INSTRUKCJA INWENTARYZACYJNA. w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji pienięŝnych i rzeczowych składników majątku

Transkrypt

1 INSTRUKCJA INWENTARYZACYJNA w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji pienięŝnych i rzeczowych składników majątku Spis treści: I. Zasady ogólne str.2 II. Terminy i częstotliwość inwentaryzacji str.3 III. Podział kompetencji osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie inwentaryzacji str.4 IV. Zasady powoływania oraz obowiązki Komisji Inwentaryzacyjnej str.4 V. Zasady wypełniania arkuszy spisowych i przeprowadzenia spisu z natury str.5 VI. Zasady uzgodnienia sald str.7 VII. Weryfikacja prawidłowości stanów wynikających z ksiąg rachunkowych str.8 VIII. Inwentaryzacja uproszczona str.9 IX. Zasady inwentaryzacji środków pienięŝnych w kasie oraz czeków str.10 X. Inwentaryzacja środków trwałych str.10 XI. Kontrola spisów str.11 XII. Wycena rzeczowych składników majątkowych i ustalenie róŝnic inwentaryzacyjnych str.11 XIII. Załączniki : nr 1 wzór zarządzenia o przeprowadzeniu inwentaryzacji str.14 nr 2 arkusz spisu z natury str.15 nr 3 oświadczenie osoby materialnie odpowiedzialnej str.16 nr 4 oświadczenie o pracy zespołu spisowego str.17 nr 5 sprawozdanie opisowe z przebiegu spisu z natury str.18 nr 6 protokół z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie Urzędu str.20 nr 7 oświadczenie kasjera str.22 nr 8 protokół Komisji Inwentaryzacyjnej str.23 nr 9 - protokół weryfikacji str.25-1-

2 INSTRUKCJA INWENTARYZACYJNA w sprawie przeprowadzania inwentaryzacji pienięŝnych i rzeczowych składników majątku I Zasady ogólne 1 Inwentaryzacja jest jedną z form kontroli wewnętrznej. Celem inwentaryzacji jest porównanie stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym, aby prezentowane w bilansie składniki oraz wynik finansowy odzwierciedlały rzeczywistą ich wartość. 2 Za prawidłowe prowadzenie inwentaryzacji odpowiedzialny jest Wójt. 3 Rzeczywisty stan aktywów i pasywów jednostki ustala się w drodze inwentaryzacji polegającej na: 1. spisie z natury środków pienięŝnych w kasie: papierów wartościowych (weksli, czeków), rzeczowych składników majątku obrotowego, majątku w środkach trwałych (z wyjątkiem środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony i gruntów, które inwentaryzowane są drogą weryfikacji), oraz maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie 2. uzyskanie od kontrahentów pisemnego potwierdzenia sald 3. weryfikacji prawidłowości stanów wynikających z ksiąg rachunkowych przez porównanie ich z odpowiednimi dokumentami. 4 Spisem z natury obejmuje się: 1. gotówkę w kasie, czeki i inne papiery wartościowe 2. środki trwałe będące w eksploatacji 3. środki trwałe o charakterze wyposaŝenia 4. pozostałe środki trwałe 5. materiały 6. składniki majątku ujęte w ewidencji ilościowej na kontach pozabilansowych 7. składniki aktywów, będące własnością innych jednostek, powierzone do uŝywania, powiadamiając te jednostki o wynikach spisu. 5 W drodze uzyskania od kontrahentów pisemnego potwierdzenia ustala się stany następujących aktywów i pasywów: 1. krajowych i zagranicznych środków pienięŝnych na rachunkach bankowych, kredytów bankowych, poŝyczek i lokat 2. zabezpieczeń wynikających z własnych wartościowych papierów i weksli wydanych innym podmiotom gospodarczym 3. naleŝności dochodów budŝetowych i od innych jednostek 4. pozostałych rozrachunków z odbiorcami i innymi jednostkami 5. rozliczeń z tytułu przekazanych lub otrzymanych nieodpłatnie środków trwałych -2-

3 6 Nie wymaga pisemnego uzgodnienia stan naleŝności i zobowiązań: 1. wobec osób fizycznych oraz podmiotów gospodarczych, nie prowadzących ksiąg rachunkowych 2. uregulowanych do dnia sporządzenia bilansu 3. objętych powództwem sądowym lub postępowaniem egzekucyjnym naleŝności te potwierdza Radca Prawny podając nr sprawy 4. naleŝności i roszczeń z tytułu niedoborów II Terminy i częstotliwość inwentaryzacji 7 Obowiązują następujące terminy i częstotliwości inwentaryzacji: 1. środki trwałe oraz maszyny i urządzenia objęte inwestycją znajdujące się na terenie strzeŝonym przeprowadza się raz na 4 lata w dowolny dzień w przedziale czasowym na 3 miesiące przed końcem roku obrotowego do 15 dnia następnego roku obrotowego, albo w dowolnym dniu danego roku obrotowego (jeŝeli zaistniała uzasadniona okoliczność) 2. pozostałe środki trwałe oraz wyposaŝenie znajdujące się na terenie strzeŝonym i objętych ewidencją ilościowo wartościową przeprowadza się co 2 lata w dowolny dzień w przedziale czasowym na 3 miesiące przed końcem roku obrotowego do 15 dnia następnego roku obrotowego, albo w dowolnym dniu danego roku obrotowego (jeŝeli zaistniała uzasadniona okoliczność) 3. gotówka w kasie, czeki i inne papiery wartościowe oraz materiały przeprowadza się co roku na ostatni dzień kalendarzowy roku obrotowego. 8 Inwentaryzację składników majątku przeprowadzać naleŝy równieŝ w przypadkach: 1. na dzień zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej 2. na dzień, w którym wystąpiły wypadki losowe lub inne przyczyny, w wyniku których nastąpiło naruszenie stanu składników majątku 9 Nie przeprowadza się inwentaryzacji składników majątku na dzień zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej, jeŝeli zmiana następuje na okres nie dłuŝszy niŝ 35 dni, a osoba przekazująca i przyjmująca zawarły umowę o wspólnej odpowiedzialności za powierzone mienie. 10 Terminy inwentaryzacji naleŝy ustalić tak, aby składniki majątku powierzone jednej osobie materialnie odpowiedzialnej lub zespołowi osób współodpowiedzialnych, objęte zostały spisem z natury w jednym terminie. 11 JeŜeli określone składniki majątku są inwentaryzowane tylko raz w roku, okres jaki upływa między dwiema kolejnymi inwentaryzacjami powinien być tak ustalony, aby zapewniona była skuteczna ochrona mienia. 12 Inwentaryzację naleŝy przeprowadzić w takim terminie, aby ustalić stan aktywów i pasywów w dniu kończącym okres sprawozdawczy. 13 Przed rozpoczęciem inwentaryzacji naleŝy fizycznie zlikwidować zniszczone, uszkodzone, nie nadające się do naprawy składniki majątkowe, dla uniknięcia zbędnych spisów. -3-

4 III Podział kompetencji osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie inwentaryzacji. 14 Do kierownika (Wójta Gminy) naleŝy: 1. wydawanie wewnętrznych przepisów (instrukcji, zarządzeń) w zakresie inwentaryzacji 2. powoływanie organów i osób zobowiązanych do przeprowadzenia inwentaryzacji 3. zatwierdzanie zaopiniowanych (przez Skarbnika Gminy i Radcę Prawnego) wniosków komisji inwentaryzacyjnej 4. podejmowanie poleceń w sprawie wykorzystania w przyszłości spostrzeŝeń wynikłych podczas inwentaryzacji oraz innych decyzji w sprawie inwentaryzacji 15 Do kompetencji Skarbnika naleŝy: 1. przedstawianie Wójtowi Gminy wniosków w sprawach, np: - powołania przewodniczącego oraz członków komisji inwentaryzacyjnej - częściowego lub całkowitego uniewaŝnienia określonych spisów z natury - zarządzenia spisów ponownych, uzupełniających lub dodatkowych 2. sprawowanie ogólnego nadzoru nad całokształtem prac inwentaryzacyjnych 3. uzgadnianie z przewodniczącym komisji inwentaryzacyjnej terminarza wykonywania poszczególnych etapów inwentaryzacji 4. zapewnienie uzgodnienia ewidencji księgowej z ewidencją prowadzoną w poszczególnych polach spisowych 5. zapewnienie dokonania inwentaryzacji aktywów i pasywów nieobjętych spisami z natury, tj: środków pienięŝnych i kredytów bankowych oraz rozrachunków, z wyjątkiem spornych i wątpliwych, publicznoprawnych oraz z pracownikami i innymi osobami nie prowadzącymi ewidencji drogą uzgodnienia sald 6. zapewnienie dokonania inwentaryzacji aktywów i pasywów nieobjętych spisami z natury i potwierdzeniem sald, tj. pozostałych aktywów i pasywów drogą weryfikacji stanów księgowych z dokumentacją 7. zapewnienie wyceny arkuszy spisowych 8. ustalenie róŝnic inwentaryzacyjnych, dokonanie ewentualnych kompensat i ujęcie w księgach wyników inwentaryzacji 9. zaopiniowanie wniosków komisji inwentaryzacyjnej w sprawie rozliczenia róŝnic inwentaryzacyjnych IV Zasady powoływania oraz obowiązki Komisji Inwentaryzacyjnej 16 Wójt Gminy Zarządzeniem powołuje Komisję Inwentaryzacyjną na czas nieokreślony, w składzie co najmniej 3 osób, wyznaczając spośród członków Komisji przewodniczącego. 17 Przewodniczącym Komisji powinien być pracownik na stanowisku kierowniczym, nie moŝe być nim Skarbnik lub inny pracownik Referatu Finansowego. 18 Przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej posiada następujące uprawnienia i obowiązki: 1. stawia wnioski w sprawie powołania zespołów spisowych oraz w sprawie zmian lub uzupełnień w ich składzie 2. wyznacza spośród członków komisji swojego zastępcę oraz ustala zakres czynności dla członków komisji, a takŝe przeprowadza szkolenie członków komisji oraz zespołów spisowych -4-

5 3. organizuje prace przygotowawcze do inwentaryzacji oraz pilnuje ich wykonania we właściwym terminie. Do prac tych w szczególności naleŝy sprawdzenie, czy: - środki trwałe o charakterze wyposaŝenia w uŝywaniu są oznakowane, a w pomieszczeniach, w których się znajdują jest ich ewidencja - materiały podstawowe, pomocnicze itp. są poukładane w sposób przejrzysty, umoŝliwiający do nich dostęp oraz łatwe i szybkie ich przeliczenie lub przewaŝenie. Węgiel, koks powinny być posegregowane wg poszczególnych gatunków. 4. prowadzenie rozliczenia arkuszy spisowych z natury, które po ponumerowaniu i ujęciu w ewidencji stanowią druki ścisłego zarachowania 5. stawianie w uzasadnionych przypadkach wniosków w sprawie: - zmiany terminu inwentaryzacji niektórych składników majątku na podstawie obliczeń technicznych lub szacunku - powołania fachowców lub rzeczoznawców do ustalenia stanu składników majątku na podstawie obmiaru lub szacunku - przeprowadzenia inwentaryzacji w sposób uproszczony polegający na zastąpieniu spisu z natury porównanie danych ewidencyjnych ze stanem faktycznym lub dokumentacją - przeprowadzenie spisów uzupełniających lub powtórnych 6. zarządzenie w uzasadnionych przypadkach przyjęcia lub wydania składników majątku w czasie spisu 7. kontrolowanie przygotowań do spisu oraz przebiegu spisów z natury 8. kontrolowanie pod względem formalnym i rachunkowym wypełnionych przez zespoły spisowe arkuszy spisów z natury i innych dokumentów z inwentaryzacji 9. dopilnowanie terminowego złoŝenia wyjaśnień ewentualnych róŝnic inwentaryzacyjnych przez osoby odpowiedzialne za ich powstanie 10. ustalenie przyczyn powstania róŝnic inwentaryzacyjnych i postawienie wniosku w sprawie ich rozliczenia 11. przygotowanie wniosków o wszczęcie dochodzenia w przypadku ujawnionych niedoborów i szkód zawinionych 12. stawianie wniosków w sprawie sposobów zagospodarowania ujawnionych w czasie inwentaryzacji zapasów niepełnowartościowych, zbędnych lub nadmiernych oraz w sprawie usprawnienia gospodarki rzeczowymi i pienięŝnymi składnikami majątku 19 Przewodniczący Komisji Inwentaryzacyjnej moŝe część z wymienionych czynności zlecić członkom komisji; nie zwalnia go to jednak od odpowiedzialności za ich terminowe i prawidłowe wykonanie V Zasady wypełniania arkuszy spisowych i przeprowadzania spisu z natury 20 Wójt Gminy na wniosek Przewodniczącego Komisji Inwentaryzacyjnej powołuje zespoły spisowe do przeprowadzenie inwentaryzacji okresowej. Do zespołów spisowych nie mogą być powoływane osoby materialnie odpowiedzialne za stan składników objętych spisem z natury, pracownicy jednostki prowadzącej ich ewidencję w księgach rachunkowych (wzór - załącznik nr 1) 21 Spis z natury rzeczowych i pienięŝnych składników majątku polega na ustaleniu rzeczywistej ich ilości i wpisaniu do arkusza spisu z natury (wzór - załącznik nr 2) -5-

6 22 Arkusze spisowe to druki ścisłego zarachowania. Wydaje się je zespołom spisowym po uprzednim ponumerowaniu i zaparafowaniu przez osobę z komórki księgowości, za pokwitowaniem, do późniejszego rozliczenia po zakończeniu spisów. Wpisu do arkusza spisowego naleŝy dokonać bezpośrednio po ustaleniu stanu składnika. Niedozwolone jest pozostawienie niewypełnionych wierszy. Przy wypełnianiu arkuszy naleŝy stosować nazwy uŝywane w księgowości, numery inwentarzowe (jeŝeli jest przypisany do danego przedmiotu) oraz jednostki miary. Ułatwia to rozliczenie inwentaryzacji i ustalenie róŝnic. 23 Dane do arkuszy spisowych wpisuje się atramentem lub długopisem. Błędów nie wolno zamazywać, przerabiać, wycierać, wyskrobywać. Błędy popełnione w arkuszach spisowych moŝna poprawiać wyłącznie przez skreślenie błędnego zapisu, tak aby pozostał on czytelny, a następnie wpisaniu zapisu poprawnego. Poprawka błędu powinna być potwierdzona podpisem przez osobę dokonującą spisu z natury. Dokonywanie poprawek powinno znaleźć swoje odbicie w protokole opisowym z przebiegu inwentaryzacji. Opis winien zawierać nazwisko dokonującego poprawki, podanie pozycji poprawionej, datę i powód dokonania poprawki. 24 W arkuszach spisowych poza stanem rzeczywistym inwentaryzowanych składników majątku winny być podane: - nazwa jednostki (nadruk lub odciśnięcie pieczątki zawierającej nazwę jednostki) - data (godzina) rzeczywistego rozpoczęcia i zakończenia spisu - numer arkusza - dane dotyczące spisywanych składników (numer kolejny, nr inwentarzowy, nazwa, jednostka miary, ilość stwierdzona w czasie spisu) - własnoręczne podpisy osób dokonujących spisu z natury - skład komisji inwentaryzacyjnej, - imię i nazwisko osoby materialnie odpowiedzialnej za stan składnika oraz jej podpis złoŝony na dowód niezgłoszenia zastrzeŝeń do zespołu spisowego. JeŜeli osoba materialnie odpowiedzialna ma zastrzeŝenia do prawidłowości spisu, winna uczynić wzmiankę w tym arkuszu spisowym lub zgłosić zastrzeŝenia w formie oddzielnego pisma. 25 Przed rozpoczęciem spisu z natury osoba materialnie odpowiedzialna za stan składników objętych spisem składa Przewodniczącemu zespołu spisowego pisemne oświadczenie stwierdzające, Ŝe wszelkie zrealizowane dowody przychodu i rozchodu inwentaryzowanych składników majątku zostały ujęte w ewidencji księgowej (wzór - załącznik nr 3) 26 JeŜeli w spisie z natury nie moŝe z waŝnego powodu uczestniczyć osoba materialnie odpowiedzialna i nie upowaŝniła do tego na piśmie innej osoby, spis z natury moŝe być przeprowadzony przez co najmniej 3 osobową Komisję. 27 Składniki majątku objęte spisem z natury (znajdujące się w określonym polu spisowym) nie mogą być wydawane lub przyjmowane do czasu zakończenia spisu. Wydanie lub przyjęcie moŝe być dokonane, gdy jest to niezbędne dla zapewnienia normalnej działalności Urzędu, pod warunkiem, Ŝe zostanie o tym powiadomiony zespół spisowy, a przyjęcie lub wydanie składnika majątku zostanie dokonane na podstawie specjalnie oznaczonych dowodów przyjęcia lub wydania zapewniających odpowiednie ich ujęcie w rozliczeniu osoby materialnie odpowiedzialnej. -6-

7 28 1. Arkusze spisowe z natury sporządza się w 2 egzemplarzach, a przy inwentaryzacjach zdawczo odbiorczych w 3 egzemplarzach. Oryginał i kopię arkuszy przekazuje przewodniczący Komisji do Referatu Finansowego. Po rozliczeniu inwentaryzacji oryginały arkuszy spisu zostają w księgowości, a kopie otrzymuje osoba materialnie odpowiedzialna. 2. Na oddzielnych arkuszach spisu z natury ujmuje się: - składniki majątkowe obce - składniki majątkowe niepełnowartościowe, uszkodzone, zepsute 29 Wypełniając arkusze spisu z natury stosuje się nazwy, jednostki miary i inne szczegółowe określenia z indeksów materiałowych, a w razie ich braku oznaczeń uŝywanych w księgowości. PowyŜsze dotyczy równieŝ numerów inwentarzowych środków trwałych i o charakterze wyposaŝenia. 30 Nie naleŝy spisywać na jednym arkuszu składników majątkowych powierzonych róŝnym osobom materialnie odpowiedzialnym 31 Od osoby materialnie odpowiedzialnej, u której przeprowadzony jest spis z natury innych składników majątkowych niŝ środki pienięŝne, zespół spisowy zobowiązany jest pobrać oświadczenie (wzór - załącznik nr 4) 32 Po zakończeniu spisu zespoły spisowe obowiązkowo muszą przedłoŝyć Przewodniczącemu Komisji Inwentaryzacyjnej sprawozdanie (Protokół) zawierające: - rozliczenie z pobranych arkuszy spisu z natury - informację o wszelkich stwierdzonych w toku spisu nieprawidłowościach, a zwłaszcza w zakresie gospodarki składnikami majątku i zabezpieczenia ich przed zniszczeniem lub zaginięciem (wzór - załącznik nr 5) VI Zasady uzgodnienia sald 33 Inwentaryzację poprzez uzyskanie pisemnego potwierdzenia stanów przeprowadzają pracownicy działu finansowo księgowego w zakresie salda z kontrahentem ujęty w ewidencji księgowej. Inwentaryzacja ta polega na pisemnym uzgodnieniu z kontrahentami stanów ewidencyjnych i ujęciu w księgach rezultatów uzgodnienia. 34 Uzgodnienie stanów środków pienięŝnych na rachunkach bankowych oraz kredytów przeprowadza na bieŝąco pracownik prowadzący urządzenia księgowe obrotu pienięŝnego. Ponadto takie uzgodnienie występuje na kaŝde Ŝądanie banku. Obowiązuje potwierdzenie na piśmie ich niezgodności lub zgłoszenie zastrzeŝeń. 35 Stany rozrachunków z odbiorcami oraz wszelkich innych naleŝności i zobowiązań uzgadnia się przez wysłanie zawiadomienia o wysokości salda wykazu pozycji składającej się na to saldo i uzyskaniu potwierdzenia. 36 Dopuszczalne jest milczące potwierdzenie sald jako dowód ich wysokości, które następuje po 30 dniach (lub terminie określonym w zawiadomieniu) od udowodnionej daty wysłania do kontrahenta informacji o stanie salda. -7-

8 37 Przy ustaleniu i potwierdzeniu sald rozrachunków z kontrahentami naleŝy brać pod uwagę nie tylko przepisy o rachunkowości lecz takŝe postanowienia kodeksu cywilnego a mianowicie: 1. art gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłuŝnikami i wierzycielami, kaŝda z nich moŝe potrącić swoją wierzytelność drugiej strony, jeŝeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niŝszej. 2. art potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złoŝone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potracenie stało się moŝliwe. 3. art nie mogą być umorzone przez potrącenie: - wierzytelności nie podlegające zajęciu - wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania - wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych - wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne 4. art z zastrzeŝeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia te, przeciwko komu przysługuje roszczenie, moŝe uchylić się od jego zaspokojenia, chyba Ŝe zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia, jednakŝe zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest niewaŝne 5. art jeŝeli przepis szczególny nie stanowi inaczej termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenie okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej trzy lata. 6. art bieg przedawnienia przerywa się: - przez kaŝdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczeń - przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje VII Weryfikacja prawidłowości stanów wynikających z ksiąg rachunkowych 38 Metoda weryfikacji polega na porównaniu stanu wynikającego z zapisów w księgach rachunkowych lub inwentarzowych z danymi w dokumentach źródłowych. Celem takiej weryfikacji jest: - ustalenie faktu istnienia określonych składników majątku i źródeł ich pochodzenia - stwierdzenie realnej wartości tych składników - stwierdzenie kompletności ich ujęcia 38 Weryfikację stanów ewidencyjnych przeprowadzają pracownicy prowadzący (zgodnie z zakresem czynności) podlegające weryfikacji konta analityczne lub syntetyczne. Kontrolę prawidłowości weryfikacji sprawują bezpośrednio przełoŝeni pracowników dokonujących weryfikacji stanów ewidencyjnych. -8-

9 39 Poszczególne aktywa i pasywa inwentaryzuje się w sposób następujący: 1. wartości niematerialne i prawne przez sprawdzenie wysokości i terminowości odpisów zgodnie z obowiązującymi przepisami 2. faktury nie zgłoszone do rozrachunku przez sprawdzenie, czy wszystkie faktury złoŝone zostały do realizacji w pierwszych dniach następującego po terminie inwentaryzacji 3. materiały w drodze i dostawy niefakturowane przez szczegółowe sprawdzenie zasadności poszczególnych pozycji 4. rozrachunki z tytułu wynagrodzeń przez sprawdzenie, czy saldo wynika z niewypłaconych list płac oraz stwierdzenie czy saldo to nie zawiera kwot przedawnionych 5. rozrachunki publiczno - prawne (ZUS, PZU, itp) przez pisemne uzgodnienie wysokości dokonanych wpłat lub otrzymanych środków oraz ustalenia realności wykazanych sald 6. pozostałe rozrachunki przez pisemne uzgodnienie wysokości sald, a w przypadkach potrąconych pracownikom i nie odprowadzonych kwot szczegółowe sprawdzenie prawidłowości sald 7. inwestycje rozpoczęte i dokumentacje dla przyszłych inwestycji przez szczegółowe sprawdzenie zapisów na kontach analitycznych i uzgodnień wysokości nakładów i ich realności z komórką techniczną 8. inne nie wymienione aktywa i pasywa przez szczegółowe sprawdzenie prawidłowości ewidencji i wysokości salda na dzień inwentaryzacji i stwierdzenie na tej podstawie czy: - inwentaryzowane aktywa i pasywa objęto ewidencją bilansową lub pozabilansową - wykazane salda nie zawierają sum nierealnych, względnie takich, które powinny być odpisane w cięŝar kosztów, strat, zysków, pozostałe działalności pozaoperacyjnej lub finansowej 40 Wyniki weryfikacji ujmuje się w odpowiednich protokołach o treści wynikającej z potrzeb jednostki (wzór załącznik nr 9). Osoba dokonująca weryfikacji odnotowuje fakt jej przeprowadzenia we właściwym urządzeniu księgowym (analitycznym, syntetycznym, zestawieniu, itp.) zamieszczając klauzulę: dokonano weryfikacji salda na dzień... i umieszczając swój podpis. VIII Inwentaryzacja uproszczona 41 Na wniosek Przewodniczącego Komisji Inwentaryzacyjnej lub Skarbnika Gminy, Wójt moŝe podjąć decyzję o przeprowadzeniu inwentaryzacji aktywów i pasywów w sposób uproszczony polega to na: - zastąpieniu spisu z natury porównaniem danych ewidencyjnych ze stanem w naturze - zastąpieniu spisu z natury porównaniem danych ewidencyjnych z dokumentacją - zastąpieniem pełnego spisu z natury spisem wyrywkowym 42 Uproszczona inwentaryzacja moŝe być stosowana: 1. w środkach trwałych i o charakterze wyposaŝenia polega to na porównaniu stanu wynikającego z ewidencji księgowej ze stanem rzeczywistym oraz na ustaleniu i wyjaśnieniu stwierdzonych róŝnic ilościowych 2. w środkach trwałych o charakterze wyposaŝenia wydanych pracownikom do stałego uŝywania polega to na sporządzeniu na dzień inwentaryzacji wykazu wydanych pracownikom przedmiotów w oparciu o dowody i ewidencję i uzyskaniu potwierdzenia zgodności przez pracownika. MoŜna zastosować teŝ metodę porównanie stanu ewidencyjnego z dokumentami zawierającymi pokwitowanie ich pobrania. Z porównania tego naleŝy sporządzić protokół. Stwierdzone w czasie inwentaryzacji niedobory lub nadwyŝki naleŝy ująć w protokole i je wyjaśnić. -9-

10 IX Zasady inwentaryzacji środków pienięŝnych w kasie oraz czeków 43 Zgodnie z ustaleniami 7 ust.3 inwentaryzację środków pienięŝnych w kasie i czeków przeprowadza się co roku na ostatni dzień kalendarzowy danego roku obrotowego. Inwentaryzację przeprowadza zespół spisowy, składający się minimum z 2 osób. Inwentaryzacja polega na sprawdzeniu i przeliczeniu stanu rzeczywistego gotówki i czeków i porównaniu ich ze stanem wynikającym z tygodniowego raportu kasowego lub z ewidencją oraz ustaleniu i wyjaśnieniu róŝnic. Spisu z natury gotówki w kasie dokonuje się po zakończeniu wszelkich operacji pienięŝnych i sporządzeniu przez kasjera raportu kasowego. 44 Po zakończeniu inwentaryzacji zespół spisowy sporządza protokół, w którym podaje się następujące dane: 1. imiona i nazwiska członków zespołu spisowego 2. imię i nazwisko kasjera 3. stwierdzony stan gotówki w kasie 4. saldo końcowe raportu kasowego 5. podpisy członków zespołu spisowego i kasjera Przy spisie czeków obcych w sporządzonym protokole naleŝy podać: 1. numer i datę wystawienia czeku 2. nazwisko i imię wystawcy (firma) 3. sumę czekową 4. na jaki oddział banku czek został wystawiony (wzór protokołu z przeprowadzonej inwentaryzacji w kasie stanowi załącznik nr 6) 45 Podczas przeprowadzonej inwentaryzacji (kontroli) osoba prowadząca obsługę kasową Urzędu Gminy zobowiązana jest do złoŝenia oświadczenia (wzór - załącznik nr 7) X Inwentaryzacja środków trwałych 46 Za środki trwałe uwaŝa się rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie uŝyteczności dłuŝszym niŝ rok, kompletne, zdatne do uŝytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich: 1. nieruchomości w tym grunty, prawo wieczystego uŝytkowania gruntów, budynki, budowle, a takŝe będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego 2. maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy 3. ulepszenia w obcych środkach trwałych 4. inwentarz Ŝywy 47 Celem inwentaryzacji środków trwałych, która nie zawsze moŝe być przeprowadzona drogą spisu z natury, jest: 1. ustalenie ich rzeczywistego stanu ilości, klasyfikacji, oznaczenia i miejsca, w którym się znajdują 2. ustalenie własności składników majątkowych, a w szczególności nieruchomości i gruntów (grunty inwentaryzuje się metodą weryfikacji) -10-

11 3. ustalenie środków trwałych obcych, które naleŝy spisać na oddzielnym arkuszu spisowym, a o ich stanie zawiadomić właściciela 4. określenie środków trwałych przeznaczonych do likwidacji, nieprzydatnych, zbędnych (spisuje się je na osobnym arkuszu, a po zakończeniu inwentaryzacji przeznaczyć te środki trwałe do likwidacji i zdjąć ze stanu ewidencyjnego) XI Kontrola spisów 48 Spis z natury powinien być poddany wyrywkowej kontroli przez Przewodniczącego Komisji Inwentaryzacyjnej lub przez osoby wyznaczone do przeprowadzenia kontroli. Podczas kontroli naleŝy zbadać: - czy zespoły spisowe działają zgodnie z przepisami o przeprowadzeniu inwentaryzacji - prawidłowość ustalenia z natury ilości spisywanych składników majątku - prawidłowość wypełnienia arkuszy spisu 49 Z wyniku kontroli kontrolujący sporządza protokół, a na arkuszach spisowych oznacza swym podpisem pozycje, które zostały skontrolowane. W przypadku stwierdzenia w czasie kontroli, Ŝe spis z natury w całości lub częściowo został przeprowadzony nieprawidłowo Wójt zarządza ponowne przeprowadzenie spisu. XII Wycena rzeczowych składników majątkowych i ustalenie róŝnic inwentaryzacyjnych 50 Wyceny rzeczowych składników majątkowych ujętych na arkuszach spisu z natury dokonuje Skarbnik Gminy lub wyznaczeni przez niego pracownicy. 51 Wycena polega na przemnoŝeniu stwierdzonych w czasie spisu z natury faktycznych ilości przez stosowaną w księgowości cenę ewidencyjną oraz ustalenie łącznej ich wartości według osób materialnie odpowiedzialnych i kont syntetycznych 52 Wyceny dokonuje się w zestawieniu zbiorczym spisu z natury. Muszą one jednak być powiązane z odnośnymi pozycjami w arkuszach spisu z natury. 53 Za cenę ewidencyjną w księgowości naleŝy uznać: 1. przy wycenie środków trwałych i środków trwałych o charakterze wyposaŝenia wartość początkową z ewidencji księgowej 2. przy wycenie materiałów cenę zakupu 3. przy wycenie materiałów, maszyn i urządzeń na cele inwestycyjne cenę nabycia 4. przy wycenie inwestycji rozpoczętych nakłady poniesione do dnia inwentaryzacji 54 Po dokonaniu wyceny rzeczowych i pienięŝnych składników majątku naleŝy ustalić róŝnice inwentaryzacyjne przez porównanie stanu faktycznego ujętego w arkuszach spisu z natury ze stanem wynikającym z ewidencji ilościowo - wartościowej. Przed ustaleniem róŝnic inwentaryzacyjnych, ewidencja ilościowo wartościowa musi być bezwzględnie uzgodniona z ewidencją ilościową tj. kartami materiałowymi, księgami inwentarzowymi (program komputerowy : Środki trwałe ). -11-

12 55 RóŜnice inwentaryzacyjne mogą wystąpić jako: 1. niedobory gdy stan ewidencyjny (księgowy) jest wyŝszy od rzeczywistego 2. nadwyŝki gdy stan ewidencyjny (księgowy) jest niŝszy od rzeczywistego 3. szkody gdy nastąpiła całkowita lub częściowa utrata pierwotnej wartości inwentaryzowanego składnika majątku 56 Niedobory kwalifikuje się jako: 1. ubytki naturalne są to niedobory mieszczące się w granicach norm ubytków naturalnych, wynikających z właściwości fizyko chemicznych (wysychanie, ulatnianie, gnicie, itp.) Ubytki naturalne są to ilościowe straty powstałe wskutek procesów biochemicznych oraz czynności związanych z przyjmowaniem, wydawaniem, zabiegami konserwacyjnymi. W razie powstania ubytków naturalnych przekraczających normy ubytki te rozlicza się jako zawinione lub niezawinione. 2. niezawinione to takie, które powstały z przyczyn niezaleŝnych od osób materialnie odpowiedzialnych. 3. zawinione to ubytki i inne, powstałe w wyniku działania lub nie zaniechania działania ze strony osób materialnie odpowiedzialnych, a w szczególności: - braki troski o zabezpieczenia mienia - naruszenie obowiązujących przepisów o przyjmowaniu, przekazywaniu i wydawaniu składników majątkowych 4. nadzwyczajne to skutki finansowe zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą działalnością jednostki, a w szczególności spowodowanych przyczynami losowymi (poŝar, kradzieŝ, powódź, itp.), zaniechaniem lub zawieszeniem pewnego rodzaju działalności, a takŝe postępowaniem układowym lub naprawczym. 57 Przy rozliczaniu róŝnic inwentaryzacyjnych Komisja Inwentaryzacyjna kieruje się następującymi zasadami: 1. przeprowadza postępowanie wyjaśniające i stawia wnioski w celu ujęcia tych róŝnic w księgach rachunkowych. Ustalenie przez komisję przyczyn powstania niedoborów lub nadwyŝek winno być dokonane bardzo wnikliwie z określeniem stopnia winy lub jej braku, ze strony osób materialnie odpowiedzialnych 2. uwzględnia w róŝnicach spisu z natury wysokości ubytków naturalnych (mieszczących się w granicach norm). Rozliczenie ubytków moŝe być dokonane tylko do wysokości faktycznego niedoboru. 3. nie dokonuje się kompensaty, gdy podczas inwentaryzacji wystąpiły niedobory lub nadwyŝki 58 Kompensaty moŝna dokonywać wówczas, gdy następują równocześnie następujące warunki: 1. niedobory i nadwyŝki stwierdzone zostały w ramach tego samego spisu z natury 2. dotyczą tej samej osoby materialnie odpowiedzialnej lub jednego zespołu pracowników, którzy przyjęli wspólną odpowiedzialność materialną za powierzone mienie 3. zostały stwierdzone w podobnych składnikach majątku lub dotyczą składników majątku w odpowiednich opakowaniach co moŝe uzasadnić moŝliwość omyłki ze strony osób materialnie odpowiedzialnych 59 Ilość oraz wartość niedoborów i nadwyŝek podlegających kompensacie ustala się przyjmując za podstawę mniejszą ilość stwierdzonego niedoboru lub nadwyŝki i niŝszą cenę składników majątku wykazujących róŝnice inwentaryzacyjne. Kompensaty nie mają zastosowania do środków trwałych i o charakterze wyposaŝenia. -12-

13 60 Po zakończeniu wszelkich czynności inwentaryzacyjnych Komisja Inwentaryzacyjna powiadamia o stwierdzonych róŝnicach osoby materialnie odpowiedzialne i pobiera od nich pisemne wyjaśnienia, a następnie opracowuje protokół weryfikacji róŝnic inwentaryzacyjnych i przekłada kierownikowi jednostki (Wójtowi Gminy). Opracowanie wniosków i przedłoŝenie do akceptacji winno nastąpić nie później niŝ w ciągu 15 dni roboczych po zakończeniu wyceny. Ujęcie róŝnic inwentaryzacyjnych winno nastąpić w księgach rachunkowych ostatniego dnia roku, na który przypada termin inwentaryzacji. 61 Po zatwierdzeniu wniosków Komisji przez Wójta, Radca Prawny przygotowuje dokumenty spraw spornych do sądu, a w przypadku niedoborów wskazujących na naduŝycia - do organów ścigania. Protokół rozliczeń wyników inwentaryzacyjnych wypełnia się według wzoru (wzór - załącznik nr 8) XIII Załączniki -13-

14 Zarządzenie nr... Wójta Gminy Zgierz z dnia... Załącznik nr 1 w sprawie: przeprowadzenia inwentaryzacji (okresowej, zdawczo odbiorczej) w.... Na podstawie art....ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121 poz.591 ze zmianami) oraz 20 Instrukcji Inwentaryzacyjnej w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji pienięŝnych i rzeczowych składników majątku zarządzam: 1 Przeprowadzenie spisu z natury w (nazwa, oznaczenie inwentaryzowanego obiektu, pomieszczenia) 2 Spisem naleŝy objąć następujące składniki majątkowe: Spisy rozpoczną się w dniu... o godz.... i zakończone zostaną do dnia Do przeprowadzenia spisu z natury wymienionych składników majątkowych powołuję zespoły spisowe w składzie: I Zespół spisowy nr II Zespół spisowy nr Osoby powołane na członków zespołów ponoszą pełną odpowiedzialność za właściwe oraz zgodne z obowiązującymi przepisami prowadzenie spisu z natury 6 Inwentaryzację naleŝy przeprowadzić wg stanu na dzień Arkusze spisowe o numerach... wydano Przewodniczącemu zespołu nr 1 o numerach... wydano Przewodniczącemu zespołu nr Wójt Gminy...

15 ARKUSZ SPISU Z NATURY UNIWERSALNY Załącznik nr 2 STR.... pieczęć Rodzaj inwentaryzacji - Sposób przeprowadzenia - (Nazwa i adres jednostki inwentaryzowanej) Skład komisji inwentaryzacyjnej (zespołu spisującego) (imię, nazwisko i stanowisko słuŝbowe) (Imię i nazwisko osoby materialnie odpowiedzialnej) Inne osoby obecne przy spisie (imię, nazwisko i stanowisko słuŝbowe) Spis rozpoczęto dn. o godz. zakończono dn. o godz. L.p. KTM symbol indeksu Nazwa (określenie) przedmiotu spisywanego J.m. Ilość stwierdzona Cena Wartość Uwagi Podpis osoby materialnie odpowiedzialnej Wycenił Sprawdził Skład komisji inwentaryzacyjnej Przewodniczący (imię i nazwisko) (podpis) Członkowie -15

16 ... (imię i nazwisko)... (stanowisko słuŝbowe) Załącznik nr 3 O Ś W I A D C Z E N I E Oświadczam niniejszym, jako osoba materialnie odpowiedzialna za składniki majątkowe znajdujące się w..., Ŝe wszystkie dowody przychodu i rozchodu inwentaryzowanych składników do chwili rozpoczęcia spisu zostały ujęte w ewidencji ilościowej tj. w księgach inwentarzowych, kartotekach materiałowych i zostały przekazane do księgowości.... dnia (Podpis osoby materialnie odpowiedzialnej) -16-

17 ... (imię i nazwisko)... (stanowisko słuŝbowe) Załącznik nr 4 O Ś W I A D C Z E N I E Oświadczam, jako osoba materialnie odpowiedzialna za powierzone mi składniki majątkowe, Ŝe nie roszczę Ŝadnych pretensji i nie wnoszę uwag do członków zespołu spisowego w zakresie ilości i jakości zinwentaryzowanych składników majątkowych. Wszystkie składniki majątku znajdujące się w zostały w mojej obecności spisane w arkuszach spisowych i nie zgłaszam zastrzeŝeń do komisji inwentaryzacyjnej ani do rozliczenia końcowego.... dnia (Podpis osoby materialnie odpowiedzialnej) -17-

18 Załącznik nr 5 Sprawozdanie opisowe z przebiegu spisu z natury Zespół spisowy działający na podstawie Zarządzenia Wójta nr... z dnia... w następującym składzie osobowym: przewodniczący członek członek wykonał w dniach... opisane w niniejszym sprawozdaniu czynności przy sporządzaniu spisu z natury w: nazwa obiektu i oznaczenie inwentaryzowanych pomieszczeń... rodzaj inwentaryzowanych składników majątkowych osoba materialnie odpowiedzialna Rozliczenie pobranych arkuszy spisowych: - pobrano w dniu... arkuszy od numeru... do numeru... - wykorzystano arkuszy... o numerach... - zwraca się arkusze czyste... o numerach... - zwraca się arkusze anulowane i zniszczone... o numerach W wyniku szczegółowego sprawdzenia pomieszczeń stwierdzono, Ŝe wszystkie składniki majątkowe podlegające inwentaryzacji zostały ujęte w arkuszach spisów z natury, a stan pomieszczeń jest następujący: - stan pomieszczeń i jego zabezpieczenie (kraty, zamki, sygnalizacja) sposób przechowywania i zabezpieczenia kluczy od pomieszczeń środki zabezpieczenia przeciwpoŝarowego i ich stan ocena stanu składników majątkowych (zbędne, nadmierne) W czasie dokonywania spisu z natury stwierdzono następujące usterki i nieprawidłowości w zakresie zabezpieczenia, przechowywania, magazynowania: W celu zabezpieczenia przechowywanego mienia potrzebne są następujące środki zabezpieczające:

19 W trakcie dokonywania spisu z natury (Komisja Inwentaryzacyjna) napotkała następujące trudności: Inne uwagi: dnia... Podpisy Komisji Inwentaryzacyjnej 1. Przewodniczący: członek: członek:... Podpis osoby materialnie odpowiedzialnej

20 Załącznik nr 6 PROTOKÓŁ nr... z dnia r. z przeprowadzonej kontroli kasy w Urzędzie Gminy Zgierz Komisja w składzie : w obecności osoby materialnie odpowiedzialnej (kasjera)... w dniu... dokonała przeliczenia środków pienięŝnych w kasie. Stwierdzony stan gotówki w kasie: - banknoty... szt. zł....= zł banknoty... szt. zł....= zł banknoty... szt. zł....= zł banknoty... szt. zł....= zł banknoty... szt. zł....= zł bilon zł....= zł.... Razem: zł.... Saldo kasowe na dzień... wynosi zł.... Stwierdzono nadwyŝkę/niedobór zł.... Wysokość pogotowia kasowego zł.... Czeki: Urząd Gminy: od nr... do nr... Ostatni wykorzystany czek: - nr... - z dnia... - na kwotę... GOPS: od nr... do nr... Ostatni wykorzystany czek: - nr... - z dnia... - na kwotę

21 Salda raportów prowadzonych w kasie Urzędu Gminy Zgierz: Raport nr... za okres od... do... - dochody Raport nr... za okres od... do... - wydatki Raport nr... za okres od... do... - GFOŚiGW Raport nr... za okres od... do... - ZFŚS Raport nr... za okres od... do... - depozyty Raport nr... za okres od... do... - inwestycje Raport nr... za okres od... do... - GOPS Razem: zł.... Uwagi dotyczące stanu zabezpieczenia kasy oraz pomieszczenia, w którym znajduję się kasa: Protokół niniejszy sporządzono w 2 jednobrzmiących egzemplarzach, z których 1 pozostawiono w kasie Komisja: Osoba odpowiedzialna materialnie (Kasjer)

22 Załącznik nr 7 O Ś W I A D C Z E N I E K A S J E R A W związku z zakończoną inwentaryzacją (kontrolą) kasy w Urzędzie Gminy Zgierz przeprowadzoną w dniu..., oświadczam, co następuje: 1/ wszystkie dowody przychodu i wydania gotówki do czasu rozpoczęcia spisu z natury ujęte zostały w odpowiednich raportach kasowych zakończonych na dzień.... 2/ stan gotówki wykazany w ostatnich raportach kasowych jest prawidłowo wyliczony na podstawie dowodów przyjęcia i wydania gotówki w okresie między inwentaryzacyjnym oraz stanu z poprzedniego spisu. 3/ osobiście uczestniczyłam w pracach Komisji (Zespołu spisowego) w dniu... jako osoba materialnie odpowiedzialna i nie wnoszę zastrzeŝeń do wyników spisu z natury gotówki i innych składników majątkowych. 4/ nie zgłaszam innych uwag i zastrzeŝeń mających związek z przeprowadzoną inwentaryzacją (kontrolą) kasy... dnia... Podpis kasjera

23 Załącznik nr 8 Komisja Inwentaryzacyjna w składzie Protokół Komisji Inwentaryzacyjnej 1. Przewodniczący Członek Członek... na posiedzeniu w dniu... dotyczącym inwentaryzacji przeprowadzonej w dniach... na arkuszach spisowych nr... dokonała następującego rozliczenia: nazwa obiektu lub pomieszczenia... rodzaj inwentaryzowanego składnika majątku... osoba materialnie odpowiedzialna... rozliczenie obejmuje okres od... do... I Rozliczenie wyników inwentaryzacji 1. według załącznika II Rozliczenie wyników inwentaryzacji innych niŝ w pkt. I wg zestawienia róŝnic inwentaryzacyjnych: 1. Ogółem niedobory... zł. 2. Ogółem nadwyŝki... zł. III Komisja inwentaryzacyjna po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustala co następuje: Ocenia następująco powstanie przyczyn niedoborów /nadwyŝek/ : Zdaniem Komisji Inwentaryzacyjnej stwierdzone niedobory naleŝy zakwalifikować jako: niezawinione i spisać w cięŝar kosztów (stan nadzwyczajnych) zawinione, obciąŝyć ich wartością osobę materialnie odpowiedzialną. -23-

24 IV Opinia Radcy Prawnego , dnia... Podpis... V Opinia Głównego księgowego w zakresie przeprowadzenia kontroli wewnętrznej, obejmuje badanie rzetelności i prawidłowości przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji: , dnia... Podpis... VI Decyzje Wójta 1. Straty nadzwyczajne wykazane w niniejszym protokole powstały w wyniku czynu noszącego znamiona przestępstwa zawiadomić organ powołany do ścigania przestępstw 2. stwierdzone w wyniku inwentaryzacji nadwyŝki przyjęte zostały na stan ewidencji - za ewidencjonowane 3. wykazane w protokole niedobory naleŝy uznać za zawinione i obciąŝyć ich wartością osoby... i dochodzić roszczeń z tego tytułu, zgodnie z obowiązującymi przepisami 4. Wykazane w protokole niedobory o wartości... naleŝy uznać za niezawinione i spisać ich wartość w koszty (straty) jednostki.... dnia... Podpis

25 PROTOKÓŁ WERYFIKACJI nr... sporządzony na dzień r. Załącznik nr 9 Pozycja bilansu: Aktywa:... Konto Konto Konto Saldo konta... wynika z załączonego wydruku zestawienia sald kont analitycznych (stan na r.) i wynosi brutto: zł.... w tym: -... zł zł Saldo konta... wynika z załączonego wydruku zestawienia sald kont analitycznych i wynosi: zł.... w tym: -... zł zł Saldo konta... wynika z załączonego wydruku zestawienia salda kont analitycznych i wynosi: zł.... w tym: -... zł zł Wartość netto... zł.... (stan na r.) 5. Przebieg inwentaryzacji Zespół weryfikacyjny w składzie:

26 5.1. Zweryfikował poprawność salda konta..., na które przypada: - stan z bilansu otwarcia na dzień r. w kwocie brutto zł przychody w roku obrotowym zł rozchody w roku obrotowym zł stan na dzień bilansowy r. zł Zweryfikował poprawność salda konta... - stan na dzień r. zł odpisy amortyzacyjne w roku obrotowym zł stan na dzień bilansowy r. zł Zweryfikował poprawność salda konta... - stan na dzień r. zł odpisy amortyzacyjne w roku obrotowym zł stan na dzień bilansowy r. zł Saldo badanej pozycji bilansowej na dzień r.: - wartość brutto salda konta... wynosi: zł umorzenie konta... wynosi: zł umorzenie konta... wynosi: zł wartość netto konta... wynosi: zł Podpis osoby odpowiedzialnej za ewidencję księgową 5.5. Komisja dokonała weryfikacji salda kont... na koniec roku obrotowego. Podpisy członków zespołu weryfikacyjnego:.... zatwierdzono:.. Główny księgowy Kierownik jednostki -26-