Rozkład materiału z przedmiotu Historia i Społeczeństwo w roku szkolnym 2016/17. dla klas II A, B, C gr.1, D. Ojczysty Panteon i ojczyste spory

Transkrypt

1 Rozkład materiału z przedmiotu Historia i Społeczeństwo w roku szkolnym 2016/17 dla klas II A, B, C gr.1, D Ojczysty Panteon i ojczyste spory Lp. Temat lekcji Treści 1 Greccy bohaterowie 1. W starożytnej Grecji 2. Wojna trojańska 3. Wojny z Persami 4. Niezgoda, która rujnuje 2 Polskie Termopile 1. Polski Leonidas 2. Bitwa pod Zadwórzem 3. Bohaterowie spod Wizny i Monte Cassino 3 Republika rzymska państwo obywateli 4 Polski patriotyzm na przestrzeni wieków 1. Republika rzymska 2. Rzymski obywatel patriota 3. Kryzys republiki 4. Upadek republiki. 1. Patriotyzm w przeszłości 2. Święta narodowe 3. Patriotyzm dziś Oczekiwane osiągnięcia Uczeń: wymienia cechy charakterystyczne antycznej cywilizacji greckiej przedstawia antyczne wzory bohaterstwa na przykładzie Iliady Homera charakteryzuje postawy antycznego żołnierza i obrońcy ojczyzny na przykładzie wojen grecko-perskich omawia skutki wojny peloponeskiej dla świata greckiego opisuje recepcję bitew pod Maratonem i Termopilami w kulturze wyjaśnia, kto i dlaczego zyskał miano polskiego Leonidasa przedstawia motyw Termopil i jego znaczenie w polskiej literaturze opisuje przebieg i znaczenie bitwy pod Zadwórzem oraz wyjaśnia jej symbolikę przedstawia bitwy pod Wizną i Monte Cassino jako symboliczne oraz historyczne nawiązania do greckich Termopil omawia i ocenia znaczenie popularyzowania wiedzy o wydarzeniach historycznych za pomocą współczesnych środków przekazu przedstawia cechy charakterystyczne republiki rzymskiej omawia cechy rzymskiego obywatela patrioty na przykładzie Cyncynata wyjaśnia zależności między kryzysem republiki rzymskiej a upadkiem cnót obywatelskich analizuje możliwość zastosowania obywatelskich wzorców obowiązujących w starożytnej republice rzymskiej w dzisiejszych czasach przedstawia zmiany w rozumieniu pojęcia patriotyzm w Polsce na przestrzeni dziejów wskazuje wydarzenia, które miały wpływ na rozwój polskiego patriotyzmu charakteryzuje postawy patriotyczne w Polsce na przestrzeni dziejów omawia mity związane z polskim patriotyzmem wymienia polskie święta narodowe

2 1 Jak rządzili pierwsi Piastowie 2 Ostatni Piastowie na tronie polskim 3 Polska częścią Europy łacińskiej 1. Dynastia Piastów 2. Pierwszy król Polski 3. Spory o tron i kryzys państwa Piastów 4. Od odbudowy do podziału państwa Piastów 1. Drogi do zjednoczenia 2. Metropolia na straży jedności 3. Panowanie Kazimierza Wielkiego 4. Zmiana dynastii w Polsce 1. Chrzest Mieszka I 2. Zjazd w Gnieźnie. 3. Katoliccy patroni Polsce 4. Kultura i sztuka chrześcijańska 5. Wartości i obyczajowość chrześcijańska 6. Architektura i sztuka polska w średniowieczu 7. Kronikarze dziejów Polski 8. Laicyzacja i wyjaśnia, czym charakteryzuje się współczesny patriotyzm i podaje jego przykłady lokalizuje w czasie panowanie dynastii piastowskiej wyjaśnia, jakie przesłanki umożliwiły Bolesławowi Chrobremu sięgnięcie po koronę królewską omawia sytuację wewnętrzną w państwie piastowskim w XI w. i jej wpływ na pozycję władcy przedstawia cechy charakterystyczne panowania Kazimierza Odnowiciel, Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego porównuje oraz ocenia koncepcje polityczne Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego i Bolesława Krzywoustego przedstawia cechy charakterystyczne rozbicia dzielnicowego w Polsce piastowskiej omawia przyczyny i etapy jednoczenia ziem polskich opisuje i ocenia rolę Kościoła w jednoczeniu państwa polskiego charakteryzuje i ocenia panowanie Kazimierza Wielkiego prezentuje okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez Andegawenów i Jagiellonów omawia i ocenia skutki przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I opisuje postanowienia zjazdu w Gnieźnie i wymienia jego konsekwencje przedstawia na wybranych przykładach rolę, jaką w średniowiecznym państwie i społeczeństwie odgrywali święci patroni prezentuje cechy charakterystyczne sztuki i kultury chrześcijańskiej w Polsce określa, na które obszary kultury chrześcijaństwo wywarło największy wpływ omawia i ocenia wpływ wartości chrześcijańskich na przemiany w obyczajowości społeczeństwa polskiego charakteryzuje sztukę i architekturę polskiego średniowiecza wymienia kronikarzy polskich i przedstawia ich osiągnięcia tłumaczy, jaką rolę kroniki odgrywały dawniej i współcześnie charakteryzuje przyczyny i skutki laicyzacji życia publiczno-politycznego wyjaśnia, co przyczyniło się do mniejszej niż w Europie Zachodniej laicyzacji życia w Polsce

3 4 Początki unii polsko-litewskiej 1 Państwo szlachty polskiej 2 Rzeczpospolita Obojga Narodów chrześcijaństwo w czasach współczesnych 1. Dlaczego zawarto unię polsko- -litewską? 2. Konflikt z zakonem krzyżackim 3. Spór polskokrzyżacki na arenie międzynarodowej 1. Dlaczego szlachta uzyskała przywileje? 2. Parlament szlachecki 3. Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie 1. Złoty wiek 2. Zawarcie unii lubelskiej 3. Rzeczpospolita krajem wielu kultur i religii 4. Pierwsi królowie elekcyjni 3 Wiek wojen 1. Zygmunt III Waza na tronie omawia przyczyny, postanowienia i skutki unii polsko-litewskiej w Krewie przedstawia oraz ocenia panowanie Władysława Jagiełły opisuje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim oraz wojny trzynastoletniej analizuje znaczenie bitwy pod Grunwaldem dla polskiej tradycji historycznej i świadomości narodowej na przykładzie obrazu Jana Matejki charakteryzuje dyplomatyczne zabiegi Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji wyjaśnia, na czym polegała postępowość poglądów Pawła Włodkowica omawia okoliczności nadawania szlachcie przywilejów oraz wymienia ich skutki opisuje sposób funkcjonowania demokracji szlacheckiej i jej instytucji przedstawia cechy charakterystyczne stanu szlacheckiego charakteryzuje ruch egzekucyjny i jego wpływ na postawy przedstawicieli szlachty omawia i ocenia działalność przywódców ruchu szlacheckiego na przykładzie Jana Zamojskiego oraz Mikołaja Sienickiego ocenia demokrację szlachecką w Polsce, wykorzystując opinie potomnych i wiedzę własną charakteryzuje panowanie ostatnich Jagiellonów przedstawia i ocenia przyczyny, postanowienia oraz skutki unii lubelskiej ocenia postawy Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta wobec wyzwań epoki na przykładzie hołdu pruskiego oraz unii lubelskiej wyjaśnia, na czym polegała wielokulturowość Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jakie były jej skutki omawia i ocenia przejawy tolerancji wyznaniowej w Polsce szlacheckiej wymienia cechy charakterystyczne architektury i sztuki polskiego renesansu opisuje panowanie pierwszych królów elekcyjnych w Polsce omawia miejsce hołdu pruskiego i unii lubelskiej w polskiej tradycji historycznej oraz świadomości narodowej na przykładzie obrazów Jana Matejki omawia przyczyny, przejawy i skutki konfliktu Zygmunta Wazy z obozem szlacheckim prezentuje cechy charakterystyczne konfliktów Rzeczypospolitej z sąsiadami w XVII w.

4 4 Konstytucja 3 maja ratunek czy przyczyna upadku? 5 Dlaczego Rzeczpospolita upadła? 1 1. Zawiedzione nadzieje polskim 2. O tron szwedzki 3. Zmierzch potęgi Polski 4. Lew Lechistanu 5. Rzeczpospolita państwo ponad stan? 1. Czasy saskie 2. Poniatowski i jego przeciwnicy 3. Dokonania Sejmu Wielkiego 4. Drugi rozbiór Polski 1. Sytuacja po drugim rozbiorze 2. Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbiór Polski 3. Przyczyny upadku Rzeczypospolitej 4. Historyczne spory o upadek Rzeczypospolitej 1. Czy Polacy mogą istnieć bez państwa? określa uwarunkowania powstania Chmielnickiego i jego skutki opisuje przyczyny, przebieg i skutki potopu szwedzkiego wymienia przyczyny i przejawy odchodzenia od tolerancji wyznaniowej w Polsce charakteryzuje konflikt polsko-turecki w II poł. XVII w. ocenia wpływ XVII-wiecznych konfliktów na społeczeństwo Rzeczypospolitej przedstawia i ocenia postawy wielkich wodzów XVII w. wobec wyzwań epoki na przykładzie Stanisława Żółkiewskiego, Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego podaje przejawy kryzysu państwowości polskiej w czasach saskich wymienia cechy sarmatyzmu i oświecenia w Polsce charakteryzuje panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego lokalizuje w czasie i przestrzeni rozbiory państwa polskiego omawia reformy polityczne i społeczne Sejmu Wielkiego prezentuje i ocenia postawy szlachty polskiej wobec przemian ustrojowych w kraju ocenia ruch konfederacki w Polsce stanisławowskiej przedstawia postawy obywateli wobec wyzwań epoki na przykładzie Tadeusza Rejtana określa miejsce Konstytucji 3 maja w polskiej tradycji historycznej i świadomości narodowej na przykładzie obrazu Jana Matejki omawia sytuację w Rzeczypospolitej po drugi rozbiorze opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej i jej skutki podaje przyczyny upadku państwowości polskiej w XVIII w. charakteryzuje i ocenia stanowiska w sporze o ocenę przyczyn upadku Rzeczypospolitej przedstawia i ocenia postawy obywateli wobec wyzwań epoki na przykładzie Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz przywódców i uczestników powstania kościuszkowskiego opisuje losy Polaków po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej przedstawia okoliczności powstania, organizację i losy Legionów Polskich we Włoszech omawia i ocenia udział Polaków w kampaniach napoleońskich

5 2 2. Spiski i powstania 2. U boku Francji? 3. U boku Rosji? 1. Spiski niepodległościowe 2. Powstanie listopadowe 3. Wielka Emigracja 3 Bić się czy nie bić? 1. Walka czy lojalność? 2. Powstanie styczniowe 3. Praca organiczna 4. Autonomia galicyjska 4 Jak kształtował się współczesny naród polski? 1. Ku współczesnemu narodowi 2. W obronie polskości 3. Kultura narodowa i religia 4. Ruch narodowy wyjaśnia, w jakich okolicznościach powstało Księstwo Warszawskie i jak zostało zorganizowane wymienia postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej omawia organizację polityczną i przemiany gospodarczo-społeczne w Królestwie Polskim przedstawia i ocenia postawy obywateli wobec wyzwań epoki na przykładzie Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Poniatowskiego, Ksawerego Druckiego-Lubeckiego i Stanisława Kostki Potockiego podaje przyczyny zawiązywania spisków niepodległościowych na ziemiach polskich omawia i ocenia postawy przywódców politycznych oraz dowódców wojskowych podczas powstania listopadowego opisuje stosunek społeczeństwa polskiego do zrywów niepodległościowych charakteryzuje Wielką Emigrację oraz jej wpływ na wydarzenia w Galicji i Wielkopolsce w latach 1846 i 1848 wymienia skutki rabacji galicyjskiej opisuje przebieg powstania styczniowego wyjaśnia wpływ polskiej rzeczywistości politycznej XVIII i XIX w. na kształtowanie się nurtu realizmu politycznego oraz go ocenia porównuje polskie powstania narodowe pod kątem przyczyn i okoliczności wybuchu oraz sposobu prowadzenia działań militarnych przedstawia oceny polskich zrywów niepodległościowych w historiografii i publicystyce prezentuje założenia ideologiczne oraz wskazuje cele i przykłady działalności zwolenników pracy organicznej formułuje i uzasadnia własną opinię na temat polskich powstań narodowych omawia pojęcie narodu polskiego na przestrzeni wieków wymienia czynniki, które miały wpływ na kształtowanie się narodu polskiego w XIX w. opisuje sposoby walki w obronie polskości omawia rozwój kultury polskiej w drugiej połowie XIX i na początku XX w. przedstawia główne koncepcje ideologii nacjonalistycznej i jej rozwój na ziemiach polskich

6 5 Przemiany społeczne w XIX wieku 1 I wojna światowa po której stronie podjąć walkę? 2 Kształtowanie się granic 3 Demokracja czy sanacja? 1. Nowe grupy społeczne 2. Sprawa chłopska 3. Sprawa robotnicza 4. O prawa kobiet 1. Powrót sprawy polskiej 2. Po stronie ententy czy państw centralnych? 3. Odzyskanie niepodległości 4. Polacy na konferencji paryskiej 1. Powstanie wielkopolskie 2. Plebiscyty i powstania śląskie 3. Walki o wschodnią granicę 4. Przyłączenie Wileńszczyzny 1. Kto powinien rządzić w odrodzonej charakteryzuje współczesny naród polski wyjaśnia, jakie przemiany cywilizacyjne zaszły na ziemiach polskich pod zaborami w drugiej połowie XIX i na początku XX w. omawia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX w. charakteryzuje założenia ideologiczne i działalność partii politycznych na ziemiach polskich omawia i ocenia stanowisko ugrupowań politycznych wobec sprawy odzyskania niepodległości przez Polskę opisuje proces walki o prawa kobiet charakteryzuje poglądy polskich środowisk politycznych na kwestię niepodległości Polski przedstawia działania zbrojne Polaków w czasie I wojny światowej opisuje międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej podczas I wojny światowej i po jej zakończeniu omawia działalność Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego na rzecz odbudowy niepodległej Polski przedstawia pierwsze tygodnie działalności państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości prezentuje decyzje konferencji pokojowej dotyczące odrodzonego państwa polskiego przedstawia przebieg walk o granice II Rzeczypospolitej omawia okoliczności przeprowadzania plebiscytów na Warmii, Mazurach, Powiślu i Górnym Śląsku charakteryzuje spór dotyczący koncepcji państwa polskiego na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa ocenia znaczenie Bitwy Warszawskiej wyjaśnia okoliczności zajęcia przez Polskę Wileńszczyzny wyjaśnia, co wpływało na demokratyczny charakter konstytucji marcowej opisuje przyczyny i przejawy słabości polskiej demokracji w 20-leciu międzywojennym

7 Rzeczypospolitej? 2. Rządy parlamentarne 3. Zamach majowy 4. Rządy sanacji 4 II Rzeczpospolita 1. Reformowanie kraju 2. Gospodarka II Rzeczypospolitej 3. Rzeczpospolita wielonarodowa 4. Sport w niepodległej Polsce 5 Polacy podczas II wojny światowej 6 W okupowanej Polsce 1. Kampania polska 2. Rząd polski na emigracji 3. Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 4. Polacy u boku ZSRR 1. Polityka okupantów 2. Polskie organizacje podziemne 3. Powstanie warszawskie omawia genezę, przebieg i skutki zamachu majowego prezentuje cechy charakterystyczne rządów sanacyjnych określa, co wpływało na autorytarny charakter konstytucji kwietniowej ocenia rolę Józefa Piłsudskiego w kształtowaniu oblicza politycznego Polski międzywojennej przedstawia założenia programowe i działalność głównych partii politycznych w 20-leciu międzywojennym przedstawia trudności w powojennej odbudowie Polski omawia działalność Władysława Grabskiego i Eugeniusza Kwiatkowskiego prezentuje osiągnięcia polskiej gospodarki w okresie międzywojennym charakteryzuje strukturę narodową II Rzeczypospolitej przedstawia dokonania polskich sportowców omawia kulturę międzywojennej Polski i charakteryzuje jej główne dziedziny oraz twórców opisuje działania zbrojne Polaków w czasie wojny obronnej przedstawia, w jaki sposób doszło do utworzenia rządu polskiego na emigracji oraz omawia jego działalność podaje okoliczności powstania armii Andersa charakteryzuje szlak bojowy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie określa polityczne uwarunkowania powstania 1. Dywizji im. T. Kościuszki w ZSRR omawia polski czyn zbrojny podczas II wojny światowej na przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa opisuje politykę niemieckich i radzieckich okupantów wobec narodu polskiego podaje przykłady martyrologii narodu polskiego charakteryzuje organizację i działalność Armii Krajowej przedstawia założenia i realizację planu Burza określa uwarunkowania, przebieg i skutki powstania warszawskiego wyjaśnia kontrowersje wokół oceny powstania warszawskiego na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa omawia znaczenie i historię polskich elit 7 Polska Ludowa 1. Wizje powojennej porównuje wizje niepodległej Polski w koncepcjach politycznych rządu

8 niepodległa czy zależna? Polski 2. Przejęcie władzy przez komunistów 3. Pod rządami PZPR 4. W walce o prawa i wolność 8 Drogi do wolności 1. Początki Solidarności 2. Jak powstała Solidarność 3. Władza kontra społeczeństwo 4. Stracona dekada? 5. Okrągły Stół 6. Wybory czerwcowe emigracyjnego i polskiej lewicy określa wpływ wielkich mocarstw na sprawę polską wymienia etapy przejmowania pełni władzy w Polsce przez komunistów przedstawia i ocenia działalność powojennego podziemia politycznego i żołnierzy wyklętych wyjaśnia, dlaczego PSL jako opozycja legalna poniosła klęskę opisuje rolę propagandy w kształtowaniu postaw wobec władzy komunistycznej ocenia motywy i postawy tych Polaków, którzy zdecydowali się popierać komunistów charakteryzuje przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń poznańskiego Czerwca, polskiego Października 1956 r., Marca 1968 r., Grudnia 1970 r. oraz Czerwca 1976 r. na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa wymienia najważniejsze organizacje opozycyjne lat 70. i 80. oraz ich działalność opisuje przyczyny, przebieg oraz skutki polityczne i społeczne wydarzeń Sierpnia 1980 r. omawia organizację, cele i działalność NSZZ Solidarność charakteryzuje stosunek władz komunistycznych do ruchu związkowego i opozycji przedstawia genezę wprowadzenia stanu wojennego, jego cechy charakterystyczne i skutki opisuje genezę i kluczowe decyzje obrad Okrągłego Stołu podaje przebieg i skutki wyborów czerwcowych w 1989 r. oraz okoliczności powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego na wybranych przykładach przedstawia i ocenia wpływ jednostki na losy narodu oraz państwa

9 Rządzący i rządzeni Temat lekcji 1. Obywatel w polis ateńskiej 2. Republika rzymska i jej obywatele 3. Tradycja antycznej demokracji Treści 1. Kto był obywatelem Aten? 2. Reformy ustrojowe w Atenach 3. Kto sprawował władzę w Atenach? 4. Jedność w różnorodności 1. Władze republikańskie 2. Kim był obywatel Rzymu? 3. Jak można uzyskać obywatelstwo? 1. Republiki w średniowieczu 2. Obywatele średniowiecznych Oczekiwane osiągnięcia Uczeń: definiuje pojęcie obywatelstwa w świecie greckim charakteryzuje strukturę społeczeństwa starożytnych Aten i jej wpływ na kwestię obywatelstwa wyjaśnia, jaką rolę odgrywali obywatele w demokracji ateńskiej i ocenia ich wkład w życie polityczne polis przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnych Aten omawia organizację polis ateńskiej opisuje kompetencje organów władzy w demokracji ateńskiej wyjaśnia rolę rozwoju terytorialnego państwa rzymskiego w kształtowaniu się pojęcia civitas definiuje pojęcie obywatelstwa w państwie rzymskim opisuje strukturę społeczeństwa starożytnego Rzymu i jej wpływ na kwestię obywatelstwa przedstawia etapy ewolucji ustroju starożytnego Rzymu wymienia najważniejsze organy i urzędy republiki rzymskiej porównuje i ocenia prawa oraz obowiązki obywateli w świecie greckim i rzymskim tłumaczy, na czym polegały reguły ius soli oraz ius sanguinis w świecie antycznym i jaką rolę odgrywają współcześnie wymienia przykłady recepcji antycznej tradycji politycznej w późniejszych epokach omawia uwarunkowania uzyskania praw obywatelskich przez średniowieczne

10 i republiki w późniejszych epokach 1. Władcy średniowiecznej Europy 2. Feudalizm w średniowieczu miast 3. Republika Niderlandów 4. Demokratyczne i republikańskie tradycje polskiej szlachty 1. Królestwo Franków i Kościół 2. Cesarstwo uniwersalistyczne 3. Cezaropapizm czy papocezaryzm? 4. Jak przedstawiano pochodzenie władzy monarszej? 1. Czym był feudalizm? 2. System lenny 3. Poddaństwo chłopów mieszczaństwo przedstawia prawa i wolności średniowiecznego mieszczaństwa oraz jego wewnętrze rozwarstwienie opisuje osiągnięcia republik kupieckich charakteryzuje organy władzy Republiki Weneckiej i Republiki Zjednoczonych Prowincji prezentuje wspólne cechy między demokracją szlachecką w Rzeczypospolitej a ustrojem polis ateńskiej i republiki rzymskiej tłumaczy wpływ ideologii sarmackiej na sposób rozumienia praw i obowiązków polskiej szlachty względem państwa wymienia okoliczności powstania państwa Franków i Państwa Kościelnego oraz wzajemne relacje między nimi przedstawia okoliczności odnowienia cesarstwa przez Ottona I wyjaśnia, na czym polegała idea uniwersalizmu cesarskiego porównuje koncepcje cezaropapizmu i papocezaryzmu charakteryzuje rywalizację między cesarstwem a papiestwem w VIII XIV w. określa doktrynalne podstawy władzy w średniowieczu podaje cechy ideologii władzy książąt i królów, cesarza oraz papieża tłumaczy znaczenie terminu feudalizm omawia relacje między seniorem i wasalem oraz obowiązki każdego z nich przedstawia proces kształtowania się drabiny feudalnej w społeczeństwie i wynikające z tego konsekwencje wyjaśnia, na czym polegała zależność chłopa od pana feudalnego opisuje proces rozprzestrzeniania się systemu wasalno-lennego w Europie ocenia stosunki własności występujące w średniowieczu

11 3. Miasta średniowiecznej Europy 4. Kształtowanie się parlamentaryzmu europejskiego 1. Obywatele czy poddani? 1. Od upadku do rozkwitu 2. Lokacje miejskie 3. Samorząd miejski 4. Gildie i cechy 1. Początki parlamentaryzmu angielskiego 2. Organizacja i działanie parlamentu angielskiego 3. Stany Generalne we Francji 4. Kompetencje Stanów Generalnych 5. Zgromadzenia stanowe w innych krajach europejskich 1. Prawa człowieka i prawa obywatela 2. Rewolucja angielska 3. Nowożytne teorie umowy społecznej przedstawia proces odradzania się miast w średniowiecznej Europie wyjaśnia, na czym polegała lokacja miasta i jakie niosła korzyści dla jego mieszkańców omawia organizację i kompetencje samorządu miejskiego charakteryzuje zadania i funkcje cechów tłumaczy, jaką rolę odgrywały gildie i hanzy przedstawia proces kształtowania się monarchii stanowych opisuje genezę parlamentaryzmu angielskiego i francuskiego charakteryzuje organizację i funkcjonowanie parlamentu angielskiego oraz Stanów Generalnych, a także prezentuje kompetencje tych zgromadzeń ocenia relacje między królem oraz zgromadzeniami stanowymi w Anglii i Francji omawia pochodzenie pierwszych parlamentów w innych wybranych krajach europejskich wyjaśnia różnicę między prawami człowieka a prawami obywatelskimi charakteryzuje kwestie obywatelstwa w różnych modelach ustrojowych na przykładzie rozważań Niccola Machiavellego, Thomasa Smitha, Jeana Bodina i Johna Locke a podaje znaczenie pojęcia rewolucja omawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji angielskiej charakteryzuje oraz ocenia wpływ jednostki na losy narodu i państwa na przykładzie działalności Olivera Cromwella opisuje nowożytne koncepcje umowy społecznej na przykładzie poglądów Thomasa Hobbesa, Monteskiusza, Jeana-Jacques a

12 2. Elementy feudalizmu w czasach nowożytnych 3. Rzeczpospolita królestwo czy republika? 4. Szlachta i magnateria 1. Dualizm gospodarczy w Europie 2. Szlachta a pozostałe grupy społeczne 3. Folwark szlachecki 4. Jak zanikło poddaństwo chłopów? 1. Początki polskiego parlamentaryzmu 2. Obrady sejmu walnego 3. Wolna elekcja 4. Sejmiki ziemskie 1. Jak powstał stan szlachecki? 2. Rozwarstwienie stanu szlacheckiego 3. Wzrost potęgi magnatów 4. Oligarchia magnacka Rousseau i Woltera wyjaśnia, na czym polegał dualizm rozwoju gospodarczego Europy w epoce nowożytnej omawia genezę folwarku pańszczyźnianego w nowożytnej Polsce przedstawia sposób organizacji i funkcjonowania folwarku określa gospodarcze znaczenie folwarków w nowożytnej Polsce opisuje sytuację prawną i ekonomiczną poszczególnych stanów społecznych na ziemiach polskich od XV do XIX w. charakteryzuje proces zanikania poddaństwa i uwłaszczenia chłopów pod zaborami w XIX w. wyjaśnia, z czego wynikała uprzywilejowana pozycja polityczna szlachty polskiej opisuje organizację i funkcjonowanie sejmu walnego oraz charakteryzuje jego kompetencje prezentuje rodzaje sejmików i sejmów przedstawia i ocenia relacje między królem oraz parlamentem w Rzeczypospolitej porównuje parlamentaryzm staropolski z parlamentaryzmami: angielskim i francuskim wyjaśnia, co decydowało o dominującej pozycji stanu szlacheckiego w Polsce omawia najważniejsze przywileje szlacheckie i wyjaśnia ich wpływ na proces kształtowania się parlamentaryzmu polskiego przedstawia rozwarstwienie stanu szlacheckiego podaje cechy odróżniające magnaterię od pozostałych przedstawicieli warstwy szlacheckiej charakteryzuje przyczyny i przejawy kryzysu demokracji szlacheckiej w XVII w.

13 5. Z królem lub przeciw niemu 6. Polskie wzorce obywatela 1. Konfederacje i rokosze 2. Rokosz Zebrzydowskiego 3. Rokosz Lubomirskiego 4. W obronie kraju 5. Konfederacja targowicka 1. Obywatel w Rzeczypospolitej Obojga Narodów 2. Nowa koncepcja narodu 1. Wielkie rewolucje 1. Dlaczego wybuchła rewolucja amerykańska? 2. Wojna o niepodległość 3. Wybuch rewolucji 4. Francja republiką 5. Terror jakobinów i upadek rewolucji omawia zjawisko oligarchizacji życia politycznego w Rzeczypospolitej opisuje relacje między magnaterią a drobną szlachtą ocenia wpływ magnaterii na króla i politykę państwa charakteryzuje rokosz i konfederację jako wyrazy szlacheckiego buntu wymienia najważniejsze postulaty uczestników rokoszy: lwowskiego, Zebrzydowskiego i Lubomirskiego oraz konfederacji: tyszowieckiej, barskiej i targowickiej ocenia skutki stosowania liberum veto oraz zawiązywania konfederacji i rokoszy dla państwa i jego mieszkańców omawia istotę obywatelstwa w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej przedstawia ewolucję poglądów na temat roli i miejsca obywatela w państwie w publicystyce Polski nowożytnej ocenia postawy obywatelskie szlachty polskiej inspirowane ideologią sarmacką opisuje propozycje reform ustrojowych w XVIII-wiecznej Polsce i ich wpływ na prawa, wolności i obowiązki obywatelskie tłumaczy, na czym polega obywatelstwo uniwersalne prezentuje przyczyny, przebieg i skutki rewolucji amerykańskiej wymienia idee, które przyświecały założycielom Stanów Zjednoczonych omawia przyczyny narastania nastrojów rewolucyjnych we Francji pod koniec XVIII w. opisuje przebieg i skutki Wielkiej Rewolucji Francuskiej omawia najważniejsze akty prawne przyjęte przez francuskie władze rewolucyjne wyjaśnia wpływ rewolucyjnych aktów prawnych i deklaracji na przemiany społeczno-polityczne

14 2. Rewolucje społeczne 3. Społeczeństwo bez państwa 1. Wiosna Ludów 2. Ideologia socjalistyczna 3. Rewolucja w Rosji w latach Rok 1917 w Rosji 1. Anarchizm czy komunizm? 2. Anarchizm w XX wieku 3. Anarchiści na ziemiach polskich 4. Anarchiści współcześnie 4. Komuna Paryska 1. Powstanie III Republiki Francuskiej 2. Okoliczności proklamowania Komuny Paryskiej 3. Upadek Komuny Paryskiej 4. Represje wobec komunardów 1. Obywatele odrodzonej Rzeczypospolitej 1. Odbudowa państwowości 2. Od demokracji do sanacji 3. Konflikty społeczne w II Rzeczypospolitej we Francji, w Europie i na świecie opisuje nastroje społeczne i polityczne związane z przemianami gospodarczymi w XIX w. prezentuje przyczyny, przebieg i skutki Wiosny Ludów określa wpływ ideologii socjalistycznej na zmiany i wydarzenia w Europie w XIX i XX w. przedstawia okoliczności wybuchu, cechy i skutki rewolucji rosyjskich omawia założenia ideologiczne anarchizmu charakteryzuje poglądy i metody działania przywódców oraz zwolenników różnych nurtów anarchizmu ocenia metody działalności anarchistów przedstawia ruch anarchistyczny na ziemiach polskich prezentuje udział organizacji anarchistycznych w działaniach związków zawodowych w XX w. wyjaśnia znaczenie haseł antyglobalistów omawia wpływ wojny francusko-pruskiej na przemiany ustrojowe we Francji i wybuch powstania w Paryżu charakteryzuje reformy wprowadzone przez Komunę Paryską przedstawia represje, jakie spotkały uczestników Komuny Paryskiej po jej upadku opisuje udział Polaków w Komunie Paryskiej ocenia idee, które przyświecały zwolennikom zrywu w stolicy Francji w 1871 r. charakteryzuje demokratyczne rozwiązania ustrojowe przyjęte w odrodzonej Rzeczypospolitej przedstawia zakres praw obywatelskich w II Rzeczypospolitej omawia wpływ wydarzeń politycznych na ograniczenie swobód

15 2. Władza i społeczeństwo w PRL 3. Opozycja polityczna w PRL 4. Między utopią a antyutopią 1. Komunistyczne władze w Polsce do 1956 roku 2. Wydarzenia poznańskie i odwilż październikowa 3. Jak powstała opozycja? 4. Marzec Grudzień Początki opozycji 2. O wolne związki zawodowe 3. Rozprawa z opozycją 4. Dalsza walka o demokrację 1. Wizje idealnego państwa 2. Utopia w myśli politycznej demokratycznych i praw obywatelskich w przedwojennej Polsce wymienia formy i skutki protestów społecznych, które odbywały się w okresie międzywojennym ocenia walkę ugrupowań politycznych działających w II Rzeczypospolitej opisuje sytuację narodowościową na ziemiach polskich przedstawia uwarunkowania przejęcia władzy przez komunistów w powojennej Polsce omawia cechy charakterystyczne ustroju i gospodarki PRL wyjaśnia, jaką rolę odgrywały środki masowego przekazu w kształtowaniu postaw opozycyjnych społeczeństwa polskiego charakteryzuje najważniejsze wydarzenia polityczne w Polsce w latach określa wpływ realizacji planów gospodarczych PRL na powstawanie kryzysów społeczno-politycznych w kraju opisuje przemiany społeczne w PRL omawia przyczyny, przebieg oraz skutki polityczne i społeczne protestów i wystąpień Polaków przeciwko władzy ludowej charakteryzuje działalność organizacji opozycyjnych w PRL na wybranych przykładach przedstawia działalność opozycyjną NSZZ Solidarność wymienia skutki polityczne i społeczne wprowadzenia stanu wojennego w Polsce ocenia rolę obrad Okrągłego Stołu w przemianach politycznych w kraju wyjaśnia pojęcia utopia i antyutopia omawia cechy utopijnej wizji państwa idealnego

16 3. Antyutopia 4. Eugenika realizacja antyutopii na przykładach dzieł Platona, Thomasa More a, Tommasa Campanelli, Francisa Bacona i Ignacego Krasickiego porównuje elementy świata utopii i antyutopii przedstawia zagrożenia związane z urzeczywistnieniem antyutopii dostrzegane przez George a Orwella i Aldousa Huxleya tłumaczy, dlaczego autorzy antyutopii sprzeciwiali się rozwojowi systemów totalitarnych wyjaśnia, na czym polega eugenika i jakie miejsce zajmowała w teoriach utopijnych i antyutopijnych opisuje skutki praktyk eugenicznych w XX w., ze szczególnym uwzględnieniem zbrodni nazistowskich

17

18 Rozkład materiału wraz z odniesieniami do podstawy programowej Wojna i wojskowość Temat lekcji 1. Wojny w starożytnej Grecji 2. Imperium Aleksandra Wielkiego Treści 1. Konflikty w antycznej Grecji 2. Jak były zorganizowane armie greckie? 3. Zmagania Greków z Persami 4. Wojna peloponeska 1. Podporządkowanie Grecji 2. Podboje Aleksandra Wielkiego 3. Strategia władcy wobec podbitych obszarów 4. Rozpad imperium Aleksandra Oczekiwane osiągnięcia Uczeń: wymienia obowiązujące w świecie greckim zasady postępowania w trakcie wojen opisuje wzór wychowania spartańskiego przedstawia mocne i słabe strony falangi oraz trier wyjaśnia przyczyny konfliktu grecko-perskiego i omawia najważniejsze wydarzenia z nim związane określa strategiczne i polityczne znaczenie bitew: pod Maratonem, Termopilami i Salaminą porównuje organizacje armii: greckiej i perskiej omawia rywalizację o hegemonię w Grecji po wojnach z Persją tłumaczy, w jaki sposób Macedończycy podporządkowali sobie Helladę przedstawia etapy podbojów Aleksandra Wielkiego wyjaśnia strategię wojskową Aleksandra Wielkiego porównuje organizację oraz uzbrojenie oddziałów greckich i zreformowanej armii macedońskiej ocenia talent militarny Aleksandra Wielkiego omawia okoliczności i skutki rozpadu imperium Aleksandra Wielkiego

19 3. Ekspansja Rzymu w czasach republiki 4. Juliusz Cezar i Imperium Rzymskie 1. Od drużyny książęcej do rycerstwa 1. Jak doszło do podboju Italii? 2. I wojna punicka 3. II i III wojna punicka 4. Dalsza ekspansja rzymska i jej skutki 1. Kryzys republiki i podbój Galii 2. Wojny domowe u schyłku republiki 3. Idea pax Romana i jej znaczenie 1. Europa Zachodnia na początku średniowiecza 2. Armia Franków 3. Drużyny książęce w Polsce 4. Początki rycerstwa w Europie Zachodniej i Polsce przedstawia etapy podbojów rzymskich na Półwyspie Apenińskim wymienia przyczyny konfliktu rzymsko kartagińskiego opisuje przebieg wojen punickich i ich skutki wyjaśnia strategiczne oraz polityczne znaczenie bitew: pod Kannami i Zamą prezentuje najważniejsze elementy rzymskiej strategii wojskowej podczas wojen punickich ocenia wpływ ekspansji terytorialnej na reformy armii rzymskiej u schyłku II w. p.n.e. tłumaczy związek między zmianami w organizacji legionów a kryzysem republiki omawia przebieg kampanii wojennych Juliusza Cezara prezentuje przyczyny sukcesów militarnych Juliusza Cezara opisuje okoliczności przejęcia władzy przez Oktawiana Augusta i przekształcenia państwa rzymskiego w cesarstwo wyjaśnia, na czym polegał pax Romana i w jakim celu został ogłoszony przedstawia rzymskie wynalazki związane z techniką wojenną oraz sposób budowania umocnień granicznych tłumaczy, w jaki sposób powstanie ciężkiej jazdy przyczyniło się do sukcesów militarnych państwa Franków przedstawia przyczyny zreformowania armii przez Karola Wielkiego i zorganizowania pospolitego ruszenia ocenia wpływ legend arturiańskich i wydarzeń z wczesnego średniowiecza na kształtowanie się obyczajowości rycerskiej w Europie Zachodniej wyjaśnia militarne i polityczne funkcje drużyny książęcej w państwie wczesnopiastowskim opisuje elementy uzbrojenia drużynników porównuje tworzenie się więzi wasalno-lennych oraz zanik drużyny książęcej w Europie Zachodniej i Polsce

20 2. Etos rycerski 1. Kształtowanie się rycerstwa 2. Wyprawy krzyżowe i zakony rycerskie 3. Herby i turnieje 4. Rycerstwo w kulturze 3. Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe 4. Koniec epoki rycerstwa 1. Wojny religijne w XVI wieku 1. Początki polskiego rycerstwa 2. Konflikt z zakonem krzyżackim 3. Sobór w Konstancji 4. Klęska zakonu krzyżackiego 1. Wojna stuletnia 2. Zmierzch rycerstwa 3. Początki broni palnej 1. Reformacja i początki konfliktów religijnych 2. Wojny włoskie 3. Konflikty religijne we Francji 4. Klęska Wielkiej Armady wymienia obowiązki rycerza wynikające z podporządkowania się seniorowi przedstawia zasady rycerskiego kodeksu honorowego oraz przypadki ich łamania w średniowieczu wyjaśnia ideologiczne i polityczne przyczyny krucjat omawia przebieg i skutki wypraw krzyżowych opisuje uzbrojenie rycerzy, ich sposób walki oraz ceremoniał, a także średniowieczne budowle o charakterze obronnym prezentuje ideał rycerza utrwalony w literaturze i sztuce średniowiecza oraz późniejszych epok przedstawia początki kształtowania się stanu rycerskiego w Polsce opisuje przebieg oraz skutki zmagań polsko-krzyżackich w XIV XVI w. wymienia miejsca najważniejszych bitew rycerstwa polskiego z wojskami zakonu krzyżackiego omawia średniowieczną koncepcję wojny sprawiedliwej wskazuje, które konflikty można uznać za wojny sprawiedliwe, a które za niesprawiedliwe ocenia wpływ etosu rycerskiego na obyczajowość szlachty polskiej wyjaśnia wpływ wojny stuletniej na przemiany społeczne i kulturowe w Europie Zachodniej opisuje nowe formacje piechoty, które pojawiły się w wojskach szwajcarskich i armii husyckiej w późnym średniowieczu przedstawia okoliczności spadku znaczenia rycerstwa w średniowiecznej Europie omawia początki wykorzystywania broni palnej na polach bitew w Europie w XIV i XV w. przedstawia przyczyny oraz skutki reformacji w Rzeszy i we Francji opisuje walki toczone podczas powstania chłopskiego i wojen szmalkaldzkich w Niemczech w pierwszej połowie XVI w. omawia najważniejsze postanowienia pokoju zawartego w Augsburgu prezentuje przebieg konfliktów wyznaniowych w Szwajcarii, Anglii i we Francji w XVI w.

21 2. Europa w XVII wieku 3. Armia polska za pierwszych królów elekcyjnych 4. Od potęgi do kryzysu Rzeczypospolitej 1. Konflikt w Niderlandach 2. Wybuch wojny trzydziestoletniej 3. Wojna w Rzeszy 4. Zakończenie wojny trzydziestoletniej 5. Jak walczono w XVII wieku 6. Wzrost potęgi Francji 1. Armia polsko litewska w XVI wieku 2. Wojny o Inflanty 3. Wojny ze Szwedami 4. Wojny z Rosją i Turcją na początku XVII wieku 1. W walce z Gustawem Adolfem 2. Kozacy 3. Reformy armii polskiej w drugiej wyjaśnia znaczenie Edyktu nantejskiego tłumaczy związek między wojnami religijnymi a walką o hegemonię polityczną w Europie na przykładzie wojny hiszpańsko-angielskiej ocenia polityczne następstwa podziału religijnego Europy przedstawia przyczyny, przebieg i skutki rewolucji w Niderlandach prezentuje wydarzenia, które doprowadziły do wybuchu wojny trzydziestoletniej opisuje strategie i taktyki walki wojsk biorących udział w wojnie trzydziestoletniej wyjaśnia powody przystąpienia do wojny trzydziestoletniej państw spoza Rzeszy ocenia znaczenie wyniku wojny trzydziestoletniej dla rywalizacji mocarstw o hegemonię w Europie przedstawia rozwój systemu zaopatrzenia i wyszkolenia żołnierzy w XVII w. omawia skutki umacniania monarchii absolutnej we Francji omawia położenie geopolityczne państwa polsko-litewskiego po śmierci króla Zygmunta II Augusta oraz plany strategiczne pierwszych władców elekcyjnych przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen Rzeczypospolitej z sąsiednimi państwami toczonych w latach wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polsko - litewskie w drugiej połowie XVI i na początku XVII w. prezentuje cechy wybitnych wodzów na przykładach Jana Karola Chodkiewicza i Stanisława Żółkiewskiego wymienia mocne i słabe strony planów dowódców polskich w bitwach: pod Kircholmem, Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem wyjaśnia przyczyny sukcesów i porażek wojsk Rzeczypospolitej w czasach panowania Stefana Batorego oraz Zygmunta III Wazy omawia położenie geopolityczne Rzeczypospolitej po zwycięstwie pod Chocimiem w 1621 r. przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen Rzeczypospolitej ze

22 5. Upadek Rzeczypospolitej 1. Epoka napoleońska połowie XVII wieku 4. Potop szwedzki 5. Schyłek polskiej potęgi militarnej 1. Konfederacja barska 2. Reformy wojska w XVIII wieku 3. Wojna w obronie Konstytucji 3 maja 4. Powstanie kościuszkowskie 1. Rewolucja francuska i jej wpływ na przemiany w wojsku 2. Początki kariery Napoleona Bonapartego 3. Wielkie zwycięstwa Napoleona 4. Wyprawa na Moskwę 5. Upadek cesarza Francuzów 6. Armie w epoce napoleońskiej Szwecją, z Rosją i Turcją z lat oraz powstania kozackiego z lat wyjaśnia, na czym polegały zmiany w organizacji armii Rzeczypospolitej wprowadzone w czasach panowania Władysława IV i Jana II Kazimierza porównuje sposób prowadzenia wojen przez Stefana Czarnieckiego i Jana Sobieskiego wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska Rzeczypospolitej, którymi dowodził Jan Sobieski prezentuje strategię Jana III Sobieskiego w bitwach: pod Chocimiem i Wiedniem ocenia rolę jednostki w historii na przykładach Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen toczonych na terenie Rzeczypospolitej w XVIII w. porównuje reformy wojska uchwalone przez: Sejm Niemy w 1717 r., sejm rozbiorowy w 1773 r. i Sejm Wielki w 1789 r. opisuje działania wojsk i decyzje dowódców podczas bitew: pod Zieleńcami w 1792 r. oraz Racławicami i Szczekocinami w 1794 r. ocenia wpływ powstania kościuszkowskiego na włączenie stanu chłopskiego w walkę o sprawę narodową określa mocne i słabe strony strategii przyjętej przez konfederatów barskich oraz dowództwo polskie podczas wojny w obronie Konstytucji 3 maja i w czasie powstania kościuszkowskiego ocenia wpływ wprowadzenia powszechnego poboru wojskowego oraz taktyki kolumnowo- tyralierskiej na sukcesy militarne armii francuskiej na przełomie XVIII i XIX w. omawia przebieg kariery wojskowej Napoleona Bonapartego wskazuje na mapie zasięg terytorialny podbojów wojsk Napoleona w Europie oraz miejsca najważniejszych bitew ich kampanii wyjaśnia terytorialne i polityczne skutki podbojów armii Napoleona przedstawia przyczyny zwycięstw i porażek wojsk Napoleona w bitwach: pod Trafalgarem, Frydlandem, Austerlitz, Borodino, Lipskiem i Waterloo

23 2. Czarna i biała legenda Napoleona 3. Od kongresu Wiedeńskiego do pax Britannica 4. Przemiany w wojskowości w XIX wieku 1. Stosunek Napoleona do podbitej ludności 2. Polityka francuska wobec Hiszpanii 3. Księstwo Warszawskie 1. Nowy ład w Europie 2. Rewolucje w pierwszej połowie XIX wieku 3. Wojna krymska i kongres berliński 4. Konflikty kolonialne 1. Armie narodowe 2. Wynalazki i nowa broń 3. Wojny we Włoszech i powstanie Czerwonego Krzyża 4. Wojna francusko-niemiecka opisuje przebieg i konsekwencje wyprawy armii Napoleona na Moskwę prezentuje rozwój techniki związanej ze sztuką wojenną w epoce napoleońskiej wymienia pozytywne i negatywne skutki społeczno-polityczne ekspansji wojsk Napoleona w Europie ocenia politykę Napoleona wobec narodów europejskich, a w szczególności Polaków przedstawia przyczyny prowadzenia przez władze francuskie odmiennej polityki na obszarze Księstwa Warszawskiego oraz Hiszpanii konfrontuje pozytywne i negatywne aspekty polityki Napoleona I ze stwierdzeniami tworzącymi jego czarną lub białą legendę wyjaśnia przyczyny odmiennych ocen roli Napoleona utrwalonych w pamięci zbiorowej Europejczyków z różnych krajów tłumaczy, na czym polegał XIX-wieczny ład międzynarodowy wymienia najważniejsze postanowienia uczestników kongresu wiedeńskiego dotyczące kwestii politycznych i terytorialnych przedstawia przyczyny i skutki rewolucji społecznych oraz wystąpień narodowowyzwoleńczych z XIX w. opisuje XIX-wieczne spory między mocarstwami europejskimi prowadzące do zawiązania się sojuszy militarnych, które podważały ład wersalski omawia koncepcję światowej dominacji w kontekście pax Britannica wymienia przyczyny kryzysu imperium brytyjskiego ocenia wpływ wojen kolonialnych na światową politykę i sytuację mieszkańców krajów pozaeuropejskich omawia proces tworzenia się armii narodowych wymienia innowacje techniczne w dziedzinie przemysłu i transportu wojskowego, które wprowadzono w XIX w. opisuje początki wykorzystywania nowoczesnych rodzajów broni przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen, które doprowadziły do zjednoczenia Włoch oraz Niemiec

24 1. I wojna światowa 1. I wojna światowa na froncie zachodnim 2. Walki na froncie wschodnim 3. Walki na pozostałych frontach 4. I wojna światowa na morzach 5. Zmiany w technice wojskowej 6. Skutki społeczne I wojny światowej 7. Powstanie Ligi Narodów 2. Wojna totalna 1. Sukcesy niemieckie z lat Walki na froncie wschodnim 3. Walki w Afryce 4. Front zachodni w latach Wojna na Dalekim Wschodzie 6. Na czym polegała wojna totalna 7. Rozwój techniki podczas II wojny światowej przedstawia rozwój opieki humanitarnej nad żołnierzami, którzy odnieśli rany na polach bitew prezentuje okoliczności powstania Międzynarodowego Ruchu Czerwonego Krzyża ocenia postawę Jeana Henriego Dunanta związaną z ochroną ofiar konfliktów zbrojnych oraz jego wpływ na uchwalenie konwencji genewskiej podaje współczesne przykłady respektowania prawa konfliktów zbrojnych i ocenia je przedstawia przyczyny, przebieg i skutki I wojny światowej porównuje wojnę prowadzoną na frontach: zachodnim, wschodnim i południowym omawia na wybranych przykładach bitew udział wojsk lądowych, lotnictwa i floty w realizacji celów strategicznych poszczególnych stron konfliktu podaje przykłady niehumanitarnego traktowania cywilów i żołnierzy podczas I wojny światowej ocenia społeczne i polityczne skutki I wojny światowej wyjaśnia cel utworzenia Ligi Narodów oraz ocenia przyznane jej środki nacisku na państwa, które naruszały międzynarodowe porozumienia wyjaśnia znaczenie terminu wojna totalna przedstawia przyczyny, przebieg i skutki II wojny światowej wymienia przyczyny (wewnętrzne i zewnętrzne) porażki wojsk polskich podczas kampanii wrześniowej omawia zasięg podbojów niemieckich i sowieckich z lat opisuje traktowanie jeńców wojennych oraz ludności cywilnej przez siły III Rzeszy, ZSRR i aliantów zachodnich analizuje cele strategiczne dowódców wojsk podczas kampanii wojennych z lat tłumaczy, dlaczego w 1943 r. nastąpił zwrot w przebiegu działań wojennych i jakie skutki przyniósł on armii niemieckiej prezentuje wynalazki związane z techniką wojskową wprowadzone do użytku podczas II wojny światowej

25 3. ONZ i pax Americana 4. Wizje globalnej zagłady 5. Nigdy więcej wojny! 1. Powstanie ONZ 2. Rozwój prawa humanitarnego 3. Zimna wojna 4. Od pax Romana do pax Americana 1. Broń atomowa 2. Terroryzm 3. Wizje zagłady świata 1. Początki ruchu pacyfistycznego 2. Pacyfizm w XX wieku 3. Wojna w Wietnamie 4. Wojna bez broni analizuje zapisane w najważniejszych dokumentach prawa międzynarodowego normy dotyczące sposobu prowadzenia działań wojennych oraz stosunku wojsk do jeńców i ludności cywilnej w czasie konfliktów zbrojnych ocenia wpływ XX-wiecznych konfliktów zbrojnych na kształtowanie się prawa humanitarnego określa cele strategiczne Układu Warszawskiego i NATO w okresie zimnej wojny przedstawia przyczyny wzrostu znaczenia politycznego USA po upadku bloku wschodniego omawia koncepcję światowej dominacji w kontekście pax Americana oraz porównuje ją z pax Romana i pax Britannica wyjaśnia, jaką rolę w kształtowaniu XX-wiecznego ładu międzynarodowego odegrały Liga Narodów i ONZ omawia historię powstania broni jądrowej i plany jej zastosowania przedstawia procesy i wydarzenia z okresu zimnej wojny, które mogły doprowadzić do wybuchu konfliktu nuklearnego wyjaśnia znaczenie posiadania broni jądrowej przez rywalizujące ze sobą mocarstwa wymienia przykłady kontrolowania broni jądrowej przez społeczność międzynarodową ocenia stopień zagrożenia terrorystycznego we współczesnym świecie opisuje wizje globalnej zagłady na przykładach wybranych filmów i książek science- fiction ocenia wpływ chrześcijaństwa na kształtowanie się idei pacyfistycznych prezentuje rozwój idei pacyfistycznych w kontekście krwawych konfliktów zbrojnych z XIX i XX w. przedstawia poglądy zwolenników pacyfizmu na przykładzie Mahatmy Gandhiego formułuje opinię na temat wpływu wystąpień pokojowych z lat 60. XX w. w USA na przebieg wojny w Wietnamie

26 opisuje dokonania wybranych laureatów Pokojowej Nagrody Nobla wymienia cele i formy współczesnych działań osób zaangażowanych w ruch pacyfistyczny omawia nowoczesne sposoby prowadzenia wojen propagandowych i gospodarczych