WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SZCZECINIE OCENA STANU BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO ZA 2014 ROK Szczecin, marzec 2014 r. 1

2 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie dr n. med. Małgorzata Domagała- Dobrzycka 2

3 Opracował Zespół Kierowników Oddziału Nadzoru Sanitarnego i Oddziału Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie 3

4 S P I S T R E Ś C I str. I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych Zatrucia i zakażenia pokarmowe Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystapiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim Wirusowe zapalenie watroby Wirusowe zapalenie wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby inne i nieokreślone Wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego Grypa sezonowa oraz podejrzenia zachorowań na grypę Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu Wirusowe zapalenie opon mózgowych Wirusowe zapalenie mózgu Zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu inne i nie określone Inwazyjna choroba meningokokowa Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS Borelioza z Lyme Styczność, narażenie na wściekliznę potrzeba szczepień Włośnica Choroby przenoszone drogą płciową Gruźlica Decyzje administracyjne Realizacja szczepień ochronnych woj. zachodniopomorskim 49 II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA Wstęp Infrastruktura zaopatrzenia ludzi w wodę Nadzór nad jakością wody do spożycia Warunkowa przydatność wody do spożycia Brak przydatności wody do spożycia Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia Ocena zaopatrzenia ludności w wodę Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia Ważniejsze modernizacje oraz rozbudowa sieci wodociagowej Awarie 78 III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZÓRU SANITARNEGO 79 IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 85 I KĄPIELISK 4. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej Informacje ogólne Stan sanitarny wynranych obiektów Ustępy publiczne Ustepy ogólnodostępne Domy pomocy społecznej, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz placówki 87 zapewniające całodobową opiekę Noclegownie i domy dla bezdomnych Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie powyższe usługi 91 4

5 4.2.7 Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu Dworce autobusowe Dworce, stacje i przystanki kolejowe Środki transportu Tereny rekreacyjne Cmentarze i domy pogrzebowe Inne obiekty użyteczności publicznej Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Kąpieliska Miejsca wykorzystywane do kapieli Baseny kąpielowe 102 V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ 104 LECZNICZĄ 5.1. Szpitale Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Bloki żywienia w szpitalach Dezynfekcja i komory dyzynfekcyjne Sterylizacja Bieżacy stan czystości i porządku Zaopatrzenie szpitali w wodę Postępowanie z bielizną szpitalną Postępowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem 136 spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi 5.2. Prosektoria i postępowanie ze zwłokami Zakażenia szpitalne i ocena działalności Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych Przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową 154 VI. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Nadzór bieżący nad zakładami pracy Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz nad produktami biobójczymi Choroby zawodowe Środki zastepcze 163 VII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ 164 VIII. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO-WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH 8.1 Informacje wstepne Funkcjonalność budynków Stan techniczny oraz sanitarny budynków Wodociagi i kanalizacja w placówkach oświatowo - wychowawczych Infrastruktura do przeprowadzenia zajeć z wychowania fizycznego Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania Higieniczna ocena rozkładów zajec lekcyjnych Substancje chemiczne i ich mieszaniny w szkolnych pracowniach chemicznych Wypoczynek dzieci i mlodzieży 178 IX. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia i materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków

6 9.2. Jakośc zdrowotna środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do 183 kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne wykonane w województwie zachodniopomorskim w 2014 roku 9.3. Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami podjętych w ramach określonych akcji Znakowanie środków spożywczych Nadzór nad obrotem grzybami i przetwórstwem grzybów Ocena sposobu żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamknietego Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia 192 żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi 9.8 Nadzór nad przebiegiem imprez masowych Działania akcyjne Misje unijne 197 X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku Program Ograniczania Zdrowotnych Nastepstw Palenia Tytoniu w Polsce Program edukacyjny Trzymaj Formę Krajowy Program zwalczania AIDS i zapobiegania zakażeniom HIV Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych 215 środków psychoaktywnych KIK / Główne akcje realizowane na terenie woj. zachodniopomorskiego Bezpieczne Ferie Zimowe 2014 r Światowy Dzień Zdrowia pod hasłem Choroby wektorowe 7 kwiecień 2014 r Bezpieczne Wakacje Dopalacze Europejski dzień wiedzy o Antybiotykach Europejski Tydzień Szczepień w tym akcja Zaszczep w sobie cheć szczepienia 228 Podsumowanie/wnioski 236 S p i s t a b e l 246 S p i s r y c in 249 6

7 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 1.1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych Ocena sytuacji epidemiologicznej woj. zachodniopomorskiego przeprowadzana jest po dokonaniu analizy chorób zakaźnych oraz danych z nadzoru epidemiologicznego i weryfikacji zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia. Rejestracja zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne odbywała się w oparciu o aktualne definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego opracowane przez NIZP-PZH. Od wielu lat kontynuowane są przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej działania edukacyjne wśród lekarzy i innych pracowników ochrony zdrowia celem dopełniania obowiązku zgłaszalności wszystkich rozpoznanych chorób zakaźnych podlegających rejestracji tym samym poprawy czułości nadzoru epidemiologicznego. Działania te skutkują zwiększoną liczbą zgłoszeń, a tym samym dają możliwość oceny rzeczywistej sytuacji epidemiologicznej w tym zagrożeń zdrowotnych w populacji. W woj. zachodniopomorskim utrzymuje się stabilna sytuacja epidemiologiczna w grupie chorób zakaźnych, dla których szczepienia ochronne są efektywnym środkiem profilaktycznym np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, gdzie wskaźnik zapadalności jest od lat niższy niż w Polsce. Utrzymuje się wysoki odsetek uodpornienia w zakresie chorób objętych Programem Szczepień Ochronnych mimo wzrostu zarejestrowanych osób uchylających się od obowiązku szczepień. W 2014r. nastąpił spadek zachorowań na różyczkę i krztusiec, natomiast wzrosła liczba osób chorych na ospę wietrzną i świnkę. Utrzymywały się sezonowe zagrożenia epidemiologiczne jak chociażby grypa i zakażenia grypopodobne, czy też ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową oraz bakteryjne i wirusowe zakażenia jelitowe - co wymagało stałej gotowości i czujności nadzoru epidemiologicznego oraz określonych działań przeciwepidemicznych podejmowanych już w sytuacji zgłaszania podejrzeń zachorowań. W 2014r. istotnym z punktu widzenia nadzoru epidemiologicznego był problem potencjalnego zagrożenia związanego z epidemią gorączki Ebola w Afryce Zachodniej i możliwością zawleczenia zachorowania na teren Polski. Wobec powyższego od sierpnia podejmowano intensywne działania szkoleniowe i logistyczne w zakresie tworzenia oraz modyfikacji procedur przeciwepidemicznych dot. postępowania na wypadek zagrożenia epidemicznego wystąpienia choroby wysoce zakaźnej (w tym EVD), w tym współpracowano m.in. z właściwymi państwowymi powiatowymi/granicznymi inspektorami sanitarnymi, powiatowymi i Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego oraz szpitalami, Wojewódzką Stacją Pogotowia Ratunkowego i lekarzami medycyny rodzinnej. Powyższe działania miały na celu podniesienie poziomu wiedzy dot. zagrożenia i możliwych zasad profilaktyki minimalizujących ryzyko rozprzestrzeniania się choroby wysoce zakaźnej, wypracowanie stosownych procedur/instrukcji oraz praktyczne przeszkolenie w zakresie stosowania adekwatnych środków ochrony osobistej. Nadal ważnym problemem epidemiologicznym pozostają wielolekooporne zakażenia szpitalne oraz inwazyjna choroba meningokokowa, stanowiące zagrożenie epidemiologiczne wymagające od pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej podejmowania ścisłej współpracy ze szpitalnymi Zespołami ds. Zakażeń Szpitalnych w pierwszym przypadku oraz nadzoru epidemiologicznego w środowisku pacjenta w drugim przypadku celem ustalenia źródła zakażenia oraz ograniczenia transmisji zakażeń. W 2014 r. zgłoszono zakażeń/chorób podlegających rejestracji w meldunkach dwutygodniowych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (MZ-56) tj. o 2183 więcej niż w 2013r. Nie zgłaszano m.in. grypy ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi, tężca, 7

8 malarii, czerwonki oraz włośnicy. Spośród wszystkich zgłoszonych chorób 24,28% tj osób hospitalizowano. W latach utrzymywała się tendencja wzrostowa zgłaszalności chorób w porównaniu z latami ubiegłymi na co istotny wpływ ma weryfikacja sprawozdań kwartalnych zgłoszonych do NFZ Oddziału Zachodniopomorskiego zachorowań oraz dalsze wzmożenie nadzoru pracowników epidemiologii Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad poprawą zgłaszalności chorób przez lekarzy i aktywne wyszukiwanie zachorowań. Należy zauważyć, że nastąpił wzrost zachorowań w grupie niektórych tzw. zakaźnych chorób wieku dziecięcego tj. ospy wietrznej z 6720 w 2013r. do 8823 w 2014r. (współczynnik zapadalności 513,57/100 tys.), płonicy (szkarlatyny) - z 813 w 2013r. do 923 w 2014r. (współczynnik zapadalności 53,73/100 tys.) oraz świnki z 137 przypadków w 2013r. do 153 w 2014r. (współczynnik zapadalności 8,91/100 tys.). Znaczny spadek zachorowań w tej grupie chorób nastąpił natomiast w różyczce z 1559 zgłoszeń w 2013r. do 217 w 2014r. (współczynnik zapadalności 12,63/100 tys.). Odnotowano porównywalną do 2013r. dużą liczbę zachorowań w grupie innych bakteryjnych zakażeń jelitowych, których w 2014r. zarejestrowano 434 (w 2013r. było ich 431), wśród których 70,74% zgłoszeń dotyczyło zakażeń Clostridium difficile, do 2013r. nie podlegających szczegółowej analizie sprawozdawczej - tj. 307 przypadków). Utrzymywała się tendencja wzrostowa biegunek i zapaleń żołądkowo-jelitowych o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu, których zgłoszono 3403 (w 2013r przypadki), w tym u dzieci do lat zachorowań (w 2013r ). Ponadto po spadku zarejestrowanych wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rota wirusy w 2013r. w stosunku do roku 2012-ego, nastąpił wzrost zachorowań - z 1191 w 2013r. do 1625 w 2014r., wśród których hospitalizowano prawie 90% chorych. Natomiast zmalała liczba zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella z 278 przypadków w 2013r. do 159 zgłoszeń. Odnotowano dalszy wzrost zachorowań na boreliozę z 445 przypadków w 2013r. do 513 zachorowań w 2014r. (wskaźnik zapadalności wynosił 29,86/100 tys. mieszkańców) oraz prawie 2-krotny wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C z 85 przypadków w 2013r. do 160 w 2014r. (współczynnik zapadalności wynosił 9,31/100 tys.). Utrzymywała się stabilna sytuacja gruźlicy, której zgłoszono 199 przypadków, a wskaźnik zapadalności wynosił 11,58 (w 2013r. zgłoszono 238 zachorowań, wskaźnik zapadalności wynosił 13,85/100 tys. mieszkańców). W 2014r. w woj. zachodniopomorskim poprawiła się sytuacja epidemiologiczna grypy i zakażeń grypopodobnych tj. zachorowały osoby (zapadalność 3252,85 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (zapadalność 11420,15 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 7421 ogółem mniej niż w 2013r., w tym o 1156 więcej dzieci do 14 r. ż. Niewątpliwy wpływ na taką sytuację miała bardziej korzystna epidemiologia grypy i zakażeń grypopodobnych w I kwartale 2014r. kiedy to zgłoszono zachorowań w województwie tj. o mniej niż w I kwartale 2013r. Mimo spadku zachorowań w populacji ogólnej mieszkańców województwa odnotowano wzrost zapadalności na grypę i zakażenia grypopodobne w populacji dzieci do 14 r. ż. - podobną tendencję zaobserwowano również w Polsce. W ramach działań zapobiegawczych transmisji zakażeniom krwiopochodnym woj. zachodniopomorskie wraz z innymi 10 województwami realizuje Projekt Zapobieganie zakażeniom HCV współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz Ministra Zdrowia, którego celem jest stworzenie podstaw do zaplanowania długofalowej strategii przeciwdziałania zakażeniom HCV i zwalczania WZW typu C w Polsce oraz opracowanie dokumentu Narodowa Strategia Zapobiegania i Zwalczania Zakażeniom HCV. Liderem przedsięwzięcia jest NIZP-PZH, a partnerami m. in. Główny Inspektorat Sanitarny. W ramach tego działania realizowany jest Projekt 5 Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu społeczeństwa w zakresie 8

9 prewencji HCV, HBV, HIV polegający na przeprowadzeniu cyklu szkoleń dla zawodów pozamedycznych (fryzjerzy, kosmetyczki, tatuażyści) oraz medycznych - w 2014r. przeprowadzono 3, natomiast w 2015-ym planowane są 4 takie szkolenia. W 2014r. zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim ogółem 34 zgony z powodu chorób zakaźnych (wg miesięcznych raportów zgonów), tj. o 15 mniej niż w 2013r. Najwięcej zgonów bo aż 55,88% spowodowanych było gruźlicą potwierdzoną i niepotwierdzoną bakteriologicznie (19 przypadków). Ponadto zarejestrowano 5 zgonów z powodu posocznicy o różnej etiologii, 4 w przebiegu zapalenia opon mózgowych bakteryjnego i nieokreślonego, 3 z powodu grypy AH1N1 powikłanej zapaleniem płuc. Pojedyncze zgony nastąpiły: u pacjenta chorego na AIDS, w przebiegu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby C oraz zapalenia jelita cienkiego i grubego wywołanego przez Clostridium difficile. Zbiorcze dane wybranych chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim podlegających zgłaszalności w latach przedstawia tabela 1. Współczynniki zapadalności obliczono wg liczebności ludności w GUS (stan na r.). Dane epidemiologiczne za 2013r. przyjęto na podstawie publikacji NIZP-PZH Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2013r. Warszawa 2014r. Tab.1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim w latach Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Lp. Jednostka chorobowa 1 Salmonellozy zatrucia pokarmowe , , ,37 2 Salmonellozy zakażenia pozajelitowe 7 0, , ,82 3 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) 1 0,06 0 0,00 0 0,00 4 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe , , ,26 5 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe 72 4, ,33 8 0,47 6 Lamblioza 95 5, , , Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe , , ,53 w tym nieżyt jelitowy wywołany przez rotawirusy , , ,59 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat 2 */ ,33* , ,72* Grypa i podejrzenia zachorowań na grypę ogółem , , ,85 w tym dzieci do 14 r.ż ,8** ,1** ,15** 10 Listerioza 3 0,17 4 0,23 1 0,06 11 Płonica (szkarlatyna) , , ,73 12 Inwazyjna choroba meningokokowa 12 0,7 13 0, ,70 13 w tym neuroinfekcje 9 0,52 9 0, ,58 14 Borelioza z Lyme , , ,86 15 Ostre porażenie wiotkie u dzieci od 0-14 lat 1 0,40** 1 0,40** 5 2,00** 16 Encefalopatie gąbczaste (Ch.Creutzfeldta-Jacoba) 3 0,17 2 0,12 1 0,06 17 Styczność i narażenie na wściekliznę /potrzeba szczepień/ , , ,21 18 Wirusowe zapalenie mózgu 11 0,64 9 0,52 6 0,35 Zapadalność 9

10 19 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 41 2, , ,91 20 Ospa wietrzna , , ,57 21 Odra 1 0, ,76 1 0,06 22 Różyczka , , ,63 23 Wirusowe zapalenia wątroby (wg. definicji przypadku z 2009/14 i 2005 r.) 117 6, , ,99 24 w tym WZW typu "A" 3 0,17 1 0,06 4 0,23 25 w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe 27 1, , ,33 26 w tym WZW typu "C" (wg. definicji przypadku z 2009/14 i 2005 r. 87 5, , ,31 27 Choroba wywołana przez AIDS 14 0, ,22 9 0,52 28 Bezobjawowy stan zakażenia wirusem HIV 48 2, , ,44 29 Świnka 163 9, , ,91 30 Gruźlica , , ,58 31 Inwazyjna choroba pneumokokowa 21 1, , ,68 32 Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae typ B 2 0,12 3 0,17 3 0,17 33 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 46 2, , ,20 Zapalenie opon mózgowych inne i nie 34 określone 16 0, ,87 9 0,52 Zatrucie naturalnie toksycznymi 35 substancjami spożytymi jako pokarmowe (grzyby) 1 0,06 9 0, ,70 */ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-2 r. ż. na 100 tys. dzieci. **/ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-14 r. ż. na 100 tys. dzieci Zatrucia i zakażenia pokarmowe W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 167 przypadków bakteryjnych zatruć pokarmowych (współczynnik zapadalności 19,72 na 100 tys. mieszkańców), w tym w 159 przypadkach zachorowań czynnikiem etiologicznym była Salmonella. Hospitalizowano 109 chorych. W porównaniu do 2013r. zaobserwowano znaczny spadek bakteryjnych zatruć pokarmowych, bowiem zarejestrowano wtedy 404 przypadki zatruć pokarmowych, w tym w 278 przypadkach zachorowań czynnikiem etiologicznym była Salmonella, w 26 przypadkach zachorowań gronkowiec Staphylococcus aureus, a w 3 jad kiełbasiany. W Polsce natomiast nie odnotowano znaczących zmian do roku ubiegłego, bowiem w roku 2014 zgłoszono takich zatruć 9707, natomiast w 2013r przypadków. Ponadto w 2014r. w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 14 przypadków zakażeń pozajelitowych (tj. porównywalnie do 2013r., kiedy zarejestrowano 13 przypadków) wywołanych pałeczkami z grupy Salmonella, w tym 11 pod postacią posocznicy. Zakażenia wystąpiły proporcjonalnie u 7 kobiet i 7 mężczyzn (jednoczasowo u jednego mężczyzny wystąpiło zakażenie pozajelitowe i posocznica). Zakażenia wystąpiły jako współistniejące przy zachorowaniach na nw. jednostki chorobowe: marskość wątroby/niewydolność wątroby; niewydolność krążeniowo-oddechowa; stan po udarze; ropnie skórne; cukrzyca; zakażenie HIV; choroby nowotworowe; 10

11 niedokrwistość autoimmunohemolityczna; makroglobulinemia Waldenströma (chłoniak nieziarniczy). Czynnikiem etiologicznym wywołującym postać pozajelitową zakażeń była w 7 przypadkach Salmonella enteritidis, w 3 przypadkach Salmonella enterica, po 1 przypadku S. Goldcoast i S. z gr. C. Ponadto w 2 przypadkach nie określono szczepu Salmonella. W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 437 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 25,44 na 100 tys. mieszkańców). Wśród wszystkich zachorowań było m. in. 307 wywołanych przez Clostridium difficile, 17 przez Campylobacter, 3 wywołane było przez enteropatogenną Escherichię coli biegunkotwórczą, 9 przez E. coli inną i BNO oraz 11 przypadków wywołanych przez Yersinia enterocolitica. Hospitalizowano 357 chorych. W porównaniu do 2013r. sytuacja dot. występowania bakteryjnych zakażeń jelitowych wyglądała podobnie, bowiem w 2013r. zgłoszono 431 przypadków (współczynnik zapadalności 26,88 na 100 tys. mieszkańców). Również w skali kraju, w analizowanym okresie zapadalność dot. bakteryjnych zakażeń jelitowych przedstawia się podobnie tj. 29,46 na 100 tys. mieszkańców (11344 zarejestrowanych przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych). W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 2964 przypadki wirusowych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 172,53 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1625 wywołanych przez rotawirusy (współczynnik zapadalności 94,59 na 100 tys. mieszkańców). Hospitalizowano łącznie 1774 chorych, wśród których prawie połowę, tj. 812 stanowiły dzieci do lat 2. W stosunku do wirusowych zakażeń jelitowych zarejestrowanych w 2013r. odnotowano wzrost zachorowań, bowiem w roku 2013 odnotowano tych zakażeń 2372, w tym 1191 wywołanych przez rotawirusy. W 2014r. w Polsce natomiast zarejestrowano wirusowych zakażeń jelitowych (współczynnik zapadalności 133,89 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań wywołanych rotawirusami (współczynnik zapadalności 87,75 na 100 tys. mieszkańców). Zarówno w Polsce jak i woj. zachodniopomorskim utrzymuje się tendencja wzrostowa zachorowań na biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO (bliżej nieokreślone) o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. W woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie zarejestrowano 3403 przypadki (współczynnik zapadalności 198,09 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1011 u dzieci do lat 2. Liczba zgłoszonych przypadków zachorowań zwiększyła się z 2824 zarejestrowanych w 2013r. (współczynnik zapadalności 164,4 na 100 tys. mieszkańców). Hospitalizowano w sumie 912 osób. W Polsce w roku 2014 zarejestrowano przypadków, natomiast w 2013r zachorowania. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w 2014r. w Polsce i w woj. zachodniopomorskim przedstawia w tabela 2. Tab.2. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową w Polsce i woj. zachodniopomorskim w 2014 r. Lp Jednostka chorobowa Polska woj. zachodniopomorskie Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność 1. Salmoneloza zatrucie pokarmowe , ,26 2. Salmoneloza- posocznica 95 0, ,64 3. Salmoneloza inne zakażenia pozajelitowe 109 0,28 3 0,18 4. Czerwonka bakteryjna 44 0, E. coli biegunkotwórcza 465 1,21 3 0,18 11

12 6. Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis 7. Zatrucie jadem kiełbasianym /botulizm/ 8. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy 9. Biegunka i zapalenie żołądkowo jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat , , , , , , ,73 /na 100 tys. dzieci do lat 2 Na terenie woj. zachodniopomorskiego w roku 2014 zarejestrowano 12 przypadków zatrucia grzybami, co wskazuje na wzrost w stosunku do roku 2013, kiedy zarejestrowano 9 takich przypadków. W analizowanym roku sprawozdawczym w Polsce zarejestrowano 28 przypadków zatruć grzybami (współczynnik zapadalności 0,07 na 100 tys. mieszkańców). Spośród 12 osób, 4 wymagały hospitalizacji. Wśród zachorowań odnotowano 1 ognisko zatruć grzybami. W ognisku tym grzyby spożywały 2 osoby z powiatu pyrzyckiego, obie w stanie ciężkim hospitalizowane były w SPWSZ w Szczecinie, 1 osoba wyzdrowiała, 1 osoba zmarła. W wykonanych badaniach stwierdzono obecność amanityny, co potwierdziło spożycie muchomora sromotnikowego. W woj. zachodniopomorskim pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 10 powiatach było łącznie 19 nosicieli pałeczek schorzeń jelitowych S. typhi i paratyphi w tym: 12 nosicieli stałych Salmonella typhi, 6 nosicieli Salmonella paratyphi B oraz 1 nosiciel Salmonella paratyphi C. Na nadzorowanym terenie nie zarejestrowano nosicieli Salmonella paratyphi A (tabela 3 i 4). W 2014r. na terenie województwa nie zarejestrowano nowych nosicieli Salmonella typhi oraz paratyphi. Z rejestru nosicieli Salmonella typhi i Salmonella paratyphi A, B, C został wykreślony natomiast 1 nosiciel Salmonella typhi. Nosiciel S. typhi został wykreślony z powodu uzyskania 3 ujemnych wyników badań kału powtarzanych od 2010 roku corocznie. Tab. 3. Liczba nosicieli Salmonella typhi i paratyphi B i C w 2014 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego Powiat Typ bakterii Liczba nosicieli Liczba osób ogółem Gryfino Salmonella paratyphi B 3 3 Kamień Pomorski Salmonella typhi 1 Salmonella paratyphi B 1 2 Koszalin Salmonella typhi 1 1 Police Salmonella typhi 1 1 Pyrzyce Salmonella typhi 2 2 Sławno Salmonella typhi 2 2 Stargard Salmonella typhi 1 Szczeciński Salmonella paratyphi C 1 2 Szczecin Salmonella typhi 1 Salmonella paratyphi B 1 2 Szczecinek Salmonella typhi 2 2 Wałcz Salmonella typhi 1 Salmonella paratyphi B 1 2 RAZEM: 19 12

13 Tab. 4. Liczba nosicieli Salmonella typhi i paratyphi w roku 2014 wg grup wiekowych na terenie woj. zachodniopomorskiego Liczba nosicieli grupa wiekowa Wyszczególnienie razem lat i 0-4 lat lat lat lat więcej typhi A Salmonella paratyphi B C Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową, które wystąpiły w okresie od r. do r. w woj. zachodniopomorskim Ogółem wystąpiło 40 ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową w: 3 oddziałach szpitalnych; 3 domach pomocy społecznej; 1 żłobku; 1 przedszkolu; 2 szkołach; 1 internacie; 1 zakładzie pracy; 2 sanatoriach/uzdrowiskach; 4 ośrodkach wypoczynkowo- rehabilitacyjnych/wczasowych; 2 ośrodkach wczasowo- kolonijnych; 1 obozie sportowym; oraz 19 ognisk rodzinnych w mieszkaniach prywatnych. W ww. przypadkach: ogółem narażonych na choroby przenoszone drogą pokarmową było 3232 osób zachorowało 559 osób, w tym 142 dzieci do 14 roku życia hospitalizowano 87 osób, w tym 47 dzieci do 14 roku życia Czynnikami etiologicznymi w ogniskach były: Rotawirus, aż w 17 ogniskach; Norowirus w 2 ogniskach; WZW typu A w 1 ognisku; Salmonella w 2 ogniskach; Włośnica w 1 ognisku; Amanityna (muchomor sromotnikowy)w 1 ognisku; Alkohol metylowy w 1 ognisku; Alkohol etylowy - własnej produkcji tzw. bimber w 1 ognisku (wysokie stężenia alkoholu we krwi ok.4-5 ); w 14 ogniskach czynnika etiologicznego nie ustalono. Powyższe czynniki doprowadziły do 5 zgonów w ogniskach ( 2 zgony spowodowane były metanolem, 1 zgon muchomorem sromotnikowym oraz 2 zgony alkoholem etylowym własnej produkcji tzw. bimbrem ) 13

14 W 14 ogniskach wytypowano produkty podejrzane odpowiadające za występowanie zachorowań, w większości przypadków dotyczyło to potraw mięsnych, rybnych oraz z dodatkiem jaj. Analizując sytuację epidemiologiczną na przestrzeni ubiegłych lat zauważyć można, iż liczba ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową utrzymuje się na podobnym poziomie tj. ok. 40 ognisk rocznie. Zauważyć można, że duża część ognisk zachorowań (20 potwierdzonych) spowodowana była przez czynnik wirusowy. W pozostałych przypadkach, w których nie ustalono czynnika etiologicznego również można przypuszczać wirusowe przyczyny tych zdarzeń- tym bardziej, że objawy kliniczne u chorujących miały łagodny charakter i były krótkotrwałe. Czynnikami wspomagającymi mającymi istotny wpływ na wystąpienie ognisk zachorowań były nieprawidłowe warunki przechowywania lub przygotowywania żywności, niedostateczna higiena osobista personelu kuchennego oraz zły stan sanitarny kuchni lub stołówek. Ponadto czynnikiem wspomagającym w ogniskach zachorowań wśród dzieci kolonijnych mogły być również nieprawidłowe nawyki higieniczno-sanitarne uczestników wypoczynku. Tab.5. Zestawienie liczby ognisk zbiorowych zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową oraz liczby narażonych i chorych, w tym dzieci do 14 roku życia na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach Rok liczba ognisk liczba narażonych liczba chorych ogółem w tym dzieci do 14 r.ż Wirusowe zapalenia wątroby WHO uznało wirusowe zapalenia wątroby za jeden z wiodących problemów epidemiologicznych w zakresie chorób zakaźnych oraz zdrowia publicznego na świecie. Do tej pory wykryto następujące wirusy odpowiedzialne za powstawanie wirusowego zapalenia wątroby (hepatitis virusalis) - A (HAV), B (HBV), C (HCV), D (HDV), E (HEV), G (HGV). W Polsce najczęściej zachorowania wywołują wirusy A, B, C, rzadziej dochodzi do skojarzonego zapalenia wątroby zarówno wirusem B i C. W 2014r. w Polsce zarejestrowano 9508 zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby (współczynnik zapadalności 24,70 na 100 tys. mieszkańców), podczas gdy w roku 2013 zgłoszono 7001 zachorowań (współczynnik zapadalności 18,18 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim liczba zgłoszonych zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby wynosiła w 2014r. 206 (współczynnik zapadalności 11,99 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 97 więcej w stosunku do roku 2013, kiedy zgłoszono 109 przypadków (współczynnik zapadalności 6,34 na 100 tys. mieszkańców). Ogólne zestawienie zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach przedstawia tabela 6. W roku 2009 na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wprowadzono drugą definicję zapalenia wątroby typu C, która szerzej definiuje zagadnienie WZW C niż w latach ubiegłych a w 2014r. definicję tą zmodyfikowano. Obecnie definicję wirusowego zapalenia wątroby typu C (wg definicji z 2009/14r.) spełniają także osoby będące nosicielami wirusowego 14

15 zapalenia wątroby, którzy w latach ubiegłych byli zgłaszani osobno. Ponadto istnieje możliwość zgłoszenia jednego zachorowania zarówno według definicji z 2005r. jak i 2014r. Tab.6. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby ogółem w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska 6075* 15, * 16, * 15, * 16, * 18, * 24,70 województwo 140* 8,27 125* 7,38 187* 10,87 117* 6,80 109* 6, ,99 zachodniopomorskie * - suma zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby z uwzględnieniem obu definicji zapalenia wątroby typu C W tabeli 7 i 8 przedstawiono zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C z uwzględnieniem obu definicji zachorowania stanowiących podstawę do zgłoszenia przypadku. Tab.7. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby C ogółem w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach w oparciu o definicję z 2009 roku zmodyfikowaną w 2014r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Polska , , , , , ,22 województwo zachodniopomorskie 56 3, , , , , ,89 Tab.8. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby C ogółem w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach w oparciu o definicję z 2005 roku. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Polska , , , , , ,99 województwo zachodniopomorskie 44 2, , , , , ,42 15

16 Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw typu A) wywoływane jest przez wirusa HAV. Choroba występuje na całym świecie, szczególnie często na terenach o złym stanie sanitarnym i higienicznym. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową poprzez zakażone produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce nie poddane właściwej obróbce termicznej) a także przez zakażoną wodę. Do grup wysokiego ryzyka zakażenia zalicza się osoby wyjeżdżające do krajów o wysokim stopniu endemiczności. Stąd podróżującym w te rejony zalecane są szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. W Polsce, po dużym wzroście zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w roku 2008 i 2009, od 2010r. zanotowano znaczny spadek. Jednak w 2014r. zachorowalność na zapalenie wątroby typu A wynosiła 76 przypadków (współczynnik zapadalności 0,20 na 100 tys. mieszkańców) co stanowi wzrost zgłoszeń w stosunku do 48 z 2013r. (współczynnik zapadalności 0,12 na 100 tys. mieszkańców). Również na terenie woj. zachodniopomorskiego zanotowano wzrost zachorowań tj. w 2013r. zgłoszono tylko 1 przypadek zachorowania na WZW A (współczynnik zapadalności 0,06 na 100 tys. mieszkańców) natomiast w 2014r. 4 zachorowania (współczynnik zapadalności 0,23 na 100 tys. mieszkańców). Najbardziej prawdopodobną przyczyną zakażenia było: w 1 przypadku - spożywanie posiłków rękoma ze wspólnego talerza, picie wody ze wspólnego naczynia podczas pobytu służbowego w Uzbekistanie; w 1 przypadku - poczęstunek zorganizowany w pracy po powrocie współpracownika z Uzbekistanu; w 1 przypadku spożycie owoców morza w trakcie wyjazdu turystycznego do Grecji; w 1 przypadku osoba chora nie przebywała poza granicami kraju i nie jest w stanie określić przyczyny zakażenia. Zachorowania na WZW typu A w latach w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego obrazuje tabela 9. Tab.9. Zestawienie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. Zachorowania zapadalność na 100 tys. Zachorowania zapadalność na 100 tys. Zachorowania zapadalność na 100 tys. Zachorowania zapadalność na 100 tys. Polska 652 1, , , , , ,20 województwo zachodniopomorskie 9 0,53 5 0,30 3 0,18 3 0,17 1 0,06 4 0, Wirusowe zapalenie wątroby typu B Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywołuje wirus HBV. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą naruszenia ciągłości tkanek (droga parenteralna), które może być związane z zabiegiem medycznym (np. na skutek źle wysterylizowanego sprzętu medycznego) lub pozamedycznym (np. zabiegi kosmetyczne, fryzjerskie czy tatuaże), możliwe jest również zakażenie drogą kontaktów seksualnych. W Polsce od lat 90-tych tj. od chwili wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B zachorowalność stopniowo się obniża. Również 16

17 działania związane z profilaktyką zakażeń szpitalnych, zwłaszcza poprawa procesów sterylizacji i działalność Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych mają znaczenie dla stabilnej sytuacji epidemiologicznej WZW typu B. Według prawdopodobnych szacunków 2 miliardy ludzi na świecie było lub jest zakażonych wirusem HBV, natomiast liczba aktualnych nosicieli HBV na świecie szacowana jest na milionów. Każdego roku z powodu powikłań po wirusowym zapaleniu wątroby typu B na świecie umiera ponad 2 miliony osób. W roku 2014 na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wprowadzono nową definicję zapalenia wątroby typu B bliżej nieokreślonego, wg której zgłaszane są także osoby będące nosicielami wirusowego zapalenia wątroby, którzy w latach ubiegłych byli rejestrowani jedynie jako nosiciele antygenu Hbs. Spowodowało to wzrost zarejestrowanych przypadków zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorski. W Polsce w 2014r. zarejestrowano 2740 zachorowań (współczynnik zapadalności 7,12 na 100 tys. mieszkańców) a w 2013r zachorowań (współczynnik zapadalności 4,00 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim od pięciu lat wskaźnik zapadalności jest niższy niż współczynnik krajowy (tabela 10 i rycina 1). Tab.10. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu B w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. Polska , , , , , ,12 województwo zachodniopomorskie 30 1, , , , , ,33 17

18 Białogard 1 2, ,03 Choszczno ,07 Drawsko 1 1, , Pomorskie Goleniów Gryfice ,3 1 1, ,79 5 8,10 Gryfino ,65 1 1, Kamień Pomorski , , , ,34 Kołobrzeg 3 3,9 2 2, ,60 1 1,30 5 6,51 Koszalin 8 4,65 2 1, ,71 1 0,57 2 1,14 Łobez Myślibórz 1 1, , ,94 1 1,47 Police , ,36 Pyrzyce 1 2, , Sławno ,22 Stargard , Szczeciński Szczecin 6 1,48 2 0,49 2 0,49 3 0,73 3 0,73 6 1,47 Szczecinek ,30 1 1,3 1 1, ,26 Świdwin 4 8,24 3 6,18 4 8,24 2 4, Świnoujście , Wałcz 5 9, , ,8 5 9, ,05 5 9,14 Ryc. 1. Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim W woj. zachodniopomorskim w 2014r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B zachorowało 40 osób (współczynnik zapadalności 2,33 na 100 tys. mieszkańców), wszystkie zachorowania to przypadki przewlekłe i bliżej nieokreślone. Najwyższy współczynnik zapadalności wystąpił na terenie nadzorowanym przez PPIS w Sławnie - 12,22 (7 osób), Wałczu - 9,14 (zachorowało 5 osób) oraz w Gryficach 8,10 (5 osób). Zachorowań na WZW typu B nie zarejestrowano na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Drawsku Pomorskim, Goleniowie, Gryfinie, Łobzie, Pyrzycach, Stargardzie Szczecińskim, Świdwinie i Świnoujściu. Na podstawie przeanalizowanych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia były: w 14 przypadkach duże operacje chirurgiczne i małe zabiegi chirurgiczne; 18

19 w 4 przypadkach transfuzje krwi; w 4 przypadkach udokumentowano kontakt z nosicielem antygenu HBsAg; w 2 przypadkach zabiegi niemedyczne (kosmetyczne, kolczykowanie); w 1 przypadku zachorowanie dotyczyło osoby przebywającej w zakładzie karnym; w pozostałych 15 przypadkach nie ustalono źródła zakażenia. Największą liczbę zachorowań stwierdzono w grupie wiekowej lat (17 osób) i lat (12 osób) częściej chorowali mężczyźni 26 zachorowań, co obrazuje tabela 11 i 12. Tab.11. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach , według płci Lata kobiety mężczyźni liczba zachorowań 2009r r r r r r Tab.12. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego w roku 2014, według grup wiekowych grupy wiekowe liczba zachorowań >71 1 razem: 40 Liczbę osób zaszczepionych z uwzględnieniem grup ryzyka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B na terenie woj. zachodniopomorskiego przedstawia tabela 13. Łączna ilość osób zaszczepionych na wirusowe zapalenia wątroby typu B zmniejszyła się z 35411osób w roku 2013 do osób w roku Tab.13. Stan zaszczepienia przeciwko wzw B na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach według grup ryzyka Liczba zaszczepionych Grupa ryzyka Podstawowe Przypominające Ogółem Pierwotne Uzupełniające I II Noworodki

20 Uczniowie średnich i policealnych szkół medycznych Studenci uczelni kształcących na kierunkach medycznych Osoby wykonujące zawody medyczne, narażone na zakażenie Osoby z bliskiego otoczenia nosicieli HBV Osoby z bliskiego otoczenia chorych na wzw typu B Osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C Inne osoby przewlekle chore o wysokim ryzyku zakażenia Osoby przygotowywane do zabiegów operacyjnych Inne osoby Łącznie Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wirusowe zapalenie wątroby typu C występuje na całym świecie a liczba osób zakażonych szacowana jest na około milionów (2% - 3% populacji świata). Choroba jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym w naszym kraju. Liczba zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C w Polsce może sięgnąć kilkuset tysięcy i nie jest dokładnie oszacowana, ze względu na bezobjawowy najczęściej przebieg choroby, stąd wykrycie tego zakażenia jest często przypadkowe % zachorowań rozpoznawanych jest w fazie zmian przewlekłych. W Polsce w 2014r. liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. wynosiła 3550 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 9,22) i 3078 zachorowania wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 7,99) podczas gdy liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C w 2013r. wyniosła odpowiednio 2644 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 6,87) i 2706 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 7,03). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 84 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 4,89) i 76 przypadków zachorowań wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 4,42). Jest to o 37 zachorowań więcej wg definicji z 2005 r. i 38 zachorowań więcej wg definicji z 2009/2014r. w porównaniu do 2013r. Największa zapadalność wystąpiła na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Gryficach 38,90 na 100 tys. mieszkańców (24 zachorowania), Kołobrzegu 33,83 na 100 tys. mieszkańców (26 zachorowań), Kamieniu Pomorskim 29,60 na 100 tys. mieszkańców (14 20

21 zachorowań). Na terenie nadzorowanym przez PPIS w Białogardzie, Goleniowie, Koszalinie i Policach nie zarejestrowano żadnego zachorowania. Na podstawie przeprowadzonej analizy wywiadów epidemiologicznych stwierdzono, że najbardziej prawdopodobnym źródłem zachorowania było: w 24 przypadkach operacje i małe zabiegi chirurgiczne; w 11 przypadkach transfuzje krwi; w 6 przypadkach zachorowanie dotyczyło osób zażywających narkotyki; w 4 przypadkach osoby miały kontakt domowy z nosicielami wirusa HCV, w 6 przypadkach to osoby, które wykonały tatuaże w warunkach niesterylnych; 18 chorych to osoby uzależnione od alkoholu; 1 osoba uległa zakażeniu wskutek zakłucia się igłą w trakcie pracy (pielęgniarka); w pozostałych przypadkach nie udało się ustalić źródła zakażenia. Zestawienie zachorowań na WZW typu C w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim przedstawia tabela 14 i rycina 2. Tab.14. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu C w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. Zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. zachorowania zapadalność na 100 tys. Polska , , , , , * 17,21 województwo zachodniopomorskie 49 2,89 88* 5,20 137* 8,09 87* 5,05 85* 4,94 160* 9,31 Białogard 1 2,07 2 4, ,14 1 2,03 2 4, Choszczno ,04 2 3, ,12 Drawsko Pomorskie 2 3,48 4 6, , , ,53 5 8,55 Goleniów , ,27 6 7, , Gryfice 1 1,65 4 6,59 4 6,42 5 8, , ,90 Gryfino , ,46 2 2,41 2 2,41 6 7,26 Kamień Pomorski 3 6, , , ,76 2 4, ,60 Kołobrzeg 9 11,7 9 11, , , , ,83 Koszalin 7 4,07 4 2,32 8 4,57 4 2,29 2 1, Łobez , , , ,16 3 8,03 Myślibórz 4 5,95 4 5,95 2 2,98 2 2,94 2 2,94 6 8,83 Police 1 1,46 2 2,92 2 2,77 3 4, Pyrzyce ,50 2 5, ,46 Sławno ,98 4 6,56 1 1, ,47 Stargard Szczeciński ,83 Szczecin 2 0, ,2 11 2,71 8 1,96 4 0, ,00 Szczecinek 4 5, ,98 4 5,19 4 5,04 2 2,52 5 6,29 Świdwin 4 8,24 1 2, , ,31 1 2,04 2 4,16 Świnoujście 1 2,45 2 4,9 2 4,9 5 12, ,12 Wałcz 10 18,42 5 9, , , , ,45 * liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji zachorowania. 21

22 Ryc.2. Współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu C w latach w Polsce i woj. zachodniopomorskim * - w woj. zachodniopomorskim w 2009r. podano liczbę zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typy C z wykluczeniem nosicieli, którzy spełniali definicje zachorowań. ** - w województwie zachodniopomorskim w latach liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji zachorowania. Najwięcej zachorowań na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2014r. zaobserwowano w grupie wiekowej lat (29 osób) i lat (27 osób) (tabela 15), zachorowało 51 kobiet i 57 mężczyzn, co przedstawiono w tabeli 16. Tab.15. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg grup wiekowych na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2014r. grupy wiekowe liczba zachorowań >70 4 razem: 108 Tab.16. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C według płci na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach Lata kobiety mężczyźni liczba zachorowań 2009r r r r r r

23 Wirusowe zapalenie wątroby inne i nieokreślone W 2014r. w Polsce zarejestrowano 29 przypadków wirusowego zapalenia wątroby o etiologii innej i nieokreślonej (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,08) tj. o 2 przypadki więcej niż w roku 2013 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,07). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 1 przypadek wirusowego zapalenia wątroby typu E oraz 1 przypadek WZW nieokreślonego (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 0,12) podczas gdy w 2013r. nie zarejestrowano żadnego przypadku zakażenia. Zachorowanie na wirusowe zapalenie wątroby typu E było pierwszym przypadkiem wirusowego zapalenia wątroby tego typu na terenie województwa. Zachorowanie wystąpiło u 33-letniego mężczyzny, mieszkańca Szczecina, który przebywał na wycieczce w Turcji oraz Grecji. Objawy chorobowe wystąpiły ok. 8 tyg. po powrocie, a w dochodzeniu epidemiologicznym ustalono iż prawdopodobnym źródłem zakażenia było spożywanie świeżo wyciskanego soku z owoców z kostkami lodu lub owoców i warzyw oraz krewetek na terenie hotelu. Badanie wykonane w Institut Medizinische Diagnostik w Berlinie potwierdziło obecność przeciwciał p/wirusowi zapalenia wątroby typu E w klasie IgG Wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego Odra Odra jest ostrą, wirusową i wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, przenoszoną głównie drogą kropelkową. Najczęstsze objawy kliniczne towarzyszące odrze to: gorączka, uogólniona plamisto-grudkowa wysypka (nie pęcherzykowa), trwająca dłużej niż 3 dni oraz jeden lub więcej z następujących objawów: kaszel, nieżyt nosa, plamki Koplika, zapalenie spojówek. Powikłania w przebiegu odry występują często i mogą przebiegać pod postacią zapalenia ucha środkowego, zapalenia płuc wymagającego hospitalizacji, ale również mogą wystąpić zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych czy też odległe następstwo przebytej w dzieciństwie odry tj. podostre stwardniające zapalenie mózgu. W 2014r. w Polsce odnotowano 110 przypadków zachorowań na odrę (współczynnik zapadalności 0,29 na 100 tys. mieszkańców), tj. o 26 zachorowań więcej niż w roku W analizowanym okresie na terenie woj. zachodniopomorskiego zanotowano 5 podejrzeń zachorowań na odrę z powiatów: Stargard Szczeciński, Szczecin, Świdwin, Drawsko Pomorskie. W 3 przypadkach badania laboratoryjne przeprowadzone w Laboratorium Zakładu Wirusologii Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie w kierunku przeciwciał odry w klasie Ig M nie potwierdziły odry - dały wyniki ujemne. Spośród wszystkich zgłoszonych przypadków tylko 1 przypadek zakwalifikowano jako przypadek możliwy (na podstawie objawów klinicznych). Klasyfikacja przypadku nastąpiła w oparciu o definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego opracowane przez PZH. Świnka /nagminne zapalenie przyusznic/ Nagminne zapalenie przyusznic jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną, której charakterystycznym objawem jest obustronny lub jednostronny bolesny obrzęk i tkliwość ślinianek obok innych objawów ostrej infekcji wirusowej tj. gorączka, bóle mięśniowe, złe samopoczucie. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową, głównie przez bezpośredni kontakt z chorym. Zarówno w Polsce, jak i w woj. zachodniopomorskim liczba zachorowań na świnkę w roku 2014 nieznacznie zwiększyła się w stosunku do 2013r. W Polsce w 2014r. na świnkę zachorowało 2511 osoby (współczynnik zapadalności 6,52 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 75 osób więcej niż w roku

24 W woj. zachodniopomorskim w 2014r. na nagminne zapalenie przyusznic zachorowały 153 osoby, (współczynnik zapadalności 8,91 na 100 tys. mieszkańców), tj. o 16 osób więcej niż w roku Wśród zgłoszonych przypadków zauważyć można, że chorowało więcej mężczyzn (90 chorych). Najczęściej chorowały dzieci w grupie wiekowej 3-7 lat (79 osób chorych) oraz lata (20 osób). Wszystkie zachorowania zostały zgłoszone na podstawie objawów klinicznych. Różyczka Różyczka jest łagodną chorobą wirusową, w dużej części przypadków (30-50%) przebiegającą skąpo - lub bezobjawowo. Chorobę może zwiastować złe samopoczucie, gorączka, zapalenie gardła i spojówek. Charakterystyczne dla różyczki jest stwierdzenie w około 24 godziny przed wystąpieniem wysypki, bolesnego powiększenia węzłów chłonnych za uszami, w tylnej części szyi i karkowych. Wysypka natomiast rozpoczyna się na twarzy i szyi, następnie rozprzestrzenia się na tułów i kończyny. Ze względu na teratogenne działanie wirusa może być szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową i kontaktową. W Polsce w 2014 r. zanotowano 5899 zachorowań (współczynnik zapadalności 15,32 na 100 tys. mieszkańców) tj. ponad 6 krotnie mniej przypadków niż w roku 2013, kiedy zachorowało osób. W woj. zachodniopomorskim w roku 2014 zaobserwowano porównywalną sytuację epidemiologiczną do Polski, tj. kilkukrotny spadek zachorowalności w stosunku do roku ubiegłego oraz rejestrację liczby zachorowań na poziomie sprzed 2013r. Znacznie spadła tj. o 1342 liczba zachorowań, których w 2014r. odnotowano 217 (współczynnik zapadalności 12,63 na 100 tys. mieszkańców), w tym 2 hospitalizacje, podczas gdy w 2013r. zarejestrowano 1559 zachorowań. Nie zauważono znaczącej różnicy dot. płci wśród osób chorych. Najwięcej zachorowań, bo aż 154 wystąpiło u dzieci w przedziale 0-7 lat, następnie w przydziale lat - 17 osób. Wszystkie zachorowania zostały zgłoszone na podstawie objawów klinicznych. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania odrze, śwince i różyczce są szczepienia ochronne. W Polsce szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce są szczepieniami obowiązkowymi i wykonywane były zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych przewidzianych na 2014 r. szczepionką skojarzoną. Poza kalendarzem szczepień Program Szczepień Ochronnych zaleca szczepienia niefinansowane ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia. Szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce zalecane są osobom nie szczepionym w ramach szczepień obowiązkowych, a także młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie) i młodym mężczyznom dla zapobiegania różyczce wrodzonej, szczególnie nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych lub jeżeli od szczepienia podstawowego minęło więcej niż 10 lat. Krztusiec Krztusiec jest ostrą, zakaźną chorobą dróg oddechowych, głównie wieku dziecięcego o etiologii bakteryjnej, przenoszoną drogą kropelkową. Typową cechą tej choroby jest napadowy, szczekający kaszel z wydzielaniem lepkiej plwociny, trwający ponad 2 tygodnie. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki jest uodparnianie poprzez szczepienie ochronne szczepionką skojarzoną DTP u wszystkich dzieci do ukończenia 2 roku życia. W Polsce w roku 2014 odnotowano niewielki spadek zachorowalności na krztusiec w stosunku do 2013r. Zgłoszono 2098 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. 24

25 mieszkańców wynosił 5,45), tj. o 85 osób mniej w stosunku do roku poprzedniego, gdy zachorowało 2183 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 5,67). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zaobserwowano również spadek zachorowań na krztusiec, w stosunku do roku poprzedniego. W roku 2014 odnotowano 16 zachorowań (współczynnik zapadalności 0,94 na 100 tys. mieszkańców), w tym 8 osób hospitalizowano. W roku 2013 odnotowano 35 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wyniósł 2,04), w tym 22 osoby podlegały hospitalizacji. Zachorowania na krztusiec zgłoszono z 8 powiatów woj. zachodniopomorskiego (Wałcz, Police, Szczecin, Szczecinek, Goleniów, Kołobrzeg, Drawsko Pom., Łobez), przy czym najwięcej zachorowań wystąpiło na terenie miasta Szczecin (4 przypadki), powiatu szczecineckiego (4 przypadki) oraz wałeckiego (3 przypadki). Analiza grup wiekowych wykazała, że 7 zachorowań wystąpiło wśród dzieci do 6 roku życia, które nie były jeszcze objęte pełnym cyklem uodpornienia. Ospa wietrzna Ospa wietrzna jest wysoce zakaźną wirusową chorobą o ostrym przebiegu. Charakterystycznym objawem ospy jest pęcherzykowata wysypka, która może lokalizować się także na śluzówce jamy ustnej, spojówce oraz rogówce. Wirus szerzy się przeważnie drogą kropelkową, również przez zakażone ręce lub przedmioty. Okres zaraźliwości trwa 2-3 dni przed i 6 dni po wystąpieniu wysypki. W Polsce w 2014 r. zanotowano zachorowań (współczynnik zapadalności 575,49 na 100 tys. mieszkańców) tj. o zachorowań więcej niż w roku 2013, w którym zachorowało osób (współczynnik zapadalności 463,61 na 100 tys. mieszkańców). W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 8823 zachorowania na ospę wietrzną, w tym 47 osób hospitalizowano (współczynnik zapadalności 513,57 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 2103 przypadków więcej niż w roku 2013, w którym zachorowało 6720 osób (współczynnik zapadalności 390,78 na 100 tys. mieszkańców). Nie zauważono różnicy dot. płci wśród osób chorych. Natomiast istotnym wydaję się fakt, że aż 6505 osób które zachorowały nie były szczepione, a u 2245 osób chorych brak jest informacji o szczepieniu. Prawie połowa zachorowań, aż 4285 wystąpiła u dzieci w przedziale wiekowym 3-5 lat. Szczepienia przeciwko ospie wietrznej są obowiązkowe tylko u dzieci do 12 roku życia w określonej sytuacji zdrowotnej (zwłaszcza w chorobach przebiegających z upośledzeniem odporności oraz ze względów środowiskowych (tj. dzieci uczęszczające do żłobka) określonych w Programie Szczepień Ochronnych. Szczepienia w innych sytuacjach umieszczone są w grupie zalecanych szczepień przeciwko ospie wietrznej i nie są finansowane ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia. Ostre porażenia wiotkie Rejestracja ostrych porażeń wiotkich obejmuje monitoring zachorowań przebiegających z wiotkim osłabieniem mięśni szkieletowych u dzieci do 14 roku życia. Monitorowanie ostrych porażeń wiotkich ma szczególne znaczenie w programie globalnej eradykacji poliomyelitis, który zatwierdzony został w 1988 r. podczas Światowego Zgromadzenia Zdrowia. Obserwacji podlegają choroby, które różnicowane są z poliomyelitis tj.: zapalenie wielonerwowe w tym zespół Guillain-Barre, poprzeczne zapalenie rdzenia oraz neuropatie pourazowe. W 2014r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano 5 zachorowań (z powiatów: Choszczno, Police, Szczecin, Kamień Pomorski, Łobez) na ostre porażenie wiotkie u dzieci do 14 r. ż. (współczynnik zapadalności obliczony na podstawie populacji dzieci 0-14 r. ż. na 100 tys. dzieci wynosił 2,0). W stosunku do roku poprzedniego wystąpiło o 4 25

26 zachorowania więcej. W 3 przypadkach choroba przebiegała pod postacią Zespołu Guillain Barre, w jednym przypadku pod postacią porażenia o nieznanej etiologii, kolejny przypadek pod postacią nieokreślonego zapalenia rdzenia kręgowego. Badania wirusologiczne kału w kierunku wirusa polio przeprowadzone w Laboratorium Zakładu Wirusologii Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie dały wyniki ujemne. W analogicznym okresie na terenie Polski stwierdzono 57 przypadków zachorowań na ostre porażenia wiotkie przy współczynniku zapadalności 0,99 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia, tj. o 18 zachorowań więcej niż w roku Obecnie 3 regiony WHO, w których zamieszkuje około 3 miliardy ludzi, uzyskały certyfikację jako wolne od występowania zachorowań wywołanych endemicznymi dzikimi szczepami polio - Amerykański w 1994 roku, Zachodniego Pacyfiku w 2000 roku i Europejski w 2002 roku. Krajami endemicznymi, gdzie odnotowuje się krążenie dzikiego wirusa poliomyelitis są wybrane kraje kontynentu Afryki i Azji. Zachorowania na choroby wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach przedstawiono w tabeli

27 Tab.17. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na choroby wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach jednostka chorobow a Liczba zachorowań Polska województwo zachodniopomorskie zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań Zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność odra 13 0, , , , , ,05 1 0, ,76 1 0,05 świnka , , , , , , , , , ,91 różyczka , , , , , , , , , ,63 krztusiec , , , , , , , , , ,94 ospa wietrzna ostre porażenia wiotkie* , , , , , ,78*/ 37 0,63*/ 34 0,58*/ 39 0,67*/ 57 0, ,40*/ 1 0,40*/ 1 0,40*/ 5 2, , , */ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-14 r.ż. na 100 tys. dzieci. 580, , ,5 7 27

28 Grypa sezonowa oraz podejrzenia zachorowań na grypę W 2014r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy (zapadalność 8140,81 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności 26439,91 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w 2013r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy - (zapadalność 8218,72 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności 24229,26 na 100 tys. mieszkańców). W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osoby (zapadalność 3252,85 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (zapadalność 11420,15 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 7421 ogółem mniej niż w 2013r., w tym o 1156 więcej dzieci do 14 r.ż. Niewątpliwy wpływ na taką sytuację miała bardziej korzystna epidemiologia grypy i zakażeń grypopodobnych w I kwartale 2014r. kiedy to zgłoszono zachorowań w województwie tj. o mniej niż w I kwartale 2013r. Mimo spadku zachorowań w populacji ogólnej mieszkańców województwa odnotowano wzrost zapadalności na grypę i zakażenia grypopodobne w populacji dzieci do 14 r. ż.- podobną tendencję zaobserwowano również w Polsce. Należy podkreślić, że potwierdzono mniej przypadków grypy, bo tylko 33, w tym 2 u dzieci do 14 r. ż. (w 2013r. potwierdzono aż 153 przypadki grypy w tym 63 u dzieci do 14 r. ż.). Możliwość badań w tym zakresie dotyczy trzech ośrodków szczecińskich tj. WSZ ul. Arkońska 4 w Szczecinie, SPSK PUM Nr 2 w Szczecinie oraz WSSE w Szczecinie. Spośród wszystkich zachorowań na grypę i podejrzeń zachorowań w Polsce osób było hospitalizowanych (tj. o 4088 mniej niż w 2013r.), w tym 9468 z powodu chorób układu oddechowego, co stanowi 94,42% ogółu hospitalizowanych. W woj. zachodniopomorskim hospitalizowano 72 osoby (tj. o 70 mniej niż w 2013r. w tym 56 z powodu powikłań ze strony uk. oddechowego. Z powodu powikłań pogrypowych w 2014r. zmarło w Polsce 13 osób, w tym 3 w woj. zachodniopomorskim. Grypa sezonowa monitorowana jest także w systemie SENTINEL, którego głównym założeniem jest monitorowanie grypy pod kątem epidemiologicznym, a także wirusologicznym. Lekarze, którzy wyrazili deklarację uczestniczenia w nadzorze nad grypą w systemie SENTINEL, oprócz konieczności zbierania danych epidemiologicznych pobierają jednocześnie materiał do badań wirusologicznych od pacjentów podejrzanych o zakażenie wirusem grypy zgodnie z instrukcją NIZP-PZH. Nadzór ten prowadzony jest cotygodniowo przez cały rok, tj. przez 52 tygodnie. Szczególnego wzmocnienia wymaga w trakcie sezonu epidemicznego tj. od początku października bieżącego roku do końca września kolejnego roku, co pozwala na monitorowanie aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych w danym rejonie badawczym. Oddział Epidemiologii WSSE w Szczecinie wzorem lat ubiegłych uczestniczył i koordynował nadzór nad grypą Sentinel w sezonie 2013/2014. W nadzorze Sentinel w sezonie 2013/2014 na terenie woj. zachodniopomorskiego podjęto współpracę z 38 lekarzami z terenów nadzorowanych przez PSSE: w Policach, Stargardzie Szczecińskim i Szczecinie. Podczas funkcjonowania nadzoru udało się pobrać 179 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw i stanowi 38,25% ogółu pobranych w Polsce w ramach systemu prób). W pobranych próbkach nie wyizolowano wirusów grypy i innych zakażeń grypopodobnych. Natomiast w Polsce w ramach systemu potwierdzono laboratoryjnie 86 typów grypy (w tym: 65 - grypy A, 9 - AH1, 9 - AH3 i 3 - grypy B). Częstość pobrań wynosiła 3,4 na 1000 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zgłoszonych w okresie sprawozdawczym. Dla porównania w sezonie 2012/2013 pobrano w woj. zachodniopomorskim 481 wymazów, uzyskano 71 dodatnich wyników (tj. 14,8% pobranych 28

29 ogółem próbek), w których potwierdzono: 12 zakażeń wirusem grypy typu A, 29 zakażeń grypą AH1N1 oraz 30 zakażeń wywołanych grypą typu B. Liczba pobranych próbek w sezonie 2013/2014 utrzymywała się nadal na wysokim poziomie dzięki dobrej wieloletniej współpracy z lekarzami medycyny rodzinnej. Nowy sezon 2014/2015 rozpoczęto we wrześniu w 2014 roku, poprzez kontynuację współpracy z 39 lekarzami medycyny rodzinnej z trzech ww. powiatów woj. zachodniopomorskiego. Do końca 2014r., lekarze biorący udział w nadzorze pobrali 11 wymazów w kierunku grypy od pacjentów, z których nie było dodatnich wyników. Stanowiło to 0,6 % pobrań na 1000 zgłoszonych zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia, które są szczepieniami zalecanymi przez Ministerstwo Zdrowia. Szczepienia rekomendowane są wśród ogółu społeczeństwa, a w szczególności dla grup szczególnie narażonych na zachorowania i powikłania pogrypowe. W roku 2014 na terenie woj. zachodniopomorskiego zaszczepiono osób przeciwko grypie, co stanowi tylko 2,9% populacji woj. zachodniopomorskiego. W stosunku do roku poprzedniego liczba uodpornionych zmniejszyła się o 0,3% tj. o 3820 osób (tabela 18). Po wzroście szczepień przeciwko grypie w 2013r., w 2014r. nastąpił ponowny spadek popularności szczepień stąd należy kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania tej jedynej skutecznej metody zapobiegania grypie, a zwłaszcza jej powikłaniom. Tab.18. Liczba osób zaszczepionych przeciw grypie na terenie woj. zachodniopomorskiego w latach R o k Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Zapalenia ośrodkowego układu nerwowego mogą wywoływać bakterie, wirusy, grzyby oraz pasożyty. Epidemiologia zachorowań zależy od wieku oraz czynników predysponujących zarówno tych związanych z cechami drobnoustrojów jak i organizmem gospodarza, a także od pory roku. Objawy kliniczne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu mogą być różnorodne: od niecharakterystycznych u noworodków i niemowląt (pod postacią braku apetytu, wymiotów, drażliwości i wzrostu temperatury), do typowych objawów wynikających z podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych tj. sztywność karku oraz inne objawy oponowe. Rozpoznanie choroby potwierdza badanie płynu mózgowordzeniowego. Ze względu na obraz kliniczny zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu można podzielić na: Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest zakażeniem ostrym, zagrażającym życiu. Charakteryzuje się wysoką śmiertelnością nawet mimo prawidłowo zastosowanego leczenia. Częstość występowania choroby zmniejsza się z wiekiem, etiologia również związana jest z wiekiem chorego. Płyn mózgowo-rdzeniowy jest mętny, ze zwiększoną cytozą i poziomem białka, dodatnimi odczynami globulinowymi oraz spadkiem poziomu cukru. Zawsze należy wykonać posiew płynu mózgowo-rdzeniowego w kierunku bakterii, co pomoże wdrożyć skuteczne leczenie. Zapobieganie szerzeniu się zachorowań polega na izolacji chorych, profilaktycznym podawaniu leków przeciwbakteryjnych osobom z bliskiego otoczenia z chorym (dotyczy zachorowań 29

30 wywołanych przez N. meningitidis czy H. influenzae), profilaktycznym leczeniu podczas porodu kobiet skolonizowanych przez paciorkowce grupy B (co ograniczy zapadalność na wczesne zakażenia paciorkowcami u noworodków) a także immunoprofilaktyce. Jałowe (aseptyczne) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej wywoływane jest przez zakażenia wirusowe, ale mogą je wywoływać również bakterie, riketsje, chlamydie, krętki, mykoplazmy, grzyby, pierwotniaki, nicienie, tasiemce. Ze względu na różnorodność patogenów wywołujących zachorowanie płyn mózgowo-rdzeniowy może mieć różny charakter: dominuje podwyższona ilość komórek jednojądrzastych, stężenie białka może być prawidłowe (w zakażeniach wirusowych) lub podwyższone w pozostałych przypadkach. Glukoza w płynie mózgowo-rdzeniowym jest prawidłowa w zakażeniach wirusowych i obniżona w przypadkach o innej etiologii. Zapalenie mózgu najczęściej czynnikiem etiologicznym są arbo-, enterowirusy i wirusy opryszczki, ale mogą je wywoływać również bakterie. Objawy kliniczne są podobne do zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych. Charakterystyczne są objawy zaburzenia czynności mózgu. Rokowanie jest znacznie poważniejsze niż w zapaleniu opon mózgowordzeniowych. Śmiertelność sięga do 70% i zależna jest od czynnika wywołującego zapalenie mózgu. Częściej też stwierdza się powikłania pozapalne. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. W 2014r. w Polsce zarejestrowano 3950 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 10,26 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 123 zachorowania (współczynnik zapadalności 7,16 na 100 tys. mieszkańców). W 2013r. w Polsce zarejestrowano 3398 zachorowań na zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 8,84 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 111 zachorowań (współczynnik zapadalności 6,45 na 100 tys. mieszkańców) Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu Na terenie Polski w roku 2014 zarejestrowano 926 zachorowania na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu (współczynnik zapadalności 2,41 na 100 tys. mieszkańców), tj. o 182 zachorowania mniej niż w roku ubiegłym. W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim odnotowano 55 zachorowań (współczynnik zapadalności 3,20 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 5 zachorowań więcej jak w roku Po przeanalizowaniu wywiadów epidemiologicznych z zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i mózgu, w 47 przypadkach ustalono czynnik etiologiczny: w 10 przypadkach Neisseria meningitidis, w 10 przypadkach Streptococcus pneumoniae; w 1 przypadku Haemophilus influenzae; w 2 przypadkach Staphylococcus aureus; w 1 przypadku Streptococcus agalactiae; w 1 przypadku Streptococcus mitis; w 1 przypadku Pseudomonas aeruginosa; w 1 przypadku Enterobacter cloacae; w 1 przypadku Listeria monocytogenes, w 18 przypadkach zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w przebiegu boreliozy; w 1 przypadku zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w przebiegu kiły. Tab.19. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach

31 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu Liczba zachorowań Polska woj. zachodniopomorskie 2013r. 2014r. 2013r. 2014r. zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań Inne określone 145 0, ,39 6 0,35 6 0,35 Inne, nieokreślone 353 0, , ,99 8 0,47 Zapalenie opon i/lub mózgu wywołane przez Streptococcus pneumoniae 194 0, ,50 9 0, ,58 Zapalenie opon i mózgu meningokokowe 163 0, ,31 9 0, ,58 Zapalenie opon i/lub mózgu wywołane przez Haemophilus influenzae typ B 9 0, , ,06 W innych chorobach objętych MZ-56 (w tym ZOMR w przebiegu boreliozy) 244 0, ,54 9 0, ,16 R a z e m: , , , , Wirusowe zapalenie opon mózgowych W 2014r. w Polsce odnotowano 1820 zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowych (współczynnik zapadalności 4,72 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 743 zachorowania więcej w porównaniu z rokiem 2013 (współczynnik zapadalności 2,80 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 50 zachorowań (współczynnik zapadalności 2,91 na 100 tys. mieszkańców), tj. więcej niż w 2013r. kiedy odnotowano 34 zachorowania (współczynnik zapadalności 1,98 na 100 tys. mieszkańców). Liczbę zachorowań i zapadalność na wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach przedstawia tabela 20. Tab.20. Liczba zachorowań i zapadalność na wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach zapadalność 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Polska woj. zachodniopomorskie Zachorowania Zapadalność 3,10 3,07 Zachorowania Zapadalność 2,72 3,54 Zachorowania Zapadalność 3,33 2,38 Zachorowania Zapadalność 2,80 1,98 Zachorowania Zapadalność 4,72 2, Wirusowe zapalenie mózgu W 2014r. w Polsce odnotowano 350 zachorowań na wirusowe zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,91 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 49 zachorowań mniej w porównaniu z rokiem 2013 (współczynnik zapadalności 1,05 na 100 tys. mieszkańców). 31

32 W woj. zachodniopomorskim w 2014r. zarejestrowano 6 zachorowań na zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności 0,35 na 100 tys. mieszkańców), w 2013r. zanotowano 9 zachorowań (współczynnik zapadalności 0,52 na 100 tys. mieszkańców). Liczbę zachorowań i zapadalność na wirusowe zapalenie mózgu w Polsce i województwie zachodniopomorskim przedstawia tabela Zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu inne i nie określone Ponadto w woj. zachodniopomorskim w 2014r. zanotowano 9 zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie określone (współczynnik zapadalności 0,52 na 100 tys. mieszkańców) oraz 3 zapalenia mózgu (współczynnik zapadalności 0,17 na 100 tys. mieszkańców). Porównanie tych zachorowań do roku ubiegłego oraz zapadalność przedstawia tabela

33 Tab.21. Liczba zachorowań i zapadalność na wirusowe zapalenie mózgu w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach Polska województwo zachodniopomorskie 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. wirusowe zapalenie mózgu zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność zachorowania zapadalność inne określone 59 0, , , , ,14 5 0,3 5 0,30 3 0,17 6 0,35 2 0,12 nie określone 124 0, , , , ,26 7 0,41 5 0,30 7 0,41 3 0,17 4 0,23 przenoszone przez kleszcze 294 0, , , , ,51 1 0,06 3 0,17 1 0, R a z e m: 477 1, , , , , , , ,64 9 0,52 6 0,35 33

34 Tab. 22. Liczba zachorowań na zapalenie mózgu nie określone i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie określone w latach Sytuacja na tle zachorowań w Polsce. Zapalenie mózgu nie określone Zapalenie opon mózgowordzeniowych nie określone 2013r. 2014r. 2013r. 2014r. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska 141 0, , , ,94 województwo zachodniopomorskie 3 0,17 3 0, ,87 9 0, Inwazyjna choroba meningokokowa Inwazyjna choroba meningokokowa (ICHM) wywołana jest przez dwoinkę zapalenia opon mózgowych Neisseria meningitidis. Rozróżnia się 13 typów serologicznych, z których A, B, C, Y i W 135 odpowiadają za większość przypadków zachorowań. Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci i młodzieży. Szerzenie choroby meningokokowej odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem bezobjawowych nosicieli (rzadko pomiędzy osobami, które zachorowały). Nosiciele mogą stanowić 2-25% populacji, ale w środowiskach zamkniętych ich odsetek może sięgać 40-80%. Zapadalność na ICHM wśród populacji jest mała ok. 1,0/ mieszkańców. Inwazyjna choroba meningokokowa jest ciągle jedną z najpoważniejszych chorób infekcyjnych na świecie, pomimo możliwości wczesnego włączenia antybiotykoterapii i intensywnej opieki medycznej nad pacjentem. Jej wczesne rozpoznanie i jak najszybsze wdrożenie leczenia ma kluczowe znaczenie w rokowaniu co do późniejszego stanu zdrowia pacjenta. Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach przedstawiono w tabeli 23. Tab. 23. Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach Polska woj. zachodniopomorskie 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. 0,60 (229 przyp.) 0,47 (8 przyp.) 0,77 (296 przyp.) 0,59 (10 przyp.) 0,63 (241 przyp.) 0,70 (12 przyp.) 0,65 (251 przyp.) 0,76 (13 przyp.) 0,49 (187 przyp.) 0,70 (12 przyp.) W woj. zachodniopomorskim w roku 2014 odnotowano 12 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,70 na 100 tys. mieszkańców). Choroba dotyczyła osób w wieku od 16 miesiąca życia do 59 lat. W 7 przypadkach choroba przebiegała pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w 2 przypadkach pod postacią posocznicy, w 3 jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wszystkie przypadki w przebiegu choroby zakończyły się wyzdrowieniem. Najwięcej zachorowań w 2014r. wystąpiło w grupie wiekowej lat (5 przypadków) i 1-3 lata (4 przypadki). Podział zachorowań z uwzględnieniem grupy wiekowej i miejsca zgłoszenia zachorowania przedstawia tabela

35 Tab.24. Inwazyjna choroba meningokokowa w woj. zachodniopomorskim w 2014r. z uwzględnieniem wieku i miejsca wystąpienia zachorowania miejscowość Grupa wiekowa <1r. 1-3 l. 4-7 l l l l l l. +60 l. Gryfice 2 2 Gryfino 1 1 Kamień Pom. 1 1 Koszalin Pyrzyce 1 1 Stargard Szcz. 1 1 Szczecin Razem: w tym zakończone zgonem: 0 Czynnikiem etiologicznym zachorowań były bakterie Neisseria meningitidis należące do następujących grup serologicznych: grupy serologicznej B 5 przypadków, grupy serologicznej C 6 przypadków, w 1 przypadku nie udało się określić grupy serologicznej. Etiologię zakażeń meningokokowych w ostatnich pięciu latach ujęto w tabeli nr 25. Tab.25. Liczba zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową w latach ze względu na etiologię 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. Neisseria meningitidis z gr. B Neisseria meningitidis z gr. C Neisseria meningitidis z gr. W nie ustalono R a z e m: Wszystkie zachorowania w 2014r. objęto nadzorem epidemiologicznym. Osobom z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę - łącznie objęła ona 244 osoby Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS HIV/AIDS stanowi nadal ważny problem zdrowia publicznego na świecie i w Polsce mimo wieloletnich działań podejmowanych w zakresie przeciwdziałania epidemii. Wirus nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus-hiv), wykazuje powinowactwo do komórek układu odpornościowego, zwłaszcza limfocytów T CD4+, a w konsekwencji osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, doprowadzając do zespołu nabytego upośledzenia odporności - AIDS (ang. acquired immune deficiency syndrome). Po kilku latach od zakażenia nieleczony zespół AIDS i charakteryzujące go zakażenia oportunistyczne bezpośrednio doprowadzają do zgonu pacjenta. Leczenie antyretrowirusowe w zasadniczy sposób poprawiło jakość życia pacjentów zakażonych HIV i rokowanie umożliwiając wieloletnie życie bez choroby AIDS. Wg danych szacunkowych osoby nieświadome swojego zakażenia stanowią przyczynę 75% nowych zakażeń m.in. ze względu na przewlekłość zakażenia i brak potrzeby wykonywania testów a-hiv. W epidemiologii dróg transmisji zakażenia główną drogą pozostaje droga aktywności seksualnej przez osoby podejmujące ryzykowne zachowania. Nadal istotnym problemem klinicznym i epidemiologicznym w wielu krajach, w tym także w Ogółem 35

36 Polsce pozostaje późne rozpoznawanie zakażenia HIV (tzw. late testers) dopiero w fazie pełnoobjawowego AIDS, co jest czynnikiem pogarszającym rokowanie pacjenta, jak również sprzyja rozprzestrzenianiu epidemii. Od wdrożenia badań w 1985r. do 31 grudnia 2014r. (wg danych NIZP-PZH przy uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych zgłoszeń) stwierdzono zakażenie HIV u obywateli Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych było co najmniej 6072 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1311 zakażonych poprzez kontakt heteroseksualny oraz 2236 poprzez kontakt seksualny pomiędzy mężczyznami. Ogółem odnotowano 3200 zachorowań na AIDS; 1288 chorych zmarło. W roku 2014 ( wg wstępnych danych NIZP-PZH sporządzonych na podstawie sprawozdań MZ-56 bez uwzględnienia danych dot. m.in. badań anonimowych) stwierdzono w Polsce 1151 nowych zakażeń HIV tj. o 8 mniej niż w 2013r. Współczynnik zapadalności na HIV na 100 tys. mieszkańców wynosił 2,99 i był porównywalny w stosunku do 2013 r., kiedy wynosił 3,01. W 2014 r. zachorowało na AIDS 154 osoby tj. o 37 osób mniej niż w 2013 r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 0,40) spośród których zmarło 42 osoby. Rejestracja zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów nie jest zbieżna z ogólną liczbą zakażonych HIV i chorych na AIDS w rejestrze centralnym w NIZP-PZH, bowiem sprawozdania miesięczne z poszczególnych województw podlegają weryfikacji i korektom przez cały rok ze względu na możliwość wykazywania osób zakażonych kilka razy (osoby testują się kilkakrotnie w różnych miejscach w Polsce) oraz anonimowe testowanie, a także bieżącą weryfikację badań laboratoryjnych z różnych ośrodków. Oceniając liczbę osób zakażonych HIV/chorych na AIDS rejestrowanych przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH ( dane z informacji rocznej zamieszczonej na stronie ) do rejestru centralnego zgłoszonych było z poszczególnych województw 1085 osób zakażonych HIV, 138 chorych na AIDS i 42 zgony. Wśród nowo wykrytych zakażeń HIV w Polsce w 2014 r. największą grupę stanowiły osoby, które nie podawały dróg zakażenia 708 osób i tendencja ta utrzymuje się od kilku lat. Wśród osób, u których udało się ustalić przyczynę zakażenia, największą grupę podobnie jak w latach ubiegłych stanowiły osoby utrzymujące ryzykowne kontakty seksualne 330 osoby i osoby stosujące narkotyki drogą dożylną 44 osoby. Wśród osób, które uległy zakażeniu przez seks, przeważały osoby o orientacji homo - i biseksualnej 246 osoby nad osobami o orientacji heteroseksualnej - 84 osoby. W roku 2014 w Polsce urodziło się 2 dzieci z matek zakażonych wirusem HIV (tabela 26). Tab. 26. Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w latach lata homo i biseksualiści zakażeni w związku ze stosowaniem środków odurzających grupa zakażonych chorzy na hemofilię kontakty heteroseksualne dzieci z matek HIV (+) Brak wskazania przyczyny zakażenia Razem

37 * * dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH Spośród przypadków zarejestrowanych w 2014r. ustalono prawdopodobne drogi transmisji zakażenia tylko w 377 przypadkach tj. 44osoby wskazywało stosowanie narkotyków w iniekcji, 246 dot. mężczyzn o orientacji homo- i biseksualnej, 84 dot. ryzykownych kontaktów heteroseksualnych i 2 zakażeń dziecka od matki zakażonej HIV. W większości przypadków tj. 708, co stanowi 65,25% brak było danych dot. drogi zakażenia. Należy zauważyć, że w 2014r. utrzymała się tendencja najwyższej liczby nowych zakażeń HIV w grupie mężczyzn o orientacji homo- i biseksualnej (246 rozpoznanych przypadków). W 2014r. (wg. danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim zarejestrowanych było łącznie 722 osób zakażonych wirusem HIV, natomiast w samym 2014r. zarejestrowano 42 nowe zakażenia. Współczynnik zapadalności wynosił 2,44 na 100 tys. mieszkańców i był niższy w porównaniu do roku 2013, kiedy to wynosił 3,26. Należy zauważyć, że zapadalność na zakażenie HIV wśród mieszkańców województwa w 2014r. była nieco niższa niż zapadalność w Polsce. Zgłoszone przypadki zostały potwierdzone w następujących laboratoriach referencyjnych dla diagnostyki zakażeń HIV: Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej Fundacji Akademii Medycznej we Wrocławiu, Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie. W woj. zachodniopomorskim w 2014r. zespół AIDS rozpoznano u 9 osób. Od początku epidemii do końca 2014r. zachorowało łącznie 162 osoby, z których 57 zmarło (tabela 27). Tab.27. Analiza zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów w woj. zachodniopomorskim w latach Lata dane ilościowe zakażenia HIV AIDS Zgony dane skumulo wane dane ilościowe zapadalność zapadalność dane skumulo wane dane ilościowe umieraln ość dane skumulo wane , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , * 1, , , , , , , , , , ,06 57 *13 zachorowań rozpoznano przed 2011r. natomiast zgłoszono z opóźnieniem 37

38 Na terenie woj. zachodniopomorskiego w Szczecinie i Koszalinie funkcjonowały od 1997r. dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) wykonujące anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym poradnictwem przed i po teście (od początku 2015r. przestał funkcjonować PKD w Koszalinie). W 2014r. wykonano w Punktach 1407 badań serologicznych (spadek o 211 badań w stosunku do 2013r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV. Wśród testowanych zmniejszył się udział kobiet w ciąży, które zgodnie ze wskazaniem w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz. U. z 2012r. poz. 1100) powinny być kierowane przez ginekologów na badania a- HIV w ramach świadczeń zdrowotnych. Z tego względu do 2013r. zwiększona była frekwencja kobiet w ciąży, kierowanych do badań przez lekarzy ginekologów - w 2012 r. badania tylko w tej grupie w PKD w Szczecinie wykonano u 400 kobiet (w 2010 r. u 291, w 2011r.u 414 kobiet natomiast w 2013r.- 278, a w 2014r. już tylko 80 ).Stabilizacja sytuacji w tym zakresie wynikała z kampanii informacyjnej dot. obowiązku wykonywania testów kobietom w ciąży, zainicjowanej przez działający przy Wojewodzie Zespół ds. Realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. Zakażenie wirusem HIV rozpoznano u 8 osób (o 9 mniej niż w 2013 r.). Wśród zakażonych były 3 kobiety oraz 5 mężczyzn. Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych - byli to mężczyźni o orientacji homoseksualnej - 5 osób oraz 3 heteroseksualne kobiety (w tym 1 wskazywała jako możliwą drogę zakażenia poza aktywnością seksualną również dożylne środki psychoaktywne). Osoby zakażone wirusem HIV kierowane są do Poradni Nabytych Niedoborów Immunologicznych w Szczecinie celem objęcia dalszą opieką. Działalność Punktów Konsultacyjno - Diagnostycznych zapewnia anonimowość badań oraz profesjonalne poradnictwo certyfikowanych doradców, pozwalając na prowadzenie działań ukierunkowanych na profilaktykę zakażeń HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową poprzez indywidualne szacowanie ryzyka oraz dostarczenie wiedzy o zachowaniach minimalizujących ryzyko zakażenia u testujących się osób. Liczbę wykonanych badań przedstawia ryc. 3. Ryc.3. Liczba wykonanych badań w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych w Szczecinie i Koszalinie w latach z uwzględnieniem wyników dodatnich. 38

39 Borelioza z Lyme Borelioza (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa, łac. borreliosis, ang. Lyme disease, Lyme borreliosis) jest chorobą wielonarządową wywoływaną przez krętki Borrelia burgdorferi. W Polsce są to: Borellia burgdorferi, B.garinii, B.afzelii, a przenoszą ją kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus. W przebiegu boreliozy rozróżnia się 3 stadia: infekcji wczesnej, w postaci ograniczonych zmian skórnych typu rumienia przewlekłego wędrującego (ECM), infekcji uogólnionej, w której dochodzi do dalszego rozwoju zmian skórnych oraz pojawienia się ostrych zmian zapalnych narządów z zajęciem stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, infekcji przewlekłej, rozpoczynającej się ok. 1 roku do kilku lat po zakażeniu charakteryzującej się zmianami skórnymi w postaci przewlekłego zanikowego zapalenia skóry dystalnych części kończyn (ACA) jak też destrukcyjnymi zmianami zapalnymi stawów, przewlekłym zapaleniem mózgu i opon mózgowo - rdzeniowych. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby zawodowo związane z przebywaniem w lesie (leśnicy, drwale), osoby zbierające grzyby oraz runo leśne i mieszkańcy terenów zalesionych. Do ekspozycji na kleszcze dochodzi w okresie wiosenno-letnim, natomiast wzrost zachorowań obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. W 2014 r. w Polsce zanotowano zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 36,01 na 100 tys. mieszkańców) w porównaniu do zachorowań w 2013r. (współczynnik zapadalności 33,14 na 100 tys. mieszkańców) i 8786 zachorowaniami w 2012r. (współczynnik zapadalności 22,80 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim w 2014r. zgłoszono 513 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 29,86 na 100 tys. mieszkańców). Było to o 68 zachorowań więcej niż w roku 2013, kiedy to zanotowano 445 nowych zachorowań (współczynnik zapadalności 25,88 na 100 tys. mieszkańców). Liczbę zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach przedstawia tabela 28. Tab.28. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na boreliozę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. liczba zachorowań zapadalność na 100 tys. Polska , , , , ,01 województwo zachodniopomorskie , , , , ,86 Podział zachorowań na boreliozę w oparciu o zgłoszenia kwartalne przedstawia tabela

40 Tab.29. Liczba zachorowań na boreliozę w rozbiciu na kwartały w woj. zachodniopomorskim w latach Rok I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał R a z e m Wśród postaci klinicznych boreliozy wyróżnić można: rumień wędrujący ( erytema migrant EM), Borrelial lymphocytoma (BL), przewlekłe zanikowe zapalenie skóry ( acrodermatitis chronica atrophicans ACA), zapalenie stawów (Lyme artritis LA), zapalenie mięśnia sercowego (Lyme carditis LC) i neuroboreliozę. W przeważającej większości w woj. zachodniopomorskim w 2014r. borelioza występowała pod postacią rumienia wędrującego (415 przypadków), w 71 przypadkach pod postacią artralgii, w 1 przypadku jako lymphocytoma, a w 26 przypadkach jako neuroborelioza. Większość zachorowań leczona była w trybie ambulatoryjnym, 63 osób wymagało hospitalizacji Styczność, narażenie na wściekliznę potrzeba szczepień Wścieklizna jest chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez wirus neurotropowy, przenoszony na człowieka w następstwie pogryzienia bądź zanieczyszczenia uszkodzonej skóry lub błony śluzowej śliną zakażonych zwierząt. U ludzi wirus ten ma powinowactwo do układu nerwowego, co objawia się ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego, które niemal zawsze prowadzi do śmierci. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i domowe (tj. m. in. nietoperze, psy, wilki, lisy, ale także wiewiórki i koty). Jedynym sposobem zapobiegania śmiertelnym skutkom zakażenia jest jak najwcześniejsze wdrożenie szczepień p/wściekliźnie, a w szczególnych przypadkach stosowanie immunoprofilaktyki czynno-biernej poprzez jednoczasowe podanie immunoglobuliny przeciw wściekliźnie łącznie ze szczepionką. Taka profilaktyka przynosi bardzo dobre efekty. Decyzja o podjęciu szczepień p/wściekliźnie zawsze poprzedzona jest wnikliwym wywiadem epidemiologicznym, w którym należy rozważyć: rodzaj ekspozycji; gatunek zwierzęcia, które pokąsało (dzikie, domowe) oraz okoliczności towarzyszące ekspozycji. W każdym przypadku ekspozycji na zakażenie należy dążyć do: schwytania podejrzanego o wściekliznę zwierzęcia, w celu poddania go obserwacji weterynaryjnej; poddania padłego lub zabitego zwierzęcia badaniom w kierunku wścieklizny co często pozwala wykluczyć wściekliznę, a tym samym nie wymaga wdrożenia szczepień. Od wielu lat na terenie woj. zachodniopomorskiego nie stwierdzono zachorowań ludzi na wściekliznę. W 2014r. nie występowały także zachorowania na wściekliznę wśród 40

41 zwierząt. Istotny wpływ na powyższą sytuację epizootiologiczną mają przeprowadzane na terenie województwa od 1994 r. masowe akcje szczepień lisów wolnożyjących. Z powodu pokąsania ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2014r. przeprowadzili 2763 dochodzenia epidemiologiczne, w tym 643 z powodu pokąsania dzieci do 14 roku życia. W 2014r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano 416 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie (tj. o 87 więcej niż w 2013r.), w tym 76 przypadków dotyczyło dzieci do 14 roku życia (tj. o 18 więcej niż w 2013r.). W tym samym czasie w Polsce odnotowano 8652 przypadki styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie, o 808 więcej niż w 2013 r. Na terenie województwa szczepienia przeciw wściekliźnie zostały wdrożone u 557 osób, w tym preekspozycyjnie u 67 osób. W trzech Poradniach Profilaktyki Wścieklizny poekspozycyjne szczepienia przeciw wściekliźnie wdrożono u 490 osób, w tym w: 392 przypadkach styczności i narażenia na wściekliznę, które zostały zgłoszone w sprawozdaniach o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach (formularz Mz-56) na terenie woj. zachodniopomorskiego; 8 przypadkach pokąsania poza granicami kraju, które nie zostały zgłoszone w formularzu MZ 56 na terenie woj. zachodniopomorskiego. 90 przypadkach, które zostały zgłoszone przez PSSE na terenie innych województw. W 24 przypadkach szczepienia p/wściekliźnie wdrożono na terenie innych województw. Liczbę przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych i liczbę przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie w latach przedstawia tabela 30. Tab. 30. liczba przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych i liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie w latach Liczba przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych Liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok w tym pokąsania przez zwierzęta w tym pokąsania przez zwierzęta w tym pokąsania przez zwierzęta w tym pokąsania przez zwierzęta w tym pokąsania przez zwierzęta domowe dzikie domowe dzikie domowe dzikie domowe dzikie domowe dzikie W roku 2014 w stosunku do roku 2013 zwiększyła się o 243 przypadki liczba przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych z powodu pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę. W porównaniu z rokiem 2013 wzrosła o 87 liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie oraz o 71 liczba osób zakwalifikowanych do szczepień p/ wściekliźnie z powodu pokąsania przez zwierzęta domowe. Ponadto nastąpił również wzrost liczby osób zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców w woj. zachodniopomorskim w stosunku do roku ubiegłego. W 2014r. wskaźnik ten wynosił 24,21 i był wyższy niż w Polsce (22,47). Najczęstszą przyczynę 41

42 podejmowania szczepień u ludzi stanowiły pokąsania przez zwierzęta domowe, głównie psy i koty (84,4%). Natomiast liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę przez zwierzęta dzikie, po których podjęto szczepienia w 2014r. stanowiła tylko 15,6% ogółu przypadków zakwalifikowanych do szczepień p/wściekliźnie, niemniej w tej grupie zdarzeń również nastąpił wzrost w stosunku do 2013r. o 16 pokąsań. Znaczny odsetek, bo aż 36,9% ogółu przypadków styczności i narażenia na wściekliznę przez zwierzęta dzikie, po których podjęto szczepienia p/wściekliźnie stanowiły pokąsania przez szczury. Z powodu konieczności chirurgicznego opracowania ran, zastosowania immunoprofilaktyki biernej hospitalizowano 19 osoby, w tym 5 u których nie podjęto szczepień p/wściekliźnie. Do immunoprofilaktyki biernej zakwalifikowano 11 osób powyżej 14 roku życia. Liczbę przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach przedstawia tabela 31. Tab.31. Liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę zgłoszonych w Polsce i na terenie woj. zachodniopomorskiego, po których wdrożono szczepienia p\wściekliźnie w latach Teren Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Liczba przypadków, po których wdrożono szczepienia Zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców Polska , , , , ,47 woj. zachodnio , , , , ,21 pomorskie Niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że w Polsce i woj. zachodniopomorskim znacznie wzrosła w stosunku do roku ubiegłego liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie. Ponadto na terenie woj. nadal utrzymywała się na wysokim poziomie liczba przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie z powodu pokąsania przez zwierzęta domowe (psy, koty) i stanowiła 84,4% ogólnej liczby przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia p/wściekliźnie Włośnica Włośnica jest ogólnoustrojową pasożytniczą chorobą odzwierzęcą, spowodowaną spożyciem larw włośnia krętego. Choroba ta stanowi wciąż aktualny problem epidemiologiczny zarówno w Polsce jak i innych krajach Unii Europejskiej. Co roku rejestrowane są zachorowania ludzi na włośnicę, pomimo wprowadzenia przepisów regulujących obrót, ubój i badania sanitarno weterynaryjne zwierząt rzeźnych i mięsa oraz nadzoru sanitarnego nad produkcją i obrotem żywnością pochodzenia zwierzęcego. W Polsce najczęstszym źródłem zakażenia jest mięso wieprzowe i dziczyzna. Choroba rozpoczyna się często miernie nasilonymi objawami ze strony przewodu pokarmowego, do których w okresie późniejszym dołącza się gorączka, bóle mięśni, obrzęk powiek z towarzyszącym zespołem objawów alergicznych. Stałym elementem procesu chorobowego jest eozynofilia. W listopadzie 2014r. wystąpiło 1 ognisko zachorowań na włośnicę w mieszkaniach prywatnych, w miejscowościach Suliszewice, Bonin, Rynowo i Runowo Pomorskie na terenie nadzorowanym przez PPIS w Łobzie. W toku dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że 42

43 od trzeciej dekady października 2014r. do momentu wystąpienia objawów chorobowych u pierwszej osoby, spożywano mięso wieprzowe z zakupionej świni, które pochodziło z uboju bez nadzoru weterynaryjnego. W próbkach mięsa mrożonego stwierdzono metodą wytrawiania z zastosowaniem metody magnetycznego mieszania obecność włośni Trichinella sp. Nadzorem epidemiologicznym objęto 20 osób, w tym 2 dzieci do 14 roku życia. W ognisku tym zarejestrowano 8 przypadków zachorowań w tym 2 dzieci do 14 roku życia. Hospitalizowano 4 osoby dorosłe. Rozpoznanie ustalono na podstawie typowego obrazu klinicznego. Wystąpienie ogniska włośnicy spowodowało pogorszenie sytuacji epidemiologicznej województwa bowiem współczynnik zapadalności wynosił 0,46 i był wyższy niż w Polsce. W okresie 2014r. w Polsce zachorowały bowiem 32 osoby, co dało współczynnik zapadalności 0,08 na 100 tysięcy mieszkańców. Liczbę zachorowań i zapadalność na włośnicę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach przedstawia tabela 32. Tab.32. Liczba zachorowań i zapadalność na włośnicę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach Lata Polska Liczba Zapadalność zachorowań woj. zachodniopomorskie Liczba Zapadalność zachorowań , , , , ,08 8 0, Choroby przenoszone drogą płciową Choroby przenoszone drogą płciową są nadal istotnym problemem epidemiologicznym zwłaszcza, że rzeczywista ocena sytuacji epidemiologicznej jest trudna ze względu na niedoszacowanie wynikające z niedopełniania przez lekarzy obowiązku zgłaszalności. Zgodnie z ustawą z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (j. t. Dz. U. z 2013r. Nr 947, poz z późn. zm.) rejestracji oraz nadzorowi epidemiologicznemu podlegają zachorowania na kiłę, w tym także kiła wrodzona i noworodków, rzeżączka, ziarnica weneryczna wywołana przez chlamydie i inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez chlamydie. Ponadto na podstawie art. 26 ust. 2 cytowanej ustawy istnieje obowiązek nałożony na lekarza/felczera poinformowania osoby zakażonej o konieczności zgłoszenia się do lekarza jej partnera lub partnerów seksualnych. Od dnia 01 stycznia 2012r. na terenie woj. zachodniopomorskiego rejestrowanie chorób przenoszonych drogą płciową należy do kompetencji właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Do tego czasu rejestrację prowadził Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie Poradnia Dermatologiczna na podstawie umowy z ZPWIS w Szczecinie. Chlamydiozy i inne choroby przenoszone drogą płciową wywołane przez chlamydie należą do najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Mogą objawiać się jako nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej (NGU), zapalenie szyjki i/lub jamy macicy, zapalenie jajowodów, zapalenie najądrzy, zapalenie w obrębie miednicy mniejszej (PID), rzadziej o innej lokalizacji. U części chorych zakażenie to jest bezobjawowe i dotyczy 43

44 głównie młodych kobiet, u których nosicielstwo może być przyczyną niepłodności oraz zakażeń okołoporodowych. Rzeżączka jest chorobą przenoszoną drogą płciową o etiologii bakteryjnej, powodującą zapalenie cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy i gardła. Może prowadzić do bakteriemii jak również wywoływać zakażenia okołoporodowe u noworodków pod postacią zapalenia oczu, które u dorosłych jest rzadkością. Kiła jest długotrwałą chorobą ogólnoustrojową wywołana przez krętki Treponema pallidum. Charakteryzują ją liczne objawy kliniczne, które występują w następujących po sobie stadiach: kiła pierwotna w miejscu wniknięcia krętka tworzy się zmiana pierwotna twarda, niebolesna, ograniczona, wrzodziejąca, która sama zanika; kiła drugorzędowa - pojawiają się objawy ogólne świadczące o uogólnieniu zakażenia; okres utajenia testy serologiczne w kierunku kiły są dodatnie, a pacjenci nie mają żadnych objawów klinicznych; kiła trzeciorzędowa - pojawiają się zmiany degeneracyjne i martwicze, które są nieodwracalne. Objawy kliniczne mogą być bardzo różne i manifestować wiele schorzeń. W tym stadium leczenie zwykle jest nieskuteczne. Kiła może być przeniesiona przez łożysko na płód powodując wady wrodzone i opóźnienie rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka. Zapadalność na kiłę podobnie jak na większość innych chorób przenoszonych drogą płciową z każdym rokiem wzrasta. Związane jest to przede wszystkim ze zmianą obyczajowości seksualnej, ale także z przeświadczeniem, że kiła już nie występuje. Zaprzestanie obligatoryjnych testów w kierunku kiły doprowadziło do spadku diagnostyki, zarówno wśród ciężarnych jak i pozostałych obywateli, co w konsekwencji spowodowało brak możliwości obiektywnej oceny skali problemu oraz pełnego monitoringu chorób przenoszonych drogą płciową. Mniejsza liczba badań wiąże się z pogorszeniem rejestracji, a tym samym występowaniem obiektywnych trudności w nadzorze (m.in. nie ujawnianie partnerów seksualnych przez chorych, nie zgłaszanie się na leczenie oraz leczenie w prywatnych podmiotach działalności leczniczej). Również brak środków na szeroko pojętą profilaktykę i edukację seksualną nie poprawiają sytuacji w tym zakresie. W tabelach 33 i 34 przedstawiono zachorowania w Polsce i w woj. zachodniopomorskim na choroby przenoszone drogą płciową w ciągu ostatnich pięciu lat. O fragmentaryczności danych świadczy fakt, że większość zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w woj. zachodniopomorskim zgłaszana jest przez lekarzy ze Szczecina. Są powiaty, w których w ciągu roku nie zgłoszono ani jednego zachorowania na powyższe zachorowania. O obowiązku zgłaszania na choroby przenoszone drogą płciową często zapominają lekarze prowadzący indywidualne i specjalistyczne praktyki lekarskie. W 2014r. łącznie zgłoszono na terenie woj. zachodniopomorskiego 89 jednostek chorobowych podlegających obowiązkowej rejestracji czyli o 26 przypadków zachorowania więcej niż w roku Zdecydowana większość zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową w roku 2014 została zarejestrowana w powiecie szczecińskim 45 przypadków. Niepełne dane nie dają jednak możliwości rzetelnej oceny sytuacji epidemiologicznej w zakresie zachorowalności na choroby przenoszone drogą płciową w regionie. Tab.33. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na kiłę w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach Rok Polska woj.zachodniopomorskie Liczba zachorowań zapadalność Kiła wrodzona i noworodków (A50)* Kiła wczesna (A51) Kiła późna, inna i nieokreślona (A53), (A52) 44

45 liczba Polska zachorowań zapadalność 4,36 1,73 0, liczba woj.zachodniopomorskie zachorowań zapadalność 0 2,13 0,18 liczba zachorowań Polska 1,70 zapadalność 3,60 0, liczba woj.zachodniopomorskie zachorowań zapadalność 0 2,15 0,12 liczba Polska zachorowań zapadalność 8,28 1,76 0, Liczba woj.zachodniopomorskie zachorowań zapadalność 6,26 1,22 0,12 liczba Polska zachorowań zapadalność 4,85 2,12 1, liczba woj.zachodniopomorskie zachorowań zapadalność 0 1,34 0,29 liczba Polska zachorowań zapadalność 5,39 1,75 1, liczba woj.zachodniopomorskie zachorowań zapadalność 6,41 1,86 1,22 * wskaźnik na 100 tys. urodzeń żywych zarejestrowanych wg stałego miejsca zamieszkania matki noworodka Tab.34. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na inne choroby przenoszone drogą płciową w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach Rok Polska woj.zachodniopomorskie Polska woj.zachodniopomorskie Polska woj.zachodniopomorskie Polska woj.zachodniopomorskie Liczba zachorowań Rzeżączka (A54) zapadalność Nieswoiste zapalenie cewki moczowej /NGU/ (A56) Kłykciny Kończyste (A63.0) Opryszczka narządów płciowych (A60) 0,77 1,36 0,47 0 liczba zachorowań zapadalność 0,79 1,41 3,0 2,07 liczba zachorowań zapadalność 0,59 3,48 4,02 4,02 liczba zachorowań zapadalność 0,77 0,83 2,51 1,77 liczba zachorowań zapadalność 0,23 0,75 2,61 3,42 liczba zachorowań zapadalność 1,90 0,81 2,71 0,88 liczba zachorowań zapadalność 0,17 3,60 2,38 2,21 45

46 Polska woj.zachodniopomorskie liczba zachorowań *0 *0 zapadalność 1,17 0,80 *0 *0 liczba zachorowań *0 *0 zapadalność 1,16 0,87 *0 *0 liczba zachorowań *0 *0 Polska zapadalność 1,18 0,42 *0 *0 woj.zachodniopomorskie liczba zachorowań 29 6 *0 *0 * od 2013r. nie podlega zgłaszalności zapadalność 1,68 0,35 *0 * Gruźlica Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób ludzkości i stanowi poważny problem zdrowia publicznego na wszystkich kontynentach. Jest to choroba zakaźna spowodowana prątkiem gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis) i ma powinowactwo głównie do układu oddechowego. Może jednak dotyczyć wszystkich tkanek i narządów. Źródłem zakażenia są najczęściej osoby chore na gruźlicę. Nie ma objawów specyficznych dla gruźlicy, a początkowe dolegliwości nie są uciążliwe lub w ogóle nie występują. Stąd też chorzy późno zgłaszają się do lekarza, a w związku z tym choroba jest późno rozpoznawana. Aktualnie choroba jest w większości przypadków wyleczalna poza trudnościami terapeutycznymi wywołanymi zachorowaniami szczepami wielolekoopornymi. Największa zapadalność na gruźlicę występuje w starszych grupach wieku. Zgodnie z art. 34 i 40 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2013r. poz. 947 z późn. zm.) chorzy na gruźlicę płuc w okresie prątkowania (również osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie) podlegają obowiązkowej hospitalizacji, leczeniu, a osoby ze styczności z chorymi na gruźlicę w okresie prątkowania podlegają nadzorowi epidemiologicznemu, badaniom klinicznym i diagnostycznym. Do dnia 31 grudnia 2011r. nadzór na zachorowaniami na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim sprawowała Poradnia Gruźlicy i Chorób Płuc w Szczecinie (od 2009r. działająca przy Specjalistycznym Szpitalu im. A. Sokołowskiego przy ul. Sokołowskiego 11 w Szczecinie) na podstawie umowy zawartej przez ZPWIS w Szczecinie. Od r. rejestrowanie gruźlicy i nadzór epidemiologiczny przejęli właściwi Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni koordynowani przez ZPWIS w Szczecinie. Nadzór nad zachorowaniami na gruźlicę jest utrudniony ze względu na brak odpowiedniej ilości poradni zajmujących się leczeniem gruźlicy. W części przypadków chorzy wypisani ze szpitali nie kontynuują leczenia ambulatoryjnego ze względu na odległość do najbliższej poradni stąd też istotnym pozostaje bieżący monitoring sytuacji ze szczególnym uwzględnieniem osób z kontaktu. W 2014r. nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęto 374 osoby z otoczenia chorych na gruźlicę tj. o 120 więcej niż w 2013r. W tabeli 35 i na ryc.4 przedstawiono zachorowania na gruźlicę w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w ciągu ostatnich pięciu lat. Należy podkreślić, że woj. zachodniopomorskie ma nieco lepszą sytuację epidemiologiczną w zakresie gruźlicy niż Polska - wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców od 5 lat jest korzystniejszy, a zapadalność niższa niż w Polsce. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że w stosunku do roku 2013 wskaźnik zapadalności obniżył się o 2,22. Tab.35. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na gruźlicę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach r. 46

47 Rok Polska Liczba zachorowań Wszystkie postacie woj. zachodniopomorskie zapadalność gruźlicy (A15-A19) Polska woj. zachodniopomorskie Polska woj. zachodniopomorskie Polska woj. zachodniopomorskie Polska woj. zachodniopomorskie Polska* woj. zachodniopomorskie *brak danych do dnia zamknięcia sprawozdania W tym gruźlica płuc liczba zachorowań zapadalność 19,7 18,3 liczba zachorowań zapadalność 15,4 14,1 liczba zachorowań zapadalność 22,0 20,5 liczba zachorowań zapadalność 16,9 15,7 liczba zachorowań zapadalność 19,6 18,2 liczba zachorowań zapadalność 12,3 12,0 liczba zachorowań zapadalność 18,8 17,8 liczba zachorowań zapadalność 13,8 13,4 liczba zachorowań zapadalność liczba zachorowań zapadalność 11,58 11,35 Ryc.4. Współczynnik zapadalności na gruźlicę w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach Tab.36. Liczba zachorowań na gruźlicę w woj. zachodniopomorskim w 2014r. w podziale na płeć, grupy wiekowe oraz miejsce zamieszkania 47

48 Wyszczególnienie wszystkie postacie Gruźlica płucna w tym razem zakaźna niezakaźna innych narządów WOJEWÓDZTWO w tym: Miasto Wieś Mężczyźni Kobiety Wg grup wiekowych i więcej Największą ilość zachorowań na gruźlicę w 2014r. odnotowano w grupie wiekowej lata tj. 114 osób i traka tendencja utrzymuje się od kilku lat. Większość zachorowań na gruźlicę stanowili mężczyźni 144 zachorowań oraz osoby zamieszkałe/zameldowane w miastach 138 przypadków. Większość przypadków zachorowań zarejestrowanych w 2014r. stanowiły zgłoszenia z powiatu szczecińskiego 53 przypadki, koszalińskiego 37 przypadków W związku ze zmianą sposobu rejestracji zachorowań na gruźlicę (według miejsca rozpoznania zachorowania) od 2014r. przypadki zachorowań rejestrują właściwe powiaty województwa zachodniopomorskiego, a nie jak do tej pory te powiaty, w których zlokalizowane są poradnie leczenia gruźlicy i chorób płuc Decyzje administracyjne W 2014r. w woj. zachodniopomorskim wydano w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną 45 decyzji nakazujących osobom podejrzanym lub osobom, u których rozpoznano zakażenie lub zachorowanie na chorobę zakaźną, poddawanie się obowiązkom wynikającym z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013r., poz. 947, z późn. zm.) Wydane decyzje administracyjne dotyczyły w: 31 przypadkach zatruć lub zakażeń salmonellą i związanego z tymi zakażeniami zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby; 9 przypadkach zachorowań na gruźlicę lub styczności z chorym na gruźlicę i konieczności poddawania się badaniom, leczeniu i hospitalizacji; 3 przypadkach obowiązku poddania się konsultacji w Poradni Chorób Zakaźnych po narażeniu na wściekliznę celem ustalenia wskazań do szczepień; 2 przypadkach odsunięcia dzieci osoby chorej na WZWA od uczestnictwa w zajęciach przedszkolnych. 48

49 1.2. Realizacja szczepień ochronnych w woj. zachodniopomorskim Szczepienia okazały się najskuteczniejszym dotąd narzędziem zwalczania chorób zakaźnych i przyczyniły się w znacznej mierze do istotnego zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności z powodu tych chorób. Poprzez szczepienia osiągnięto spektakularne sukcesy eradykacji (wykorzenienia) niektórych chorób zakaźnych np. ospy prawdziwej,a dąży się do eliminacji innych tj. poliomyelitis (choroby Heinego-Medina), odra czy różyczka. Masowe szczepienia ludności Polski również doprowadziły do znacznego ograniczenia ryzyka zachorowania m.in.na błonicę,tężec, wirusowe zapalenia wątroby typu B i gruźlicę u dzieci. Antygen podany w postaci szczepionki prowadzi, podobnie jak w procesie przechorowania, do powstania odporności przeciwzakaźnej. Odporność poszczepienna ma istotne korzyści indywidualne dla pacjenta, ale także jej znaczenie analizuje się w wymiarze populacyjnym, ze względu na tzw. odporność zbiorowiskową (populacyjną). Istotą tego zjawiska jest zmniejszanie się szans na zachorowanie osób nieuodpornionych, przy wzroście proporcji osób uodpornionych w populacji. Stąd konieczność edukowania społeczeństwa w zakresie korzyści szczepień, zwłaszcza że tzw. ruchy antyszczepionkowe stanowią realne zagrożenie dla odporności zbiorowiskowej uzyskanej poprzez szczepienia ochronne. Uodpornienie czynne dzieci, młodzieży i osób dorosłych w Polsce prowadzone jest w oparciu o realizację Programu Szczepień Ochronnych (PSO). Program ten ogłaszany jest corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, publikowanego do końca 31 października roku poprzedzającego realizację Programu Szczepień Ochronnych - na podstawie art. 17, ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t. j. Dz. U. z 2013r. poz. 947 z późn.zm). Szczepienia należą do najbardziej skutecznych metod zapobiegania chorobom zakaźnym. W zakresie dostępności interwencji medycznych według wyników analizy kosztskuteczność szczepienia zajmują pierwszą pozycję wyprzedzając chociażby wysokospecjalistyczne procedury medyczne czy farmakoterapię. Dziedzina ta rozwija się bardzo dynamicznie z powodu postępu biologii molekularnej, jak również immunologii stając się wyspecjalizowanym działem medycyny zwanym wakcynologią. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2014 r. stanowiącym załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 31 października 2013 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2014 (Dz. Urz. MZ. z 2013r. poz. 43 z dnia 31 października 2013r.) obowiązkowym szczepieniom przeciw: gruźlicy, WZW typu b, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, zakażeniom Haemophilus Influenzae typu b podlegają dzieci w 1 roku życia; błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, zakażeniom Haemophilus Influenzae typu b, odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 2 roku życia; błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis podlegają dzieci w 6 roku życia; odrze, śwince i różyczce podlegają dzieci w 10 roku życia; błonicy i tężcowi podlega młodzież w 14 roku życia; błonicy i tężcowi podlega młodzież w 19 roku życia; pneumokokom podlegają dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 5 roku życia cierpiące na schorzenia i wybranych grup ryzyka określone w 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. Nr 182, poz. 1086); ospie wietrznej podlegają dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń i dzieci z ich otoczenia, które dotychczas nie chorowały na ospę wietrzną oraz dzieci do ukończenia 12 roku życia narażone na zakażenie ze względów środowiskowych; tężcowi i wściekliźnie podlegają osoby ze wskazań indywidualnych w związku z ekspozycją na zakażenie; 49

50 WZW typu B podlegają osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie; ponadto dzieci i młodzież, które nie zostały wcześniej zaszczepione zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych. W 2014 r. PSO na terenie woj. zachodniopomorskiego realizowany był przez 352 świadczeniodawców w 461 gabinetach szczepień (stan na dzień 15 kwietnia 2014r.) w tym m.in. w: 21 oddziałach noworodkowych; 16 izbach przyjęć lub Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych; 8 oddziałach chirurgicznych; 4 poradniach chirurgicznych; 49 gabinetach szczepień dla dzieci i młodzieży; 291 gabinetach szczepień wspólnych dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych; 49 gabinetach szczepień dla osób dorosłych; 4 w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach; 1 uczelni wyższej; 3 poradniach profilaktyki wścieklizny; 4 stacjach dializ; 8 poradniach zakładowych; 3 innych gabinetach szczepień. U świadczeniodawców znajdowało się kart uodpornienia (stan na dzień 31 grudnia 2014 r.) w tym kart uodpornienia dzieci i młodzieży do 20 r. ż. Liczba kart uodpornienia dzieci i młodzieży od 0-20 roku życia zmniejszyła się w stosunku do roku ubiegłego o 7105 kart. Pielęgniarki wykonujące obowiązkowe szczepienia ochronne miały ukończony w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w tym zakresie i były na bieżąco szkolone w trakcie kontroli przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Szczepienia obowiązkowe u dzieci i młodzieży oraz osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie były realizowane przy użyciu preparatów szczepionkowych finansowanych ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia. W ramach nadzoru nad realizacją szczepień ochronnych w 2014r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili 924 kontrole w podmiotach działalności leczniczej, w obrębie których funkcjonują gabinety wykonujące szczepienia ochronne (z uwzględnieniem oddziałów noworodkowych). Skontrolowane gabinety szczepień spełniają wymagania jakim powinny odpowiadać gabinety o charakterze zabiegowym. W gabinetach szczepień stwierdzono 78 uchybień, w tym m. in. w: 7 gabinetach szczepień braki i opóźnienia w terminach realizacji szczepień; 4 gabinetach szczepień nieprawidłowości w dokumentacji szczepień; 5 gabinetach szczepień nieprawidłowości w zakresie warunków przechowywania preparatów szczepionkowych; 20 gabinetach szczepień nieprawidłowości w zakresie sprawozdawczości; 18 gabinetach szczepień brak lub niekompletne procedury; 24 gabinetach szczepień inne nieprawidłowości. W każdym przypadku wydane zostały zalecenia bieżące z terminem ich realizacji. Ponadto w 2014r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydali 3 decyzje administracyjne nakładające obowiązek zapewnienia prawidłowych warunków: sanitarno technicznych w 2 gabinetach szczepień; przechowywania preparatów szczepionkowych w 1 gabinecie szczepień. Szczepienia zalecane określone w części II Programu Szczepień Ochronnych są wykonywane przez świadczeniodawców, z którymi NFZ zawarł umowy o udzielanie tych świadczeń oraz dodatkowo w 6 prywatnych punktach szczepień ochronnych tj. w: 50

51 NZOZ,,MEDICOVER Sp. z o. o. w Szczecinie ul. Malczewskiego 26; Spółdzielnia Pracy Lekarzy,,Medicus w Szczecinie Pl. Zwycięstwa 1; Ratownictwo,,Falk Sp. z o. o. w Szczecinie ul. Narutowicza 13 e; Ośrodek Medycyny Pracy Kołobrzeg, ul. Kupiecka 5a/33; NZOZ LUXMED w Szczecinie al. Niepodległości 44; NZOZ,,PRAMED w Szczecinie al. Wyzwolenia 7. Ponadto szczepienia obowiązkowe i zalecane dla osób wyjeżdżających za granicę były wykonywane w 12 gabinetach szczepień na terenie województwa tj.: Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie; Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Świnoujściu; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Chopina 22; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Medycyny Rodzinnej w Szczecinie, ul. Kadłubka 10 11; Spółdzielnia Pracy Lekarzy,,Medicus w Szczecinie Pl. Zwycięstwa 1; Przychodnia Medyczna,, PRAMED w Szczecinie ul. Wyzwolenia 7; Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Zachodniopomorskie Centrum Leczenia i Profilaktyki w Szczecinie, ul. Bolesława Śmiałego 33; Ośrodek Medycyny Pracy w Kołobrzegu, ul. Kupiecka 5a / 33; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Medycyny Rodzinnej,,SALUS Przecław; Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Koszalinie, Poradnia Medycyny Podróży w Szczecinie ul. Szpitalna 2; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Szczecinie, ul. Batalionów Chłopskich 38; Przychodnia Portowa Sp. z o.o. Certyfikowany Ośrodek Medycyny Podróży w Szczecinie, ul. Energetyków 2. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oferta szczepień dot. osób wyjeżdżających za granicę, zwłaszcza do krajów strefy tropikalnej, w celu profilaktyki występujących tam endemicznie chorób. Przed wyjazdem do niektórych krajów konieczne było okazanie Międzynarodowej Książeczki Szczepień z wpisem dokonanym przez jednostki do tego uprawnione. Szczepienia dla osób podróżujących są odpłatne, jeżeli jednak wyjazd wiąże się z wykonywanym zawodem, profilaktyka ta finansowana była zgodnie z zasadami dotyczącymi wszystkich szczepień pracowniczych. W zależności od rejonu, do którego planowana była podróż, wykonywane były następujące szczepienia przeciw: żółtej gorączce; błonicy; tężcowi; cholerze; durowi brzusznemu; WZW typu A; WZW typu B; poliomyelitis; japońskiemu zapaleniu mózgu; kleszczowemu zapaleniu mózgu; zakażeniom N. meningitidis przed wyjazdem do strefy endemicznej; wściekliźnie zalecane tylko u osób narażonych na zakażenie (z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy, podróż w tereny, gdzie nie jest możliwe otrzymanie pomocy medycznej w ciągu 24 godzin). 51

52 Szczepienie przeciw żółtej gorączce było obowiązującym w krajach, gdzie ta choroba występuje (zwłaszcza do niektórych krajów Afryki i Azji Południowej). Szczepienie powinno być wpisane do Międzynarodowej Książeczki Szczepień przez uprawniony punkt szczepień. Szczepienie jest ważne przez 10 lat począwszy od 10 dnia po szczepieniu. Natomiast szczepienia poekspozycyjne przeciw wściekliźnie wykonywane były w Specjalistycznych Poradniach Chorób Zakaźnych w: Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie; Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie; 107 Szpitalu Wojskowym z Przychodnią w Wałczu. Konsultacje specjalistyczne z zakresu szczepień ochronnych udzielane są w Samodzielnym Publicznym Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Szczecinie przy ulicy ul. Arkońska 4 w: Poradni Chorób Zakaźnych dla Osób Dorosłych; Poradni Chorób Zakaźnych dla Dzieci. Poradnie konsultacyjne nie wykonują szczepień. W 2014r. opóźnione szczepienia przeciw gruźlicy wykonywane były w gabinetach szczepień medycyny rodzinnej. Ocenę realizacji w 2014 r. Programu Szczepień Ochronnych przeprowadzono w oparciu o analizę danych zawartych w rocznych sprawozdaniach ze szczepień ochronnych Mz-54 sporządzonych przez świadczeniodawców prowadzących szczepienia. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w rocznikach podlegających szczepieniom w 2014r. na terenie woj. zachodniopomorskiego obrazuje tabela nr

53 Tab.37. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w rocznikach podlegających szczepieniom w 2014 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego Odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży w rocznikach podlegających szczepieniom Rocznik Szczepienia przeciw wojew. zachodnio pomorskie BIAŁOGARD CHOSZCZNO DRAWSKO POM. GOLENIÓW GRYFICE GRYFINO KAMIEŃ POM. KOŁOBRZEG KOSZALIN ŁOBEZ MYŚLIBÓRZ POLICE PYRZYCE SŁAWNO STARGARD SZCZ. SZCZECINEK SZCZECIN ŚWIDWIN ŚWINOUJŚCIE WAŁCZ Gruźlica 98,2 99,7 97,7 98,2 96,4 98,0 97,0 98,6 99,8 99,2 97,8 96,3 97,1 99,0 100,0 97,7 99,5 98,2 98,6 98,4 98,4 1 r. ż. rocznik 2014 WZW typu B pierwotne WZW typu B Pierwotne 45,4 45, ,8 42,8 53,7 44,2 45,5 45,9 45,4 43,1 43,8 40,2 33,0 39,7 50,1 43,7 48,4 45,1 47,3 40,1 Uzupełniające 43,6 41,9 49,8 44,6 41,5 43,6 48,4 42,8 53,9 41,1 39,4 46,1 45,6 54,2 42,8 37,7 43,1 40,9 48,6 41,9 50,7 Błonica, tężec 60,8 63,2 56,7 57,6 56,6 73,0 63,5 56,4 67, ,4 61,1 57,6 63,7 55,4 61,3 56,5 64,5 53,8 55,9 57,4 Krztusiec 60,8 63,2 56,7 57,6 56,6 73,0 63,2 56,4 67, ,4 61,1 57,6 63,7 55,4 61,3 56,5 64,5 53,8 55,9 57,4 Poliomyelitis 60,8 63,2 56,7 57,6 56,5 73,0 63,5 56,4 67, ,4 61,1 57,6 63,7 55,4 61,3 56,5 64,5 53,8 56,2 57,4 H. influenzae 60,8 63,2 56,7 57,6 56,6 73,0 63,5 56,4 67, ,4 61,1 57,6 63,7 55,4 61,3 56,5 64,5 53,8 56,2 57,4 Gruźlica 99,2 100,0 99,5 98,6 99,0 99,4 99,4 100,0 100,0 99,5 100,0 99,2 99,3 100,0 100,0 99,4 99,7 98,3 99,5 100,0 98,7 Pierwotne 2,6 2,2 1,1 0,8 0,5 3,6 0,5 1,2 0,6 0,5 1,5 1,0 7,1 0,3 3,6 6,6 1,7 4,5 0,2 2,0 0,6 Uzupełniające 96,6 97,8 98,4 99,0 98,9 96,4 99,2 98,8 99,4 99,3 98,5 98,5 92,7 99,7 96,4 93,1 98,0 93,0 99,8 98,0 98,7 2 r. ż. rocznik r. ż. roczn I dawka przypom inająca 10 r.ż. rocznik 2005 podst mż H.influenzae Błonica, tężec Krztusiec Poliomyelitis Odra, świnka, różyczka 14 r. ż. rocznik 2001 Odra, świnka, różyczka 86,6 88,5 88,5 89,6 87,6 75,1 85,6 84,4 85,3 87,3 83,8 86,6 82,0 90,3 84,6 87,5 86,8 87,7 90,2 87,0 89,5 Pierwotne 51,0 45,1 43,7 57,5 46,3 50,0 50,1 58,8 54,1 55,5 39,3 48,5 45,0 43,7 38,6 43,7 50,8 56,8 59,5 53,0 48,8 Uzupełniające 48,0 54,2 55,1 42,1 52,8 49,8 49,3 41,1 45,2 43,7 60,7 50,1 53,4 55,4 61,4 56,0 48,3 41,1 40,2 47,0 50,3 Pierwotne 51,2 45,1 43,7 57,5 46,3 51,1 50,1 58,8 54,1 55,5 49,3 48,5 45,0 43,7 38,6 43,7 50,8 56,8 59,5 53,0 48,8 Uzupełniające 47,7 54,2 55,1 42,1 52,8 48,7 49,3 41,1 45,2 43,7 50,0 50,1 53,4 55,4 61,4 56,0 48,3 41,1 40,2 47,0 50,3 Pierwotne 51,2 45,1 43,7 57,5 46,3 51,1 50,1 58,8 54,1 55,5 49,3 48,5 45,0 43,7 38,6 43,7 50,8 56,8 59,5 53,0 48,8 Uzupełniające 47,7 54,2 55,1 42,1 52,8 48,7 49,3 41,1 45,2 43,7 50,0 50,1 53,4 55,4 61,4 56,0 48,3 41,1 40,2 47,0 50,3 Pierwotne 51,2 45,1 43,7 57,5 46,3 51,1 50,1 58,8 54,1 55,5 49,3 48,5 45,0 43,7 38,6 43,7 50,8 56,8 59,5 53,0 48,8 Uzupełniające 47,7 54,2 55,1 42,1 52,8 48,7 49,3 41,1 45,2 43,7 50,0 50,1 53,4 55,4 61,4 56,0 48,3 41,1 40,2 47,0 50,3 Błonica, tężec 87,3 87,9 85,3 85,2 90,9 87,6 92,7 89,8 87,4 91,3 95,6 93,1 80,6 96,5 90,5 96,3 94,0 77,5 85,1 94,0 85,8 Krztusiec 87,3 87,9 85,3 85,2 90,9 87,6 92,7 89,8 87,4 91,3 95,6 93,1 80,6 96,5 90,5 96,3 94,0 77,5 85,1 94,0 85,8 Poliomyelitis 87,3 87,9 85,3 85,2 90,9 87,6 92,7 89,8 87,4 91,3 95,6 93,1 80,6 96,5 90,5 96,3 94,0 77,5 85,1 94,0 85,6 Ogółem objętych szczepieniami 99,8 100,0 99,8 100,0 99,9 100,0 99,9 100,0 100,0 100,0 100,0 99,8 100,0 99,7 100,0 100,0 99,4 99,6 100,0 100,0 100,0 w tym z I dawką 10,3 9,4 6,3 4,3 4,5 7,2 3,6 5,1 10,8 13,3 2,8 4,6 17,6 2,2 11,1 3,0 2,5 19,1 10,8 0,3 16,8 z II dawkami 89,5 90,5 93,5 95,7 95,4 92,7 96,2 94,9 89,2 86,7 97,2 95,2 82,4 97,5 88,9 97,0 96,9 80,5 89,2 99,6 83,1 Błonica, tężec II dawka przyp. 91,2 94,2 96,1 96,9 96,6 92,6 97,4 98,7 85,5 85,5 96,9 97,3 83,4 98,6 93,2 97,6 97,9 82,8 92,0 100,0 89,5 19 r. ż. rocznik 1996 III dawka przypominająca Błonica, tężec 86,9 83,7 89,4 90,1 91,2 80,9 93,2 83,6 80,6 88,8 94,5 92,9 81,3 93,1 82,5 96,1 94,0 77,4 91,6 94,6 92,5 53

54 W 2014 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego odsetek zaszczepionych dzieci w 1 r. ż. i 2 r. ż. był nieco niższy niż w roku ubiegłym. Natomiast w pozostałych rocznikach podlegających szczepieniom ochronnym odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży był porównywalny w stosunku do roku ubiegłego. Nadal utrzymuje się zbyt niski odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży przeciwko: wzw typu B (dawka uzupełniająca) w 1 r. ż. 43,6% (od 37,7% do 54,2%); odrze, śwince i różyczce w m. ż. 86,6% (od 75,1% do 90,3%); błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis (dawka uzupełniająca) w 2 r. ż. 47,7% (od 40,2% do 61,4%); zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (dawka uzupełniająca) w 2 r. ż. 48,0% (od 40,2% do 61,4%); błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis (I dawka przypominająca) w 6 r. ż. 87,3% (od 77,5% do 96,5%); odrze, śwince i różyczce w 10 r. ż. (II dawka) 89,5% (od 80,5% do 99,6%) błonicy, tężcowi (II dawka przypominająca) w 14 r. ż. 91,2% (od 82,8% do 100%); błonicy i tężcowi (III dawka przypominająca) w 19 r. ż. 86,9% (od 77,4% do 94,6 %). Przyczyny zbyt niskiego odsetka zaszczepienia dzieci i młodzieży są analogiczne do lat ubiegłych m. in. nieterminowa realizacja przez świadczeniodawców obowiązkowego programu szczepień ochronnych; nieterminowe zgłaszanie się opiekunów prawnych z dziećmi na obowiązkowe szczepienia ochronne; wdrożenie szczepień według ułożonego przez lekarza indywidualnego kalendarza szczepień; uchylanie się rodziców lub opiekunów prawnych od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym; czasowe lub stałe przeciwwskazania do szczepień ochronnych; występująca na naszym terenie znaczna migracja ludności; powroty dzieci, które przez pewien czas przebywały poza granicami kraju ; przechowywanie w kartotece szczepień kart uodpornienia dzieci przebywających obecnie poza granicami kraju. W 2014 r. w części roczników nie podlegających obowiązkowym szczepieniom ochronnym zmienił się stan uodpornienia dzieci i młodzieży m.in. przeciwko wzw typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince i różyczce, Haemophilus influenzae typu b oraz uległa zmianie liczba dzieci i młodzieży nie objętych szczepieniami w stosunku do roku ubiegłego. W rocznikach znacznie zwiększyła się liczba dzieci i młodzieży: objętych szczepieniami p/ odrze, śwince i różyczce, z dwoma dawkami szczepionki skojarzonej p/odrze, śwince i różyczce, w stosunku do liczby wykazanej w sprawozdaniu za rok 2013, co związane jest z sukcesywnym uzupełnianiem II dawki szczepionki u dzieci urodzonych po 31 grudnia 1996r. W porównaniu do roku 2013 wzrosła liczba niemowląt nie objętych szczepieniami przeciw gruźlicy w 1 roku życia - tabela nr 38. Tab.38. Liczba niemowląt nie objętych szczepieniami przeciw gruźlicy w 1 roku życia w latach na terenie woj. zachodniopomorskiego. 54

55 Rok Liczba niemowląt nie objętych szczepieniami przeciw gruźlicy w 1 roku życia W 2014 r. zaszczepiono przeciw gruźlicy dzieci, w tym: dzieci z rocznika 2014; 228 dzieci rocznika 2013 od 14 dnia życia do 12 miesiąca życia; 156 dzieci w wieku > 12 m. ż. do ukończenia 15 lat. Nie objęto szczepieniami przeciw gruźlicy 366 dzieci, w tym: 254 dzieci z rocznika 2013; 112 dzieci z rocznika W roku 2014 w stosunku do roku 2013 spadła liczba dzieci zaszczepionych przeciwko zakażeniom Streptococcus pneumoniae. W 2013r. zaszczepiono 8055 osób, a w 2014r osób, w tym 7231 dzieci w przedziale wiekowym 0-4 lata. Szczepienia przeciw zakażeniom Streptococcus pneumoniae u dzieci z grup ryzyka były realizowane przy użyciu bezpłatnych preparatów szczepionkowych w ramach szczepień obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie. Systematycznie rośnie liczba osób uodpornionych przeciw ospie wietrznej. W 2013r. zaszczepiono 2388 osób, a w 2014r osób. W zdecydowanej większości szczepienia te wykonywane były u dzieci uczęszczających do żłobka, które ze względów środowiskowych w sposób szczególny narażone są na zakażenie, przy użyciu preparatu szczepionkowego finansowanego ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia. Ponadto w stosunku do roku ubiegłego znacząco wzrosła liczba osób poddających się szczepieniom przeciw tężcowi. W 2013r. zaszczepiono osoby, a w 2014r osoby. W większości szczepienia te wykonywane były ze wskazań indywidualnych w związku z ekspozycją na zakażenie. Szczepienie stosowano również profilaktycznie, jako zalecane w związku z wykonywaną pracą i u osób wyjeżdżających zagranicę. Na terenie woj. zachodniopomorskiego realizowane były również szczepienia zalecane m.in. przeciw grypie, zakażeniom Neisseria meningitidis, zakażeniom ludzkim wirusem brodawczaka ludzkiego, WZW typu A, WZW typu B, zakażeniom Haemophilus influenzae typu b, poliomyelitis, cholerze, kleszczowemu zapaleniu mózgu, błonicy, tężcowi, krztuscowi durowi brzusznemu, biegunce rotawirusowej, żółtej gorączce, zakażeniom Streptococcus pneumoniae, ospie wietrznej oraz reekspozycyjne szczepienia przeciw wściekliźnie niefinansowane ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia. W 2014r. w stosunku do roku 2013 wzrosła liczba osób poddających się szczepieniom zalecanym, przeciw krztuścowi, zakażeniom Haemophilus influenzae typu b, cholerze, zakażeniom ludzkim wirusem brodawczaka oraz wykonanych preekspozycyjnych szczepień przeciw wściekliźnie. Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się wzrost liczby osób poddających się szczepieniom zalecanym przeciw durowi brzusznemu, kleszczowemu zapaleniu mózgu, zakażeniom Neisseria meningitidis,poliomyelitis, biegunce rotawirusowej. Ponadto w porównaniu do roku 2013 spadła liczba osób poddających się uodpornieniu przed sezonem epidemicznym grypy oraz szczepieniom przeciw błonicy, żółtej gorączce odrze, śwince i różyczce, WZW typu A. Wzorem lat ubiegłych wytypowane grupy osób poddano szczepieniom przeciw grypie, ludzkiemu wirusowi brodawczaka, pneumokokom, WZW typu A, WZW typu B, kleszczowemu zapaleniu mózgu, durowi brzusznemu i tężcowi finansowanym przez jednostki samorządowe i pracodawców. 55

56 Liczbę zakupionych preparatów szczepionkowych i osób objętych w roku 2014 szczepieniami finansowanymi przez jednostki samorządowe, inne jednostki i pracodawców obrazuje tabela 39. Tab. 39. Liczba zakupionych preparatów szczepionkowych i osób objętych w roku 2014 szczepieniami finansowanymi przez jednostki samorządowe, inne jednostki i pracodawców Teren Instytucja finansująca woj. zachodniopomorskie zakup szczepionki 2 Starostwa Powiatu: - Drawsko Pom. - Świdwin 6. - Urzędów Miejskich: - Szczecin - Koszalin - Świnoujściu - Międzyzdroje - Świdwin - Szczecinek 7 Urzędów Miasta i Gminy: - Chojna - Dobrzany - Dziwnów - Kołobrzeg - Kamień Pom. - Połczyn Zdrój - Suchań 11 - Urzędów Gmin: - Banie - Będzino - Golczewo - Mielno - Nowe Warpno - Osina - Police - Kołbaskowo - Stara Dąbrowa - Stepnica - Rewal 4 - inne: - MOPS Stargard Szczeciński - SGZOZ Warnice - Klub Sportowy "Spójnik" - Rotary Club Stargard Szczeciński 40 pracodawców w tym: - 7 z ochrony zdrowia (zakupiono 108 Liczba zakupionych dawek szczepionki Liczba zaszczepionych osób Liczba zakupionych dawek szczepionki Grypie TYPHIM Vi TYT Szczepionka przeciw TT WZW A WZW B KZM HPV Prevenar

57 dawek szczepionek p/grypie i zaszczepiono 108 pracowników) Liczba zakupionych dawek szczepionki Liczba zaszczepionych osób Liczba zaszczepionych osób Realizację wybranych szczepień zalecanych i obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia w latach na terenie woj. zachodniopomorskiego obrazuje tabela 40. Tab.40. Realizacja wybranych szczepień zalecanych i obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia w latach na terenie woj. zachodniopomorskiego. Liczba zaszczepionych wg choroby, przeciw której szczepienie wykonano w latach Rok Dur brzuszny Błonica Tężcowi Kleszczowe zapalenie mózgu Grypie Żółta gorączka Odrze, śwince i różyczce WZW typu A Zakażenia Streptococcus pneumoniae Zakażenia Neisseria meningitidis w tym 907 szczepień zalecanych Ospa wietrzna Biegunka rotawirusowa Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego Wścieklizna szczepienia profilaktyczne Zakażenia Haemophilus influenzae typu b Poliomyelitis Cholera Krztusiec Brak danych Istotny wpływ na liczbę wykonanych szczepień zalecanych mają trwające od wielu lat działania edukacyjne promujące te szczepienia, wzrastająca dostępność preparatów szczepionkowych, sytuacja epidemiologiczna w zakresie niektórych chorób zakaźnych i udział mediów w nagłośnieniu określonej problematyki zdrowotnej, rosnąca liczba i częstotliwość wyjazdów zagranicznych, a także objęcie wytypowanych grup osób szczepieniami zalecanymi finansowanymi w szczególności przez jednostki samorządowe oraz pracodawców. 57

58 Od 2003r. istnieje obowiązek zgłaszania i rejestracji niepożądanych odczynów poszczepiennych. Niepożądany odczyn poszczepienny NOP (adverse event following immunization AEFI) to niepożądany objaw chorobowy pozostający w związku czasowym z wykonanym szczepieniem. Z wyjątkiem odczynów po szczepieniu BCG, za związane czasowo ze szczepieniem uznaje się zaburzenia stanu zdrowia, które wystąpiły w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki. Mogą one być wynikiem: indywidualnej reakcji organizmu człowieka na podanie szczepionki; błędu wykonania szczepionki lub błędu podania szczepionki; zjawisk od szczepienia niezależnych, a tylko przypadkowo pojawiających się po szczepieniu. Podanie szczepionki związane jest z ryzykiem wystąpienia ciężkiego, poważnego lub łagodnego niepożądanego odczynu poszczepiennego. Kwalifikacja NOP-ów określona jest w Rozporządzeniu MZ z dnia r. w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania (Dz. U. Nr 254, poz. 1711). W 2014 r. do Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano łącznie 58 niepożądanych odczynów poszczepiennych (tj. o 26 więcej niż w 2013 r.), w tym: 2 ciężkie NOP; 2 poważne NOP; 54 łagodne NOP. Należy podkreślić, że odsetek NOP-ych w populacji dzieci i młodzieży od 0-20 r. ż. w 2014r. wynosił 0,02. Liczbę zgłoszonych NOP w latach na terenie województwa zachodniopomorskiego wg przesłanych formularzy obrazuje tabela 41. Natomiast liczbę zgłoszonych NOP w roku 2014 na terenie województwa zachodniopomorskiego - wg szczepionek, po których wystąpił NOP przedstawia tabela 42. Powyższe liczby odzwierciedlają częstość występowania, rozpoznania i zgłaszania w naszym regionie niepożądanych odczynów poszczepiennych, nie są natomiast bezpośrednim wskaźnikiem odczynowości poszczególnych szczepionek, do czego niezbędne są analizy porównawcze. Hospitalizowano 10 dzieci, w tym: 1 dziecko z powodu temperatury 39,0 C, nasilonego odczynu w miejscu wstrzyknięcia o średnicy 3 5 cm, ciągłego płaczu, po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b, szczepionką DTP z komponentem komórkowym, Imovax Polio oraz Act-HIB; 1 dziecko z powodu epizodu drgawek, nieutulonego płaczu niepokoju i braku apetytu po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b, szczepionką Infanrix IPV + Hib z komponentem celularnym i Hepavax - Gene; 1 dziecko z powodu temperatury 38,5 C - 40,4 C nasilonego odczynu w miejscu wstrzyknięcia o średnicy większej niż 10 cm po szczepieniu przeciw zakażeniu Streptococcus pneumoniae, szczepionką Prevenar 13; 1 dziecko z powodu epizodu drgawek po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b, szczepionką DTP z komponentem komórkowym, Hepavax Gene oraz Act-HIB; dziecko z powodu epizodu hipotensyjno hiporeaktywnego i drgawek po szczepieniu przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, szczepionką Hepavax Gene; 58

59 1 dziecko z powodu temperatury 40,0 C,wymiotów i biegunki po szczepieniu przeciw zakażeniu Streptococcus pneumoniae, szczepionką Prevenar 13; 1 dziecko z powodu powiększonych węzłów chłonnych o łącznym wymiarze 2x2,5cm. po szczepieniu przeciw gruźlicy, szczepionką BCG; 1 dziecko z powodu gorączki, nieutulonego płaczu i niepokoju po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitia oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b, szczepionką DTP z komponentem komórkowym, Imovax Polio oraz Hiberix; 1 dziecko z powodu obniżenia napięcia mięśniowego, nadmiernej wiotkości prawej kończyny górnej oraz osłabienia odruchu chwytnego po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, rotawirusom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b i zakażeniu Streptococcus pneumoniae, szczepionką DTP z komponentem komórkowym, Rotarix, Euvax B, Hiberix oraz Prevenar 13; 1 dziecko z powodu temperatury 38,4 C epizodu bladości, drgawek i napięcia mięśniowego po szczepieniu przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis oraz zakażeniu Haemophilus Influenzae typu b, szczepionką DTP z komponentem komórkowym, Imovax Polio oraz Hiberix. Tab. 41. Liczba zgłoszonych NOP w latach na terenie woj. zachodniopomorskiego - wg przesłanych formularzy. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. PSSE Ogółem w tym Hospitalizacje Zgony Ogółem w tym Hospitalizacje Zgony Ogółem w tym Hospitalizacje Zgony Ogółem w tym Hospitalizacje Zgony woj. zachodniopomorskie ciężki poważny łagodny ciężki poważny łagodny ciężki poważny łagodny ciężki poważny łagodny Białogard Choszczno Drawsko Goleniów Gryfice Gryfino Łobez Kamień Kołobrzeg Koszalin Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczecinek Szczecin Świdwin Świnoujście Wałcz

60 Tab. 42. Liczba zgłoszonych NOP w roku 2014 na terenie woj. zachodniopomorskiego- wg szczepionek, po których wystąpił NOP Lp. Preparat szczepionkowy Liczba NOP 1. DTP z komponentem komórkowym 4 2. DTP z komponentem komórkowym, Imovax Polio 3 oraz Act-HIB; 3. DTP z komponentem komórkowym, Hepavax - Gene 1 oraz Act-HIB; 4. Act-HIB ; 1 5. Clodivac; 1 6. Tetana; 1 7. Rotarix; 1 8. Infanrix DTPa z komponentem acelularnym 5 9. Tripacel DTaP z komponentem acelularnym Tripacel z komponentem acelularnym oraz Polio 1 Sabin - oral; 11. Pentaxim z komponentem acelularnym oraz Prevenar 1 13; 12. Pentaxim z komponentem acelularnym; Hexacima z komponentem acelularnym DTP z komponentem komórkowym, Rotarix, Euvax 1 B, Hiberix oraz Prevenar 13 ; 15. Imovax Polio; Infanrix IPV + Hib z komponentem komórkowym; Synflorix i Act-HIB; Infanrix hexa z komponentem acelularnym ; Infanrix hexa z komponentem acelularnym oraz 1 Prevenar 13 ; 20. Havrix Adult; M-M-RvaxPro; Hepavax - Gene ; BCG Infanrix IPV + Hib z komponentem acelularnym, 1 Hepavax - Gene oraz Prevenar 13; 25. Infanrix IPV + Hib z komponentem celularnym i 1 Hepavax - Gene ; 26. Prevenar DTP z komponentem komórkowym, Imovax Polio 2 oraz Hiberix; 29. Łącznie 58 Problem na terenie województwa stanowią osoby uchylające się od obowiązku szczepień ochronnych. W 2014r. osoby przeprowadzające na terenie naszego województwa obowiązkowe szczepienia ochronne w,,kwartalnych sprawozdaniach z obowiązkowych szczepień ochronnych wg informacji zawartych w kartach uodpornienia przechowywanych przez składającego sprawozdanie zgłosiły do Państwowej Inspekcji Sanitarnej 900 przypadków uchylania się od obowiązku szczepień ochronnych. Liczbę osób uchylających się od obowiązku szczepień w latach na terenie woj. zachodniopomorskiego przedstawia tabela

61 Tab. 43. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień w latach na terenie woj. zachodniopomorskie Lp. PSSE I kw Liczba osób uchylających się obowiązkowi szczepień II kw III kw IV kw Rok 2013 I kw II kw III kw IV kw Rok Białogard Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Kołobrzeg Koszalin Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szczecinek Szczecin Świdwin Świnoujście Wałcz województwo zachodniopomorskie 0,4 do 0,6 na 1000 osób w wieku 0 19 lat ,6 do 0,8 na 1000 osób w wieku 0 19 lat. 900 W 2014r. był obserwowany wzrost liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień z 186 osób na początku 2014r. ( stan na dzień 31grudnia 2013r.) do 267 w końcu 2014r. ( stan na dzień 31grudnia 2014r.), tj. wzrost o 43,5%. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień wahała się w przedziale od 0,6 do 0,8 na 1000 osób w wieku 0 19 lat. Wśród powiatów największy wzrost liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień obserwowano w: pow. goleniowskim - z 18 do 38 (wzrost o 20 osób); pow. myśliborskim z 5 do 24 (wzrost o 19 osób); pow. gryfińskim z 0 do 19 (wzrost o 19 osób); Szczecinie mieście na prawach powiatu z 18 do 29 (wzrost o 11 osób); pow. choszczeńskim z 6 do 16 (wzrost o 10 osób); pow. kołobrzeskim z 1 do 10 (wzrost o 9 osób); pow. kamieńskim z 14 do 21 (wzrost o 7 osób); Koszalinie mieście na prawach powiatu z 37 do 43 (wzrost o 6 osób). Natomiast najmniejszy wzrost liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień był w: pow. drawskim z 0 do 1 (wzrost o 1 osobę); pow. białogardzkim z 1 do 3 (wzrost o 2 osoby); pow. gryfickim z 7 do 10 (wzrost o 3 osoby); 61

62 pow. świdwińskim z 2 do 5 (wzrost o 3 osoby); pow. wałeckim z 1 do 4 (wzrost o 3 osoby); Świnoujściu mieście na prawach powiatu z 8 do 13 (wzrost o 5 osób). Ponadto spadek liczby osób uchylających się od obowiązku szczepień wystąpił w: pow. polickim z 36 do 11 (spadek o 25 osób); pow. łobeskim z 4 do 0 (spadek o 4 osoby); pow. stargardzkim z 13 do 9 (spadek o 4 osoby); pow. szczecineckim z 6 do 4 (spadek o 2 osoby); pow. pyrzyckim z 9 do 7 (spadek o 2 osoby). Jedynie w powiecie sławieńskim nie istnieje problem osób uchylających się od obowiązku szczepień. Liczną i rosnącą grupą osób uchylających się od szczepień były osoby związane lub pozostające pod wpływem ruchów antyszczepionkowych (dotyczy 54,3% wszystkich osób uchylających się). W 2014r. liczba osób deklarujących tę przyczynę uchylania się wzrosła z 83 do 145 (wzrost o 74,6%). Pozostałą grupę osób uchylających się od szczepień stanowiły osoby wskazujące inne przyczyny niedopełnienia ustawowego obowiązku (dotyczy 45,7% wszystkich osób uchylających się). Szczegółowe dane liczbowe o osobach uchylających się od wykonania obowiązku szczepień (wg przyczyn uchylania się), także o działaniach Państwowej Inspekcji Sanitarnej podejmowanych w celu egzekwowania jego wykonania przez osoby uchylające się w 2014r. ukazuje tabela 44. Sukcesywnie prowadzone były działania edukacyjne w stosunku do rodziców lub opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku poddania dziecka szczepieniom ochronnym. W przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym było wdrażane postępowanie egzekucyjne, do którego prowadzenia zgodnie z orzeczeniem NSA nr wyroku II OSK 745/12 z r. uprawniony jest Wojewoda Zachodniopomorski. W związku z powyższym Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni będący wierzycielami obowiązku szczepień w 2014r. podjęli działania w celu żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązku poddania się szczepieniom ochronnym przez osoby uchylające się m.in.: wysyłano 394 pisma informacyjne (za potwierdzeniem odbioru) do rodziców/opiekunów prawnych dziecka uświadamiające ich o korzyściach wynikających z uodpornienia dziecka oraz zawierające pouczenie o zagrożeniach związanych z chorobami, na które istnieje możliwość uodpornienia poprzez szczepienie, a także o konsekwencjach prawnych wynikających z odmowy poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym; przeprowadzano 156 instruktaży edukacyjnych z zakresu szczepień w środowisku domowym mające na celu pouczenie rodziców lub opiekunów prawnych o dobrodziejstwie szczepień ochronnych oraz skutkach uchylania się od szczepień; wysyłano 141 upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej; wystawiono 102 tytuły wykonawcze na rodziców/opiekunów uchylających się od wykonania obowiązku szczepień dziecka, którzy zobowiązani są do realizacji tego obowiązku; skierowano 63 wnioski do wojewody o wszczęci postępowania egzekucyjnego. W wyniku powyżej wymienionych działań przedmiotowego obowiązku dopełniło 77 osób. Istotny wpływ na wzrost liczby osób nie poddających się ustawowemu obowiązkowi 62

63 szczepień ochronnych na terenie województwa miał m. in. coraz aktywniejszy ruch antyszczepionkowy. Ponadto należy podkreślić iż wśród wykazanych osób uchylających się od wykonania obowiązku szczepień dziecka są również osoby, które po wszczęciu postępowania egzekucyjnego składają zarzuty do postępowania stąd postępowanie jest procesem długotrwałym. Wzmożony nadzór w tym zakresie będzie kontynuowany. Łącznie na terenie woj. zachodniopomorskiego w roku 2014 zanotowano 6 przypadków przerwania ciągłości łańcucha chłodniczego. Przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego następowało najczęściej z powodu braku dopływu energii do urządzeń chłodniczych 4 przypadki, czynnik ludzki - 2 przypadki. Do zdarzenia doszło w podmiotach działalności leczniczej 6 przypadków. W wyniku przerwania ciągłości łańcucha chłodniczego utylizowano 552 szt. szczepionek na łączną kwotę 9497,71 zł. Jeden ze świadczeniodawców odkupił dostępne na rynku szczepionki w ilości 80 szt. Oceniając realizację szczepień ochronnych w 2014 r. należy stwierdzić, że wykonane są one w odsetku gwarantującym w odniesieniu do wielu chorób korzystną sytuację epidemiologiczną chorób zwalczanych poprzez szczepienia ochronne. Uzyskanie takiego poziomu zaszczepienia populacji w 2014r. wymagało szczególnego zaangażowania i mobilizacji wszystkich jednostek biorących udział w realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Niepokój budzi jednak tendencja wzrostowa osób uchylających się od szczepień, co może zaburzyć odporność populacyjną w województwie. Tab. 44. Roczne sprawozdanie ZPWIS w Szczecinie o osobach uchylających się od wykonania obowiązku szczepień ochronnych oraz działaniach Państwowej Inspekcji Sanitarnej w celu egzekwowania jego wykonania przez osoby uchylające się zbiorcze z woj. zachodniopomorskiego Według przyczyn uchylania się od obowiązku szczepień ochronnych Liczba osób uchylających się na koniec 2013r. Liczba osób uchylających się, które wykonały obowiązek szczepień Sprawozdanie za 2014 rok Liczba nowych uchylających się osób Liczba osób uchylających się na koniec 2014r. Liczba upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej w 2014r. Liczba wystawionych tytułów wykonawczych w 2014r. Liczba wniosków do wojewody o egzekucję administracyjną obowiązku szczepień w 2014r. Liczba postępowań dot. zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej w 2014r. Liczba postępowań w sprawach o wykroczenia zakończonych wystawieniem mandatu lub wnioskiem do sądu w 2014r Odrębność kulturowa, religijna lub etniczna Wpływ środowisk propagujących medycynę alternatywną Wpływ ruchów antyszczepionkowych Wcześniej NOP u osoby zobowiązanej Inna przyczyna RAZEM

64 Podsumowanie 1. W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zaobserwowano wzrost wirusowych zakażeń jelitowych w porównaniu do wirusowych zakażeń jelitowych zarejestrowanych w 2013r. Zgłoszono 2964 przypadki zakażeń o tej etiologii, (współczynnik zapadalności 172,53 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1625 wywołanych przez rotawirusy (współczynnik zapadalności 94,59 na 100 tys. mieszkańców). Natomiast w roku 2013 odnotowano 2372 zakażenia wirusowe, w tym 1191 wywołanych przez rotawirusy. Hospitalizowano łącznie 1774 chorych, wśród których prawie połowę, tj. 812 stanowiły dzieci do lat 2. Należy podkreślić, że utrzymywała się mniej korzystna niż w Polsce sytuacja dot. zakażeń rotawirusowych, gdyż współczynnik zapadalności ogólnopolski wynosił 87,75 na 100 tys. mieszkańców. Sytuacja epidemiologiczna zachorowań na bakteryjne zakażenia jelitowe była porównywalna do 2013r.: zgłoszono 437 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 25,44 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 431 przypadków w 2013r. W tej grupie zakażeń utrzymuje się niekorzystna sytuacja epidemiologiczna w zakresie zakażeń wywołanych Clostridium difficile, które stanowiły 70,74% m. in. w związku z ogniskami zakażeń szpitalnych o tej etiologii. Ponadto w porównaniu do 2013r. zaobserwowano znaczny spadek bakteryjnych zatruć pokarmowych z 404 przypadków do 167 (współczynnik zapadalności 9,72 na 100 tys. mieszkańców) zarejestrowanych w 2014r. Wśród ogółu zachorowań najwyższy odsetek stanowiły zatrucia o etiologii Salmonella - 95,27%. Zarówno w Polsce jak i woj. zachodniopomorskim utrzymuje się tendencja wzrostowa zachorowań na biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe BNO (bliżej nieokreślone) o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. W woj. zachodniopomorskim w analizowanym okresie zarejestrowano 3403 przypadki (współczynnik zapadalności 198,09 na 100 tys. mieszkańców), w tym 1011 u dzieci do lat 2 w stosunku do 2824 zarejestrowanych w 2013r. (współczynnik zapadalności 164,4 na 100 tys. mieszkańców). Natomiast w Polsce w roku 2014 zarejestrowano przypadków, w porównaniu do zachorowań w 2013r. 2. W roku 2014 na terenie woj. zachodniopomorskiego wystąpiło 40 ognisk zbiorowych zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową tj. o 1 ognisko więcej niż w roku Kolejny rok zgłaszano ogniska występujące na terenie oddziałów dziecięcych, których zarejestrowano 3, przy czym etiologia zachorowań była wirusowa. Po raz pierwszy zgłoszono natomiast ognisko WZW A w zakładzie pracy, źródłem zakażenia był poczęstunek zorganizowany przez pracownika po powrocie z Uzbekistanu. Po raz pierwszy również w ogniskach zakażeń wystąpiły zgony - zmarło 5 osób: po spożyciu muchomora sromotnikowego, alkoholu metylowego i etylowego. W stosunku do 2013r. zmniejszyła się liczba osób narażonych na zachorowanie oraz chorujących w ogniskach tj. narażonych było 3232 osoby (o 1203 mniej niż w 2013r.) i zachorowało 559 osób (o 17 więcej niż w 2013 r.), w tym 142 dzieci do 14 r. ż. (o 125 mniej niż w 2013r.) - co świadczy o skutecznym nadzorze epidemiologicznym w ogniskach. Zauważyć można, że duża część ognisk zachorowań (20 potwierdzonych) spowodowana była przez czynnik wirusowy. W pozostałych przypadkach, w których nie ustalono czynnika etiologicznego również można przypuszczać wirusowe przyczyny tych zdarzeń - tym bardziej, że objawy kliniczne u chorujących miały łagodny charakter i były krótkotrwałe. Czynnikami wspomagającymi mającymi istotny wpływ na wystąpienie ognisk zachorowań były nieprawidłowe warunki przechowywania lub przygotowywania żywności, niedostateczna higiena osobista personelu kuchennego oraz zły stan sanitarny kuchni lub stołówek. Ponadto czynnikiem wspomagającym w ogniskach zachorowań wśród dzieci kolonijnych mogły być również nieprawidłowe nawyki higieniczno-sanitarne uczestników wypoczynku. 64

65 3. W 2014r. nastąpił spadek zarejestrowanych zakażeń HIV w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 42 zakażenia (o 14 mniej niż w 2013r.). Współczynnik zapadalności wynosił 2,44 na 100 tys. mieszkańców i był niższy w porównaniu do roku 2013, kiedy to wynosił 3,26. Należy zauważyć, że zapadalność na zakażenie HIV wśród mieszkańców województwa w 2014r. była nieco niższa niż zapadalność w Polsce. Spośród wszystkich wykrytych zakażeń wirusem HIV 8 przypadków rozpoznano w Punktach Konsultacyjno- Diagnostycznych (PKD, gdzie wykonywane są anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku HIV). Wszystkie osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych, co świadczy o podstawowym znaczeniu tej drogi w transmisji zakażenia oraz konieczności kontynuowania działań profilaktycznych w tym zakresie. 4. W woj. zachodniopomorskim w 2014r. utrzymywał się rosnący trend zachorowań na boreliozę - zarejestrowano zgłoszono 513 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 29,86 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 68 zachorowań więcej niż w roku 2013, kiedy to zanotowano 445 nowych zachorowań (współczynnik zapadalności 25,88 na 100 tys. mieszkańców). Również w Polsce sytuacja epidemiologiczna boreliozy uległa pogorszeniu - w analizowanym okresie odnotowano zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 36,01 na 100 tys. mieszkańców) w porównaniu do zachorowań w 2013r. (współczynnik zapadalności 33,14 na 100 tys. mieszkańców) i zachorowaniami w 2012r. (współczynnik zapadalności 22,80 na 100 tys. mieszkańców). W przeważającej większości osób zarejestrowanych w woj. zachodniopomorskim w 2014r. borelioza występowała pod postacią rumienia wędrującego (415 przypadków), w 71 przypadkach pod postacią artralgii, w 1 przypadku jako lymphocytoma, a w 26 przypadkach jako neuroborelioza. Większość zachorowań, bo aż 65,69% zgłoszono w III i IV kwartale 2014r., co ma związek z ekspozycją na kleszcze w okresie wiosenno-letnim. 5. W 2014r. zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową w województwie były na porównywalnym poziomie jak w 2013r. Liczba zarejestrowanych przypadków zachorowań wynosiła 12 (współczynnik zapadalności 0,7 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 1 przypadek mniej niż w 2013r. i nie występowały ogniska zachorowań. Choroba dotyczyła osób w wieku od 16 miesiąca życia do 59 lat. W 7 przypadkach choroba przebiegała pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w 2 przypadkach pod postacią posocznicy, w 3 jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Wszystkie przypadki w przebiegu choroby zakończyły się wyzdrowieniem. Najczęściej zachorowania wywołane były N. meningitidis typu C - 6 przypadków, natomiast serogrupa B odpowiadała za zachorowania u 5 osób. W województwie wdrożony jest algorytm postępowania w przypadku zgłoszenia podejrzenia zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową, osoby z kontaktu obejmuje się nadzorem epidemiologicznym i wdraża chemioprofilaktykę - takie postępowanie wdrożono wobec 244 osób z otoczenia chorych. 6. Analiza sytuacji epidemiologicznej grypy sezonowej i zachorowań grypopodobnych wykazała poprawę zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim. W 2014r. w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy (zapadalność 8140,81 na 100 tys. mieszkańców) tj. o mniej niż w 2013r. Natomiast mimo spadku zachorowań w populacji ogólnej odnotowano wzrost zapadalności na grypę i zakażenia grypopodobne w populacji dzieci do 14 r. ż. - zarówno w Polsce jak również woj. zachodniopomorskim. Wskaźnik zapadalności wśród dzieci do 14 roku życia wynosił w Polsce 26439,91 na 100 tys. mieszkańców w stosunku do wskaźnika zapadalności 24229,26 na 100 tys. mieszkańców w 2013r. W 2014r. w woj. zachodniopomorskim zachorowało osoby (zapadalność 3252,85 na 100 tys. mieszkańców), w tym dzieci do 14 roku życia (zapadalność 11420,15 na 100 tys. mieszkańców) tj. o

66 ogółem mniej niż w 2013r., w tym o 1156 więcej dzieci do 14 r. ż. Niewątpliwy wpływ na taką sytuację miała bardziej korzystna epidemiologia grypy i zakażeń grypopodobnych w I kwartale 2014r. kiedy to zgłoszono zachorowań w województwie tj. o mniej niż w I kwartale 2013r. Należy podkreślić, że potwierdzono mniej przypadków grypy, bo tylko 33, w tym 2 u dzieci do 14 r. ż. (w 2013r. potwierdzono aż 153 przypadki grypy w tym 63 u dzieci do 14 r. ż.). Możliwość badań w tym zakresie dotyczy trzech ośrodków szczecińskich tj. WSZ ul. Arkońska 4 w Szczecinie, SPSK PUM Nr 2 w Szczecinie oraz WSSE w Szczecinie. W woj. zachodniopomorskim hospitalizowano 72 osoby (tj. o 70 mniej niż w 2013r. w tym 56 z powodu powikłań ze strony uk. oddechowego), z powodu powikłań pogrypowych zmarły 3 osoby. 7. Kontynuowano w województwie w sezonie 2013/2014 roku (wrzesień sierpień) aktywny monitoring tygodniowy grypy oraz nadzór wirusologiczny Sentinel we współpracy z 38 lekarzami rodzinnymi. Monitoring ten oprócz danych epidemiologicznych wybranej populacji, zakłada gromadzenie również danych wirusologicznych, co pozwala na badanie oraz rejestrację aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych w danym rejonie. Podczas funkcjonowania nadzoru udało się pobrać 179 wymazów od pacjentów (jest to najlepszy wynik spośród województw i stanowi 38,25% ogółu pobranych w Polsce w ramach systemu prób). W pobranych próbkach nie wyizolowano wirusów grypy i innych zakażeń grypopodobnych. Natomiast w Polsce w ramach systemu potwierdzono laboratoryjnie 86 typów grypy (w tym: 65-grypy A, 9-AH1, 9-AH3 i 3- grypy B). Częstość pobrań wynosiła 3,4 na 1000 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę zgłoszonych w okresie sprawozdawczym. W 2014r. po wzroście szczepień przeciwko grypie w 2013r. ponownie nastąpił spadek populacji, która podjęła szczepienia co stanowi tylko 2,9% populacji woj. zachodniopomorskiego. W stosunku do roku poprzedniego liczba uodpornionych zmniejszyła się o 0,3% tj. o 3820 osób w stosunku do 2013r. Stąd należy kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania szczepień jako jedynej skutecznej metody zapobiegania grypie, a zwłaszcza jej powikłaniom. 8. W woj. zachodniopomorskim oraz w całej Polsce w roku 2014 nastąpiła znaczna poprawa sytuacji epidemiologicznej różyczki. W Polsce w 2014r. zanotowano 5899 zachorowań (współczynnik zapadalności 15,32 na 100 tys. mieszkańców) tj. ponad 6 krotnie mniej przypadków niż w roku 2013, kiedy zachorowało osób. W woj. zachodniopomorskim w roku 2014 zaobserwowano porównywalną sytuację epidemiologiczną do Polski, tj. kilkukrotny spadek zachorowalności w stosunku do roku ubiegłego oraz rejestrację liczby zachorowań na poziomie sprzed 2013r. Znacznie spadła tj. o 1342 liczba zachorowań, których w 2014r. odnotowano 217 (współczynnik zapadalności 12,64 na 100 tys. mieszkańców), podczas gdy w 2013r. zarejestrowano 1559 zachorowań. 9. W Polsce, jak również w regionie nastąpił wzrost zachorowań na ospę wietrzną. W Polsce w 2014r. zanotowano zachorowań (współczynnik zapadalności 575,49 na 100 tys. mieszkańców) tj. o zachorowań więcej niż w roku 2013, (współczynnik zapadalności 463,61 na 100 tys. mieszkańców). W woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 8823 zachorowania na ospę wietrzną, w tym 47 osób hospitalizowano (współczynnik zapadalności 513,58 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 2103 przypadków więcej niż w roku 2013, w którym zachorowało 6720 osób (współczynnik zapadalności 390,78 na 100 tys. mieszkańców). Szczepienia przeciwko ospie wietrznej są obowiązkowe tylko u dzieci do 12 roku życia w określonej sytuacji zdrowotnej (zwłaszcza w chorobach przebiegających z upośledzeniem odporności oraz ze względów środowiskowych (tj. dzieci uczęszczające do żłobka) określonych w Programie Szczepień Ochronnych. W związku z sytuacją epidemiologiczną ospy wietrznej w Polsce kontynuowano w 66

67 Programie Szczepień Ochronnych wprowadzoną od 2012r. rozszerzoną realizację szczepień dzieci narażonych na zachorowanie ze względów środowiskowych (m.in. przebywających w żłobkach) oraz propagowano szczepienia zalecane. 10. Liczba osób pokąsanych przez zwierzęta w 2014r. zwiększyła się w stosunku do 2013r. i wynosiła 416 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie (tj. o 87 więcej niż w 2013r.), w tym 76 przypadków dotyczyło dzieci do 14 roku życia (tj. o 18 więcej niż w 2013r.), co świadczy o utrzymującym się braku skutecznych rozwiązań podejmowanych w ramach ograniczenia narażenia na zachorowanie na wściekliznę. W roku 2014 w stosunku do roku 2013 zwiększyła się o 243 przypadki liczba przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych z powodu pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę. Ponadto nastąpił również wzrost liczby osób zaszczepionych na 100 tys. mieszkańców w woj. zachodniopomorskim w stosunku do roku ubiegłego. W 2014r. wskaźnik ten wynosił 24,21 i był wyższy niż w Polsce (22,47). Należy podkreślić, że od lat wśród osób pokąsanych dominują osoby pokąsane przez zwierzęta domowe (psy i koty) - stanowiły 84,4%., co świadczy o braku skutecznego nadzoru właścicieli nad tymi zwierzętami. 11. Woj. zachodniopomorskie ma lepszą sytuację epidemiologiczną w zakresie gruźlicy niż Polska - wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców od 5 lat jest korzystniejszy, a zapadalność niższa niż w Polsce. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że w stosunku do roku 2013 wskaźnik zapadalności obniżył się o 2,16 i wynosił 11,64/100 tys. mieszkańców. Zarejestrowano 200 zachorowań na gruźlicę tj. o 38 mniej niż w 2013r., wśród których 98% stanowiła gruźlica płuc. Nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęto 375 osób z otoczenia chorych na gruźlicę tj. o 121 więcej niż w 2013r. 12. W woj. zachodniopomorskim sytuacja epidemiologiczna wirusowych zapaleń wątroby od wielu lat jest korzystniejsza niż w Polsce. Wskaźnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu B za 2014r. w regionie wynosił 2,33 1,28/100 tys., w stosunku do wskaźnika Polski tj. 7,13 4,0/100 tys. mieszkańców. Najwyższy współczynnik zapadalności wystąpił na terenie nadzorowanym przez PPIS w Sławnie - 12,22 (zachorowało 7 osób), Wałczu 9,14 (zachorowało 5 osób) oraz w Gryficach 8,1 (5 osób). Zauważalny wzrost zarejestrowanych przypadków w 2014r. zarówno w Polsce jak też w woj. zachodniopomorskim spowodowany jest zmianą definicji dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego, bowiem od 2014r. rejestracji podlegają również osoby będące nosicielami HBs, niewykazywane dotychczas jako chorujące na WZW typu B. 13. Sytuacja epidemiologiczna wirusowego zapalenia wątroby typu C w województwie była korzystniejsza niż w Polsce. W Polsce w 2014r. liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. wynosiła 3550 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 9,22) i 3078 zachorowania wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 7,99) podczas gdy liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C w 2013r. wyniosła odpowiednio 2644 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 6,87) i 2706 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 7,03). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 84 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2014r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 4,89) i 76 przypadków zachorowań wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 4,42). Jest to o 37 zachorowań więcej wg definicji z 2005 r. i 38 zachorowań więcej wg definicji z 2009/2014r. w porównaniu do 2013r. Największa zapadalność wystąpiła na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Gryficach 38,90 na 100 tys. mieszkańców (24 zachorowania), Kołobrzegu 33,83 na 100 tys. mieszkańców (26 zachorowań), Kamieniu Pomorskim 29,60 na 100 tys. mieszkańców (14 zachorowań). Należy podkreślić iż spośród 108 osób chorych na WZW typu C w 2014r. - 32,41% osób 67

68 wskazywało na możliwość zakażenia poprzez zabiegi chirurgiczne (operacyjne i drobne zabiegi z przerwaniem ciągłości tkanki) oraz transfuzje krwi. 14. Ocena realizacji szczepień ochronnych w 2014r. wykazała, że wykonane były one nadal w odsetku gwarantującym w odniesieniu do wielu chorób odporność zbiorowiskową i korzystną sytuację epidemiologiczną chorób zwalczanych poprzez szczepienia ochronne. Utrzymanie takiego stanu wymagało szczególnego zaangażowania i kontynuacji współpracy wszystkich jednostek biorących udział w realizacji Programu Szczepień Ochronnych m.in. ze względu na nasilającą się działalność ruchów antyszczepionkowych. Niepokojąca jest na terenie województwa wzrostowa tendencja odsetka osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych - w 2014r. w stosunku do roku 2013 zwiększyła się liczba osób nie poddających się temu ustawowemu obowiązkowi tj. z 666 osób w 2013r. do 900 w 2014r., przy czym na koniec IV kwartału zarejestrowano takich osób 267 tj. o 29 więcej niż w III kwartale. Wobec powyższej sytuacji nadal kontynuowany będzie wzmożony nadzór w tym zakresie, uwzględniający poza działaniami edukacyjnymi również postępowanie egzekucyjne. II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA 2.1. Wstęp Nadzór nad jakością wody do spożycia sprawowali właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w oparciu o kryteria zawarte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.) oraz na podstawie sprawozdań z badań wykonanych przez: przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej; Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach prowadzonego monitoringu jakości wody. Pozyskiwanie i analiza wyników badań z różnych źródeł pozwala na rzetelną ocenę jakości sanitarnej wody. Na terenie woj. zachodniopomorskiego badania jakości wody do spożycia wykonywane były przez: laboratorium Państwowej Inspekcji Sanitarnej tj. Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Szczecinie: Oddziały w Szczecinie, Koszalinie, Kamieniu Pomorskim oraz Szczecinku, laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu; inne laboratoria spoza inspekcji, które posiadają udokumentowany system jakości badań zatwierdzony przez właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, w tym 17 laboratoriów zlokalizowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego. W roku sprawozdawczym w woj. zachodniopomorskim nadzorem sanitarnym objętych było 908 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 94 wodociągi, które nie prowadzą zbiorowego zaopatrzenia w wodę ale produkują wodę na własne potrzeby (szpitale, gospodarstwa agroturystyczne, kolonie, obozy, domy pomocy społecznej, obiekty szkolne, nadleśnictwa, zakłady karne itp. oraz inne podmioty, w których woda jest wykorzystywana do działalności handlowej lub celów publicznych). Woda dostarczana w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludności, pochodzi głównie z wodociągów opartych na ujęciach podziemnych (907 wodociągów zaopatrujące ok. 80 % zwodociągowanych mieszkańców województwa) oraz z jednego wodociągu opartego na ujęciu powierzchniowym - j. Miedwie, które stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę do 68

69 spożycia mieszkańców Szczecina i 2 miejscowości Żelewo i Kołbacz położonych przy magistrali wodociągowej. W dalszym ciągu następuje sukcesywne zmniejszanie się liczby wodociągów z grupy o niższej produkcji wody (<1 000 m 3 /d), na skutek przyłączenia tych obiektów do większych wodociągów oraz zwiększenia obszarów zaopatrzenia ludności w wodę pochodzącą z wodociągów o dużej produkcji, co wpływa na poprawę jakości wody dostarczanej odbiorcom. W trakcie trwania 2014 r. ubyło 21 ww. wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, natomiast o 3 zwiększyła się liczba innych podmiotów zaopatrujących w wodę. Na poniższej rycinie przedstawiono liczbę nadzorowanych wodociągów w latach Ryc. 5 Liczba nadzorowanych wodociągów ogółem (zbiorowego zaopatrzenia oraz inne nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia) w woj. zachodniopomorskim w latach , z uwzględnieniem dobowej produkcji wody, m 3 /d 2.2. Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę W 2014 r. nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęto 1002 wodociągi, z których: 908 prowadziło zbiorowe zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia; 51 innych podmiotów zaopatrujących ludność w wodę do spożycia; 43 innych podmiotów wykorzystujące wodę jedynie na własne potrzeby np. zakłady produkujące żywność, szpitale. W trakcie 2014 roku skontrolowano jakość dostarczanej wody przez wszystkie działające 1002 (100 %) nadzorowane wodociągi. 69

70 Tabela 45 Infrastruktura zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2014 r. Rodzaj wodociągu Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia produkcja wody (w m 3 /d) Liczba wodociągów Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) < , , , ,720 Inne podmioty zaopatrujące w wodę 51 11, ,000 RAZEM ,385 Najwięcej wodociągów o produkcji mniejszej niż 100 m 3 /d znajduje się w powiatach: koszalińskim, gryfińskim, łobeskim, choszczeńskim, stargardzkim, drawskim, gryfickim. Liczby wodociągów zbiorowego zaopatrzenia z podziałem na dobową produkcję wody, oraz innych podmiotów zaopatrujących w wodę poszczególnych powiatach przedstawia poniższa tabela. Tabela 46 Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2014 r. Lp. Nazwa PSSE Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi o produkcji: Inne podmioty nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia RAZEM do 100 m 3 /d m 3 /d m 3 /d m 3 /d 1. Białogard Choszczno Drawsko Pom Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pom Kołobrzeg Koszalin Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szcz Szczecinek Świdwin Wałcz Łobez Szczecin Świnoujście GSSE Szczecin RAZEM

71 2.3. Nadzór nad jakością wody do spożycia Badania jakości wody z wodociągów realizowane były zgodnie z rocznymi Harmonogramami pobierania próbek wody oraz w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego, z częstotliwością określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Do badań pobierano głównie próbki wody z sieci (u odbiorców) oraz wodę uzdatnioną (stacja uzdatniania wody). Zgodnie z Harmonogramami pobierania próbek wody na terenie woj. zachodniopomorskiego zaplanowano pobranie przez Państwową Inspekcję Sanitarną ogółem próbki wody do spożycia, pobrano natomiast próbek tj. o 936 próbek więcej. Zakwestionowano 301 (0,6%) próbek ze względu na przekroczenia mikrobiologiczne oraz 519 (1,1%) próbek ze względu na przekroczenia fizykochemiczne. Ponadplanowe próbki wody pobierano w związku ze sprawdzeniem wykonania obowiązków nałożonych decyzjami, wnoszonymi interwencjami odbiorców dot. złej jakości wody, badaniami powtórkowymi w przypadku nieprawidłowych wyników badań. Najwięcej pozaplanowych próbek wody do spożycia pobrano w powiatach: koszalińskim, stargardzkim oraz gryfińskim. Liczbę zaplanowanych oraz pobranych próbek wody do spożycia przez poszczególne powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne w 2014 r. przedstawia poniższa rycina Nr 6 Ryc. 6 Liczba próbek wody do spożycia zaplanowanych oraz pobranych w 2014 r. przez poszczególne stacje sanitarno-epidemiologiczne na terenie woj. zachodniopomorskiego W związku z kwestionowanymi wynikami badań wody do spożycia wydano łącznie 386 decyzji-rachunków na łączną kwotę ,99 zł oraz 19 grzywien w celu przymuszenia na łączną kwotę zł. W przypadku, kiedy woda nie spełniała wymagań rozporządzenia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi właściwy państwowy inspektor sanitarny po rozważeniu stopnia zagrożenia dla zdrowia ludzi wydawał decyzję stwierdzającą warunkową przydatność lub brak przydatności wody do spożycia przez ludzi. Liczba decyzji w sprawie poprawy jakości wody uległa zwiększeniu w stosunku do lat ubiegłych w trakcie 2014 r. wydano 248 decyzji w sprawie poprawy jakości wody do 71

72 spożycia (228 w sprawie warunkowej przydatności oraz 20 w sprawie braku przydatności wody do spożycia). Natomiast w 2013 r. wydano 180 decyzji, w 2012 r. wydano 212 decyzji w sprawie poprawy jakości wody do spożycia. Liczba orzekanych braków przydatności wody do spożycia była podobna jak w poprzednich latach, gdyż w 2013 r. stwierdzono 20 oraz w 2012 r. stwierdzono 22 przypadki braku przydatności wody do spożycia. W trakcie trwania roku sprawozdawczego uzyskano poprawę jakości wody poprzez wykonanie obowiązków zawartych w 279 decyzjach orzekających warunkową przydatność wody do spożycia, w tym 94 decyzjach wydanych w latach poprzednich Warunkowa przydatność wody do spożycia W 2014 wydano 228 decyzji w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia (91 w I półroczu oraz 137 w II półroczu) dodatkowo obowiązywało 127 decyzji wydanych w latach poprzednich. Ogółem więc w trakcie 2014 r. obowiązywało 355 decyzji państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia w związku z przekroczeniami: parametrów fizykochemicznych mętności, żelaza, manganu, amonowego jonu, zapachu, barwy, chlorków, sodu, utlenialności, przewodności właściwej, twardości, smaku 227 decyzji; parametrów mikrobiologicznych bakterii grupy coli oraz ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 o C po 72 h 125 decyzji; parametrów mikrobiologicznych ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 o C po 72 h oraz parametrów fizykochemicznych 3 decyzje. Najwięcej przekroczeń podobnie jak w latach ubiegłych odnotowano w wodzie dostarczanej przez wodociągi o najniższej dobowej produkcji wody tj. poniżej 100 m 3 /d. Liczba obowiązujących decyzji w poszczególnych grupach wodociągów: 261 decyzji na wodociągi o prod. poniżej 100 m 3 /d; 90 decyzje na wodociągi o prod m 3 /d; 4 decyzje na wodociągi o prod m 3 /d. Na koniec 2014 r. wodę dopuszczoną warunkowo do spożycia przez ludzi dostarczało 68 wodociągów, 89 na koniec 2013 r. oraz 91 na koniec 2012 r. Najwięcej wodociągów dostarczających wodę o warunkowej przydatności wody do spożycia w trakcie 2014 r. odnotowano w powiatach: gryfińskim, stargardzkim, pyrzyckim, koszalińskim, gryfickim oraz goleniowskim. Szczegółowe informacje o liczbie decyzji wydanych w poszczególnych powiatach i grupach wodociągów przedstawiono w tabeli 47 Tabela 47 Decyzje w sprawie warunkowej przydatności wody do spożycia obowiązujące w trakcie 2014 r. z uwzględnieniem dobowej produkcji wodociągów Lp. Nazwa PSSE Decyzje Decyzje na wodociągi o produkcji wody, (m 3 /d) ogółem < Białogard Choszczno Drawsko Pom Goleniów Gryfice Gryfino Kamień Pom `1 0 72

73 8. Kołobrzeg Koszalin Łobez Myślibórz Police Pyrzyce Sławno Stargard Szcz Szczecin Szczecinek Świdwin Świnoujście Wałcz Razem Brak przydatności wody do spożycia W ciągu 2014 r. wydano 20 decyzji w sprawie tymczasowego braku przydatności wody do spożycia (1 w I półroczu oraz 19 w II półroczu), co stanowi wartość porównywalną w stosunku do roku ubiegłego w 2013 r. wydano 20 decyzji. Ponadto obowiązywał stwierdzony w lipcu 2013 r. brak przydatności wody do spożycia dostarczanej przez wodociąg Karsinka w pow. koszalińskim, zaopatrujący 15 osób, ze względu na zanieczyszczenie mikrobiologiczne bakteriami grupy coli, Escherichia coli, oraz Enterokokami. Brak przydatności został odwołany w dniu r. w związku z realizacją inwestycji, która doprowadziła do przełączenia wodociągu Karsinka do wodociągu Karsina. W trakcie okresu sprawozdawczego brak przydatności wody do spożycia stwierdzano, ze względu na stwierdzone ogólne zanieczyszczenie mikrobiologiczne oraz obecność w wodzie bakterii Escherichia coli, Enterokoków, bakterii grupy coli, z których: 14 braków przydatności dotyczyło wodociągów o produkcji poniżej 100 m 3 /d, w tym jeden przypadek tylko wewnętrznej sieci wodociągowej budynku w pow. gryfińskim; 6 braków przydatności dotyczyło wodociągów o produkcji m 3 /d; Łącznie w trakcie 2014 r. na braki przydatności wody do spożycia narażonych było mieszkańców woj. zachodniopomorskiego. Braki przydatności wody do spożycia orzekane w trakcie trwania 2014 r. obowiązywały przez okres od 2 dni do 112 dni w przypadku najdłużej trwającego zanieczyszczenia wody w pow. sławieńskim. Konsumenci niezwłocznie informowani byli o zanieczyszczeniu wody do spożycia. Przedsiębiorstwa wodociągowe zapewniały mieszkańcom zastępcze źródła zaopatrzenia w wodę oraz prowadziły działania zmierzające do poprawy jakości wody (dezynfekcja, płukanie sieci, podłączenie do innego wodociągu, itp.). Na koniec roku sprawozdawczego na terenie woj. zachodniopomorskiego obowiązywała jedna decyzja w sprawie o braku przydatności wody do spożycia na wodociąg o prod. poniżej 10 m 3 /d zaopatrujący 14 osób w pow. kołobrzeskim. Tabela 48 Braki przydatności wody do spożycia przez ludzi w woj. zachodniopomorskim w trakcie 2014 r. z uwzględnieniem produkcji dobowej wodociągów 73

74 Lp. Nazwa PSSE Liczba braków Wodociągi o prod. Wodociągi o prod. przydatności <100 m 3 /d m 3 /d 1. Goleniów Gryfino Kamień Pom Kołobrzeg Koszalin Myślibórz Pyrzyce Sławno Wałcz Razem Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia W przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm w zakresie parametrów chemicznych (wymienionych w zał. 2 do rozporządzenia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi) dopuszczalne jest, aby przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne występowały do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej o wydanie zgody na czasowe odstępstwo w tym zakresie. W trakcie trwania 2014 r. wydano jedną zgodę na odstępstwo (I odstępstwo). Ponadto obowiązywały jeszcze trzy odstępstwa wydane w latach poprzednich, z których jedno zostało zakończone w 2014 r. Nieodpowiednią jakość wody w zakresie parametrów chemicznych dostarczały łącznie cztery wodociągi publiczne o prod. poniżej 100 m 3 /d. Trzy ze względu na przekroczenia dopuszczalnej wartości azotanów oraz jeden ze względu na przekroczenie boru, są to: wodociąg Dobropole w pow. kamieńskim; wodociąg Stara Dziedzina w pow. myśliborskim; wodociąg Śniatowo w pow. kamieńskim; wodociąg Morzyca w pow. stargardzkim. Tabela 49 Odstępstwa od wymaganej jakości wody do spożycia obowiązujące na terenie woj. zachodniopomorskiego w trakcie 2014 r. Lp Powiat kamieński myślib orski wodociąg Prod. (m 3 /d) Liczba ludności Dobropole 14, Śniatowo 13, Stara Dziedzina 22, Numer i data wydania zgody PS-N-HK /12 z dnia r. I odstępstwo PS-N-HK /13 z dnia r. I odstępstwo PPIS-N-HK/600-10/11 z dnia r. I odstępstwo; max. wartość mg/l 120 Termin odstępstwa r./zakończono r. parametr azotany 2, r. bor r. azotany 74

75 NHK z dnia r. II odstępstwo r. 3. stargardzki Morzyca 40,00 18 NHK /1060/54/14 z dnia I odstępstwo r. azotany Właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni na wniosek przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych wydali zgody na odstępstwo, bowiem dostarczanie wody o jakości zgodnej z normą nie mogło być zrealizowane niezwłocznie za pomocą żadnych innych środków Ocena zaopatrzenia ludności w wodę Oceny przydatności wody do spożycia dokonywali właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni w oparciu o sprawozdania z badań przeprowadzanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jak i sprawozdania z badań prowadzonych w ramach kontroli wewnętrznej przez podmioty zajmujące się produkcją i dystrybucją wody. W 2014 r. nie odnotowano, podobnie jak w latach ubiegłych, chorób i zatruć związanych ze spożyciem wody. W woj. zachodniopomorskim ok. 97 % ludności ( mieszkańców) zaopatrywanych było w wodę do spożycia dostarczaną z sieci wodociągowej, w tym mieszkańców województwa korzystało z wody dostarczanej przez inne podmioty nieprowadzące zbiorowego zaopatrzenia w wodę. Pozostali mieszkańcy województwa korzystają z wody czerpanej z własnych urządzeń wodociągowych, np. studni przydomowych. W roku sprawozdawczym 908 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia na terenie woj. zachodniopomorskiego zarządzanych było przez 107 przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych. Najwięcej przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych prowadzi działalność na terenie powiatów: koszalińskiego (13), stargardzkiego (11), świdwińskiego (11), gryfińskiego (10), kamieńskiego (9), choszczeńskiego (9), natomiast w powiecie białogardzkim, kołobrzeskim oraz m. Świnoujście zbiorowe zaopatrzenie w wodę realizowane jest przez tylko jedno przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne na terenie danego powiatu. W woj. zachodniopomorskim wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o największej produkcji tj. powyżej m 3 /d dostarczające wodę, której jakość najrzadziej podlega kwestionowaniu zaopatrują tylko ok. 31,55 % ludności, co jest porównywalne do sytuacji w roku ubiegłym (30,54 %). Natomiast wodociągi o mniejszej produkcji dobowej, w których częściej występują przypadki dostarczania wody o niestabilnych parametrach fizykochemicznych i mikrobiologicznych zaopatrują większość mieszkańców województwa (68,4 %). Zaopatrzenie mieszkańców woj. zachodniopomorskiego w 2014 r. z uwzględnieniem liczby wodociągów oraz dobowej produkcji wody przedstawia ryc.7. Ryc. 7 Dobowa produkcja wody przez wodociągi (m 3 /d), a liczba zaopatrywanej ludności (tys.; %) w 2014 r. 75

76 Mk mieszkańcy Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia W woj. zachodniopomorskim 99 % ujęć wykorzystywanych do zbiorowego zaopatrzenia w wodę do spożycia stanowią ujęcia wody podziemnej (głębinowe), które charakteryzują się podwyższoną zawartością żelaza, manganu oraz mętności. Ponadto odnotowano podwyższoną zawartość chlorków na terenie pow. kamieńskiego i gryfickiego oraz sodu terenie pow. kamieńskiego. Podstawowym sposobem uzdatniania wody, stosowanym na terenie woj. zachodniopomorskiego jest zatem odżelazianie oraz odmanganianie. W takcie trwania roku sprawozdawczego wodę o niestabilnych parametrach fizykochemicznych oraz zanieczyszczoną mikrobiologicznie dostarczały łącznie 263 wodociągi (26 % - spośród 1002 zewidencjonowanych), więcej niż w 2013 r. (20 % - spośród 1020 zewidencjonowanych). Nakazy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawane w wyniku sprawowanego monitoringu oraz prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne działania naprawcze przyczyniały się do eliminacji przyczyn niewłaściwej jakości wody. Na dzień r. w woj. zachodniopomorskim wodę z przekroczeniami parametrów produkowało jeszcze 68 wodociągów. Analiza sytuacji z lat ubiegłych pozwala stwierdzić, że jakość wody ulega poprawie w stosunku do sytuacji na koniec okresu sprawozdawczego. Na koniec 2014 roku niewłaściwą jakość wody produkowało 68 wodociągów. Należy uznać, że systematyczny nadzór nad jakością wody pozwala, aby na bieżąco eliminować przyczyny jej pogorszenia, co przedstawia ryc.8. Ryc. 8 Liczba wodociągów z niewłaściwą jakością wody na koniec roku sprawozdawczego w latach

77 Istnieje zależność pomiędzy liczbą przekroczeń norm jakości wody, a dobową produkcją wodociągów. Najwięcej przekroczeń odnotowano w grupie wodociągów o produkcji poniżej 100 m 3 /d. Największa liczba wodociągów z tej grupy produkujących wodę o kwestionowanej jakości znajdowała się w powiatach: gryfińskim (34), stargardzkim (32), goleniowskim (18), pyrzyckim (18) oraz gryfickim (15). Wodociągi o produkcji poniżej 100 m 3 /d w 2014 r. stanowiły 67 % wszystkich wodociągów na terenie woj. zachodniopomorskiego. Ich udział w zaopatrzeniu na terenie woj. zachodniopomorskiego ulega stopniowemu zmniejszeniu ponieważ w 2010 r. stanowiły 77%, w 2011 r. 76%, 2012 r. 72%, natomiast w 2013 r. - 75% wszystkich wodociągów. Wodociągi o najniższej produkcji dobowej są stopniowo wyłączane z użytkowania w efekcie tego procesu następuje zwiększenie obszaru zaopatrzenia przez wodociągi o większej dobowej produkcji wody, które dostarczają wodę lepszej jakości. Przyczyną kwestionowania jakości wody przeważnie był brak właściwego procesu jej uzdatniania, jak również niewłaściwy stan sanitarny wyeksploatowanej sieci wodociągowej. Nie bez znaczenia może być również spadek prędkości przepływu wody w rurociągach wynikający ze zmniejszenia jej zużycia przez odbiorców, w stosunku do stanu z lat ubiegłych, co może przyczyniać się do powstawania osadów w rurach dystrybucyjnych. Podobnie jak w latach ubiegłych najczęściej stwierdzano okresowe przekroczenia parametrów: żelaza, manganu, jonu amonowego oraz podwyższoną mętność. Związki te nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów. Pomimo, że ich znaczenie jest drugorzędne, są one jednak uciążliwe, gdyż pogarszają organoleptyczną jakość wody i powinny być usunięte w procesach uzdatniania przed podaniem wody do sieci wodociągowej. W takcie trwania roku sprawozdawczego ogółem na terenie woj. zachodniopomorskiego odnotowano 53 zgłoszenia (interwencje) odnośnie jakości wody do spożycia tj. podobnie jak w roku ubiegłym. Konsumenci najczęściej kwestionowali zapach, barwę, smak bądź obecność osadu w wodzie do spożycia. Najwięcej zgłoszeń w sprawie nieakceptowanej jakości wody zarejestrowano w powiatach: gryfińskim (10), choszczeńskim (7) oraz koszalińskim (6). Nie zarejestrowano żadnych interwencji w sprawie jakości wody w powiatach: białogardzkim, drawskim, sławieńskim, m. Szczecin oraz m. Świnoujście. 77

78 W przypadku ww. zgłoszeń właściwi państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni przeprowadzali badanie próbek wody, w wyniku czego w 20 (38 %) przypadkach potwierdzono zasadność wniesionych zgłoszeń w sprawie złej jakości wody do spożycia Ważniejsze modernizacje oraz rozbudowa sieci wodociągowej Podobnie jak w roku ubiegłym w trakcie 2014 r. kontynuowano działania modernizujące stacje uzdatniania, wprowadzano nowe technologie, budowano nowe stacje uzdatniania oraz zwiększano strefy zaopatrzenia większych wodociągów poprzez likwidację małych wodociągów dostarczających wodę o zmiennej jakości. w pow. choszczeńskim przeprowadzono modernizację stacji uzdatniania i sieci wodociągowej w miejscowości Suliszewo gm. Choszczno. Nowopowstałe urządzenie wodociągowe zasila w wodę mieszkańców miejscowości: Suliszewo, Kołki, Krzowiec, Rzeczki i Rzecko, w pow. gryfickim prowadzono modernizację stacji uzdatniania wody w miejscowościach Gołańcz Pomorska oraz Kłodkowo. W Gryficach przeprowadzono przebudowę odcinków i elementów sieci wodociągowej o długości ok. 749 mb. Oddano do użytku nową sieć wodociągową w miejscowościach: Trzebiatów (597,5 mb), Gryfice (430 mb), w Rzęskowo (662 mb), Sokołów (25 mb) w pow. kamieńskim wybudowano nową stację uzdatniania wody ujęcia Strzeżewo, o wydajności 300 m 3 /h wraz z systemem odzysku wód popłucznych. Wybudowano nową sieć wodociągową między miejscowościami Rybice - Sulikowo, rozbudowano wodociąg w miejscowościach Redliny i Chomino oraz przeprowadzono modernizację i kapitalny remont odcinków wodociągu ujęć Kamień Pomorski, Jarszewo, Benice, w pow. myśliborskim oddano do użytkowania nową stację uzdatniania Krzynka, zlikwidowano stację uzdatniania wodociągu Płonno oraz przeprowadzono remont sieci wodociągowej Cychry. w pow. pyrzyckim na wodociągu Przelewice przeprowadzono rozbudowę sieci wodociągowej o długości 300 mb; w pow. sławieńskim zmodernizowano stacje uzdatniania wody w miejscowościach Jarosławiec oraz Gwiazdowo; w pow. świdwińskim wyłączono ujęcie w Bełtnie, wybudowano nową sieć wodociągową i podłączono miejscowość do wodociągu Rusinowo. W ramach inwestycji gminnych wybudowano sieć wodociągową dla kolonii Słonowice i Pęczerzyno, miejscowości Ogrodno Ogartowo- Połczyn Zdrój i Przyrowo oraz wyłączono wodociąg Pęczerzyno a miejscowość podłączono do wodociągu w Słonowicach, w m. Świnoujście na Stacji Uzdatniania Wody Granica wykonano większość zaplanowanych prac modernizacyjnych tj.: zostały ustawione nowe zbiorniki filtracyjne ze złożem chalcedonitowym, wykonano nowe instalacje technologiczne oraz armaturę, włączono do eksploatacji nowy zestaw hydroforowy tłoczący wodę uzdatnioną na zbiorniki retencyjne i nową pompę do płukania filtrów oraz wykonane zostały wszystkie prace budowlane w zakresie hali głównej. Trwają działania mające na celu uzyskanie właściwego wyniku mikrobiologicznego wody po złożach filtracyjnych Awarie W roku sprawozdawczym nie wystąpiły intensywne zdarzenia atmosferyczne prowadzące do braków w dostawie wody. Przerwy w dostawie wody zdarzały się sporadycznie i były krótkotrwałe. Spowodowane były m.in. remontami, awariami sieci wodociągowej, krótkotrwałymi wyłączeniami prądu, awariami stacji uzdatniania wody, 78

79 usuwaniem przecieków na sieci oraz dezynfekcją sieci. W przypadku braku lub niedoboru wody w czasie awarii sieci wodociągowej woda dostarczana była beczkowozami, bądź też ludność korzystała z wody w opakowaniach jednostkowych. Awarie usuwane były niezwłocznie, w możliwie krótkim czasie. Ponadto przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne informowały właściwych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych o zamiarze odcięcia dostawy wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego oraz o miejscach i sposobie udostępniania zastępczych punktów poboru wody, zgodnie z wymaganiem art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. Nr 123 z 2006 r., poz. 858 z późn. zm.). III. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE ZAPOBIEGAWCZEGO NADZÓRU SANITARNEGO Państwowa Inspekcja Sanitarna w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego dokonuje analizy projektowanych działań planistycznych, inwestycyjnych odnoszących się do obszarów gmin, powiatów, województwa zachodniopomorskiego, rozwiązań techniczno-budowlanych obiektów i infrastruktury oraz technologicznych procesów, pod kątem wpływu na zdrowie i życie ludzi. Sprawowanie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego ma na celu zapewnienie na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powstawały zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Analiza projektowanych rozwiązań w szczególności przeprowadzana jest w aspekcie oceny ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe. Analizą objęte były miejsca przebywania i zamieszkania ludzi, a także miejsca pracy, nauki, wychowania, sportu, rekreacji, wypoczynku, obsługi pasażerskiej, działalności leczniczej. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2014 roku zajmowały stanowiska pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych m.in. w sprawie: projektów, programów i strategii oraz innych dokumentów odnoszących się do terenów gmin i województwa zachodniopomorskiego, planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na etapie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, dokumentacji projektowych inwestycji, w szczególności projektów budowlanych, zgód, opinii i uzgodnień wynikających z przepisów prawnych, obiektów budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania przez właściwy organ, nowych procesów technologicznych, np. technologii uzdatniania wody. Dokonywana ocena pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyła takich przedsięwzięć inwestycyjnych, jak: obiekty handlowe, przemysłowe, usługowe, obiekty turystyczne, hotelarskie, obiekty wychowania i nauczania (szkoły, przedszkola), obiekty ochrony zdrowia (obiekty, w których prowadzona jest działalność lecznicza, apteki itp.), miejsca obsługi pasażerów; linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej, drogi, instalacje energii odnawialnej, np. elektrownie wiatrowe, stacje paliw, fermy zwierzęce. 79

80 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni woj. zachodniopomorskiego, działając w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dokonywali: uzgodnień dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów strategicznych tj. projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, innych planów i dokumentów np. koncepcji, planów, programów i strategii opracowanych dla gmin, województwa zachodniopomorskiego, uzgodnień dotyczących odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla dokumentów wymienionych w odnośniku 1, oceny projektów dokumentów wraz z prognozami oddziaływania na środowisku, wymienionych w odnośniku 1. W postępowaniu dotyczącym oceny oddziaływania przedsięwzięć kwalifikowanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko pion Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego woj. zachodniopomorskiego zajmował stanowiska: w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, inne, w ramach przeprowadzanych ponownych ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. Pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych opiniowane były również (innym trybem) projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy - w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W procesie inwestycyjnym, na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych woj. zachodniopomorskiego uzgadniali dokumentację projektową inwestycji. Rzeczoznawcy do spraw sanitarnohigienicznych, działając na podstawie uprawnień nadanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego, dokonywali uzgodnień dokumentacji projektowej w imieniu państwowego inspektora sanitarnego. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni woj. zachodniopomorskiego zajmowali również stanowiska w formie zgód, uzgodnień i opinii, dotyczące w szczególności: spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, opiniowania projektów osłon stałych i wentylacji w gabinetach wyposażonych w aparaty rentgenowskie, uzgodnienia wskazań ekspertyz technicznych w zakresie przyjętych rozwiązań zamiennych w związku z niespełnieniem wymagań w przepisach dotyczących warunków technicznych obiektów budowlanych, odstępstw od przepisów prawa m.in. w zakresie warunków technicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach, usytuowania urządzeń w budynkach i na terenie działki budowlanej. 80

81 Stanowiska w zakresie odstępstw od przepisów dotyczyły m.in. takich zagadnień jak: obniżenie wysokości pomieszczeń, zagłębienie poniżej poziomu terenu oraz oświetlenie wyłącznie światłem sztucznym pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi. Stanowiska te odnosiły się również do recyrkulacji powietrza w salach operacyjnych, usytuowania wyrzutni powietrza instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, a także odległości zlokalizowania zbiorników na nieczystości ciekłe, miejsc na kontenery na odpady stałe od okien i drzwi budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi oraz od granicy z sąsiednią działką. Działania podejmowane w ramach sprawowanego Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego uwzględniały konieczność zapewnienia ludziom zdrowych warunków życia w miejscu ich zamieszkania i pobytu, i były skierowane na: oddzielanie obszarów przeznaczonych na zabudowę mieszkaniową od obszarów przemysłowych, tras komunikacyjnych itp. w celu ograniczenia niekorzystnego oddziaływania na mieszkańców; zapewnienie właściwej gospodarki wodno-ściekowej, w tym zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia o odpowiedniej jakości; zabezpieczenie ludzi przed uciążliwością związaną z hałasem (miejska komunikacja, zakłady usługowe, przemysłowe, lotniska, itp.) poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych, takich jak np. ekrany akustyczne; ochronę ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym poprzez zastosowanie np. odpowiednich osłon i innych rozwiązań zabezpieczających; zagwarantowanie odpowiednich pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych warunków pobytu ludzi w budynkach, w odniesieniu do funkcji pomieszczeń, poprzez zapewnienie w nich m.in. właściwego oświetlenia, wysokości, kubatury, jakości środowiska wewnętrznego (w tym: wielkości wymiany powietrza, jego czystości, temperatury, wilgotności), a także bezpiecznych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych. W województwie zachodniopomorskim w roku 2014 organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego wydały około 4495 stanowisk (w 2013 r. - około 4330 stanowisk), w tym: około 288 uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów (w 2013 r. - około 246); ponad 230 opinii dotyczących projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (w 2013 r. - około 215); około 673 opinii w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (w 2013 r. - około 917); ponad 370 zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych (w 2013 r. - około 415); ponad 530 opinii dotyczących spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (w 2013 r. - około 60); około 1127 stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, w tym 1 sprzeciw wobec dopuszczenia do użytkowania (w 2013 r. - około 1464, w tym 0 sprzeciwów); 1272 innych spraw; 81

82 Najważniejszą inwestycją dopuszczoną do użytkowania w roku 2014 pod względem sanitarno-zdrowotnym na terenie woj. zachodniopomorskiego był budynek nowej Filharmonii w Szczecinie. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej dokonały około 390 uzgodnień dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych (w 2013 r. - ponad 400). Liczba uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych w 2014 r. przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych wyniosła 1840 (w 2013 r ). W 2014 roku ogółem dokonano około 2230 uzgodnień projektów inwestycji, w tym około 80 % wszystkich projektów zostało uzgodnionych przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych (Ryc. 9). Ryc. 9. Struktura uzgodnień dokumentacji projektowej w 2014 roku. Liczba kontroli oraz wizji lokalnych obiektów i terenów objętych przedmiotem Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2014 r., to około 1700 (w 2013 r. - około 1994). Podsumowanie Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny sprawowany przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizuje ustawowe obowiązki i zadania w zakresie ochrony zdrowia publicznego, w szczególności poprzez: opiniowanie lub uzgadnianie pod względem higienicznym i zdrowotnym projektów planów zagospodarowania i innych dokumentów strategicznych m.in. w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, opiniowanie przedsięwzięć w ramach oceny oddziaływania na środowisko, uzgadnianie dokumentacji projektowych inwestycji, wydawanie zgód, uzgodnień i opinii dotyczących odstępstw od przepisów prawa, w tym określających warunki techniczne oraz warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, 82

83 zajmowanie stanowisk w sprawie obiektów budowlanych przekazywanych do użytkowania. Stanowiska organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego zajmowane są wyłącznie na wniosek zainteresowanych podmiotów lub w związku z wystąpieniami organów prowadzących postępowanie główne i dotyczą planowanych inwestycji lub zagospodarowania terenu. Ocena projektowanych rozwiązań skupia się w szczególności na ocenie ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka w miejscu jego zamieszkania i przebywania. Działalność Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego jest ściśle związana z liczbą przedsięwzięć planowanych do realizacji w województwie zachodniopomorskim. W 2014 roku ogólna liczba stanowisk zajętych w ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego kształtowała się na poziomie ponad 6720 i była większa o ok. 100 od liczby stanowisk zajętych w 2013 roku. Wzrosła, o około 17 % liczba uzgodnień i opinii w ramach postępowania w sprawie strategicznych ocen oddziaływania na środowisko projektowanych dokumentów; oraz liczba opinii dotyczących projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego o około 7,5 %. Spadek liczby wydawanych stanowisk dotyczył spraw: o około 26 % - opinii w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; o około 2 % - uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych w 2014 r. przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych; i o około 4 % - uzgodnień dokumentacji projektowej dokonanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; o około 10 % - zgód, uzgodnień i opinii wymaganych przepisami prawa materialnego m.in. dotyczących zastosowania rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych; o około 23 % - stanowisk w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych; Dominującą pozycję w całości załatwionych spraw zajmowały uzgodnienia dokumentacji projektowej obiektów budowlanych - około 34 % oraz stanowiska wydane w ramach uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektu budowlanego - około 17 %; dalej opinie wydawane w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - około 10 %, oraz opinie dotyczące spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą - około 8 %. Strukturę tematyczną stanowisk zajmowanych w ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego przedstawiono na Ryc.10. Ryc. 10. Struktura tematyczna stanowisk zajmowanych w ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w 2014 roku. 83

84 Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawując Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny odgrywa znaczącą rolę w ochronie zdrowia publicznego poprzez kreowanie polityki prewencyjnego ograniczania bądź eliminowania wystąpienia ryzyka narażenia ludności na czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia człowieka: na etapie projektów strategii, planów i programów i innych dokumentów strategicznych opracowywanych dla terenu województwa zachodniopomorskiego; inspirując działania lokalnych organów administracji samorządowej m.in. w zakresie zachowania klimatu akustycznego bezpiecznego dla zdrowia obywateli, ochroną ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym, uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, zapewnienia terenów dla rekreacji i wypoczynku, wymagając przy uzgadnianiu planów zagospodarowania przestrzennego odpowiedniego, z punktu widzenia ochrony zdrowia, zagospodarowania terenów; wypowiadając się w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; poprzez ocenianie dokumentacji projektowej obiektów budowlanych i inwestycji infrastrukturalnych i wymaganie od inwestorów już na etapie planowania inwestycji spełnienia właściwych warunków sanitarnohigienicznych, w tym mających wpływ na środowisko wewnętrzne pomieszczeń przeznaczonych na pobyt 84

85 ludzi w obiektach przeznaczonych do użytku ludności, produkcji spożywczej, działalności i usług dla ludności. IV. STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK 4. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej 4.1. Informacje ogólne W 2014 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem obiektów użyteczności publicznej. Kontrole stanu sanitarnego przeprowadzono w z nich tj. 65,4% tj.: ustępów publicznych skontrolowano 210, co stanowi 87,9 %, - 58 ustępów ogólnodostępnych skontrolowano 37, co stanowi 98,3 %, pływalni skontrolowano 152, co stanowi 67,26 %, - 43 domy pomocy społecznej będące pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowano 38, co stanowi 88,4 %, - 31 innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej skontrolowano 18, co stanowi 58,1 %, - 9 placówek zapewniających całodobową opiekę skontrolowano 8, co stanowi 88,9%, - 22 noclegownie i domy dla bezdomnych skontrolowano 20, co stanowi 90,9 %, obiekty hotelarskie skontrolowano 188, co stanowi 69,85 %, inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie skontrolowano 764, co stanowi 46,2 %, zakładów fryzjerskich skontrolowano 791, co stanowi 65,6 %, zakłady kosmetyczne skontrolowano 392, co stanowi 66,3 %, - 24 zakłady tatuażu skontrolowano 17, co stanowi 70,8 %, zakładów odnowy biologicznej skontrolowano 190, co stanowi 62,1 %, inne zakłady, w których są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej i tatuażu skontrolowano 381, co stanowi 67,7%, - 14 dworców autobusowych skontrolowano 13, co stanowi 92,9 %, - 97 dworców i stacji kolejowych skontrolowano 57, co stanowi 58,8 %, - 12 przystani jednostek pływających rekreacyjnych i sportowych skontrolowano 9, co stanowi 75 %, terenów rekreacyjnych będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowano 1 162, co stanowi 66,4 %, cmentarze skontrolowano 268, co stanowi 54,3 %, - 50 domów przedpogrzebowych skontrolowano 41, co stanowi 82 %, - 16 zakładów karnych i aresztów śledczych skontrolowano 11, co stanowi 68,8 %, innych obiektów użyteczności publicznej skontrolowano 2 683, co stanowi 72,3 %, w tym: apteki spośród 583 będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowano 366, co stanowi 62,8 %, pralnie 57 w ewidencji, skontrolowano 41, co stanowi 71,9 %, magle 18 w ewidencji, wszystkie skontrolowano, domy kultury 73 w ewidencji, skontrolowano 61, co stanowi 83,6 %, kina 22 w ewidencji, skontrolowano 17, co stanowi 77,3 %, teatry 8 w ewidencji, skontrolowano 6, co stanowi 75 %, 85

86 biblioteki 16 w ewidencji, skontrolowano 3, co stanowi 18,8 %, muzea 17 w ewidencji, skontrolowano 11, co stanowi 64,7 %, inne obiekty kultury 59 w ewidencji, skontrolowano 20, co stanowi 33,9 %, stadiony 59 w ewidencji, skontrolowano 48, co stanowi 81,4 %, hale sortowe 44 w ewidencji, skontrolowano 31, co stanowi 70,5 %, boiska 83 w ewidencji, skontrolowano 50, co stanowi 60,2 %, lodowiska 4 w ewidencji, skontrolowano 3, co stanowi 75 %, inne obiekty sportowe 35 w ewidencji, skontrolowano 29, co stanowi 82,9 %, zakłady pogrzebowe 79 w ewidencji, skontrolowano 69, co stanowi 87,3 %, parkingi miejskie 81 w ewidencji, skontrolowano 63, co stanowi 77,7 %, parkingi leśne i miejsca postojowe 67 w ewidencji, skontrolowano 46, co stanowi 68,7%, stacje paliw 208 w ewidencji, skontrolowano 144, co stanowi 69,2 %, punkty zbiórki odpadów problemowych 11 w ewidencji, skontrolowano 7, co stanowi 63,6 %, punkt zlewny ścieków 1 w ewidencji i 1 skontrolowano, przystanki autobusowe w ewidencji, skontrolowano 1 284, co stanowi 73,7 %, przystanki tramwajowe 250 w ewidencji, wszystkie skontrolowano, hale targowe, targowiska 56 w ewidencji, skontrolowano 41, co stanowi 73,2 %, inne 139 w ewidencji, skontrolowano 74 co stanowi 53,2 % Stan sanitarny wybranych obiektów Ustępy publiczne W 2014 r. nadzorem sanitarnym objętych było 239 ustępów publicznych, w tym 105 stałych i 134 tymczasowe. Jeden z ustępów stałych jest nieskanalizowany, natomiast spośród tymczasowych Ustęp publiczny stały nieskanalizowany funkcjonuje w sezonie letnim, wyposażony jest w zbiornik bezodpływowy. W okresie sprawozdawczym przeprowadzono 386 kontroli w 210 skontrolowanych obiektach. Czynności kontrolne wykazały, że stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości skontrolowanych obiektów był zachowany. Ustępy publiczne wyposażone były w dostateczną ilość środków czystościowych, dezynfekcyjnych i higienicznych. Na koniec 2014 r. zły stan higieniczno sanitarny i techniczny występował w 2 obiektach tj. 0,9 % obiektów skontrolowanych. Stwierdzane nieprawidłowości dot.: braku dostępu do bieżącej ciepłej wody, braku dostępu do środków przeznaczonych do higienicznego mycia i suszenia rąk, niesprawnej armatury sanitarnej tj. braku możliwości spłukiwania pisuarów bieżącą wodą, powierzchni podłogowej trwale zabrudzonej, z zastoinami wody powstałymi na skutek nieszczelności umywalki, braku środków do zapewnienia czystości i dezynfekcji sanitariatów, braku wydzielonego miejsca do przechowywania sprzętu porządkowego oraz środków czystości, braku czystości i porządku na terenie przyległym do obiektu. 86

87 W związku ze stwierdzonymi uchybieniami na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego w przedmiotowych obiektach wydano 6 decyzji administracyjnych, w tym 4 decyzje zmieniające termin realizacji nałożonych obowiązków, wyegzekwowano w przypadku 5 decyzji z lat ubiegłych. Ponadto, wydano 20 decyzji-rachunków na łączną kwotę 527,69 zł. Winnych zaniedbań ukarano 6 grzywnami w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 900 zł. Ponadto, wystosowano 4 upomnienia. Nadal mankamentem jest zbyt mała liczba ustępów publicznych w miejscach często uczęszczanych przez turystów. Niewiele też przybywa ustępów nowych o wysokim standardzie, przystosowanych na potrzeby osób niepełnosprawnych Ustępy ogólnodostępne W 2014 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. zachodniopomorskiego objęła nadzorem 58 ustępów ogólnodostępnych, z których skontrolowano 37, przeprowadzając w nich 57 kontroli sanitarnych. Przeprowadzone czynności kontrolne wykazały prawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości skontrolowanych obiektów. Wyposażenie ustępów uzależnione było od ich standardu. Obiekty wyposażone były w dostateczną ilość środków czystościowych, dezynfekcyjnych i higienicznych. Dezynfekcja urządzeń sanitarnych odbywała się na bieżąco, z właściwą częstotliwością. Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 2 decyzje administracyjne, które wyegzekwowano jeszcze w 2014 r. Wydano również 4 decyzje- rachunki na łączną kwotę 197,00 zł. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. wszystkie ustępy ogólnodostępne utrzymane były w dobrym stanie higieniczno-sanitarnym i technicznym Domy pomocy społecznej, inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz placówki zapewniające całodobową opiekę W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się: 43 domy pomocy społecznej, z których skontrolowano 38, 31 innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, skontrolowano 18 z nich, 9 placówek zapewniających całodobową opiekę, skontrolowano 8. Ogółem skontrolowano 64 przedmiotowe obiekty, przeprowadzając łącznie 88 kontroli sanitarnych. W trakcie przeprowadzanych czynności kontrolnych oceniano szczególnie: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higienicznosanitarnych i gospodarczych, ciągów komunikacyjnych, stan higieniczno sanitarny i techniczny wyposażenia pomieszczeń, z których korzystają mieszkańcy, zaopatrzenie obiektu w wodę do spożycia, postępowanie z odpadami medycznymi, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowogospodarczych oraz dbałość o czystość wokół przyległego terenu. Obiekty w ramach standaryzacji systematycznie podnoszą poziom świadczonych usług. Przeprowadzone kontrole wykazały prawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny większości obiektów. Stwierdzane nieprawidłowości dot.: 87

88 ściany i sufity pomieszczeń z ubytkami farby i tynku oraz śladami wilgoci, powierzchnie podłogowe z ubytkami wykładziny, pęknięciami lub ubytkami terrakoty, stolarka drzwiowa uszkodzona, z ubytkami farby, grzejniki c.o. z ubytkami farby, miejscami skorodowane, baterie umywalkowe ze śladami korozji. W związku z niespełnieniem wymagań higieniczno-sanitarnych i technicznych określonych w obowiązujących aktach prawnych wydano 10 decyzji administracyjnych, w których nałożono obowiązki doprowadzenia obiektów do stanu zgodnego z wymaganiami sanitarnymi oraz 5 decyzji zmieniających termin realizacji obowiązków. Ponadto wydano 10 decyzji-rachunków na łączną kwotę zł. Winnego zaniedbań ukarano 1 grzywną w drodze mandatu karnego na kwotę 500 zł. Ponadto, wystosowano 2 upomnienia. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. 10 domów pomocy społecznej posiadało nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny Noclegownie i domy dla bezdomnych W 2014 r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się: 11 noclegowni, 11 domów dla bezdomnych, z których skontrolowano 20 obiektów, przeprowadzając w nich łącznie 29 kontroli sanitarnych. Prowadzone czynności kontrolne wykazały nieprawidłowy stan techniczny ścian i sufitów w pomieszczeniach dwóch noclegowni oraz w pomieszczeniach domu dla bezdomnych tj.: w pokojach, w magazynie bielizny czystej, w izolatce oraz w magazynie środków czystości i sprzętu porządkowego powierzchnie ścian z ubytkami farby i tynku oraz ciemnymi plamami, w ogólnodostępnych pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych ubytki fugi oraz wypełnień silikonowych. Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 3 decyzje administracyjne oraz 3 decyzje zmieniające termin realizacji obowiązków, w 2014 r. wyegzekwowano obowiązki 2 z nich. Ponadto, wydano 3 decyzje-rachunki na łączną kwotę 297,15 zł. Winnych zaniedbań ukarano 2 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę 700 zł. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. w jednej noclegowni występował nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny Obiekty hotelarskie i inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się obiekty hotelarskie oraz inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie, w tym: 114 hoteli, 9 moteli, 42 pensjonaty, 88

89 16 kempingów, 3 domy wycieczkowe, 86 schronisk, pól biwakowych, ośrodków wczasowych, 160 gospodarstw agroturystycznych, 327 innych obiektów m. in. kwater turystycznych, pokoi hotelowych, pokoi gościnnych, pokoi noclegowych, apartamentów, ośrodków szkoleniowo wypoczynkowych, ośrodków żeglarskich, ośrodków jeździeckich etc.). Skontrolowano 952 obiekty, przeprowadzając w nich łącznie kontroli. W trakcie czynności kontrolnych przeprowadzanych w przedmiotowych obiektach oceniano szczególnie: stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych, ciągów komunikacyjnych wraz z wyposażeniem, zaopatrzenie w wodę do spożycia, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych oraz dbałość o czystość na przyległym terenie. Na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie wydano 81 decyzji administracyjnych, w tym 19 decyzji zmieniających termin realizacji nakazów. W 2014 r. wyegzekwowano obowiązki 54 decyzji administracyjnych, w tym 37 decyzji wydanych w latach ubiegłych. Ponadto, wydano 124 decyzje-rachunki na łączną kwotę ,84 zł. Winnych zaniedbań ukarano 43 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę zł. Ponadto, wystosowano 11 upomnień. Stan higieniczno sanitarny i techniczny obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, zwłaszcza w pasie wybrzeża, w ostatnich latach uległ znacznej poprawie. Następuje sukcesywny wzrost standardów wyposażenia oraz świadczonych usług. Obiekty wyeksploatowane i niemodernizowane zawieszają działalność bądź są likwidowane. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. w 54 przedmiotowych obiektach występował niewłaściwy stan higieniczno-sanitarny i techniczny. Nieprawidłowości dot.: na kempingu w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych oraz na świetlicy ściany i sufity z ubytkami farby i tynku oraz śladami wilgoci, w innych obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie brak czystości i porządku w pokojach mieszkalnych, wykładzina PCV miejscami wytarta, zniszczona, popękana i wywinięta, trudna do utrzymania w czystości, przy połączeniu ścian i podłóg wykładzina zadarta, pomieszczenia wyposażone w wyeksploatowane wyposażenie tj. fotele ze zniszczonymi siedziskami, regały zniszczone, powierzchnie podłogowe z dużą ilością piachu, zabrudzone kosze na odpady komunalne, w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych powierzchnia podłogowa z ubytkami, niestabilnymi płytkami, z trwale zbrudzonymi fugami, drzwi do kabiny prysznicowej uszkodzone, silikony przy umywalkach i natryskach z miejscowymi czarnymi wykwitami, skorodowane uchwyty umywalek, w magazynie bielizny czystej brak czystości i porządku, sufity i ściany zawilgocone, ze spulchnieniami, ubytkami farby i tynku, trwale zabrudzone, zakurzone, wykładzina PCV wytarta, przed wejściem do 89

90 magazynu bielizny czystej, nagromadzone zbędne przedmioty, w ciągach komunikacyjnych i holach powierzchnie podłogowe z ubytkami, brak wydzielonego miejsca do gromadzenia bielizny brudnej oraz do przechowywania sprzętu porządkowego i środków czystości, pomieszczenie udostępnione jako sala zabaw i telewizyjna jest jednocześnie magazynem zasobów hotelowych (tapczanów, kołder, poduszek), brak środków czystości i dezynfekcyjnych, bielizna prana we własnym zakresie, nie jest poddawana dezynfekcji, w pomieszczeniu pralni, powierzchnia podłogowa trwale zabrudzona, powierzchnie ścian z ubytkami farby i tynku, wanna z ubytkami emalii i śladami korozji, w pokojach mieszkalnych brak czystości i porządku, w pomieszczeniach higieniczno sanitarnych deska sedesowa przy zawiasach w miejscu mocowaniu do sedesu zabrudzona, z brązowym osadem, zabrudzona miska sedesowa, w ustępie ogólnodostępnym brak czystości bieżącej tj. zabrudzona podłoga, zabrudzone deski sedesowe i miski sedesowe z czarnym osadem, brudna, z czarnym osadem zewnętrzna powierzchnia umywalki, brak czystości bieżącej w magazynie bielizny czystej tj. brudne, zakurzone podłogi, brudne zakurzone skrzynki, w których przechowywana jest bielizna czysta, brak czystości i porządku w pomieszczeniu przechowywania sprzętu porządkowego i środków czystości, zakurzone cokoły w ciągach komunikacyjnych, w pomieszczeniach higieniczno - sanitarnych przy pokojach mieszkalnych pod prysznicem silikon z czarnymi wykwitami, w gabinecie zabiegów z borowiny zakurzone powłoki malarskie z pajęczynami, w ciągach komunikacyjnych powierzchnie ścian i sufitów z zaciekami, odpryskami farby i tynku, uszkodzoną tapetą, trwale zabrudzone, powierzchnia podłogowa z ubytkami i pęknięciami, z dużą ilością piasku, parapety z odpryskami farby, prowizorycznie zamontowane lampy sufitowe, punkty oświetleniowe bez osłon, w magazynie bielizny czystej składowany zbędny sprzęt (lustra, czajniki, obrazy), w pomieszczeniach mieszkalnych oraz higieniczno sanitarnych wyeksploatowany sprzęt wyposażeniowy, w pomieszczeniach brak skutecznej wentylacji, brak wydzielonego pomieszczenia lub miejsca na składowanie bielizny brudnej, brak prawidłowo urządzonego stanowiska do składowania odpadów stałych, brak wydzielonego i prawidłowo urządzonego miejsca do przetrzymywania sprzętu porządkowego, środków czystości i dezynfekcji, na styku powierzchni podłogowej ze ścianami ubytki silikonu, zniszczone, brakujące sitka odpływowe w brodzikach, stolarka okienna z odpryskami farby, wypaczona i zniszczona, uszkodzone skrzydła drzwi do brodzików, uchwyty umywalek pokryte rdzą, w hotelach w pokojach hotelowych, w magazynie pościeli czystej oraz w pomieszczeniach gospodarczych powierzchnie ścian z ubytkami farby i tynku, ościeżnice drzwiowe uszkodzone, w magazynie pościeli czystej oraz w magazynie pościeli brudnej punkty świetlne bez osłon, w hotelowym pomieszczeniu z łóżkiem do solarium trwale zabrudzona, zakurzona powłoka malarska, brak dokumentu potwierdzającego spektrum działania sterylizatora, brak procedury i dokumentu potwierdzającego poprawność wykonywanych zabiegów, w pokojach mieszkalnych na ścianach, sufitach oraz na elewacji pajęczyny, w pensjonacie w pomieszczeniach mieszkalnych brak czystości i porządku, w holu przy wejściu ściana na wysokości 0,5 m spuchnięta, z łuszczącą sie farbą, przy wejściu do magazynu bielizny czystej betonowa podłoga nierówna, z ubytkami, trudna do utrzymania w czystości, w magazynie bielizny czystej koce, zagłówki do kanap oraz poduszki przechowywane bezpośrednio na podłodze, w pomieszczeniu higieniczno sanitarnym przy pokoju mieszkalnym brodzik trwale zabrudzony, miejscami z ubytkami emalii, ze śladami rdzy, brak prawidłowo urządzonego stanowiska do składowania odpadów stałych, 90

91 na polu biwakowym w pomieszczeniach sanitariatów brak bieżącej ciepłej wody przy umywalkach, ściany trwale zabrudzone przy suficie, z ubytkami farby i tynku, ściany do wysokości około 0,5 m miejscami z szarymi plamami i łuszczącą się farbą, rury miejscowo skorodowane, w pomieszczeniu brodzika podłoga i ściany miejscami z ubytkami kafli i ubytkami fugi, w pomieszczeniu porządkowym ściany miejscami z łuszczącą się farbą, w budynku sanitarnym skrzydła drzwiowe do kabin ustępowych ze spuchnięciem, ściany w kabinach ustępowych do wysokości około 0,5 m miejscami z łuszczącą się farbą Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące łącznie powyższe usługi W 2014 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna objęła nadzorem obiektów, w tym: zakładów fryzjerskich, 591 zakładów kosmetycznych, 24 zakłady tatuażu, 306 zakładów odnowy biologicznej, 563 inne zakłady, w których są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, tatuażu lub odnowy biologicznej. Skontrolowano powyższych zakładów, przeprowadzając kontroli sanitarnych. Stan higieniczno sanitarny i techniczny większości kontrolowanych zakładów nie budził zastrzeżeń. W kontrolowanych obiektach dostępne były środki dezynfekcyjne o wymaganym spektrum działania. Preparaty posiadały na opakowaniach informację w języku polskim, stosowane były zgodnie z informacją techniczną producenta dołączoną do jednostkowych opakowań (przygotowanie roztworu roboczego, czas dezynfekcji). Stosowany sprzęt jednorazowy był sterylny, posiadał aktualne terminy przydatności. Zakłady miały podpisane umowy z firmami specjalistycznymi na odbiór i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. Zakłady, w których wykonywane były zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek miały opracowane i wdrożone procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. w 13 przedmiotowych obiektach występował nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny. Nieprawidłowości dot.: w zakładach kosmetycznych brak bieżącej czystości i porządku, bielizna czysta przechowywana w warunkach mogących powodować jej zanieczyszczenie, ściana przy drzwiach w pomieszczeniu socjalnym z ubytkami farby i tynku, pracownicy pracują bez odzieży ochronnej, brak szaf służących do przechowywania odzieży pracowników, nie zapewniono odpowiednich warunków przechowywania pojemnika na odpady medyczne zgodnie z 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. z 2010 r., Nr 139, poz. 940), nie przedstawiono do wglądu procedury zapewniającej ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi oraz procedur postępowania z odpadami, w zakładach fryzjerskich w ciągach komunikacyjnych, w poczekalniach dla klientów oraz w pomieszczeniu świadczenia usług fryzjerskich powierzchnia ścian i sufitów z ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnia podłogowa z pęknięciami i ubytkami terrakoty, wykładziny, sprzęt będący na wyposażeniu 91

92 pomieszczeń wyeksploatowany, tapicerka foteli fryzjerskich zniszczona, o powierzchni trudnej do utrzymania w czystości, podręczny regał na środki fryzjerskie zniszczony o powierzchni trudnej do utrzymania w czystości, w ciągu komunikacyjnym oraz w salonie świadczenia usług fryzjerskich zakurzone powłoki malarskie, w pomieszczeniu socjalnym w szafie odzieżowej i na niej brak czystości i porządku (wraz z odzieżą przetrzymywane są dokumenty, na szafie przetrzymywane są zbędne rzeczy: opakowania kartonowe, ozdoby świąteczne, przybornik na czyste narzędzia fryzjerskie, szczotki fryzjerskie z resztkami włosów, brak bieżącej dezynfekcji, w zakładzie odnowy biologicznej w gabinecie hydroterapii powierzchnia sufitu z miejscowym zawilgoceniem, z ciemnoszarym nalotem, niesprawna wentylacja mechaniczna, w innych zakładach, w którym są świadczone więcej niż jedna z usług fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej i tatuażu brak środka do dezynfekcji skóry i rąk, brak wdrożonej i stosowanej procedury zapewniającej ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi przy wykonywaniu czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanki ludzkiej, w pakietach sterylizacyjnych nie umieszczano pasków wskaźnikowych potwierdzających zapewnienie parametrów sterylizujących wewnątrz pakietów, w pomieszczeniu solarium i usług kosmetycznych brak wentylacji mechanicznej, powierzchnia sufitu ze śladami wilgoci. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 29 decyzji administracyjnych. W 2014 r. wyegzekwowano obowiązki określone w 21 decyzjach administracyjnych, w tym w 5 decyzjach wydanych przed 2014 r. Ponadto, wydano 79 decyzji-rachunków na łączną kwotę 5 729,59 zł. Winnych zaniedbań ukarano 35 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę zł. Ponadto, wystosowano 2 upomnienia. Wśród pracowników salonów fryzjerskich i wykonujących usługi golenia przeprowadzono badania ankietowe oraz ocenę pomieszczeń służących do wykonywania usług fryzjerskich dotyczących działań związanych z Projektem pn. Edukacja pracowników wybranych zawodów zwiększonego ryzyka transmisji zakażeń krwiopochodnych i ogółu społeczeństwa w zakresie prewencji (HCV, HBV, HIV) realizowanych w ramach Programu pn. Zapobieganie zakażeniom HCV Dworce autobusowe, dworce, stacje i przystanki kolejowe, środki transportu Dworce autobusowe W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 14 dworców autobusowych, z których skontrolowano 13, przeprowadzając w nich łącznie 21 kontroli. Na dwóch dworcach autobusowych stwierdzono nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny ścian i sufitów w poczekalniach tj. powierzchnie ścienne i sufitowe: ze śladami po zalaniu, z ubytkami farby i tynku. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 2 decyzje administracyjne, które wyegzekwowano jeszcze w 2014 r. Ponadto, wydano 2 decyzje-rachunki na łączną kwotę 87,93 zł. Nie nakładano grzywien w drodze mandatu karnego. 92

93 Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. wszystkie dworce autobusowe utrzymane były w dobrym stanie higieniczno-sanitarnym i technicznym Dworce, stacje i przystanki kolejowe W 2014 r. w ewidencji obiektów będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się: 31 dworców kolejowych, 18 stacji kolejowych, 48 przystanków kolejowych, z których skontrolowano 57 obiektów, przeprowadzając łącznie 110 kontroli. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. w przypadku 2 dworców kolejowych występował nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny. Nieprawidłowości dot.: w pomieszczeniu poczekalni dla pasażerów ściany trwale zabrudzone, miejscami z odpryskami farby, trudne do utrzymania w czystości. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego w przedmiotowych obiektach w 2014 r. wydano 11 decyzji administracyjnych, w tym 2 decyzje zmieniające termin realizacji nakazów. Wyegzekwowano obowiązki 7 z nich, w tym jednej z lat ubiegłych. Ponadto, wydano 9 decyzji-rachunków na łączną kwotę 327,37 zł. Winnego zaniedbań ukarano 1 grzywną w drodze mandatu karnego na kwotę 100 zł. Ponadto, wystosowano 1 upomnienie Środki transportu W 2014 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej objęły nadzorem środki transportu, z których skontrolowano 436 z nich, w tym: autobusy komunikacji publicznej 168, autobusy turystyczne 25, tramwaje 23, wagony w pociągach 65, samochody do przewozu chorych 20, samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich 119, samochody do przewozu bielizny 13, inne kontrolowane środki transportu 3 taksówki, przeprowadzając 260 kontroli sanitarnych. Prowadzone kontrole stanu sanitarnego środków transportu wykazały nieprawidłowości w 2 tramwajach, na poprawę ich stanu sanitarnego wydano zalecenia a następnie 2 decyzjerachunki na kwotę 195,5 zł. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. wszystkie środki transportu utrzymane były w dobrym stanie higieniczno-sanitarnym i technicznym Tereny rekreacyjne 93

94 W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się terenów rekreacyjnych, w tym: 810 terenów zabaw dla dzieci, placów zabaw; 727 piaskownic; 3 ogródki jordanowskie; 97 parków, zieleńców; 2 ogrody botaniczne i zoologiczne; 84 plaże, 27 innych obiektów, w tym: przystani wodnych, portów jachtowych, terenów rekreacyjnych nad jeziorami, etc. Skontrolowano z ww. obiektów, przeprowadzając w nich łącznie 891 kontroli. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych stwierdzano nieprawidłowości dot. braku zabezpieczeń piaskownic przed dostępem ptaków i zwierząt, zanieczyszczonego piasku widocznymi stałymi odpadami. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami na poprawę stanu higieniczno sanitarnego i technicznego przedmiotowych obiektów wydano 2 decyzje administracyjne oraz 4 decyzje-rachunki na łączną kwotę 144,00 zł. Nie karano grzywnami w drodze mandatu karnego. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. wszystkie obiekty utrzymane były w dobrym stanie higieniczno-sanitarnym i technicznym Cmentarze i domy przedpogrzebowe W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się 494 cmentarze, w tym 471 komunalnych oraz 23 wyznaniowe. Skontrolowano 268 z nich, prowadząc łącznie 268 kontroli sanitarnych. W trakcie przeprowadzanych czynności kontrolnych cmentarzy oceniano szczególnie: utrzymanie porządku w ich obrębie, postępowanie z odpadami komunalnymi, stan punktów poboru wody oraz stan ogrodzenia. Na koniec okresu sprawozdawczego tj r. nieprawidłowy stan higieniczno sanitarny i techniczny występował na 7 cmentarzach. Nieprawidłowości dot.: uszkodzonego ogrodzenia lub jego braku, w pomieszczeniu przygotowania zwłok do pochówku nierównej, zniszczonej, trudnej do utrzymania w czystości i dezynfekcji powierzchni podłogowej, w sali eksportacyjnej trwale zabrudzonej, nierównej, trudnej do utrzymania w czystości i dezynfekcji 94

95 powierzchni katafalku. Obowiązuje 7 decyzji administracyjnych. Ponadto, wystosowano 1 upomnienie. W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 50 domów przedpogrzebowych, skontrolowano 41 z nich, przeprowadzając łacznie 47 kontroli. Na koniec 2014 r. nieprawidłowości dot. stanu higieniczno-sanitarnego i technicznego pomieszczeń stwierdzono w 3 domach przedpogrzebowych: w pomieszczeniach przechowywania zwłok, chłodni oraz przechowywania sprzętu porządkowego powierzchnia sufitu i ścian trwale zabrudzona, ze śladami wilgoci oraz z ubytkami farby i tynku, solarka okienna zniszczona, nieszczelna z odpryskami farby, urządzenia sanitarne wraz z armaturą silnie wyeksploatowane z zaciekami, miejscowymi ubytkami politury, kratki ściekowe trudne do utrzymania w czystości, w pomieszczeniu kostnicy zniszczona stolarka drzwiowa, w sali ceremonii powierzchnia ścian i sufitów z ubytkami farby i tynku oraz śladami po zalaniu, powierzchnia podłogowa z pęknięciami i ubytkami terrakoty. Wydano 3 decyzje administracyjne oraz 3 decyzje-rachunki na kwotę 146,50 zł. Nie nakładano grzywien w drodze mandatu karnego. W 2014 r. wydano ogółem decyzji zezwalających na przeprowadzenie ekshumacji zwłok i szczątków ludzkich oraz 40 decyzji odmawiających wydania zezwolenia na przeprowadzenie ekshumacji głównie ze względu na: brak możliwości uzyskania zgody na ekshumację wszystkich osób uprawnionych do jej przeprowadzenia, brak porozumienia osób uprawnionych do przeprowadzenia ekshumacji. Od r. do r. przeprowadzono ekshumacji, z czego pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Kontrole polegające na nadzorze nad prawidłowym wykonaniem ekshumacji szczątków ludzkich wykazały, iż ekshumacje przeprowadzane były zgodnie z wydawanymi decyzjami, zgodnie z ustawą z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. 2011r.nr 1128, poz. 687 z późn. zm.), przy zachowaniu warunków sanitarnych, zgodnych z wymogami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153 poz z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz. U. z 2011 r. Nr 75 poz.405) tj.: pracownicy specjalistycznych firm pogrzebowych przeprowadzających czynności ekshumacyjne mieli zapewnioną odzież ochronną jednorazowego użytku (kombinezony, rękawiczki, maseczki), która po zakończonej ekshumacji traktowana była jako odpad niebezpieczny, umieszczana w workach koloru czerwonego i oddawana do utylizacji pojemniki odbierały upoważnione do tego firmy (w specjalistycznych firmach pogrzebowych wydzielano miejsce na pojemniki, do których składowano użytą odzież ochronną jednorazowego użycia, folie, w których przewożono trumny), ziemię wydobywaną z grobu umieszczano na powierzchni zabezpieczonej nieprzepuszczalną, wytrzymałą matą, zwłoki (szczątki) ekshumowane przed okresem mineralizacji tj. przed upływem 20 lat od dnia pochowania wydobywano wraz z trumną (bez jej otwierania) umieszczaną na czas przewozu w szczelnej skrzyni, wybitej blachą, w przypadku ekshumacji wykonywanej po upływie okresu mineralizacji wydobyte szczątki wraz z resztkami trumny umieszczano w nowej trumnie tzw. ekshumacyjnej, 95

96 po wydobyciu szczątków grób dezynfekowano i zasypano ziemią wydobytą z grobu a używane narzędzia poddawano dezynfekcji środkami z atestem, stosowano środki dezynfekcyjne: do dezynfekcji ziemi (m.in. roztwór preparatu Domestos, ACE, wapno chlorowane), a do dezynfekcji rąk (m.in. preparat AHD 2000, Manusan), transport szczątków odbywał się środkami transportu przeznaczonymi do przewozu zwłok i szczątków ludzkich (autokarawany) spełniającymi wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich (Dz. U. z 2007 r. Nr 249 poz. 1866), w przypadku przewozu szczątków na odległość większą niż 60 km trumnę pieczętowano i umieszczano w szczelnie zamkniętym worku, z nieprzepuszczalnego tworzywa sztucznego, odpornego na uszkodzenia mechaniczne, na miejscu ponownego pochowania trumnę wydobywano ze skrzyni i chowano niezwłocznie bez jej otwierania, sąsiednie groby zabezpieczano przed zabrudzeniem matami ochronnymi, skrzynia, w której znajdowała się trumna oraz maty, na której składowano ziemię myto i dezynfekowano, po każdym użyciu, część przeznaczoną na umieszczanie trumny w środkach transportu do przewozu zwłok i szczątków ludzkich myto i dezynfekowano środkami z atestem. Prowadzono również kontrole środków transportu do przewozu zwłok lub szczątków ludzkich. W trakcie czynności kontrolnych szczególną uwagę zwracano na stan higienicznosanitarny, rodzaj stosowanych środków czystości i sposób dezynfekcji. Stwierdzono, iż samochody do przewozu zwłok i szczątków ludzkich były trwale oznakowane w sposób wskazujący na jego przeznaczenie, podłoga wyłożona materiałem łatwo zmywalnym i odpornym na działanie mieszanin niebezpiecznych. Na wyposażeniu samochodów znajdowały się worki na trumnę i zwłoki, rękawice, maski, materiały opatrunkowe jednorazowe, apteczka pierwszej pomocy medycznej wraz z wyposażeniem i instrukcją jej udzielania, preparaty do dezynfekcji rąk i oryginalnie oznakowane pojemniki z preparatem dezynfekcyjnym. W okresie sprawozdawczym nie wystąpiły przypadki wstrzymania ekshumacji. Ogółem wydano 212 postanowień na wnioski prezydentów miast bądź starostów powiatów w sprawie sprowadzenia do kraju zwłok z zagranicy. Ponadto wydano 12 decyzji zezwalających na wywóz zwłok za granicę Inne obiekty użyteczności publicznej W 2014 r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się innych obiektów użyteczności publicznej, w tym: - w tym: apteki spośród 583 będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowano 366, co stanowi 62,8 %, pralnie 57 w ewidencji, skontrolowano 41, co stanowi 71,9 %, magle 18 w ewidencji, wszystkie skontrolowano 100 %, domy kultury 73 w ewidencji, skontrolowano 61, co stanowi 83,6 %, kina 22 w ewidencji, skontrolowano 17, co stanowi 77,3 %, 96

97 teatry 8 w ewidencji, skontrolowano 6, co stanowi 75 %, biblioteki 16 w ewidencji, skontrolowano 3, co stanowi 18,8 %, muzea 17 w ewidencji, skontrolowano 11, co stanowi 64,7 %, inne obiekty kultury 59 w ewidencji, skontrolowano 20, co stanowi 33,9 %, stadiony 59 w ewidencji, skontrolowano 48, co stanowi 81,4 %, hale sortowe 44 w ewidencji, skontrolowano 31, co stanowi 70,5 %, boiska 83 w ewidencji, skontrolowano 50, co stanowi 60,2 %, lodowiska 4 w ewidencji, skontrolowano 3, co stanowi 75 %, inne obiekty sportowe 35 w ewidencji, skontrolowano 29, co stanowi 82,9 %, zakłady pogrzebowe 79 w ewidencji, skontrolowano 69, co stanowi 87,3 %, parkingi miejskie 81 w ewidencji, skontrolowano 63, co stanowi 77,7 %, parkingi leśne i miejsca postojowe 67 w ewidencji, skontrolowano 46, co stanowi 68,7%, stacje paliw 208 w ewidencji, skontrolowano 144, co stanowi 69,2 %, punkty zbiórki odpadów problemowych 11 w ewidencji, skontrolowano 7, co stanowi 63,6 %, punkt zlewny ścieków 1 w ewidencji i 1 skontrolowano, przystanki autobusowe w ewidencji, skontrolowano 1 284, co stanowi 73,7 %, przystanki tramwajowe 250 w ewidencji, wszystkie skontrolowano, hale targowe, targowiska 56 w ewidencji, skontrolowano 41, co stanowi 73,2 %, inne 139 w ewidencji, skontrolowano 74 co stanowi 53,2 %. Skontrolowano innych obiektów użyteczności publicznej, przeprowadzając łącznie kontrole sanitarne. Na koniec okresu sprawozdawczego tj. na dzień r. w 47 obiektach występował nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny i techniczny. Nieprawidłowości dot.: w pomieszczeniach apteki, domu kultury powierzchnie ścian i sufitów trwale zabrudzone, z ubytkami farby i tynku, powierzchnie podłogowe z ubytkami i pęknięciami terrakoty lub wykładziny, trudne do utrzymania w czystości, powierzchnie ścian w ciągach komunikacyjnych oraz pomieszczeniach socjalnych z ubytkami farby i tynku, w pomieszczeniu receptury niesprawna wentylacja mechaniczna, brak badań potwierdzających skuteczność działania wentylacji, brak do wglądu dokumentów potwierdzających przegląd przewodów kominowych połączeń dymowych, spalinowych, wentylacyjnych oraz urządzeń pomocniczo-kominowych, w pomieszczeniach pralni ściany i sufity powyżej glazury ściennej z ubytkami farby, w zakładzie pogrzebowym w pomieszczeniu socjalnym dla pracowników brak dostępu do bieżącej ciepłej wody przy umywalce, w zakładzie pogrzebowym i sali widowiskowej pomieszczenia z trwale zabrudzonymi powierzchniami ściennymi oraz ubytkami farby i tynku, przystanki autobusowe z trwale zabrudzonymi powierzchniami ściennymi oraz z ubytkami farby i tynku, na trybunach stadionu oraz na przystankach autobusowych zniszczone ławki oraz brak pojemników na odpady komunalne, w siłowni w pomieszczeniach szatni damskiej i męskiej ściany trwale zabrudzone, z ubytkami farby i tynku, przy umywalkach i natryskach silikony z czarnymi wykwitami, stolarka drzwiowa do pomieszczeń z natryskami zniszczona, futryny skorodowane, grzejniki c.o z odpryskami farby oraz skorodowane, w pralni brak środków dezynfekcyjnych do dezynfekcji rąk oraz powierzchni, preparaty chemiczne przechowywane w pojemnikach bez opisu, prane artykuły 97

98 wykonane z materiałów nie nadających się do prania w temperaturze 90 o C nie są poddawane dezynfekcji, brak instrukcji dot. dezynfekcji pomieszczeń pralni oraz sposobu postępowania w procesie prania, w pomieszczeniu magla powierzchnie ścian i sufitów miejscami zawilgocone oraz powierzchnie podłogowe miejscami uszkodzone, z ubytkami terrakoty, w kompleksie sportowym w pokoju dla sędziów oraz w łazience sufit z zaciekami, ubytkami farby i tynku, w pomieszczeniu siłowni powierzchnia podłogowa miejscami zniszczona, z ubytkami, trudna do utrzymania w czystości, obicia tapicerskie części sprzętu sportowego zniszczone, popękane, trudne do utrzymania w czystości, skrzydła drzwi uszkodzone, na stacjach paliw w pomieszczeniach socjalnych powierzchnie ścian i sufitów z ubytkami farby i tynku, metalowe ogrodzenie placu targowego oraz zadaszenie stoisk handlowych zniszczone, na terenie miejsca parkowania samochodów brak do dyspozycji osób korzystających ogólnodostępnego ustępu, w ośrodku kultury powierzchnie ścian na korytarzu oraz w sali szkoleniowowidowiskowej z ubytkami farby, w pralni brak wystarczającej liczby szafek do przechowywania odzieży własnej i roboczej pracowników. W związku z niespełnieniem wymagań higieniczno-sanitarnych i technicznych określonych w obowiązujących aktach prawnych wydano 69 decyzji administracyjnych, w których nałożono obowiązki doprowadzenia obiektów do stanu zgodnego z wymaganiami sanitarnymi, z których 20 wyegzekwowano w trakcie 2014 r. Ponadto wydano 70 decyzjirachunków na łączną kwotę 4 582,21 zł. Winnych zaniedbań ukarano 6 grzywnami w drodze mandatu karnego na kwotę 900 zł. Wystosowano 12 upomnień. Wnioski: 1. Stan higieniczno sanitarny i techniczny obiektów hotelarskich oraz innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie, zwłaszcza w pasie wybrzeża, w ostatnich latach ulega ciągłej poprawie. Następuje sukcesywny wzrost standardów wyposażenia i świadczonych usług. Obiekty wyeksploatowane i niemodernizowane zawieszają działalność bądź są likwidowane. 2. Mankamentem nadal jest zbyt mała liczba ustępów publicznych w miejscach często uczęszczanych przez turystów. Niewiele też przybywa ustępów nowych o wysokim standardzie, przystosowanych dla potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową Kąpieliska i miejsca wykorzystywane do kąpieli Kąpieliska Zgodnie z art. 34a. ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.) Rady Gmin wyznaczają na swoim terenie w drodze uchwały do dnia 31 maja wykaz kąpielisk jakie będą organizowane w danym sezonie kąpielowym. W sezonie 2014 na terenie woj. zachodniopomorskiego 22 organizatorów zorganizowało łącznie 47 kąpielisk, w tym 33 kąpieliska morskie oraz 14 kąpielisk śródlądowych w następujących powiatach: drawskim (3), goleniowskim (2), gryfickim (8), 98

99 gryfińskim (1), kamieńskim (6), kołobrzeskim (7), koszalińskim (7), sławieńskim (4), stargardzkim (1), szczecineckim (4), m. Szczecin (3), m. Świnoujście (1). W większości przypadków organizatorem kąpieliska była gmina, na której terenie położone jest kąpielisko. Nie zorganizowano kąpielisk w powiatach: białogardzkim, choszczeńskim, myśliborskim, polickim, pyrzyckim, świdwińskim, wałeckim oraz łobeskim. Zmiany w porównaniu do ubiegłorocznego sezonu kąpielowego odnotowano w zakresie: nie zorganizowania po 1 kąpielisku w powiatach: gryfickim, koszalińskim, myśliborskim, wałeckim, zorganizowana 4 kąpielisk w pow. sławieńskim. Ryc. 11 Liczba i rodzaj kąpielisk w latach Kąpieliska śródlądow e morskie 60 Liczba kąpielisk rok W uchwałach Rady Gmin określony został także, czas trwania sezonu kąpielowego na każdym z kąpielisk, który mieścił się w ramach czasowych sezonu kąpielowego, określonego w art. 9 ust. 1 pkt. 10b) ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145), tj. od dnia 15 czerwca do dnia 30 września. W sezonie kąpielowym 2014 najdłużej sezon trwał w pow. kamieńskim na 4 z 6 kąpielisk, tj. od dnia: r. do dnia: r., a najkrócej w pow. drawskim, gryfińskim, koszalińskim, sławieńskim i w m. Świnoujście, tj. od dnia: r. do dnia r. Przed rozpoczęciem sezonu kąpielowego organizatorzy w porozumieniu z właściwymi państwowymi powiatowymi inspektorami sanitarnymi ustalili harmonogram pobierania próbek wody z kąpielisk. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pobierały próbki przed rozpoczęciem sezonu oraz w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia wody w ramach sprawowanej kontroli urzędowej natomiast organizator w trakcie sezonu w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej. W trakcie trwania sezonu kąpielowego 2014 skontrolowano jakość wody we wszystkich kąpieliskach. Łącznie w sezonie kąpielowym 2014 pobrano z kąpielisk 524 próbki wody, w tym przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej 103 próbki oraz przez organizatorów kąpielisk 421 próbek. W trakcie trwania sezonu kąpielowego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na bieżąco oceniały jakość wody, w wyniku czego stwierdzono, że w 4 kąpieliskach jakość wody 99

100 nie spełniała wymagań, określonych w zał. Nr 1A do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). Łącznie w sezonie kąpielowym 2014 Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni wydali 189 ocen o przydatności wody do kąpieli oraz 5 ocen o nieprzydatności wody do kąpieli. Powyższe zakazy wynikały z przekroczenia w badanych próbkach wody dopuszczalnej wartości bakterii Escherichia coli. Zakazy kąpieli wprowadzano w powiatach: - drawskim, na kąpielisku nad jez. Siecino "Gęsia Łączka" w miejscowości Cieszyno zakaz kąpieli obowiązywał 3 dni; - m. Szczecin, na kąpielisku nad jez. Dąbie "Dąbie" zakaz kąpieli obowiązywał 3 dni; - goleniowskim, dwukrotnie na kąpielisku w miejscowości Lubczyna zakaz kąpieli obowiązywał 5 oraz 6 dni; - kołobrzeskim, na kąpielisku morskim Kołobrzeg Plaża Zachodnia zakaz kąpieli obowiązywał 3 dni. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie każdorazowo wydawał komunikat w sprawie obowiązywania zakazu kąpieli. Na koniec sezonu kąpielowego jakość wody we wszystkich kąpieliskach spełniała wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. W trakcie trwania sezonu kąpielowego 2014 skontrolowane zostały przez Państwową Inspekcję Sanitarną wszystkie kąpieliska w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące utrzymania należytego stanu sanitarno higienicznego obiektów. Przeprowadzono łącznie 64 kontrole. Nieprawidłowości wystąpiły w pow. szczecineckim, gdzie na terenie kąpieliska stwierdzono przepełnione, nieopróżniane pojemniki/kontenery na odpady komunalne, w związku z czym nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego w wysokości 200,00 zł. W sezonie letnim 2014 po raz drugi funkcjonował na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego ( internetowy Serwis kąpieliskowy. Serwis ten został stworzony jako portal informacyjny dla społeczeństwa przekazujący dane o jakości wody i o infrastrukturze kąpielisk. Portal przedstawia mapę Polski z zaznaczonymi kąpieliskami. Serwis kąpieliskowy udostępniał informacje o jakości wody (przydatna/nieprzydatna do kąpieli), warunkach meteorologicznych panujących na kąpielisku (flaga: biała/czerwona, siła wiatru, temperatura powietrza, temperatura wody), a także dane podstawowe każdego kąpieliska: adres, nazwę, telefony, strona internetowa, długość linii brzegowej, wskazanie Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej prowadzącej nadzór nad kąpieliskiem oraz informacje o infrastrukturze kąpieliska w postaci piktogramów. Dane Serwisu kąpieliskowego aktualizowane były na bieżąco zarówno przez wytypowanego operatora z Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej, na terenie której, znajdowało się nadzorowane kąpielisko jak i przez organizatora kąpieliska Miejsca wykorzystywane do kąpieli W sezonie 2014 na terenie woj. zachodniopomorskim 39 organizatorów zorganizowało łącznie 73 miejsca wykorzystywane do kąpieli, w tym 23 miejsca wykorzystywane do kąpieli morskie i 50 miejsc wykorzystywanych do kąpieli śródlądowych, w następujących powiatach: białogardzkim (1), choszczeńskim (3), drawskim (8), goleniowskim (2), gryfickim (1), gryfińskim (5), kamieńskim (4); kołobrzeskim (7), 100

101 koszalińskim (10), myśliborskim (4), polickim (2), pyrzyckim (2), sławieńskim (7), stargardzkim (1), wałeckim (9), łobeskim (6), m. Świnoujście (1). Nie utworzono miejsc wykorzystywanych do kąpieli w powiatach: szczecineckim, świdwińskim, m. Szczecin. Zmiany w porównaniu do ubiegłorocznego sezonu kąpielowego odnotowano w zakresie: nie utworzenia 4 miejsc w pow. sławieńskim, 3 miejsc w pow. szczecineckim oraz po 1 miejscu m. Szczecin i m. Świnoujście, utworzenia 6 miejsc w pow. drawskim, 2 miejsc w pow. gryfińskim, 5 miejsc w pow. kołobrzeskim, 4 miejsca w pow. koszalińskim oraz po 1 miejscu w powiatach myśliborskim, polickim, wałeckim, gryfickim. W sezonie letnim 2014 utworzono zatem o 12 miejsc więcej w porównaniu do sezonu poprzedniego, gdzie zorganizowanych było 61 miejsc, tj. przybyło 1 miejsce morskie (było 22) i 11 miejsc śródlądowych (było 39). Ryc. 12 Wykaz miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Miejsca w ykorzystyw ane do kapieli śródlądow e morskie liczba rok W trakcie trwania sezonu kąpielowego 2014 skontrolowano jakość wody we wszystkich miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Łącznie pobranych zostało 300 próbek wody, w tym 18 przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz 282 przez organizatorów miejsc wykorzystywanych do kąpieli. W trakcie trwania sezonu kąpielowego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na bieżąco oceniały jakość wody, w wyniku czego stwierdzono, że w 7 miejscach wykorzystywanych do kąpieli jakość wody nie spełniała wymagań, określonych w zał. Nr 1A do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U. Nr 86, poz. 478). Łącznie w sezonie kąpielowym 2014 Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni wydali 123 oceny o przydatności do kąpieli oraz 7 ocen o nieprzydatności wody do kąpieli. Powyższe zakazy wynikały z przekroczenia w badanych próbkach wody dopuszczalnej wartości bakterii Escherichia coli lub Enterokoków, zakwitu sinic oraz wizualnego zanieczyszczenia wody (obecne plamy, zmętnienie). Zakazy kąpieli wprowadzano w powiatach: - goleniowskim, na miejscu wykorzystywanym do kąpieli w Nowogardzie ze względu na przekroczenia parametru Escherichia coli zakaz kąpieli obowiązywał 3 dni; 101

102 - drawskim na miejscu wykorzystywanym do kąpieli na jez. Drawsko w Czaplinku (Kusy Dwór) ze względu na przekroczenia parametru Enterokoki zakaz kąpieli obowiązywał 3 dni; - choszczeńskim na miejscu wykorzystywanym do kąpieli na jez. Klukom ze względu na przekroczenia parametru Escherichia coli zakaz kąpieli obowiązywał 14 dni; - wałeckim, na miejscu wykorzystywanym do kąpieli na jez. Zamkowym w Wałczu, ul. Bydgoska ze względu na wizualne zanieczyszczenie wody (białe plamy i zmętnienie) - zakaz kąpieli obowiązywał 11 dni; - gryfińskim: 1. zakaz kąpieli na miejscu wykorzystywanym do kąpieli w miejscowości Steklno ze względu na wizualne zanieczyszczenie wody (czarne plamy) zakaz kąpieli obowiązywał 5 dni; 2. zakaz kąpieli na miejscu wykorzystywanym do kąpieli w miejscowości Banie nad jez. Dłużec (czarne plamy) zakaz obowiązywał trwał 3 dni; - goleniowskim, na miejscu wykorzystywanym do kąpieli w Nowogardzie ze względu na zakwit sinic zakaz obowiązywał trwał 5 dni. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie każdorazowo wydawał komunikat w sprawie obowiązywania zakazu kąpieli. Na koniec sezonu kąpielowego jakość wody we wszystkich miejscach wykorzystywanych do kąpieli spełniała wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. W trakcie trwania sezonu kąpielowego 2014 Państwowa Inspekcja Sanitarna skontrolowała 55 miejsc wykorzystywanych do w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące utrzymania należytego stanu sanitarno higienicznego obiektów. Przeprowadzono łącznie 63 kontrole, w wyniku których nie stwierdzono nieprawidłowości. W sezonie 2014 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie prowadził współpracę z Biurem Spraw Obronnych i Bezpieczeństwa Publicznego Urzędu Marszałkowskiego w zakresie oznakowania oraz informowania społeczeństwa o jakości wody w kąpieliskach i miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Ponadto Przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego uczestniczyli w kontrolach kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli przeprowadzanych przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych na terenie powiatów gryfińskiego, szczecineckiego oraz m. Szczecin Baseny kąpielowe W 2014 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej obejmował 226 basenów kąpielowych, w tym 7 Aqua Parków. Ze względu na rodzaj basenów wyróżniono 159 basenów krytych, 54 basenów odkrytych oraz 13 basenów mieszanych (kryto-odkrytych). Baseny kryte zlokalizowane są w: obiektach szkolnych (16), hotelach (44), obiektach sportowych (7), ośrodkach wypoczynkowych (55), sanatoriach (27), zakładach opieki zdrowotnej (3), innych obiektach (4) oraz Aqua parkach (3). Baseny odkryte zlokalizowane są w: ośrodkach wypoczynkowych (51), obiektach sportowych (1), innych obiektach (2). Baseny mieszane zlokalizowane są w: ośrodkach wypoczynkowych (4), Aqua parkach (4), hotelach (2) oraz sanatoriach (3). Aqua Parki stanowią: 3 obiekty kryte oraz 4 obiekty mieszane. 102

103 Ryc. 13 Baseny kąpielowe Baseny ogółem aqua parki hotel obiekty sportow e obiekty szkolne ośrodki w ypoczynkow e 8 inne obiekty sanatoria 16 zoz 110 Ze względu na liczbę niecek wyróżniono: 166 basenów z 1 niecką, 46 basenów z 2 nieckami, 7 basenów z 3 nieckami, 3 baseny z 4 nieckami i 3 baseny z 5 nieckami oraz 1 basen z 12 nieckami. Z uwagi na brak obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących prowadzenia nadzoru nad jakością wody w basenach kąpielowych, Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni na nadzorowanym terenie podejmowali decyzję o zakresie i o częstotliwości badania próbek wody basenowej. Nadzór sprawowano w oparciu o ustalone Harmonogramy pobierania próbek wody. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej badały wodę z min. częstotliwością 1 x na kwartał, a w przypadku obiektów szkolnych częstotliwość badania była większa, tj. 1 x na miesiąc. Korzystnym zjawiskiem są przypadki pobierania próbek wody przez zarządców basenów w ramach tzw. kontroli wewnętrznej, szczególnie na terenie pow. kołobrzeskiego. Dodatkowo w przypadku 132 basenów zarządzający basenami prowadzili badania jakości wody basenowej w ramach tzw. kontroli wewnętrznej. Natomiast w powiatach: myśliborskim, polickim, choszczeńskim, szczecineckim, stargardzkim i wałeckim próbki wody z basenów kąpielowych pobierane były wyłącznie w ramach nadzoru sprawowanego przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Na ogół zakres badania obejmował wskaźniki zanieczyszczenia mikrobiologicznego: ogólna liczba mikroorganizmów tworzących kolonie w 1 ml wody po 48 h inkubacji, bakterie grupy coli, Escherichia coli, gronkowce koagulazo-dodatnie, Pseudomonas aeruginosa oraz oznaczenie stężenia chloru wolnego i chloru związanego. W okresie sprawozdawczym pobrano i przebadano łącznie próbek wody basenowej. Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni zaplanowali łącznie pobranie próbek wody, z czego pobrano próbki. Różnica ta spowodowana jest prowadzoną przez zarządców basenów tzw. kontrolą wewnętrzną, w wyniku której sprawozdania z badań na bieżąco przekazywano do oceny właściwym Państwowym Powiatowym Inspektorom Sanitarnym. Łącznie w ramach ww. kontroli wewnętrznej pobrano i przebadano 896 próbek wody basenowej. Z przebadanych próbek wody basenowej zakwestionowano 118 (5%) próbek ze względu na stwierdzone zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody oraz 22 (0,9%) próbki ze względu na wysokie stężenie chloru. W związku z powyższym wydano 39 decyzji administracyjnych nakazujących poprawę jakości wody basenowej oraz 22 decyzje rachunki na łączną kwotę 2 544,45 zł. 103

104 W okresie sprawozdawczym skontrolowano stan sanitarno-techniczny 152 basenów (67,3 %), w tym 123 krytych, 20 odkrytych oraz 9 mieszanych. Przeprowadzono łącznie 224 kontrole, w wyniku których nieprawidłowości stwierdzono w przypadku 35 basenów, w tym ze zły stan higieniczno-sanitarny i technicznym w 19, zły stan higieniczno-sanitarny w 4 oraz ze zły stan technicznym w 12 basenach. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w przypadku pomieszczeń sanitarno-higienicznych dla osób korzystających z basenu dotyczyły złego stanu sanitarno-technicznego powierzchni sufitów, ścian, podłóg, braku wentylacji oraz uszkodzonych lub z ubytkami farby drzwi kabin w przebieralni. W przypadku niecki basenowej stwierdzano ubytki lub zabrudzenie fugi, oraz zabrudzone powierzchnie terrakoty i fugi wokół niecki. Nieprawidłowości stwierdzane w pomieszczeniach uzdatniania wody dotyczyły niesprawnego natrysku w pomieszczeniu dozowania preparatów do uzdatniania wody basenowej, złego stanu sanitarno-technicznego powierzchni ścian, podłóg oraz podestu izolującego preparaty chemiczne od podłogi. W związku z powyższym w 20 przypadkach wszczęto postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzonych nieprawidłowości, wydano 20 decyzji administracyjnych, 8 zaleceń oraz 18 decyzji rachunków na łączną kwotę 1862,41 zł. Z uwagi na dotychczasowy brak przepisów wykonawczych w sprawie nadzoru nad jakością wody w basenach kąpielowych, Główny Inspektor Sanitarny opracował Wytyczne w sprawie wymagań jakości wody oraz warunków sanitarno higienicznych na pływalniach, które powstały w oparciu o zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i określają wymagania oraz zakres prowadzonych badań jakości wody na pływalniach, jak również wskazują wymagane warunki sanitarno-higieniczne w tych obiektach. Wytyczne te umieszczone są na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej Powiatowych Stacji Sanitarno - Epidemiologicznych i Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Szczecinie. V. STAN SANITARNY PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZĄ W 2014 r. łącznie skontrolowano 1259 podmiotów działalności leczniczej na 1534 ujętych w ewidencji, co stanowi 82,07% ogółu. W stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów działalności leczniczej zwiększyła się o 60 obiektów. Spośród 2567 ujętych w ewidencji praktyk lekarskich, pielęgniarskich ogółem oraz innych podmiotów świadczących usługi medyczne, kontrolą objęto 1302 obiekty, co stanowi 50,72% ogółu. W stosunku do roku 2013 ogólna liczba podmiotów w tej grupie placówek wzrosła o 152 podmioty. Poniżej przestawiono obiekty służby zdrowia oraz przeprowadzone kontrole w ujęciu tabelarycznym (tabela 50). Należy zauważyć, że z roku na rok sukcesywnie zwiększa się liczba obiektów podlegających kontroli sanitarnej. Dane sprawozdawcze za 2014 r. sporządzone zostały w oparciu o druk statystyczny MZ-46 Dział 4 Stan sanitarny pomieszczeń i urządzeń wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą. Tab. 50. Podmioty działalności leczniczej skontrolowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną w woj. zachodniopomorskim w latach Rodzaj placówki Rok Liczba obiektów wg ewidencji Liczba skontrolowanych obiektów % obiektów skontrolowanych 104

105 Działalność lecznicza wykonywana przez podmioty lecznicze ( do 2014r. zakłady opieki zdrowotnej ogółem) Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową (do 2014r. praktyki lekarskie, pielęgniarskie ogółem oraz inne podmioty świadczące usługi medyczne) ,07 84,74 80,83 82,02 80,77 83,80 88,46 90,05 50,72 51,88 49,27 45,45 46,42 43,79 45,37 44, Szpitale Na terenie woj. zachodniopomorskiego pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2014r. znajdowało się 36 szpitali. Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych wraz z liczbą łóżek został przedstawiony w tabeli nr 51. W 2014 roku doszło do przekształcenia i zmian organizacyjnych w niektórych szpitalach: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Miejski im. Jana Garduły ul. Mieszka I 7, Świnoujście - od dnia r. przekształcił się w Szpital Miejski im. Jana Garduły Świnoujściu Sp. z o.o.; Szpital Polski Połczyn Zdrój Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Połczynie Zdroju przy ul. Gwardii Ludowej 5 należący do spółki Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach, ul. Ligocka 103 od dnia r. rozpoczął działalność jako Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie Zdroju. Należy podkreślić, że 2 szpitale w ewidencji funkcjonują w obiektach na terenie 2 powiatów tj. SPSK Nr 1 w Szczecinie również w Policach, Szpital SP ZZOZ w Gryficach, także w filii w Resku, natomiast Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE" w Szczecinie obejmuje również strukturalnie budynek szpitala dziecięcego przy ul. Św. Wojciecha w Szczecinie. Ponadto w szpitalach w Szczecinku i Koszalinie nadal działają inne podmioty o statusie szpitala będące wyodrębnionymi niepublicznymi podmiotami działalności leczniczej. Od stycznia 2014r. przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie dodatkowo zostały objęte kontrolą 2 obiekty: Szpital w Szczecinku Spółka z o.o., ul. Kościuszki 38, Szczecinek oraz Centrum Rehabilitacji Osób Chorych na Stwardnienie Rozsiane SM Sp. z o.o. im. Jana Pawła II ul. Szpitalna 5, Borne Sulinowo. Tab.51. Wykaz szpitali publicznych i niepublicznych na terenie woj. zachodniopomorskiego będących pod nadzorem PPIS i ZPWIS w Szczecinie (bez szpitali uzdrowiskowych) - stan na r. na podstawie MZ-46. L.p. Nazwa i adres szpitala liczba 1. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie, Szczecin łóżek

106 Filia Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM, ul. Siedlecka 2 w Policach Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego ul. Sokołowskiego 11 w Szczecinie, Szczecin - Zdunowo Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "ZDROJE", ul. Mączna 4, Szczecin, z filią przy ul. Św. Wojciecha Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Al. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony ul. Arkońska 4, Szczecin Zachodniopomorskie Centrum Onkologii ul. Strzałowska 22, Szczecin ZOZ Szpital Aresztu Śledczego Areszt Śledczy ul. Kaszubska 28, Szczecin Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38 w Szczecinie, Szczecin (rozpoczął działalność w czerwcu 2013 roku) AMC Art. Medical Center Sp. z o.o., Spółka komandytowa, Szczecin (rozpoczął działalność w 2013 roku) 10 Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika 10. ul. Chałubińskiego 7 w Koszalinie 572 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc 11. ul. Niepodległości 44/48 w Koszalinie 92 Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego MEDISON - Szpital w Koszalinie 12. ul. Słoneczna Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 10 Prywatna Lecznica Chirurgiczna "Praxis" 14. ul. Armii Krajowej 7 w Koszalinie Szpital Barlinek Sp. z o.o., ul. Szpitalna 10, Barlinek Szpital w Dębnie Sp. z o.o., ul. Kościuszki 58, Dębno 154 Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej, ul. Niechorska Gryfice 471 Filia SPZZOZ ul. Niechorska 27 Gryfice, Szpital w Resku ul. Szpitalna Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Choszcznie 18. ul. Niedziałkowskiego 4A, Choszczno 401 Szpital Powiatowy 19. ul. Jana Pawła II 2, Pyrzyce 190 Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z o.o. 20. ul. Mieszka I 7, Świnoujście Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o., ul. Nowogardzka 2, Goleniów 196 Samodzielny Publiczny Szpital Rejonowy 22. ul. Wojska Polskiego 7 w Nowogardzie 109 Szpitale Polskie s. c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne 23. Polskie S.A., ul. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 160 Centrum Sercowo-Naczyniowe w Drawsku-Pomorskim, ul. B. Chrobrego 4, Drawsko 24. Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu (rozpoczął 33 działalność w listopadzie 2013 roku) Samodzielny Publiczny Wielospecjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej 25. ul. Wojska Polskiego 27, Stargard Szczeciński 309 Szpital Powiatowy w Białogardzie 26. ul. Chopina 29, Białogard 363 Regionalny Szpital w Kołobrzegu 27. ul. Łopuskiego 31, Kołobrzeg Szpital Powiatowy, ul. I-go Pułku Ułanów 9, Sławno 161 Szpital Powiatowy Sp. z o.o. 29. ul. Parkowa 5 w Gryfinie 159 Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10 filia EMC Instytut Medyczny 30. S.A. Wrocław, ul. Pilczycka Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z o.o. przy ul. Gwardii 31. Ludowej 5 należący do spółki Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w 104 Połczynie Zdroju (od r.) 106

107 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 w Szczecinku Ponadto na terenie miasta Szczecinek działają nw. oddziały szpitalne będące samodzielnymi podmiotami leczniczymi wykonującymi świadczenia szpitalne: Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii ALLENORT ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku, należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie Oddział Nefrologiczno-Internistyczny z Poradnią -Usługi Medyczne Dializa Sp. z o.o. w Szczecinku ul. Kilińskiego 7 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka przy ul. Kościuszki 38b należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku Ponadto na terenie Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie działa: Oddział Radioterapii Koszalin ul. Chałubińskiego 7, należący do Międzynarodowego Centrum Onkoterapii EUROMEDIC ONKOTERAPIA Sp. z o. o. Rondo ONZ 1, Warszawa Ponadto pod nadzorem PSSE w Szczecinie znajdują się 4 podmioty lecznicze, które świadczą usługi jako szpitale jednego dnia: Mediklinika Sp. z o.o., ul. Mickiewicza 55, Szczecin - liczba łóżek - 5; Artplastica Zakład Leczniczy Sp. z o.o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego 7, Szczecin - liczba łóżek - 6; SONOMED Sp. z o.o., ul. Pocztowa (lokalizacja: ul. Bolesława Śmiałego 14 C,D) - liczba łóżek - 3; VULMED Sp. z o.o., ul. Starego Wiarusa 25, Szczecin (lokalizacja: Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne Jasełkowa, ul. Jasełkowa 6, Szczecin - liczba łóżek 2. Natomiast pod nadzorem PSSE w Szczecinku znajduje się NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny przy ul. Kościuszki 38C w Szczecinku Stan techniczny i funkcjonalny szpitali Zgodnie z zaopiniowanymi w 2012r. przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie programami dostosowawczymi, również w 2014r. szpitale prowadziły działania dostosowawcze pomieszczeń i urządzeń do wymagań jakim powinny odpowiadać podmioty działalności leczniczej. Część podmiotów kontynuowała przeprowadzanie bieżących remontów mających na celu dostosowanie obiektów do właściwego stanu sanitarno technicznego, prowadzono także remonty pomieszczeń szpitali wynikające z reorganizacji niektórych oddziałów. Prace remontowo-modernizacyjne i adaptacyjne, które poprawiały stan techniczny i funkcjonalny szpitali dot. m.in.: W Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie przy ulicy Chałubińskiego 7 w styczniu 2014 roku oddano do użytku Pracownię Rezonansu Magnetycznego, w czerwcu 2014 roku Zakład Rehabilitacji przeniesiono do pomieszczeń Szpitala oraz przy Izbie Przyjęć Ginekologiczno-Położniczej zorganizowano w ramach przyjęć ambulatoryjnych Poradnię Położniczo-Ginekologiczną. Ponadto we wrześniu dokonano odbioru Pracowni Fango oraz rozpoczął działalność gabinet logopedyczny. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc Koszalin ul. Niepodległości w 2014 roku przeprowadzono remont wejścia do budynku głównego, klatki schodowej oraz gabinetu lekarskiego oddziału I. Po likwidacji pralni, część pomieszczeń zaadaptowano na potrzeby magazynu bielizny brudnej oraz punktu odbioru bielizny czystej. 107

108 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDiSON w Słupsku Oddział Psychiatryczny w Koszalinie ul. Słoneczna 15 remonty nie są wykonywane z uwagi na budowę nowego Szpitala Psychiatrycznego w Koszalinie przy ul. Sarzyńskiej i planowane przeniesienie pacjentów do nowego budynku do końca września 2015r. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej UROMED, ul. Głowackiego 7, Koszalin obecnie trwa rozbudowa obiektu. W nowych pomieszczeniach zlokalizowany będzie między innymi zespół operacyjny z dwoma salami operacyjnymi, centralną sterylizatornią, oddziałem łóżkowym. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o. posiada nowo wybudowany pawilon, do którego w 2014r. został przeniesiony oddział wewnętrzny oraz ortopedia z blokiem operacyjnym. W marcu 2015 roku dokonano odbioru nowego oddziału chirurgii urazowo-ortopedycznej z blokiem operacyjnym. SPZZOZ w Gryficach w Szpitalu Specjalistycznym przeprowadzono remonty bieżące poprzez malowanie w Dziale Rehabilitacji, Oddziale Położniczo-Ginekologicznym, Oddziale Neurochirurgicznym oraz w Oddziale Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej. W Specjalistycznym Szpitalu im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie zakończono w całości rozbudowę Budynku Głównego pod nazwą Rozbudowa części środkowej budynku głównego wraz z dostosowaniem oddziałów chirurgicznych do wymogów fachowo-sanitarnych. Zakończono kompleksową termomodernizację Budynku Głównego, Administracyjno-Gospodarczego oraz Budynku Mieszkalnego wraz z przyległymi garażami, także przeprowadzono remont bieżący pracowni fizjoterapii w Budynku Głównym polegający na odnowieniu pomieszczeń zabiegowych wraz z posadzką PCV. W Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ZDROJE w Szczecinie przeprowadzono przebudowę i rozbudowę pawilonu 17 o łącznik 1A w ramach projektu Utworzenie Zachodniopomorskiego Centrum Opieki nad Kobietą i Dzieckiem SPSZOZ Zdroje dla potrzeb Oddziałów Pediatrii, Alergologii i Pulmonologii oraz Kardiologii wraz z wyposażeniem. Ponadto zakończono modernizację pomieszczeń w budynku szpitala dla potrzeb Poradni Dziecięcej. W SPSK Nr 2 PUM w Szczecinie wykonano następujące prace remontowo - modernizacyjne: przeprowadzono termomodernizację budynku Klinik Ginekologii i Położnictwa budynek A, budynku Kliniki Nefrologii, Transplantologii Chorób Wewnętrznych budynek K, rozpoczęto prace w budynku F; utworzony został Odział Chemioterapii w budynku A; rozpoczęto prace remontowe całego budynku Kliniki Chirurgicznej, w grudniu odebrano przebudowany, częściowo rozbudowany blok operacyjny wraz z szybem windowym; przebudowano i zaadaptowano pomieszczenia po byłej Pracowni Genetycznej dla potrzeb Poradni Ginekologiczno-Położniczych w budynku 20; odnowiono pomieszczenia w obrębie budynku Klinik Położnictwa i Ginekologii (budynek A) połączone z wymianą stolarki okiennej i drzwiowej w części dotyczącej Izby przyjęć, pomieszczeń Poradni Wcześniaków oraz pomieszczeń na kondygnacji IV piętra (szatniowo-socjalne); przebudowano pomieszczenia Pracowni Implantacji Stymulatorów i Defibrylatorów Serca w Klinice Kardiologii w budynku W; przebudowano zespół pomieszczeń sanitarnych (damski) w budynku Administracyjnym szpitala budynek C; 108

109 odnowiono pomieszczenia administracyjne uzyskane po odejściu Kliniki Chorób Skórnych i Wenerycznych dla potrzeb Kliniki Rehabilitacji KardiologicznejbudynekW; rozpoczęto w 2014r. prace polegające na przebudowie pomieszczeń po byłej Klinice Chorób Skórnych i Wenerycznych dla potrzeb Kliniki Kardiochirurgii; opracowana została dokumentacja techniczna dla potrzeb adaptacji pomieszczeń administracyjnych na sale chorych po transplantacji w Klinice Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych - budynek K. W SPSK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1, przeprowadzono m.in.: remonty malarskie części pomieszczeń Kliniki Psychiatrii, Kliniki Neurochirurgii i Neurochirurgii Dzieci, SOR z Izbą Przyjęć, Kliniki Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej oraz Kliniki Gastroenterologii. Ponadto zakończony został remont pomieszczeń I-go piętra skrzydła A budynku głównego szpitala Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych Kardiologii Wieku Rozwojowego Pododdział Dzieci Młodszych. Także wykonano remont ogólnobudowlany sutereny pod tarasem budynku głównego dla potrzeb sprężarkowni oraz wydzielenie pomieszczenia magazynowego dla potrzeb serwerowni. Filia SPSK Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2, Police przeprowadzono: remont ogólnobudowlany pomieszczeń pod Klinikę Chorób Skórnych i Wenerycznych, Poradni Dermatologicznej z poczekalnią i magazynem aptecznym na Izbie Przyjęć; remonty malarskie pawilonu łóżkowego, Centralnej Sterylizatorni, gabinetu zabiegowego Poradni Chirurgicznej na Izbie Przyjęć, gabinetu lekarskiego oraz izolatki w Klinice Neonatologii, sali pooperacyjnej w Klinice Chirurgii Plastycznej, Endokrynologicznej i Ogólnej, Sali porodowej oraz dyżurki położnych w Klinice Medycyny Matczyno Płodowej i Ginekologii. W SPWSZ ul. Arkońska 4 w Szczecinie przeprowadzono następujące remonty i inwestycje: zakończono budowę Centrum Zabiegowego i Zintegrowanego Bloku Operacyjnego - budynki M i L, przebudowę Apteki na Laboratorium Centralne oraz remont fragmentu dachu na budynku A; kontynuowano remont Centrum Diagnostyki Obrazowej i przebudowę budynku D na potrzeby Oddziałów Kardiologii; W Zachodniopomorskim Centrum Onkologii w Szczecinie przeprowadzono następujące przedsięwzięcia inwestycyjne i prace modernizacyjne: zakończono przebudowę budynku Oddziału Onkologii Klinicznej z przeznaczeniem na część łóżkową Oddziału Klinicznego Radioterapii; na Oddziale Chirurgii Onkologicznej zakończono rozbudowę z przebudową Izby Przyjęć Oddziału, wybudowano nowy budynek Izby Przyjęć oraz wyremontowano łącznik, hol i poczekalnię w istniejącym budynku Oddziału; zakończono przebudowę Pododdziału Brachyterapii oraz Pracowni Planowania Leczenia na Oddziale Klinicznym Radioterapii; na Oddziale Klinicznym Radioterapii wymieniono okna oraz wykonano montaż grzejników w holu na parterze i piętrze budynku; w Pracowni Rezonansu Magnetycznego i Tomografii Komputerowej montaż klimatyzatora i rolet wewnętrznych materiałowych w poczekalni pacjentów; malowanie pomieszczeń na Oddziale Radioterapii; na Bloku Operacyjnym zamontowano czujki przeciwpożarowe oraz włączono do systemu SAP magazynu materiałów sterylnych; 109

110 przebudowa systemu wytwarzania, zarządzania i dystrybucji mediów energetycznych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii; w trakcie realizacji przebudowa budynku administracyjnego ze zmianą użytkowania pomieszczeń oraz przebudowa instalacji zewnętrznych i zagospodarowaniem terenu. Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z o.o. w związku z planowanym generalnym remontem budynku szpitala rozpoczęto remont części oddziału chirurgii, tj. sala chorych nr 2, brudownik oraz pomieszczenie higienicznosanitarne dla pacjentek. W Szpitalu Powiatowym w Białogardzie na Oddziale Psychosomatycznym, Chirurgicznym, Oddziale Rehabilitacji Neurologicznej, Oddziale Położniczym oraz Izbie Przyjęć przeprowadzono prace remontowe. Ponadto w Laboratorium przy ul. Szpitalnej dokonano adaptacji pomieszczenia na WC dla personelu oraz remont poczekalni i punktu pobrań. W rehabilitacji ambulatoryjnej dostosowano pomieszczenia w bazie zabiegowej oraz łazienkę z natryskiem i WC dla pacjentów niepełnosprawnych. W Szpitalu Barlinek Sp. z o.o. przeprowadzono doraźne remonty bieżące w Oddziale Dziecięcym, magazynie odpadów medycznych, magazynie bielizny brudnej oraz na bloku operacyjnym, polegające na malowaniu pomieszczeń i naprawach sprzętu. Trwają prace budowlane związane z rozbudową szpitala. W SPZOZ w Choszcznie przeprowadzono remont następujących pomieszczeń: dwóch łazienek oraz pomieszczenia pro morte w budynku nr 6 Oddziału Rehabilitacji, gabinetu zabiegowego na Oddziale Ginekologicznym, pomieszczeń sprężarkowni, łazienki fizjoterapii ambulatoryjnej oraz pomieszczenia na odpady medyczne i na odpady wtórne. Adaptowano pomieszczenie na brudownik oraz naprawiono pion kanalizacyjny Oddziału Rehabilitacji. Ponadto przeprowadzono malowanie sali gimnastycznej, łazienek, brudownika oraz szatni Oddziału Rehabilitacji, także sali pooperacyjnej i sali chorych oddziału ginekologicznego, malowanie trzech sal oddziału położniczo-noworodkowego oraz pomieszczeń kuchni szpitalnej. Ponadto wykonano remont pomieszczenia pracowni RTG oraz holu przy stacji dializ. W Szpitalnym Centrum Medycznym Sp. z o.o. w Goleniowie przeprowadzono modernizację pomieszczeń dla POZ i poradni specjalistycznych na terenie SCM, modernizację pomieszczeń w Nowogardzie na rzecz rehabilitacji i fizjoterapii oraz montaż nowej windy w budynku głównym szpitala. Wykonano remont bieżący izby przyjęć dziecięcej, magazynu bielizny czystej w oddziale dziecięcym, gabinetu pielęgniarki epidemiologicznej, sal chorych, łazienek dla pacjentów, kuchni, szatni w laboratorium, klatek schodowych poprzez malowanie. W Szpitalu Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim (filia EMC Instytutu Medycznego S.A.) dokonano generalnego remontu Pracowni RTG z wyminą Aparatu RTG na nowy, cyfrowy. W Szpitalu Regionalnym w Kołobrzegu przeprowadzono modernizację Bloku Operacyjnego, Zakładu Rehabilitacji, szatni dla personelu oraz ciągów komunikacyjnych. W Drawskim Centrum Specjalistycznym przeprowadzono remont poprzez malowanie w Bloku Operacyjnym, w pomieszczeniach Pracowni Rentgenowskiej, w Oddziale Chirurgii Ogólnej w pokoju pielęgniarskim oraz pomieszczeniu socjalnym, także w Oddziale Ginekologiczno- Położniczym w pokoju lekarskim, w Oddziale Pediatryczno- Neonatologicznym w pomieszczeniu socjalnym, kuchence oddziałowej i gabinecie zabiegowym. Rozpoczęto remont w Przychodni Przyszpitalnej, dot. poradni chirurgicznej i ortopedycznej oraz ciągów komunikacyjnych na parterze. W Szpitalu Powiatowym w Pyrzycach wykonano następujące remonty w: Prosektorium remont pomieszczeń komory chłodniczej na zwłoki; 110

111 Oddziale Chirurgicznym remont sal chorych, dwóch łazienek, brudownika oraz WC dla personelu; Oddziale Wewnętrznym remont gabinetu zabiegowego i wymiana pionu wodnokanalizacyjnego w WC damskim; Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii remont dyżurki pielęgniarek. Adaptowano pomieszczenia po prosektorium na archiwum. Ponadto w Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym zostało wyremontowanych 8 sal chorych, WC dla personelu oraz dyżurka oddziałowej. Także dokonano naprawy magistrali zimnej wody, wymiany instalacji elektrycznej do oddziału wewnętrznego, ortopedycznego, chirurgicznego, laboratorium oraz przeprowadzono modernizację przepompowni ścieków. W Szpitalu Powiatowym w Sławnie przeprowadzono remonty: w Oddziale Ginekologicznym 3 sale chorych i dyżurka pielęgniarek; w Oddziale Dziecięcym gabinet zabiegowy, izba przyjęć. W oddziałach Położniczym, Wewnętrznym, Dziecięcym, Poradni Ortopedycznej, w Sterylizatorni, Izbie Przyjęć Chirurgiczno-Ortopedycznej, w Aptece oraz w budynku administracji szpitala przeprowadzono wymianę stolarki drzwiowej. Natomiast w budynku Pogotowia ratunkowego, aptece szpitalnej oraz w budynku administracji szpitala dokonano wymiany stolarki okiennej. Także przeprowadzono wymianę i remonty pokryć dachowych na budynku laboratorium, oddziału wewnętrznego, archiwum oraz wykonano elewację na budynku laboratorium i oddziału położniczego. Został obniżony teren otaczający oddział ginekologii. Ponadto wydano opinię na prowadzenie Poradni Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej w pomieszczeniach Izby Przyjęć Chirurgiczno- Ortopedycznej. W Szpitalu w Dębnie Sp. z o.o. przeprowadzono remont części budynku B dostosowując część parteru na pomieszczenia rehabilitacji oraz wykonano remont łazienki w oddziale położniczym. W Samodzielnym Publicznym Wielospecjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Stargardzie Szczecińskim w Oddziale Ginekologiczno-Położniczym przekształcono pomieszczenie magazynowe na łazienkę dla pacjentek oraz wykonano remonty bieżące w Oddziałach: Rehabilitacyjnym, Chirurgii Ogólnej, Chorób Wewnętrznych, Pediatrii, Otolaryngologii, Bloku Operacyjnym oraz Specjalistycznych poradniach przyszpitalnych. Ponadto wydano opinię na prowadzenie Poradni Nocnej i Świątecznej Opieki Zdrowotnej. W Filii SPZZOZ ul. Niechorska 27 Gryfice, Szpital w Resku ul. Szpitalna 8 w Oddziale ZOL zakończono prace remontowe związane z wydzieleniem izolatki z węzłem sanitarnym, odnowiono politurę posadzki oraz uzupełniono ubytki glazury na ścianie. W Szpitalu Powiatowym Sp. z o.o. w Gryfinie wykonano następujące prace remontowe: częściowe malowanie ciągu komunikacyjnego (winda-korytarz) w Oddziale Ginekologiczno-Położniczo-Noworodkowym, częściowe malowanie oraz wstawienie odbojnic i narożników w Oddziale Chirurgicznym, w łazience dla pacjentów Oddziału Chirurgicznego zamontowano nowy brodzik dostosowany dla osób niepełnosprawnych, wyłożono wykładziną ścienną ściany przy Poradni Chirurgicznej, RTG i Izbie Przyjęć oraz rozpoczęto remont gabinetu przeznaczonego dla Poradni Urologicznej. Ponadto przeprowadzono remont Zakładu Pielęgnacyjno-Opiekuńczego, Psychiatrycznego w Nowym Czarnowie poprzez malowanie ścian, drzwi, wymianę wykładziny podłogowej, wymianę grzejników, remont łazienek z przystosowaniem dla osób niepełnosprawnych oraz montaż odbojnic. Reasumując kierownicy szpitali, pomimo problemów finansowych, dążą do podniesienia standardu placówek. Wyższy standard placówek i dostosowanie podmiotów działalności leczniczej do obowiązujących warunków sanitarno-technicznych umożliwia i 111

112 warunkuje przestrzeganie procedur przeciwepidemicznych w placówkach stąd stanowi istotny element zapewnieniem bezpieczeństwa osób korzystających z usług szpitali. W związku ze stwierdzonymi w czasie kontroli nieprawidłowościami w 2014r. egzekwowano obowiązki decyzjami nakazującymi ich usunięcie oraz terminowość decyzji wydanych w latach poprzednich. Ze względu na sytuację finansową szpitali nałożone obowiązki wykonywane były sukcesywnie, terminy wykonania części zaleceń w niektórych podmiotach były przedłużone. Od października 2014 roku szpitale w trakcie kontroli zostały sprawdzone w kierunku podejmowania działań na wypadek zgłoszenia się do placówki pacjenta z podejrzeniem zakażenia EVD. Stwierdzono, iż pracownicy szpitala zostali zapoznani ze schematami postępowania na wypadek wystąpienia podejrzenia pacjenta z EVD przesłanymi przez Ministerstwo Zdrowia, a także Zespoły ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych przeprowadzały spotkania w celu omówienia postępowania personelu w przypadku kontaktu z pacjentem z podejrzeniem gorączki Ebola. Ponadto przeprowadzono szkolenia tematyczne przez lekarzyepidemiologów oraz pielęgniarki-specjalistki epidemiologii dla lekarzy, pielęgniarek i salowych. W niektórych szpitalach stwierdzono brak dokumentowania szkoleń w tym zakresie dla lekarzy, stąd wydawane były zalecenia doraźne w tym zakresie. Ustalono, że nie wszystkie szpitale mają opracowaną indywidualną Instrukcję postępowania w przypadku kontaktu z chorym lub podejrzanym o zachorowanie na gorączkę Ebola, co również zostało wpisano w protokołach jako zalecenie bieżące. Ponadto szpitale skontrolowane zostały pod kątem przestrzegania przepisów dot. zakazu palenia tytoniu na terenie zoz zgodnie z ustawą z dn o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996, Nr 10, poz. 55 z późn. zm.). Nie stwierdzono w tym zakresie nieprawidłowości. Problem z zakazem palenia dot. natomiast oddziałów psychiatrycznych, w których, ze względu na specyfikę chorób pacjentów przebywających w tych oddziałach, trudno jest wyegzekwować ten zakaz Bloki żywieniowe w szpitalach Stan techniczny i sanitarny Tab.52. Dane statystyczne dotyczące bloków żywienia w szpitalach Rok Liczba obiektów wg ewidencji Liczba skontrolowanych obiektów % ,63 0, ,24 0,00 Liczba obiektów ocenionych jako niezgodne z przyjętymi kryteriami oceny % Nadzorem sanitarnym w województwie zachodniopomorskim objęto zgodnie z ewidencją: 34 bloki żywienia w szpitalach tj. o 2 więcej niż w 2013r. w tym 13 bloków prowadzących żywienie w systemie cateringowym; 3 kuchnie niemowlęce - ilość kuchni niemowlęcych w porównaniu z 2013r. nie uległa zmianie. W 2014r. zatwierdzone zostały do prowadzenia działalności w zakresie wprowadzania do obrotu posiłków w systemie cateringowym 2 zakłady opieki zdrowotnej: Klinika Chirurgii Plastycznej Art. Medical Center przy ul. Langiewicza 28/U1 w Szczecinie. Centrum Narodzin Mamma przy ul. Sowiej 38 w Szczecinie 112

113 Oceną sanitarną zgodnie z arkuszem stanu sanitarnego dla zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego według określonych kryteriów objęto 24 piony żywienia, nie odnotowano obiektów niezgodnych z wymaganiami. Zakres kontroli w pionie żywienia zakładów opieki zdrowotnej najczęściej obejmował następujące zagadnienia: stan sanitarno techniczny pomieszczeń produkcyjnych, magazynowych i socjalnych, urządzeń i sprzętu wykorzystywanego w procesie przygotowywania posiłków oraz kuchenek oddziałowych, z których następuje ich dystrybucja; kontrolę stanu higieny personelu zatrudnionego w pionie żywienia, niezależnie od oceny stanu zdrowia tych pracowników; jakość surowców, półproduktów i warunki ich przechowywania, sposób przyjęcia surowców ze szczególnym uwzględnieniem znakowania żywności, identyfikacji dostawców oraz zachowania łańcucha zimna dla środków spożywczych; warunki dystrybucji posiłków na oddziały szpitalne; ocenę prawidłowości prowadzenia dokumentacji i zapisów dotyczących realizacji zasad dobrej praktyki higienicznej, przebiegu procesów technicznych, zasad systemu HACCP; gospodarka odpadami, w tym usuwanie odpadów gastronomicznych. Urzędową kontrolę żywności prowadzono zgodnie z przyjętym harmonogramem kontroli na 2014 rok oraz każdorazowo, w przypadku interwencji. Organizacja żywienia pacjentów w placówkach służby zdrowia prowadzona jest jednym z niżej opisanych systemów: przygotowanie posiłków prowadzi placówka służby zdrowia w kuchniach własnych; posiłki dla pacjentów przygotowują firmy usługowe w pomieszczeniach kuchni centralnych znajdujących się na terenie szpitali; żywienie pacjentów prowadzone w systemie cateringowym. W blokach żywienia tych zakładów dyrekcje szpitali zrezygnowały z utrzymania własnych kuchni znajdujących się na terenie szpitala, posiłki przygotowywane były w zakładzie macierzystym przez firmy i dowożone do placówek służby zdrowia, gdzie w budynku szpitala, w wydzielonym pomieszczeniu wyodrębniono strefę przyjęcia wózków z pożywieniem oraz ich ekspedycję. W 11 placówkach służby zdrowia posiłki dla pacjentów przygotowywane były we własnym zakresie, natomiast w pozostałych szpitalach produkcję i dostarczanie posiłków dla pacjentów zlecono odrębnym podmiotom gospodarczym, żywienie pacjentów w systemie cateringowym prowadziło 13 szpitali. Tab.53. Wykaz szpitali i sposób świadczonych usług w zakresie żywienia pacjentów lp 1 2 Nazwa szpitala Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Szczecinie ul. Unii Lubelskiej 1 wraz z Kliniką Psychiatryczną SPSK1 przy ul. Broniewskiego 26, Szczecin. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 w Szczecinie ul. Powstańców Wlkp. 72. Forma świadczenia usług żywieniowych Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. +kuchnia mleczna Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. Opis działalności Cały blok żywienia prowadzony jest przez firmę: P. Dussmann Sp. z o.o. ul. Bednarska 7, Warszawa (kuchnia centrala przy ul. Unii Lubelskiej 1, kuchnia mleczna, kuchenki oddziałowe). Cały blok żywienia prowadzony jest przez firmę: Impel Catering "Company" Sp. z o. o. Sp. K., ul. Ślężna 118, Wrocław (kuchnia centrala, kuchenki oddziałowe). 113

114 3 4 5 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego Szczecin-Zdunowo ul. Sokołowskiego 11 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje w Szczecinie ul. Mączna 4. SP Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie ul. Arkońska 4. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków przez szpital Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. +Kuchnia mleczna, znajduje się w pomieszczeniach kuchni centralnej. Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. Kuchnia centralna prowadzona jest przez szpital we własnym zakresie. Kuchenki oddziałowe- za rozdział posiłków odpowiedzialna jest firma Impel Clearing Sp. z o.o Szczecin, ul. Mieszka I 73. Cały pion żywienia prowadzony jest przez Firmę NIRO Sp. z o.o. ul. Ścinowska 37; Lubin, posiłki dowożone są również do Centrum Psychiatrycznego SPS ZOZ Zdroje przy ul. Żołnierskiej 55 i Ośrodka Rehabilitacyjnego przy ul. M. Skłodowskiej Curie oraz do kuchenek oddziałowych przy ul. Wojciecha. Kuchnia centralna prowadzona jest przez firmę Aspen- es S p z o.o Kraków ul. Bularnia Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie ul. Strzałkowska 22. Zespół Opieki Zdrowotnej Szpital Aresztu Śledczego ul. Kaszubska 28 w Szczecinie Szpital Wojewódzki im. Mikołaja Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. w Goleniowie ul. Nowogardzka 2. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7. SP ZZOZ Szpital Specjalistyczny w Gryficach ul. Niechorska 27. SPSK nr 1 ul. w Policach ul. Siedlecka 2. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 8. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków przez podmiot. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. + Kuchnia mleczna Catering-posiłki dowożone są z kuchni Szpitala ul. Unii Lubelskiej w Szczecinie Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. Cały blok żywienia prowadzony jest przez ZCO w Szczecinie ul. Strzałkowska 22. Pion żywienia prowadzony we własnym zakresie. Cały blok żywienia prowadzony jest przez Szpital Wojewódzki w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7. Cały pion żywienia wydzierżawiony firmiekuchnia centralna prowadzona jest przez firmę TESS Polska Sp. z o.o, Koszalin, ul Monte Casino 6. Osoby pracujące w kuchenkach oddziałowych zajmujące się wydawaniem posiłków zatrudnione są przez zewnętrzną firmę Sp. Inwalidów Naprzód ul. Żabiniec 46, Kraków. Cały blok żywienia prowadzony jest przez SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7. Kuchenki oddziałowe w szpitalu prowadzi firma Impel Sp. Akcyjna ul. Ruska ¾, Wrocław Filia w Szczecinie -rozdział i wydawanie posiłków. Posiłki przygotowane są w kuchni SPSK nr 1 PAM przy ul. Unii Lubelskiej 1.Kuchenki oddziałowe w szpitalu prowadzi firma P. Dussmann Sp. z o.o. ul. Bednarska 7, Warszawa, od dnia r. Cały blok żywienia prowadzony jest przez Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2. Firma KSM Polska Sp. z o.o. z Warszawy. Kuchenki oddziałowe prowadzone są przez szpitala. 114

115 Szpitale Polskie s. a Katowice ul. Ligocka 103 Drawskie Centrum Specjalistyczne ul. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a. Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29. Szpital Polski Połczyn Zdrój NZOZ w Połczynie Zdroju przy ul. Gwardii Ludowej 5 należący do spółki Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach, ul. Ligocka 103 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o. ul. Kościuszki Szczecinek Szpital w Dębnie Sp. zo.o. ul. Kościuszki 58. Dębno. Szpital Powiatowy Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10. Barlinek Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9. SP Wielospecjalistyczny w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27. Szpital Miejski Sp. z o.o. w Świnoujściu ul. Mieszka I- 7. Catering-posiłki dostarczane w formie cateringowej Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Kuchnia szpitalna w/m wydzierżawiona przez podmiot. Catering-posiłki dostarczane w formie cateringowej Catering Posiłki obiadowe dostarczane w formie cateringowej, pozostałe przygotowywane na miejscu w kuchni szpitalnej. Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Kuchnia szpitalna wydzierżawiona przez podmiot. Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Posiłki do szpitala dostarcza firma cateringowa - od dnia r,firma TESS Polska Sp. z o. o. ul Bohaterów Warszawy 2, Koszalin, posiłki przygotowywane w kuchni zlokalizowanej w Bloku Żywienia Specjalistycznego Zespołu Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul Niepodległości (brak kuchni centralnej i kuchenek oddziałowych Cały blok żywienia prowadzony jest przez SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a. Brak kuchenek oddziałowych. Kuchnia szpitalna znajdująca się w Białogardzie przy ul. Chopina 29 b, jest w dzierżawie firmy FOOD INVESTMENT Spółka Akcyjna ul. Do studzienki 34B, Gdańsk Nie korzysta się z pomieszczeń kuchni centralnej. Posiłki dowożone są z Restauracji Parkowej ul. 5 Marca 24, Zofia Cudyk Połczyn Zdrój. Posiłki obiadowe dla pacjentów dostarczane są z DPS Borne Sulinowo. Śniadania i kolacje przygotowywane są przez personel szpitala w kuchni szpitalnej Usługi żywieniowe świadczy firma cateringowa IMPEL CATERING Sp. z o.o. ul. Ślężna 118, Wrocław. Posiłki przygotowywane są w kuchni centralnej firmy cateringowej w NZOZ Nowy Szpital w Kostrzynie nad Odrą ul. Narutowicza 6, Kostrzyn nad Odrą, w szpitalu funkcjonują 4 kuchenki oddziałowe będące pod nadzorem szpitala Cały blok żywienia prowadzony jest przez SP ZOZ Szpital Powiatowy w Barlinku ul. Szpitalna 10. Usługi w zakresie żywienia świadczy firma Gastro Service System Sp. z o. o. ul. Zdobywców Wału Pomorskiego 81a, Koszalin. Posiłki przygotowywane są w kuchni szpitalnej. Kuchenki oddziałowe prowadzi szpital we własnym zakresie. Cały blok żywienia prowadzony jest Firmą Mirosław Walczak Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe Eksport Import MARTINA ul. Mickiewicza 37, Żnin. Posiłki dla pacjentów szpitala przygotowywane i dostarczane są w formie cateringu przez Zakład Gastronomiczny Bryza, ul. Gdyńska 28 w Świnoujściu. 115

116 Niepubliczny Psychiatryczny ZOZ MEDiSON ul. Paderewskiego 9 w Słupsku, Oddział w Koszalinie ul. Słoneczna 15. Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7. NZOZ UROMED, Koszalin ul. Głowackiego 7 Oddział Chirurgii Jednego Dnia. Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Oddział Radioterapii w Koszalinie, ul Chałubińskiego 7 Centrum Sercowo Naczyniowe NAFIS, ul Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie -NAFIS S.A. ul Murna 3a/2, Poznań SPZ ZOZ w Gryficach Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8; Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim przy ulicy Szpitalnej 10, należący do sieci EMC Instytut Medyczny S.A Wrocław, ul. Pilczycka Centrum Narodzin Mamma przy ul. Sowiej 38 w Szczecinie N I E P U B L I C Z N E Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Catering Posiłki obiadowe dostarczane w formie cateringowej Catering Posiłki obiadowe dostarczane w formie cateringowej(jeżeli zachodzi taka potrzeba). Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Kuchnia szpitalna w/m, przygotowanie posiłków w kuchni własnej przez szpital. Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej Usługi w zakresie żywienia świadczy firma Firma Polfood Service PGŻ, Dmitry Moiseev, ul. Słowiańska 17/2, Koszalin. Posiłki są przygotowywane w stołówce zakładów Royal Grinland Food ul. Bowid 17, Koszalin. Kuchnia centralna wyłączona z działalności. Posiłki obiadowe dla pacjentów szpitala przygotowywane i dostarczane są przez Firmę RAF MAX Rafał Gradus Koszalin ul. Nowowiejska 12 a (śniadania i kolacje szpital zapewnia we własnym zakresie) W 2014r nie prowadzono wydawania posiłków. Usługi w zakresie żywienia świadczy firma Firma Polfood Service PGŻ, Dmitry Moiseev, ul. Słowiańska 17/2, Koszalin. Produkcja posiłków (śniadania, obiady, kolacje w ilości 100 porcji) odbywa się w stołówce ul. Połczyńska 71a w Koszalinie Firma Polfood Service PGŻ, Dmitry Moiseev, ul. Słowiańska 17/2, Koszalin Cały szpital podlega szpitalowi SPZZOZ w Gryficach przy ul. Niechorska 27. Usługi w zakresie żywienia świadczy firma Grupa Żywieniowa Bałtyk Sp. z o.o. Kołobrzeg ul. Fredry 9c/11, posiłki produkowane są w Szkole Podstawowej w Świerznie. posiłki dostarczane z Jadłodajni "U Włodka" W.H.T. Kuźmińscy, ul. Roosevelta 1,2, Szczecin. 34 Klinika Chirurgii Plastycznej Art. Medical Center przy ul. Langiewicza 28/U1 w Szczecinie Catering Posiłki dostarczane w formie cateringowej posiłki dostarczane z Restauracji Secesja Cafe s.c. Al. Jana Pawła II 19/1, Szczecin. W pionach żywienia omawianej grupy zakładów przeprowadzono 79 kontroli w tym 9 kontroli interwencyjnych. Interwencje dotyczyły niewłaściwego stanu sanitarnohigienicznego pomieszczeń produkcyjnych oraz niewłaściwej jakości zdrowotnej artykułów spożywczych serwowanych pacjentom. Przeprowadzone kontrole potwierdziły zasadność interwencji dotyczących brudno utrzymanych pomieszczeń produkcyjnych, natomiast nie stwierdzono niezgodności z przepisami prawa żywnościowego w zakresie jakości posiłków serwowanych pacjentom. Zakres kontroli dotyczył oceny stanu sanitarno- higienicznego 116

117 pomieszczeń produkcyjnych, higieny przy przetwarzaniu i dystrybucji żywności, a także oceny warunków jej przechowywania, monitorowania warunków transportu i jakości żywności przy przyjęciu do zakładu. Najczęściej powtarzające się uchybienia natury bieżącej, to: brak segregacji artykułów spożywczych w urządzeniach chłodniczych; niedokładnie myty i częściowo zniszczony sprzęt produkcyjny; brak porządku w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych. Osoby winne zaniedbań ukarano mandatami karnymi, na kwotę zł. W bieżącym roku sprawozdawczym w pionie żywienia placówek służby zdrowia wydano 18 decyzji administracyjnych dotyczących poprawy stanu sanitarno-technicznego. Obowiązki nałożone decyzjami administracyjnymi najczęściej dotyczyły: odnowienia powierzchni ścian, sufitów oraz podłóg w pomieszczeniach kuchni; doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno-technicznego sprzętu produkcyjnego oraz sprzętu do transportu posiłków; Podczas kontroli sprawdzających stwierdzono wykonanie części zarządzeń decyzji, z uwagi jednak na trudną sytuację finansową placówek służby zdrowia, prolongowano terminy niewykonanych obowiązków do 2015 roku. W 2014r., 32 zakłady żywienia w szpitalach wdrożyło procedury oparte na zasadach systemu HACCP. System HACCP najczęściej dotyczy: opisu produktu, podziału potraw, schematów technologicznych, listy zagrożeń na każdym etapie produkcji, analizy zagrożeń dla poszczególnych etapów procesu, określenia krytycznych punktów kontroli, sposobu ich monitorowania, ustalenia działań korygujących i zapobiegawczych, weryfikacji systemu. Przeprowadzona analiza zagrożeń dotyczyła kategorii zagrożeń mikrobiologicznych, chemicznych i fizycznych. W wyniku przeprowadzonej analizy najczęściej wyznaczano 4 krytyczne punkty kontroli (CCP): CCP 1 kontrola zachowania łańcucha chłodniczego przy przyjęciu partii środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie; CCP 2 kontrola temperatury produktu i czas procesu produkcji; CCP 3- mycie i dezynfekcja jaj; CCP 4 obróbka termiczna. Dla każdego krytycznego punktu kontroli ustalono wartości docelowe i krytyczne. W ramach urzędowej kontroli żywności dokonano oceny skuteczności prowadzonych w pionie żywienia zabiegów mycia i dezynfekcji, do badań mikrobiologicznych pobrano 16 próbek wymazów sanitarnych z powierzchni roboczej sprzętu produkcyjnego. Próbek nie kwestionowano. Rozdział posiłków dla pacjentów prowadzony był w kuchenkach oddziałowych lub bezpośrednio przy łóżku chorego, ewentualnie pacjenci spożywali posiłki w jadalniach wydzielonych w oddziale łóżkowym szpitala. W przypadku żywienia pacjentów w systemie cateringowym przez podmioty zewnętrzne, rozdział posiłków odbywał się najczęściej w wydzielonym pomieszczeniu szpitala. Posiłki na oddziały dostarczane były w oznakowanych termosach drogami ogólnodostępnymi, następnie umieszczane na wózkach transportu wewnętrznego celem dystrybucji do pacjenta. Wózki do transportu wewnętrznego utrzymane są w dobrym stanie i kondycji technicznej, w razie potrzeby skonstruowane w sposób zabezpieczający przewożone środki spożywcze przed zanieczyszczeniem. Termosy do transportu posiłków najczęściej wykonane są ze stali nierdzewnej, utrzymane są w dobrym stanie technicznym, zapewniają utrzymanie właściwej temperatury potraw. W kuchenkach oddziałowych prowadzono remonty, sukcesywnie poprawiając ich standard pod względem technicznym jak i wyposażenia w meble i sprzęt kuchenny. 117

118 W pionie żywienia szpitali nadzorem sanitarnym objęto 3 kuchnie niemowlęce. Z uwagi na promowanie naturalnego karmienia noworodków i niemowląt piersią oraz minimalizację kosztów utrzymania typowych kuchni niemowlęcych istnieją tendencje do ich likwidacji. W sporadycznych przypadkach noworodki dokarmiane są na oddziale gotowymi mieszankami mleka modyfikowanego wymagającego jedynie podgrzania do temperatury spożycia, nałożenia na słoiczek jednorazowego smoczka lub podania gotowego preparatu strzykawką jednorazowego użycia. W niektórych placówkach wydzielono pokoje laktacyjne, wyposażone w zlewozmywak dwukomorowy, umywalkę do mycia rak i lampę bakteriobójczą. Zapewniono możliwość korzystania z laktatora dla matek karmiących pokarmem naturalnym. Końcówki laktatora używane bezpośrednio przez pacjentki, mające kontakt z pokarmem myte są pod bieżąca wodą, osuszane i kierowane do centralnej sterylizatorni. W sterylizowanych pakietach trafiają na oddział. Pokarm naturalny ściągany jest z użyciem laktatora lub ręcznie do wysterylizowanych butelek. Karmienie następuje przez smoczki jednorazowego użytku. Kuchnie niemowlęce obejmują zespół pomieszczeń, które umożliwiają przygotowanie mieszanek mlecznych, mycie butelek i ich sterylizację przy wykluczeniu krzyżowania się dróg czystych i brudnych produktu. Przed wejściem do pomieszczeń kuchni mlecznej znajduje się śluza umywalkowo - fartuchowa. Wyodrębnia się pomieszczenie mycia butelek wyposażone w baseny do ich mycia i przelotowy sterylizator, pomieszczenie gotowania potraw, porcjowania i ekspedycji. W kuchniach niemowlęcych wydzielone są szatnie i toalety dla pracowników z przedsionkiem izolacyjnym. Z wykonanych czynności w ramach prowadzonego systemu wewnętrznego opartego na zasadach HACCP, dokonuje się systematycznie wpisów m. in. w zakresie przestrzegania terminów przydatności do spożycia i dat minimalnej trwałości środków spożywczych wykorzystywanych w produkcji, monitorowania temperatur w urządzeniach chłodniczych, monitorowania czasu i temperatury sterylizacji butelek, czasu procesu pasteryzacji mieszanek, przebiegu procesu produkcyjnego- obróbki cieplnej, czasu pracy lampy bakteriobójczej. Gotowe mieszanki w butelkach na oddziały transportowane są w oznakowanych, zamykanych pojemnikach, windą przeznaczoną do transportu posiłków. Kuchnie niemowlęce na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2014r prowadziły następujące placówki służby zdrowia: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1, ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie - usługi w zakresie żywienia niemowląt świadczyła firma- P.DUSSMANN, Warszawa ul. Bednarka 7; Samodzielny Publiczny Specjalistyczny ZOZ Zdroje ul. Mączna 4 w Szczecinie -usługi w zakresie żywienia niemowląt świadczyła firma- Firmę NIRO Sp z o.o. ul. Ścinowska37; Lubin; SP ZOZ Szpital Specjalistyczny w Gryficach ul. Niechorska 27 - usługi w zakresie żywienia niemowląt świadczone były przez szpital. Placówki służby zdrowia zgodnie z obowiązującymi przepisami opracowały instrukcje postępowania z odpadami gastronomicznymi i komunalnymi. Opracowane procedury określają sposób zagospodarowania odpadów. Od przedsiębiorców egzekwowano okazanie stosownej dokumentacji. Odpady pochodzące z kuchni centralnych najczęściej gromadzone były w wydzielonych pojemnikach i odbierane przez specjalistyczne firmy. Zgodnie z pismem Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r. znak: GIS- BŻ-WS-422-9/BO/14/1w zakładach żywienia zbiorowego w tym nad firmami świadczącymi usługi cateringowe w szpitalach prowadzono działania nadzorowe w zakresie wymagań dotyczących m.in. jakości żywienia. Analizę jakości planowania jadłospisów dekadowych, uwzględniając ogólne zasady układania jadłospisów przeprowadzono w 14 zakładach w tym w dwóch prowadzących żywienie w systemie cateringowym. W czterech obiektach sposób 118

119 żywienia oceniono jako niezgodny z zasadami racjonalnego żywienia. Błędy wynikające z analizy jadłospisów dotyczyły niedostatecznej podaży owoców i surowych warzyw do śniadań i kolacji, zbyt niskiej podaży mleka i przetworów mlecznych, brak w posiłkach produktów stanowiących źródło pełnowartościowego białka zwierzęcego, małe urozmaicenie posiłków. Wyniki ocen jadłospisów z ewentualnymi uwagami co do sposobu żywienia każdorazowo kierowano do osób odpowiedzialnych za żywienie Dezynfekcja i komory dezynfekcyjne Wszystkie szpitale woj. zachodniopomorskiego przeprowadzają procesy dekontaminacji w tym dezynfekcji zgodnie z wewnętrznie opracowaną procedurą przy użyciu preparatów posiadających wpis do rejestru prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz znak zgodności CE. Dobór preparatów uzależniony był od ich zastosowania tj. rodzaju powierzchni, stopnia zabrudzenia, możliwości organizacyjnych, kompatybilności ze środkiem dezynfekcyjnym. Zabiegi dezynfekcyjne stosowane były we wszystkich obszarach mających kontakt z materiałem organicznym. Stosowane preparaty dezynfekcyjne dobierano właściwie pod względem przeznaczenia i spektrum działania. Mycie i dezynfekcja narzędzi wielokrotnego użytku odbywała się w gabinetach zabiegowych oraz wydzielonych pomieszczeniach na blokach operacyjnych i w częściach brudnych centralnych sterylizatorni przy użyciu środków dezynfekcyjnych o szerokim spektrum działania ręcznie lub mechanicznie w myjniach-dezynfektorach. Proces mycia i dezynfekcji endoskopów spośród 28 wykonujących usługi endoskopowe w 25 poradniach prowadzony był w sposób zautomatyzowany w myjniach automatycznych, co stanowi 89,29%, przy czym w 2 wykonywane jest również mycie ręczne. W 2 szpitalach są zainstalowane myjnie półautomatyczne, gdzie także stosowano mycie ręczne. Proces wyłącznie ręcznego mycia odbywał się tylko w 1 szpitalu (NZOZ Uromed w Koszalinie) z zastosowaniem odpowiednich środków dezynfekcyjnych posiadających karty charakterystyki środka i preparatów niebezpiecznych. Podczas kontroli pracowni endoskopowych zwracano uwagę m.in. na rozdział czasowy poszczególnych zabiegów jeśli czynności te wykonywane były w jednym pomieszczeniu, instalację wentylacji nawiewnowyciągowej w zmywalni oraz przechowywanie endoskopów w sposób zabezpieczający przed ich wtórną kontaminacją. Mycie i dezynfekcja łóżek, szafek przyłóżkowych prowadzone były w salach chorych i na korytarzach oddziałów przy użyciu środków dezynfekcyjnych odpowiednich do zagrożenia. Na terenie woj. zachodniopomorskiego Centralna Stacja Łóżek znajduje się tylko w SP Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Policach. Mycie i dezynfekcja basenów i kaczek powinno odbywać się w sposób eliminujący zagrożenia dla pacjentów i personelu w płuczkach - dezynfektorach lub urządzeniach do dekontaminacji wkładów jednorazowych (macerator) wraz z zawartością w pomieszczeniach wyposażonych w wentylację mechaniczną wyciągową. W dalszym ciągu w większości szpitali, proces dekontaminacji prowadzony był ręcznie w wydzielonych miejscach w oddziałach: tzw. pomieszczeniach gospodarczych lub brudownikach, w pojemnikach z pokrywą, zapewniających pełne zanurzenie w środku dezynfekcyjnym - wobec powyższego wystawiano stosowne decyzje w tym zakresie. W części szpitali woj. zachodniopomorskiego mycie i dezynfekcja basenów i kaczek prowadzona była w myjniach dezynfektorach. Rozwiązanie takie zastosowano w 38,88% ogółu szpitali. W 2014 roku w 20 szpitalach używane baseny i kaczki jednorazowego użytku, co stanowi 55,55%, do unieszkodliwienia których stosowane są maceratory (55,55%). Natomiast w 5 szpitalach dezynfekcja basenów i kaczek odbywa się w wydzielonych zamkniętych pomieszczeniach w pojemnikach oraz 119

120 wannach z przykryciem, przeznaczonych wyłącznie do tego celu z możliwością całkowitego zanurzenia w środku dezynfekcyjnym. Dezynfekcja powierzchni prowadzona była przy użyciu środków dezynfekcyjnych odpowiednio dobranych do zagrożenia. W większości szpitali środki dezynfekcyjne przechowywane były w wydzielonych pomieszczeniach gospodarczych, pomieszczeniach porządkowych lub w gabinetach zabiegowych, dyżurkach dla pielęgniarek w zamkniętych szafach. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne dla potrzeb wszystkich szpitali było wystarczające. W 2014 roku na terenie woj. zachodniopomorskiego funkcjonowała tylko 1 komora dezynfekcyjna w SPZZOZ w Gryficach. Dezynfekcji komorowej podlegały materace, koce i poduszki. Ponadto koce i poduszki poddawane były procesom dezynfekcji z zastosowaniem środków piorąco-dezynfekujących w pralniach szpitalnych lub usługi zlecano firmom zewnętrznym (88,88%). Dezynfekcję komorową materacy zlecano firmom zewnętrznym w 55,55% ogółu szpitali. Wzrosła liczba szpitali, w których materace pokryte były pokrowcami pozwalającymi na ich mycie i dezynfekcję z 38,89% do 66,66%. Rozwiązanie z zastosowaniem pokrowców z ekolastiku pozwalające na pranie ich w temperaturze 90 o C zastosowane było w 27,77% ogółu szpitali. Do firm zewnętrznych świadczących usługi w zakresie prania i dezynfekowania materaców, koców, poduszek w komorach dezynfekcyjnych dla szpitali woj. zachodniopomorskiego w 2014r. należały: Konsorcjum firm: Lider DGP Laundry Partner Sp. z o.o. Legnica, ul. Najświętszej Marii Panny 5e oraz DGR Dozorbud Grupa Polska Sp. z o.o Legnica ul. Najświętszej Marii Panny 5e- z Pralniami w Stargardzie Szczecińskim; KORTEX Spółka cywilna Kazimiera Cichowska, Piotr Cichowski, ul. Szczawiowa 55/57, Szczecin; Pralnia EMKA, ul. Jaktrocka 15, Żyrardów; Zakład Usług Pralniczych Mielenko Spółka Jawna, ul. Lipowa 11, Mielenko; Konsorcjum pralniczy Sp. z o.o. ul. Rdestowej 65/67, Gdynia; Pralnia Wodchem, ul. Piłsudskiego 2, Białogard; Pralnia ogólna SPZZOZ, ul. Niechorska 27, Gryfice. Zaopatrzenie w środki czystościowe, dezynfekcyjne oraz osłony foliowe do transportu, dla potrzeb poszczególnych szpitali było wystarczające Sterylizacja W woj. zachodniopomorskim w 2014 r. metody sterylizacji stosowane w praktyce szpitalnej nie uległy zmianie, przy czym podstawową metodą sterylizacji było autoklawowanie. Dobór metod sterylizacji zależny był od właściwości materiału poddawanego procesowi sterylizacji. Osoby obsługujące urządzenia sterylizujące posiadały odpowiednie przeszkolenie w tym zakresie. Efektywność procesów sterylizacji podlegała systematycznej kontroli poprzez dokumentowanie parametrów procesu i ich archiwizowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami. Sterylizację sprzętu medycznego w obrębie szpitali prowadziło 61,11% ogółu placówek, 25% szpitali zlecało usługę sterylizacji firmom zewnętrznym, natomiast 13,88% placówek prowadziło sterylizację na terenie szpitala oraz zlecało firmom zewnętrznym. Sterylizację dla własnych potrzeb oraz dla innych szpitali jednocześnie (przeważnie w zakresie sterylizacji gazowej) prowadziło 19,44% placówek. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDiSON Oddział Psychiatryczny w Koszalinie oraz Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny w Szczecinku usługi medyczne świadczyły wyłącznie w oparciu o sprzęt jednorazowy. 120

121 Do firm zewnętrznych świadczących usługi w zakresie sterylizacji dla szpitali woj. zachodniopomorskiego w 2014 r. należały: Centrum Usług CitoNet Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych S.A., ul. Rolna 4 w Szczecinie świadczące usługi dla: Szpitala Powiatowego Sp. z o.o., ul. Parkowa 5 w Gryfinie; Samodzielnego Publicznego Specjalistycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Zdroje, ul. Mączna 4 w Szczecinie; Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii, ul. Strzałowska 25, Szczecin; AMC Art. Medical Center ul. Langiewicza 28/U1; Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin; 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie dla Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; SPSK nr 1 PUM w Szczecinie dla Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego, ul. Arkońska 4 w Szczecinie; Szpital w Szczecinku dla: Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej PODIMED ul. Spółdzielcza 8 Szczecinek; NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 Szczecinek, Szpitala Polskiego Połczyn Zdrój; Drawskie Centrum Specjalistyczne dla: Centrum Sercowo-Naczyniowego NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu, Szpitala Polskiego Połczyn Zdrój; Szpital Wojewódzki w Koszalinie, ul. Chałubińskiego dla: EUROMEDIC ONKOTERAPIA Sp. z o.o. Rondo ONZ 1 w Warszawie - Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7; Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony, ul. Arkońska 4 dla Samodzielnego Publicznego Szpitala Rejonowego w Nowogardzie. Ponadto usługi w zakresie sterylizacji przeważnie gazowej świadczyły również inne szpitale i przychodnie: 109 Szpital Wojskowy z Przychodnią SPZOZ w Szczecinie, ul. Piotra Skargi 9-11 dla Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii, ul. Strzałowska 25 w Szczecinie, Szpitala Powiatowego w Pyrzycach oraz Szpitala Aresztu Śledczego w Szczecinie; Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej w Gryficach dla Szpitala Powiatowego w Białogardzie; NZOZ Nowy Szpital, ul. Narutowicza 6, Kostrzyn nad Odrą dla Szpitala w Dębnie Sp. z o.o., ul. Kościuszki 58; Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 PUM, ul. Powstańców Wielkopolskich 72, Szczecin dla Specjalistycznego Szpitala im. A. Sokołowskiego 11, Szczecin; Szpital w Szczecinku dla: Pomorski Ośrodek Diagnostyki Medycznej PODIMED ul. Spółdzielcza 8 Szczecinek; NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 Szczecinek. Liczbę urządzeń sterylizacyjnych w szpitalach woj. zachodniopomorskiego oraz ich awaryjność przedstawia tab. 54. Tab.54. Awaryjność sterylizatorów w 2014r. w szpitalach woj. zachodniopomorskiego Rok 2014 Sterylizatory Liczba sterylizatorów Liczba badań Ilość urządzeń poddanych naprawie Awaryjność w % na ciepło suche parowe ,93 na tlenek etylenu ,0 121

122 plazmowe parowoformaldehydowy W 2014r. odnotowano 18 awarii w grupie urządzeń sterylizacyjnych parowych, co stanowi 20,93% oraz 3 awarie w grupie urządzeń na tlenek etylenu, co stanowi 25% (tabela nr 45). Każdorazowo po naprawie urządzeń sterylizacyjnych przeprowadzany był kontrolny test biologiczny przed ich ponowną eksploatacją. Ponadto wśród użytkowników urządzeń sterylizacyjnych nadal upowszechniano wiedzę dot. monitoringu procesów sterylizacji w zależności od metody, opartą na aktualnych Ogólnych wytycznych sterylizacji wyrobów medycznych 2011 wskazującą m.in. na konieczność stosowania wskaźników biologicznych procesu nie rzadziej niż raz na trzy miesiące oraz po każdym usunięciu awarii, a także w każdym cyklu, gdy nie jest dostępny automatyczny pomiar i zapis parametrów krytycznych procesu. (dot. sterylizacji parowej). W 2014r. nie odnotowano zakwestionowanych badań z kontroli sterylizacji parowej, co świadczy o skuteczności tej metody w procesie sterylizacji. Sterylizatory na ciepło suche nie są wykorzystywane do sterylizacji, a tylko do suszenia szkła w laboratoriach Bieżący stan czystości i porządku W 2014r. proces utrzymania czystości w szpitalach woj. zachodniopomorskiego oparty był na aktualizowanych planach higieny szpitalnej realizowanych przez personel szpitala (63,88%) oraz specjalistyczne firmy zewnętrzne (rozwiązanie to przyjęto w 27,77% szpitali), natomiast 8,33% szpitali korzystało zarówno z usług firm sprzątających zewnętrznych jak też personelu szpitala. Plan higieny szpitalnej uwzględniał obszar, techniki oraz częstotliwość sprzątania, w tym procedury mycia i dezynfekcji sprzętu, a także pomieszczeń szpitalnych. Osoby wykonujące usługi sprzątania w szpitalu ściśle współpracowały w oddziałach szpitalnych z pielęgniarkami oddziałowymi i epidemiologicznymi w zakresie przestrzegania procedur przeciwepidemicznych. W większości szpitali proces utrzymania czystości i porządku prowadzony był kompleksowo przy użyciu sprzętu specjalistycznego. Sprzęt przeznaczony do sprzątania przechowywany był w wydzielonych pomieszczeniach, miejscach lub w brudownikach. W części szpitali na poszczególnych oddziałach wydzielone były pomieszczenia porządkowe do przechowywania sprzętu do sprzątania, przeznaczonego tylko dla danego oddziału. Postępowanie ze sprzętem po sprzątaniu prowadzone było zgodnie z przyjętą wewnętrzną procedurą. Zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych służących utrzymaniu czystości poszczególnych komórek organizacyjnych szpitala był wystarczający. W większości skontrolowanych szpitali stan czystości bieżącej nie budził zastrzeżeń. W 2014r. w 22 szpitalach były przeprowadzone zabiegi deratyzacyjne, co stanowi 61,11%, natomiast zabiegi dezynsekcyjne wykonano w 21 szpitalach, co stanowi 58,33% Zaopatrzenie szpitali w wodę Na terenie woj. zachodniopomorskiego funkcjonuje 41 szpitali, jednak na potrzeby charakterystyki zaopatrzenia w wodę wyróżniono 48 obiekty szpitalne. Podstawowym źródłem zaopatrzenia dla większości obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego są wodociągi publiczne 36 obiektów, dla 11 obiektów podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę do spożycia jest wodociąg własny, natomiast dla jednego szpitala - ujęcie wody należące do uzdrowiska. Rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę stanowią: wodociąg własny, wodociąg sieciowy lub zbiorniki magazynujące wodę. 122

123 Spośród powyższych 48 obiektów szpitalnych 25 (52%) nie posiada rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę. Nadzór nad jakością wody w szpitalach prowadzony był przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowanego monitoringu. Badania wody prowadzone były z częstotliwością ustaloną w rocznym harmonogramie pobierania próbek. We wszystkich szpitalach jakość wody odpowiadała wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.). W żadnym ze szpitali woj. zachodniopomorskiego nie odnotowano przerw w dostawie wody oraz nie stwierdzono braku wody w jej niezbędnej ilości. Stan sanitarno - techniczny urządzeń wodociągowych i jakość wody W 2014 r. wydano jedną decyzję w zakresie zapewnienia co najmniej 12- godzinnego zapasu przez: 1. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38, gdzie z przyczyn technicznych wyłączono rezerwowe, własne ujęcie wody decyzja z terminem wykonania do dnia r. Ponadto obowiązywała decyzja w tym samym zakresie wydana w 2013 r. na: 2. Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów, gdzie awaria pompy przyczyniła się do wyłączenia rezerwowego, własnego ujęcia wody. Wydano decyzję administracyjną terminem wykonania do dnia r., kontrola przeprowadzona w dniu r. potwierdziła wykonanie tego obowiązku. Kontrole przeprowadzone w pozostałych szpitalach nie wykazały nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno-technicznego urządzeń wodociągowych. Tabela 55 Zaopatrzenie szpitali w wodę przeznaczoną do spożycia w 2014 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego 123

124 Tab. 55 Charakterystyka zaopatrzenia w wodę do spożycia obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego Lp. szpitali Nazwa Szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o ul. Chopina 29 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno Szpitale Polskie s.c Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pom. Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Białogard SP w Białogardzie ul. Chopina tak nie ma nie ma 2 zbiorniki retencyjne o pojemności 176,2 m 3 /dobę każdy Białogard SP w Białogardzie ul. Szpitalna 7 2. tak nie ma nie ma nie ma Choszczno Drawsko Pomorskie Goleniów Goleniów Gryfice Łobez Gryfino Gryfino Kamień Pomorski SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pom. Szpitalne Centrum Medyczne Sp.z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład Pielęgnacyjno Opiekuńczy Psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław 3. tak tak 1 zbiornik 4. tak tak 5. tak tak 6. tak tak 7. tak tak 8. tak nie ma nie ma 2 zbiorniki o pojemności 1 m 3 każdy ( łącznie 2 m 3 ) 2 zbiorników retencyjnych o pojemności 150 m³ 9. tak nie ma nie ma nie ma 10. tak nie ma nie ma nie ma 11. tak Szpital posiada dwa podłączenia do sieci wodociągo wej nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła - decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r W programie dostosowawczy zaplanowano podłączenie szpitala do wodociągu miejskiego Resko. brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym do r. w programie dostosowawczym - Szpital posiada dwa podłączenia do sieci wodociągowej, tzn. od ul. Dziwnowskiej i od ul. Szpitalnej 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Kołobrzeg Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego tak nie ma nie ma zbiornik o poj. 150 m Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. T. Chałubińskiego Koszalin Specjalistyczny Zespól Gruźlicy I Chorób Płuc ul. Niepodległości Koszalin Koszalin Koszalin Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespól Gruźlicy I Chorób Płuc ul. Niepodległości Koszalin 13. tak tak 14. tak tak 12. Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna 15 Koszalin Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna tak tak 13. NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Koszalin NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego tak nie ma nie ma Zbiornik o pojemności 400 l Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapii Sp. z. o. o Rondo ONZ 1, w Warszawie Koszalin Koszalin Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapii Sp. z. o. o Rondo ONZ 1, w Warszawie Oddział Radioterapii 17. tak 18. tak tak 2 zbiorniki o pojemności 300 l 124

125 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 w Koszalinie ul.chałubińskiego 7 Lp. szpitali Nazwa Szpital Nazwa Powiatu Lokalizacja obiektu szpitalnego Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik Uwagi Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna Barlinek Szpital w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szcz. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałkowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek Szpitale Polskie S.A. z siedziba w Katowicach ul. Piotrowicka 17- Szpital Polski Połczyn Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Myślibórz Myślibórz Pyrzyce Sławno Stargard Szczeciński Stargard Szczeciński Szczecin Police Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecin Szczecinek Świdwin Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki 58 Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica 16 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 klinika Psychiatrii z oddziałem Dziennym Zespołu leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałkowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Szpitale Polskie S.A. z siedziba w Katowicach ul. Piotrowicka 17- Szpital Polski Połczyn Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie Zdroju Sp. z. o.o. z siedziba w Połczynie Zdroju ul. Wojska 19. tak tak 20. tak nie ma nie ma nie ma 21. tak tak 22. tak nie ma nie ma nie ma 23. tak 24. tak nie ma nie ma 25. tak nie ma 26. tak tak 2 zbiorniki o pojemności 450 m 3 Po 3 zbiorniki w każdym z 2 pomieszczeń; zapas 12- godzinny w 2 zbiornikach po 100 m tak nie ma nie ma nie ma 28. tak tak 2 zbiorniki po 50 m³; zapas ok.6- godzinny 29. tak nie ma nie ma nie ma 30. tak tak 2 zbiorniki po 200 m³; zapas 24- godzinny 31. tak nie ma nie ma nie ma 32. tak tak 1 zbiornik 100 m³ 33. tak nie ma nie ma nie ma 34. tak nie ma nie ma nie ma 35. tak nie ma 36. Tak wodociąg ZL GRYF Połczyn- Zdrój ul. Solankowa 8 nie ma nie ma nie ma brak rezerwowego źródła - w programie dostosowawczym decyzja WS-DNS /10 z dnia r. do r brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. brak rezerwowego źródła zaopatrzenia w wodę - w programie dostosowawczym do r. Decyzja ZPWIS w Szczecinie znak NHK na zapewnienie rezerwowego źródła zaopatrzenia szpitala brak rezerwowego źródła wody ujęte to jest w programie dostosowawczym do r 125

126 Lp. szpitali 30. Połczynie Zdroju Sp. z. o.o. z siedziba w Połczynie Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój Nazwa Szpital Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z. o. o ul. Mieszka I Świnoujscie Nazwa Powiatu Świnoujście Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie Zdrój ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Miejski im. Jana Garduły w Świnoujściu Sp. z. o. o ul. Mieszka I 7 Lp. obiektu szpitalnego źródło zaopatrzenia podstawowe wodociąg własny wodociąg sieciowy 37. tak rezerwowe źródło zaopatrzenia w wodę wodociąg własny wodociąg sieciowy zbiornik zbiornik o poj. 30 m Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia 38, Szczecin Szczecin Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia 38, Szczecin 38. tak nie ma nie ma nie ma AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin ARTPLASTICA Zakład Leczniczy Sp. z o.o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego Szczecin Szczecin Szczecin AMC art. Medical Center Sp. z. o. o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin ARTPLASTICA Zakład Leczniczy Sp. z o.o. Spółka Komandytowa ul. Wojciechowskiego Szczecin 39. tak nie ma nie ma nie ma 40. tak nie ma nie ma nie ma Obiekt szpitalny nie kontrolowany w SONOMED Sonomed Sp z o. o. ul. Pocztowa Szczecin SONOMED ul. Bolesława Śmiałego 14 C, D 41. tak nie ma nie ma nie ma Obiekt szpitalny nie kontrolowany w MEDI-CLNQUE GROUP Sp z o. o Szczecin ul. Mickiewicza 55 Szczecin MEDI-CLNQUE Specjalistyczne Gabinety Lekarskie ul. Mickiewicza tak nie ma nie ma nie ma Obiekt szpitalny nie kontrolowany w VULMED Sp z o. o., Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 Szczecin VULMED Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne Jasełkowa tak nie ma nie ma nie ma Obiekt szpitalny nie kontrolowany w Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 W Szczecinku należącego do Kliniki Allenort Sp. z.o.o. z siedzibą w Warszawie Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnia Usługi Medyczne Dializa Sp. z o. o. ul. Kilińskiego w Szczecinku NZOZ SALUS J Martyniuk Szpital psychiatryczny Szczecinek ul. Kościuszki 34 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek n należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PPODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku Centrum Naczyniowo ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem NAFIS S.A z siedziba w Poznaniu Szczecinek Szczecinek Szczecinek Szczecinek Drawsko Pomorskie Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 W Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o. o. ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku NZOZ SALUS J Martyniuk Szpital psychiatryczny Szczecinek ul. Kościuszki 34 NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo- Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie 44. tak nie ma 45. tak nie ma 46. tak nie ma 47. tak nie ma 48. tak tak Rezerwowym źródłem jest ujecie własne Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o., przy ul. Kościuszki 38z na które ZPWIS w Szczecinie wydał decyzję Nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad szpitalami obejmuje również kontrolę jakości ciepłej wody użytkowej, w celu wykrywania bakterii Legionella sp. 126

127 Nadzór ten prowadzony jest zgodnie z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417, z późn. zm.). W 2014 r. zaplanowano badanie ciepłej wody użytkowej w 31 obiektach szpitalach. Ze względu na brak stwierdzanych przekroczeń w badaniach przeprowadzonych kolejno w poprzednich latach, nie zaplanowano w 2014 r. badania ciepłej wody użytkowej w 8 obiektach szpitalach oraz nie skontrolowano w tym zakresie 9 nowych obiektów, które zostały zaplanowane do kontroli w 2015 r. W przypadku występowania w instalacji ciepłej wody użytkowej bakterii Legionella sp. w ilości powyżej 1000 jtk/100 ml wody (wysokie skażenie), wprowadzano zakaz używania ciepłej wody pod prysznicami oraz w celu uzyskania odpowiedniej jakości wody zdrowotnej nakazywano podjecie działań naprawczych m. in. przegląd techniczny sieci, w tym jej oczyszczenie, utrzymywanie właściwej temperatury ciepłej wody oraz odpowiednią jej dezynfekcję. W analizowanym okresie zbadano łącznie 219 próbek ciepłej wody użytkowej pobranych w 27 szpitalach (31 obiektów szpitalnych), spośród których zakwestionowano 53 próbki w 15 szpitalach (17 obiektach szpitalnych), natomiast w 12 z przebadanych szpitali nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej wartości bakterii Legionella sp. W 2014 wydano na terenie woj. zachodniopomorskiego łącznie 7 decyzji zakazujących m.in. używania ciepłej wody z pryszniców oraz nakazujących podjęcie działań naprawczych, w stosunku do: 1. Szpitala Powiatowego w Białogardzie ul. Szpitalna 7, 2. SP ZZOZ Specjalistycznego Szpitala Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8, 3. Szpitala w Dębnie Sp. z o.o. ul. Kościuszki 58, 4. SP Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1, 5. SP Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego Szczecin, ul. Arkońska 4, 6. SP Specjalistycznego ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4, 7. Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22. Ryc. 14. Liczba obiektów szpitalnych z uwzględnieniem liczby przebadanych obiektów, liczby pobranych próbek ciepłej wody użytkowej, zakwestionowanych próbek oraz wydanych decyzji odnośnie jakości ciepłej wody użytkowej w 2014 r. 127

128 Ryc.15. Liczba obiektów szpitalnych z uwzględnieniem liczby przebadanych obiektów Na terenie woj. zachodniopomorskiego sukcesywnie zwiększa się liczba szpitali obiektów szpitalnych (dot. szczególnie szpitali jednodniowych) w związku z czym zwiększeniu ulega liczba nadzorowanych w zakresie bakterii Legionella sp. tego rodzaju obiektów. W oparciu o liczbę próbek w których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości Legionella sp. oraz liczbę wydanych decyzji w tym zakresie należy uznać, iż problem obecności tych bakterii w sieci ciepłej wody użytkowej szpitali pozostaje nadal aktualny. 128

129 Postępowanie z bielizną szpitalną W 2014 r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną skontrolowano 34 z 41 szpitali (podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim, spośród których: bielizna szpitalna z 30 szpitali prana była w pralniach posiadających barierę higieniczną, bielizna szpitalna z 1 podmiotu tj. ze szpitala Aresztu Śledczego w Szczecinie, prana była we własnej pralni, która nie posiadała bariery higienicznej i działała w tzw. układzie tradycyjnym z zachowanym ciągiem jednokierunkowym. W pralni tej nie prowadzi się działalności związanej z praniem bielizny z innych podmiotów leczniczych. Również Centrum Narodzin Mamma w Szczecinie korzysta z usług pralni zlokalizowanej poza szpitalem, bez bariery higienicznej. Zlikwidowana została pralnia własna w szpitalu gruźliczym w SP SZGiChP Koszalinie, która działała w układzie tradycyjnym z zachowanym ciągiem jednokierunkowym bez bariery higienicznej. W pralni prowadzona była wstępna chemiczna dezynfekcja odpowiednio bielizny pooperacyjnej oraz skażonej krwią i wydzielinami ustrojowymi, a także bielizna z oddziału zakaźnego i chorób płuc. Ponadto w 2 obiektach stosowano bieliznę jednorazową, tj. NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka w Szczecinku należące do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o. o stosowało jednorazową bieliznę pościelową, a pozostała bielizna prana była w pralni z barierą higieniczną, również w szpitalu AMC Art. Medical Center w Szczecinie (podmiot zajmujący się chirurgią plastyczną) stosowano bieliznę operacyjną jednorazowego użytku, a pozostała bielizna oddawana była do pralni chemicznej bez bariery higienicznej. Większość ze skontrolowanych w zakresie postępowania z bielizną szpitalną szpitali posiadała wydzielone główne magazyny bielizny czystej i brudnej. Również w szpitalu w Szczecinku włączono do użytkowania magazyny bielizny mieszczące się w pomieszczeniach piwnicznych obiektu. Szpital w Stargardzie Szczecińskim korzystał z sąsiadujących magazynów pralni szpitalnej prowadzonej przez inny podmiot. Pozostałe cztery szpitale w Szczecinku nie posiadają wydzielonych magazynów bielizny czystej i brudnej, bielizna czysta przetrzymywana jest bezpośrednio na oddziałach a brudna składowana w brudownikach. Nadto siedem szpitali, tj. Szpital w Białogardzie, Szpital w Drawsku Pomorskim, Szpital w Łobzie, oraz dwa szpitale koszalińskie - Szpital Wojewódzki i Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie - nie posiadały wydzielonych głównych magazynów bielizny czystej. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych przywożona była specjalistycznym transportem własnym pralni i składowana w głównych magazynach bielizny czystej. W przypadku nie wydzielenia takich magazynów w obiektach szpitalnych bielizna ta przekazywana była bezpośrednio na oddziały. Bielizna czysta z pralni zewnętrznych zabezpieczona była na czas transportu przed wtórnym zanieczyszczeniem (przywożona była do szpitali w pojemnikach plastikowych, które dodatkowo zabezpieczone były workami albo zapakowana była w worki foliowe lub też w worki płócienne zabezpieczone workami foliowymi). Bielizna noworodkowa po procesie prania pakowana była w pakiety po kilkanaście sztuk, a pakiety dla noworodków poddawane były procesom sterylizacji w sterylizatorniach szpitalnych (z reguły sterylizowany był pierwszy pakiet noworodkowy oraz bielizna ze wskazań lekarskich). 129

130 Bielizna czysta z magazynów głównych transportowana była na oddziały w sposób zabezpieczający ją przed wtórnym zanieczyszczeniem (w podwójnych foliowych i płóciennych albo brezentowych workach, zabezpieczonych na zewnątrz workiem foliowym, które przed wniesieniem na oddziały zdejmowano). Na oddziałach bieliznę przechowywano w wydzielonych pomieszczeniach bądź miejscach tj. zamykanych szafach, przeznaczonych wyłącznie do przechowywania czystej bielizny. Wykaz obiektów szpitalnych skontrolowanych w 2014 r. w zakresie postępowania z bielizną szpitalną oraz miejsc prania bielizny szpitalnej przedstawia tabela Nr 56. Poprawy nadal wymagają: Warunki magazynowania bielizny szpitalnej w szczecińskim szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Mącznej, gdzie odnowienia wymagają trwale zabrudzone ściany i sufit ze śladami zacieków w magazynie bielizny brudnej, a półki regałów stanowiące wyposażenie magazynu bielizny czystej wykonane są z materiału uniemożliwiającego ich skuteczne mycie i dezynfekcję oraz w obiekcie przy ul. Św. Wojciecha, gdzie poprawy wymaga stan sanitarno - techniczny ścian w magazynie bielizny czystej oraz podłoga i ściany w magazynie bielizny brudnej (podłoga i ściany uszkodzone). Ze względu na stan pomieszczenie magazynu bielizny czystej wyłączono z użytkowania. Obiekt przy ul. Św. Wojciecha, korzysta z centralnego magazynu bielizny czystej w obiekcie przy ul. Mącznej. Stan sanitarno techniczny kompleksu pomieszczeń magazynowych wchodzących w skład magazynu bielizny brudnej w Szpitalnym Centrum Medycznym Sp. z o.o. w Goleniowie, tj. część centralna magazynu bielizny brudnej wraz z przyległym przedsionkiem oraz przyległym pomieszczeniem porządkowym i pomieszczeniem ustępu, gdzie stwierdzono ściany i podłogi trwale zabrudzone, miejscowo z ubytkami glazury, terakoty, tynku, łuszczącą się farbą oraz trwale zabrudzoną armaturę, skorodowany kaloryfer i zniszczone skrzydło drzwi z ubytkami. Ponadto odnowienia wymagają zawilgocone, z ubytkami farby ściany i sufit w pomieszczeniu komory dezynfekcyjnej w pralni szpitala w Gryficach. W czasie prowadzenia czynności kontrolnych pralnia nie dysponowała dokumentacją potwierdzającą monitorowanie działań urządzeń pomiarowych temperatury i ciśnienia komory dezynfekcyjnej, co uniemożliwiło potwierdzenie prowadzenia prawidłowych procesów dezynfekcji w pralni. W latach poprzednich Szpital w Gryfinie korzystał z pomieszczeń magazynów bielizny sąsiadującej pralni. Po zmianie w 2014 r. usługodawcy wykonującego pranie bielizny szpitalnej Szpital nie posiada pomieszczenia ani wydzielonego ogólnego miejsca do przechowywania brudnej bielizny szpitalnej. Tymczasowo bielizna brudna gromadzona jest w zamykanych pojemnikach transportowych zlokalizowanych w brudownikach na oddziałach. Funkcjonuje natomiast wydzielony magazyn bielizny czystej. Wojewódzki Szpital Zespolony przy ul Arkońskiej w Szczecinie jako jedyny szpital w woj. zachodniopomorskim posiada umowę na usługę prania i dzierżawienia bielizny ogólno szpitalnej w ramach której zarówno pranie, transport zewnętrzny jak i dzierżawa bielizny oraz dzierżawa pomieszczeń magazynów centralnych, w których przechowywana jest bielizna czysta oraz brudna, zlecona została firmie zewnętrznej tj. Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładowi Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa 11. Centralne magazyny bielizny czystej i brudnej na terenie szpitala funkcjonują w wyremontowanych i zmodernizowanych budynkach, a stan ich pomieszczeń jak i ich wyposażenia nie budzi zastrzeżeń. 130

131 Zostały przeprowadzone prace remontowe poprawiające stan sanitarno techniczny: posadzki w magazynie bielizny brudnej w szpitalu w Sławnie, gdzie uzupełniono ubytki terakoty oraz sufitu i ścian w magazynie bielizny brudnej w szpitalu w Barlinku, gdzie usunięto ślady zagrzybienia i łuszczącej się farby oraz odmalowano ich powierzchnie. Prace remontowe poprawiające stan sanitarno techniczny ścian w punkcie przyjmowania i wydawania bielizny czystej zostały przeprowadzone również w SP Szpitalu Rejonowym w Nowogardzie. Odnowiono również skrzydło wraz z ościeżnicą drzwi w magazynie bielizny brudnej w SPZOZ w Choszcznie. W zakresie postępowania z bielizną szpitalną w większości skontrolowanych w 2014 r. obiektach szpitalnych nie stwierdzono nieprawidłowości. Jedynie w szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Mącznej środek służący do transportu wewnętrznego wykorzystywany był jednocześnie do przewozu: bielizny czystej i brudnej, odpadów medycznych oraz pozostałych, środków czystościowych i dezynfekcyjnych, nadto nie posiadał zamykanej przestrzeni ładunkowej. Natomiast w szpitalu w Połczynie Zdroju wykorzystywano uszkodzoną bieliznę pościelową. Tab. Nr 56 Wykaz miejsc prania bielizny szpitalnej w obiektach szpitalnych woj. zachodniopomorskiego skontrolowanych w 2014 r. LP. Szpital (podmiot leczniczy) 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina 29* Białogard 2. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a* Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie* 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów * 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7* 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7* SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Miejsce prania bielizny szpitalnej** Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe Helena Sitkiewicz, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam 131

132 Gryficach ul. Niechorska 27* Niechorska 27* w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 pralnia - z barierą higieniczną 7. Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5* 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław* 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31* 10. SP Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7* 11. SP Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Prywatna Lecznica Chirurgiczna Chirurgiczna Praxis sp. z Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. o.o. w Koszalinie ul. Armii Armii Krajowej 7 Krajowej Międzynarodowe Centrum Oddział Radioterapii w Koszalinie Onkoterapii Euromedic ul. Chałubińskiego 7 Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. Szpital Barlinek Sp. z o.o. w ul. Szpitalna 10* Barlinku ul. Szpitalna 10 Barlinek pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Konsorcjum Pralnicze Sp. z o. o. ul. Redestowa 65/67, Gdynia (od r.) pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną Pralnia WODCHE Wioletta Wielińska, ul. Piłsudskiego 2, Białogard pralnia z barierą higieniczną obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną 132

133 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2* Pyrzyce 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9* Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1* Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach* SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna - usługi pralnicze świadczy P.P.U.H. HYGEA ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 woj. lubuskie pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72* 23. SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna działająca w ramach Konsorcjum firm: Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych Spółka Akcyjna Lider Konsorcjum z siedzibą w Toruniu ul. Żółkiewskiego 20/26 oraz Zakładem Usług Pralniczych Henryka Różalska, Katarzyna Karasiewicz Spółka Jawna z siedzibą w Mieleniu Mielenko, ul. Lipowa 11 - przy czym pranie realizuje Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną 133

134 24. SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje * 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4* SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna w Stargardzie Szczecińskim dzierżawiona, usługi pralnicze świadczy DGP Laundry Partner Sp. z o.o. ul. Najśw. Marii Panny 5e Legnica; pralnia - z barierą higieniczną pralnia szpitalna własna w układzie tradycyjnymi pralnia bez bariery higienicznej 28. Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38* Szczecinek 29. Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin* Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin KORTEX S. C. Kazimiera Cichowska, Piotr Cichowski, ul. Szczawiowa 55/57, Szczecin, pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną PHU Be Wa Beata Doroszyńska Osiedle Północ Przechlewo pralnia z barierą higieniczną pralnia poza szpitalna Zakład Usług Pralniczych Sp. J. H. Różalska, K. Karasiewicz, Mielenko, ul. Lipowa 11 w pow. koszalińskim pralnia z barierą higieniczną ROKA-Niewiadomski Sp. K. z siedzibą przy ul. M.Dąbrowskiej 18 w Szczecinie pralnia - bez bariery higienicznej 32. AMC Art. Medical Center AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. bielizna operacyjna jednorazowego 134

135 Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** 34. "SONOMED" Sonomed sp z o.o. ul. Pocztowa *** 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** 36. VULMED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** 37. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 38. Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnią Usługi Medyczne Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku 39. NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 Ul. Bolesława Śmiałego 14 C, D MEDI - CLINIQUE SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE Ul. Mickiewicza 55 Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA 6 Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku.NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 użytku pozostała bielizna SAS Ekologiczna Pralnia Chemiczna s.c. Elżbieta Sas i Sławomir Sas, ul. Duńska 58b/u2, Szczecin pralnia - bez bariery higienicznej obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w.2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie pralnictwa w 2014 r. pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną 40. NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pościel dla pacjentów jednorazowa pozostała bielizna: pralnia DPS w Bornym Sulinowie pralnia z barierą higieniczną PHU Be Wa Beata Doroszyńska Osiedle Północ Przechlewo pralnia z barierą higieniczną *- szpitale, w których znajdują się oddziały położnictwa, noworodkowe lub zespoły porodowe ** - wobec braku uregulowań prawnych w zakresie wymogów dla pralni piorących bieliznę szpitalną przyjętym kryterium był rozdział stref brudnej i czystej *** - szpitale jednodniowe 135

136 Postępowanie z odpadami medycznymi w aspekcie ochrony zdrowia ludzkiego z uwzględnieniem spełnienia wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego postępowania z odpadami medycznymi W 2014 r. w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami medycznymi skontrolowano 34 spośród 41 szpitali (podmiotów leczniczych) w woj. zachodniopomorskim. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi szpitale posiadały uregulowane tzw. kwestie formalne. Prowadzona była ewidencja ilościowo-jakościowa wytwarzanych odpadów medycznych. Szpitale posiadały opracowane i wdrożone procedury postępowania z odpadami medycznymi oraz posiadały zawarte umowy z firmami specjalistycznymi na ich odbiór i transport. Ze względu na wprowadzenie z początkiem roku przepisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 stycznia 2014 r. w sprawie dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych lub zakaźnych odpadów weterynaryjnych, podczas prowadzonych kontroli podmiotów leczniczych informowano o ww. przepisie wykonawczym, w tym treści przepisu 4 rozporządzenia tj. o przekazywaniu wytwórcy odpadów dokumentu potwierdzającego unieszkodliwienie zakaźnych odpadów medycznych. Zakaźne odpady medyczne wytworzone w szpitalach skontrolowanych na terenie woj. zachodniopomorskiego unieszkodliwiane były przez termiczne spalanie w spalarniach. Na terenie województwa jedynie Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej, oraz SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 posiadają specjalistyczne spalarnie przystosowane do spalania zakaźnych odpadów medycznych. Tu należy nadmienić, że wykazywana w poprzednich sprawozdaniach spalarnia SP Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 zaprzestała działalności po I półroczu r. Tab. Nr 57 Szpitale prowadzące instalacje do termicznego unieszkodliwiania odpadów medycznych na terenie woj. zachodniopomorskiego Lp. Szpital (podmiot leczniczy) 1. SP SK Nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1 2. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Spalarnia- typ Spalarnia własna ( typ EK 40CL ENVIKRAFT A-S DK-3460Birkeford, Dania) - Szczecin ul. Unii Lubelskiej 1 Spalarnia własna (piec obrotowy typ CR 1000) Gryfice, ul Niechorska 27 Szpitale, które nie posiadały specjalistycznych spalarni miały zawarte stosowne umowy na odbiór i transport odpadów medycznych w tym o właściwościach niebezpiecznych do miejsca ich unieszkodliwiania. Zakaźne odpady medyczne, były odbierane i transportowane do unieszkodliwienia przez firmy specjalistyczne (Tab. Nr 58) do spalarni odpadów zlokalizowanych w woj. zachodniopomorskim tj. do instalacji w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 PUM w Szczecinie przy ul. Unii Lubelskiej i SP ZZOZ Specjalistycznym Szpitalu Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, oraz spalarni zlokalizowanych w woj. lubuskim tj. instalacji: w Wielospecjalistycznym Szpitalu Wojewódzkim w Gorzowie Wlkp. przy ul. Dekerta 1, Gorzów Wlkp., w woj. kujawsko pomorskim tj. instalacji w Bydgoszczy przy ul. Wojska Polskiego 65 MD- Pro EKO Sp. z o. o., a także spalarni zlokalizowanych w woj. pomorskim: w Gdańsku tj. Port Service Sp. z o. o. przy ul. Mjr. Henryka Sucharskiego Gdańsk i w Chojnicach 136

137 EMKA S.A. przy ul. Leśnej 10 oraz do spalarni zlokalizowanej w woj. podkarpackim RAF- Ekologia Jedlicze Sp. z o. o. ul. Trzecieskiego 14, Jedlicze. Tab. Nr 58 Firmy specjalistyczne odbierające odpady medyczne ze skontrolowanych w 2014 r. obiektów szpitalnych na terenie woj. zachodniopomorskiego LP. Szpital (podmiot leczniczy) 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina Białogard 2. SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Choszczno 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Firma odbierająca i transportująca odpady do miejsca ich unieszkodliwiania EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 "EKO - ABC" Sp. z o.o. Bełchatów, ul. Przemysłowa 7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 transport wewnętrzny Impel clearing do spalarni własnej P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz transport do spalarni w Gdańsku transport własny SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami Rymed Sp. s.c, R.Pściuk, M.Krzywicki, Wiesiołów 8A, Dąbie, Oddział Zielona Góra, Zielona Góra ul. Naftowa 4 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Generała Stefana 137

138 10. S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Pyrzyce 19. Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 77 Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 Grota Roweckiego 6, Żyrardów transport własny Szpitala Wojewódzkiego w Koszalinie, spalarnia: SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota - Roweckiego 6, Żyrardów EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 EMKA Sp. Akcyjna, ul. Jaktorowska 15A, Żyrardów 138

139 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek 29. Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 Konsorcjum firm: P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 Przedsiębiorstwo Obrotu Odpadami RYMED s.c., Wiesiołów 8 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów "EKO - ABC" Sp. z o.o. Bełchatów, ul. Przemysłowa Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** 34. "SONOMED" Sonomed sp. z o.o. ul. Pocztowa *** Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 Ul. Bolesława Śmiałego 14 C, D Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 Zakład Transportowo-Usługowy "KONCA" w Szczecinie, ul. Asnyka 9a/7 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. 139

140 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** 36. VULMED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** 37. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 38. Oddział Nefrologiczno Internistyczny z Poradnią Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z o.o. ul Kilińskiego 7 w Szczecinku 39. NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 MEDI - CLINIQUE SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE Ul. Mickiewicza 55 Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA 6 Centrum Kardiologii Allenort ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku Centrum Usług Medycznych Dializa Sp. z oo ul Kilińskiego 7 w Szczecinku.NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania z odpadami medycznymi w 2014 r. EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów Marcin Jóźwiak, Łękno 13, Będzino 40. NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie P.P.U.H. "HYGEA" ul. Szkolna 21, Lubasz, Oddział w Drezdenku, ul. Słoneczna 46 EMKA Handel-Usługi Krzysztof Rdest ul. Grota Roweckiego 6, Żyrardów Odpady medyczne o właściwościach niebezpiecznych, w tym o charakterze zakaźnym, do czasu odbioru przez firmy specjalistyczne magazynowane były na terenach szpitali w specjalnie przeznaczonych i wyposażonych do tego celu magazynach urządzonych w samodzielnych budynkach, pomieszczeniach piwnicznych i pomieszczeniach zlokalizowanych w przyziemiu lub kontenerach chłodniczych. Wszystkie skontrolowane obiekty szpitalne zapewniały magazyny przeznaczone do magazynowania odpadów medycznych, jednak nie wszystkie z nich spełniały konieczne wymagania higieniczne. Dostosowania do wymogów ze względu na stan sanitarno - techniczny ścian i sufitów (ubytki tynku i farby oraz charakterystyczne wykwity i ślady zacieków) wymaga pomieszczenie magazynu w Szpitalu w Połczynie Zdroju oraz ze względu na stan podłogi (podłoga z ubytkami trudna do utrzymania w czystości) pomieszczenie magazynu w filii SPSZOZ Zdroje przy ul. św. Wojciecha 7 w Szczecinie. Ze względu na rozbudowę i modernizację Specjalistycznego Szpitalu im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie zlikwidowano dodatkowe pomieszczenie pomocnicze przeznaczone do krótkotrwałego przetrzymywania odpadów medycznych, przed przewiezieniem ich do magazynu głównego. Poprawie natomiast uległ stan sanitarno techniczny ścian i sufitów magazynu odpadów medycznych w szpitalu w Choszcznie (wykonano nowe poszycie dachowe z zabezpieczeniem przed przeciekaniem, a wewnątrz magazynu zlikwidowano charakterystyczne czarne wykwity i ślady zacieków oraz uzupełniono ubytki tynku i farby) oraz w szpitalu w Barlinku (wewnątrz magazynu zlikwidowano charakterystyczne czarne wykwity i ślady zacieków oraz 140

141 uzupełniono ubytki tynku i farby). Dostosowano do wymogów pomieszczenia magazynów w SP Szpitalu Klinicznym Nr 2 PUM w Szczecinie, który doposażono także w urządzenie schładzające (wcześniej ze względu na brak możliwości schładzania pomieszczenia, w przypadku wysokich temperatur zewnętrznych, zwiększono częstotliwość odbioru odpadów medycznych). Zaznaczyć należy, że podmioty lecznicze w Szczecinku korzystają z jednego przynależnego do Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o. magazynu odpadów medycznych wyposażonego w klimatyzator, w którym dla każdego z nich zostały wydzielone boksy, a nadto dwukomorowa szafa chłodnicza na potrzeby Szpitala. W większości skontrolowanych obiektów szpitalnych transport odpadów z oddziałów szpitalnych do magazynu odpadów medycznych odbywał się wydzielonymi i przeznaczonymi do tego celu środkami transportu z zamykaną przestrzenią ładunkową. Filia SPSZOZ Zdroje przy ul. św. Wojciecha 7 zapewniła specjalistyczne wózki do wewnętrznego transportu odpadów medycznych powstających na oddziałach. W Szpitalu Połczyn Zdrój w okresie sprawozdawczym transport odpadów medycznych z oddziałów do magazynu odpadów odbywał się z wykorzystaniem wózków z otwartą przestrzenią ładunkową. Ponadto w SPSK PUM 2 w Szczecinie wykorzystywane do transportu wewnętrznego odpadów medycznych wózki akumulatorowe nie posiadają zamykanej przestrzeni ładunkowej oraz wykonane są z materiałów uniemożliwiających ich skuteczną dezynfekcję i mycie. Wózki bądź pojemniki do transportu odpadów medycznych były dezynfekowane i myte w wydzielonych pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu bądź miejscach na zapleczach szpitali - w szpitalu w Barlinku oraz w Pyrzycach dezynfekcja i mycie pojemników i wózków do transportu wewnętrznego odpadów medycznych prowadzone były tymczasowo w nieprzystosowanych lub prowizorycznych pomieszczeniach bądź na wolnym powietrzu w miejscu utwardzonym, zaopatrzonym w bieżącą wodę. W okresie sprawozdawczym zlikwidowane zostały prowizoryczne, wydzielone pomieszczenia przeznaczone do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów i pojemników wielokrotnego użycia w szpitalu w Szczecinku również Filia SPSZOZ Zdroje przy ul. św. Wojciecha 7 dysponuje już pomieszczeniem porządkowym umożliwiającym mycie i dezynfekcję środków transportu. Poprawie uległ również stan sanitarno techniczny pomieszczenia przeznaczonego do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów i pojemników wielokrotnego użycia w szpitalu w Sławnie (na suficie zlikwidowano ślady zacieków i odmalowano jego powierzchnię) oraz w szpitalu w Dębnie, gdzie powierzchnie ścian wyłożono glazurą, a podłogi terakotą, a także stan sanitarno techniczny pomieszczenia przeznaczonego do przetrzymywania środków transportu odpadów medycznych w Szpitalu Wojewódzkim w Koszalinie. Zapewniono stan przedmiotowych powierzchni gładki, łatwo zmywalny i umożliwiający ich dezynfekcję. Szpitale są w trakcie dostosowywania gospodarki odpadami medycznymi do wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940), a powyższe uchybienia ujęte zostały w wydanych decyzjach administracyjnych lub są uwzględnione w Programach Dostosowawczych. Częstotliwość odbioru odpadów medycznych uzależniona była od wyposażenia magazynów w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory oraz zdolności uzyskania temperatury magazynowania poniżej 10 0 C. Należy zaznaczyć, że zakaźne odpady medyczne o kodzie * magazynowane były w temperaturze poniżej 10 0 C. i odbierane z uwzględnieniem dopuszczalnego czasu 72 godzin przeznaczonych na ich magazynowanie. Szpitale, których magazyny nie posiadały wyposażenia w agregaty chłodnicze lub klimatyzatory zaopatrzono w 141

142 przenośne urządzenia chłodnicze (z reguły 2-3 lodówki) umożliwiające uzyskanie wymaganej temperatury magazynowania poniżej 10 0 C. W okresie sprawozdawczym zdarzały się nieprawidłowości m.in. w szczecińskich szpitalach dotyczące: braku przestrzegania obowiązujących procedur postępowania z odpadami medycznymi, jak np. brak prawidłowego oznaczenia (kompletnego oznakowania identyfikacyjnego) worków z odpadami medycznymi o kodzie * w SP Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym, brak wydzielonego środka transportu do przewozu odpadów medycznych w szpitalu SPSZOZ Zdroje w obiekcie przy ul. Mącznej, gdzie środek służący do transportu wewnętrznego wykorzystywany był jednocześnie do przewozu: bielizny czystej i brudnej, odpadów medycznych oraz pozostałych, środków czystościowych i dezynfekcyjnych, nie posiadał zamykanej przestrzeni ładunkowej, czasu przetrzymywania odpadów w miejscu ich wytworzenia (w sali zabiegowej jednej z klinik SPSK PUM 2 odpady medyczne o kodzie * tzw. ostre przetrzymywane były powyżej 72 godzin), pojemników do selektywnego zbierania odpadów medycznych na salach chorych w Specjalistycznym Szpitalu im. Prof. A. Sokołowskiego bez zapewnienia możliwości bezdotykowego ich otwierania Prosektoria i postępowanie ze zwłokami W 2014 r. w zakresie postępowania ze zwłokami ludzkimi skontrolowano 30 z 41 szpitali (podmiotów leczniczych w których świadczone są stacjonarne i całodobowe świadczenia szpitalne) w woj. zachodniopomorskim. W przypadku zgonu pacjenta w szpitalach posiadających chłodnie, zwłoki pozostawały przez co najmniej 2 godziny, od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, w salach pro - morte lub na oddziałach szpitalnych (w salach za parawanem), a następnie transportowane były do chłodni przeznaczonymi do tego celu środkami transportu kapsułami. Natomiast w szpitalach, które nie posiadały własnych chłodni, zwłoki nie wcześnej niż po 2 godzinach od czasu zgonu wskazanego w dokumentacji medycznej, przekazywane były do chłodni innych szpitali, chłodni przy cmentarzach komunalnych lub też do chłodni zakładów pogrzebowych. W okresie sprawozdawczym również Szpital Połczyn Zdrój zapewnił chłodnię w rozumieniu szaf lub łóżek chłodniczych do przechowywania zwłok, natomiast wykorzystywane wcześniej na ten cel pomieszczenie przyległej kostnicy zostało wyłączone z użytkowania. Wykaz prosektoriów i chłodni wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego, skontrolowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2014 r. przedstawia tabela Nr 59. W okresie sprawozdawczym w większości szpitali nie odnotowano zgłoszeń dotyczących niewłaściwego przechowywania zwłok w chłodniach oraz nieprawidłowości w postępowaniu ze zwłokami. W większości skontrolowanych szpitali nie było również zastrzeżeń do bieżącej czystości w prosektoriach i w pomieszczeniach pro-morte. Jedynie w szpitalu w Sławnie odnowienia wymagały powierzchnie wózków i noszy przeznaczonych do transportu zwłok będących na wyposażeniu prosektorium (w okresie sprawozdawczym szpital przeprowadził działania naprawcze). Również w szczecińskim szpitalu SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, odnowienia wymaga miejscami skorodowana kapsuła do przewozu zwłok. (obowiązuje decyzja). Natomiast szpital Szpital Polski Połczyn Zdrój nie zapewnia zamkniętej przestrzeni ładunkowej (kapsuły) do transportu zwłok (obowiązuje decyzja), natomiast pomieszczenie pro morte z uwagi na temperaturę. pomieszczenia zostało wyposażone w klimatyzator, a w oknie zamontowano siatkę przeciw owadom. W okresie sprawozdawczym poprawie uległ stan sanitarno - techniczny ścian, podłóg i sufitów w pomieszczeniu higieniczno sanitarnym dla personelu medycznego przy 142

143 prosektorium i w pomieszczeniu pro morte w szpitalu w Dębnie oraz prosektorium szpitala w Nowogardzie, gdzie wymieniono również drzwi. Ponadto wydzielono dodatkowe trzecie pomieszczenie pro morte w szpitalu w Choszcznie. W dalszym ciągu odnowienia w różnym zakresie wymagają ściany, sufity i podłogi pomieszczeń prosektorium szpitala w Barlinku (gdzie obowiązuje prolongowana w 2014 r. decyzja z terminem zakończenia działań naprawczych do r.). Również prosektorium w Szpitalu im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim z powodu stanu sanitarno technicznego pomieszczeń pozostaje nadal wyłączone z użytkowania.(wyłączenie nastąpiło w 2013 r.) Ponadto: W Zakładzie Patomorfologii Specjalistycznego Szpitala im. Prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie zmiany wymaga funkcjonalność wejścia przeznaczonego dla przywożonych i wydawanych zwłok, osób bliskich zmarłemu, które jest wspólne z inną częścią szpitala - oddziałem ftyzjatrycznym. W oddanych w 2013 r. pomieszczeniach na potrzeby prosektorium w Regionalnym Szpitalu w Kołobrzegu w okresie sprawozdawczym stwierdzono liczne uchybienia w zakresie zrównano stanu sanitarno technicznego jak i wymogów bhp: - w oknach pomieszczeń przeznaczonych do pracy brak siatek ochronnych przeciwko owadom, w sali sekcyjnej przy stanowisku mycia rąk uszkodzony kran oraz brak bieżącej wody, - przy stanowiskach mycia rąk uszkodzone dozowniki na środki myjąco dezynfekujące oraz brak preparatów do mycia i dezynfekcji rąk, - w pomieszczeniu przeznaczonym do mycia i dezynfekcji narzędzi stosowanych przy sekcjach zwłok brak zamykanego pojemnika do przeprowadzania dezynfekcji oraz preparatu do dezynfekcji, - brak dezynfekcji termicznej pranych we własnym zakresie fartuchów pracowników, ręczników służących do higieny zwłok, mopów (proces prania przeprowadzany jest przy użyciu proszku E w temperaturze maksymalnej 60 o C), - brak szafek przeznaczonych dla pracowników umożliwiających segregację odzieży, - brak prowadzonej segregacji odpadów w pomieszczeniu przygotowywania zwłok, - brak pojemnika sztywnego do gromadzenia ostrych odpadów niebezpiecznych, - brak dokumentów potwierdzających przekazywanie odpadów niebezpiecznych. Stwierdzone ww. nieprawidłowości zostały usunięte przed zakończeniem postępowania administracyjnego lub wydana została decyzja administracyjna w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami medycznymi o właściwościach niebezpiecznych. Tab. Nr 59. Wykaz prosektoriów i chłodni szpitalnych wykorzystywanych przez obiekty szpitalne woj. zachodniopomorskiego skontrolowanych w 2014 r. LP. Szpital (podmiot leczniczy) 1. Szpital Powiatowy w Białogardzie Sp. z o.o. ul. Chopina SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Lokalizacja obiektu szpitalnego Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Chopina 29 Szpital Powiatowy w Białogardzie ul. Szpitalna 7 SP ZOZ w Choszcznie ul. Niedziałkowskiego 4a Prosektorium na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną na terenie szpitala przy ul. Szpitalnej 7, z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną Miejsce przechowywania zwłok chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna przy ul. Szpitalnej 7 ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna (8 miejsc z możliwością rozbudowy do 10) 143

144 3. Szpitale Polskie s.c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie 4. Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2, Goleniów 5. SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 6. SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 8. Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S. A. ul. Pilczycka Wrocław Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie Szpitalne Centrum Medyczne Sp. z o.o. ul. Nowogardzka 2 w Goleniowie SP Szpital Rejonowy w Nowogardzie ul. Wojska Polskiego 7 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27 SP ZZOZ Specjalistyczny Szpital Medicam w Gryficach ul. Niechorska 27, Oddział Zamiejscowy w Resku ul. Szpitalna 8 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o ul. Parkowa 5 Szpital Powiatowy w Gryfinie Sp. z o. o Zakład pielęgnacyjno opiekuńczy psychiatryczny w Nowym Czarnowie Nowe Czarnowo 70 Szpital im. Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10,EMC Instytut Medyczny S.A. ul. Pilczycka Wrocław na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: PGK Sp. z o.o. z siedziba w Goleniowie ul. M. Konopnickiej 12. nie ma prosektorium na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium wyłączone z użytkowania w 2013 r. ze względu na stan sanitarno - techniczny chłodnia szpitalna ( 3 miejsca) chłodnia szpitalna ( 4 miejsca) chłodnia szpitalna dzierżawca: firma Usługi Pogrzebowe Jerzy Furmańczyk, Nowogard, ul. Cmentarna 1A (2 miejsca) chłodnia szpitalna (13 miejsc) chłodnia szpitalna (2 miejsca) nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym w Gryfinie PUK Sp. z oo ul. Szczecińska 5 (10 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym w Kamieniu Pomorskim PGK Sp. z o.o. ul. Szczecińska 2, Kamień Pomorski ( 5 miejsc) 9. Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 Regionalny Szpital w Kołobrzegu ul. Łopuskiego 31 na terenie szpitala Zakład Patomorfologii dzierżawca: A.Ambroziak PUH AVA ul. Handlowa Rościęcino chłodnia szpitalna ( 8miejsc) 144

145 10. S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej Międzynarodowe Centrum Onkoterapii Euromedic Onkoterapia Sp z o.o. Rondo ONZ Warszawa Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego Szpital Barlinek Sp. z o.o. ul. Szpitalna Barlinek 17. Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno 18. Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów Sławno 20. SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego Stargard Szczeciński 21. SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1 S.P. Szpital Wojewódzki im. M. Kopernika w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 S.P. Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Koszalinie ul. Niepodległości Środkowopomorskie Centrum Zdrowia Psychicznego Medison Szpital w Koszalinie ul. Słoneczna15 NZOZ UROMED w Koszalinie ul. Głowackiego 7 Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis sp. z o.o. w Koszalinie ul. Armii Krajowej 7 Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7 Szpital Barlinek Sp. z o.o. w Barlinku ul. Szpitalna 10 Szpital w Dębnie Sp. z o.o ul. Kościuszki 58* Dębno Szpital Powiatowy w Pyrzycach ul. Jana Pawła II 2 Szpital Powiatowy w Sławnie ul. I Pułku Ułanów 9 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Wojska Polskiego 27 SP Wielospecjalistyczny ZOZ w Stargardzie Szczecińskim ul. Staszica SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM, Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1= SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach na terenie szpitala Zakład Patomorfologii i Medycyny Sądowej chłodnia szpitalna ( 10 miejsc) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni zakładów pogrzebowych nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej; zwłoki przewożone do chłodni na cmentarzu komunalnym lub zakładów pogrzebowych obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną dzierżawca: usługowy zakład pogrzebowy Franciszek Dudziak, ul. Cmentarna Pyrzyce na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (4 miejsca) chłodnia szpitalna ( 6 miejsc) chłodnia szpitalna (6 miejsc) chłodnia szpitalna (4 miejsca) chłodnia szpitalna (7 miejsc) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Wojska Polskiego 27 chłodnia szpitalna ( 8 miejsc) chłodnia szpitalna ( 10 miejsc) 145

146 22. SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; 25. Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki Szczecinek SP Szpital Kliniczny Nr 1 PUM Szczecin, ul. Broniewskiego Klinika Psychiatrii z Oddziałem Dziennym Zespól Leczenia Środowiskowego Szczecin ul. Broniewskiego SP Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, Szczecin, al. Powstańców Wlkp. 72 SP Wojewódzki Szpital Zespolony; Szczecin, ul. Arkońska 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Szczecin, ul. Mączna 4 SP Specjalistyczny ZOZ Zdroje ; Filia: Szczecin, ul. Św. Wojciecha 7 Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego; Szczecin - Zdunowo, ul. Sokołowskiego 11 Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin, ul. Strzałowska 22 ZOZ Szpital Areszt Śledczy Szczecin, ul. Kaszubska 28 Szpital w Szczecinku Sp. z o.o., ul. Kościuszki 38 nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do obiektu szpitalnego przy ul. Unii Lubelskiej 1 w Szczecinie szpital korzysta z prosektorium Zakładu Medycyny Sądowej (ZMS) na terenie szpitala z salą sekcyjną nie ma prosektorium nie ma prosektorium (wyłączone z eksploatacji w 2009r.) na terenie szpitala z salą sekcyjną na terenie szpitala bez sali sekcyjnej nie ma prosektorium nie ma prosektorium chłodnia ZMS oraz kontener chłodniczy na terenie szpitalna (25 miejsc w chłodni i 5 miejsc z tzw. mrożeniem) chłodnia szpitalna (32 miejsca) nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), sekcje przeprowadza się w prosektorium SP Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie ul. A. Sokołowskiego 11 nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), sekcje przeprowadza się w prosektorium SP Specjalistyczny Szpital im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie ul. A. Sokołowskiego 11 chłodnia szpitalna (12 miejsc) chłodnia szpitalna ( 3 miejsca) nie ma chłodni szpitalnej, postępowanie ze zwłokami jest zgodne z wewnętrzną procedurą resortową chłodnia zakładu pogrzebowego (13 miejsc) 146

147 29. Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie-Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie-Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: Szpitale Polskie S.A. z siedzibą w Katowicach ul. Piotrowicka 17 Szpital Polski Połczyn Zdrój, ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój od r. Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. z siedzibą w Połczynie- Zdroju ul. Wojska Polskiego 50, Połczyn Zdrój Centrum Usług Szpitalnych Przyjazny Szpital w Połczynie- Zdroju Sp. z o.o. ul. Gwardii Ludowej 5, Połczyn Zdrój: nie ma prosektorium usługi dla szpitala dla szpitala świadczy: P.P.H.U. STANDARBUD - Zakład Pogrzebowy Atena Szczecinek ul. Kościuszki 36 chłodnia zakładu pogrzebowego ZUP Połczyn- Zdrój ul. Powstańców Warszawskich 20A (3 miejsca) 30. Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Świnoujście 31. Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin 32. AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin 33. "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa Ul. Wojciechowskiego Szczecin*** 34. "SONOMED" Sonomed sp z o.o. ul. Pocztowa *** 35. MEDI - CLINIQUE GROUP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Szczecin ul. Mickiewicza 55 *** 36. VULMED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, Szczecin ul. Starego Wiarusa 25 *** Szpital Miejski im. Jana Garguły w Świnoujściu Sp. z o.o ul. Mieszka I 7* Centrum Narodzin Mamma ul. Sowia Szczecin AMC Art. Medical Center Sp. z o.o. Sp. komandytowa ul. Langiewicza 28/U Szczecin "ARTPLASTICA" Zakład Leczniczy Sp z o. o. Spółka Komandytowa, Szczecin ul. Wojciechowskiego 7 Ul. Bolesława Śmiałego 14 C, D MEDI - CLINIQUE SPECJALISTYCZNE GABINETY LEKARSKIE Ul. Mickiewicza 55 Vulmed Zachodniopomorskie Centrum Chirurgiczne JASEŁKOWA 6 na terenie szpitala z salą sekcyjną chłodnia szpitalna (6 miejsc) nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), nie ma prosektorium nie ma chłodni szpitalnej, zwłoki przewożone są do chłodni na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie (57 miejsc), obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. 147

148 37. Oddział Kardiologii NZOZ Centrum Kardiologii Centrum Kardiologii Allenort ul. Allenort ul. Kilińskiego 7 w Kilińskiego 7 w Szczecinku Szczecinku należący do Kliniki Allenort Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie 38. Oddział Nefrologiczno Centrum Usług Internistyczny z Poradnią Medycznych Dializa Sp. z Centrum Usług Medycznych oo ul Kilińskiego 7 w Dializa Sp. z oo ul Szczecinku Kilińskiego 7 w Szczecinku 39. NZOZ SALUS J..NZOZ SALUS J. Martyniuk szpital Martyniuk szpital psychiatryczny psychiatryczny Szczecinek Kościuszki 34 Szczecinek Kościuszki NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b Szczecinek należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku 41. Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie pod patronatem spółki NAFIS S.A. z siedzibą w Poznaniu NZOZ Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kilińskiego 7 Szczecinek Centrum Sercowo Naczyniowe ul. Chrobrego 4 Drawsko Pomorskie obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. obiekt szpitalny nie kontrolowany w zakresie postępowania ze zwłokami w 2014 r. nie ma prosektorium chłodnia szpitalna szpitala Drawskie Centrum Specjalistyczne Szpitale Polskie S.A. ul. B. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie z salą sekcyjną dzierżawca: Zakład Pogrzebowy Hades - Stefan Korczyk, Drawsko Pomorskie ul. J. Piłsudskiego 21 ( 3 miejsca) 5.3 Zakażenia szpitalne i ocena działalności zespołów ds. zakażeń szpitalnych. Zakażenia szpitalne stanowią istotny problem związany zarówno z funkcjonowaniem podmiotów działalności leczniczej, jak też jakością świadczonych usług. W zapobieganiu zakażeniom duże znaczenie ma właściwy monitoring zakażeń szpitalnych aktywnie prowadzony przez Zespoły Kontroli Zakażeń Szpitalnych w oparciu o mikrobiologiczną ocenę zagrożeń występujących w środowisku szpitalnym, który pozwala na ocenę skali występowania ognisk zakażeń oraz podjęcie działań przeciwepidemicznych. Istotne znaczenie w prowadzeniu stałego nadzoru mikrobiologicznego ma aktywność laboratoriów mikrobiologicznych stąd niekorzystnym zjawiskiem jest ich brak w niektórych szpitalach woj. zachodniopomorskiego, co znacznie ogranicza możliwości efektywnej pracy Zespołów. W takich przypadkach szpitale zlecają badania mikrobiologiczne jednostkom zewnętrznym - takie sytuacje występują w 69,44% szpitali. Tylko w 11 szpitalach w woj. zachodniopomorskim są laboratoria mikrobiologiczne, co stanowi 30,56%. Poniżej 148

149 przedstawiono wykaz szpitali, które mają wykupione usługi w zakresie mikrobiologii z firmami zewnętrznymi: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 PUM, ul. Powstańców Wielkopolskich 72 w Szczecinie, umowa z Laboratorium Mikrobiologicznym Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Laboratorium Mikrobiologicznym SPSK nr 1, Laboratorium Mikrobiologicznym Szpitala w Zdunowie (aktualnie szpital posiada własne laboratorium mikrobiologiczne); Filia Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 PUM ul. Siedlecka 2 w Policach, badania mikrobiologiczne wykonuje laboratorium SPSK nr 1 w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1; Specjalistyczny Szpital im. prof. Alfreda Sokołowskiego, ul. Sokołowskiego 11, Szczecin, umowa z Firmą Diagnostyka Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, ul. Życzkowskiego 16, Kraków (umowa zawarta na okres 12 lat); AMC Art. Medical Center, ul. Langiewicza 28/U1, Szczecin, umowa z Samodzielnym Publicznym ZOZ MSW w Szczecinie, ul. Jagiellońska 44; Centrum Narodzin Mamma, ul. Sowia 38, Szczecin, umowa z firmą Diagnostyka Sp. z o.o. z siedzibą w Krakowie, ul. Olszańska 5; Szpital Powiatowy w Barlinku Sp. z o.o., ul.szpitalna 10, umowa z Diagnostyka Sp. z o.o. z siedzibą w Gorzowie Wlkp. ul. Piłsudskiego; Szpital w Dębnie Sp. z o.o., ul. Kościuszki 58, umowa z firmą Synevo Polska Sp. z o.o. ul. Dzika 4, Warszawa; Szpitalne Centrum Medyczne w Goleniowie Sp. z o.o., umowa z Diagnostyka Sp. z o.o. Region Zachodniopomorski Laboratorium Medyczne Zakład Bakteriologii ul. Sokołowskiego 11, Szczecin; Szpital Św. Jerzego w Kamieniu Pomorskim, ul. Szpitalna 10, umowa z laboratorium mikrobiologicznym SPZZOZ Zachodniopomorskiego Szpitala Specjalistycznego w Gryficach, ul. Niechorska 27; Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, ul. Niedziałkowskiego 4A w Choszcznie, umowa z zakładem mikrobiologii w SPWZOZ w Stargardzie Szczecińskim; Szpital Powiatowy, ul. Jana Pawła II2, Pyrzyce, umowa z NZOZ Laboratorium Analityczne Diagnoza w Pyrzycach; Szpitale Polskie s. c. Katowice ul. Piotrowicka 17 Drawskie Centrum Specjalistyczne ul. Chrobrego 4, Drawsko Pomorskie umowa ze Szpitalem Powiatowym - Laboratorium Analiz Lekarskich, Pracownia Mikrobiologii, ul. Chopina 29, w Białogardzie; Szpital Miejski im. Jana Garduły Sp. z o.o., ul. Mieszka I 7 w Świnoujściu, umowa z Diagnostyką Szczecin-Zdunowo; Szpital Powiatowy Sp. z o. o. ul. Parkowa 5 w Gryfinie, umowa z Laboratorium Mikrobiologicznym w SPSZOZ Zdroje, ul. Mączna 4 w Szczecinie oraz z Laboratorium Diagnostycznym Diagnostyka; Zachodniopomorskie Centrum Onkologii, ul. Strzałowska 25 w Szczecinie, umowa z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym Laboratorium Katedry i Zakładu Mikrobiologii i Immunologii PUM przy al. Powstańców Wielkopolskich 72 w Szczecinie; Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Aresztu Śledczego, ul. Kaszubska 28 w Szczecinie, korzysta z usług Laboratorium Mikrobiologicznego SPSK nr 1 PUM w Szczecinie, ul. Unii Lubelskiej 1; Szpital w Szczecinku Sp. z o. o. ul. Kościuszki 38, umowa z Powiatową Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną w Szczecinku (od 2015 roku laboratorium mikrobiologiczne PSSE w Szczecinku zostało wchłonięte w struktury Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o.); 149

150 Oddział Kardiologii Centrum Kardiologii ALLENORT, ul. Kilińskiego 7 w Szczecinku, umowa z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinku ( aktualnie w strukturach Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o.); Centrum Usług Medycznych DIALIZA Sp. z o.o., ul. Kilińskiego 7, Szczecinek umowa z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinku( aktualnie w strukturach Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o.); Centrum Okulistyki i Chirurgii Oka ul. Kościuszki 38b, należący do Pomorskiego Ośrodka Diagnostyki Medycznej PODIMED Sp. z o.o. ul. Spółdzielcza 8 w Szczecinku, umowa z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Szczecinku( aktualnie w strukturach Szpitala w Szczecinku Sp. z o.o.); Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej MEDiSON Oddział Psychiatryczny, ul. Słoneczna 15 w Koszalinie, umowa ze Szpitalem Wojewódzkim w Koszalinie; Prywatna Lecznica Chirurgiczna Praxis, ul. Armii Krajowej 7 w Koszalinie, umowa ze Szpitalem Wojewódzkim w Koszalinie; EUROMEDIC ONKOTERAPIA Sp. z o.o. Rondo ONZ 1 w Warszawie - Oddział Radioterapii w Koszalinie ul. Chałubińskiego 7, umowa ze Szpitalem Wojewódzkim w Koszalinie; Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej UROMED, ul. Głowackiego 7 w Koszalinie, umowa z Vita-Lab w Bydgoszczy - laboratorium wojskowe przy ul. Zwycięstwa 204 w Koszalinie; Samodzielny Publiczny Szpital Rejonowy, ul. Woj. Polskiego 7 w Nowogardzie, umowa z Samodzielnym Publicznym Zespołem Zakładów Opieki Zdrowotnej w Gryficach. W roku 2014 do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zostało zgłoszonych 14 ognisk epidemicznych, z których 10 wystąpiło w szpitalach w Szczecinie. Najczęściej ogniska występowały na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii (4 zdarzenia), chorób wewnętrznych (3 ogniska), oddziale dziecięcym (2 ogniska) oraz hematologii (2 zdarzenia). Tab. 60. Zestawienie zbiorcze ognisk zakażeń szpitalnych w latach w woj. zachodniopomorskim Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus oporny na erytromycynę i klindamycynę Staphylococcus aureus Pneumocystis jiroveci Norowirusy Escherichia coli ESBL Rotawirusy Enterobacter cloacae Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus MSSA Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomionas aeruginosa Adenowirusy Niezidentyfikowane wirusy Nie określono Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus Źródło

151 Rok Ilość ognisk zakażeń szpitalnych Łączna ilość zachorowań Czynnik etiologiczny Acinetobacter baumannii Rotawirus Staphylococcus aureus metycylinowrażliwy Staphylococcus aureus MRSA Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Rotawirus Clostridium perfringens Klebsiella ozaenae Klebsiella pneumoniae ESBL Staphylococcus aureus MRSA Enterobacter cloacae ESBL Nie zidentyfikowano Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Staphylococcus aureus MRSA Staphylococcus aureus MSSA Klebsiella pneumoniae ESBL Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Morganella morganii Acinetobacter baumannii oporny na karbapenemy Clostridium difficile (w tym 1 szczep hiperwirulentny 027/NAP1/B1) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa Nie zidentyfikowano Acinetobacter baumannii Clostridium difficile (wytwarzający toksyny A i B) Rotawirusy Klebsiella pneumoniae ESBL Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy Nie zidentyfikowano (prawdopodobnie etiologia wirusowa) Źródło W analizie częstości występowania ognisk epidemicznych w latach zauważalna była tendencja spadkowa (5 i 4 ognisk), zarówno w ilości ognisk zgłaszanych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jak również w ilości zakażonych osób w ogniskach. Natomiast w latach utrzymywała się tendencja wzrostowa tj. odnotowano po 13 ognisk epidemicznych, w których zakażeniu uległy odpowiednio 72 i 55 osób, natomiast w roku 2013 aż 25 ognisk epidemicznych, w których zakażeniu uległo 212 osób, co świadczy o znacznej poprawie monitoringu i zgłaszalności zakażeń. W 2014r. zostało zgłoszonych 14 ognisk epidemicznych (o 11 mniej niż w roku 2013), w których zakażeniu uległo 77 osób, co świadczy o polepszeniu sytuacji epidemiologicznej w tym zakresie przy założeniu właściwej zgłaszalności ognisk do nadzoru epidemiologicznego. Na przestrzeni ostatnich czterech lat poprawie uległa jakość prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych przez Zespoły ds. Zakażeń Szpitalnych bowiem w dochodzeniach epidemiologicznych w znacznym odsetku udaje się ustalić prawdopodobne

152 źródło/przyczyny i okoliczności wystąpienia zakażenia szpitalnego. W 2011r. na 13 ognisk źródło zakażenia ustalono tylko w 2 przypadkach (15,38%), w 2012r. na 13 ognisk epidemicznych źródło zakażenia udało się ustalić w 12 przypadkach (92,3%), w 2013r. na 25 ognisk epidemicznych źródło zakażenia ustalono w 22 przypadkach (88%), przy czym w 21 przypadkach potwierdzonym lub prawdopodobnym źródłem był skolonizowany lub zakażony pacjent i tylko w 1 przypadku sprzęt ze środowiska szpitalnego. W 2014r. na 14 ognisk źródło zakażenia ustalono w 7 przypadkach (50%), przy czym najczęściej wskazywanym źródłem byli zakażeni pacjenci, a tylko w jednym przypadku dodatkowo środowisko szpitalne i transmisja przez personel. W 2014r. najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym w ogniskach epidemicznych były następujące szczepy alarmowe: Clostridium difficile wytwarzający toksyny A i B (6 przypadków), rotawirusy (3 przypadki), Klebsiella pneumoniae ESBL (2 przypadki) oraz po 1 przypadku Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii i prawdopodobnie czynnik wirusowy. Najczęściej występującymi postaciami klinicznymi zakażeń w ogniskach zakażeń w 2014r. były: zakażenia przewodu pokarmowego, zapalenia płuc oraz w pojedynczych przypadkach zakażenia krwi, układu moczowego i skóry. W sytuacji raportowania podejrzeń ognisk zakażeń szpitalnych każdorazowo w działania włączał się właściwy Zespół ds. Zakażeń Szpitalnych oraz wdrażane były stosowne procedury izolacji, pobierano badania bakteriologiczne oraz prowadzano podwyższony reżim sanitarny w oddziałach objętych ogniskiem uwzględniając zasady izolacji w zależności od drogi transmisji patogenów. Ponadto analizowano dotychczasowe procedury w oddziałach, prowadzono działania edukacyjne i wykonywano kontrolne badania mikrobiologiczne. W każdym zgłoszonym ognisku zakażenia w działaniach przeciwepidemicznych brał udział również właściwy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny analizując tok postępowania zapobiegawczego wdrożonego przez Zespół w szpitalu. W 2014r. kontynuowano działania edukacyjne we współpracy z Wojewódzkim Zespołem Pielęgniarek Epidemiologicznych woj. zachodniopomorskiego oraz członkami Zespołów ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych m.in.: zorganizowano r. w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim spotkanie Dyrektorów szpitali, przewodniczących Komitetów Kontroli Zakażeń Szpitalnych, Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych z udziałem konsultantów wojewódzkich w dziedzinie epidemiologii, chorób zakaźnych i pielęgniarstwa epidemiologicznego połączone ze szkoleniem dot. racjonalnej antybiotykoterapii w kontekście narastania lekooporności. Przedsięwzięcie objął honorowym patronatem Wojewoda Zachodniopomorski oraz ZPWIS w Szczecinie; Kierownik Oddziału Epidemiologii WSSE w Szczecinie wzięła udział w konferencji Standardy higieny oraz dezynfekcji dla bezpieczeństwa pacjentów i personelu medycznego dla specjalistów epidemiologii pracujących w Zespołach Kontroli Zakażeń Szpitalnych, gdzie wygłosiła wykład Przeciwdziałanie epidemii szczepów wielolekoopornych na podstawie monitoringu zakażeń szpitalnych w woj. zachodniopomorskim. W niektórych szpitalach (7 nadzorowanych przez ZPWIS w Szczecinie) nadal skład osobowy i kwalifikacje zespołów są niezgodne z wymogami prawnymi stąd wydane są decyzje administracyjne dot. zapewnienia w składzie osobowym zespołu osób spełniających kwalifikacje zgodne z Rozporządzeniem MZ z dnia r. w sprawie kwalifikacji członków zespołu kontroli zakażeń szpitalnych (Dz. U. 108, poz. 706). 5.4 Przychodnie, ośrodki Zdrowia, poradnie i ambulatoria W 2014r. wśród podmiotów działalności leczniczej świadczących usługi medyczne w systemie ambulatoryjnym najliczniejszą grupę stanowiły przychodnie, ośrodki, poradnie i 152

153 ambulatoria. Nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie woj. zachodniopomorskiego objęto 1173 placówek z tej grupy t.j. w stosunku do roku poprzedniego więcej o 47 podmiotów. Stan sanitarny skontrolowano w 964 obiektach, co stanowi 82,18% ogółu ujętych w ewidencji placówek. W 2013r. zły stan sanitarny stwierdzono w 46 obiektach (4,82%), natomiast w 2014r. tylko w 14 placówkach (1,45%). Na stwierdzone nieprawidłowości wystawiono decyzje administracyjne z zaleceniem ich usunięcia. W części placówek lecznictwa otwartego prowadzone są lub były drobne naprawy i remonty wg potrzeb i możliwości finansowych, a także organizacyjnych. W niektórych podmiotach tego typu planowane są remonty i modernizacje z terminem wykonania w kolejnych latach co wynika z zaktualizowanych do r. programów dostosowawczych do wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia podmiotów działalności leczniczej. Wszystkie podmioty świadczące usługi ambulatoryjne w woj. zachodniopomorskim miały opracowane i wdrożone procedury, w tym: higienicznego mycia rąk, dezynfekcji, mycia narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń, postępowania z brudną bielizną i odpadami oraz postępowania poekspozycyjnego. Dezynfekcja prowadzona była zgodnie z procedurami wewnętrznymi zakładu. Personel przygotowujący roztwory środków dezynfekcyjnych zaopatrzony był w środki ochrony indywidualnej. Proces sterylizacji narzędzi wielorazowego użytku i sprzętu medycznego prowadzony był na terenie poszczególnych obiektów lub zlecany innym podmiotom na podstawie podpisanej umowy. Dokumentacja dotycząca procesów sterylizacji prowadzonych w urządzeniach sterylizujących archiwizowana była w poszczególnych placówkach. Sprzęt wielorazowego użytku poddawany był dezynfekcji, myciu i suszeniu, a następnie pakietowaniu i sterylizacji w miejscu lub w placówkach, z którymi została podpisana umowa w tym zakresie. Za transport narzędzi do i po sterylizacji odpowiedzialne były wyznaczone osoby. Pojemniki przeznaczone do transportu narzędzi nie budziły zastrzeżeń (wykonane z materiałów trwałych, zabezpieczających pakiety przed uszkodzeniem, umożliwiających ich dezynfekowanie). Należy również zauważyć, że w części podmiotów leczniczych wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Na terenie tych podmiotów tj. w przychodniach, praktykach lekarskich, dentystycznych i praktykach pielęgniarek i położnych oraz innych podmiotach świadczących usługi o charakterze medycznym w 2014r. zlokalizowanych było 1076 sterylizatorów parowych tj. o 19 więcej niż w 2013 r. Natomiast sterylizatory na suche ciepłe powietrze wszystkie zostały zlikwidowane. Użytkownicy urządzeń sterylizacyjnych w ramach nadzoru nad skutecznością sterylizacji wykonywali badania biologiczne nie rzadziej niż 1x na kwartał takich badań w 2014 r. w sterylizatorach parowych wykonano 2734, t.j. więcej o 244 badania niż w roku poprzednim. Zakwestionowano 7 badań, co stanowi 0,25%, natomiast w 2013 roku badań zakwestionowanych było o 11 więcej. Za utrzymanie czystości bieżącej i porządku w placówkach służby zdrowia odpowiedzialne były specjalistyczne firmy, dotyczyło to przede wszystkim dużych obiektów oraz personel zatrudniony w zakładzie, dotyczyło to mniejszych podmiotów. W większości placówek wydzielone były pomieszczenia porządkowe lub miejsca z przeznaczeniem na przechowywanie sprzętu do sprzątania, środków czystościowych i preparatów dezynfekcyjnych. Stwierdzone nieprawidłowości w tym zakresie usuwano na bieżąco. Wszystkie podmioty medyczne miały zawarte umowy z firmami zajmującymi się odbiorem i utylizacją skażonego materiału medycznego, dokumentacja dotycząca gospodarki odpadami prowadzona była na bieżąco. Wielkość pojemników dostosowana była do ilości wytwarzanych odpadów. Pojemniki oznaczone były prawidłowo. Do momentu odbioru przez 153

154 firmę utylizującą przechowywane były w wydzielonych do tego celu lodówkach lub przeznaczonych do ich przechowywania pomieszczeniach. 5.5 Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową W 2014r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w woj. zachodniopomorskim było 2567 podmiotów prowadzących działalność leczniczą wykonywaną przez praktykę zawodową tj. indywidualnych, indywidualnych specjalistycznych, grupowych praktyk lekarskich i dentystycznych oraz praktyk pielęgniarskich, w których udzielane były świadczenia medyczne w systemie ambulatoryjnym. Liczba podmiotów do nadzoru zwiększyła się o 152 w stosunku do 2013 r. Kontrolę sanitarną przeprowadzono w 1302 obiektach tej grupy, co stanowi 50,72% ogółu praktyk. Negatywnie oceniono stan sanitarny w 15 obiektach, co stanowi 1,15% ogółu skontrolowanych praktyk. Ponadto w 2014r. pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w woj. zachodniopomorskim było 1534 podmiotów działalności leczniczej wykonujących stacjonarne i ambulatoryjne świadczenia tj. szpitale, zakłady opiekuńczo-lecznicze, zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, zakłady rehabilitacji leczniczej, sanatoria, hospicja, przychodnie, ośrodki, poradnie, ambulatoria, zakłady badan diagnostycznych oraz medyczne laboratoria diagnostyczne. Liczba podmiotów do nadzoru zwiększyła się o 60 w stosunku do 2013 r. Kontrolę sanitarną przeprowadzono w 1259 obiektach tej grupy, co stanowi 82,07% ogółu podmiotów. Negatywnie oceniono stan sanitarny w 50 obiektach, co stanowi 3,97% ogółu skontrolowanych podmiotów. Zbiorcze zestawienie liczby skontrolowanych podmiotów działalności leczniczej tej grupy przedstawiają tab. 61 i

155 Tab.61. Nadzór nad stanem sanitarnym podmiotów działalności leczniczej wykonujących praktykę zawodową w woj. zachodniopomorskim w roku 2014 Liczba obiektów Wyszczególnienie Ogółem wg ewidencji na 31.XII skontrolowanych % ze stwierdzonym złym stanem % Razem praktyki lekarskie ,67 9 0,78 Indywidualne praktyki lekarskie , Indywidualne praktyki lekarzy dentystów ,03 1 0,21 Indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie Indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów ,94 8 1, ,08 2 1,14 Grupowe praktyki lekarskie , Grupowe praktyki lekarzy dentystów , Razem praktyki pielęgniarskie ,10 4 6,15 Indywidualne praktyki pielęgniarek , Indywidualne specjalistyczne praktyki pielęgniarek , Grupowe praktyki pielęgniarek , Inne ,22 OGÓŁEM: , ,15 155

156 Tab.62. Nadzór nad stanem sanitarnym podmiotów działalności leczniczej wykonujących stacjonarne i ambulatoryjne świadczenia zdrowotne w woj. zachodniopomorskim w roku 2014 Liczba obiektów Wyszczególnienie Ogółem wg ewidencji na 31.XII skontrolowanych % ze stwierdzonym złym stanem % Ogółem , ,97 Szpitale ogółem ,80 w tym uzdrowiskowe ,33 w tym jednodniowe Zakłady opiekuńczo - lecznicze Zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze , ,0 Zakłady rehabilitacji leczniczej , ,52 Sanatoria , ,66 Hospicja Inne , Przychodnie, ośrodki, poradnie, ambulatoria - ogółem Zakłady badań diagnostycznych i medyczne laboratoria diagnostyczne , , ,25 1 2,56 Zakłady rehabilitacji leczniczej ,45 1 2,12 Inne ogółem ,78 1 1,16 w tym uzdrowiskowe

157 W ocenie stanu sanitarnego brano pod uwagę poza stanem sanitarno-technicznym pomieszczeń, również stopień wdrożenia i realizowania procedur przeciwepidemicznych w poszczególnych podmiotach. Utrzymaniem czystości bieżącej i porządku w tych obiektach zajmowały się firmy specjalistyczne lub pracownicy zatrudnieni w praktykach. Narzędzia medyczne wielokrotnego użytku poddawane były dezynfekcji, myciu, pakietowaniu i sterylizacji w miejscu praktyki lub poza miejscem praktyki na podstawie umowy zawartej z innymi placówkami świadczącymi usługi w tym zakresie. W części praktyk stosowany był wyłącznie sprzęt jednorazowego użytku. Nadal doskonalenia wymaga obszar aktualizacji procedur przeciwepidemicznych w podmiotach wykonujących działalność zawodową zwłaszcza w zakresie odpowiedzialności za monitorowanie procesu sterylizacji w tym kontrolę biologiczną procesu oraz sposób dokumentowania działań związanych z obszarem zapobiegania zakażeniom w podmiocie (m.in. procesy dekontaminacji, szkolenia, kontrola wewnętrzna/przegląd procedur). Podsumowanie: 1. W 2014r. w szpitalach oraz innych podmiotach działalności leczniczej prowadzony był różny zakres prac remontowych i modernizacyjnych, poprawiających funkcjonalność oraz stan techniczno-sanitarny, związanych również z dostosowaniem podmiotów do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012r., poz.739). 2. We wszystkich szpitalach działały Zespoły i Komitety ds. Zakażeń Szpitalnych. Wszystkie szpitale złożyły również raporty o zakażeniach zakładowych i drobnoustrojach alarmowych za 2014 rok. W niektórych placówkach utrzymuje się niekorzystna sytuacja w zakresie efektywności prac związanych z nadzorem nad zakażeniami szpitalnymi, utrudniona w związku z pełnieniem dodatkowych funkcji w zakładzie przez członków zespołów ds. zakażeń szpitalnych oraz brak wymaganych kwalifikacji, wobec czego w części podmiotów wdrożone jest stosowne postępowanie administracyjne. Na 14 ognisk źródło zakażenia ustalono w 7 przypadkach (50%), przy czym najczęściej wskazywanym źródłem byli zakażeni pacjenci, a tylko w jednym przypadku dodatkowo środowisko szpitalne i transmisja przez personel. 3. Wszystkie skontrolowane podmioty działalności leczniczej, zwłaszcza szpitale, miały opracowane procedury przeciwepidemiczne adekwatne do świadczonych usług, aktualizowane przez Zespoły ds. Zakażeń Szpitalnych. Ponadto posiadały opracowane właściwe udokumentowane systemy kontroli wewnętrznej sterylizacji, dostosowane do własnych potrzeb, a podstawową formą sterylizacji była sterylizacja parą wodną w nadciśnieniu. 4. Od października 2014 roku szpitale w trakcie kontroli sprawdzane są w kierunku podejmowania działań na wypadek zgłoszenia się do placówki pacjenta z podejrzeniem zakażenia EVD orz prowadzonych wśród personelu szkoleń przeciwepidemicznych. 5. We wszystkich kontrolowanych podmiotach działalności leczniczej monitorowano przestrzeganie zakazu palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych. Oznaczenia słowne i graficzne o zakazie palenia były umieszczone w widocznych miejscach budynku - nie stwierdzono nieprawidłowości. VI. WARUNKI SANITARNO HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 6.1. Nadzór bieżący nad zakładami pracy W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2014 roku znajdowało się 8917 zakładów pracy zatrudniających 157

158 pracowników. Największą liczbę stanowiły zakłady zatrudniające do 49 pracowników 8106 zakładów, z których 70% stanowiły małe zakłady zatrudniające do 9 pracowników. Na terenie województwa zachodniopomorskiego występowały tylko 134 zakłady zatrudniające 250 i więcej pracowników. Skontrolowano 2909 zakładów, tj. 32% ogółu będących w ewidencji. W związku ze stwierdzonymi podczas przeprowadzanych czynności kontrolnych uchybieniami wydano 1309 decyzji (Ryc. 1). Największa liczba wydanych decyzji administracyjnych dotyczyła zakładów zajmujących się: produkcją artykułów spożywczych (PKD 10) 154 decyzje (12 % ogółu wydanych decyzji), handlem detalicznym, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi (PKD 47) 152 decyzje (11 % ogółu wydanych decyzji), produkcją wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania (PKD 16) 126 decyzji (9 % ogółu wydanych decyzji). Ryc. 16 Najczęstsze nakazy ujęte w decyzjach administracyjnych wydanych w roku 2014, w porównaniu do roku W 354 skontrolowanych zakładach pracy występowały przekroczenia NDS/NDN czynników szkodliwych dla zdrowia, co stanowiło 12% ogółu skontrolowanych zakładów. W ww. zakładach pracy narażonych na czynniki szkodliwe było pracowników, w tym na czynniki fizyczne 11800, pyły 910 oraz czynniki chemiczne 392 (Ryc. 2). Spośród czynników fizycznych największa liczba pracowników zatrudnionych była na stanowiskach, na których dominuje hałas powyżej najwyższego dopuszczalnego natężenia (11002 pracowników). 158

159 Ryc. 17 Pracownicy pracujący w przekroczeniach NDS/NDN czynników szkodliwych w środowisku pracy. Przeprowadzone czynności kontrole wykazały również, iż 900 pracowników zatrudnionych było w warunkach niedostatecznego oświetlenia sztucznego. W porównaniu z rokiem 2013 liczba ta zmniejszyła się o 580 pracowników. Ponadto, w związku ze stwierdzonymi przekroczeniami stężenia tlenku węgla w: kuchni w Przedszkolu Publicznym, hali magazynowej przy załadunku i wyładunku towarów przy użyciu wózka widłowego, w roku 2014 unieruchomiono 2 stanowiska pracy. W wyniku działań kontrolnych przeprowadzonych przez pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej poprawiono warunki pracy pracowników, przede wszystkim w wyniku sukcesywnego wdrażania długofalowych programów działań technicznych i organizacyjnych zmierzających do zmniejszenia narażenia na działanie czynników szkodliwych na stanowiskach pracy Ocena narażenia na czynniki rakotwórcze lub mutagenne W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2014 roku znajdowały się 344 zakłady pracy, w których na stanowiskach pracy występowały substancje chemiczne i ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym tj. o 15 zakładów więcej niż w roku ubiegłym. Największą liczbę zakładów pracy stanowiły zakłady zajmujące się produkcją wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli: produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania (PKD 16) 50 zakładów (15 % ogółu zakładów w ewidencji, w których występuje narażenie na czynniki rakotwórcze lub mutagenne), zakłady zajmujące się handlem detalicznym, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi (PKD 47) 48 zakładów (tj. 14 %) oraz podmioty lecznicze (PKD 86) 30 zakładów (tj. 9 %). Liczba narażonych pracowników wynosiła 3850 (tj. 2% ogólnej liczby pracowników zakładów objętych ewidencją), w tym 1732 kobiety. Najwięcej pracowników narażonych było na pył drewna twardego, związki chromu (VI) oraz promieniowanie jonizujące. W roku 2014 w zakresie czynników rakotwórczych lub mutagennych przeprowadzono 225 kontroli w 199 zakładach pracy, wydano 23 decyzje. Do najczęściej stwierdzanych uchybień należały: 159

160 brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak przekazanej właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak aktualnych wyników badań i pomiarów czynników o działaniu rakotwórczym, przekroczenie dopuszczalnych wartości NDS czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak w ocenie ryzyka zawodowego narażenia na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne W roku 2014 w ewidencji pionu higieny pracy znajdowało się 2140 zakładów pracy, w których występowało narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne, czyli o 206 zakładów więcej niż w roku W narażeniu na działanie ww. czynników zatrudnionych było pracowników. Szkodliwe czynniki biologiczne występowały najczęściej w następujących gałęziach gospodarki: produkcja artykułów spożywczych (PKD 10) 332 zakłady, tj. 16 % ogólnej liczby zakładów, w których występowały szkodliwe czynniki biologiczne, leśnictwo i pozyskiwanie drewna (PKD 02) 230 zakładów, tj. 11 %, uprawy rolne, chów, hodowla zwierząt, włączając działalność usługową (PKD 01) 223 zakłady, tj. 10 %; opieka zdrowotna (PKD 86) 190 zakładów, tj. 9 %. W ramach nadzoru nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy przeprowadzono ogółem 904 kontrole w 783 zakładach pracy. Wydano 104 decyzje administracyjne. Podczas kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zakładów, w których występowało zagrożenie szkodliwymi czynnikami biologicznymi dokonywana była ocena działań pracodawców w zakresie oceny ryzyka zawodowego i informowania pracowników o istniejących zagrożeniach dla zdrowia. Podczas kontroli do najczęściej stwierdzanych uchybień należały: brak/nieprawidłowa/niekompletna ocena ryzyka zawodowego dla pracowników w zakresie narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych, brak procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, brak/nieaktualny wykaz i klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych występujących na stanowiskach pracy, nie zapewnienie znaku ostrzegającego przed zagrożeniem biologicznym, brak przeprowadzonych szkoleń dla pracowników mających kontakt ze szkodliwym czynnikiem biologicznym, brak/nieaktualny/niekompletny rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych zaklasyfikowanych do 3 lub 4 grupy zagrożeń, brak/nieaktualny/niekompletny rejestr pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zaklasyfikowanych do grupy 3 lub 4 zagrożenia, nie zapewnienie bezpiecznych warunków odkażania i czyszczenia odzieży roboczej, 160

161 brak zaproponowania szczepień ochronnych dla pracowników Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz produktami biobójczymi Substancje chemiczne i ich mieszaniny stosowane były prawie we wszystkich obiektach objętych nadzorem, występowały w prowadzonych procesach technologicznych lub wykorzystywane były do zapewnienia właściwego stanu sanitarnego pomieszczeń i urządzeń w zakładach pracy. W 2014 roku przeprowadzono: 14 kontroli u producentów substancji chemicznych i ich mieszanin, 1 kontrolę u importera, 22 kontrole u dalszych użytkowników formulatorów, 249 kontroli u dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin, 1006 kontroli u stosujących substancje chemiczne i ich mieszaniny. Wyniki kontroli w zakresie wprowadzania do obrotu oraz stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin zestawiono na Ryc. 18 i 19. Ryc. 18. Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas kontroli podmiotów wprowadzających do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny w latach

162 Ryc. 19. Najczęściej stwierdzane uchybienia podczas kontroli podmiotów stosujących w działalności zawodowej substancje chemiczne i ich mieszaniny w latach W porównaniu do roku 2013, w roku 2014 wśród wprowadzających do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny nastąpiła wyraźna poprawa w treści kart charakterystyk, jak również w oznakowaniu opakowań wprowadzanych do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin. Ponadto przeprowadzono 261 kontroli z zakresu wprowadzania do obrotu produktów biobójczych oraz 186 kontroli z zakresu stosowania produktów biobójczych. Podczas 12 przeprowadzonych kontroli stwierdzono naruszenia przepisów w zakresie produktów biobójczych: - 6 podmiotów wprowadzało do obrotu produkty biobójcze bez wymaganego pozwolenia, - 3 podmioty wprowadzały do obrotu produkty biobójcze zawierające niedozwolone substancje czynne, - 1 podmiot wprowadzał do obrotu produkty biobójcze w opakowanych niewłaściwie oznakowanych. W związku z przeprowadzonymi czynnościami kontrolnymi wydano 4 decyzje Choroby zawodowe Choroby zawodowe odzwierciedlają stan zdrowia osób pracujących, jak również higieniczne warunki pracy. Pozostają w nierozerwalnym związku z rozwojem przemysłu i stosowanymi technologiami, warunkami pracy oraz jej organizacją. Rozwój technologii oraz związana z tym zmiana warunków i sposoby wykonywania pracy (mechanizacja, robotyzacja, większa różnorodność stanowisk pracy), mają istotny wpływ na stopień obciążenia pracą i rodzaj zagrożeń występujących w środowisku pracy. W roku 2014 do państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych z terenu województwa zachodniopomorskiego zgłoszono 140 podejrzeń chorób zawodowych. W województwie zachodniopomorskim w 2014 roku stwierdzono 80 chorób zawodowych. W porównaniu do roku 2013 stwierdzono o 15 przypadków zachorowań więcej, co stanowi 23%. 162

163 W województwie zachodniopomorskim do najczęściej stwierdzanych w 2014 roku chorób zawodowych, podobnie jak w latach ubiegłych, należały choroby zakaźne lub pasożytnicze 31 przypadków, tj. 39% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych (Ryc. 5). Kolejną pod względem zapadalności, w przeciwieństwie do roku ubiegłego, były przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy (9 przypadków, tj. 11%). Choroby zakaźne lub pasożytnicze, które od kilku lat stanowią największa liczbę stwierdzanych chorób zawodowych, w roku 2014 stwierdzone były na podobnym poziomie jak w roku Wśród chorób zakaźnych lub pasożytniczych, podobnie jak w latach ubiegłych, dominowała borelioza, stwierdzono 28 przypadków zachorowań, co stanowiło 90% ogółu stwierdzonych chorób zakaźnych lub pasożytniczych. Największą liczbę przypadków stwierdzono wśród pracowników usług leśnych (PKD 02) 18 przypadków, co stanowi 58% ogólnej liczby stwierdzonych przypadków chorób zakaźnych lub pasożytniczych. Ponadto w roku 2014 nie stwierdzono żadnego przypadku zachorowania na WZW typu C i B. Odnotowano natomiast 1 przypadek zachorowania na gruźlicę. Ryc. 20 Stwierdzone choroby zakaźne lub pasożytnicze w ogólnej liczbie stwierdzonych chorób zawodowych w latach Środki zastępcze W porównaniu z latami ubiegłymi zwiększa się problem dotyczący wprowadzania do obrotu środków zastępczych, zwanych potocznie dopalaczami. Obrót nimi prowadzony jest przez Internet, w punktach/sklepach stacjonarnych, a także przez osoby fizyczne, tzw. dilerów. W toku prowadzonych czynności kontrolnych, w roku 2014, zabezpieczono 23 produkty, co do których zachodziło podejrzenie, że mogą stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, w łącznej ilości 1494 sztuk. Przeprowadzone czynności kontrolne skutkowały wydaniem 5 decyzji nakazujących wstrzymanie wprowadzania do obrotu ww. produktów. Spośród 23 zabezpieczonych produktów, w roku 2014 przeprowadzono badania chemiczno toksykologiczne 15 z nich. Ww. badania wykazały, że 12 produktów spełnia ustawową definicję środka zastępczego. Stwierdzone substancje psychoaktywne to głównie 163

164 UR-144 (syntetyczny kanabinoid dodawany do mieszanek roślinnych, który po zażyciu daje efekty bardzo podobne do tych wywoływanych przez produkty konopi), pentedron oraz 3- MMC (syntetyczne katynony, które wykazują działanie psychostymulujące podobne do działania amfetaminy). Postępowanie względem podmiotów, w których zabezpieczono środki zastępcze będzie kontynuowane w roku W roku 2014, kontynuowano natomiast postępowania administracyjne rozpoczęte w roku Postępowania te zakończyły się wydaniem 2 decyzji nakładających kary pieniężne z tytułu wprowadzania do obrotu środków zastępczych, na łączną kwotę zł. Wnioski: 1. Hałas jest czynnikiem fizycznym, na który narażona jest największa liczba pracowników zatrudnionych w przekroczeniach najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy. 2. Od roku 2008 do najczęściej stwierdzanych chorób zawodowych należą choroby zakaźne lub pasożytnicze. W roku 2014 stwierdzono 31 przypadków, co stanowi 39% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych. 3. Problem wprowadzania do obrotu środków zastępczych, popularnie zwanych dopalaczami, stanowi w dalszym ciągu jedno z negatywnych zjawisk jakie występują na terenie województwa zachodniopomorskiego. VII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY RADIACYJNEJ Nadzór w zakresie ochrony radiologicznej na terenie województwa zachodniopomorskiego sprawowany jest przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie, który jest organem I instancji w tym zakresie i prowadzony jest wielotorowo zarówno w odniesieniu do pracowników, osób z ogółu ludności jak również w zakresie ochrony radiologicznej pacjenta. W 2014 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego pod nadzorem Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie znajdowało się 746 aparatów rentgenowskich (tabela 63) w jednostkach stosujących promieniowanie jonizujące do celów medycznych przy czym ok. 85% to aparaty z cyfrowym zapisem obrazów. Większość aparatów została wyprodukowana w latach (93%). Tab. 63. Liczba aparatów rentgenowskich w województwie zachodniopomorskim. Przeznaczenie aparatów rentgenowskich Liczba aparatów rtg Radiologia zabiegowa 57 Tylko do zdjęć 103 Do zdjęć i prześwietleń 23 Mammografy 23 Stomatologiczne punktowe 402 Stomatologiczne panoramiczne 102 Densytometry 9 Tomografy komputerowe 27 Suma

165 W 2014 roku wydano 120 zezwoleń na uruchamianie i stosowanie aparatów rtg do celów medycznych w tym 110 (91%) to aparaty z cyfrowym zapisem obrazów, ponadto wydano 95 zezwoleń na uruchomienie pracowni rtg. Liczbę aparatów rentgenowskich, na które wydano zezwolenia w 2014 roku w zależności od ich przeznaczenia przedstawia tabela 64. Dla porównania podano w tabeli również liczbę aparatów rtg na które wydano zezwolenia w 2012r. i 2013r. Tab. 64. Liczba aparatów rentgenowskich, na które wydano zezwolenia w 2014r. oraz w 2012 i 2013r. w zależności od ich przeznaczenia. Przeznaczenie aparatów rentgenowskich Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w 2014 Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w 2013 Liczba aparatów rtg na które wydano zezwolenia w 2012 Radiologia zabiegowa Tylko do zdjęć Do zdjęć i prześwietleń Mammografy Stomatologiczne punktowe Stomatologiczne panoramiczne Densytometry Tomografy komputerowe Suma Niezmiernie istotnym elementem dla prowadzonego postępowania diagnostycznego jest zapewnienie nowoczesnej aparatury rentgenowskiej. Wyeksploatowana aparatura utrudnia, a niekiedy wręcz uniemożliwia postawienie właściwej diagnozy medycznej i powoduje otrzymywanie zwiększonych dawek promieniowania, dlatego też jednym z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej była ocena jakości aparatury rtg w kontekście ochrony pacjenta. Przeprowadzone kontrole wykazały, że nie wszystkie stosowane aparaty rentgenowskie są w pełni sprawne i miały bezpośredni wpływ na naprawę lub wyłączenia z eksploatacji niesprawnego sprzętu. W roku 2014 przeprowadzono 182 kontrole w zakresie higieny radiacyjnej. Wydano ogółem 416 decyzji w tym: 120 decyzji zezwalających na stosowanie aparatów rtg, 95 decyzji zezwalających na uruchamianie pracowni rentgenowskich, 25 decyzji wygaszających zezwolenia na stosowanie aparatów rtg oraz pracowni rtg, 37 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, 1 decyzja o odmowie wydania zgody na udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu badań rentgenodiagnostycznych i zabiegów z radiologii zabiegowej, 1 decyzja - opinia dot. pomieszczeń i urządzeń, niezbędna do uzyskania przez podmiot wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, 165

166 11 decyzji nie dotyczących naruszeń - zmieniające wcześniej wydane decyzje oraz umarzające postępowanie, 126 decyzji płatniczych - rachunków zobowiązujących do pokrycia kosztów kontroli. Wydano 119 opinii dotyczących projektów pracowni RTG oraz wydano 26 opinii dot. pól elektromagnetycznych m. innymi w zakresie zaopiniowania projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, stwierdzenia potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, określenia zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, budowy stacji elektroenergetycznych, budowy linii wysokiego napięcia, budowy stacji bazowej telefonii komórkowej, budowy stacji radarowych i innych. W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, wydawano decyzje nakazujące usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień w tym również decyzje z rygorem natychmiastowej wykonalności. Podobnie jak w latach ubiegłych do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości podczas kontroli przeprowadzonych w jednostkach stosujących aparaturę rtg do celów medycznych było niewykonywanie lub wykonywanie nieregularne testów podstawowych i specjalistycznych kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych. Z rygorem natychmiastowej wykonalności wydano 10 decyzji które nakazywały: zaniechanie stosowania do celów diagnostyki medycznej 6 aparatów rentgenowskich do czasu usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości, odsunięcia od pracy 8 osób wykonujących badania przy użyciu promieniowania rentgenowskiego w tym: o 3 osoby, które nie posiadały orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy w narażeniu na promieniowanie jonizujące, o 6 osób, które nie posiadały certyfikatu potwierdzającego ukończenie szkolenia z dziedziny ochrony radiologicznej pacjenta, o 1 osoby, dla której nie prowadzono kontrolnych pomiarów dawek indywidualnych lub pomiarów dozymetrycznych w środowisku pracy. Podczas przeprowadzanych kontroli wykonywano również pomiary skuteczności zastosowanych osłon chroniących przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach rentgenowskich oraz pomiary promieniowania rentgenowskiego na stanowiskach pracy. W 2014r. wykonano pomiary dozymetryczne przy 197 aparatach rentgenowskich. W większości przypadków osłony przed promieniowaniem jonizującym w pracowniach i gabinetach rtg były wykonane prawidłowo zgodnie z zatwierdzonymi przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie projektami osłon. Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. W 2014 roku wykonano w ramach nadzoru testy specjalistyczne przy 35 aparatach rentgenowskich (28 aparatach rentgenowskich stomatologicznych do zdjęć wewnątrzustnych i 7 aparatach rentgenowskich do zdjęć). W wyniku powyższych pomiarów stwierdzono niedopuszczalne wartości fizycznych parametrów w aparacie: 166

167 do zdjęć wewnątrzustnych typu ESX firmy Vetach, stosowanego w gabinecie stomatologicznym w Białogardzie, do zdjęć typu Duo Diagnost firmy Philips, stosowanego w Szpitalu w Dębnie Sp. z o.o. w Dębnie. W 2014 roku wykonano w ramach działalności nadzorowej pomiary natężenia pola elektromagnetycznego dla potrzeb bezpieczeństwa i higieny pracy wokół 48 urządzeń. W wyniku przeprowadzonych pomiarów stwierdzono, iż przy urządzeniach wytwarzających pola elektromagnetyczne stanowiska pracy znajdują się głównie w strefie pośredniej i bezpiecznej. Strefy zagrożenia występowały przy urządzeniach do elektrochirurgii na stanowiskach lekarza operatora / lekarza asystenta. Wartości wskaźników ekspozycji (W) na stanowiskach pracy nie przekraczały wartości 0,5 (W < 0,5) a czas przebywania pracowników w strefie zagrożenia nie przekraczał czasu dopuszczalnego. W 2014 roku rozpatrzono 10 wniosków (3 wnioski dot. promieniowania jonizującego i 7 dot. promieniowania niejonizującego) - interwencji od ludności obawiającej się wpływu na zdrowie promieniowania elektromagnetycznego oraz od Starostwa w Policach i Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Wnioski w zakresie promieniowania jonizującego dotyczyły: 1) stosowania aparatu rentgenowskiego w szpitalu bez wymaganego zezwolenia - wniosek niezasadny, 2) obawy o zdrowie osób mieszkających w sąsiedztwie pracowni rentgenowskiej - wniosek niezasadny, 3) niewłaściwych warunków opisywania zdjęć rentgenowskich (wniosek w tej części bezzasadny) i bezpieczeństwa danych osobowych pacjentów wniosek wg właściwości przekazano do Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie. Wnioski w zakresie promieniowania niejonizującego dotyczyły przeprowadzenia pomiarów. Pomiary wykonano w pięciu przypadkach. W dwóch przypadkach interwencje były zasadne, albowiem stwierdzono, że nie zostały dotrzymane dopuszczalne wartości pola elektromagnetycznego, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobu sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883), tj. na wieży widokowej w sąsiedztwie anten stacji bazowej telefonii komórkowej (postępowanie administracyjne prowadzi Prezydent Miasta w Koszalinie) oraz na dachu w pobliżu anten stacji bazowej telefonii komórkowej (dach został zabezpieczony przed dostępem osób). W 2014 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego nie wystąpiło zdarzenie radiacyjne oraz nie zaistniało podejrzenie zajścia zdarzenia radiacyjnego. W 2014 roku Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie w ramach działania podstawnej placówki pomiarów skażeń wykonała badania w kierunku zawartości izotopów cezu 137 w 50, próbkach, zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w Warszawie harmonogramem pobierania próbek do pomiaru zawartości izotopów cezu w produktach żywnościowych, wodzie wodociągowej i powierzchniowej oraz paszach jak również w ramach monitoringu żywności. Nie zakwestionowano żadnej próbki. 167

168 W 2014 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego nie wystąpiło zdarzenie radiacyjne oraz nie zaistniało podejrzenie zajścia zdarzenia radiacyjnego. Podsumowanie 1. W 2014 roku pod nadzorem Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie znajdowało się 746 aparatów rentgenowskich w jednostkach stosujących promieniowanie jonizujące do celów medycznych przy czym ok. 85% to aparaty z cyfrowym zapisem obrazów. 2. W woj. zachodniopomorskim w roku 2014 oddano do użytkowania 120 aparatów rentgenowskich w tym 5 tomografów komputerowych. Aparaty stomatologiczne stanowią ponad 72% aparatów oddanych do użytkowania. 3. Przeprowadzone kontrole wykazały, że w wielu jednostkach stosujących aparaturę rentgenowską do celów medycznych nie są wykonywane testy kontroli fizycznych parametrów aparatury radiologicznej - wydano 5 decyzji wstrzymujących stosowanie 6 aparatów rtg za brak testów lub nieprawidłowe parametry aparatów. 4. Przeprowadzone kontrole wykazały, że w niektórych jednostkach badania wykonują osoby które nie posiadają certyfikatu z przeszkolenia w zakresie ochrony radiologicznej pacjenta, nie posiadają orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy w narażeniu na promieniowanie jonizujące lub nie są prowadzone kontrolne pomiary dawek indywidualnych lub pomiary dozymetrycznych w środowisku pracy wydano 7 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności dotyczących odsunięcia od pracy 8 osób wykonujących badania przy użyciu promieniowania rentgenowskiego. 5. Na stanowiskach pracy w pracowniach rentgenowskich oraz w otoczeniu pracowni nie stwierdzano mocy dawek promieniowania jonizującego mogących prowadzić do przekroczenia dawek granicznych. 6. W zakładach pracy, w których wykonano pomiary natężenia pola elektromagnetycznego nie stwierdzono nadmiernego lub niebezpiecznego narażenia na pola elektromagnetyczne. 7. W 2014r. nie odnotowano zdarzeń radiacyjnych na terenie województwa zachodniopomorskiego. VIII. WARUNKI SANITARNE W SZKOŁACH I INNYCH PLACÓWKACH OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZYCH ORAZ WARUNKI POBYTU DZIECI I MŁODZIEŻY W TYCH PLACÓWKACH 8.1. Informacje wstępne W 2014r. Państwowa Inspekcja Sanitarna obejmowała nadzorem 2726 szkół, placówek oświatowo wychowawczych, szkół wyższych oraz placówek wypoczynku i rekreacji spośród ujętych w ewidencji (Ryc. 21), w liczbie tej: 78 żłobków i klubów dziecięcych, 495 przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego w tym: 33 funkcjonujące w zespołach szkół, 413 szkół podstawowych w tym 104 funkcjonujące w zespołach szkół, 223 gimnazja w tym 112 funkcjonujących w zespołach szkół, 56 liceów ogólnokształcących w tym 41 w zespołach szkół, 68 ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w tym 52 funkcjonujące w zespołach szkół, 15 szkół specjalnych w tym 14 w zespołach szkół, 168

169 15 szkół policealnych w tym 1 w zespole szkół, 159 zespołów szkół, 15 placówek kształcenia ustawicznego w tym: 4 warsztaty samodzielne, 4 funkcjonujące w zespołach szkół, 11 centrów szkolenia zawodowego, 23 szkoły wyższe funkcjonujące w 119 obiektach, 70 placówek z pobytem całodobowym ( 24 domy studenckie, 19 burs i internatów, 7 młodzieżowych ośrodków wychowawczych, 10 młodzieżowych ośrodków socjoterapii, 23 specjalne ośrodki szkolno wychowawcze, 9 placówek z pobytem całodobowym, 1 z dziennym i całodobowym, 9 innych ), 312 placówek opiekuńczo wychowawczych wsparcia dziennego, 115 placówek wychowania pozaszkolnego, 26 placówek rekreacyjnych, 8 innych. W 1734 skontrolowanych placówkach stałych uczyło się lub przebywało dzieci i młodzieży oraz studentów. W okresie ferii zimowych oraz wakacji letnich w 992 skontrolowanych placówkach wypoczynku dla dzieci i młodzieży na terenie województwa zachodniopomorskiego wypoczywało łącznie uczestników ( w ewidencji ). Ryc.21. Liczba szkół i placówek oświatowo wychowawczych skontrolowanych przez PIS w 2014 r. Liczba szkół i placówek oświatowo - wychowawczych skontrolowanych przez PIS w 2014r. 4% 0% 15% 0% 5% 1% 1% 0% 4% 24% 0% złobki i kluby dziecięce przedszkola szkoły wszystkich typów zespoły szkół 8% 39% placówki z pobytem całodobowym placówki opiekuńczo wychowawcze wsparcia dziennego placówki wychowania pozaszkolnego 8.2. Funkcjonalność budynków placówki rekreacyjne Wszystkie skontrolowane szkoły i placówki oświatowe zlokalizowane są w budynkach spełniających wymagania w zakresie funkcjonalności określone dla obiektów użyteczności publicznej przeznaczonych na stały lub czasowy pobyt ludzi. 169

170 8.3. Stan techniczny oraz sanitarny budynków W ramach prowadzonego nadzoru nad szkołami, placówkami oświatowymi oraz wypoczynku pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej przeprowadzili 3727 kontroli (w tym w placówkach: stałych 2712, sezonowych 1013 ) w trakcie których ocenie poddano 77% placówek stałych oraz 36% sezonowych. Wyniki kontroli wykazują tendencję systematycznej poprawy zarówno infrastruktury jak i stanu sanitarno - technicznego szkół i placówek, pomimo nie zapewnienia przez organy prowadzące środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowych. W 2014r. przeprowadzono remonty generalne całych obiektów w 15 szkołach i placówkach (17 w 2013r.), modernizacje bloków sportowych w 5 (9 w 2013r. ) oraz modernizacje 11 bloków żywienia (6 w 2013r.). Do użytku oddano 11 nowych obiektów sportowych (4 w 2013r.) oraz 11 nowych bloków żywieniowych (26 w 2013r.). Ponadto w placówkach nadzorowanych w 2014 r. następowały zmiany organizacyjne: oddano 71 obiektów oświatowych w nowych obiektach w tym: 15 żłobków/klubów dziecięcych, 20 przedszkoli/oddziałów przedszkolnych, 1 szkołę podstawową, 1 wyższą uczelnię oraz 33 innych placówek tj. świetlic wiejskich, środowiskowych ognisk wychowawczych, w obiektach istniejących oddano 90 nowych placówek w tym: 15 żłobków/klubów dziecięcych, 21 przedszkoli/oddziałów przedszkolnych, 4 szkoły podstawowe, 3 licea, 2 technika, 1 zespół szkół, 1 szkołę wyższą, oraz 43 inne placówki tj. świetlice wiejskie, policealne szkoły prywatne, ośrodki szkolenia, środowiskowe ogniska wychowawcze, 10 placówek istniejących przeniesiono do nowych obiektów lub rozbudowano bazę dydaktyczną, w tym: 3 żłobki, 2 przedszkola, 3 szkoły podstawowe 1 gimnazjum oraz 1 w grupie pozostałych placówek, zlikwidowano 47 placówek oświatowych w tym: 2 żłobki, 8 przedszkoli, 4 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum, 1 technikum, 1 zespół szkół, 2 wyższe szkoły i 28 innych placówek tj. środowiskowych ognisk wychowawczych, świetlic wiejskich, placówek opiekuńczo - wychowawczych wsparcia dziennego, świetlic środowiskowych, placówek pracy pozaszkolnej, szkołę policealną, dom kultury, niepubliczny ośrodek rehabilitacyjno - edukacyjno-wychowawczy. W związku ze stwierdzonymi podczas prowadzonych kontroli sanitarnych naruszeniami przepisów bezpieczeństwa sanitarnego i higieny wydano 496 decyzji administracyjnych. Podstawą wydania decyzji administracyjnych najczęściej były nieprawidłowości polegające na niespełnieniu wymagań technicznych i sanitarnych określonych w obowiązujących przepisach przez obiekty i pomieszczenia w których odbywa się nauka lub pobytu dzieci i młodzieży. W szczególności dotyczyło to: sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży tj. ścian i sufitów oraz powierzchni podłogowych 108, ciągów komunikacyjnych w budynkach oświatowych tj. powierzchni podłogowych, nawierzchni schodów, zabezpieczeń kaloryferów i/lub szatni 77, złego stanu technicznego bloku żywienia - 61, stanu sanitarno higienicznego pomieszczeń sanitarnych, w tym: sprawności technicznej armatury sanitarnej, wyposażenia w środki higieniczne - 57, dostosowania mebli do wzrostu uczniów, zapewnienia certyfikowanych mebli i sprzętu sportowego - 31, warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego 31, jakości wody pitnej 26, 170

171 stanu sanitarno technicznego dróg, dojścia i ogrodzenia - 26, planów lekcji 15, złego stanu sanitarnego bloku żywienia 14, braku procedur HACCP 11, postępowania z odpadami 9, placów zabaw/rekreacyjnych/boisk sportowych 8, jakości wody w basenach -7, systemu I pomocy ( apteczki, instrukcje itd. ) - 5, nieprzestrzegania GHP i GMP 5, gabinetów profilaktyki i pomocy przedlekarskiej 4, pracowni komputerowych oraz innych pracowni zawodowych - 3, badań do celów sanitarno epidemiologicznych 3, jakości wody w kąpieliskach 2, innych tj.: zapewnienia bieżącej ciepłej wody we wszystkich umywalkach, właściwego oświetlenia zgodnego z PN, zapewnienia standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, stanu stolarki okiennej i drzwiowej, podłogi, ścian i sufitów w pokojach mieszkalnych, braku wentylacji grawitacyjnej w pokojach mieszkalnych i salach lekcyjnych, braku wentylacji mechanicznej w pomieszczeniach sanitarnych, stanu sanitarnego i technicznego pływalni, nie prowadzenia zabiegów uzdatniania wody, braku wydzielenia miejsca lub pomieszczenia na sprzęt porządkowy, stanu sanitarno technicznego pralni w placówkach, stanu sanitarnego środków transportu, przechowywania żywności 58. Ponadto skierowano 172 wystąpienia pokontrolne do organów prowadzących placówki, dotyczących nieprawidłowości stwierdzonych podczas prowadzonych kontroli w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo wychowawczych oraz higieny procesów nauczania. Zgodnie z uzasadnionymi i udokumentowanymi wnioskami stron ( dyrektorów placówek/organów prowadzących ) zmieniono terminy wykonania nałożonych obowiązków w 271 decyzjach administracyjnych. Jako główne przyczyny podawano: nie zapewnienie przez organy prowadzące środków finansowych na pełną realizację obowiązków decyzji, ustalone przez organy założycielskie harmonogramy prac remontowych na dany rok, zaplanowane prace termo modernizacyjne, rozbudowy placówek, nieprzewidziane sytuacje, które wymagają podjęcia priorytetowych działań niezgodnych z ustalonymi wcześniej harmonogramami, szeroki zakres prowadzonych robót. W 2014r. zostały wyegzekwowane obowiązki nałożone w 239 decyzjach administracyjnymi, w tym 147 z lat ubiegłych. Dalszą poprawę stanu technicznego obiektów oświatowych uzyskano w zakresie: poprawy tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych w zakresie jego równomierności, warunków sanitarno technicznych całych obiektów po przeprowadzonych remontach kapitalnych, termomodernizacjach, przebudowy i rozbudowy istniejącej bazy, poprawy stanu sanitarnego, estetyki sal lekcyjnych oraz innych pomieszczeń, w tym sanitarnych (wyremontowano piony sanitarne, położono nową glazurę, terakotę, odmalowano ściany i sufity, położono nawierzchnie podłogowe, wymieniono armaturę sanitarną), 171

172 poprawy ścian, sufitów, powierzchni podłogowych, wymiany tapczanów w pokojach mieszkalnych w bursach i internatach, poprawy stanu sanitarno technicznego ciągów komunikacyjnych, klatek schodowych ( ścian i sufitów, powierzchni podłogowych ), poprawy stanu technicznego stolarki okiennej i drzwiowej w salach dydaktycznych, pokojach internackich oraz w ciągach komunikacyjnych, zainstalowania wentylacji mechanicznej w pomieszczeniach sanitarnych, odsłonięcia wentylacji grawitacyjnej w salach lekcyjnych, wymiany instalacji centralnego ogrzewania oraz zapewnienie osłon na grzejnikach, infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego (w tym oddanie do użytku nowych boisk, poprawy stanu technicznego boisk i terenów rekreacyjnych, wymiany powierzchni podłogowych sal gimnastycznych oraz modernizacji zaplecza sanitarno - higienicznego), poprawy oświetlenia sztucznego w salach lekcyjnych i pomieszczeniach oraz stanu technicznego punktów świetlnych (wymieniana instalacji elektrycznej), poprawy warunków do utrzymania higieny osobistej w przedszkolach i szkołach, w tym zapewnienia bieżącej ciepłej wody we wszystkich umywalkach, zapewnienia szatni lub miejsc do przechowywania odzieży wierzchniej, poprawy warunków sanitarno technicznych w warsztatach szkolnych ( ścian, sufitów, posadzek, warunków socjalnych dla uczniów ), zabezpieczenia szlaków komunikacyjnych wokół budynków ( nawierzchni, ogrodzenia). Wyniki kontroli wykazują tendencję stałej i systematycznej poprawy zarówno w zakresie: infrastruktury oraz stanu sanitarno - technicznego szkół i placówek jak i równomierności tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych Wodociągi i kanalizacja w placówkach oświatowo wychowawczych W liczbie 1734 skontrolowanych szkół i placówek: 1731 podłączonych jest do wodociągu miejskiego/gminnego, 3 posiada własne ujęcia, 1547 podłączonych jest do sieci kanalizacyjnej centralnej miejskiej/gminnej. 187 nie posiada podłączenia do sieci kanalizacyjnej w tym: 176 szkół i placówek oświatowych nieczystości ciekłe z instalacji sanitarnej odprowadza do bezodpływowych zbiorników w ziemi czyli tzw. szamb natomiast 11 do własnych oczyszczalni ścieków np. Szkoła Podstawowa w Jesionowie, Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Nowielinie, Niepubliczne Przedszkole Specjalne Puchatek w Nowielinie. Do centralnego systemu kanalizacyjnego systematycznie podłączane są kolejne placówki np: Punkt Przedszkolny w Starych Brynkach, Szkoła Podstawowa w Brwicach, Świetlica Środowiskowa w Brwicach, Świetlica Środowiskowa w Krajniku, Świetlica Środowiskowa w Krzypnicy, Świetlica Środowiskowa w Starych Brynkach. Główną przyczyną funkcjonowania placówek bez kanalizacji jest brak środków finansowych przeznaczonych na ten cel. Budowa systemów kanalizacyjnych w istniejącej sytuacji budżetowej samorządów, jest inwestycją trudną do zrealizowania ze względu na ich wysoki koszt. Problem ten dotyczy szczególnie małych miejscowości i wsi na terenie województwa zachodniopomorskiego. Innym powodem dla którego placówki oświatowe nie posiadają podłączenia do kanalizacji centralnej jest jej brak w całej miejscowości lub na dużym terenie sąsiadującym ze szkołą lub inną placówką oświatowo-wychowawczą. W 172

173 konsekwencji, w takim przypadku koszty przyłączenia są bardzo wysokie, ponieważ obejmują skanalizowanie dużego obszaru a nie tylko pojedynczego obiektu. W niektórych miejscowościach gdzie dominuje luźna zabudowa, budowa kanalizacji okazuje się nieopłacalna i w związku z tym samorządy pozostawiają system, w którym ścieki magazynowane są w zbiornikach bezodpływowych i wywożone do oczyszczalni. Dzieci i młodzież w skontrolowanych szkołach i placówkach korzysta z sanitariatów zlokalizowanych w placówkach, poza Świetlicą Środowiskową w Gawrońcu w której dzieci i młodzież korzystają z ustępu zewnętrznego ( w sąsiadującej placówce ), zapewniających prawidłowe standardy dostępności do urządzeń sanitarnych poza Przedszkolem Miejskim w Karlinie, Zespołem Szkół w Lubczynie, ZS w Gościnie, Prywatnym Centrum Edukacyjnym w Białogardzie, Szkole Podstawowej w Parlinie, Środowiskowym Ognisku Wychowawczym w Trzebuszu. W 1734 skontrolowanych szkołach i placówkach ocenie poddano warunki do utrzymania higieny osobistej dla uczniów ( Tab. 65.) zapewniło prawidłowe tj. takie w których dzieci i młodzież mają dostęp do bieżącej ciepłej wody, mydła w dozownikach, suszarek do rąk lub ręczników jednorazowych, papieru toaletowego w kabinach wc. Pomieszczenia sanitarne i armatura sanitarna utrzymane są we właściwym stanie sanitarno higienicznym oraz technicznym. Niewłaściwe warunki do utrzymania higieny osobistej stwierdzono w 73 szkołach i placówkach i dotyczyły głównie w: 61 - niewłaściwego stanu technicznego w pomieszczeniach sanitarnych, 13 - braku bieżącej ciepłej wody przy wszystkich umywalkach dla dzieci i młodzieży, 2 - braku wyposażenia w środki higieny osobistej, 2 - zaniedbania czystości i porządku. W stosunku do 51 placówek prowadzone jest postępowanie administracyjne natomiast w 4 wydano zalecenia pokontrolne, 6 osób ukarano mandatami karnymi na łączną sumę 1500 z 173

174 Tab. 65. Warunki do utrzymania higieny osobistej w szkołach LICZBA PLACÓWEK Rok w ewidencji skontrolowanych właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej* ogółem skontrolowanych, w których stwierdzono niewłaściwe warunki do utrzymania higieny osobistej brak bieżącej ciepłej wody brak wyposażenia w środki higieny osobistej w tym zaniedbania czystości i porządku niewłaściwy stan techniczny w których w wyniku kontroli, w zakresie warunków do utrzymania higieny osobistej wydano decyzje administracyjne wydano zalecenia pokontrolne nałożono mandaty karne liczba kwota Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego Stan infrastruktury do realizacji zajęć z wychowania fizycznego w 648 skontrolowanych szkołach na terenie woj. zachodniopomorskiego jest bardzo zróżnicowany: 12 szkół posiadało jedynie salę gimnastyczną, 28 jedynie salę zastępczą lub rekreacyjną, 31 jedynie boisko sportowe, 55 salę gimnastyczną wraz z boiskiem, 79 salę zastępczą/ rekreacyjną z boiskiem, 15 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną z boiskiem, 3 salę gimnastyczną i salę zastępczą /rekreacyjną bez boiska, 310 posiada szkolny zespół sportowy z boiskiem, 31 posiadaja szkolny zespół sportowy bez boiska, 84 placówki nie posiadają infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, 29 niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia z wychowania fizycznego prowadzi na korytarzach, 233 szkoły korzystają z infrastruktury do prowadzenia zajęć z wf poza placówką ( sal gimnastycznych, hal sportowych, siłowni, fitness, klubu, innej sali specjalistycznej). Rezultatem prowadzonej działalności kontrolno - nadzorowej było wydanie nakazów w decyzjach administracyjnych dotyczących głównie: zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego nawierzchni boisk do gier sportowych oraz placów rekreacyjnych, zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno technicznego i funkcjonalności sal gimnastycznych wraz z zapleczem ( renowacja nawierzchni parkietowych, stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana oświetlenia, odnowienie ścian i sufitów, poprawy stanu sanitarno technicznego pomieszczeń sanitarnych, wykonanie lub doprowadzenie do prawidłowego stanu sanitarno - technicznego wentylacji w pomieszczeniach zaplecza jak również w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych przy sali gimnastycznej oraz szatniach). Pomimo stałej poprawy bazy sportowej do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w szkołach ( modernizacje istniejącej infrastruktury oraz oddawanie nowej ) warunki do utrzymania higieny po przeprowadzonych zajęciach oraz możliwości korzystania z nich nie są satysfakcjonujące: 174

175 jedynie w 13 szkołach wszystkich typów zawsze po zajęciach uczniowie korzystają z natrysków funkcjonujących przy salach gimnastycznych, w 54 korzystają sporadycznie, 196 jedynie po dodatkowych zajęciach sportowych, 66 są nieużywane, 12 nieczynne. Tab. 66. Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach Lata Liczba placówek skontrolowanych salę(e) gimnastyczną(e) tylko salę(e) zastępczą(e) / rekreacyjną(e) * POSIADANIE INFRASTRUKTURY DO PROWADZENIA ZAJĘĆ WF boisko(a) sportowe salę(e) gimnastyczną(e) z boiskiem salę (e) zastępczą (e) / rekreacyjną (e) * z boiskiem liczba placówek posiadających: salę(e) gimnasty czną (e) i salę(e) zastępczą(e) / rekreacyjną (e) * z boiskiem bez boiska szkolny zespół sportowy** z boiskiem bez boiska natryskownie czynne, z bieżącą ciepłą wodą zawsze po zajęciach WF używane sporadycznie po zajęciach WF tylko po dodatkowych zajęciach sportowych nie używane nieczynne Liczba placówek nieposiadających infrastruktury do prowadzenia zająć z wf Liczba placówek, w których niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia WF prowadzi się na korytarzach **** Korzystanie z infrastruktury poza placówką Oceniono również posiadanie przez szkoły i placówki sprzętu sportowego z certyfikatami ( zakupionego po 1997r.). Systematycznie zwiększa się liczba szkół i placówek które wyposażono w nowy sprzęt sportowy odpowiadający wymogom norm i udokumentowany certyfikatami i tak na 1046 skontrolowanych szkól i placówek: 104 placówki posiada do 25% urządzeń i sprzętu sportowego z certyfikatami, 84 placówki posiada do 50% urządzeń i sprzętu sportowego z certyfikatami, 171 placówek posiada powyżej 50% urządzeń i sprzętu sportowego z certyfikatami, 601 placówek posiada 100% urządzeń i sprzętu sportowego z certyfikatami, 84 placówki nie posiadają certyfikatów na urządzenia i sprzęt sportowy. Dyrektorzy szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, które nie posiadają zaplecza sportowego i sprzętu, zapewniają uczniom korzystanie ze sprzętu sportowego z certyfikatami w obiektach, które taki sprzęt zapewniają. Zajęcia odbywają się w innych placówkach oświatowych, wynajętych salach gimnastycznych, boiskach sportowych typu "Orlik" i innych obiektach sportowych. Przy szkołach i placówkach funkcjonują place zabaw, tereny rekreacyjne, tereny sportowe, w tym: przy plac zabaw/teren rekreacyjny, na terenie 3 stwierdzono niewystarczającą ochronę przed zanieczyszczeniami, przy 172 teren sportowy, 175

176 przy 694 plac zabaw/ i lub teren rekreacyjny oraz teren sportowy, na terenie 2 stwierdzono niewystarczającą ochronę przed zanieczyszczeniami. Na zapewnienie właściwej ochrony przed zanieczyszczeniami odchodami zwierząt placów zabaw, terenów rekreacyjnych, terenów sportowych wydano zalecenia oraz 2 decyzje administracyjne, wszystkie zostały wyegzekwowane w 2014r. 8.6 Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania W 2014r. w ramach podejmowanych działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego dzieciom i młodzieży w szkołach i placówkach pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej skontrolowali na zgodność z wymaganiami ergonomii dostosowanie mebli do wzrostu uczniów ( Tab. 67.). Tab. 67. Dostosowanie mebli do wzrostu uczniów LATA DOSTOSOWANIE MEBLI SZKOLNYCH/PRZEDSZKOLNYCH DO WZROSTU UCZNIÓW/PRZEDSZKOLAKÓW Oceniono dostosowanie mebli do wzrostu uczniów liczba skontrolowanych placówek liczba ocenionych oddziałów liczba ocenionych stanowisk Stwierdzono niewłaściwe w ilu placówkach w ilu oddziałach ile stanowisk Badaniami objęto 791 placówek, w tym: 359 przedszkoli, 256 szkół podstawowych, 86 gimnazjów oraz 90 zespołów szkół. W skontrolowanych placówkach oceniono stanowisk pracy dzieci i młodzieży, w liczbie tej: 293 badanych korzystało z mebli niedostosowanych do wzrostu, najwięcej w gimnazjach 132, przedszkolach 84, zespołach szkół 77. W stosunku do placówek, w których stwierdzono nieprawidłowości wydano zalecenia pokontrolne oraz 31 decyzji administracyjnych. Dodatkowym utrudnieniem w procesie zapewnienia uczniom odpowiednich mebli jest system klas-pracowni, w tym pracowni komputerowych z tych samych krzeseł korzystają uczniowie różnych grup wiekowych. Wśród przyczyn wymienić należy także wyposażenie placówek w meble starego typu, z brakiem możliwości regulacji oraz brak stałych sal lekcyjnych przyporządkowanych danym klasom, szczególnie w Zespołach Szkół gdzie funkcjonuje np. szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum ogólnokształcące. W roku 2014 skontrolowano łącznie 1080 szkół i placówek oświatowo-wychowawczych w zakresie obowiązujących wymagań dotyczących mebli szkolnych i przedszkolnych w liczbie tej: 64 placówki posiadały do 25% mebli z certyfikatami, 79 placówek posiadało 50 % mebli z certyfikatami, 265 placówek posiadało powyżej 50% mebli z certyfikatami, 645 placówek posiadało 100% mebli z certyfikatami, 27 placówek nadal posiada nadal meble bez certyfikatów. Wszystkie meble z których korzystają dzieci i młodzież znajdują się w dobrym stanie technicznym. Aby zapobiegać dysfunkcjom układu ruchu między innymi z powodu noszenia zbyt ciężkich tornistrów/plecaków szkoły mają obowiązek zapewnienia uczniom miejsca na pozostawienie części podręczników i przyborów szkolnych. W 754 skontrolowanych 176

177 placówkach, 749 zapewniło warunki zgodne z rozporządzeniem MEN, natomiast 636 zapewniły warunki wszystkim uczniom Higieniczna ocena rozkładów zajęć lekcyjnych W 2014r. Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadziła również nadzór nad higieną procesów nauczania. Pracownicy PIS dokonali analiz tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych pod kątem ich równomierności w 551 szkołach oddziałach. Wyniki analiz przedstawiono w poniższej tabeli 68. Tab. 68.Wyniki przeprowadzonych analiz tygodniowych rozkładów lekcyjnych LATA Liczba skontrolowanych szkół OCENA ROZKŁADÓW LEKCJI Liczba skontrolowanych oddziałów Stwierdzono niewłaściwe w ilu szkołach w ilu oddziałach W 11 szkołach ( w 105 oddziałach ) tygodniowe rozkłady zajęć dydaktyczno wychowawczych nie zapewniały równomierności obciążenia uczniów zajęciami w poszczególnych dniach tygodnia. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w zespołach szkół - 5 w 68 oddziałach. Nierównomierny rozkład zajęć odnotowano również w 4 szkołach podstawowych ( 29 oddziałów), 2 gimnazjach ( 14 oddziałów ) oraz 2 gimnazjach ( 8 oddziałach ). Nie stwierdzono nieprawidłowości w ocenionych szkołach ponadgimnazjalnych. Jako nieprawidłową oceniono różnicę pomiędzy poszczególnymi dniami tygodnia większą niż 1 godzina. W związku z tym korygowano nieprawidłowości na bieżąco, wydawano zalecenia dostosowania tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych do obowiązujących przepisów oraz wydano 15 decyzji administracyjnych. Dyrektorzy szkół jako przyczyny występujących nieprawidłowości przy opracowaniu tygodniowych rozkładów lekcyjnych podają: duże szkoły oraz zespoły w których funkcjonują rożne typy szkół szkoły podstawowe, gimnazja, licea ogólnokształcące lub/i szkoły zawodowe, obowiązująca podstawa programowa, konieczność pracy w grupach językowych, informatycznych i na wychowaniu fizycznym, w klasach profilowanych łączenie przedmiotów w bloki wynika z metodyki nauczania, polityka oszczędnościowa gmin zakładająca likwidację małych placówek ze względu na trudności w ich utrzymaniu (jeden autobus dowozi dzieci z kilku miejscowości), dojazdy dzieci do szkoły tj. uczniowie podlegający rejonizacji placówek oświatowych dojeżdżają liniami PKS, liniami zamkniętymi PKS oraz gimbusami, dostosowanie rozkładów lekcji do jazdy liniowych środków transportu, zbyt dużą liczbę oddziałów w stosunku do zbyt małej liczby sal dydaktycznych w placówce i konieczność dostosowania do posiadanych warunków lokalowych, konieczność zatrudniania nauczycieli dochodzących lub dojeżdżających (nauczyciele pracują w 2 lub więcej szkołach), funkcjonowanie 2 lub kilku szkół w jednym budynku tj. posiadających wspólną infrastrukturę do zajęć z wychowania fizycznego oraz wspólne sale lekcyjne, 177

178 w szkołach o specjalistycznym profilu np.: szkoły sportowe, szkoły zawodowe uwzględniono w planie okienka na dojazd na hale, baseny lub miejsca praktyk Substancje chemiczne i ich mieszaniny w szkolnych pracowniach chemicznych W 2014 roku spośród 625 skontrolowanych szkół 140 posiadało substancje chemiczne i ich mieszaniny w tym: 75 gimnazjów, 57 zespołów szkół, 7 liceów ogólnokształcących, 1 szkoła policealna. Wszystkie poza 1 zespołem szkół posiadały zgodne z obowiązującymi przepisami: aktualne spisy będących na stanie substancji chemicznych i ich mieszanin, wymagane karty charakterystyk, zostały oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami, były prawidłowo przechowywane w zamkniętych pomieszczeniach. Wydano 1 decyzję administracyjną Wypoczynek dzieci i młodzieży W roku 2014 w woj. zachodniopomorskim zorganizowano 2735 ( 2754 w 2013r. ) form wypoczynku dla dzieci i młodzieży, w tym: w ramach wypoczynku zimowego - 195: 75 odbyło się w obiektach całorocznych świadczących usługi hotelarskie, 9 w obiektach sezonowych, 111 w miejscu zamieszkania, w ramach wypoczynku letniego : odbyło się w obiektach całorocznych świadczących usługi hotelarskie, 457 w obiektach sezonowych, 165 na obozach pod namiotami, 239 w miejscu zamieszkania. Łącznie wypoczywało w nich dzieci i młodzieży. W ramach nadzoru nad wypoczynkiem skontrolowano 992 placówki (tj. 36,3% będących pod nadzorem). Przeprowadzono w nich 1013 kontroli sanitarnych. W liczbie tej wspólnie z przedstawicielami Policji, Straży Pożarnej, Kuratorium Oświaty, Straży Miejskiej przeprowadzono - 71 kontroli. W okresie wakacji letnich oraz ferii zimowych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 28 ( 23 w 2013r. ) interwencji w liczbie tej 9 ( 9 w 2013r. ) uzasadnionych, które dotyczyły: niedrożnej kanalizacji w pionie kanalizacyjnym w OW w którym wypoczywały dzieci, zagęszczenia i brudu w pokojach, niespełnienia standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, zawilgocenia w pokojach uczestników wypoczynku, niewłaściwego stanu techniczno-sanitarnego pokoi, niezapewnienie właściwych warunków sanitarnych w pokoju uczestników wypoczynku na obozie tanecznym, niezapewnienia właściwych warunków wypoczynku na obozie, zakwaterowania czwórki dzieci 10 letnich w domkach kempingowych, bez łazienki w odległości 100 m od ogólnodostępnych pomieszczeń higieniczno - sanitarnych ( uciążliwość i brak bezpieczeństwa szczególnie w nocy), zbyt mała powierzchnia pokoi uczestników wypoczynku, 178

179 nieprzyjemnego zapachu w łazience, złych warunków sanitarno-bytowych brudu, robactwa, zdewastowanych pokoi na obozie sportowym, niewłaściwej opieki nad dziećmi oraz korzystania z posiłków sporządzanych przez osobę nieuprawnioną, złego stanu sanitarnego pomieszczeń w tym sanitarnych ( brak wentylacji ) wypoczynku zorganizowanego przez Uczniowski Klub Sportowy. We wszystkich placówkach wyegzekwowano prawidłowy stan sanitarno higieniczny. Spośród wszystkich skontrolowanych placówek 21 ( 22 w 2013r. ) nie zapewniło właściwych warunków sanitarno-higienicznych, w tym w 10 stwierdzono brak aktualnej dokumentacji medycznej personelu. Winnych zaniedbań ukarano 12 mandatami karnymi na łączną sumę 2550 zł. oraz wydano 5 decyzji administracyjnych na poprawę stanu sanitarno higienicznego placówek wypoczynku. Podobnie jak w roku ubiegłym organizatorzy wypoczynku najczęściej wybierali ośrodki zlokalizowane w pasie nadmorskim na terenie powiatów: gryfickiego, kołobrzeskiego, sławieńskiego, kamieńskiego oraz koszalińskiego. Zdecydowana większość form wypoczynku odbywała się w obiektach hotelarskich lub innych w których świadczone są usługi hotelarskie 1754 kolejno w obiektach sezonowych 466 w miejscu zamieszkania 396 oraz obozach pod namiotami 165. Poziom świadczonych usług w zakresie wypoczynku dla dzieci i młodzieży w okresie wakacji 2014r. w skontrolowanych placówkach był lepszy niż w roku ubiegłym. 96,8% organizatorów zapewniło prawidłowe warunki wypoczynku dzieciom i młodzieży na terenie woj. zachodniopomorskiego, stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły jedynie 3,2%. Najwięcej nieprawidłowości i uchybień dotyczyło form wypoczynku, które odbywały się w obiektach hotelarskich lub innych w których świadczone są usługi hotelarskie ( największa grupa obiektów w których wypoczywała młodzież ), kolejno w obiektach sezonowych, najmniej w formach wypoczynku zorganizowanych w miejscu zamieszkania. Zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego wypoczywającym dzieciom i młodzieży realizowano we współpracy ze wszystkimi odpowiedzialnymi za to zadanie służbami, inspekcji, instytucjami i jednostkami administracyjnymi. Podsumowanie Dane uzyskane w wyniku prowadzonego przez Państwową Inspekcję Sanitarną nadzoru nad szkołami, placówkami oświatowymi oraz wypoczynku wskazują, że zarówno organy prowadzące placówki jak i organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, odpowiedzialni za stan infrastruktury oświatowej i wypoczynkowej starają się zapewnić dzieciom i młodzieży oraz uczestnikom wypoczynku, bezpieczeństwo sanitarne i zdrowotne na terenie placówek. Wyniki kontroli wykazują tendencję systematycznej poprawy zarówno infrastruktury jak i stanu sanitarno - technicznego szkół i placówek, pomimo nie zapewnienia przez organy prowadzące środków finansowych na pełną realizację potrzeb remontowych. 1. Poprawa przestrzegania przepisów sanitarnych w zakresie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania, opieki oraz wypoczynku jest wynikiem skutecznego współdziałania PIS: z dyrektorami szkół i placówek oświatowych oraz organami prowadzącymi, na poziomie administracji samorządowej gmin i powiatów ze strażą pożarną, policją oraz innymi jednostkami pozarządowymi, które zapewniają bezpieczeństwo sanitarne oraz prawidłową organizację wypoczynku dla dzieci i młodzieży, prowadzonych działań informacyjnych, szkoleniowych oraz prewencyjnych, 179

180 wnikliwego analizowania i priorytetowego rozpatrywania wszystkich zgłaszanych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej interwencji i omawiania ich na szkoleniach z pracownikami OHDiM. 2. Systematyczna poprawa widoczna jest w zakresie: równomierności tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych, infrastruktury szkół i placówek oświatowych ( tj. oddawanych nowych obiektów, remontów lub modernizacji już istniejących, termomodernizacji budynków oświatowych, etc.), infrastruktury do realizacji zajęć z wychowania fizycznego, w ramach rządowych projektów coroczne oddawane są nowe boiska organizowane przy szkołach i placówkach oraz inne obiekty sportowe przy szkołach lub z których szkoły mogą korzystać oraz modernizacji istniejącej bazy, ochrony placów zabaw, terenów rekreacyjnych, terenów sportowych przed zanieczyszczeniami odchodami zwierzęcymi, stanu sanitarno technicznego obiektów oświatowych w zakresie warunków do utrzymania higieny osobistej, zapewnienia ciepłej wody przy wszystkich umywalkach, zaopatrywania szkół i placówek w ergonomiczne meble oraz sprzęt sportowy posiadających wymagane certyfikaty, zapewnienia uczniom miejsca na pozostawianie w szkole części podręczników i przyborów szkolnych. 3. Nadal jednak funkcjonują szkoły i placówki, które wymagają poprawy w zakresie warunków do utrzymania higieny tj. poprawy stanu technicznego pomieszczeń sanitarnych, zapewnienia standardów dostępności do urządzeń sanitarnych, zapewnienia dostępności do ciepłej wody we wszystkich umywalkach. IX. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU 9.1 Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków W roku 2014r. nadzorem sanitarnym w województwie zachodniopomorskim objęto zakładów, w tym: produkcji żywności 4707, w tym 3747 podmiotów prowadzących działalność w zakresie produkcji pierwotnej i sprzedaży bezpośredniej; obrotu żywnością 12518; żywienia zbiorowego 7594, w tym zamkniętego 2336; wytwórni materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością 26; obrotu materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością 256; produkcji (konfekcjonowania) kosmetyków 6; obrotu kosmetykami 188. Skontrolowano zakładów przeprowadzając w nich łącznie kontroli, z czego 2440 stanowiły kontrole interwencyjne. Podczas czynności kontrolnych dokonywano m.in.: 180

181 oceny warunków sanitarno-higienicznych i technicznych produkcji, dystrybucji sprzedaży, transportu środków spożywczych, kosmetyków oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością; oceny jakości zdrowotnej produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością krajowych oraz importowanych poprzez ocenę wizualną i/lub laboratoryjną próbek żywności pobieranych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu, zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego; wdrażania i skutecznego stosowania systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia, zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz systemu HACCP. identyfikalności surowców i gotowych produktów; prawidłowego znakowania żywności, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków; nadzoru nad kosmetykami, w tym ocena ich znakowania; monitorowania wycofanej z obrotu żywności, kosmetyków i przedmiotów użytku w ramach systemu wczesnego ostrzegania o pojawiających się produktach niebezpiecznych na rynku (system RASFF i RAPEX); realizacja zamierzeń zaplanowanych corocznie w polityce przedsięwzięć w oparciu o wytycznie GIS. Interwencje zgłaszane przez petentów dotyczyły najczęściej: nieprzestrzegania podstawowych zasad sanitarno-higienicznych w zakładzie; niewłaściwych warunków przechowywania żywności; podejrzenia wystąpienia zatrucia pokarmowego; niewłaściwych warunków sanitarno-technicznych w zakładzie; używania do produkcji przeterminowanej żywności; oferowania żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej; obecności szkodników w pomieszczeniach należących do pionu żywienia. W każdym przypadku przedstawiciele Państwowej Inspekcji Sanitarnej podejmowali działania kontrolne, mające na celu wyjaśnienie interwencji. Do najczęściej stwierdzanych podczas kontroli nieprawidłowości w zakładach produkcji i obrotu należały: nieprzestrzeganie zasad higieny przez personel; brudno utrzymane urządzenia i sprzęt kuchenny; brak opracowanego i wdrożonego systemu HACCP; nieprawidłowy stan techniczny pomieszczeń należących do pionu żywienia; wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia lub upływie daty minimalnej trwałości. W związku z nieprzestrzeganiem wymagań bieżącego stanu higieniczno-sanitarnego np.: brak czystości powierzchni roboczych drobnego sprzętu produkcyjnego, urządzeń produkcyjnych, urządzeń chłodniczych, przechowywanie żywności w nieodpowiedniej temperaturze, w tym środków spożywczych wymagających zachowania łańcucha chłodniczego, niezachowanie segregacji masy towarowej oraz wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie daty minimalnej trwałości i/lub terminu przydatności do spożycia, osoby odpowiedzialne ukarano 1690 mandatami na łączną kwotę zł. Wydano ogółem 2836 decyzji administracyjnych, w tym: na poprawę stanu sanitarno-technicznego zakładu 2580; unieruchomienia lub przerwania działalności całego lub części zakładu 18; zakazu wprowadzania produktu do obrotu

182 W celu poprawy warunków sanitarno-technicznych obiektów decyzjami administracyjnymi zobowiązano przedsiębiorców m.in. do: doprowadzenia do właściwego stanu technicznego powierzchni ścian, podłóg, sufitów i drzwi w pomieszczeniach produkcyjnych i magazynowych; poprawy stanu technicznego urządzeń i sprzętu produkcyjnego; opracowania dokumentacji i wdrażania zasad systemu HACCP, bądź dostosowania procedur i instrukcji do zakresu prowadzonej działalności. Przyczyny unieruchomienia zakładów: w 5 zakładach produkcji żywności zawieszono działalność ze względu na: nadmierne zanieczyszczenie zbadanych próbek lodów bakteriami z rodziny Enterobacteriaceae, zły stan sanitarno-techniczny pomieszczeń produkcyjnych, prowadzenie działalności bez decyzji zatwierdzającej zakład; w 6 obiektach obrotu żywnością przyczyną zawieszenia działalności zakładów było m.in. brak w zakładzie bieżącej wody, rozszerzenie działalności handlowej o konfekcjonowanie środków spożywczych, brak spełnionych warunków sanitarno technicznych zapewniających bezpieczeństwo wprowadzanej do obrotu handlowego żywności, obecność gryzoni w sali sprzedaży; w 7 zakładach żywienia zbiorowego zawieszono działalność żywieniową m.in. w związku z niewłaściwą jakością mikrobiologiczną wody (obecność Enterokoków kałowych, bakterii z grupy coli oraz liczby Escherichia coli), obecnością ptaków w pomieszczeniach magazynowych, prowadzeniem działalności bez decyzji zatwierdzającej zakład, bądź też rozszerzeniem działalności w zakresie przetwarzania żywności od surowca do wyrobu gotowego, złych warunków sanitarno-technicznych w zakładzie, brak bieżącej wody zimnej i ciepłej. Decyzje zakazujące wprowadzanie produktu do obrotu dotyczyły wycofania z obrotu handlowego środków spożywczych, bądź wyrobów do kontaktu z żywnością o niewłaściwej jakości zdrowotnej oraz przeterminowanej żywności. Zatwierdzono ogółem 4187 zakładów, w tym część stanowią nowe obiekty, a część dotyczy zakładów, w których nastąpiła zmiana zakresu prowadzonej działalności w danym zakładzie. Skierowano do Sądu 2 wnioski o ukaranie przedsiębiorcy w związku z: niedokonaniem zapłaty mandatu karnego zaocznego w terminie po rozpatrzeniu sprawy Sąd Rejonowy wydał wyrok nakazowy, w którym uznał popełnienie przez stronę zarzucanego czynu tj. wykroczenia z art. 100 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.) i wymierzył karę grzywny w kwocie 500 zł; niewłaściwym stanem sanitarnym w zakładzie - na podstawie zebranego materiału dowodowego i po rozpatrzeniu wniosku PPIS Sąd Rejonowy wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w kwocie 2000 zł. Na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010, Nr 136, poz. 914, z późn. zm.) do Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie wpłynęły 42 wnioski o nałożenie kar pieniężnych z uwagi na rozpoczęcie działalności przez przedsiębiorców bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów lub o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów lub za prowadzenie działalność w zakresach niezgodnych z decyzjami Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych zatwierdzających obiekty żywnościowe oraz dotyczące nieprzestrzegania wymagań w zakresie znakowania środków spożywczych lub sposobu prezentacji i reklamy suplementów diety w tym oferowanych na stronach internetowych. 182

183 Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie wymierzył w drodze decyzji 38 kar na łączną kwotę zł. W 4 przypadkach postępowanie wyjaśniające zakończono w 2015r. 9.2 Jakość zdrowotna środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne wykonane w województwie zachodniopomorskim w 2014 roku W 2014 roku w ramach urzędowej kontroli i monitoringu zbadano ogółem 4303 próbek środków spożywczych, materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz badania sanitarne z których zakwestionowano 280 próbek, co stanowi 6,51% wszystkich próbek. Z ogólnej puli próbek przebadano: 3598 próbek środków spożywczych z czego zakwestionowano 248, co stanowi 6,89 % próbek zbadanych; 63 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, z których żadna nie była zakwestionowana; 80 próbek kosmetyków i w tej grupie również nie kwestionowano żadnej próbki; 497 badań próbek sanitarnych, w tym 358 wymazów i 139 próbek zmiotek; 59 próbek kontrolnych posiłków; 6 próbek pochodzących z ognisk zatruć pokarmowych. Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych W 2014 roku zbadano ogółem 3191 próbek środków spożywczych i substancji dodatkowych produkcji krajowej. Zakwestionowano 242, co stanowi 7,58 % wszystkich próbek zbadanych. Za niewłaściwą jakość mikrobiologiczną zakwestionowano 224 próbki krajowych środków spożywczych z ogólnej liczby 2258 próbek, tj. 9,92 %. W kierunku metali szkodliwych dla zdrowia przebadano 170 próbek, z których żadnej nie zakwestionowano, 41 próbek przebadano w kierunku mykotoksyn, 21 próbek zbadano w kierunku zanieczyszczeń azotanami oraz 174 próbki w zakresie dozwolonych substancji dodatkowych, z których żadnej próbki nie zakwestionowano. Ocenę znakowania przeprowadzono dla 1463 próbek. Za niewłaściwe cechy organoleptyczne zakwestionowano 5 próbek tj. 0,24 % z ogólnej liczby W kierunku obecności szkodników i ich pozostałości zbadano 151 próbek, z czego zakwestionowano 5 próbek, co stanowi 3,31 % próbek przebadanych w tym kierunku. W kierunku zanieczyszczeń fizycznych przebadano 44 próbki, z których żadna nie była kwestionowana. Wśród innych parametrów zakwestionowano 8 próbek z 303 przebadanych co stanowi 2,64 % próbek. Wśród próbek sanitarnych zakwestionowano ogółem 32, co stanowi 6,44 % próbek z ogólnej liczby 497 próbek przebadanych, w tym 19 próbek wymazów czystościowych, co stanowi 5,30 % zbadanych wymazów oraz 13 próbek zmiotek, co stanowi 9,35 % ogólnej liczby 139 próbek przebadanych w tym kierunku. Zbadano 59 próbek kontrolnych posiłków z których żadna nie była zakwestionowana. W 2014 roku zbadano 6 próbek środków spożywczych pochodzących z ognisk zatruć pokarmowych, z których żadna nie była kwestionowana. W roku 2014 przyczyną kwestionowania próbek środków spożywczych była: niewłaściwa jakość mikrobiologiczna spowodowana obecnością pałeczek Salmonella spp., zawyżona liczba Enterobacteriaceae, zawyżona liczba Listeria monocytogenes, obecność zanieczyszczeń biologicznych, niewłaściwe cechy organoleptyczne, inne parametry: zaniżona 183

184 zawartość jodu w soli spożywczej, obecność glutenu w żywności bezglutenowej lub naturalnie wolnej od glutenu. Przyczyną kwestionowania próbek sanitarnych była obecność bakterii z grupy coli (wymazy sanitarne) oraz obecność zanieczyszczeń biologicznych (zmiotki). Próbki do badań pobierane były z obrotu handlowego i od producentów województwa zachodniopomorskiego zgodnie z założonym planem oraz przesyłane z Polski do badań w kierunku zawartości glutenu i izomerów trans kwasów tłuszczowych w ramach realizacji planu badania próbek zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego. Tabela 69. Jakość krajowych środków spożywczych wyrażona w % próbek zakwestionowanych, uszeregowana od grupy o najwyższym % próbek zakwestionowanych. Lp. Rodzaj produktu Liczba próbek Liczba próbek zbadanych zakwestionowanych 1. Mleko i przetwory mleczne ,73 2. Sól spożywcza i jej zamienniki ,68 3. Ziarna zbóż i przetwory zbożowomączne ,68 4. Mięso, podroby i przetwory mięsne ,67 5. Wyroby garmażeryjne i kulinarne ,88 6. Wyroby cukiernicze i ciastkarskie ,86 7. Środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego % próbek zakwestionowanych ,46 Przyczyny kwestionowania próbek z w/w grup środków spożywczych: 1. Mleko i przetwory mleczne zawyżona liczba Enterobacteriaceae; 2. Sól spożywcza i jej zamienniki zaniżona zawartość jodu; 3. Ziarna zbóż i przetwory zbożowo-mączne obecność zanieczyszczeń biologicznych; niewłaściwe cechy organoleptyczne; obecność glutenu w żywności bezglutenowej lub naturalnie wolnej od glutenu; 4. Mięso, podroby i przetwory mięsne obecność Salmonella spp; niewłaściwe cechy organoleptyczne; 5. Wyroby garmażeryjne i kulinarne zawyżona liczba Listeria monocytogenes; niewłaściwe cechy organoleptyczne; 6. Wyroby cukiernicze i ciastkarskie obecność zanieczyszczeń biologicznych; 7. Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego obecność glutenu w żywności bezglutenowej lub naturalnie wolnej od glutenu. Jakość zdrowotna środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich i Unii Europejskiej W 2014 roku zbadano ogółem 407 próbek środków spożywczych i substancji dodatkowych pochodzących z importu (kraje trzecie)-201 próbek i Unii Europejskiej

185 próbek. Zakwestionowano 6 próbek w zakresie oznaczeń fizyko-chemicznych, co stanowi 1,47 % wszystkich próbek zbadanych. W kierunku mikrobiologicznym przebadano 115 próbek środków spożywczych pochodzących z importu i Unii Europejskiej, żadna próbka nie była zakwestionowana. Próbki środków spożywczych badano w kierunku metali szkodliwych dla zdrowia 71 próbek, 23 w kierunku mykotoksyn, 7 próbek badanych w kierunku zanieczyszczeń azotanami, 31 próbek w zakresie dozwolonych substancji dodatkowych, 265 próbek w kierunku znakowania, 35 w kierunku zanieczyszczeń fizycznych oraz 57 próbek w zakresie innych parametrów, żadna próbka nie została zakwestionowana. W kierunku organoleptyki przebadano 343 próbki, z których zakwestionowano 4, co stanowi 1,17% próbek przebadanych. W kierunku zanieczyszczeń biologicznych zbadano 102 próbki, zakwestionowano 2, tj. 1,96% próbek zbadanych. Tabela 70. Jakość środków spożywczych pochodzących z importu z krajów trzecich i Unii Europejskiej wyrażona w % próbek zakwestionowanych Lp. Rodzaj produktu Liczba próbek zbadanych Liczba próbek zakwestionowanych % próbek zakwestionowanych 1. Mięso, podroby i przetwory mięsne Orzechy, w tym arachidy Owoce ,97 Przyczyny kwestionowania próbek z w/w grupy środków spożywczych: 1. Mięso, podroby i przetwory mięsne niewłaściwe cechy organoleptyczne; 2. Orzechy, w tym arachidy obecność zanieczyszczeń biologicznych; 3. Owoce obecność zanieczyszczeń biologicznych. Każdorazowo po otrzymaniu kwestionowanych wyników badań bezzwłocznie podejmowano właściwe działania nadzorowe. Do Krajowego Punktu Kontaktowego systemu RASFF WSSE w Szczecinie zgłosiła 2 powiadomienia alarmowe, dotyczące: Kaszy kukurydzianej - obecność składnika alergennego - glutenu, brak informacji o składniku alergennym na opakowaniu; Tatara wolowego obecność bakterii Salmonella; oraz 2 powiadomienia informacyjne, dotyczące: Herbaty czarnej granulowanej obecność pozostałości środków ochrony roślin (imidaklopryd i acetamipryd). Powiadomienia informacyjne zgłoszone przez WSSE w Szczecinie do Krajowego Punktu Kontaktowego Systemu RASFF i po przeprowadzeniu oceny ryzyka ze względu na stwierdzone niezgodności z prawem żywnościowym zostały zakwalifikowane do podjęcia działań nadzorowych. W ramach podjętych działań z obrotu handlowego wycofane zostały kwestionowane partie herbat. W stosunku do przedsiębiorców działających na terenie naszego województwa, którzy wprowadzili na rynek produkty o niewłaściwej jakości zdrowotnej prowadzono działania zmierzające do wyeliminowania zaistniałych nieprawidłowości kwestionowany produkt wycofywano z produkcji i obrotu handlowego, przeprowadzano zabiegi mycia i 185

186 dezynfekcji, bądź dezynsekcji. Natomiast w przypadku kwestionowania środków spożywczych pochodzących od producentów spoza województwa zachodniopomorskiego, informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach przekazywano do właściwych terenowo organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub Inspekcji Weterynaryjnej, pełniących nadzór nad producentem kwestionowanych środków spożywczych. Jakość zdrowotna materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków W 2014 roku przebadano łącznie 143 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków. W ramach 63 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością przebadano 19 próbek produkcji krajowej, 38 próbek z importu i 6 próbek z Unii Europejskiej. W/w próbki przebadano w kierunku: migracji substancji szkodliwych, migracji pierwiastków szkodliwych dla zdrowia (Pb i Cd), oceny przekazywania zapachu i smaku przy bezpośrednim kontakcie, migracji specyficznej formaldehydu, migracji pierwszorzędowych amin aromatycznych (PAAs) oraz oceny znakowania. Wśród materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością ocenianych pod względem jakości zdrowotnej przebadano: 11 próbek wyrobów ceramicznych; 13 próbek wyrobów szklanych; 28 próbek wyrobów z tworzyw sztucznych; 11 próbek wyrobów melaminowych. W 2014 roku z nie zakwestionowano żadnej z 63 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. W ramach kontroli przebadano również 80 próbek kosmetyków w tym 20 w kierunku mikrobiologicznym. Przebadano 59 próbek krajowych z obrotu i produkcji oraz 20 z Unii Europejskiej, a także 1 próbkę z importu. Żadna z przebadanych próbek nie była kwestionowana za niewłaściwą jakość. Kosmetyki zbadano w kierunku: zawartości formaldehydu, odczynu ph, zawartości kwasu tioglikolowego, zawartości nadtlenku wodoru, składu, identyfikacji barwników utleniających, zawartości fluoru, znakowania oraz badań mikrobiologicznych. 9.3.Współpraca z innymi inspekcjami, instytucjami podjętych w ramach określonych akcji Inspekcja Weterynaryjna W związku z zawartymi porozumieniami prowadzono współpracę z: Zachodniopomorskim Wojewódzkim Lekarzem Weterynarii w Szczecinie; w myśl przedmiotowego porozumienia prowadzona była wymiana informacji i dokumentów dotyczących naruszeń przepisów prawa w zakresie bezpieczeństwa żywności pochodzenia zwierzęcego. Przesyłane były informacje oraz wyniki badań laboratoryjnych zbadanych próbek żywności pochodzenia zwierzęcego, które potwierdzały niewłaściwą jakość środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego wprowadzanych do obrotu, oraz wyniki badań próbek monitoringowych przez Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych województwa zachodniopomorskiego do właściwych terenowo, ze względu na siedzibę producenta, jednostek inspekcji weterynaryjnej. W roku 2014 dwukrotnie obie inspekcje przekazywały sobie nawzajem zgodnie z ustalonymi terminami aktualizację za I i II półrocze 2014 roku listy zakładów: 186

187 1. produkujących lub przechowujących środki spożywcze wspólnie nadzorowanych przez Inspekcję Weterynaryjną i Państwową Inspekcję Sanitarną - (39 obiektów); 2. prowadzących działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego "na odległość" (sprzedaży wysyłkowej) - (4 obiekty); 3. produkujących lub przechowujących środki spożywcze, które produkują lub wprowadzają na rynek pasze lub materiały paszowe dla zwierząt (60 obiektów). Zachodniopomorskim Inspektorem Inspekcji Handlowej w Szczecinie; w roku 2014 inspekcja handlowa przesyłała informacje dotyczące nieprawidłowości wynikających z nieprzestrzegania przepisów w sprawie wymagań sanitarnohigienicznych w kontrolowanych przez siebie placówkach. Uzyskane informacje wykorzystywane są w nadzorze bieżącym nad zakładami żywności i żywienia przez wszystkie PSSE na terenie województwa zachodniopomorskiego; Wojewódzkim Inspektorem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Szczecinie; w związku z przedmiotowym porozumieniem w sprawie przekazywania uzyskanych informacji przy kontroli produktów roślinnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi i wywożonych z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do Federacji Rosyjskiej Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie co kwartał przekazywał pisemną informację w tej sprawie do Zachodniopomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych w Szczecinie i Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Roślin Nasiennictwa w Koszalinie. Zachodniopomorskim Wojewódzkim Inspektorem Farmaceutycznym; Pracownicy PSSE zweryfikowali informacje z rejestru Inspekcji Farmaceutycznej. Poinformowali właścicieli niezarejestrowanych obiektów o konieczności złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów PIS, w przypadku wprowadzania do obrotu suplementów diety i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Część obiektów wyszczególnionych w rejestrze Inspekcji Farmaceutycznej nie wprowadza do obrotu suplementów diety/środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, działa sezonowo (obiekty zlokalizowane w pasie nadmorskim), bądź zakończyła działalność. Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni województwa zachodniopomorskiego przekazywali do urzędów miast i gmin informacje dotyczące stanowiska Głównego Inspektora Sanitarnego i interpretację art. 63 Ustawy z dnia r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia w zakresie zatwierdzania zakładów, w celu usprawnienia wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej obejmującej sprzedaż napoi alkoholowych. Ponadto wymieniano na bieżąco informacje dotyczące wpisu do działalności gospodarczej lub wykreśleniu z ewidencji obiektów zajmujących się produkcją i sprzedażą środków spożywczych oraz zakładów gastronomicznych celem aktualizacji danych dotyczących obiektów podlegających nadzorowi sanitarnemu. W ramach akcji Bezpieczne wakacje i Bezpieczne ferie przekazano władzom powiatów informacje o przygotowaniu obiektów do wypoczynku dzieci i młodzieży oraz obiektów zajmujących się obsługą ruchu turystycznego w tym wszystkich zakładów wznawiających W obszarze pasa nadmorskiego powiatowe stacje sanitarno epidemiologiczne udzielały licznych wywiadów dotyczących przygotowania obiektów do rozpoczęcia sezonu turystycznego oraz o jego przebiegu. Media lokalne w roku 2014 korzystały z informacji dotyczących stanu sanitarnohigienicznego w zakładach produkcji żywności i obrotu handlowego, będących pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 187

188 W sezonie grzybowym prasa lokalna na swoich łamach zamieszczała często informacje odnośnie regulacji prawnych w zakresie obrotu grzybami, cech charakteryzujących niektóre gatunki grzybów, zasad przechowywania, profilaktyki zatruć grzybami, rodzaju zatruć i ich objawów. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na swojej stronie internetowej w zakładce aktualności w roku 2014 na bieżąco informował społeczeństwo o zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem żywności przekazując m.in. ostrzeżenia publiczne dotyczące żywności, w sprawie wykrycia obecności atropiny i skopolaminy w produktach dla niemowląt i małych dzieci marki Holle, w sprawie obecność bakterii Salmonella spp. w produkcie pn. Carrefour Bazylia suszona, w sprawie stwierdzenie obecności składnika alergennego - glutenu w produkcie: Melvit Mąka kukurydziana 400 g, w sprawie zakupu wszelkiego rodzaju płynów zawierających alkohol m.in. denaturatu oraz produktów denaturatopodobnych, gdyż mogą one zawierać metanol w ilościach zagrażających zdrowiu lub życiu, w sprawie stwierdzenia obecności składnika alergennego gorczycy w produkcie - Knorr Sos Sałatkowy Sałatka Szefa 30 g Kraj pochodzenia Węgry, Dystrybutor w Polsce Unilever Polska Sp. z o.o., ul. Domaniewska 49, Warszawa oraz ostrzeżenie publiczne dotyczące wyrobu do kontaktu z żywnością: stwierdzenie migracji ołowiu na poziomie 4,4 mg/kg z wyrobu do kontaktu z żywnością pn. Herz-Springform ( Tortownica w kształcie serca ). Ponadto zostały zamieszczone informacje w sprawie stosowania dobra praktyki w postępowaniu z żywymi rybami będącymi przedmiotem sprzedaży detalicznej oraz porady na co zwracać uwagę robiąc zakupy żywnościowe przed świętami. W zakładce zawarto również informacje dotyczące nadzóru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia na terenie województwa zachodniopomorskiego w okresie sezonu letniego który był realizowany w obiektach działających całorocznie, które w sezonie letnim, w odpowiedzi na większy popyt zwiększają swoją produkcję, takich jak: piekarnie, ciastkarnie, lodziarnie, środki transportu, zakłady gastronomiczne, stołówki w domach wczasowych, obiektach stałych (w placówkach wypoczynku i nauczania szkoły, internaty) jak również w obiektach sezonowych, np. kioskach z lodami. Poruszono także tematykę zatruć pokarmowych które pojawiają się z początkiem okresu wiosennego, czyli początkiem maja do września, tj. w okresie, kiedy organizowanych jest najwięcej imprez masowych i okolicznościowych. 9.4 Znakowanie środków spożywczych W roku 2014 kontynuowano nadzór nad prawidłowością znakowania środków spożywczych produkowanych lub będących już w obrocie handlowym zgodnie z Ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 (Dz. U. 2010r., Nr 136, poz. 914 z późn.zm.); Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007r. w sprawie znakowania środków spożywczych (Dz. U. z 2007r. Nr 137, poz. 966 z późn. zm.) oraz Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2007r. w sprawie znakowania żywności wartością odżywczą (Dz. U. Nr 137, poz. 967). Natomiast od dnia 12 grudnia 2014r. zgodnie z zapisami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1169/2011 z dnia 25 października 2011r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu 188

189 Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004. W obrocie handlowym kontrolą objęto środki spożywcze w opakowaniach jednostkowych, opakowaniach zbiorczych jak również przeznaczone do sprzedaży w postaci nieopakowanej, sprawdzano czy informacje zawarte na etykietach środków spożywczych informują klienta w sposób dokładny i jednoznaczny o nazwie środka spożywczego, o składnikach w nim występujących, dacie minimalnej trwałości lub terminie przydatności do spożycia, sposobie przygotowania lub stosowania, warunkach przechowywania, oznaczenia partii produkcyjnej oraz o danych identyfikujących producenta lub wprowadzającego środek spożywczy do obrotu, a także kraju w którym wyprodukowano. Kontrolowano również trwałość etykiet. W roku 2014 w ramach Urzędowej Kontroli Żywności zgodnie z Planem pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu dla PIS na 2014r. przeprowadzono ocenę znakowania badanych środków spozywczych. Nie kwestionowano oznakowania ocenianych produktów. Ponadto każdorazowo po otrzymywaniu sprawozdań z badań zawierających uwagi do oceny znakowania pobieranych próbek żywności, zgodnie z ustawowymi kompetencjami Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni przekazywali informacje do właściwych terenowo powiatowych/wojewódzkich stacji sanitarnych na temat stwierdzonych nieprawidłowości odnośnie znakowania. W przypadku niewłaściwego znakowania produktów pochodzenia zwierzęcego informacje te przekazywane były do Wojewódzkich Inspektoratów Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych i Powiatowych/ Wojewódzkich Lekarzy Weterynarii. Do każdej informacji załączona była stosowna dokumentacja tj. sprawozdanie z przeprowadzonych badań. Nieprawidłowości dotyczyły m.in.: umieszczanie na opakowaniu nieprawdziwych informacji opisujących produkt; nierzetelny wykaz składników, w tym pomijanie informacji o składzie składnika złożonego; nieprawidłowości w znakowaniu wartością odżywczą, np. podanie niepełnego wykazu składników odżywczych, nieprawidłowa kolejność składników w wykazie, w nieprecyzyjny sposób podano warunki przechowywania produktu brak wskazania wymagań temperatur w przypadku przechowywania produktu; w nieprecyzyjny sposób wskazano miejsce umieszczenia daty minimalnej trwałości na opakowaniu patrz na dole z lewej strony opakowania ; w oznakowaniu zamieszczono informacje wprowadzające w błąd co do nazwy środka spożywczego, numeru partii produktu i miejsca produkcji środka spożywczego; W przypadku środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, suplementów diety, środków spożywczych modyfikowanych genetycznie, żywności napromieniowanej, jaj, ryb świeżych i przetworzonych, ocena była dokonywana w oparciu o szczegółowe przepisy prawa krajowego i unijnego w tym zakresie. W 2014r. przeprowadzono kontrole w sprawie prezentacji i reklamy suplementów diety wprowadzanych do obrotu za pośrednictwem Internetu. Kontrolowano czy oznakowanie nie wprowadza konsumentów w błąd na zasadach określonych w art. 46 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w szczególności poprzez przypisywanie środkom spożywczym właściwości zapobiegania i /lub leczenia chorób. W związku z nieprzestrzeganiem wymagań sposobu prezentacji i reklamy suplementów diety oferowanych przez dwóch przedsiębiorców Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie na wnioski PPIS na podstawie art. 103 ust. 1 pkt 1 w związku art. 46, oraz art. 104 ust. 1,2 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2010r., Nr 136, poz. 914 z późn. zm.) nałożył dwie kary pieniężne na łączną kwotę zł. 189

190 9.5.Nadzór nad obrotem grzybami i przetwórstwem grzybów Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie przed rozpoczynającym się sezonem grzybowym 2014 przypomniał podległym stacjom sanitarno epidemiologicznym o prowadzeniu wzmożonych czynności nadzorowych i profilaktycznych w miejscach skupu i obrotu grzybami dzikorosnącymi lub ich przetworami. Działania podejmowane przez przedstawicieli Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach urzędowej kontroli żywności miały na celu przede wszystkim sprawdzenie, czy przedsiębiorcy prowadzący w/w działalność przestrzegają wymagania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2011r. w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy (Dz. U. z 2011, Nr 115, poz. 672). W celu uniknięcia zatruć grzybami w większości powiatowych stacjach sanitarno epidemiologicznych naszego województwa w sezonie grzybowym 2014 dyżury pełnili klasyfikatorzy i grzyboznawcy zatrudnieni w Inspekcji, którzy udzielali osobom zainteresowanym porad w zakresie przynależności gatunkowej grzybów świeżych, rosnących w warunkach naturalnych, zbieranych na potrzeby własne. Przed sezonem grzybowym uaktualniono strony internetowe wojewódzkiej i powiatowych stacji o informacje dotyczące tematyki grzybów, umieszczono tam ulotki o bezpiecznym grzybobraniu, filmy edukacyjne oraz podano do wiadomości petentów godziny dyżurowania grzyboznawców i klasyfikatorów grzybów. W roku sprawozdawczym wystawiono łącznie 114 atestów, w tym 83 na grzyby świeże i 31 atestów na grzyby suszone osobom chcącym wprowadzić w/w żywność do obrotu handlowego. W okresie letnio jesiennym przedstawiciele państwowej inspekcji sanitarnej naszego województwa za pośrednictwem mediów informowali opinię publiczną o regulacjach prawnych dot. obrotu grzybami, cech charakteryzujących niektóre gatunki grzybów, zasad przechowywania, profilaktyki zatruć grzybami, rodzaju zatruć i ich objawów, wartości odżywczej grzybów. W mediach lokalnych ukazały się liczne artykuły, informacje oraz wywiady m.in.: w tygodniku Gryfickie Echa zamieszczono artykuł dot. bezpiecznego grzybobrania; w tygodniku Białogardzianin opublikowano komunikat Pogotowie grzybowe oraz artykuł Zasady bezpiecznego grzybobrania ; w lokalnej prasie Gazeta Kołobrzeska zamieszczono informację na temat warunków sprzedaży grzybów świeżych i suszonych rosnących w warunkach naturalnych; w czasopiśmie Puls Powiatu zamieszczono komunikat na temat podstawowych zasad obowiązujących przy grzybobraniu; w lokalnym radio Plus Gryfice uczestniczono w audycji dot. profilaktyki zatruć grzybami; w Radio Szczecin udzielono wywiadu o zagrożeniach wynikających ze spożycia grzybów trujących, o warunkach sprzedaży grzybów świeżych. Ponadto w ramach działań edukacyjnych na terenie działalności Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gryficach wzorem ubiegłego roku przeprowadzono konkurs plastyczny pt. Mamo, tato chodź do lasu nie marnuj przed telewizorem czasu, który zaadresowano do placówek przedszkolnych i szkolnych podległych gmin. Zorganizowano również wystawę grzybów składająca się z okazów leśnych grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących. W minionym sezonie na terenie naszego województwa przeprowadzono 14 kontroli w punktach skupu grzybów świeżych i runa leśnego, w których nie stwierdzono naruszenia 190

191 obowiązujących przepisów prawa żywnościowego. Natomiast w miejscach sprzedaży detalicznej dokonano 164 kontroli sanitarnych w zakresie obrotu handlowego grzybami oraz przetworami grzybowymi. W trakcie czynności kontrolnych przeprowadzanych w sklepach spożywczych zwracano szczególną uwagę na warunki przechowywania oraz właściwe oznakowanie oferowanych do sprzedaży pieczarek, grzybów suszonych w opakowaniach jednostkowych oraz przetworów grzybowych. W przypadku wniesienia uwag do znakowania w/w środków spożywczych na bieżąco informowano o tym właściwego terenowo ze względu na siedzibę producenta inspektora sanitarnego. Za wprowadzanie do obrotu handlowego grzybów świeżych i suszonych bez atestu i nieoznakowanych (dot. grzybów w opakowaniach jednostkowych) ukarano osobę winną mandatem karnym w wysokości 500 zł., a decyzją administracyjną zobowiązano stronę do wycofania środków spożywczych. W roku sprawozdawczym przeprowadzono w powiecie szczecineckim 2 kontrole interwencyjne dot. prowadzenia działalności w zakresie skupu runa leśnego bez zgłoszenia tego faktu Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu. W jednym przypadku potwierdzono zarzuty przedstawione w zgłoszeniu interwencyjnym, co skutkowało skierowaniem do ZPWIS w Szczecinie wniosku o ukaranie przedsiębiorcy karą pieniężną w myśl art. 103 ust.1 pkt 4 Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.). Za prowadzenie niniejszej działalności bez złożenia wniosku o zatwierdzenie zakładu i wpis do rejestru zakładów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nałożono karę pieniężną w wysokości 1000 zł uznając, że jest ona odpowiednia do stopnia szkodliwości czynu, zawinienia i zakresu naruszenia prawa. Zgodnie z Wytycznymi do planu pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej na rok 2014 Głównego Inspektora Sanitarnego do badań laboratoryjnych w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu pobrano ogółem 22 próbki grzybów dzikorosnących świeżych, suszonych i przetworów grzybowych, w tym: 14 próbek w kierunku oznaczenia zawartości metali szkodliwych dla zdrowia (Pb, Cd, Hg, As), 8 próbek na zawartość substancji dodatkowych, oraz 5 próbek (2 x pieprznik jadalny tzw. kurki świeże, 2 x podgrzybki świeże i 1 x borowiki) do badań radiologicznych na zawartość cezu 137. Wszystkie próbki odpowiadały wymaganiom w zakresie zbadanych parametrów. Na terenie województwa zachodniopomorskiego w roku 2014r. po spożyciu grzybów dzikorosnących zgłoszono występowanie nieżytu żołądkowo jelitowego u 11 osób (w tym 2 dzieci). Dochodzenie epidemiologiczne wykazało, że 2 osoby zatruły się muchomorem sromotnikowym. W wyniku niniejszych zdarzeń odnotowano 1 zgon. Ponadto 1 osoba doznała dolegliwości w postaci zaburzenia świadomości po spożyciu łysiczki lancetowatej, zawierającej substancje psychoaktywne. 9.6.Ocena sposobu żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego Jakość posiłków oferowanych w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego oceniana była w oparciu o teoretyczną analizę jakości planowania jadłospisów dekadowych, uwzględniając ogólne zasady układania jadłospisów. Do oceny stosowano jedną z metod: punktową wg Starzyńskiej w przypadku żywienia całodobowego (źródło: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu J. Gawęcki, I. Hryniewiecki) i/lub testu Bielińskiej z modyfikacją Kuleszy. Badaniami w powyższym zakresie objęto 334 zakłady żywienia, 191

192 przeprowadzając w nich 342 oceny jakościowe jadłospisów dekadowych. W trakcie oceny jadłospisów szczególną uwagę zwracano na obecność w posiłkach źródła pełnowartościowego białka zwierzęcego, oferowanie warzyw i owoców (szczególnie w postaci surowej), mleka i przetworów mlecznych, kasz, razowego pieczywa, roślin strączkowych jak również na powtarzalność posiłków w dekadzie. Analizę jadłospisów przeprowadzono m.in. w: 106 stołówkach przedszkolnych, 94 stołówkach szkolnych, 14 stołówkach zakładów specjalnych i wychowawczych, 22 stołówkach domów opieki społecznej, 18 stołówkach w żłobkach i domach małego dziecka. W czasie przeprowadzonych kontroli w przedszkolach oceniono 106 jadłospisów dekadowych. Przygotowane jadłospisy w większości były urozmaicone, wszystkie posiłki podstawowe zawierały produkty dostarczające białko zwierzęce, dodatki owocowowarzywne. Surowe owoce lub warzywa były spożywane codziennie, przynajmniej w jednym posiłku. W jadłospisach uwzględniono mleko i jego przetwory, ciemne pieczywo oraz kasze gruboziarniste. W stosunku do czterech jadłospisów wniesiono uwagi, dotyczące: braku występowania warzyw i owoców, w szczególności w postaci surowej; powtarzalności potraw w podstawowych posiłkach w dekadzie; zbyt małej podaży w posiłkach ryb oraz kasz; zbyt dużego udziału produktów słodkich w jadłospisie (np. w ciągu jednego dnia serwowano dżem z czerwonej porzeczki, krem czekoladowy, miód, pączki, smakowe mleko). W stołówkach szkolnych na podstawie jadłospisów dekadowych, przeprowadzono 94 teoretyczne oceny sposobu żywienia dzieci i młodzieży. W większości szkół serwowano posiłki obiadowe dwudaniowe, w nielicznych posiłki wydawane były w formie naprzemiennej (jednego dnia - zupa, kolejnego - drugie danie). Wszystkie posiłki podstawowe zawierały produkty zawierające białko zwierzęce oraz dodatki owocowowarzywne, surowe owoce lub warzywa były spożywane codziennie. W jadłospisach uwzględniono mleko i jego przetwory, ciemne pieczywo oraz kasze gruboziarniste. Sposób żywienia w skontrolowanych obiektach oceniono, jako zgodny z zasadami racjonalnego żywienia. Tylko w jednym przypadku do jadłospisu wniesiono uwagi, dotyczące zbyt małej podaży ryb i potraw z ryb. W szkołach kontynuowano europejskie programy pn. Pij mleko i Owoce w szkole realizowane przez Agencję Rynku Rolnego. W ramach działań nadzorowych podczas przeprowadzanych kontroli sanitarnych sprawdzano sposób realizacji ww. programów. Przeprowadzone kontrole nie wykazały nieprawidłowości, podaż owoców i warzyw odbywała się zgodnie z regułami zawartymi w umowach. Przeprowadzona analiza w zdecydowanej większości przypadków potwierdziła układanie jadłospisów zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, tj. posiłki były urozmaicone, przygotowywane na bazie produktów ze wszystkich grup asortymentowych z uwzględnieniem sezonowości, przygotowywane różnymi technikami kulinarnym, dobierane biorąc pod uwagę grupę wiekową konsumentów. Każdorazowo w przypadku stwierdzania uwag do analizowanych jadłospisów informowano o fakcie dyrekcję placówek a osobom odpowiedzialnym za ich układanie udzielano wskazówek w zakresie racjonalnego żywienia, właściwego doboru produktów do przygotowywania posiłków. Ocena jadłospisów oferowanych pacjentom w szpitalach została ujęta w rozdziale niniejszego sprawozdania. 9.7.Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi W ramach nadzoru prowadzonego nad suplementami diety, środkami specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub 192

193 składnikami mineralnymi przeprowadzano kontrole w aptekach i sklepach zielarskich. Podczas czynności kontrolnych nieprawidłowości nie stwierdzono, suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego były oferowane do sprzedaży w sposób prawidłowy, oznakowane zgodnie z wymaganiami w tym zakresie. W aptekach nie prowadzono reklamy preparatów do początkowego żywienia niemowląt w formie rozdawania próbek, kuponów rabatowych, nie prowadzono działalności promocyjnej zachęcającej do nabycia tego rodzaju produktów. W związku z pisemnymi poleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego w roku sprawozdawczym w miejscach obrotu suplementami diety tym w aptekach przeprowadzono kontrole, podczas których sprawdzano, czy w obrocie znajdują się między innymi produkty: Hoodia Gordonii Absolute (pismo Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r., znak: GIS ŻP SD /KCH/13/3), ze względu na to, że w swoim składzie zawierał sybutraminę; Rutinoscorvit 15 serii, ze względu na to, że producent nie zapewnił standardów wytwarzania; Animal Cuts (pismo Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r., znak: GIS ŻP SD /IK/14), ze względu na to, że w swoim składzie zawierał nieautoryzowane składniki; produkty zawierające melatoninę oraz calcium pangamate sprzedawane nielegalnie za pośrednictwem portalu allegro.pl. (pismo Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r. znak: GIS-ŻP-SD /AW/14/1); ABC Dophilus Powder w postaci proszku wyprodukowanego w USA przez Solgar Inc (wykryto skażenia grzybem Rhizopus oryzae). W 2014r. w ramach systemu RASFF podjęte zostały działania w związku z 6 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych typu alarmowego oraz 18 typu informacyjnego dotyczące: 1. Suplementu diety pn. Multiwitamin & antioxidant complex for WOMEN, w którym stwierdzono przekroczenie bezpiecznego poziomu witaminy B6, ustalonego przez EFSA z dnia r.; 2. Suplementu diety pn. Animal Cuts, pochodzący z USA, w której stwierdzono obecność nieautoryzowanych składników między innymi: mącznica, różaniec, pochodne fenyloalaniny, z dnia r; 3. Środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego pn. MAN SCORCH 4, w którym stwierdzono w składzie obecności niedozwolonych składników fenyloetyloaminy i ewodiaminy z dnia r.; 4. Produktu pn. Animal Pak pochodzący z USA, w składzie którego stwierdzono obecność nieautoryzowanych substancji, z dnia r.; 5. Suplementu diety pn. "Erekton, w którym stwierdzono obecność nieautoryzowanej substancji Tetrahydrokannabinolu (THC) z dnia r.; 6. Suplementu diety pn. "Tribusteron", w którym stwierdzono obecność nieautoryzowanej substancji Tetrahydrokannabinolu (THC) z dnia r. Powiadomienia informacyjne dotyczyły produktów w których stwierdzano obecność nieautoryzowanych substancji, działania nadzorowe prowadzone były wobec produktów pod nazwą: Gaspari Nutrition Anavite, Controlled, GH Turbo, "Tested Multivitest, Opti- Women, Arnold Iron Pump,. Super Pump MAX, Arnold Iron Pack, Nutrex Lipo 6, Meltdown 120 BIOLOQUID Capsules, Dopamite Activates Fat Burning Control Center, ANS Performance RITUAL,,,AMINO 1, Purple Wraath, ANS Performance RITUAL, Napalm, Arnold Seriess Iron Cuts. Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie po otrzymaniu powiadomienia przekazywał sprawę właściwym państwowym powiatowym 193

194 inspektorom sanitarnym. Wszystkie czynności związane z postępowaniem RASFF były podejmowane natychmiast zgodnie z obowiązującą procedurą, suplementy objęte przedmiotowymi powiadomieniami jeśli znajdowały się obrocie były wycofane. 9.8 Nadzór nad przebiegiem imprez masowych W 2014 roku przeprowadzono 190 kontroli obiektów ruchomych i tymczasowych w zakresie bezpieczeństwa żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu handlowego w czasie trwania tzw. jarmarków organizowanych w centrach handlowych oraz okazjonalnych imprezach na wolnym powietrzu. Jarmark Staropolski do obrotu wprowadzane były: przetwory mięsne, wyroby garmażeryjne, wyroby piekarskie, zioła, herbata i przyprawy, miód oraz przetwory warzywne. Żywność eksponowana była w warunkach zgodnych z deklaracjami producenta. Do przechowywania środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie zapewniono urządzenia chłodnicze wyposażone sprzęt kontrolno-pomiarowy z którego prowadzone były zapisy z monitoringu temperatur. Zapewniono ochronę artykułów spożywczych przed zanieczyszczeniami zewnętrznymi. Osoby wprowadzające do obrotu handlowego żywność posiadały dokumentację potwierdzającą brak przeciwwskazań do wykonywania prac w styczności z żywnością. Organizatorzy jarmarku zapewnili prawidłowe warunki sanitarne. Pracownicy stoisk posiadali dostęp do toalety oraz możliwość mycia i dezynfekcji rąk. Umywalki w toaletach zaopatrzone w bieżącą ciepłą i zimną wodę oraz środki do mycia i higienicznego ich suszenia. Jarmark Produktów Tradycyjnych w C.H. Galaxy przy Al. Wyzwolenia w Szczecinie do obrotu wprowadzane były: przetwory mięsne, wyroby piekarskie, miód, przetwory warzywne, wina, przetwory mleczne (sery austriackie, oscypki), przetwory rybne, przetwory owocowe, wyroby cukiernicze. Organizator zapewnił przedsiębiorcom dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody, wydzielone toalety oraz miejsce do przetrzymywania odzieży ochronnej i osobistej. Podczas czynności kontrolnych okazano aktualną dokumentację zdrowotną osób zatrudnionych podczas wprowadzania do obrotu handlowego żywności potwierdzającą brak przeciwwskazań do wykonywania prac związanych z kontaktem z żywnością. Żywność wymagająca zachowania łańcucha chłodniczego przetrzymywana w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w aparaturę kontrolno-pomiarową. Podczas czynności kontrolnych okazano bieżące zapisy z kontroli wewnętrznej. Oferowana żywność do sprzedaży zabezpieczona była przed zanieczyszczeniem wtórnym. Piknik Nad Odrą stoiska i przyczepy gastronomiczne ze sprzedażą: pajdy chleba ze smalcem, przypraw, waty cukrowej, kukurydzy gotowanej, oscypek, przetworów mięsnych, wyrobów piekarskich, kremów mlecznych, miodu, serów dojrzewających, pierników, przetworów owocowo-warzywnych, nalewek benedyktyńskich, żywności z Litwy, żywności gruzińskiej, żywności bułgarskiej, serów korycińskich, tzw. zdrowej żywności, bigosu i barszczu, soków i owoców, lodów i gofrów, kiełbasy z grilla i szaszłyków, lodów z automatu. Wszyscy zatrudnieni pracownicy posiadali aktualne książeczki zdrowia dla celów sanitarnoepidemiologicznych, z wpisem o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Przedsiębiorcy mieli zapewniony dostęp do toalety i bieżącej wody. Żywność łatwo psująca się przechowywana była w urządzeniach chłodniczych. Przedsiębiorcy posiadali dokumentację potwierdzającą, że są pod nadzorem PPIS oraz PLW. Dni Morza stoiska i przyczepy gastronomiczne ze sprzedażą: lodów z automatu, kawy i herbaty w opakowaniach jednostkowych, owoców w czekoladzie, kanapek i sałatek, napojów, waty cukrowej, gotowanej kukurydzy, waty cukrowej, wyrobów piekarskich i ciastkarskich, pajdy chleba ze smalcem, ogórków małosolnych, szaszłyka, kiełbasy, golonki, ziemniaków w 194

195 mundurkach. Obiekty ruchome tymczasowe (przyczepy, namioty, pojazdy), umiejscowione były na utwardzonym podłożu betonowym lub na gęstej trawie. Organizator zapewnił przedsiębiorcom wydzielone toalety, dostęp do bieżącej zimnej i ciepłej wody oraz możliwość prawidłowego gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych. Przedsiębiorcy we własnym zakresie zapewnili wewnątrz stoisk wodę pitną donoszoną, właściwe warunki do przechowywania środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie urządzenia chłodnicze, wyposażone w termometry do monitoringu temperatury. Zapewniono odpowiednie warunki aby żywność była wystarczająco chroniona przed zanieczyszczeniem. Dania serwowane były w naczyniach jednorazowego użytku. We wszystkich skontrolowanych punktach personel posiadał aktualne orzeczenia lekarskie dla celów sanitarno epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Pracownicy byli wyposażeni w czyste ubranie ochronne. Obchody Dnia Weterana Działań Poza Granicami Państwa oraz Międzynarodowego Dnia Uczestników Misji Pokojowych ONZ. Dla uczestników obchodów zorganizowane zostało żywienie w pomieszczeniu namiotowym. Potrawy zostały przygotowane w zakładzie żywienia pod nadzorem PPIS w Policach, który posiada decyzję zatwierdzającą zakład w zakresie żywienia zbiorowego. W menu zakładu znajdowały się dania podawane na ciepło, zimne zakąski oraz wyroby ciastkarskie. Potrawy przywiezione zostały w termosach i od razu rozmieszczone na stołach w pomieszczeniu namiotowym, potrawy na ciepło w podgrzewaczach, zupy w kociołkach utrzymujących ciepło. Potrawy podawane były w naczyniach wielokrotnego użytku. Osoby zatrudnione przy wydawaniu żywności miały zapewnioną możliwość mycia rąk przy użyciu wody donoszonej, z urządzenia dystrybucyjnego umożliwiającego jej podgrzanie. Okazano aktualną dokumentację zdrowotną dla celów sanitarno-epidemiologicznych pracowników. Dla osób zwiedzających podawana była grochówka na ciepło, wydawana bezpośrednio z kociołków utrzymujących ciepło, umieszczonych na stołach ze stali nierdzewnej oraz podawana w naczyniach jednorazowego użytku. Zapas naczyń przechowywany był w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem. Osoby wydające posiłek okazały aktualną dokumentację zdrowotną. Przy stoiskach usytuowane zostały dystrybutory wody w celu zapewnienia możliwości mycia rąk. Osoby pracujące przy dystrybucji żywności posiadały właściwą odzież ochronną oraz miały zapewniony dostęp do toalet typu TOI-TOI. Odpady pochodzące z działalności obiektów z żywnością usuwane były do pojemników umieszczonych w pobliżu stoisk. Jarmark Jakubowy do obrotu wprowadzane były: przetwory mięsne, wyroby piekarskie i ciastkarskie, miód, przetwory warzywne, wina, oscypki, przetwory rybne, przetwory owocowe, wyroby cukiernicze, czosnek, kwas chlebowy, kiełbasa, szaszłyk, bigos, ogórki kiszone, wafle, przyprawy, pierniki szczecińskie, lody tradycyjne. Organizator zapewnił przedsiębiorcom toalety, możliwość prawidłowego gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych. Przedsiębiorcy we własnym zakresie zapewnili właściwe warunki do przechowywania środków spożywczych oraz możliwość mycia rąk. We wszystkich skontrolowanych punktach pracownicy okazali aktualne orzeczenia dla celów sanitarnoepidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Pyromagic na Wałach Chrobrego w Szczecinie. Stoiska i przyczepy gastronomiczne ze sprzedażą: szaszłyka i kiełbasy z grilla, golonki, ziemniaków w mundurkach, oscypki, przetwory mięsne, owoców w czekoladzie, lody gałkowe, gofry, popcorn, wata cukrowa, pajda chleba ze smalcem, pierogi, bigos, ogórek kiszony. Organizator zapewnił przedsiębiorcom dostęp do bieżącej ciepłej i zimnej wody, wydzielone toalety oraz miejsce do przetrzymywania odzieży ochronnej i osobistej. We 195

196 wszystkich skontrolowanych punktach pracownicy okazali aktualne orzeczenia dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Żywność wymagająca zachowania łańcucha chłodniczego przetrzymywana w urządzeniach chłodniczych wyposażonych w aparaturę kontrolno-pomiarową. Podczas czynności kontrolnych okazano bieżące zapisy z kontroli wewnętrznej. Oferowana żywność do sprzedaży zabezpieczona była przed zanieczyszczeniem wtórnym. Trzeci Piknik Lotniczy zorganizowany przy ul. Przestrzennej 10 w Szczecinie. Organizatorzy zapewnili przedsiębiorcom podłączenie do prądu, dostęp do toalet, pojemniki do gromadzenia odpadów komunalnych. Przedsiębiorcy we własnym zakresie zapewnili właściwe warunki do przechowywania środków spożywczych oraz mycia rąk. We wszystkich skontrolowanych punktach pracownicy okazali aktualne orzeczenia lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Festiwal Młodych Talentów- Nowa Energia w Hali widowiskowo- sportowej Arena Szczecin przy ul. Szafera w Szczecinie. W ramach imprezy działalność w zakresie wprowadzania do obrotu żywności prowadzona była przez firmę SPORTS HOSPITALITY Sp. z o.o. W sprzedaży znajdowały się hot-dogi z zapiekanki przygotowywane z zastosowaniem w procesie technologicznym półproduktów głęboko mrożonych, pop-corn oraz napoje ciepłe i zimne, podawane w naczyniach jednorazowego użytku. We wszystkich punktach gastronomicznych znajdowały się urządzenia chłodnicze do przechowywania półproduktów z możliwością kontroli temperatury oraz sprzęt do obróbki termicznej potraw. Naczynia jednorazowego użytku przechowywane były w sposób zabezpieczający je przed zanieczyszczeniem. Osoby zatrudnione przy przygotowaniu żywności miały zapewnioną możliwość mycia rąk przy prawidłowo wyposażonych umywalkach do mycia rąk oraz dostęp do wydzielonych toalet. Okazano aktualną dokumentację zdrowotną dla celów sanitarnoepidemiologicznych osób pracujących przy żywności. Jarmark rybny na Rynku Siennym w Szczecinie Organizatorzy Stowarzyszenie Podzamcze zapewnili przedsiębiorcom toalety, możliwość gromadzenia i usuwania odpadów komunalnych, dostęp do ciepłej i zimnej bieżącej wody. Przedsiębiorcy we własnym zakresie zapewnili właściwe warunki do przechowywania środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie urządzenia chłodnicze wyposażone w termometry do pomiaru temperatury. Warunki do higienicznego przechowywania naczyń jednorazowego użytku. We wszystkich punktach posiadał aktualne orzeczenia lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Stan sanitarno higieniczny podczas organizowanych imprez masowych należy ocenić pozytywnie, drobne nieprawidłowości przedsiębiorcy usuwali natychmiast. Dodatkowo PPIS w Szczecinie przeprowadził 4 kontrole interwencyjne w zakresie bezpieczeństwa żywności wprowadzanej do obrotu handlowego podczas trwania: Jarmarku regionalnego zorganizowanego w C.H.STER znajdującym się przy ul. Ku Słońcu w Szczecinie; Jarmarku Smak i Styl zorganizowanego w C.H. Outlet Park przy ul. Struga w Szczecinie; Jarmarku regionalnego zorganizowanego w C.H. MOLO przy ul. Mieszka I-go w Szczecinie, w punktach ze sprzedażą przetworów mięsnych oraz wyrobów piekarskich, nieprawidłowości nie stwierdzono. 196

197 9.9 Działania akcyjne System wczesnego ostrzegania: RASFF i RAPEX W 2014 roku w ramach funkcjonowania Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF), podjęte zostały działania w związku z 82 powiadomieniami o niebezpiecznych produktach żywnościowych, w tym 52 powiadomień alarmowych i 30 powiadomień informacyjnych oraz 4 powiadomieniami zgłoszonymi przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Dotyczyły one następujących grup produktów: przyprawy, suszone owoce, przetwory zbożowe, suplementy diety, herbaty, przetwory mięsne, napoje bezalkoholowe, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Wszystkie produkty będące przedmiotem powiadomień zaliczane do kategorii materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością w większości sprowadzone zostały z Chin, a zagrożenia w nich stwierdzone zakwalifikowane były do zagrożeń chemicznych. W 2014r. działania w celu wycofania z obrotu handlowego produktów będących przedmiotem powiadomienia, wielokrotnie podejmowali ich producenci bądź importerzy. W przypadku sklepów sieciowych kwestionowana partia produktu często wycofywana była przez samych przedsiębiorców, którzy także informowali swoich klientów o kwestionowaniu produktu i możliwości jego zwrotu do sklepu wszystkie te działania zgodnie z obowiązującą procedurą systemu RASFF były monitorowane przez organy urzędowej kontroli żywności Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Podczas okresu sprawozdawczego Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie otrzymał 17 notyfikacji dotyczących kosmetyków, które zostały zgłoszone do Systemu RAPEX tj. Europejskiego systemu szybkiej wymiany informacji o produktach niebezpiecznych z uwagi na zanieczyszczenia chemiczne lub mikrobiologiczne. Przedstawiciele Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych podczas kontroli sprawdzali obecność w obrocie kosmetyków objętych notyfikacją. Nie stwierdzono w obrocie handlowym kosmetyku będącego przedmiotem zgłoszonej notyfikacji Misje unijne Misje inspektorów Urzędu ds. Żywności i Weterynarii (Food and Veterinary Office FVO) W 2014r. na terenie województwa zachodniopomorskiego odbyła się misja inspektorów Urzędu ds. Żywności i Weterynarii (Food and Veterinary Office FVO), dotycząca oceny urzędowych kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Weterynaryjnej w zakresie poubojowego śledzenia mięsa, produktów i półproduktów mięsnych oraz produktów złożonych. W ramach niniejszego audytu wizytowane były następujące województwa: pomorskie, mazowieckie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie. Na terenie naszego województwa w zakresie kompetencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do oceny wytypowana została Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Szczecinie, która wspólnie z organami Inspekcji Weterynaryjnej sprawuje nadzór nad zakładem obrotu żywnością magazynem hurtowym, w którym prowadzony jest rozbiór mięsa, produkcja mięsa mielonego, białej kiełbasy i wyrobów mięsnych. Raport z tej misji nie został jeszcze opracowany. 197

198 Wnioski: 1. W porównaniu z rokiem ubiegłym stan sanitarno-techniczny nadzorowanych obiektów uległ nieznacznej poprawie. W 2014r. wydano o 4,3 % mniej decyzji administracyjnych niż w roku minionym, celem wyegzekwowania od przedsiębiorców poprawy stanu sanitarno technicznego pomieszczeń i urządzeń zlokalizowanych w pionie żywienia; W roku sprawozdawczym wydano 18 decyzji unieruchomienia lub przerwania działalności lub części zakładu, co stanowi o 0,13 % mniej w porównaniu z rokiem Państwowa Inspekcja Sanitarna w roku 2014r. objęła nadzorem o 16,6 % zakładów więcej niż w roku ubiegłym. Liczba ta wynika z obowiązku rejestracji podmiotów zajmujących się produkcją pierwotną pochodzenia roślinnego. 3. W 2014 roku z przebadanych próbek, zdyskwalifikowano o 3,6 % więcej próbek w porównaniu z ubiegłym rokiem. Główną przyczyną kwestionowana próbek było przekroczenie dopuszczalnej liczby bakterii z rodziny Enterobacteriaceae w lodach, co świadczy o niewystarczającym poziomie utrzymania higieny w zakładzie lub nieprawidłowo przeprowadzanych procesach mycia i dezynfekcji oraz o braku kontroli wewnętrznej w zakresie nadzoru nad skutecznością tych procesów. W związku z powyższym państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni zostali zobowiązani do wzmożenia nadzoru sanitarnego w tym zakresie. X. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO. W 2014 roku pion Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa zachodniopomorskiego realizował zadania ukierunkowane głównie na przeciwdziałanie następstwom palenia tytoniu, propagowanie zdrowego stylu życia, w tym profilaktykę otyłości, a także przeciwdziałanie zakażeniom, m. in. HIV oraz promowanie szczepień ochronnych Główne programy prozdrowotne realizowane na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2014 roku Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Celem programu było zmniejszenie zachorowań i zgonów wynikających z palenia i ekspozycji na dym tytoniowy. Działania w tym zakresie podejmowano w ramach: 1. szkolnych programów edukacyjnych: Czyste powietrze wokół nas, Nie pal przy mnie, proszę i Znajdź właściwe rozwiązanie ; 2. kampanii społecznej: Światowego Dnia bez Tytoniu 31 maj 2014r i i Światowego Dnia Rzucania Palenia r.; 3. Szkoleń i pojedynczych przedsięwzięć. Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów pt. Czyste powietrze wokół nas. Celem głównym programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy i zwiększenie ich umiejętności w zakresie radzenia sobie 198

199 w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Program realizowało 245 placówek przedszkolnych realizujących program na 792, co stanowi 31%. Ogółem uczestniczyło w programie 12475, w tym 5 latki- 5779, 6- latki 5335, 3i4 latki- 959 oraz 4i7latki 402.Dodatkowo edukacją objęto rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2013/2014 przeprowadzono 122 wizytacje. Zorganizowano 59 szkoleń/narad dla 319 koordynatorów przedszkolnych. Ryc. 22. Liczba przedszkoli, oddziałów przedszkolnych oraz innych form wychowania przedszkolnego, które przystąpiły do programu Czyste powietrze wokół nas w województwie zachodniopomorskim w roku szkolnym 2013/14. Ryc. 23 Dzieci biorące udział w programie Czyste powietrze wokół nas w województwie zachodniopomorskim w roku szkolnym 2013/14. PSSE Goleniów: PPIS w Goleniowie zorganizował konkurs plastyczny dla dzieci 5 i 6-cio letnich realizujących program Czyste powietrze wokół nas, do udziału zaproszonych zostało 16 przedszkoli. 199

200 Przedmiotem konkursu były prace plastyczne mające na celu uwrażliwienie dzieci na szkodliwość dymu papierosowego: Dym tytoniowy jest trujący, Bierne palenie szkodzi, Jak unikać dymu tytoniowego. Rozstrzygnięcie konkursu odbyło się 29 maja 2014r. w siedzibie PSSE w Goleniowie. Z nadesłanych 33 prac konkursowych z 9 placówek przedszkolnych, komisja wybrała 10 prac spośród których wyłoniła 3 laureatów. Nazwiska laureatów zostały umieszczone na stronie internetowej PSSE w Goleniowie. PSSE Łobez: r. w Łobeskim Domu Kultury zorganizowano w ramach podsumowania programu za rok przedszkolny 2013/2104 konkurs międzyprzedszkolny. W podsumowaniu udział wzięło 80 dzieci, rodziców i opiekunów z trzech przedszkoli realizujących program. Koordynatorzy przedszkolni wraz z dziećmi przygotowali piosenki, wierszyki i przedstawienia z zakresu profilaktyki nikotynowej. Imprezę urozmaiciły konkursy i zabawy organizowane przez koordynatora powiatowego. Dzieci otrzymywały po jednym pytaniu, za prawidłowo udzieloną odpowiedź otrzymywały drobne upominki. Wszystkie dzieci biorące udział w podsumowaniu otrzymały nagrody indywidualne, a przedszkola dodatkowo nagrody zespołowe dla całej grupy w postaci np. klocków, gier planszowych, gier edukacyjnych, piłek itp. Sponsorami nagród byli: Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego NOVAMYL z Łobza, Firma Michałków Marek Michalczyszyn z Węgorzyna oraz Firma Koschem Ksel Adamus z Węgorzyna. Ponadto dla wszystkich obecnych na podsumowaniu przygotowany był słodki poczęstunek i napoje ufundowane przez Piekarnię z Reska oraz Wokavit Dystrybucja z Łobza. Podczas podsumowania dla wszystkich dzieci rozdano odblaski Dinusie. Program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół podstawowych Nie pal przy mnie, proszę. Celem programu jest kształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Głównymi adresatami programu są uczniowie klas I-III szkół podstawowych. Program stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży. Program ma na celu uświadomienie dzieciom, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia oraz uwrażliwienie dzieci na szkodliwość biernego palenia. Program realizowało uczniów klas I-III szkół podstawowych w roku szkolnym 2013/14 na , co stanowi 33%. Dodatkowo: 1978 uczniów innych klas szkół podstawowych. Edukacją objęto 5399 rodziców. Program realizowało 246 szkół na 495, co stanowiło 50%. W ramach realizacji programu w roku szkolnym przeprowadzono 113 wizytacji. Zorganizowano 43 szkolenia/narady dla 415 dyrektorów i koordynatorów szkolnych. 200

201 Ryc. 24Liczba szkół podstawowych w woj. zachodniopomorskim które przystąpiły do programu Nie pal przy mnie, proszę : w roku szkolnym 2013/14. Ryc. 25 Liczba uczniów szkół podstawowych w woj. zachodniopomorskim którzy przystąpiły do programu Nie pal przy mnie, proszę : w roku szkolnym 2013/14. Wybrane działania: PSSE Myślibórz: W kwietniu 2014r. miał miejsce Międzyszkolny Turniej Profilaktyczny, w którym udział wzięło 49 uczniów. Nagrody w postaci piłek, plecaków i breloków ufundował PPIS w Myśliborzu oraz nagrody rzeczowe pozyskano z Gminy Myślibórz. Program profilaktyki antytytoniowej dla uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów Znajdź właściwe rozwiązanie. Celem głównym programu jest zapobieganie paleniu tytoniu wśród uczniów starszych klas szkół podstawowych i gimnazjum. Program stanowi trzecie ogniwo w cyklu programów profilaktyki antytytoniowej adresowanych do młodzieży szkolnej. 201

202 Program uczy jak radzić sobie w sytuacjach trudnych, pomaga w umocnieniu poczucia własnej wartości, budowaniu pozytywnego myślenia u sobie i kształtowaniu ważnych umiejętności w kontaktach z ludźmi. W programie wzięli udział uczniowie klas IV-VI szkół podstawowych w liczbie na ; uczniowie klas I-III szkół gimnazjalnych w liczbie uczniów na Dodatkowo uczniowie innych klas szkół podstawowych w liczbie 131 osób oraz uczniowie innych klas szkół gimnazjalnych w liczbie 277. Programem objęte zostało 156 szkoły podstawowe na 495, co stanowi 31,5%; oraz szkoły gimnazjalne w liczbie 126 na 329, co stanowi 38%. Dodatkowo edukacją objęto 2483 rodziców. W ramach realizacji programu w roku szkolnym 2013/2014 przeprowadzono 119 wizytacji. Zorganizowano 57 szkoleń/narad dla 455 koordynatorów szkolnych programu. Przeprowadzono 548 wykładów, prelekcji, pogadanek i prezentacji dla osób. Ryc. 26 Liczba szkół podstawowych w roku szkolnym 2013/14 w woj. zachodniopomorskim, które przystąpiły do programu Znajdź właściwe rozwiązanie. Ryc. 27 Liczba uczniów szkół podstawowych w roku szkolnym 2013/14 w woj. zachodniopomorskim, którzy przystąpili do programu Znajdź właściwe rozwiązanie. 202

203 Ryc. 28 Liczba gimnazjów w woj. zachodniopomorskim, w roku szkolnym 2013/14 które przystąpiły do programu Znajdź właściwe rozwiązanie. Ryc. 29 Liczba uczniów szkół gimnazjalnych w roku szkolnym 2013/14 w woj. zachodniopomorskim, którzy przystąpili do programu Znajdź właściwe rozwiązanie. Wybrane działania: PSSE Świdwin: r. w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Świdwinie odbył się Turniej wiedzy o zdrowym stylu życia ze szczególnym uwzględnieniem używek o działaniu psychoaktywnym, w tym tytoniu etap międzyszkolny. W konkursie udział wzięli uczniowie z trzech szkół podstawowych ze Świdwina. Organizatorem turnieju był Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świdwinie. Celem konkursu było zwrócenie uwagi uczniów na najważniejsze determinanty zdrowego stylu życia, pogłębienie ich wiedzy o zdrowiu, dostarczanie podstawowych wiadomości o substancjach uzależniających, a także kształtowanie wśród nich postaw prozdrowotnych. Uczestnicy odpowiadali na pytania prawda-fałsz, pytania otwarte i zamknięte. Młodzież miała za zadanie również rozwiązać zadanie matematyczne. Po długiej i wyczerpującej rywalizacji wyłoniono najlepszą czwórkę 203

204 uczestników. Laureaci otrzymali nagrody książkowe, pozostali uczestnicy drobne upominki i dyplomy. Rywalizacja toczyła się na bardzo wyrównanym poziomie, a stopień zaangażowania uczestników i ich opiekunów w całe przedsięwzięcie był ogromny. Wszyscy finaliści wykazali się dużą kreatywnością w promowaniu zdrowego stylu życia. OBCHODY ŚWIATOWEGO DNIA BEZ TYTONIU 31 MAJA 2014R. Hasłem tegorocznych obchodów Światowego Dnia Bez Tytoniu było Podnoszenie podatków od tytoniu. Zasięgiem objęto osoby na mieszkańców województwa zachodniopomorskiego, co stanowi 3,6%. Przeprowadzono działania w postaci narad, prelekcji, wykładów, szkoleń, konferencji naukowych oraz konkursów. Wystosowano informacje w mediach, na stronach internetowych, a także listy intencyjne. Wybrane działania: WSSE Szczecin: r. podczas Pikniku nad Odrą na Wałach Chrobrego w Szczecinie, r. w Zachodniopomorskim Centrum Edukacji Morskiej i Politechnicznej w Szczecinie oraz r. w ramach pikniku rodzinnego organizowanego na przystani żeglarskiej w Szczecin-Dąbie zorganizowano stoiska informacyjno-edukacyjne, gdzie udzielano informacji na temat szkodliwości palenia tytoniu, w tym przypominano o obowiązującej ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Dodatkowo na stoiskach przeprowadzano konkursy wiedzy na temat profilaktyki palenia tytoniu. Każda osoba, która poprawnie rozwiązała krzyżówkę lub rebus otrzymała gadżet w postaci kredek, lusterek, odblasków z hasłem antytytoniowym lub smyczy z logo PIS. Dla chętnych osób wykonywano pomiary spirometryczne. Zasięgiem objęto łącznie ok. 660 osób. PSSE Białogard: r. w Centrum Kultury i Spotkań Europejskich w Białogardzie zorganizowano Festiwal Piosenki o Zdrowiu. Do udziału w konkursie przystąpiło 23 przedszkolaków z 4 przedszkoli powiatu białogardzkiego. Na widowni zasiadło 154 dzieci przedszkolnych. Spośród wykonawców wyłoniono 3 laureatów. Zwycięskie zespoły otrzymały dyplomy i puchary, a każdy uczestnik dostał symboliczną Nutkę oraz nagrody rzeczowe. PSSE Koszalin: r. zorganizowano i przeprowadzono powiatowy Festiwal Piosenki o Zdrowiu. Konkurs skierowany był do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych realizujących programy edukacji antytytoniowej pt. Nie pal przy mnie, proszę i Znajdź właściwe rozwiązanie. Celem konkursu była przede wszystkim popularyzacja treści prozdrowotnych poprzez śpiew, taniec i zabawę ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki używania tytoniu. Rozwijanie u dzieci i młodzieży poczucia sprawczości w stosunku do własnego zdrowia. Inspirowanie dzieci i młodzieży do poszukiwania treści prozdrowotnych w osobistym wymiarze i autorskiej formie wyrazu oraz aktywizacja środowisk szkolnych w zakresie działań prozdrowotnych. Do etapu powiatowego festiwalu przystąpiło 7 szkół podstawowych i 3 szkoły gimnazjalne, łącznie uczestniczyło 37 osób. Na widowni zasiadło 238 uczniów z koszalińskich szkół podstawowych i gimnazjalnych. Na otwarcie festiwalu umiejętności muzyczne zaprezentowały uczennice z Zespołu Szkół Muzycznych w Koszalinie wykonując pokaz w duecie smyczkowym, natomiast na zakończenie wystąpili uczniowie z Gimnazjum nr 6 w Koszalinie wykonując musical. Laureaci festiwalu otrzymali w nagrodę słuchawki, zabawki i zestawy sportowe ufundowane przez Urząd Miejski w Koszalinie, Starostwo Powiatowe w Koszalinie i Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Koszalinie. 204

205 PSSE Gryfice: W ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu zorganizowano Powiatowy Konkurs na Wiersz Antynikotynowy własnego autorstwa pod hasłem Palić, nie palić o to jest pytanie? adresowany do uczniów szkół podstawowych klas IV-VI i klas I-III szkół gimnazjalnych. W ramach konkursu pozyskano wsparcie od 3 gmin (Gryfice, Karnice, Rewal) w postaci środków pieniężnych na zakup nagród dla laureatów konkursu. Uzyskano wsparcie Dyrektora Lokalnego Radia Plus Gryfice w postaci patronatu medialnego nad organizowanym konkursem oraz umożliwienie laureatom konkursu przedstawienie swoich autorskich wierszy na antenie lokalnego radia. Uzyskano również wsparcie od portalu społecznościowego Głos z Wybrzeża oraz tygodnika lokalnego Gryfickie Echa i Kurier Gryficki w postaci patronatu medialnego oraz zapewnienie publikacji na łamach prasy i stronach internetowych portali autorskich wierszy laureatów. W dniu r. wystosowano do 10 szkół podstawowych i 3 szkół gimnazjalnych z terenu 3 gmin (Gryfice, Karnice, Rewal) pisma o organizacji konkursu wraz z regulaminem Konkursu. Zadaniem uczestników konkursu było napisanie wiersza o tematyce antynikotynowej, którego przesłanie powinno sugerować o szkodliwości palenia lub zalety wynikające z niepalenia papierosów. Tekst wiersza mógł być napisany w dowolny sposób (rymowany lub nie). Praca miała być samodzielna i jego długość nie powinna przekraczać strony A5. Konkurs trwał do 26 maja 2014r. Do siedziby PSSE Gryfice wpłynęło 48 plac autorskich z 3 szkół gimnazjalnych i 7 szkół podstawowych. Komisja konkursowa, której przewodniczących był PPIS w Gryficach w dniu r. oraz r. zapoznała się z pracami i oceniła je pod względem kryteriów: związek pracy z tematyką konkursu, pomysłowość i stylistyka. Przyznano dwa pierwsze miejsca oraz trzecie miejsce i 14 wyróżnień. Prace laureatów przekazano w dniu r. celem publikacji do redakcji, które objęły patronatem medialnym konkurs. Prace zamieszczono na stronie internetowej PSSE Gryfice. W dniu r. wystosowano również pisma do placówek oświatowych z informacją o laureatach konkursu. W dniu r. w lokalnym Radio Plus Gryfice o godz odbyła się audycja radiowa z udziałem pracownika OZiPZ oraz laureatów konkursu I i III miejsca (3 osoby). Podczas audycji przedstawiono tematykę obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu oraz tematykę w/w konkursu, laureaci przedstawili swoje autorskie prace na antenie oraz opowiedzieli o trudach związanych z przygotowaniem własnych autorskich tekstów. Publiczna prezentacja własnej pracy była dla laureatów ogromnym przeżyciem i jednocześnie nagrodą za trud włożony w swoją pracę. Nagrody dla laureatów konkursu stanowiły książki oraz dyplomy. PSSE Pyrzyce: W ramach obchodów zorganizowano konkurs adresowany do uczniów klas V szkół podstawowych na ulotkę o tematyce antytytoniowej pt. Nie zadymiaj mnie. Do konkursu zgłoszonych zostało 48 prac z 5 szkół podstawowych. Laureaci zostali wyłonieni przez komisję konkursową w składzie: PPIS w Pyrzycach, artysta i grafik Pyrzyckiego Domu Kultury oraz delegat Starosty Pyrzyckiego. Oceniono treści prozdrowotne oraz walory artystyczne. Wręczenie nagród nastąpiło w przeddzień obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu w siedzibie Starostwa Powiatowego w Pyrzycach. Nagrody rzeczowe dla zwycięzców ufundowali pozyskani partnerzy: Starostwo Powiatowe w Pyrzycach, Urząd Miejski w Lipianach, Urząd Miejski w Pyrzycach, Urząd Gminy w Kozielicach. Wyniki konkursu zamieszczono na stronie internetowej PSSE w Pyrzycach oraz na stronie Starostwa Powiatowego w Pyrzycach. PSSE Szczecin: Zorganizowano konkurs plastyczny pod hasłem Rzuć palenie-zapełnij kieszenie adresowany do dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i gimnazjalnych. Celem konkursu 205

206 była edukacja dzieci i młodzieży w zakresie zysków płynących z niepalenia tytoniu oraz zagrożeń wynikających z konsekwencji społecznych, środowiskowych i ekonomicznych. Spośród 70 nadesłanych prac wyłonili laureatów I, II i III miejsca w kategorii szkół podstawowych i gimnazjalnych oraz przyznali 10 wyróżnień. Wyniki konkursu zamieszczono na stronie BIP PSSE Szczecin oraz rozesłano do szkół biorących udział w konkursie r. w siedzibie PSSE w Szczecinie wręczono nagrody w postaci: plecaków, zestawów plastycznych oraz drobnego sprzętu sportowego, które zostały ufundowane przez Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie. Prowadzone działania w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu miały za zadanie uświadomić dzieci, młodzieży i mieszkańcom województwa jak szkodliwie nikotyna wpływa na zdrowie i organizm każdego człowieka. Wszelkie działania miały na celu zainicjować walkę z uzależnieniem jakim jest nikotynizm oraz zwrócić uwagę ludzi na promowanie zdrowego, wolnego od dymu tytoniowego stylu życia. Obchody Światowego Dnia Rzucania Palenia listopad 2014 r. Celem kampanii było prowadzenie działań edukacyjnych na temat szkodliwości palenia tytoniu oraz zachęcanie osób palących do zerwania z nałogiem. Wybrane działania: WSSE w Szczecinie: Wojewódzki konkurs PIS ogłoszony z okazji Światowego Dnia Rzucania Palenia 2014 pod hasłem Podejmij właściwą decyzję, krzyżówka profilaktyczna i drzewko decyzyjne - I edycja. Zgodnie z ideą Światowego Dnia Rzucania Palenia w konkursie podjęta została problematyka uzależnienia od tytoniu z zaakcentowaniem sposobów na rzucenie palenia. Uczestnikami konkursu była młodzież ponadgimnazjalna. W projektowaniu koncepcji i idei konkursu użyto metody określanej w dydaktyce nauczania jako drzewo (drzewko) decyzyjne oraz opracowano krzyżówkę profilaktyczną wprowadzającą i utrwalającą wiedzę uczniów na temat palenia tytoniu. Konkurs miał na celu zaangażować uczniów do twórczego poszukiwania rozwiązań wyjścia z uzależnienia od tytoniu, zarówno na etapie próbowania, eksperymentowania z papierosami, jak też na etapie nałogowego używania tytoniu. W pierwszej edycji konkursu Podejmij właściwą decyzję udział wzięły szkoły ponadgimnazjalne z terenu 5 powiatów województwa zachodniopomorskiego (PSSE w: Białogardzie, Gryficach, Gryfinie, Kołobrzegu, Szczecinku, Wałczu). Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Szczecinie zapewniła środki na zakup nagród dla laureatów powiatowego i wojewódzkiego etapu konkursu na sprzęt sportowy i multimedialny. Do finału konkursu na poziomie wojewódzkim zgłoszono łącznie 16 prac plastycznych przedstawiający proces decyzyjny dot. rzucania palenia, z których wyłonione trzech laureatów konkursu i 5 wyróżnień. Uroczyste wręczenie nagród zostanie dokonane przez Zachodniopomorskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie na konferencji zaplanowanej w roku W przyszłym roku do II edycji konkursu zostaną zaproszone kolejne powiaty woj. zachodniopomorskiego. 206

207 Kampania edukacyjno- informacyjna Rzuć dymka. Począwszy od września 2014r. nagłośniona została kampania edukacyjno-informacyjna Rzuć dymka. We wrześniu 2014r. wyświetlany był spot internetowy na monitorach LCD w szczecińskich środkach transportu publicznego. Emisja spotu następowała co 10 minut. Materiały kampanijne baner i spot internetowy rozpropagowano za pośrednictwem powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych w całym województwie zachodniopomorskim. Informację o kampanii wraz z banerem i spotem przekazano wraz z prośbą o udostępnienie na stronach internetowych do: Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, Wydziału Zdrowia Publicznego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Wydziału Zdrowia, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Wydziału Współpracy Społecznej, Urzędu Miasta Szczecin, Referatu ds. Promocji i Profilaktyki Zdrowia, Zachodniopomorskiego Kuratorium Oświaty, Zachodniopomorskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ, Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Szczecinie, Okręgowej Rady Lekarskiej, Szczecińskiej Izby Pielęgniarek i Położnych, Stowarzyszenia Walki z Rakiem Płuca w Szczecinie. PSSE w Szczecinie: Zorganizowano konkurs plastyczny pod hasłem Mamo, tato rzuć palenie adresowany do dzieci uczęszczających do szczecińskich przedszkoli. Celem konkursu było kształtowanie u dzieci postaw odpowiedzialności za własne zdrowie oraz uwrażliwienie ich na szkodliwe oddziaływanie dymu papierosowego związane z biernym paleniem. Nadesłane prace konkursowe zostały wystawione w Galerii Prezydenckiej Urzędu Miasta Szczecin; W dniu Światowego Dnia Rzucania Palenia przeprowadzono akcję, podczas której po szczecińskich torowiskach jeździł zabytkowy tramwaj oznakowany: Tylko dla palaczy, którzy chcą rzucić palenie. Podczas akcji szczecinianie byli informowani przez megafon o idei akcji, rozdawane były broszury, ulotki informacyjne o szkodliwości palenia. Wewnątrz tramwaju zamieszczone zostały plakaty na temat szkodliwości palenia tytoniu, w którym przedstawiciele Zachodniopomorskiego Centrum Onkologii oraz PSSE Szczecin zachęcali mieszkańców Szczecina do rzucania palenia. Ponadto pracownicy OZiPZ PSSE Szczecin przeprowadzili pomiar smokerlyzerem poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu u 40 osób. PSSE w Myśliborzu: We współpracy ze Stowarzyszeniem Koła Cukrzyków zorganizowano imprezę środowiskową dla mieszkańców Dębna. Uczestnicy imprezy mogli wysłuchać szeregu wykładów z zakresu problematyki zdrowotnej oraz wykonać badania: ciśnienia krwi, poziomu cukru i suchości 207

208 oka. Prowadzono również stoisko edukacyjne, na którym dystrybuowano materiały edukacyjne oraz udzielano porad. Podczas całej imprezy można było obejrzeć wystawę WHO Siła Komunikacji Antynikotynowej ; Na telebimie umieszczonym w Dębnie (obok sklepu Biedronka) emitowany był spot z kampanii Rzuć dymka Emisja spotu trwała od listopada do grudnia 2014r. PSSE w Pyrzycach: W placówkach oświatowo-wychowawczych i zakładach pracy udzielano instruktaże, podczas których zapoznawano z ideą kampanii Rzuć dymka oraz zachęcano do tworzenia miejsc wolnych od dymu tytoniowego. Przedstawicieli zakładów pracy poinstruowano o konieczności informowania współpracowników o konsekwencjach wynikających z palenia tytoniu. PSSE w Choszcznie: Zorganizowano konkurs na rozwiązanie krzyżówki tematycznie związanej ze Światowym Dniem Rzucania Palenia, hasło brzmiało Jestem w ciąży nie palę. We współpracy z redakcją Naszej gazety regionalnej przygotowano krzyżówkę, która ukazała się w gazecie (nakład wynosił 2500 egzemplarzy). Za prawidłowo rozwiązaną krzyżówkę przyznano nagrody książkowe ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Choszcznie. Informacja o prawidłowo rozwiązanym haśle krzyżówki i laureatach ukazała się w następnym numerze gazety. PSSE w Łobzie: Wspólnie z Gminą Łobez, Starostwem Powiatowym w Łobzie oraz Zespołem Szkół im. T. Kościuszki w Łobzie zorganizowano happening uliczny. W czasie przemarszu skandowano hasła dotyczące profilaktyki nikotynowej np. Papierosów składniki zabijają plemniki, Jarasz skręty, jarasz szlugi- żywot Twój nie będzie długi, Nie pal tytoniu, bo umrzesz, gamoniu!, Papieros jest jak żmija, dusi, kąsi, zabija itp. W trakcie przedsięwzięcia przechodniom rozdawano ulotki z zakresu profilaktyki nikotynowej. Happening zakończył się w Łobeskim Domu Kultury, gdzie nastąpiła dalsza część obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia. Happening objęty był patronatem Burmistrza Łobza.W Domu Kultury rozstrzygnięto konkurs plastyczny na Plakat antytytoniowy. Osoby nagrodzone otrzymały dyplomy oraz nagrody ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Łobzie, Gminę Łobez, UM w Resku. PSSE w Stargardzie Szczecińskim: We współpracy z Komendą Powiatową Policji i Starostwem Powiatowym w Stargardzie Szczecińskim zorganizowano konkurs literacki pod hasłem Moda na niepalenie, który był skierowany do uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. PSSE w Świdwinie: Zorganizowano konkurs literacki pt. Życie wolne od dymu tytoniowego adresowany do uczniów III klas szkół gimnazjalnych i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zadanie konkursowe polegało na napisaniu przez uczniów opowiadania, w którym użyć hasła Życie wolne od dymu tytoniowego. 208

209 PSSE w Świnoujściu: Zorganizowano debatę pod hasłem,,stop PAPIEROSOM dla uczniów z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Świnoujściu. Uzupełnieniem debaty była wystawa plansz edukacyjnych z zakresu szkodliwości palenia. PSSE w Sławnie: W Światowy Dzień Rzucania Palenia ( ) przeprowadzono akcję oplakatowania miasta plakatami o tematyce antynikotynowej Program edukacyjny Trzymaj Formę!. Program edukacyjny Trzymaj Formę skierowany jest do młodzieży szkół gimnazjalnych i ostatnich klas szkół podstawowych oraz ich rodziców. Odnosi się do promocji racjonalnego żywienia i aktywności fizycznej. Realizowany jest od września 2006 roku, jako działanie nakierowane na realizację założeń Globalnej Strategii dot. Diety, Aktywności Fizycznej i Zdrowia WHO oraz wytycznych Unii Europejskiej. Program Trzymaj Formę! na terenie województwa zachodniopomorskiego realizowany był po raz ósmy w tym roku pod hasłem Trzymaj Formę! Bądź aktywny! W roku szkolnym 2013/14, brało w nim udział 407 szkół. Do programu przystąpiło 165 szkół gimnazjalnych, co oznacza, że uczestniczyło w nim 29 tyś. 805 uczniów szkół gimnazjalnych. Jednocześnie program był realizowany w 242 Szkołach Podstawowych, co stanowi 18 tyś. 308 uczniów szkół podstawowych, uczestniczących w programie. Podczas realizacji programu w spotkaniach, imprezach oraz konkursach wzięło udział 1853 rodziców. Ryc. 30 Liczba gimnazjów realizujących program od I- VIII edycji w województwie zachodniopomorskim. 209

210 Ryc. 31 Liczba gimnazjalistów realizujących program "Trzymaj Formę od I- VIII edycji w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 32 Liczba szkół podstawowych realizujących program "Trzymaj Formę od I do VIII edycji w województwie zachodniopomorskim. Ryc. 33 Liczba uczniów szkół podstawowych realizujących program Trzymaj formę od I do VIII edycji w województwie zachodniopomorskim. 210

211 Podczas VIII edycji programu na początku roku 2014 (styczeń, luty) trwała kampania medialna odnosząca się do programu edukacyjnego Trzymaj Formę oraz problemu nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży. Celem kampanii, której hasło brzmiało: "Czy Twoje dziecko trzyma formę?", było zwrócenie uwagi rodziców na konieczność kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych oraz promowania aktywności fizycznej u dzieci. Informacje na ten temat zawarte są na portalu internetowym programu do odwiedzenia którego zachęcała właśnie kampania. Odbiorcami kampanii medialnej byli przede wszystkim rodzice, ponieważ ich zaangażowanie jest kluczowe dla skutecznej prewencji nadwagi i otyłości, gdyż rodzina i szkoła mają realny wpływ na kształtowanie właściwych postaw prozdrowotnych. Ambasadorką kampanii została Monika Mrozowska - polska aktorka, autorka książek kulinarnych i blogerka, promująca zbilansowaną dietę oraz zdrowy styl życia. Kampania medialna była obecna na 400 nośnikach typu Citylight zlokalizowanych w Warszawie i innych dużych miastach Polski: Katowicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Szczecinie, Trójmieście i Wrocławiu. Wybrane działania: PSSE Kamień Pomorski: W ramach programu Comenius oraz Trzymaj Formę na podsumowanie współpracy zostały wydane dwie książki kucharskie (niemiecko- polska i polsko- niemiecka), których autorami była młodzież Gimnazjum w Dziwnowie i szkoły w Werneuchen. Książki są bogato ilustrowane, a spisane potrawy były wykonane i degustowane przez uczniów podczas warsztatów kulinarnych odbywanych w ramach wymiany uczniów polskich i niemieckich. Realizowano też projekt Rola kobiety na przestrzeni dziejów w kształtowaniu gustów kulinarnych. Każdej klasie przypadało przedstawienie roli kobiety jako osoby kształtującej gusty kulinarne, nawyki żywieniowe na przestrzeni epok. PSSE Sławno: Kolejna VIII edycja Maraton Fitness Trzymaj Formę w hali widowiskowo-sportowej przy Szkole Podstawowej Nr 3 w Sławnie, w którym uczestniczyło ogółem 277 osób z 25 miejscowości gminy Sławno. Uczestnicy maratonu przez kilka godzin dobrze się bawili przy ćwiczeniach i tańcu. Ćwiczenia wykonywane były w rytm muzyki latyno-amerykańskiej, Afro, Zumby. Za organizację Maratonu Fitness Trzymaj Formę szkolny koordynator programu otrzymała statuetkę Laur Starosty Sławieńskiego w kategorii SPORT Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV. Cel głównym programu jest prowadzenie działań edukacyjnych na temat problematyki HIV/AIDS w celu ograniczania liczby zakażeń HIV na drodze ryzykownych zachowań. Do szczegółowych celi programu należy: 211