po rekordowym wzroście wydatków socjalnych rząd szuka pieniędzy w kieszeniach kierowców Autorzy: Aleksander Łaszek, główny ekonomista FOR Rafał Trzeciakowski, ekonomista

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA BIOETANOLU Z BURAKÓW W CUKROWYCH EUROPEJSKA I POLSKA PERSPEKTYWA. Andrzej Zarzycki. Wiedemann Polska

PRODUKCJA BIOETANOLU Z BURAKÓW W CUKROWYCH EUROPEJSKA I POLSKA PERSPEKTYWA. Andrzej Zarzycki. Wiedemann Polska PRODUKCJA BIOETANOLU Z BURAKÓW W CUKROWYCH EUROPEJSKA I POLSKA PERSPEKTYWA Andrzej Zarzycki Wiedemann Polska Podstawowe powody stosowania biopaliw 1.Ochrona środowiska (Kyoto ) 2. Ochrona zdrowia społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

Sedo. MeetDomainers 2008 Domain Secondary Market News. Kamila Sękiewicz Sedo Europe

Sedo. MeetDomainers 2008 Domain Secondary Market News. Kamila Sękiewicz Sedo Europe Sedo MeetDomainers 2008 Domain Secondary Market News Kamila Sękiewicz Sedo Europe Treść Europejski rynek domen i jego trendy Czym jest wtórny rynek domen ZaangaŜowanie Sedo we wtórnym rynku domen w Europie

Bardziej szczegółowo

MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA RYNKU PRACY

MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA RYNKU PRACY Wykład: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA RYNKU PRACY Podaż pracy Podaż pracy jest określona przez decyzje poszczególnych pracowników dotyczące ilości czasu, który chcą przeznaczyć na pracę. Płaca realna jest

Bardziej szczegółowo

ESD Energetyka Gospodarka

ESD Energetyka Gospodarka ESD Energetyka Gospodarka 26.09.2007 Piotr Pawlak Rockwool Polska Sp. z o.o. Co jest celem nadrzędnym Czy zdobycie odpowiedniej, wystarczającej ilości ton węgla, baryłek ropy, kwh, m3 gazu Czy zaspokojenie

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczna analiza podatków

Ekonomiczna analiza podatków Ekonomiczna analiza podatków 3. Podatki a działalność gospodarcza Owsiak (2005), Finanse Publiczne, PWN Osiatyński J., Finanse publiczne Ekonomia i polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006 James,

Bardziej szczegółowo

POLITYKA PREWENCYJNA

POLITYKA PREWENCYJNA V Forum Bezpieczeństwa Transportu Alkohol w ruchu drogowym polski problem? Warszawa, 30 stycznia 2014 r. POLITYKA PREWENCYJNA WOBEC NIETRZEŹWYCH UŻYTKOWNIKU YTKOWNIKÓW W DRÓG Ilona Buttler Instytut Transportu

Bardziej szczegółowo

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE. DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012

PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE. DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012 PRZYSZŁOŚĆ DEMOGRAFICZNA POLSKI A MIGRACJE DEBATA Fundacji Ośrodek Badań nad Migracjami 19 marca 2012 Przyszłość demograficzna Polski a migracje GŁÓWNE TEZY W świetle prognoz ONZ i Komisji Europejskiej,

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY. zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki

PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY. zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki PROGRAMY, PROJEKTY, PROCESY zarządzanie, innowacje, najlepsze praktyki Gdańsk, maj 2012 Dr hab. inż. MAREK WIRKUS, prof. PG Historia i współczesno czesność zarządzania projektami Gdańsk, maj 2012 Zakres

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT ZAINTERESOWANIA / SUBJECT OF INTEREST

PRZEDMIOT ZAINTERESOWANIA / SUBJECT OF INTEREST PRZEDMIOT ZAINTERESOWANIA / SUBJECT OF INTEREST 4% komunikacja tramwajowa i trolejbusowa / tram and trolleybus transport 2% finanse, consulting, doradztwo / finance, consulting, counselling 4% IT 2% organizacje

Bardziej szczegółowo

Projekt EMPI. Andrzej Rajkiewicz. Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A.

Projekt EMPI. Andrzej Rajkiewicz. Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Projekt EMPI Andrzej Rajkiewicz Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A. Projekt EMPI Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach na przykładzie projektu Zarządzanie energią w przemyśle według standardu

Bardziej szczegółowo

Akcja 5 razy dziennie warzywa i owoce. 31 marca 2007r.

Akcja 5 razy dziennie warzywa i owoce. 31 marca 2007r. Akcja 5 razy dziennie warzywa i owoce 31 marca 2007r. Cele akcji: wzrost spożycia warzyw i owoców do co najmniej 5 porcji dziennie uprawianie aktywności fizycznej utrzymywanie prawidłowej masy ciała Hasło

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczna analiza podatków

Ekonomiczna analiza podatków Ekonomiczna analiza podatków 2. Podatki jako narzędzie polityki gospodarczej i społecznej Owsiak (2005), Finanse Publiczne, PWN James, Nobes (2014), The economics of Taxation, Fiscal Publications Ministerstwo

Bardziej szczegółowo